BẠO LỰC TRÊN CƠ SỞ XU HƯỚNG TÌNH DỤC & BẢN DẠNG GIỚI

Ở VIỆT NAM

Kết quả từ một số nghiên cứu của CCIHP, CSAGA & ISEE

GIỚI THIỆU

• Nghiên cứu ‘Kì thị và phân biệt đối xử với người đồng tính, lưỡng tính và chuyển giới ở Việt Nam’ CCIHP, 2008

• Nghiên cứu ‘Kì thị và phân biệt đối xử với người nữ yêu nữ’ ISEE, 2009

• Nghiên cứu ‘Nhu cầu của những người đồng tính nữ ở Hà Nội’ CSAGA, 2009

• Nghiên cứu ‘Bạo lực với những người đồng tính nam và chuyển giới’ CCIHP, 2010

Nội dung trình bày chính

• Các hình thức bạo lực

• Hậu quả của bạo lực

• Một số bàn luận và Khuyến nghị

Các hình thức bạo lực• Bạo lực thể xác: đánh đập, trói, xích, bỏ đói, bắt ép làm công việc

nặng nhọc

Mẹ tôi không nói gì hết, rồi lặng người đi thẳng một mạch đi vào nhà và cầm cây trên tay lao vào đánh tôi rất nhiều, tôi nhớ lần đó mẹ còn kêu chị lấy nước mắm sát vào những chỗ chảy máu trên tay tôi để cho đau “mà chừa cái tội học thói đua đòi làm con gái”.Tôi khóc nhiều lắm và mẹ cũng thế, mẹ than trách bản thân, “biết vậy hồi đó sao không đẻ ra trứng gà trứng vịt để có tiền mà xài còn hơn đẻ ra con người như mày, trai không ra trai gái thì chẳng phải gái”. (Nam 31 tuổi, tpHCM - CCIHP)

• Tôi là đứa bị đánh nhiều nhất nhà, chỉ vì ‘ông đã bực mình thì chớ nhìn mày ông càng ngứa mắt’, ‘ông đánh cho mày hết cái cái ẻo lả kia đi’. (Nam 21 tuổi, Hà Nội – CCIHP)

• Bác mắng chửi một cách thậm tệ và sai người lôi nó lên căn phòng trên tầng bốn nhốt lại cùng chiếc xích sắt vào chân. Sáng nào người của bác cũng lên, chửi mắng, đánh đập nó. Mỗi ngày nó được một bát cơm cùng với nước mắm và một can nước lọc. Nó được nuôi không khác gì một con vật trong căn phòng đó. Nó chỉ có khóc, khóc mãi đến lúc kiệt sức thì ngủ. Nó bị giam nhiều ngày trên căn gác đó. Tất cả việc ăn ở và vệ sinh đều ở trong căn phòng nhỏ chỉ có nến, không điện nước, ngoài cái bô, ít giấy vệ sinh và đĩa cơm thỉnh thoảng bác nó mang vào, cùng tiếng xích cọ sát dưới chân nó. Nam 24 tuổi Hải phòng (CCIHP)

Các hình thức bạo lực

• Bạo lực tinh thần: chửi mắng, lăng mạ, sỉ nhục, cô lập, giám sát, làm mất sự riêng tư, gây sức ép về tâm linh, cưỡng ép lấy người khác giới, bố mẹ dọa tự tử, cưỡng ép đưa đi bệnh viện tâm thần điều trị

“…đồ biến thái” – Vừa dứt lời, bố lại dang cánh tay ra và “Chát” - lại tiếng bạt tai nữa vang lên. Toàn thân nó co dúm lại, hứng chịu. “ Lũ bệnh hoạn!” “Mày có phải là thằng bệnh hoạn không mà làm như thế hả? Mày làm tao không dám ngẩng mặt lên nhìn ai nữa.”Những lời mắng nhiếc, chửi bới trong những bữa cơm ngày một tăng dần, và tất cả chỉ xoay quanh nó. Tiếng nói của ba cứ vang mãi trong đầu nó. Từng lời của ông, như từng nhát dao cứa vào trái tim của nó.Nam 16 tuổi, Hà Nội, (CCIHP)

Chối bỏ, không thừa nhận con

Điều làm em đau nhất là khi bố bảo biết em thế này thì hồi mẹ mang thai đã phá thai rồi. (Nam, 21 tuổi, Hà Nội - CCIHP)

Quản lí thời gian

gia đình bố mẹ cực kỳ khắt khe, đôi khi nghĩ đó là một điều gì đó thật bệnh hoạn, bắt ở trong nhà quản lý từng tý một, những thời gian trong ngày, cho đi đâu làm gì, tiền bạc các thứ, đi làm phải về đúng giờ không thì loạn hết cả lên... cảm giác bị bó buộc rất nhiều (Nữ, 29 tuổi - ISEE)

• Giám sát và quản thúcnghĩ lại thời gian đấy là thấy sợ, bố mẹ em biết em và Diệp yêu nhau, bố mẹ em lấy điện thoại di động tháo pin tháo sim và cất kín, khoá mấy lần khoá không cho em biết, còn điện thoại bàn thì bố mẹ em cắt cả 2 chiều, cửa ban công hay cửa ra vào đều khoá mấy khoá. Khi em đi tập thì bố đưa đi bằng xe máy, khi em đi học văn hoá cũng đưa đi bằng xe máy và bố em lên nói chuyện với ban giám hiệu và huấn luyện viên là nó và cái Diệp như thế không được cho nó bỏ học hay bỏ tiết học... gần như là bố em đứng luôn ở đấy xem là cái Diệp có đến không, hết giờ bố em đứng đón em... quần áo của em bố mẹ em lục lọi xem có cái gì cái Diệp gửi cho em không (nữ 23 tuổi - ISEE)

• Xâm phạm sự riêng tư

Em không được ở trong phòng của mình nữa mà phải ra ngủ ở phòng khách để em không còn chỗ nào mà cất giấu những thứ riêng của em nữa. Em không dám viết nhật kí nữa vì thế nào bố mẹ em cũng lục cặp và biết được (Nam 16 tuổi, Hà Nội – CCIHP)

Mẹ em đưa nhật kí của em cho cô chủ nhiệm. (Nam 24 tuổi, Hải Phòng – CCIHP)

Bác ấy đến cơ quan em, hôm ấy em lại ốm, em ở nhà, mấy đứa công ty em bảo “chị ấy ốm, chị ấy không đi làm”. Bác làm ầm ầm lên “cho tôi gặp giám đốc” (Nữ - ISEE)

• Ngăn cấm con gặp bạn bè, người yêu

Một tháng bọn em không gặp nhau. Hôm đấy bạn ấy mới đi mua len về bạn ấy đan khăn cho em, khoảng tháng 12, mùa đông. Trên đường về thì bạn ấy lại nhắn tin cho em, tự nhiên em thấy rất nhớ người yêu thì em bảo là thế thì chỗ ngõ nhà em anh với em chỉ gặp nhau đúng 10 phút thôi. Vừa được mấy phút thôi, hai đứa vừa ôm nhau thì nghe thấy tiếng xe đạp lọc cọc, chưa định hình là cái gì thì thấy có người ném rầm cái xe đạp, hét ầm lên, quay lại là mẹ bạn ấy. Thế là bạn ấy sợ quá ngất xỉu luôn…Bác ấy rất kinh khủng, bác ấy bắt lựa chọn một là đoạn tuyệt với em, hai là bác ấy sẽ từ mặt. (Nữ 29 tuổi - ISEE)

• Ép con kết hôn

Bố mẹ em bảo: “ Tao không cần biết thế nào. Tao chỉ cần biết mày phải cưới, trong năm nay là phải cưới.” (nữ 21 tuổi - ISEE)

Ngày nào bố mẹ em cũng nói là phải lấy vợ. Nói chán thì mắng chửi. Chán quá rồi thì em cũng đồng ý. (Nam 37 tuổi, TP HCM – CCIHP)

• Bố mẹ dọa tự tử/ tự tử

Cách đây mấy tháng, đợt đấy em yêu Thúy... Mẹ em gần như chết đi sống lại và cứ đòi nhảy xuống hồ Tây tự tử. Bố mẹ em dẫn em ra hồ Tây, và bố mẹ em nói em là hứa và thề với bố mẹ em, một là sẽ cắt đứt quan hệ với bố mẹ, coi như không có gia đình, muốn đi đâu làm gì thì đi, và hai là phải trở về thành một đứa con gái bình thường, yêu con trai. (Nữ 23 tuổi, Hà Nội -ISEE)

 Em có người bạn yêu được mười năm rồi, nhưng một bạn lúc nào cũng bị gia đình bắt lấy chồng, một bạn thì người mẹ biết, bà ấy tự tử, bà ấy làm thật ấy [may mà không chết]... Hai bạn đi chơi với nhau, em đi cùng, hai bạn cứ khóc khóc...bạn kia không qua được mẹ, nếu sống với bạn em thì mẹ bạn ấy sẽ tự tử. Nên hai bạn rất yêu nhau nhưng không thể đến với nhau được. (Nữ 24 tuổi. Hà Nội – ISEE)

•Ép điều trị tâm thần

Nói chung là mình cứ phản ứng lại là người ta tiêm cho một liều thuốc là lại lăn ra ngủ, cứ đòi gì, đòi về nhà hay là đòi gặp em là người ta lại tiêm thuốc luôn, toàn liều thuốc nặng thôi. (Nữ 29 tuổi – ISEE)

Nửa đêm, khi thuốc ngủ nhạt đi em mới lơ mơ mở mắt ra được. Phòng sau có một ông già đã nhờn thuốc ngủ, ông đang hành quân. “Mốt hai mốt, mốt hai mốt. Dừng!” “Giơ tay! Chào!”. “Đoàn quân Việt Nam đi, chung lòng cứu quốc, bước chân dồn vang…” Đêm nào ông ấy cũng hành quân lúc mờ mờ sáng. Em sợ ông già ấy. Em sợ tiếng hô hành quân. Em sợ cả cái dãy nhà u ám toàn những người tỉnh táo thì khuôn mặt âu sầu, và những người điên thì cười nói la hét cả ngày. Nước mắt em chảy trong câm lặng. Em không điên, nhưng người ta đang nghĩ em điên.(Nam Hà Nội, 19 tuổi – CCIHP)

Các hình thức bạo lực

• Bạo lực tình dục

Tự tay tôi pha thuốc ngủ vào cốc nước chanh cho con. Tôi bảo vợ mang lên cho nó uống. Thấy con nó ngấm thuốc tôi bảo thằng Hoàng làm gì nó thì làm. Thằng Hoàng là một trong số những thằng con trai đeo đuổi con út nhà tôi. Nó theo con tôi cũng phải 3 năm rồi. Vợ chồng tôi không biết vì sao mà con gái tôi lại từ chối một đưa tốt như thằng Hoàng. Thằng này còn biết lấy lòng cả hai ông bà già chúng tôi nữa chứ. Đằng nào chúng nó cũng thành vợ thành chồng nên tôi cho phép thằng Hoàng ở với con gái mình mong là nó sẽ quay trở lại đời sống của một đứa con gái bình thường (Hạnh phúc là sống thật – CSAGA)

HẬU QUẢ CỦA BẠO LỰC

• Ảnh hưởng đến tâm lý, trầm cảm, hành xác• Ảnh hưởng đến học tập: học sút, nghỉ học giữa

chừng• Bỏ nhà đi lang thang dẫn đến các nguy cơ về

sức khỏe và bị lạm dụng tình dục• Ảnh hưởng đến sức khỏe: nhiễm HIV, ảnh

hưởng do tác dụng phụ của thuốc ngủ, mang thai ngoài ý muốn

• Mất đi niềm tin, ảnh hưởng đến hạnh phúc và tương lai lâu dài

• Mất đi mạng sống

HẬU QUẢ  

Stress/trầm cảm/sống khép kín 17

Nghỉ học giữa chừng/ảnh hưởng đến việc học (lưu ban, chuyển trường…) 10

Nghiện hút và sa vào tệ nạn xã hội khác như móc túi, lừađảo... 7

Tự tử (không thành công) 6

Bỏ nhà đi lang thang 6

Hành nghề mại dâm 5

Hành xác 3

CCIHP 2011 (thống kê từ 17 trường hợp nam đồng tính bị bạo hành)

• Nó đã từng là học sinh giỏi toàn diện. Hiếm có học sinh nào giỏi cả văn và hóa như nó. Nhưng giờ đây, nó như một cái xác không hồn trong lớp học. Cô giáo gọi nó lên bảng, nó không làm được, cô chì chiết “Hãy xem học sinh được 10 phẩy hóa làm bài này”. Đó là một bài rất dễ với học sinh lớp chuyên này, nhưng nó không thể làm được. Cả lớp cười ồ. Nó thấy nhục nhã vô cùng. (Nam 24 tuổi – CCIHP)

Chị ấy không đồng ý đến viện đâu mà là đưa bác sĩ về nhà thôi nhưng cuối cùng người nhà cho uống thuốc gì ấy, ép đến viện. Em cũng chẳng hiểu thuốc gì mà bây giờ tác dụng phụ của thuốc ấy, chân tay run, bệnh của người già. Em bảo chị ấy là cuối cùng bệnh chẳng chữa khỏi người lại bị bao nhiêu bệnh thêm vào. Chữa từ lợn đang khoẻ thành lợn ốm… Bây giờ đến thuốc, rồi đến tâm lí. Uống thuốc từ 3 đến 6 tháng gì cơ mới hết khoá điều trị (nữ 29 tuổi - ISEE)

• Nó không biết rằng với bộ dạng thiểu não của nó như thế, lang thang trong đêm thật là nguy hiểm biết chừng nào. Kể xấu luôn biết những người đang đau khổ, bối rối sẽ không có sức đâu mà chống cự. Chỉ có nó quá ngây thơ, nghĩ rằng từ chối xong là thôi. Đến khi nghe câu nói “thằng này được đấy” và kèm theo một cú đánh vào đầu thì, nó đã choáng váng không đủ sức để chống cự với hai tên lưu manh và đành chịu để bọn chúng dí dao vào mạng sườn và ngồi trên xe theo chúng đến bãi vắng. (Nam 24 tuổi – CCIHP)

• Sống với chồng là cả một chuỗi cực hình. Chưa bào giờ Leo thấy cuộc đời mình rơi vào một chuỗi tận cùng như thế. Sợ hãi và cùng cực. Chồng Leo thì rất quan tâm chiều chuộng thành ra Leo lại càng sợ hãi. Giá như anh ấy cứ lạnh nhạt, thờ ơ thì Leo còn cảm thấy thoải mái hơn nhiều. Đằng này mỗi khi màn đêm phủ kín thì nỗi sợ hãi lại càng tăng lên. (Hạnh phúc là sống thật – CSAGA)

KẾT LUẬN

• Bạo lực với đối với người tình dục đồng giới và chuyển giới là phổ biến và với nhiều hình thức khác nhau bao gồm cả thể xác, tinh thần và tình dục. Trong đó bạo lực tinh thần là phổ biến nhất. Những người tình dục đồng giới và chuyển giới bị bạo lực bởi nhiêu đối tượng khác nhau trong xã hội nhưng bị bạo lực nhiều nhất bởi chính những người trong gia đình. Do vậy trong nhiều trường hợp, bạo lực với người tình dục đồng giới và chuyển giới thể chính là bạo lực gia đình.

• Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bạo lực nhưng nguyên nhân gốc rễ chính là các định kiến về giới và tình dục. Do vậy bạo lực với người tình dục đồng giới và chuyển giới chính là bạo lực trên cơ sở giới.

• Hậu quả của bạo lực đối với những người tình dục đồng giới và chuyển giới rất nặng nề; gây ảnh hưởng đến thể chất, tinh thần và tương lai của họ cũng như gây ra nhiều hậu quả xã hội khác

• Các truyền thông và hướng dẫn hiện nay về triển khai Luật phòng chống bạo lực gia đình vẫn chưa nhắc đến nhóm những người tình dục đồng giới và chuyển giới do vậy các gia đình, chính quyền và các cơ quan liên quan và chính những người tình dục đồng giới và chuyển giới chưa nhận thức được việc áp dụng luật này để phòng và bảo vệ họ khỏi bạo lực từ chính những người thân trong gia đình.

KHUYẾN NGHỊ

• Rất cần thiết có các chương trình truyền thông sâu rộng để những người dân ở cộng đồng, thành viên gia đình, lãnh đạo địa phương, công an, những người làm công tác giáo dục, và chính bản thân người tình dục đồng giới và chuyển giới nhìn nhận ro hơn về vấn đề bạo lực với họ cũng như các hậu quả của nó. Việc hiểu ro bản chất của các bạo lực này cũng se giúp cho việc áp dụng hiệu quả hơn các khung pháp lý về bình đăng giới, à phòng chống bạo lực gia đình và bảo vệ quyền trẻ em ở Việt Nam.

• Rất cần các dịch vụ hỗ trợ về tâm lí, sức khỏe, việc làm, giáo dục, pháp lý cho người tình dục đồng giới và chuyển giới và thành viên gia đình của họ.

• Các chương trình phòng chống bạo lực gia đình và bảo vệ trẻ em cần phải đưa nhóm tình dục đồng giới và chuyển giới vào là một nhóm đối tượng.

• Các chương trình can thiệp về HIV với người tình dục đồng giới và chuyển giới cần lồng ghép cáu phần về phòng chống bạo lực giới và bạo lực gia đình.