duyularla mekan okumaukem.org/staticfiles/sitefiles/file//sunum_ozlembelir.pdf · •teknik resim...

DUYULARLA MEKAN OKUMA Dr. Öğr. Gör. Özlem Belir

“EVRENSEL TASARIM İLE DÜŞÜNMEK” Panel ve Çalıştayı /3-4 Mayıs 2018

©2018 Inland Empire Law Group


YTÜ-Yıldız Teknik Üniversitesi mezunu (lisans-y.lisans-doktora)

Mimarlık (1986-2005) – (2005-halen)

Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Görevlisi (2012-2013)

İstanbul Gedik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi (2014 – halen)

Çalışma alanları Evrensel Tasarım, Mekan Algısı, Mekan Tasarımı

TANIŞMA

•MYL 508 Proje II – Mimari Tasarım (y.lisans) •MIM 411 Engelliler için Mimari Tasarım (lisans) •MIM 334 Evrensel Tasarım (lisans)

•MIM 314 Mekan Tasarımı (lisans) •Tasarım Stüdyoları •Teknik Resim •Yapı Bilgisi I - II V

erile

n

de

rsle

r

Yüksek Lisans Tez Başlığı (1990) Özürlüler için Yapılan Eğitim ve Rehabilitasyon Binalarında İşlevsel Özellikler ve Plan Analizleri Doktora Tez Başlığı (2012) Görme Engellilerin Mekân Okumasına Etki Eden Parametrelerin Saptanması

SUNUŞ ÖZETİ

• Giriş

• Önsöz

• Kavramlar:

o Duyular

o İnsanın algısı

o Mekan okuma / Okunabilirlik

• Son söz


•Giriş

Bu sunuşun amacı;

Mekan algısı ile duyular arasındaki ilişkiyi kurmak, Duyuların doğal ve yapılı çevre algılamasındaki etkisini vurgulamak, Eksik veya yetersiz duyuların insan algısına etkisini ve Hareketlilik, yönelim, bağımsız hareket, okunaklılık kavramlarını tartışmak.



•Önsöz

•Kavramlar



Gibson’un Algı ve Hareket Döngüsü, 1979

•Kavramlar


•Kavramlar


o Görme Duyusu

o İşitme Duyusu

o Koklama Duyusu

o Dokunma ve Haptik Duyum

o Kinestetik Duyum

•Kavramlar


o Görme Duyusu

o İşitme Duyusu

o Koklama Duyusu

o Dokunma ve Haptik Duyum

o Kinestetik Duyum

görme engelli total - az

işitme engelli total - az

gören duyan

•Kavramlar

James J. Gibson


•Kavramlar Okunaklılık / Görünürlük

o Görsel sistem,

o İşitsel sistem,

o Tat-koku sistemi,

o Temel-yön bulma sistemi,

o Dokunsal sistem.

Her ne kadar göze öncelik versek de, görsel gözlem çoğu zaman dokunmayla doğrulanır.


•Kavramlar

Göz denetler, denetler ve soruşturur, dokunma ise sokulur ve okşar.

Göz uzaklık ve ayrılığın organıdır, dokunma ise yakınlık, içtenlik ve sevecenliğin.

Görme yalıtır, ses birleştirir; görme doğrultusaldır, ses tüm yönlere doğrudur.

Görme yalnız gözlemcinin duyusudur, işitme ise bir bağ ve dayanışma duygusu yaratır.

Burun gözün hatırlamasını sağlar.

Ten maddenin dokusunu, ağırlığını, yoğunluğunu ve sıcaklığını okur.


•Kavramlar

“What The Hands Reveal About The Brain”


•Kavramlar

“Sağırlığımın” farkına varmam pek kolay olmadı… … Annem günün çoğunu

benimle geçirirdi ve ben onun her dediğini anlardım. Neden anlamayayım

ki? Annem konuştuğunda onun sesini duyar gibi oluyordum.. Babamın,

kuzenimin, tanıdığım herkesin hayalet sesleri vardı. Bunların hayal ürünü

olduğunu, alışkanlık ve belleğin yansımaları olduğunu hastaneden

ayrılıncaya kadar fark etmedim.

Bir gün kuzenimle konuşuyordum ve o, heyecanla bir şeyler anlatırken, eliyle

ağzını örttü. Sessizlik! Görmediğim zaman işitemediğimi orada ve o zaman

anladım….

David Wright, G.Afrikalı Şair ve Yazar


•Kavramlar

Bir akşam yemeğinden sonra yukarı kat yazlığında, yastıklara yan gelip

serinlemeye uğraşıyorduk. Selamlık, daha sonra da iç avlunun kapıları açılıp

kapandı. İçeriye üç beş kişilik bir kafile doluştu. Avlunun ışıkları

söndürüldüğünden annem, babam “kim geliyor” diye telaşlanıp

ayaklandılar. Kümenin en önünde topuklarını sürüyerek ağır ağır ilerleyenin

ayak seslerini dinleyerek “merak etmeyin Ethem amcamlar” diye haber

verdim. Bizimkiler ve ötekiler teşhisimin doğruluğuna şaşıp kaldılar ve

kulağımın çok keskinleştiğini ileri sürdüler.

Halbuki, gözlerini değil de kulaklarını kullanmış olsalardı onlar da aynı

sonuca varırlardı.


BİTMEYEN GECE , Mitat Enç

•Kavramlar

… Kısa bir kararsızlıktan sonra eşikten sokağa ilk küçük ve çekingen adımı

attım. Arığın kenar taşlarını bastonumun ucu ile yoklayarak, ufak adımlarla

yola koyuldum… Yokuşun altındaki Kazancı Pazarından yükselen çekiç sesleri

ile iki yandaki dokumacı dükkanlarından yayılan tezgah tıkırtıları yönümü

koruyabilmeme yardımcı oluyordu…. Kebap kokusunu alır almaz sola sapıp

Ali Dola camiinin arkasına yöneldim. Soluma çarpan serin havadan

Bedesten’in kapısı önünden geçtiğimi anladım.. Leblebici Sakıp’ın kavrulmuş

nohut kokusu, Berber Ahmet’in makas tıkırtılarını geçip Camlı Kahve’nin

köşesindeki dört yol ağzını bulduğum zaman içimi fatih duygusu

doldurmuştu…



•Kavramlar

Nesneler yalnızca görme duyusuna değil, diğer duyulara da keskin ve yoğun bir biçimde bağlıdır. (Lynch)



bir çevre zihinde ne kadar kolay imge oluşturabiliyorsa o kadar okunabilirdir. bir mekan okunaklı olabiliyorsa, tanımlanabilir sembollerle bir doku oluşturup görsel olarak kavranabilir. (Lynch)



Çevrenin okunabilirliği, yön bulma sürecinin kolaylığıdır. (Weisman)

Okunabilirlik, kendini kolaylıkla açan ve anlaşılan bilgiyi sunan bir çevre kalitesidir. (Passini)

Okunabilirlik, bir mekânı kolay anlamak ve hatırlamak için referansdır. (Lynch)



Okunabilirlik, tasarlanmış ögelerin etkili bir zihinsel imaj veya bilişsel harita oluşturmada yardımcı olabilme derecesini anlatır. (O’Neill)

Bir çevre, görme engellinin zihninde ne kadar kolay bilişsel harita oluşturabiliyorsa, o kişi için o kadar kolay erişilebilirdir. (Belir)

Bina ölçeğinde okunabilirliği belirleyecek dört genel özellik 1)mimari farklılaşma 2)algısal erişim 3)plan kurgusu ve 4)sinyalizasyon (Weisman)


•Son söz

Nasıl bir mimari gelecek bizi bekliyor?

… bir şölen sofrasında Doktor Amca’mın yanı başına oturan tanıdık ve

kültürlü sayılan birisi, ona bir soru yöneltmişti:

“Doktor, ne dersin? Sağırlık mı daha zor ve çekilmez bir dert, yoksa körlük

mü?”

Duygulu Doktor Amca, herkesi susturup bakışları üstüme yönelten soruya

incitmeyecek bir karşılık tasarlamaya uğraşırken, dayanamadım:

“Bana sorarsanız patavatsızlık ikisinden de beter bir derttir” yanıtını verdim.



“HERKES İÇİN TASARIM: ERİŞİLEBİLİR KAMPÜS”

Özlem BELİR Mimar / Dr. Öğr. Üyesi

[email protected]

[email protected]

EVRENSEL TASARIMIN ÖNÜNDEKİ ENGELLER

HATALI TANIMLANMIŞ VEYA UYGULANMIŞ STANDARTLARIN YARATTIĞI KAFA KARIŞIKLIĞI

duyularla mekan okumaukem.org/staticfiles/sitefiles/file//sunum_ozlembelir.pdf · •teknik resim...

Documents