dünyada ve ab’de süt politikasındaki son gelişmeler ve türkiye süt sektörüne etkileri

53
Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri Doç. Dr. Ayşe UZMAY Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Tarım Politikası ve Yayım Anabilim Dalı

Upload: cisco

Post on 22-Jan-2016

76 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri. Doç. Dr. Ayşe UZMAY Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Tarım Politikası ve Yayım Anabilim Dalı. DÜNYA SÜT ÜRETİMİ. Kaynak: IDF, 2013. - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve

Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Doç. Dr. Ayşe UZMAYEge Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Tarım Ekonomisi BölümüTarım Politikası ve Yayım Anabilim Dalı

Page 2: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

DÜNYA SÜT ÜRETİMİ

Kaynak: IDF, 2013

Page 3: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Dünya Süt ve Süt Ürünleri Tüketimi (2012) IDF, 2013Tüketim Kişi Başı

TüketimDünya

Tüketiminde ki pay

(%)

Dünya Üretim indeki

Payı (%)

Kendine Yeterlilik Oranı (%)

Asya 311.6 73.1 40.6 37.7 93

Avrupa 207.5 280.3 27.0 28.4 105

AB 144.8 288.5 18.9 20.4 108

AB dışı

62.6 263.1 8.2 8.0 98

Kuzey Amerika

95.6 274.0 12.5 12.9 104

Güney Amerika

69.6 175.2 9.1 9.1 100

Afrika 53.3 49.7 6.9 6.0 86

Merkezi Amerika

20.4 127.6 2.7 2.2 81

Okyanusya

9.4 254.7 1.2 3.8 311

Dünya 767.4 108.7 100.0 100.0 100

Page 4: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

KITALARA GÖRE HIZLI GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE KİŞİ BAŞINA SÜT TÜKETİMİNDEKİ GELİŞMELER

2005 yılı baz alındığında 2012 yılı tüketimindeki artış

Kaynak: IDF, 2013

Page 6: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Dünya Süt ve Süt Ürünleri İthalatında İlk 10 Ülke (x milyon ton)

2012 Yıllık Değişim 11/12 (%)

Çin 6.1 +30

Rusya 5.3 +16

Meksika 3.4 +7

Cezayir 2.9 -9

Japonya 2.3 -2

Venezuela 2.1 +12

Endonezya 2.1 +6

Suudi Arabistan 1.7 +5

Filipinler 1.5 -9

Birleşik Arap Emirlikleri

1.5 +25

Kaynak: IDF,2013

Page 7: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

2012 Yılında Dünya Süt Üretimindeki Artış 16.9 milyon Ton (Dış Ticaret Payı %27)

Page 8: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Çin’in Süt ve Süt Ürünleri İthalatı

Kaynak: Gramer, Wheeler, Governor, 2014

Page 9: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Süt Ürünleri Üretimindeki Değişim (2022 Yılı) (2010-12 Temel

Dönemi)

OECD-FAO, Agricultural Outlook 2013-2022

Page 10: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Hayvansal Ürünlerde Tüketimdeki Değişim 2022 Yılı(2010-12 = Baz Dönemi)

OECD-FAO, Agricultural Outlook 2013-2022

Page 11: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE SÜT TALEBİNDEKİ ARTIŞIN ANA NEDENLERİ,

•Nüfus artışı,

•Gelir artışı,

•Batı tipi beslenme diyetine geçiş,

•Gelişmekte olan ülkelerde soğuk depolama sistemlerinin iyileşmesidir (OECD, FAO, 2013).

Page 12: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

SÜT ÜRÜNLERİ İTHALATI İÇİN DÜNYA GENELİ TALEP PROJEKSİYONU(2007 ve 2050 yılı)

Kaynak: Linehan, at al, 2014

Page 13: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

2050 Yılı Dünya Süt Ürünleri Talebi•2007 yılında 7 milyar dolar olan dünya süt

ürünleri talebinin 2050 yılında 85 milyar dolara yükseleceği tahmin edilmektedir.

•Hindistan’da 48 milyar $ •Çin’den 15 milyar $

(Linehan v, at all, 2012, Australian Bureau of Agricultural and Resource Economics and Sciences )

Page 14: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Sanayileşmiş Asya Ülkelerinde Kentleşme Oranı

Kaynak: World Bank.

Page 15: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

ABD’nde Süt ve Süt Ürünleri Politikalarında Reform Nedenleri

•1935 yılından itibaren uygulanan fiyat destekleme sisteminin sektördeki aktörleri piyasalarda ortaya çıkan dalgalanmalardan koruyamaması,

•küresel kriz karşısında üreticilerin güvence araması,

• sektörde ihracat pozisyonunun korunup geliştirilme istegi,

Page 16: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

ABD• Üretici kar marjını (yem masraflarını dikkate alarak) koruma

programı,

(Üreticiler Tarım Bakanlığı ile kontrat imzalayarak belirlenmiş aralıklardaki kar marjı koruma aralıklarından ( temel kar marjı koruması-ek kar marjı koruması) birine dahil olurlar, üretim geçmişlerinin %80 altına düşmeleri durumunda kayıpları karşılanır. Gönüllük esasına dayanmaktadır)

• Süt piyasası stabilizasyon programı

(Kar marjını koruma programına dahil olanlar, stabilizasyon programına katılmak durumundadır).

Page 17: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

ABD Yem Maliyetleri Üzerinde Gelir (Süt Marjı)(1980-2013)

Kaynak: Bozic et al, Bulten, 2013.

Page 18: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Toplam Yem masrafları Arasında Satın Alınan Yemin Payı (%)

Page 19: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

JAPONYA• Ulusal süt ürünleri için gümrük düzenlemeleriyle

birlikte fiyat desteği,• Süt ürünleri piyasasına politik müdahaleyle süt

ürünlerinin arzı ve fiyatlarında istikrar, • İşlemede kullanıma göre çiğ sütün

fiyatlandırılması,• Çiğ süt ticaret müzakere gücünün güçlendirilmesi

için süt üreticilerinin örgütlenmesi,• Üreticiler ve işleyicilerin gereksinimi arasında

kullanılan çiğ sütün fiyat farklılığı için destek (fark ödeme desteği) (bknz, politikalarda dönüşüm için, IDF, Ulusal Süt Konseyi Raporu, 2014)

Page 20: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

KORE

•Ulusal düzeyde arz ve talep kontrol sisteminin oluşturulması,

• işlenmiş çiğ süte destek verilmesi,• bir takım özel düzenlemeler yoluyla süt

arz ve talep kontrol danışma gruplarının oluşturulması gibi politika önlemleriyle 2020 yılında üretimin 2,180,000 ton olması beklenmektedir.

Page 21: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Kore’de Süt Tüketiminin Artırılması İçin Önerilen Politika Önlemleri

•düşük gelirli ailelerin çocukları için, ücretsiz okul sütü projesinin genişletilmesi,

•aktif katılımlı işletme deneyim programlarının artırılması,

•süt işleme için işletme tesislerinin desteklenmesi,

• ihracat potansiyeli olan ürünlerin belirlenmesi,

•yeni fonksiyonel süt ürünlerinin geliştirilmesi,

Page 22: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AFRİKA ÜLKELERİ

•% 30 süt soğuk zincirden geçiyor•Aile tipi işletmelerde litre başına süt primi

ödeniyor (kalite dikkate alınmıyor)•Enerji masraflarında vergi muafiyeti

yoluyla üreticilere indirim •Okul sütü programı,•Süt tozu üretim teşviği

Page 23: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AFRİKA HEDEFLER

•Kurumsal kapasitenin artırılması için sektör örgütlerinin teşvik edilmesi,

•Desteklemelerde kalite unsurunu ön plana çıkartmak,

•Regülasyon kurumlarının oluşturulması (piyasadaki olumsuzlukları ve belirsizlikleri gidermek için)

•Kayıt dışılığın kontrol altına alınması

Page 24: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Avrupa Birliği Yeni OTP

Page 25: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Yeni Ortak Tarım Politikası’nda Ön Plana Çıkan Unsurlar ,

• Daha yeşil bir Ortak Tarım Politikası• -Çevresel önlemler ile bağlantılı sübvansiyonlar,• Daha adil bir doğrudan ödeme dağılımı,• Her ülkede hektar başına tek bir ödeme,• Ulusal zarfların ılımlı olarak yeniden dengelenmesi,• Sadece aktif üreticileri destekleme hedefi,• Genç çiftçiler ve küçük üreticilere daha fazla fon

ayrılması, • Garanti gıda güvenliğinde daha fazla rekabet• Acil önlemler (sadece) bir kriz durumunda: müdahale,

yatırım fonları uygulanacaktır.• Kırsal kalkınma desteği ortaklaşa Birlik ve üye devletler

tarafından finanse edilecektir,• Basitleştirilmiş prosedürler

Page 26: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB son dönem süt politikaları

•Arz Zinciri İlişkilerinde aktörlerden birinin diğerine göre aşırı pay almasını engellemeyi amaçlamaktadır. ▫Yüksek düzeyde uzmanlar grubundan

oluşan bir grup, ▫Arz zincirinin düzgün çalışması için yüksek

düzeyde forum oluşturulmuştur.

Page 27: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB SÜT PAKETİ• Süt paketi piyasada olumsuzluklar yaşanması

sonucu hazırlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda,

• Üretici Organizasyonları• -Çiğ süt teslimi için sözleşme imzalamak, üretici

örgütlerinin oluşumuna izin verir.• -Üretici örgütleri AB süt üretiminin %3.5’ine ve

ülke süt üretiminin %33’üne denk gelebilir..• Sözleşmelerin Düzenlenmesi• Süt üreticileri ve süt satıcıları arasında üye

ülkelere gerekli koşullar olduğunda yasal seçenekler olabilir

Page 28: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB SÜT PAKETİ• (Birimler arası) Dallar arası Organizasyonlar (Inter-

Branch Organisations)• Sanayinin gelişmesine yardımcı olan bir dizi fonksiyonları

üstlenen arz zincirini kapsayan birimler arası organizasyonların oluşumuna izin verir.

• Koruma Altına Alınmış Menşe Adı ve Koruma Altına Alınmış Coğrafi işaret Altında Kayıtlı Peynirde (protected designation of origin (PDO), protected geographical indication (PGI) Cheeses) Arz Yönetimi

• Koruma Altına Alınmış Menşe adı ve koruma altına alınmış coğrafi işaret altında kayıtlı peynir pazarını geliştirmek için üye ülkeler bir arz (tedarik) yönetimi sistemi ortaya koyma seçeneğine sahiptir.

Page 29: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Zorunlu sözleşmeler

Kaynak: EU, Commission, 2014

Page 30: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

SÜT TESLİMİNDE SÖZLEŞME TİPLERİNE GÖRE ÜLKELERDEKİ DAĞILIM

Kaynak: EU, Commission, 2014

Page 31: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB’nde KOTA ÖNCESİ VE SONRASISÜT ÜRETİMİNDEKİ GELİŞMELER

Kaynak: Denieul, 2013

Page 33: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Sütte kota uygulamasının İhracatta etkisi (1984-1994)

Kaynak: Denieul, 2013

Page 34: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB Süt Üretici Fiyatlarındaki Gelişmeler

Kaynak: EU, Commission, 2014

Page 35: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB SÜT ÜRETİCİ FİYATLARINDAKİ GELİŞMELER

Kaynak: LTO, 2014, http://www.milkprices.nl/

Page 36: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Süt Fiyatı İçinde Nakdi Ödenen Masraflar (Cash costs) (%)

Kaynak: bülten

Page 38: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Üye Ülkelerde 2012 Yılı Süt Fiyatlarında Marjinal Maliyetin

Payı (%)

Page 39: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB’nde Kotaların Kaldırılmasının Üye Ülkelere Etkileri

• Üretime Etkisi• Hayvan sayısına Etkisi• Tüketime Etkisi• Süt Teslimine Etkisi• Kaliteye Etkisi• Fiyatlara Etkisi (İç ve Dış Piyasa fiyatları)• Maliyetlere Etkisi • Gelir Etkisi (Üretici-Tüketici)• İç Ticarete Etkisi• Dış Ticarete Etkisi

Page 40: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB ÜLKERİNDE KOTA UYGULAMASI•2012/2013 döneminde AB ülkelerinde

üretim ortalama 0.06 düzeyinde kotanın altında gerçekleşmiştir (Almanya, Polonya, Avusturya, Danimarka dışında).

•Kota kullanımı ülkeler arasında değişmektedir.

•AB-15 için %4.8, AB-12 için % -12.5. (Çek Cumhuriyeti %-11.7, Macaristan %-

23.7, Bulgaristan %-55.3)

Page 41: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB’nde İnek Sütü Arzı ve Sağmal İnek Varlığındaki Gelişmeler

Page 42: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB Ülkelerinde 2012 Yılına Göre 2023 Yılındaki Sanayiye Aktarılan Süt Projeksiyonu (%)

Kaynak: AB uzun dönem

Page 43: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB Ülkelerinde 2012 Yılına Göre 2023 Yılındaki Sanayiye Aktarılan Süt Teslim Projeksiyonu (%)

% x=süt teslimi

İrlanda 20<x<25

Almanya, Hollanda 15<x<20

Danimarka, Fransa, Avusturya, Estonya, G. Kıbrıs, Polonya

10<x<15

Belçika, İngiltere 0<x<5

İtalya,İspanya, Portekiz, Litvanya, Letonya, Slovenya

Stabile yakın

Yunanistan, Finlandiya, İsveç, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Bulgaristan, Romanya, G.Kıbrıs

0>x>-15

Page 44: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB’nin Dünya İhracatındaki Payı (%)

Kaynak: EU, Commission, 2014

Page 46: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

AB Süt Ürünleri Üretim ve İhracatı 2023 Yılı2010-12 Dönemi Ortalaması (Birim)

Kaynak:EU, Commission, 2013

Page 47: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

GELİŞMELERİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ

Page 49: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

Süt Üretici Fiyatları (USD/100kg)

Page 51: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

POLİTİK DEĞİŞİM• Tüm ülkeler Süt Politikalarında reform

gerçekleştirmektedir,• Reformlar daha çok global ve iç piyasalardaki

dalgalanmalardan süt sektöründeki aktörleri korumaya yöneliktir,

• Ülkeler bu kapsamda üreticilerin kar marjını (yem masraflarını baz alan) koruyan politikalara yönelmektedir,

• İthalatçı ve yüksek maliyetle süt üreten ülkeler de süt üretimlerini ve ihracat potansiyelini geliştirici politikaları geliştirmeye çalıştırmaktadır.

Page 52: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

SONUÇ

•Türkiye’nin global değişen politikalar kapsamında kısa dönemde doğrudan etkilenmesi beklenmemekle birlikte gelişmeler yakından takip edilmelidir,

•Yüksek maliyetler, kalite ve hijyen, kayıt dışılık, yeterli ve sağlıklı veri olmaması, geleceğe yönelik makro düzeyde araştırmaların yapılamaması uzun dönemdeki gelişmeler için önemli sorunlardır,

Page 53: Dünyada ve AB’de Süt Politikasındaki Son Gelişmeler Ve Türkiye Süt Sektörüne Etkileri

•Türkiye’de mevcut sorunlar bilinmektedir, uygulamada bölgesel arz-talep dengelerinin dikkate alındığı amaç hiyerarşisinin belirlendiği, bölgesel süt politikalarının uygulanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

•Kısa zamanda maliyetlerini düşürüp, süt sektörünü kayıt altına alan, kalite ve hijyen problemlerini çözmüş ülke örnekleri de (Polonya örneği) takip ve analiz edilmelidir