2015-12-16

1

Opracowała: dr inż. Teresa Rucińska

Zrekonstruowana brama osady w Biskupinie.

Zdjęcie na licencji Creative Commons

Attribution ShareAlike 2.5.

Autor: Fazer

Biskupin z lotu ptaka

Autor: Miron Bogacki/Michał Dąbski

Biskupińska ulica Autor: Krzysztof Stanisz

Wnętrze chaty

Drewno - to surowiec otrzymywany ze ściętych drzew i

formowany przez obróbkę w różnego rodzaju

sortymenty.

Drewno zajmuje przestrzeń pomiędzy rdzeniem, a

warstwą łyka i kory.

Podstawowymi pierwiastkami wchodzącymi w skład

drewna są:

• węgiel (49,5%),

• tlen (43,8%),

• wodór (6,0%),

• azot (0,2%) i inne.

Tworzą one związki organiczne:

• celulozę,

• hemicelulozę,

• ligninę, są to związki podstawowe.

http://www.mojedrzewa.pl/wprowadze

nie/drzewa.php

Ponadto w drewnie występują też:

• cukier,

• białko,

• skrobia,

• garbniki,

• olejki eteryczne,

• guma,

oraz substancje mineralne, które po spaleniu dają

popiół. Skład chemiczny zależy od rodzaju drzewa,

klimatu, gleby itp.

Właściwości fizyczne drewna:

• barwa drewna krajowego nie odznacza się tak duża

intensywnością, jak niektórych gatunków

egzotycznych (mahoń, palisander). Drewno z drzew

krajowych ma barwę od jasnożółtej do brązowej.

• gęstość objętościowa drewna - zależy od jego

wilgotności, rodzaju drzewa z którego jest

otrzymane.

2015-12-16

2

Gatunek

Gęstość objętościowa [kg/m3]

Gatunek Gęstość objętościowa

[kg/m3]

Sosna

Świerk

Jodła

Modrzew

Dąb

Wiąz

Grab

520

470

450

590

690

680

830

Jesion

Buk

Olcha

Brzoza

Klon

Topola

Lipa

750

730

530

650

660

450

530

Tabela 1. Średnia gęstość objętościowa wybranych gatunków drewna w stanie powietrzno-suchym(przy wilgotności 15%)

Średnia gęstość objętościowa drewna w stanie suchym jest od 30 do 40 kg/m3 niższa niż

w stanie powietrzno-suchym(przy wilgotności 15%)

• higroskopijność - to skłonność materiału do

wchłaniania wilgoci z powietrza.

Drewno zawsze wchłania wilgoć lub oddaje ją do

pomieszczenia tak długo, aż osiągnie stan równowagi

pomiędzy własną wilgotnością a wilgotnością

otoczenia.

Drewno stosowane w miejscach o dużej wilgotności

powinno być zabezpieczone przed jej wchłanianiem.

• połysk - związany jest z twardością drewna i

gładkością powierzchni. Połysk najbardziej jest

widoczny w przekroju promieniowym

• rysunek drewna - różni się w zależności od przekroju,

barwy drewna, wielkości przyrostów, sęków itp.

• zapach - każdy gatunek drewna ma swój

specyficzny zapach. Pochodzi on od znajdujących

się w drewnie żywic, olejków eterycznych,

garbników itp.

• przewodność cieplna - drewno źle przewodzi ciepło,

zatem jest dobrym izolatorem. Oczywiście

współczynniki przewodności cieplnej zależą od

rodzaju drzewa i stopnia wilgotności drewna.

Rodzaj drewna Współczynnik przewodzenia ciepła

[W/(m.K)]

Jodła

Świerk

Sosna

Modrzew

Buk

Jesion

Dąb

Klon

0,107÷0,130 (w=10÷15%)

0,088÷0,104 (w=12%)

0,139

0,128

0,151

0,174

0,128÷0,197 (w=10÷15%)

0,140

Tabela 2. Współczynniki przewodzenia ciepła w kierunku prostopadłym do włókien wybranych rodzajów drewna o wilgotności 15%

• wilgotność - zależy od warunków w jakich drewno się

znajduje i ma znaczny wpływ na pozostałe

właściwości drewna.

Bezpośrednio po ścięciu wilgotność drewna wynosi

ponad 35%, ale może być znacznie większa. Drewno

w stanie określanym jako powietrzno-suche

(wyschnięte na wolnym powietrzu) ma wilgotność

około 15 ÷ 18%, przechowywane w suchych

pomieszczeniach - ma wilgotność 8 ÷ 13%.

Duża wilgotność drewna bywa powodem paczenia się

wyrobów, stwarza warunki sprzyjające rozwojowi

grzyba. Gdyby jednak drewno zostało wysuszone do

wilgotności 0% stałoby się materiałem łatwo pękającym

i kruchym. Praktycznie nie byłoby można wykonać z

takiego drewna żadnej konstrukcji czy przedmiotów

użytkowych.

2015-12-16

3

• skurcz i pęcznienie - drewno wilgotne podczas

suszenia zawsze kurczy się, podczas nasiąkania wodą

pęcznieje. Podczas skurczu drewno pęka i paczy się.

Dlatego konstrukcje drewniane (więźby, ramy

okienne, listwy boazeryjne itp.) powinny być

przygotowywane z drewna już wysuszonego, do takiej

wilgotności, w jakiej będzie ono użytkowane.

Najczęściej używa się do wykonania elementów konstrukcyjnych drewna w stanie powietrzno-suchym).

Rys. Paczenie się drewna przy wysychaniu na skutek anizotropii i skurczu

Intensywność pęcznienia czy

kurczenia się zależy od przekroju

drewna i wynosi w kierunku:

• stycznym – 6÷13%,

• promieniowym – 3÷5%,

• wzdłuż włókien – 0,1÷0,8%

Rys. Wielkość spęcznienia objętościowego dla wybranych gatunków drewna

Właściwości mechaniczne - drewno jest materiałem

anizotropowym, jego wytrzymałość na ściskanie, rozciąganie,

zginanie zależy od kierunku działania sił w stosunku do

włókien. Drewno znacznie łatwiej przenosi siły działające

wzdłuż włókien (ma większa wytrzymałość), wraz ze

wzrostem kąta odchylenia tych sił od kierunku włókien

wytrzymałość drewna zmniejsza się. W zależności od

osiąganej minimalnej wartości wytrzymałości mechanicznej

drewno dzieli się na klasy.

Przykładowe wartości wytrzymałości drewna przy

wilgotności 15% podaje poniższa tabela

Gatunek drewna

Wytrzymałość

rozciąganie ściskanie zginanie

II ┴ II ┴ ┴ [MPa]

Sosna 84 3 47 10 87

Świerk 90 2,7 43 6,7 66

Jodła 82 2 39 4 61

Modrzew 107 2,3 53 9 84

Dąb 90 8,8-9,4 54 10 86

Jesion 102 11 43 10 100

Buk 135 7 53 8 105

Grochodrzew 148 4,3 59 16 120

Grab 107 24,5 66 8,5 107

Cechy wytrzymałościowe drewna przy wilgotności 15% wzdłuż i w poprzek włókien

Rys. Wpływ wilgotności drewna na zmianę wytrzymałości:

1 – wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien,

2 – wytrzymałość na zginanie,

3 – wytrzymałość na ściskanie wzdłuż włókien,

4 – wytrzymałość na ścinanie wzdłuż włókien

Zmiana wilgotności drewna

powoduje spadek wytrzymałości

drewna. Jednak po przekroczeniu

stanu nasycenia włókien – ok.

30% wilgotności drewna,

wytrzymałość stabilizuje się.

2015-12-16

4

Rys. Wpływ gęstości objętościowej na wytrzymałość drewna o wilgotności

15 % wg EMPA-Versuchen, LIGNUM;

1 – na rozciąganie wzdłuż włókien,

2 – na zginanie,

3 – na ściskanie wzdłuż włókien.

Wytrzymałość drewna

uzależniona jest od jego gęstości

objętościowej i stanu

zawilgocenia.

twardość - jest mierzona oporem stawianym przez

drewno podczas wciskania stalowej kulki o ściśle

określonej wielkości. Twardość zależy od gatunku

drzewa, z którego drewno pochodzi. Do gatunków

twardych należą między innymi:

• Modrzew

• akacja

• buk

• dąb

• grab

• jesion

• jawor

• wiąz

Do najbardziej miękkich:

Drewno miękkie jest znacznie łatwiejsze w obróbce,

stąd często jest używane przez rzeźbiarzy (np. Ołtarz w

kościele Mariackim w Krakowie jest wyrzeźbiony z

lipy).

• lipa

• olcha

• osika

• topola.

Drewno miękkie jest znacznie łatwiejsze w obróbce, stąd

często jest używane przez rzeźbiarzy (np. Ołtarz w

kościele Mariackim w Krakowie jest wyrzeźbiony z lipy).

Przykładowa twardość mierzona metodą Janki (przy

pomocy kulki metalowej o przekroju średnicowym 1 cm2

dla niektórych gatunków drewna wynosi:

• świerk 28 MPa

• sosna 28÷30 MPa

• dąb 66÷67 MPa

• buk 75÷78 MPa

• jesion 74÷76 MPa

• grab 89 MPa

ścieralność - drewna twarde są najczęściej najodporniejsze

na ścieranie. Ta cecha ma duże znaczenie przy wyborze

drewna jako materiału do wykonania np. podłóg.

http://pl.wikipedia.org

W budownictwie najczęściej używane są następujące

gatunki drewna

• iglaste, stosowane są do wykonywania konstrukcji

dachowych, stolarki budowlanej (okna, drzwi, schody

itp.), desek podłogowych, sklejki itp.

• gatunki liściaste, najczęściej stosowane są do robót

stolarskich, wykonywania podłóg i posadzek:

2015-12-16

5

Gatunki drewna iglastego:

Sosna (Pinus silvestris)

Najlepsze właściwości ma drewno

pozyskiwane z drzew w wieku od 80 do

120 lat. Drewno:

• miękkie,

• łatwe w obróbce,

• sprężyste,

• dobrej wytrzymałości mechanicznej.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Sosna_zwyczajna

Sosna

Świerk (Picea excelsa)

Najlepsze właściwości ma drewno

pozyskiwane z drzew w wieku od 80 do

120 lat. Drewno:

• miękkie,

• o średniej wytrzymałości,

• sprężyste,

• trudne w obróbce (łatwo pęka, ma

sporo sęków).

Ze świerków rosnących w górach otrzymuje

się lepsze drewno, niż z rosnących na nizinach.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Świerk_pospolity

Świerk

Jodła (Abies pectinata)

Najlepsze właściwości ma drewno

pozyskiwane z drzew stuletnich.

Drewno:

• miękkie,

• o średnie wytrzymałości,

• giętkie i łupliwe.

Ma sporo sęków, które wypadają z

tarcicy.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Jodła_pospolita

Modrzew (Larix europaea)

Najlepsze właściwości ma

drewno pozyskiwane z drzew w

wieku 100 ÷ 120 lat.

W Polsce rzadko stosowane, jest

najlepszym (z punktu widzenia techniki) i

najtrwalszym gatunkiem drewna.

Wiąz pospolity i brzost (Ulmus

campestis), (Ulmus montana)

Drewno:

• twarde,

• wytrzymałe,

• sprężyste.

• parzone łatwo daje się wyginać,

• trwałe na powietrzu i pod wodą.

Gatunki drewna liściastego

www.atlas-roslin.com/wiaz-gorski.html

Grab (Carpinus betulus)

Drewno:

• o dobrych właściwościach mechanicznych,

• trudnościeralne,

• ciężkie.

www.atlas-roslin.com/grab_pospolity.html

2015-12-16

6

Dąb (Quedrcus pedunculata) lub

(Quedrcus sessiliflora)

Najlepsze właściwości ma drewno

pozyskiwane z drzew w wieku około 180

lat. Drewno:

• twarde,

• o dobrych parametrach

wytrzymałościowych,

• odporne na ścieranie,

• często atakowane przez owady.

www.atlas-roslin.com/dab_szypulkowy.html

Jesion (Fraximus excelsior)

Drewno:

• ciężkie,

• wytrzymałe

• elastyczne,

• po ścięciu łatwo je wygiąć. www.atlas-roslin.com/jesion_wyniosly.html

kwiatostany żeńskie; Barbara Łotocka

kwiatostany męskie; Barbara Łotocka

Zastosowane w warunkach suchych jest

trwałe, w wilgotnych łatwo ulega

zniszczeniu.

Buk (Fagus silvatica)

Drewno:

• twarde,

• o dużej wytrzymałości,

• łatwe w obróbce.

• często atakowane przez owady.

Najlepsze właściwości ma drewno

pozyskiwane z drzew w wieku około 110

lat.

www.atlas-roslin.com/jesion_wyniosly.html

www.atlas-roslin.com/buk_zwyczajny.html

Olcha pospolita (Anulus glutinosa)

Drewno:

• miękkie,

• łatwe w obróbce.

• często atakowane przez owady.

• mało odporne na zmienne warunki

atmosferyczne.

• przy stałym przebywaniu pod wodą

trwałe, dzięki dużej zawartości

garbników.

http://www.drzewapolski.pl/Drzewa/Olcha

Brzoza (Betula verrucosa) i (Betula

pubescens):

Drewno:

• o dobrych właściwościach

mechanicznych

• małej odporności na grzyby.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Brzoza

www. wyrobyzdrewna.eu

www.efotogaleria.pl/index.php?m=126&ktore=1872 www.galeriaparkietu.pl/prasa.php?go=7

http://www.drew-bal.pl/index.php?go=zadaszeniad

http://www.euro-matex.pl/pl/Oferta/Inne-wyroby/Wyroby-okragle.html

2015-12-16

7

drewno okrągłe - okorowany pień bez wierzchołka i

gałęzi. Drewno takie może być zastosowane jako:

słupy,

pale,

stemple, itp.,

drewno tartaczne.

W zależności od średnicy pnia i jego długości (podział

regulowany jest przepisami określonymi Polskimi

Normami).

Rozróżnia się następujące elementy pozyskane ze ścientego

pnia:

• grubizna – drewno o średnicy w najcieńszym końcu

minimum 7 cm

dłużyca – grubizna o długości minimum 9,0 m dla

gatunków iglastych; 6,0 m dla gatunków liściastych,

kłoda – grubizna o długości 2,50 m ÷ 8,90 m (iglasta)

i 2,50 m ÷ 5,90 m (liściasta),

wyrzynek – grubizna o mniejszych długościach,

• żerdzie – drewno o średnicy 7 ÷ 14 cm

tarcica - jest to drewno przetarte w tartaku z drewna

okrągłego.

Ze względu na stopień obróbki tarcicę dzielimy na: • tarcicę nieobrzynaną – o dwóch powierzchniach

równoległych, krawędzie boczne pozostawione są bez

obróbki. Otrzymywana jest przez przetarcie jednokrotne

na trakach (piłach tartacznych).

• tarcicę obrzynaną – o obrobionych czterech

płaszczyznach i krawędziach czoła

Podstawowe wyroby z tarcicy

W zależności od wymiarów otrzymanych elementów

tarcicę dzielimy na sortymenty o nazwach:

deski – elementy o grubości od 19 – 45 mm

www.drewnobudowlane.info

bale – elementy o grubości 50 – 100

mm

listwy – elementy o przekroju

poprzecznym od 12/24 do 29/70 mm

krawędziaki (murłaty) – elementy o

przekroju 100*/100 – 180/180 mm

http://www.drewpasz.pl/?Tarcica

belki – elementy o przekroju 120/200 – 220/280 [mm]

• tarcica podłogowa – produkowana z drewna sosnowego, jodłowego lub świerkowego; stosowana (maks. gr. 50 mm) do układania podłóg w budynkach mieszkalnych, przemysłowych lub gospodarczych; jakość tarcicy podłogowej określa się na podstawie dwóch klas I i II, według których drewno może mieć określoną liczbę wad.

2015-12-16

8

łaty – to drewniane listwy o przekroju prostokątnym

lub kwadratowym (od 32x32 [mm] do 90x90 [mm] lub

od 32x50 [mm] do 75x150 [mm]) używane w

konstrukcjach drewnianych, np. w więźbie dachowej

do ułożenia pokrycia dachowego

Łaty i kontr łaty, www.drewnobudowlane.info/laty http://www.drewpasz.pl/?Tarcica

Podział elementów konstrukcyjnych z drewna ze względu na rolę pełnioną w przenoszeniu obciążeń

belka – element nośny poziomy lub pochyły oparty na

dwóch lub więcej podporach (ścianach, słupach, innych

belkach); może mieć przekrój jednolity lub złożony (np. z

dwóch lub więcej łat, dwuteowy), belki mają zawsze

większą wysokość niż szerokość i wykonywane są z drewna

litego, klejonego lub profili łączonych,

podciąg – belka, na której opierają się inne belki,

słup – pionowy element nośny, przenoszący obciążenia

pionowe od spoczywających na nim belek, dachów,

wiązarów; może mieć przekrój prosty lub złożony,

dźwigar – wiązar wieloelementowy o znacznej wysokości,

płaski lub przestrzenny, pełnościenny lub ażurowy,

przenoszący obciążenia konstrukcji na podpory główne

(ściany lub słupy). Budowany jest z desek lub materiałów

drewnopochodnych.

Elementy więźby dachowej

Do wykonania konstrukcji dachów należy stosować drewno

sosnowe lub świerkowe o wilgotności nie przekraczającej

20%. Drewno należy zabezpieczyć przed korozją biologiczną

impregnując środkami grzybo- i owadobójczymi.

Elementy więźby:

krokwie – belki biegnące równolegle do kierunku

nachylenia połaci dachowej i dźwigające obciążenie z

połaci; opierają się na ścianach zewnętrznych i (w miarę

potrzeby) na płatwiach,

płatwie – belki poziome, biegnące równolegle do kalenicy

dachu, stanowiące podpory dla krokwi, oparte na

słupkach,

murłaty – belki poziome leżące na murze (za ich

pośrednictwem opiera się krokwie na ścianach

murowanych lub betonowych),

słupki – elementy pionowe przenoszące obciążenie od

płatwi na strop,

łaty – elementy pomocnicze, stanowiące część rusztu

służącego do zamocowania pokrycia dachowego; przybija

się je do kontrłat lub bezpośrednio do krokwi, prostopadle

do nich, a równolegle do okapu,

kontrłaty – elementy pomocnicze, służące do utworzenia

pustki wentylacyjnej pod pokryciem; przybija się je

równolegle do krokwi (bezpośrednio lub na deskowaniu)

2015-12-16

9

Drewno konstrukcyjne podzielono na klasy wytrzymałości,

różniące się właściwościami mechanicznymi.

W normie PN-EN 338: 1999 Drewno konstrukcyjne – klasy

wytrzymałości przyjęto następujące klasy wytrzymałości:

dla drewna iglastego i topoli:

C14, C16, C18, C22, C24, C27, C30, C35, C40,

dla drewna liściastego (bez topoli):

D30, D35, D40, D50, D60, D70.

Liczba przy literze oznacza wytrzymałość drewna na zginanie

w N/mm2 (MPa)

Drewno klejone warstwowo

Drewno klejone (klejonka) - stosowane jako materiał

konstrukcyjny pozwalający na wykonywanie przekryć o

dużej rozpiętości, nawet ponad 100m (wiązar) oraz

stosowany wtedy, gdy konieczna jest wysoka jednorodność

materiału (np. stolarka okienna).

http://www.bodex-polczyn.pl/drewno.htm http://www.drewno.pll

Drewno klejone warstwowo otrzymuje się przez sklejenie

wielu warstw tarcicy o równoległym przebiegu włókien w taki

sposób, że wytworzone elementy mają lity przekrój

prostokątny. Poszczególne warstwy mogą być różnej grubości,

z różnych gatunków drewna i o różnych klasach wytrzymałości.

Rozróżniamy:

drewno klejone warstwowo poziomo;

płaszczyzna spoiny klejowej jest

prostopadła do dłuższego boku

przekroju poprzecznego,

drewno klejone warstwowo pionowo; płaszczyzna spoiny

klejowej jest prostopadła do krótszego boku przekroju

poprzecznego.

Zalety drewna klejonego warstwowo:

• bardzo wysoka wytrzymałość i sztywność przy małym ciężarze,

• wysoka stabilność kształtów i wymiarów,

• minimalna skłonność do powstawania pęknięć,

• brak skręcania belek także przy dużych przekrojach i długościach,

Drewno klejone powstaje poprzez sklejenie ze sobą warstw drewna

o grubości zwykle od 5 mm do 50 mm. Grubość tych warstw zależy

od przeznaczenia i od koniecznego promienia wygięcia elementu

końcowego. Drewno klejone jest często w trakcie klejenia

formowane w krzywizny, co stanowi trudność przy drewnie litym.

• ze względu na suszenie komorowe do wilgotności 8-12% z reguły nie

jest potrzebna żadna chemiczna ochrona drewna (w zależności od

rodzaju konstrukcji),

• odporność na agresywne środowisko; doskonały materiał na

konstrukcje, magazynów soli, środków chemicznych itp.,

• duża odporność ogniowa.

Poszczególne warstwy tworzą połączone wzdłużnie na złącze

palczaste deski, z których usunięto części mające wady -

pęknięcia, chore sęki itd.

http://www.meble.pl/slownik,lamele,42.html

2015-12-16

10

Fornir - jest to cienki płat drewna o grubości do 5 mm.

Cienkie forniry o grubości do 1 mm są używane do produkcji

sklejki oraz jako okleiny (obłogi) drewna i płyt w celu nadania

im ładniejszego, szlachetniejszego wyglądu.

Forniry otrzymywane są przez skrawanie obwodowe,

mimośrodowe lub płaskie większych kawałków drewna.

Wybór techniki skrawania ma wpływ na rysunek w jaki

układają się słoje.

http://wakeupsid.com/pictures_fornir http://www.drewno.pl/gieldadrzewna

Sklejka - płyta sklejona z nieparzystej liczby fornirów. Podczas

klejenia kolejne warstwy forniru układa się tak, aby włókna

przebiegały pod kątem prostym. Daje to znaczną poprawę

parametrów mechanicznych sklejki. W budownictwie sklejkę

stosuje się przede wszystkim przy wykonywaniu robót

stolarskich i przy wykonywaniu deskowania elementów

betonowych.

http://www.skladydrzewne.pl/towary7.html http://www.fplider.nazwa.pl/fplider/inner.htm

Sklejka suchotrwała

Sklejka wodoodporna

Sklejka wodoodporna pokryta filmem fenolowym (szalunkowa)

Sklejka wodoodporna pokryta filmem fenolowym (szalunkowa) z nadrukiem

Sklejka wodoodporna pokryta filmem fenolowym z odciskiem siatki (antypoślizgowa)

Sklejki lakierowane (lakierem bezbarwnym lub lakierobejcą)

RODZAJE SKLEJEK SUCHOTRWAŁE WODOODPORNE

WODOODPORNE POKRYTE FILMEM FENOLOWYM

SZALUNKOWE ANTYPOŚLIZGOWE

Klej mocznikowo-

formaldehydowy fenolowo-

formaldehydowy fenolowo-

formaldehydowy fenolowo-

formaldehydowy

Format [mm]

1550x1550; 1550x2250 1550x1250; 1250x1250

1550x1550; 1550x2250 1550x1250; 1250x1250

1550x3100; 550x2700*

1550x2500*; 550x1550

1550x3100; 1550x2500* 1550x2250*

Klasa jakości A, B, BB, BBB A, B, BB, BBB I I

Rodzaj drewna brzoza, olcha; brzoza, olcha; brzoza, olcha brzoza, olcha

Grubość 3,2-40mm 3,2-40mm 6-30mm 9-30mm* 6-30mm 9-30mm*

*Budowa sklejek jednorodna,

mieszana jednorodna,

mieszana jednorodna,

mieszana jednorodna, mieszana

Powierzchnie kalibrowane,

szlifowane kalibrowane,

szlifowane gładka/gładka

gładka/ z odciskiem siatki

Klasa higieniczności E1 E1 - -

Grubość forniru 1,1-2,5mm 1,1-2,5mm 1,1-2,5mm 1,1-2,5mm

Wilgotność 5-12% 5-12% 5-12% 5-12%

Gęstość 550-750kg/m3 550-750kg/m3 550-750kg/m3 550-750kg/m3

Wytrzymałość na zginanie wzdłuż włókien [MPa]

50-100 50-100 50-100 50-100

Wytrzymałość na zginanie w poprzek włókien [MPa]

30-60 30-60 30-60 30-60

Lignofol - materiał warstwowy ze sklejonych wodoodpornym

klejem syntetycznym cienkich warstw drewna,

charakteryzujący się dużą wytrzymałością i twardością. Jest

stosowany m.in. do wyrobu części maszyn, szybowców.

Lignofol fot.www.sklejka-pisz.com.pl

Ze względu na kierunek biegu włókien lignofol dzieli się na: - równoległo - włóknisty - krzyżowo - włóknisty - gwiaździsto - włóknisty Podstawowe dane techniczne: - gęstość – 1200 kg/m3 - wytrzymałość na ściskanie – 88÷118 N/mm2 - wytrzymałość na zginanie – 103 N/mm2 - twardość – 118 N/mm2 - odporność na działanie wody - odporność na czynniki chemiczne

2015-12-16

11

Płyty pilśniowe - otrzymywane są z rozwłóknionej masy

drewna (rozwłóknieniu poddaje się odpady tartaczne - ścinki,

odpadki) sklejonej z równoczesnym sprasowaniem.

W zależności od stopnia sprasowania i ewentualnego

wykończenia powierzchni rozróżniamy płyty pilśniowe:

• porowate,

• twarde,

• bardzo twarde.

porowate - podczas klejenia, płyty poddane są tylko

podwyższonej temperaturze (bez podniesionego

ciśnienia), otrzymany materiał jest porowaty i miękki.

Płyty używane są do izolacji akustycznych w miejscach

nie narażonych na działanie wilgoci.

Grubość płyt - 9,5 ÷ 25,0 mm

porowate bitumowane - płyty te stosuje się do izolacji

cieplnej i akustycznej dachów, ścian i podłóg - wszędzie

tam, gdzie potrzebna jest izolacja o podwyższonej

odporności na wilgoć. Sztywne i lekkie arkusze płyt, o

dużych wymiarach są łatwe w montażu.

twarde - podczas klejenia poddane są obróbce

termicznej pod ciśnieniem.

Używane są do robót stolarskich jako

okładziny np. skrzydeł drzwiowych.

Płyty są produkowane o grubości 2,4 - 6,4 mm.

bardzo twarde - proces produkcji przebiega

analogicznie jak płyt twardych. Płyty dodatkowo

nasączane są olejem lub żywicami, albo mają wierzchnią

powierzchnię pokrytą emalią. Przeznaczone są do robót

stolarskich.

Płyty wiórowe - produkowane są z odpadów tartacznych

rozdrobnionych do postaci wiórów. Cząsteczki drewna

zespala się przy pomocy kleju podczas obróbki termicznej

pod ciśnieniem.

Płyty produkowane są z okleiną zewnętrznej

powierzchni lub bez okleiny. Jako okleiną

można zastosować fornir naturalny lub

fornir (laminat) z żywic syntetycznych.

Płyty są produkowane o grubości od

10÷56mm. Stosowane przy robotach

stolarskich, meblarstwie, budownictwie.

Płyty wiórkowo – cementowe – otrzymuje się z wełny drzew

iglastych, którą poddaje się mineralizacji w roztworze chlorku

wapnia, następnie miesza z cementem portlandzkim 32,5,

formuje i prasuje pod ciśnieniem. Są one:

• niepalne,

• ulegają jedynie zwęgleniu podczas palenia,

• są odporne na działanie wilgoci.

Płyty wiórkowo -cementowe stosuje się: • do izolacji cieplnej, • dźwiękowej ścian, stropów i dachów, • na warstwy pod posadzki w celu tłumienia dźwięków

wywołanych uderzeniem

2015-12-16

12

Płyty MDF i HDF - są to płyty drewnopochodne nowszej

generacji. Produkowane z włókien drzewnych klejonych

w podniesionej temperaturze pod ciśnieniem.

Otrzymany materiał ma jednorodny przekrój. Jest twardy,

może być produkowany w okleinach naturalnych (fornir)

lub sztucznych albo tylko pokryty lakierem.

Stosowany jest do produkcji: • paneli podłogowych, • płyt dla przemysłu meblarskiego, • do robót stolarskich, • oprócz płyt, z masy można wytłaczać elementy do

dekoracyjnego wykończenia powierzchni (np. listwy o różnym profilu).

Płyta OSB - to jest płyta drewnopochodna opracowana

specjalnie dla budownictwa, tak zwana płyta o

ukierunkowanych wiórach płaskich. Zawiera ponad 90%

drewna. Składa się z trzech warstw. W warstwie górnej i

dolnej wióry o wymiarach 100x0,6 mm kierunkowo

umieszczone są wzdłuż długości płyty natomiast w warstwie

środkowej w poprzek płyty.

Wysokie parametry techniczne płyt OSB wynikają z: • zachowania włóknistości drewna, • zazębiania się długich wiórów, • przez natryskiwanie wiórów specjalnym klejem i emulsją

parafinową w tzw. zaklejarkach uzyskuje się dużą odporność na wpływy warunków atmosferycznych.

Zastosowanie płyt OSB - w budownictwie szkieletowym na

poszycie ścian zewnętrznych i wewnętrznych oraz poszycie

podłóg i dachu.

W ofercie handlowej znajdują się płyty OSB w

następujących rodzajach:

• wodoodporne OSB-3 - grub.12,15,18,22 mm

• szalunkowe - grub.16,18,22 mm

• antypoślizgowe - grub.16,18,22 mm

Zastosowanie płyt OSB

http://www.drewpasz.pl/?Tarcica

Materiały podłogowe

• deski podłogowe - tarcica podłogowa, to deski o

szerokości 100 - 200 mm, długości 3,0 - 5,5 m i

grubości 28, 32, 38, 45, 50 mm. Najczęściej spotykane

są deski z iglastych gatunków drzew.

EKO deska podłogowa czterostronnie strugana, sucha o

średniej wilgotności 12%.

Wymiary:

• szerokość - 110 mm

• grubość - 22÷28 mm,

• długości desek głównie od 2000 ÷ 5000 mm,

• łączenie na własne pióro i wpust,

• na indywidualne zlecenie możliwość przygotowania deski w

innych długościach.

2015-12-16

13

EKO deska podłogowa produkowana jest w pełni z

naturalnego drewna sosnowego i świerkowego, dzięki temu

pomieszczenie uzyskuje naturalny, ekologiczny wygląd i

zdrowy mikroklimat.

http://www.drewnobudowlane.info/deska_podlogowa.html

• deszczułki posadzkowe (parkiet) - produkowane są

najczęściej z liściastych gatunków drzew.

Wymiary deszczułek:

• grubość od 16 - 22 mm,

• szerokość 30 - 100 mm,

• długość 200 - 500 mm.

Produkowane są o różnych kształtach przekroju, który

umożliwia łączenie na styk, wpust i pióro na dwóch lub

czterech krawędziach.

• deszczułki posadzkowe (parkiet)

Układ "cegiełka" Układ „angielski"

Układy jodełkowe Układ "jodełka francuska"

• deszczułki posadzkowe (parkiet)

Złącze na styk (złącze często wzmacnia się klejem)

Złącze na nakładkę / na przylgę

Złącze na wpust i pióro

Złącze na wpust i pióro obce

Złącza ciesielskie na szerokość

http://swiat-parkietow.com.pl/page26.php htt

p:/

/ww

w.d

om

.pl/

kole

jno

sc-p

rac-

rem

on

tow

ych

.htm

l

Deszczułka typu 1 1.Powierzchnia licowa elementu 2.Skos a 3.Rowki klejowe

Norma dokładnie określa cechy wymiarowe deszczułek, m.in.: • grubość nad wpustem: t1 ≥ 35% całkowitej grubości t elementu, • grubość wpustu: t3 ≥ 22% całkowitej grubości t elementu, • grubość części pod wypustem: t4 ≥ 22% całkowitej grubości t

elementu,

DĄB ORIGINAL

DĄB COMO

MERBAU

LAKIEROWANY

JESION NATURA

DĄB VERONA

MERBAU JAKARTA ORZECH

EUROPEJSKI WOLIN

COMFORT

DĄB NATURA

JATOBA NATAL

2015-12-16

14

http://www.drewnobudowlane.info/deska_ele

wacyjna.html

Gatunek bardzo odporny na szkodliwe działanie warunków atmosferycznych, a także ataki grzybów i szkodników. Nie wymaga dodatkowej konserwacji, jednak dla zachowania naturalnej kolorystyki drewna zaleca się olejowanie tarasu. Pomaga to zapobiec naturalnemu procesowi patynowania powierzchni na kolor srebrno-szary. Jedną z cech charakterystycznych tego gatunku jest możliwość występowania niewielkich otworów po szkodnikach (tzw. pinholes; maksymalnie 1-1,5 mm średnicy). Nie stanowią one jednak wady, gdyż owady żyją wyłącznie w drewnie żywym. Deska jest jednostronnie ryflowana co zdecydowanie ułatwia jej montaż, z drugiej zaś strony powierzchnia ryflowana nadaje walorów estetycznych. Deska występuje w wymiarze 25x145 w całej gamie długości.

Deska Tarasowa Bangkirai • płyty posadzki mozaikowej: produkowane z liściastych

gatunków drzew, z listewek o grubości 8 - 10 mm,

listewki układa się w zestawy o boku kwadratu, płyta złożona jest z 16 takich zestawów ułożonych w "kratkę" i naklejonych na papier,

parkiet mozaikowy układa się na twardym równym podłożu, na klej.

do podłoża przyklejana jest powierzchnia płyty bez papieru.

papier odkleja się po nawilżeniu go wodą, po związaniu kleju z podłożem.

http://www.podlogi-katowice.pl/podlogi/mozaiki-podlogowe.html

• kostka brukowa drewniana:

produkowana z drewna iglastego,

kostka ma kształt najczęściej graniastosłupa lub walca o wysokości

od 60 - 100 mm,

stosowana w halach fabrycznych, magazynowych, ogrodach, etc.

po ułożeniu widoczny jest przekrój poprzeczny drewna.

http://www.brukarstwo.wirtua.net/PartnerGaleria.asp?PartnerID=38 http://www.drewno.pl/gieldadrzewna/167-3-Podesty-61956-BRUK+D%C4%98BOWY+++Nowo%C5%9B%C4%87.html

Układanie bruku

Dociskanie i wyrównywanie do poziomu cegieł, używając listwy i młotka. Trzeba zwrócić uwagę na wypoziomowanie elementów.

Impregnowane ciśnieniowo elementy bruku, pokrywane dodatkowo preparatem zabezpieczającym powierzchniowo.

• panele podłogowe i ścienne - produkowane są z płyt

HDF z bardzo cienką i twardą warstwą okleiny.

Układane są na twardym, równym podłożu "na sucho".

Panele łączone są na pióro i wpust.

Rys. Krzysztof Rodak

Budowa paneli laminowanych zwykłych, od góry:

• odporna na ścieranie warstwa wierzchnia,

• papier dekoracyjny,

• płyta nośna (MDF, HDF lub płyta wiórowa),

• warstwa przeciwprężna.

Rys. Krzysztof Rodak

2015-12-16

15

Budowa paneli laminowanych z dodatkową warstwą wyciszającą;

od góry:

• odporna na ścieranie warstwa wierzchnia,

• papier dekoracyjny,

• impregnowane podkładki przeciwudarowe,

• płyta nośna (MDF, HDF lub płyta wiórowa),

• warstwa wyciszająca,

• warstwa przeciwprężna

Rys. Krzysztof Rodak

EKO deska obiciowa (boazeryjna):

• czterostronnie strugana,

• sucha, o średniej wilgotności 12%,

• własne pióro i wpust,

• szerokość 90-150 mm,

• grubość 18mm ma,

• długości głównie od 2000 – 5000 mm,

• możliwość indywidualnego

zamówienia w innych długościach.

EKO deska obiciowa produkowana jest z drewna sosnowego i

świerkowego.

Pokrycia dachowe

Gont skrawany (wiór) i gont łupany (dranica) – stosowane są

do krycia dachów w regionalnym

i zabytkowym budownictwie drewnianym. Wykonuje się je z

drewna drzew iglastych lub z drewna osikowego.

Gont skrawany

(wiór)

Gont łupany (dranica)

http://muratordom.pl/budowa/dachy-i-stropy/zdrowe-dachy-pokrycia-z-trzciny-gontu-i-wiorow,17_29.html

Pokrycia dachowe z trzciny

http://muratordom.pl/budowa/dachy-i-stropy/zdrowe-

dachy-pokrycia-z-trzciny-gontu-i-wiorow,17_29.html

• Współczesne strzechy nie robi się ze słomy jak kiedyś, ale z

trzciny, najlepiej jednorocznej, nie bardzo grubej i o

wilgotności 15%,

• Grubość strzechy z trzciny wynosi 28-40 cm.

• Stanowi ona jednocześnie

doskonałą izolację termiczną

(w zimie taka warstwa dobrze

chroni przed chłodem, latem

– przed upałem) i akustyczna.

• Pokrycie z trzciny nie wymaga specjalnych zabiegów konserwacyjnych,

• Impregnację przed ogniem i od czasu do czasu zmiatać z niego mech wystarczy wykonywać co 5 lat, inaczej będzie się pod nim utrzymywało zawilgocenie, które zapoczątkowuje butwienie strzechy.

• W razie potrzeby można wymienić zniszczony fragment (kolor nowego wyrówna się mniej więcej po roku).

Domy z drewna

http://www.osadazbali.pl/

http://www.apispw.pl/?p0=6&p1=11

2015-12-16

16

Sosna fińska - idealna do budowy domów z bali

Do budowy swych domów z bali HONKA używa tylko drewna z wysoce

odpornej sosny nordyckiej. Ekstremalne fińskie warunki,

w których rosną sosny, sprawiają, że ich wzrost jest powolny, a ich

gospodarka wodna znacznie ograniczona. To drewno o wąskich słojach jest

nadzwyczajnie odporne i posiada doskonałą stabilność wymiarową. W

porównaniu z drewnem sosnowym z położonych bardziej na południe

regionów sosna nordycka charakteryzuje się jeszcze lepszym wskaźnikiem

izolacji termicznej.

www.honka.pl

WADY DREWNA - zawsze powodują obniżenie jego

wartości albo mogą spowodować jego dyskwalifikację,

jako materiału.

Zależą od różnych czynników:

• związane ze wzrostem drzewa to - sęki, rdzenie

położone mimośrodowo, rdzenie podwójne, zawoje,

skręt włókien, pęknięcia np. mrozowe itp..

Sęk skrzydlaty (tzw. skrzydlak) składa się z dwóch sęków

podłużnych ułożonych symetrycznie względem osi

tarcicy i zwężających się ku rdzeniowi. Sęki takie mogą

stykać się w okolicy rdzenia, tworząc kształt litery V.

Drewno z felerem - wady drewna powstają w trakcie

nieprawidłowego wzrostu lub chorób drzew. Jedne z

nich dyskwalifikują drewno jako materiał konstrukcyjny,

inne nie mają wpływu na jego wytrzymałość, jedynie na

wygląd. Zbyt duże przyrosty - widoczne są na

poprzecznym przekroju elementu. Najlepsze

jest drewno o wąskich i gęstych przyrostach

(słojach). Drewno z dużymi przyrostami

(szerszymi słojami) ma gorszą wytrzymałość

mechaniczną. Nie jest to poważna wada,

raczej wskaźnik jakości drewna

Sęk przechodzący - czyli taki, który przerasta

element konstrukcyjny od jednej krawędzi do

krawędzi przeciwległej. W miejscu jego

przebiegu drewno jest osłabione i może

pęknąć. Wada ta wyklucza stosowanie

elementu w konstrukcji

Pęknięcie - przebiegające wzdłuż włókien

drewna nie wyklucza go jako materiału do

budowy konstrukcji. Groźne są pęknięcia

przebiegające w poprzek włókien, takie, które

powodują ich poprzeczne rozwarstwienie, oraz

widoczne na całym przekroju elementu

Huba - pozostawia na drewnie różowo-

pomarańczowe ślady. Przerost tego grzyba

powoduje w drewnie zgniliznę miękką. Drewno

z widocznymi przebarwieniami

spowodowanymi przez hubę nadaje się tylko na

opał

Przeżywiczenie - plamy żywicy psują jedynie

wygląd drewna. Nie jest to wada wykluczająca

drewno jako materiał konstrukcyjny. Co więcej,

element przeżywiczony ma nawet większą

wytrzymałość niż nieprzeżywiczony

2015-12-16

17

Zakorek - fragment kory wrośnięty w drewno.

Gdy jest niewielki, można go odciąć. Gdy

zakorków na elemencie jest dużo, nadaje się on

jedynie do spalenia.

Uwaga! Fragmenty kory na powierzchni drewna

konstrukcyjnego nie są wadą. Wystarczy je

usunąć z powierzchni przed przystąpieniem do

budowy

Sinizna - szaroniebieskie przebarwienie drewna

głównie iglastego. Psuje wygląd drewna, ale nie

obniża jego wytrzymałości. W niewielkim

stopniu zwiększa nasiąkliwość drewna. Drewno

z sinizną może być z powodzeniem stosowane w

konstrukcjach

Skręt włókien - jest to wada budowy drewna.

Fragment ze skręconymi włóknami to miejsce,

które ma gorszą wytrzymałość mechaniczną w

stosunku do reszty elementu. Elementy z taką

wadą nie nadają się na konstrukcję

Chory sęk - czyli sęk, który nie jest trwale

zrośnięty z drewnem lub, co gorsza, wypadł.

Powstała dziura znacznie osłabia wytrzymałość

elementu konstrukcyjnego. Fragment z dziurą

po sęku lub chorym sękiem można wyciąć. Z

jednego elementu otrzymamy dwa krótsze,

które można zastosować w konstrukcji

• Wady związane z procesami gnilnymi, zagrzybieniem

podczas wzrostu drzewa albo po jego ścięciu,

powodują zmianę zabarwienia, siniznę, zgniliznę czyli

mursz. Przykłady grzybów rozwijających się na

drewnie:

grzyby powodujące szybki rozkład drewna na

dużych powierzchniach:

grzyb domowy właściwy stroczek domowy

(Merulius lacrimans),

Na drewnianej podłodze w leśniczówce. Fot. M. Wantoch-Rekowski

grzyb domowy biały, porzyca inspektowa (Poria

vaporaria),

grzyb piwniczny gnilica mózgowata (Coniophora

cerebella),

grzyb kopalniany krowiak łykowaty (Paxillus

acheruntius);

grzyby występujące "gniazdowo":

grzyb podkładowy twardział łuskowaty (Lentinus

lepideus),

Fot. E. Fałtynowicz

Fot. http://pl.wikipedia.org

grzyb słupowy siatkowiec płotowy (Lensites

sepiaria)

związane z żerowaniem owadów na drzewie lub

drewnie, np.:

spuszczel (Hylotrupes bajulus),

trzpiennik olbrzym (Sirex gigas),

rytel pospolity (Hylocoetus dermestoides),

drwalnik paskowy (Xyloterus lineatus),

kołatek mieszkaniowy (Anobium pertinax) i meblowy

(Anobium domesticus),

świrak okrętowiec (Teredo navalis),

raczek (Limmonoria lignorum)).

Spuszczel pospolity: c)poczwarka, d)młody jeszcze nie wybarwiony chrząszcz, e) wybarwiony chrząszcz, f) wybarwiony chrząszcz (samica)

2015-12-16

18

Drewno stoczone przez larwy spuszczela (średni stopień zniszczenia).

a) Chrząszcz w ruchu - w tle widoczne otwory wylotowe; b) otwory wylotowe chrząszczy kołatka domowego na powierzchni drewna.

Wymienione grzyby, owady, małże są pasożytami

drewna. Do szkodników żerujących na drzewie należy też

objęty ochroną gatunkową kozioróg dębosz. Do ochrony

drewna, zwłaszcza w budownictwie, należą takie

przedsięwzięcia jak:

• nie używanie drewna pochodzącego z rozbiórki

starych domów,

• nie malowanie drewna farbami olejnymi przed jego

wysuszeniem,

• wietrzenie pomieszczeń, w których drewno jest

zastosowane,

• wykonanie poprawnej izolacji przeciwwilgociowej,

• wykonanie impregnacji preparatami grzybo- i

pleśniobójczymi,

• wykonanie zabezpieczenia przeciwogniowego.

ZALETY DREWNA

Do najważniejszych zalet drewna jako materiału

budowlanego, należy zaliczyć:

• małą gęstość – kilkakrotnie mniejszą niż stali czy

żelbetu (żużlobetonu). W stanie powietrzno suchym

(15% wilgotności) średnia gęstość objętościowa

drewna waha się w granicach 450-850 kg/m3),

• stosunkowo duża wytrzymałość mechaniczna –

stosunek wytrzymałości do ciężaru własnego oraz

sprężystości np. wytrzymałość na rozciąganie podłużne

drewna wynosi 90-150 MPa,

• moduł sprężystości podłużnej (moduł Younga) dla

drewna jest stosunkowo wysoki i wynosi dla drewna

bezsęcznego 12-13 GPa, dla tarcicy konstrukcyjnej 9-10

GPa. Dla porównania dla tworzywa sztucznego (np. PCV)

ten sam moduł wynosi zaledwie 2,5 GPa,

• stosunkowo duża udarność, czyli odporność na uderzenia.

Właściwość ta charakteryzuje wytrzymałość drewna na

obciążenia dynamiczne. Typowe gatunki drewna dla stolarki

budowlanej (świerk, sosna) wykazują średnią udarność

40-70kJ/m2,

• dobra izolacyjność termiczna (cieplna), szczególnie w

poprzek włókien, np. dla drewna sosny wynosi

0,163 W/mK, dla powietrzno suchego drewna wynosi

0,13-0,47 W/mK,

2015-12-16

19

• odporność na działanie większości związków

chemicznych,

• łatwość obróbki elementów drewnianych przy

użyciu stosunkowo prostych narzędzi i urządzeń,

• łatwość połączenia na klej – łączniki

całopowierzchniowe oraz na płytki

wielogwoździowe lub wieloklockowe (kolczaste),

gwoździe, wkręty, blachy perforowane – łączniki

punktowe,

• możliwość wykonywania robót budowlanych zarówno

latem jak i zimą,

• pochłanianie szkodliwych pól wytwarzanych przez

otaczające nas urządzenia i sieci elektryczne i inne

emitowanie promieniowania,

• nie ulega naładowaniu elektrostatycznemu (drewno

jest wolne od elektrostatycznych ładunków) i tym

samym nie przyciąga zanieczyszczeń,

Do innych zalet drewna zaliczyć można:

• naturalną odporność na działanie promieniowania

cieplnego (niskie przewodnictwo cieplne i

charakterystyczna zdolność do tworzenia

izolującej warstwy węgla drzewnego),

• możliwość dokładnego i solidnego wykonania

domu,

• dowolność w osiąganiu formy i funkcji domów,

• stosunkowo krótki czas realizacji budowy – bez

konieczności przerw technologicznych,

• mniejszy koszt budowy domu niż w budownictwie

monolitycznym,

• łatwość rozbiórki konstrukcji drewnianych i

recykling,

• duże możliwości właściwego zabezpieczenia przed

korozją biologiczną (działaniem owadów, pleśni,

grzybów, bakterii) poprzez impregnację i

konserwację.

Chemiczne środki zabezpieczania drewna.

W zależności od składu chemicznego, postaci i

właściwości, środki impregnacyjne dzieli się na:

• solne (rozpuszczalne w wodzie),

• oleiste,

• rozpuszczalnikowe (rozpuszczalne w

rozpuszczalnikach),

• wodorozcieńczalne,

2015-12-16

20

• emulsje wodno-oleiste,

• emulsje wodno-rozpuszczalikowe,

• pasty.

Sposoby zabezpieczania drewna:

• wnikanie kapilarne – wnikanie impregnatu pod

wpływem sił kapilarnych, nadają się roztwory

wodne, preparaty oleiste i rozpuszczalnikowe.

• wnikanie dyfuzyjne – zachodzi w drewnie mokrym

i polega na dyfuzji soli grzybobójczych z

impregnatów o dużym stężeniu soli w głąb

drewna zawierającego wodę o małym stężeniu

soli, nadają się rozpuszczalne w wodzie preparaty

w postaci proszków, past lub wodnych roztworów

soli o dużym stężeniu,

• impregnacja powierzchniowa przez:

smarowanie,

opryskiwanie,

kąpiele.

• impregnacja głęboka:

kąpiele zimne,

kąpiele gorąco - zimne,

nasycanie niskociśnieniowe hydrostatyczne,

nasycanie próżniowe,

nasycanie ciśnieniowo - próżniowe