DR. W.F. VAN GUNSTEREN, 1908-2000

DOOR U. TUKKER

Op 3 november 2000 overleed op 92-jarige leeftijd in Zwitserland dr.Willem Frederik van Gunsteren. Wanneer men zijn leven bestudeert,komt men tot de ontdekking dat hij eigenlijk vier levens heeft gehad.Aangezien dat wat vreemd overkomt, zou men moeten zeggen dat zijnleven op vier pijlers rustte.

- De eerste pijler was zijn privéleven: zijn opleiding, zijn familie enzijn liefhebberijen.

- De tweede pijler was zijn geestelijk- en geloofsleven.- De derde pijler zijn politieke leven.- De vierde en zeker niet de onbelangrijkste pijler was zijn zakelijk

bestaan.

Wim van Gunsteren werd op 9 juli 1908 te Rotterdam geboren alszoon van gereformeerde ouders. Hij doorliep daar eerst de christelijkelagere school en ging toen naar de HBS, hoewel hij zelf liever naar hetgymnasium zou zijn gegaan teneinde later rechten te kunnen studeren.Zijn vader, die toen directeur was van de door hem opgerichte DamcoScheepvaartmaatschappij NV te Rotterdam, vond dat niet nodig aan-gezien je voor een baan in het bedrijfsleven geen Latijn of Grieks nodighad. Toen hij eindexamen HBS had gedaan en toch rechten wilde stu-deren, vond zijn vader dat goed, mits hij niet langer dan een jaar nodigzou hebben om die oude talen te leren. Binnen een jaar deed hij staats-examen gymnasium.

Van 1926 tot 1929 studeerde Van Gunsteren aan de Vrije Universi-teit te Amsterdam, deed daar zijn doctoraal en ging in 1930 naar deUniversiteit in Heidelberg. Door de politieke situatie in Duitslandwerd hij gedwongen naar Nederland terug te keren; hij werd ambte-naar op het ministerie van Economische Zaken. Hij voltooide echterin die tijd zijn studie en promoveerde in 1934 aan de Vrije Universiteitop het proefschrift

130

32. Dr. WT/̂ tvzw

131

Tijdens zijn studie had hij Wilhelmina Woltjer ontmoet, dochter uiteen beroemd hoogleraarsgeslacht, met wie hij in 1934 trouwde. Uithun huwelijk werden zes kinderen geboren, vier zonen en twee doch-ters. Vader nam een belangrijke plaats in de familie in en vooral zijnmuzikaliteit en liefde voor de muziek hebben daarbij een rol gespeeld.Reeds op zeer jeugdige leeftijd was Wim van Gunsteren een goedepianist.

In zijn studententijd werd hij op grond van zijn geloofsovertuigingactief in de christelijke studentenorganisaties, zoals de NederlandseChristelijke Studenten Vereniging (NCSV) en voelde hij zich politiekaangetrokken tot de Antirevolutionaire Partij (ARP). Zijn bewonde-ring voor Abraham Kuyper zal daaraan niet vreemd zijn geweest. Voordeze partij werd hij in 1946 lid van de gemeenteraad van Wassenaar.Dat bleef hij tot 1974. Van deze 28 jaar was hij vijfjaar wethouder. In1961 werd hij wethouder van Openbare Werken, maar die periodeduurde slechts enkele maanden. Kort na zijn benoeming werd VanGunsteren slachtoffer van een ernstig auto-ongeluk, waardoor hij eenjaar uit de roulatie was. Hij bleef echter raadslid en werd acht jaar laterandermaal wethouder, nu van Financiën. In 1974 trad hij af als wet-houder en raadslid.

Van Gunsteren was voor de oorlog officier bij de huzaren en onderandere belast met de bewaking van koningin Wilhelmina.

De meesten onzer zullen Van Gunsteren hebben gekend als directeurvan Damco Scheepvaartmaatschappij NV. In 1905 wilde zijn vader, deheer L.A. van Gunsteren, die toen al gefascineerd was door de binnen-vaart, een eigen rederij oprichten. Hij was in die tijd werkzaam bij defirma Cornelder in Rotterdam. De directeur van Cornelder, de heerC.W.H, van Dam, ondersteunde Van Gunsteren in zijn streven enmaakte het voor hem financieel mogelijk zijn plannen ten uitvoer tebrengen. Zo werd de firma C.W.H, van Dam opgericht, die uiteinde-lijk in 1918 resulteerde in de Rijnvaart Maatschappij Damco, waarvande heer L.A. van Gunsteren directeur werd.

Toen de heer L.A. van Gunsteren in de tweede helft van de jarendertig ziek werd, deed hij een beroep op zijn zoon Willem om hem te

132

komen helpen. Aangezien Willem een groot respect had voor zijnvader kon hij dit verzoek niet weigeren. Op 1 januari 1937 kwam hijals procuratiehouder in dienst van Damco en in maart 1939 werd hijbenoemd tot directeur, tezamen met zijn vader. Maar na een paarmaanden werd Willem van Gunsteren bij de mobilisatie onder dewapenen geroepen en stond zijn vader er dus weer alleen voor. In juni1940 werd hij gedemobiliseerd en keerde hij terug naar zijn post bijDamco. Daar de gezondheid van zijn vader zeer slecht was, stelden deaandeelhouders in juni 1940 voor de heer L.A. van Gunstern metbetaald verlof te sturen en zij verzochten dr. W.F. van Gunsteren alsenig directeur de zaak over te nemen.

Het uitbreken van de oorlog en de bezetting van Nederland steldehem voor moeilijke problemen. Daar de meerderheid van de aandelenDamco in Duitse handen was en de meeste klanten Duits waren, konhij niet besluiten ermee te stoppen. Damco was dus wel gedwongen detransporten te blijven uitvoeren.

Na de oorlog heeft Van Gunsteren de wederopbouw van zijn bedrijf,dat een groot aantal schepen had verloren, met voortvarendheid terhand genomen. Doordat de aandelen, die in Duitse handen waren, nade oorlog terecht waren gekomen bij het Nederlandsche BeheerInstituut onstonden er wat moeilijkheden, die Van Gunsteren echterin 1948 oploste. Toen verkregen Nederlandse bedrijven de meerder-heid van de aandelen in Damco.

Van Gunsteren heeft in die naoorlogse jaren Damco tot grote bloeigebracht. Daarom is het moeilijk te begrijpen dat hij bepaalde ont-wikkelingen in de Rijnvaart heeft onderschat. Hij was geen voorstan-der van de duwvaart, waarin hij niet geloofde in verband met hetmoeilijk te bevaren gedeelte van de Midden-Rijn. Zijn Duitse enandere verladers waren in hoofdzaak aan de Midden- en Boven-Rijngevestigd.

Lang bleef hij geloven in de sleepvaart, waarbij Damco veel inves-teerde in sleepschepen en sleepboten. Ook de ontwikkeling van hetéén-ruims motorschip waarin hij niet investeerde en waarom zijnDuitse verladers vroegen teneinde gemakkelijker te kunnen laden enlossen, heeft ervoor gezorgd dat hij die Duitse klanten verloor.

133

Bovendien was Damco tamelijk laat met het investeren in de tank-vaart. Toen Van Gunsteren daarmee begon, was de situatie in de tank-vaart slecht, onder andere door de aanleg van vele pijpleidingen inWest-Europa en de daardoor veroorzaakte overcapaciteit aan tank-schepen. Maar dankzij zijn persoonlijke relatie met een der grote olie-maatschappijen is zijn beslissing toch een juiste gebleken.

Van Gunsteren heeft nationaal en internationaal een belangrijke rolgespeeld in de Rijn- en Binnenvaart. Hij is jarenlang bestuurslid envoorzitter van het Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaartgeweest, had namens dat Bureau zitting in het bestuur van de Kamervan Koophandel in Rotterdam, was vier jaar plaatsvervangend lid vande Sociaal Economische Raad en lange tijd vice-voorzitter van deStichting Havenbelangen. Ook was hij lid van de Bankraad.

Maar vooral zijn optreden in internationale gremia was van belang.Hij had altijd een uitgesproken eigen mening en was er moeilijk vante overtuigen dat iets ook op een andere manier kon worden gedaan ofbereikt. Van Gunsteren was een zeer intelligent man, die helaas zijnintelligentie en zijn autoritair optreden ook wel eens verkeerd gebruik-te. Daardoor heeft hij zich nogal wat vijanden gemaakt. Schrijver dezesbehoorde daar echter niet toe, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggendat hij zakelijk weinig met hem van doen had. Daarom is het gemak-kelijker over hem te schrijven, want hij was ongetwijfeld zijn gezel-schap meer dan waard, een goed spreker en een man die indruk maak-te. Het is des te tragischer dat hij aan het einde van zijn loopbaan zijnlevenswerk Damco ten onder zag gaan, overgenomen door anderen enlangzaam uit elkaar gehaald, verkocht of gesloopt. Dat heeft hem diepgetroffen.

Gelukkig heeft hij nadien nog vele jaren geleefd, in zijn geliefdeZwitserland, met zijn Zwitserse 'Lebensgefahrtin', met wie hij na hetoverlijden van zijn echtgenote was gaan samenwonen in Zurich.

Dr. Willem van Gunsteren, ongetwijfeld een markante persoonlijk-heid, zal in de kringen van Rijn- en Binnenvaart nog lang in de her-innering voortleven.

134