dr nikola Žutić - bastardija hrvatstva

Qubi{a Petrovi}

BASTARDIJA HRVATSTVA-TAJNI PLAN RAZVOJA

VELIKOHRVATSKE IDEJE I WENEEKSPANZIJE-

Priredio: dr Nikola @uti}

Srpska radikalna strankaBeograd 2011.

Qubi{a Petrovi}Bastardija hrvatsva

– Tajni plan razvoja velikohrvatske ideje i wene ekspanzije –priredio dr Nikola @uti}

RecenzentiProf. dr Vojislav [e{eq

Dr Mom~ilo Suboti}Direktor izdava~kog sektora

Ogwen Mihajlovi}Redakcija

Ivana Borac, Vesna Mari}, Qubinka Bo`ovi}, Lazar Macura, Qiqana Mihajlovi}, Biqana Olui}, Severin Popovi}, Marina Risti},

Zlatija Sevi}, Milica [e{eqIzdava~

Srpska radikalna strankaTrg pobede 3, Zemun

Za izdava~aDr Vojislav [e{eq

[tampaAMD Sistem

Za {tamparijuAMD Sistem

Tira`1000 primeraka

CIP -Katalogizacija u publikacijiNarodna biblioteka Srbije, Beograd323.1(=163.42) (091)PETROVI], Qubi{a Bastardija hrvatstva : tajni plan razvojavelikohrvatske ideje i wene ekspanzije / Qubi{a Petrovi} : priredio Nikola @uti} –Zemun : Srpska radikalna stranka, 2011 (Zemun: AMD sistem – 109 str. ; 24 cmQ. Petrovi} je pseudonim autora – Tira` 1.000. - Registar.ISBN 978-86-7886-096-6COBISS.SR-ID 1829202904

Uvodne napomene

Od Srba rimokatolika i “stranaca” do Hrvata–povijesni falsifikati–

U svojim ranijim radovima isticao sam tezu da je hrvatstvo pseudonaci-onalna civilizacijska tekovina nastala na potpuno suprotnim ideološ-kim, politi~kim i kulturnim osnovama u odnosu na istori~nost i civili-zacijske tekovine Srba pravoslavnih. Ne treba zaboraviti na ~iwenicu daje istorija tzv. hrvatstva nastajala na rimokatoli~kim “svetim laìma”,odnosno sistematski konstruisanim istorijskim falsifikatima koji sunastajali u vatikanskim i be~ko-zagreba~kim istoriografskim radioni-cama tokom 19. i 20. vijeka.

Prava istina je, dakle, dobro sakrivena zbog dominacije istoriografskekonstrukcije koja je nametnuta od zapadnih mitologa hrvatstva ali i doma-|ih ulizica nadmenoj vatikansko-be~koj istoriografskoj {koli falsifi-kata sa sjedi{tem u Vatikanu, Be~u i Zagrebu. Dakle, “svete” rimokatoli~-ke austrijsko-vatikanske pseudoarhivske (dokumentarne) laì stvarale sui stvaraju virtuelnu istoriju balkanskih prostora, istoriju novih nacio-nalnih identiteta (npr. “bo{waka” preko pravoslavnih “krstjana”- bogu-mila), pa tako i novog rimokatoli~kog vjerskog naciona Hrvata na prasta-rim srpskim etni~kim prostorima {irom Balkana. Poznato je da su ozbiq-ni istori~ari isticali skrivenu austrijsko-vatikansku istoriju, pa kakoisti~e Alf. Mi{jels, istorija Habsburgovaca (“krunisanih inkvizito-ra”) nije davala dovoqno podataka da se u punoj mjeri spozna: “Wena isto-rija je najmawe poznata od sviju drugih: jezuiti, budu}i gospodari zemqe, navje{t su je i drzak na~in falsifikovali. Hormair, 25-godi{wi direktorbe~ke arhive, nazivqe sve kwige dotle {tampane, u pogledu tome, da nijesuni{ta drugo nego radovi po naruybini i unaprijed ugovorene izmi{qoti-ne. La vlada na obali Dunava. Vladari, koji su upravqali zemqom, pomo-}u lukavstva i pomo}u sile, ho}ahu jo{ da prevare i budu}a pokoqewa. Onidavahu da se {tampaju la`na djela, da im posluè kao iluzije. Nijednomistori~aru nije bilo mogu}e da do|e do istinitih dokumenata; arhiva bija-{e zape~a}ena kao kakva grobnica”.1)

3

Istori~ar \or|e ôkorilo je Mišjelsove konstatacije o falisfiko-vawu austrijske istorije u globalnim okvirima, primjenio na istoriju Bo-sne i Hercegovine pod austrijskom okupacijom, pa je i on potvrdio da “svešto je izišlo iz zvani~nih vrela, to su radovi po poruybini i unaprijedugovorene izmišqotine”. S druge strane Bewamin Kalaj je nastojao da ob-mane francusku javnost i medije, anga`manom (boqe re~eno potkupqiva-wem) nekolicine francuskih nau~nika pod vodstvom profesora Olivi-a,ina~e urednika “Revue generale des Sciences”, koji je dvije sveske Revije po-svetio rezultatima te “nau~ne ekspedicije”. Sam Olivije je priznao da su“interpretes” (“tuma~i”) bili “ovlaš}eni” (“autorises”) od same austrijske ad-ministracije. ~okorila je “bolila” ~iwenica što “nam je toliku nepravduu~inio jedan ~lan onog naroda (francuskog-N.@), koji nosi lu~u istine iPravde, Slobode i Progresa”. Pored Olivijea, u qeto 1905. u Bosni i Her-cegovini je boravilo “stotiwak” Francuza “istraìteqa” bosanske poli-ti~ke stvarnosti i istorije, me|u kojima i profesor sa Sorbone Homan izPariza, Bol - glavni urednik “Alzas Lotaringije” iz Strazbura i drugi is-taknuti intelektualci iz Francuske. ~okorilo je pokušao upozoriti Oli-vija “na pravo stawe” u Bosni i Hercegovini, tokom ovog wegovog boravka,ali mu je profesor samo odgovorio da je “situacija u okupiranim zemqamavrlo zamršena”.2)

Ne~uvena vjerska nasiqa “apostolske vojske” protiv “jeretika” (prote-stanata), {to ih je Austrija po~inila u Italiji, Ugarskoj i naro~ito ê-{koj, u dobroj mjeri su dugo vremena ostala skrivena od intelektualne jav-nosti. Politi~ko podjarmqivawe pokorenih zemaqa pratilo je neizbje-`no vjersko preobra}awe nerimokatolika (odnosno stvarawe iskqu~ivorimokatoli~kog austrijskog carstva), kako bi se uni{tila “jeres” i naroduveo u krilo rimokatoli~ke crkve kao “jedino uto~i{te blaènstva”. “In-kvizicija pod carskom zastavom” naro~ito je bila poja~ana u protestant-skoj Ugarskoj od vremena wenog pripojewa Austriji 1683-1699. godine. Ca-rica Marija Terezija je protestante silom naseqavala u rimokatoli~kekrajeve kako bi {to prije promjenili vjeru, tradiciju i obi~aje. Wene dr-àvne vjerske komisije nekatolicima su silom oduzimali kwige u kojima suse nalazile wihove vjerske i nacionalne doktrine, te im zabrawivali da seiste saop{tavaju mla|im pokoqewima.3)

\or|e ôkorilo je 1905. istim argumentima optuìo Austriju i Vati-kan za tada{we doga|aje u srpskim zemqama, za “ìvu akciju ultramontani-zma i ’Dranga’ {to se razvija na Slavenskom jugu”, za “sredwevjekovno rop-stvo srpskog naroda u Bosni i Hercegovini, a{ikovawe Austrije kroz no-vopazarsko prozor~e sa Solunom”. U svemu tome “nesretni aparat austrij-ske politike toliko je rutiniran da je nemogu}e preuzeti nad wim i najma-wu izmjenu. [ta vi{e, uslijed degenerisane be~ke kamarile i uslijed za-stra{enog plutokratizma Rimske crkve na zapadu, ovaj aparat je stao da ra-di put Istoka takom brzinom, kao da je pred pitawem ìvota ili smrti”.îtaju}i kwige navedenih francuskih istori~ara, ôkorilo je zakqu~ioda }e svakom ~itaocu ovih kwiga “udariti u o~i o~ita sli~nost sudbine re-formisanih i protestanata u ê{koj i Ugarskoj, za vremena Ferdinanda II4

i wegovih nasqednika, sa dana{wom sudbinom Srba pravoslavnih i Muslo-mana u Bosni i Hercegovini”.4)

Takva pogubna vjersko-nacionalna politika be~kog dvora i Vatikanastvorila je od srpsko-pravoslavnog narodnog organizma (organskog etniku-ma) tri nepomirqive grupacije stanovni{tva: srpsko-pravoslavni narod idva iz wega proistekla konvertitska entiteta rimokatolika - Hrvata i mu-slimana - Bo{waka.

Velikohrvatska falsifikatorska megalomanija, za~eta u “apostolskoj”Habsburškoj monarhiji, nastavqena je i u vreme Kraqevine Jugoslavije,Paveli}eve NDH, Brozove komunisti~ke Jugoslavije, dok ona naro~itoeskalira u vremenu novofrankova~kog Tu|manovog reìma poslije 1990.godine. Dovoqno je navesti “izdava~ke poduhvate” zagreba~ke “[kolskekwige” o “hrvatskom” jeziku, koji se dodatno utemequje brojim rje~nicimai leksikonima tzv. hrvatskog jezika, kao i nau~no krajwe problemati~nimnovim “istorijskim” kwigama, ali i starim “pretiskanim” (reprint izda-wima-N.@) izdawima. “Pretiskana” hit izdawa su, {to je za frankova~kuTu|manovu Hrvatsku posve normalno, ~esto iz vremena Nezavisne DràveHrvatske. Tako je na pr. 1992. objavqen “pretisak” bezvrednog propagandi-sti~kog povijesnog {tiva Qube Karamana “Ba{tina djedova”, iz 1944. godi-ne. Dovoqno je navesti dio Karamanovog teksta u kojem on “znanstveno” za-kqu~uje da su u 11. stoqe}u hrvatski kraqevi pripojili “negda bizantskegradove dalmatinskog primorja svojoj kraqevini i nepoznati kraq (?!) togdoba dade kao znak svoje vladavine izklesati po bizantskom obi~aju usplitskoj katedrali svoj lik...”. Na drugom mjestu se navodi da je “zub vreme-na uni{tio najve}i dio slikarija starohrvatskih crkava”. Dakle, kod mito-loga starohrvatstva ne znaju se ni imena tzv. hrvatskih kraqeva, virtuelneslikarije starohrvstakih crkava nisu vi|ene hrvatskim o~ima, ali se zatopreko vi{etomnih luksuznih izdawa stvara fantasti~na povijest hrvatstva.

Preko mitologije o izmišqenom sredwevjekovnom hrvatstvu nastajalaje i antisrpska jugoslavenska istoriografska svijest minimizirawa srp-stva kod profesionalnih istori~ara, intelektualaca raznih profila, ko-ja je utemeqena i kod {ire populacije. Mitološko hrvatstvo nekriti~kije usvajano od srpskih intelektualaca, akademika, profesora fakulteta iškola zahvaquju}i nametawu takve fantasti~ne “istine” preko problema-ti~nih kwiških izdawa, pa i preko {kolskih sistema gra|anske monarhi-sti~ke i republikanske socijalisti~ke Jugoslavije.

U srpskoj istoriografiji, naàlost, ne postoji, bar kod ve}ine istori-~ara, dilema oko etni~ke ili geografske su{tine hrvatstva, jer za ve}i-nu wih Hrvati su stari narod zasnovan na etni~koj osnovi. Na ovakav moj,radikalno revizionisti~ki na~in, u Srbiji razmi{qa neznatan brojistori~ara jer je decenijsko ideolo{ko i politi~ko potirawe srpstvau~inilo svoje. Nau~na istoriografija izgleda da je osu|ena da bude vje~i-to nezrela nauka zbog tutorstva vladaju}e ideologije i dnevne politike uodre|enoj dràvi. Ideolo{ki podobna dràva, koja je izgleda neminovnapojava kako u Evropi tako i u Srbiji, cenzorski propisuje poèqnu isto-riografsku predstavu za {iroku populaciju, naro~ito mladu, koju treba

5

oblikovati prema unapred odre|enom duhovnom, odnosno ideolo{kom mo-delu, razarawem kriti~ki opredeqenog slobodnog uma. S druge strane,istori~ari hrvatstva su pokazali svoju punu nadmo} nad srpskim istori-~arima pa su nametnuli, kao istinite, svoje mitolo{ke konstrukcije osredwovjekovnoj Hrvatskoj, koje su, izme|u ostalog, odbacili i pojediniozbiqni hrvatski istori~ari.

Stvarawe unitarne rimokatoli~ke Hrvatske, naro~ito tokom XX vije-ka, za Vatikan i Rimokatoli~ku crkvu bilo je, dakle, imperativ vremenajer je imalo neprocewivi zna~aj za ostvarewe uspe{nih vatikanskih misi-onarskih i prozelitskih aktivnosti na Balkanu. S vremenom su prekr{te-ni Srbi (konvertiti) i “stranci” (Nemci, esi, Slovaci, Italijani, Rusi-ni, Ma|ari i dr.) rimokatoli~ke Hrvatske, Slavonije, Dalmacije i {iregBalkana, preuzimali hrvatsko ime i postajali naj~istiji, odabrani Hrva-ti. Hrvatska je na taj na~in stvarno u sve ve}oj meri postajala jednonacio-nalna tvorevina bez nacionalnih mawina.

Mora se ista}i ~iwenica da je nasilni dràvno-pravni nacionalizamhrvatstva jedinstvena pojava u svjetskim razmjerima, pošto je ta hibridnanacija svorena bez jedinstvenog etni~kog istorijskog korijena. Kako je svo-jevremeno pisao pravnik i istori~ar dr Bogdan Prica, nacionalizam hr-vatstva je dràvnopravni nacionalizam proistekao iz vjerskog (rimokato-li~kog) nacionalizma i izmi{qenog (mitolo{kog) feudalno-stale{kognacionalizma (aristokratski nacionalizam tzv. hrvatskog plemstva)5),dok je, s druge strane, nacionalizam srpstva etnografsko-jezi~ki, odnosno,narodno-istorijski, pošto je oslowen na prastaro narodno srpsko, u vjer-skom pogledu pagansko bi}e, proèto potowim svetosavskim pravoslavnimnacionalizmom koji se ograni~avao samo na Srbe pravoslavne vjere, uz od-bacivawe Srba rimokatoli~ke i islamske vjeroispovjesti.

Rimokatoli~ki {tokavci, odnosno Srbi, odbacivani su od srpskog naci-onalnog korijena i vjekovima ostajali bez nacionalnog srpskog imena, i sa-mim time u sve mawoj mjeri ostajali na srpskim nacionalnim pozicijama.Oni su se nazivali po pokrajinama (Iliri, Slavonci, Dalmatinci, Hrva-ti, Bo{waci, Istrijani, Bokeqi itd), a ivjeli su za “lipu viru Isusovu”,potpuno ravnodu{ni za ovozemaqsku vlast i slavu.6) Wihovi obrazovanipojedinci nikad se nisu sluìli hrvatskim imenom, ve} srpskim ili jo{~eš}e “slovinskim” (slavenskim).

Me|utim, tokom XIX vijeka po~ele su se kod austrijskih rimokatolika“sviju dijalekata”, uglavnom Srba, pojavqivati izvjesne nove nacionalnete`we. Takve te`we Srbima rimokatolicima {tokavcima, kao i slovena~-kim kajkavcima i istrijanskim i primorskim ~akavcima, nametala jeaustrijska carevina koja je štitila rimokatoli~ku vjeru dràvnim sred-stvima i time ja~ala opredjeqewe rimokatolika da ostanu pod upravom do-ma Habzburškog. Te mase su “rado ginule” za Austriju, jer je ona bila za-{titnica rimokatolicizma prema nevjernicima Turcima, isto~nim pra-voslavnim “{izmaticima” (Srbima), ali i prema protestantskim jereti-cima. Prosto re~eno, `rtvovali su se za Austriju jer je wome vladala ri-mokatoli~ka habsburška dinastija.6

Pristalice takvog austro-rimokatoli~kog nacionalizma (Srbi rimo-katolici i “stranci” rimokatolici), bar u po~etku nisu imale mnogo smi-sla i razumjevawa za pri~e o izmi{qenim hrvatskim staleškim “pravica-ma” i o hrvatskoj dràvnoj zasebnosti u jedinstvenoj austro-rimokatoli~-koj cjelini. U to vrijeme, prema zapaàwima dr Price, osje}aj zasebnosti(separacije) u odnosu na centralnu austrijsku vlast nije postojao, ve} je sa-mo postojao osje}aj pripadnosti pojedinim regijama (provincijama) npr.Krajini, Lici, Šokadiji, Hrvatskoj, Dalmaciji itd. Dakle, “}esarsko-kato-li~ka” (dinasti~ko-katoli~ka) nacionalna orijentacija, odnosno austro-rimokatoli~ki patriotizam, dominirala je u rimokatoli~kim masama, patako i kod ve}ine Srba rimokatoli~ke vjere.

Vremenom, Srbi rimokatolici, kao i drugi slavenski i neslavenski ri-mokatolici (“stranci”), preko hiperprodukcije kwiških falsifikata ostarom hrvatsvu pretvarani su u prastari europski narod. Istoriografskafarsa o prastarim Hrvatima, koja je nastajala tokom 19. vijeka, svojski je,dakle, primqena od zvani~ne tzv. egzaktne historiografije monarhisti~keliberalno-demokratske Jugoslavije, razvijana daqe od ekstremno antisrp-ski orijentisane istoriografije komunisti~kog hrvatstva, i naro~ito da-nas od “pu~kog hadezeovskog”, pravaškog, socijaldemokratskog “esdepeov-skog” i liberalno-demokratskog Pusi}kinog “haenesovskog” hrvatstva.

U ovom uvodnom izlagawu nastojali smo objasniti genezu prevo|ewa srp-ske “ilirske nacije” u hrvatstvo, rimokatoli~ewem Srba i pretvarawembrojnih rimokatoli~ko-protestantskih naroda (Nijemaca, Ma|ara, Slove-naca, eha, Italijana i drugih) u savremenu vatikansku konvertitsku naci-ju hrvatstva. Prosto re~eno hrvatstvo je, nacionalno gledaju}i, sazdano odSrba (do 70%) i ostatak od prethodno navedenih rimokatoli~kih naroda.Tvorci hrvatstva, Vatikan i Habzbur{ka monarhija, iz pragmati~nih vjer-sko-dràvnih razloga, ilirsko i jugoslovensko ime jednostavno su po~eli(tokom XIX vijeka) prevoditi u hrvatsko,i to preko pojedinaca slavenskogi neslavenskog porijekla. Dakle, geografski pojam Banske Hrvatske7) (triùpanije oko Zagreba) prevodi se i {iri u nacionalni pojam Hrvata i hr-vatske zemqe. U ciqu utemeqewa hrvatstva, kao virtuelne rimokatoli~kehrvatske nacije, bilo je neminovno prisvajawe tu|ih kulturnih i duhovnihba{tina (kajkav{tine od Slovenaca, {tokavice, ikavice i ijekavice odSrba), jezi~kih narodnosnih posebnosti Buwevaca, Šokaca, Kra{ovana,koji su od Srba rimokatolika tokom XX vijeka postajali Hrvati. Tehnolo-giju nacionalne propagande i istoriografski vokabular, propagandisti(tvorci) hrvatstva preuzeli su od Ma|ara (tisu}godi{wa dràvnost, hi-storijsko i dràvno pravo, ma|arske svece prisvajali su kao svoje itd). Iztakvog prisvajawa tu|ih kulturnih i duhovnih tekovina nastale su dana-{we vjersko-nacionalne osobenosti hrvatstva. U Brozovoj Jugoslaviji {i-rewe hrvatstva, ali i novih socijalisti~kih nacija (Makedonaca, Crnogo-raca, Muslimana), doìvqavalo je pravi polet. Istori~ari hrvatstva supokazali svoju punu nadmo} nad srpskim istori~arima pa su nametnuli, kaoistinite, svoje mitolo{ke konstrukcije o sredwovjekovnoj Hrvatskoj, kojesu, izme|u ostalog, odbacivali i pojedini hrvatski istori~ari (npr. prof.

7

dr Nada Klai}). Mitovi o tzv. hrvatskoj dinastiji Trpimirovi}a iz IX, X iXI vijeka i dan-danas se predo~avaju u srpskim {kolskim uybenicima, srpskojistoriografskoj literaturi i na istorijskim fakultetskim katedrama.

“Hrvatski genetski kod” - “kod” internacionalne nacije(mješavine naroda)

“Moderni” hrvatski “geneti~ari” s po~etkom XXI vijeka vra}aju nas nanivo najprimitivnije rasne teorije Alfreda Gobinoa, Rosemberga, Hajde-gera, na arijevske teorije o germanskom nat~ovjeku, koji u hrvatskom slu~a-ju postaje prahrvatski nad~ovjek iransko (perzijsko)-gotskog podrijetla.“Hrvatski genetski kod” je u stvari “kod” srpsko-slovena~ko-germansko-ta-lijansko-ugarske i druge mješavine naroda.

Posqedwa dva vijeka evidentno je prisvajawe srpskog pranarodnog et-ni~kog bi}a od strane hrvatske nacije mješanaca. Koristimo ovaj bio-loški (zoološki) termin, koji je ~esto koristio i Qubiša Petrovi},odnosno genetski pojam o naciji koja je stvorena ni iz ~ega, i to od Srbai drugih raznih narodnosnih ukrštawa. Istina je da je bivši ministarnauke i prosvjete Republike Hrvatske Dragan Primorac tobo` nau~nopokušao da nametne svoju fantasti~nu hipotezu o genetskom kodu Hrvatastarom više od 22.000 godina. Komentara toj ludosti ne treba, ali mo`dai takva ludost jednog dana kod Hrvata postane nau~no dokazana (fundira-na) i priznata ~iwenica. S pravom je prof. dr Primorac optuèn za ra-sizam, pa je potom s razlogom izazvao i podsmeh nau~nih krugova u svije-tu, ali i bijes nekih svojih kolega i šire javnosti na prostorima bivšeJugoslavije. Koriste}i se poloàjem ministra nauke i prosvjete, Primo-rac je pokušao da u program nastave istorije u osnovnim i sredwim ško-lama uvrsti i svoju rasisti~ku teoriju, prema kojoj, pored starosti hrvat-skog geneti~kog koda, provla~i i nebulozu prema kojoj Hrvati nemaju ni-kakvih srodnosti sa Srbima i drugim Slavenima.

Da li je iko u Srbiji kritikovao hrvatski genetski kod ministra pro-svjete Republike Hrvatske Primorca, osim prof. dr Vojislava [e{eqa usvojim kwigama. U Srbiji se i dan-danas kritikuju ozbiqne nau~ne kwigekoje rehabilituju prokazanu srpsku istoriju, starinu i teritorijalno ras-prostirawe srpskog naroda, dok nebulozni “genetski kod Hrvata” star pre-ko 22.000 godina, malo ko kritikuje. Pitamo se kako je ministar Primoracmogao odrediti starinu hrvatskog genetskog koda kod evropskog internaci-onalnog hrvatskog nacionalnog bi}a! Koja je nau~na metodološka osnovaprimjewena za ispitivawe takvog “znanstvenog koda”? Daqe se pitamo kakose moè izra~unati tzv. hrvatski genetski kod u naciji sazdanoj od internaci-onalnih genetskih natruha, odnosno, naciji koja u svojoj osnovi ima prisutansrpski pranarodni genetski kod, ali i kodove mnogih evropskih naroda.

Iako po struci nije priznati geneti~ar, Primorac je dakle, 2000. obja-vio svoje istraìvawe o praporijeklu nacije Hrvata, koje je objavio u ~aso-pisu “Sajens”. Pošto je “prou~io” 58 odraslih Hrvata, zakqu~io je da suoni najsli~niji Nijemcima i Laponcima, i da imaju i posebne oznake na jed-8

nom hromozomu koji ih povezuje sa azijskim narodima, i pri tom im odre|u-je starost od najmawe 22.000 godina. Ideja da se wegovo “znanstveno otkri-}e” prou~ava u hrvatskim školama zgrozila je ve}inu istori~ara, biologai geneti~ara u svijetu ali i u samoj Hrvatskoj. Povodom takvih Primor~e-vih otkri}a oglasio se dr Miroslav Radman iz Splita, jedan od najugledni-jih geneti~ara Hrvatske (zaposlen na institutu “Neker” u Parizu), izjaviv-ši da su Primor~eve teorije “sramotne, a wegovi izvori odvratni”. Poš-to se o Primor~evoj rasisti~koj teoriji oglasio i svjetski nau~ni ~asopis“Nej~r”, optuùju}i Primorca za prizemni rasizam i zloupotrebu nauke,Ministarstvo za nauku i prosvjetu Republike Hrvatske demantovalo je svo-je navedene namjere. Na kraju krajeva, Primorac je optuìvan da ho}e “na-u~no” da dokaè kako Hrvati nisu nikome sli~ni, osim sami sebi. Moramona kraju priznati da nacija sastavqena od tolike mješavine naroda uevropskim okvirima stvarno predstavqa pravi raritet.

U predgovoru kwige Ivana Juri}a “Geneti~ko podrijetlo Hrvata: etno-geneza i geneti~ka otkri}a” (izdawe “Slobodne Dalmacije”, Split, 2005)prof. dr Dragan Primorac je opet javnost podsjetio na svoju šokantnu ra-sisti~ku teoriju o tobo`wem genetskom podrijetlu Hrvata. Kao recenzentove kwige u predgovoru je zapisao i slijede}e “... S obzirom na ’slu`benu’jezi~ku paradigmu (’Hrvati od stoqe}a sedmog’), istraìvawa o predsla-venskom, anti~kom podrijetlu (’Hrvati do stoqe}a sedmog’) bila su nekadproskribovana, tako da tek danas postaju predmetom sustavnih rasprava.Umnoàvale su se zato brojne teorije temeqene na spoznajama koje ~esto inisu mogle graditi jednu suvislu cjelinu. U poznatim prijeporima, naposeizme|u slavisti~ke i iranisti~ke paradigme, ~esto po crti ’istrage našei vaše’, naj~eš}e je stradala istina”. Primorac se potom pita: “Mogu liprvi rezultati genetske analize današwih Hrvata pripomo}i u wihovojidentifikaciji? Sigurno da mogu, budu}i da je neprijeporno utvr|eno dauzorci iz Hrvatske sadrè sedam haplotipova na X kromosomu, koji ve}imdijelom odre|uju našu prošlost. Upravo se takvom analizom haplotipovau Hrvata utvrdilo da smo i mi narod koji je od samih svojih po~etaka pro-lazio kroz dramati~ne etape razvoja suvremene civilizacije”.

Primorac se “sasvim ozbiqno” pita “što nam govori geneti~ka slikaHrvata” pa potom samom sebi odgovara: “Ponajprije, nedvojbeno je da Hrva-ti posjeduju nešto više od 10% najstarijeg haplotipa Eu 18, koji je sa pro-stora središwe Azije na podru~je Europe stigao prije negdje 40.000 godina.Isti taj biqeg nosi više od 80% današwih europskih muškaraca. No, za-sigurno je da se najva`niji rezultati dobiveni iz naše (Primor~eve-N.@)nedavne studije odnose na postojawe haplotipa Eu 7, starog oko 24.000 godi-na, koji prema današwim spoznajama dolazi iz jugozapadne Azije. Wega Hr-vati imaju gotovo 45%, najviše od istraènih europskih naroda. Tzv. ’bal-to-slavenski haplotip’, Eu 19, koji je u panonskih Hrvata prona|en u 29%,a u populaciji ju`ne Hrvatske oko 23%, govori u prilog tomu da dio našegnasqednog materijala potje~e iz središwe Europe. S obzirom na spomenu-tu u~estalost haplotipa Eu 19 u hrvatskoj populaciji, što je mnoge i izne-nadilo, znanstvenici poput Passarina Hrvatsku ne uvrštavaju u geografskopodru~je s preteìtim udjelom slavenskog haplotipa.8)

9

Na àlost “znanosti u Hrvata” Primor~eve geneti~ke fantazije nisuusamqene. Ranije pomenuti prof. dr Ivan Juri}, u kwizi “Geneti~ko pod-rijetlo Hrvata: etnogeneza i geneti~ka otkri}a”, isti~e da “ve} danas mo-èmo, ne samo pisati o geneti~koj strukturi hrvatskoga naroda, nego se mo-è tuma~iti kako je ona nastala i kako se geneti~kim spoznajama mogu bo-qe razumjeti dosadašwe teorije o podrijetlu naroda i hrvatskoj etnogene-zi”. Tragom arheogeneti~kih istraìvawa, Juri} evaluira najpoznatije te-orije o podrijetlu Hrvata (perzijsku, slavensku, germansku i autohtonu).“Uvaèni” recenzent Juri}eve kwige, prof. dr Dragan Primorac, podvla-~i da autor u raspravi o ovim teorijama nije iskqu~iv, pa ne odbacuje a pri-ori ni jednu, premda se priklawa autohtonoj teoriji, koja je za hrvatstvo“neupitna” jer “integracijski procesi u Europi traè pisawe europske po-vijesti koja polazi od teze o autohtonosti. Tu u prvi plan isti~e neolitskuVu~edolsku kulturu, kao “izvorište europske civilizacije”, a pošto su“Vu~edolci preci današwih Hrvata”, slijedi prema Juri}u da su Hrvatiizvorište i temeq same europske kulture.9) Došao je do simptomati~nihzakqu~aka da su hrvatski haplotipovi sli~ni npr. sa ukrajinskim i alban-skim haplotipovima (Ukrajinci suprostavqeni Rusima a Albanci Srbima).

O azijskom kavkasko-iranskom porijeklu Hrvata navedeni hrvatski po-vjesni~ari se nastavqaju na mitologiju koju su zasnovali “istori~ari” êhLubor Hauptman, Niko @upani} i “ma|aron” Saka~, pa nastavio i pomenu-ti dr Mladen Lorkovi}, ne priznaju}i pri tom ~ak ni “kriti~ke” dometekanonika Ra~kog i filologa Jagi}a o iskqu~ivo slavenskom porijeklu Hr-vata. U stvari, povijest hrvatstva je stvarana po uzoru na ma|arsku i bugar-sku narodnosnu osnovu, po kojoj azijski ratni~ki “nadnarod” pokorava “ra-tarsku” pasivnu slavensku (srpsku) ve}inu i od we stvara novi narodni kon-glomerat više rasne vrednosti. Tako je profesor zagreba~kog sveu~iliš-ta, dr Lubor (Qudmil) Hauptman, u svom “istorijskom romanu” “Kako nasta-je jedan narod” “ubjedqivo” objasnio genezu starohrvatstva (“Bijelih Hrva-ta”). “U~eni profesor” je utvrdio da rije~ Hrvat nema slavenski korijen ida ona poti~e od iransko-perzijske rije~i “Huurvath”, što je na iranskomzna~ilo “prijateq”. Po wemu, to pleme ratnika-kowanika se posloveniloi dobilo ime “Bijeli Hrvati”.

Zamah agresivne povijesne mitologije hrvatstva vremenom ne jewava, na-protiv on se zahuktava. Svjedoci smo najnovijih povijesnih falsifikata odpoklonika nove frankova~ke mladeì, koji svojim agresivnim vokabula-rom ne odstupaju od wihovih velikohrvatskih ideološko-politi~kih spi-sateqskih prethodnika. Bezvrijedni povijesni falsifikati zapquskujuinternet stranice, i svojim paveli}evskim vokabularom naprosto, po kozna koji put, šokiraju u potpunosti defanzivne pravoslavne Srbe. Izme|ubrojnih izdvoji}emo, ilustracije radi a ne zbog bilo kakve nau~ne vrijed-nosti, bastardijski ~lanak “~etrnaest stoqe}a opstojnosti Hrvata u sjeve-rozapadnoj Bosni” izvjesnog mr Ante Milinovi}a, koji je uperen protivsrpskog “vlaškog nakota” u Bosni. Upravo zvjerstva koja su “mješanci” na-cije hrvatstva vršili nad srpskim stanovništvom srpske Bosne tokom XXvijeka, zaslijepqeni um srpskog konvertite mr Milinovi}a pripisuje sta-10

novništvu Republike Srpske i Srbije: “Po~etkom rujna 1995. velikosrp-ska prevratni~ka vlast tzv. Republike Srpske, wena zlo~ina~ka paravojskai brojne krvolo~ne bande ubojica, paliku}a i pqa~kaša pred o~ima fari-zejske svjetske javnosti dovršavale su realizaciju svog monstruoznog pla-na totalnog genocida nad starosjedila~kim nesrpskim pu~anstvom sjevero-zapadne Bosne i ve}oj polovici me|unarodno priznate dràve RepublikeBosne i Hercegovine. Beskrupulozno se sluè}i svim oblicima fizi~kogi psihološkog terora, ubojstvima i deportacijama, srpski barbari su po-put kuge zbrisali iz ove oblasti gotovo svih 450.000 Hrvata i Muslimana(Bošwaka) i svu wihovu kulturno-povijesnu baštinu, me|u kojom i više od300 vjerskih objekata (205 yamija i blizu stotinu katoli~kih crkava, samo-stana, kapela i ùpnih stanova), te se ~inilo kako sve ide na ruku srpskojteroristi~koj agresiji na svoje doju~erašwe susjede. înilo se da je, bezpravog otpora civiliziranog svijeta srpskim zlo~incima, došao fatalnikraj ~etrnaestoqetnoj opstojnosti domicilnog hrvatskog i muslimansko-bošwa~kog pu~anstva ove pitome i prelijepe peripanonske regije”.

U daqem tekstu, prema Pilarovom, Draganovi}evom, fra Mandi}evom iLorkovi}evom uzoru, mr Milinovi} piše o “neprijepornoj” autohtonostiHrvata u sjeverozapadnoj Bosni, o wihovoj pripadnosti hrvatskom dràv-nom i etni~kom korpusu, o “sramotnom negirawu hrvatske dràve i nacije”od vremena “samoukog, ali opasnog propagatora velikosrpske patološkemegalomanije - Vuka Karayi}a”, o turskoj kolonizaciji “vlaških doseqe-nika” u Bosnu i Hercegovinu, o “fatalnoj apostaziji iseqavawa hrvatskogpuka”, da bi na kraju istakao sli~nosti predsjednika Republike Srpske Ra-dovana Karayi}a i naciste Adolfa Hitlera. Komentar ovakvom spisateq-skom bezumqu jednostavno nije potreban.

Srpska i jugoslavenska kriti~ka istoriografija o velikohrvatstvu i hrvatskom antisrpstvu

Treba ista}i ~iwenicu da u srpskoj i eksjugoslavenskoj istoriografijidanas nema mnogo istori~ara koji se kriti~ki osvr}u na falsifikate i mi-tologiju stvoriteqa velikohrvatstva. Dakle, srpska istoriografija, na-àlost, i danas u dobroj mjeri slijedi puteve liberalno-komunisti~keistoriografije koja ne odmi~e od dogmatskog pogleda i nedodirqivosti ne-kadašwih akademskih i profesorskih veli~ina. Odavno je postojala ur-gentna potreba kriti~kog preispitivawa “nedodirqivih” u{tovqenih“znawa” o mitolo{koj starohrvatskoj istoriji i wihovom tobo`wem veli-kom geopoliti~kom prostoru. Srpska istoriografija, sem rijetkih izuze-taka, nije kriti~ki tretirala pitawa hrvatske mitomanske “praistorije”,ali se zato obru{avala i obru{ava na pojedince koji su se usudili proti-vurje~iti tobo`woj egzaktnoj istoriografskoj {koli minimizirawa srp-stva u teritorijalnom i vremenskom smislu.

Zbog navedenog stawa u srpskoj istoriografiji i prisutnom nakaradnomistorijskom stereotipskom pam}ewu, utemeqenom ponajvi{e preko {kol-skog sistema, potrebno je u prvi plan izvesti istori~are koji }e na osnovu

11

novih neideolo{kih nau~nih saznawa mo}i argumentovano pobiti decenij-ski stvaranu mitolo{ku predstavu o starini Hrvata i veli~ini tzv. hrvat-skih zemaqa. Time }e se u drugi plan staviti postoje}i srpski istorio-grafski i op{tekulturni mazohizam koji ide ka srpskom nacionalno-kul-turnom samouni{tewu.

Sre}om, nisu u potpunosti zaboravqeni i umni pojedinci, danas uglav-nom anatemisani u istoriografiji, koji su nacionalizam srpstva nazivalietnografsko-jezi~kim, odnosno, narodno-istorijskim jer je oslowen na pra-narodno pagansko srpstvo, proèto potowim svetosavskim pravoslavnimnacionalizmom. îni mi se da i narodnosna teza Vuka Karayi}a iz sredi-ne 19. vijeka “Srbi svi i svuda”, danas doìvqava ponièwa, omalovaàva-wa od istori~ara liberal-komunisti~kog i socijaldemokratskog usmjere-wa jer je nazivaju retrogradnom, palana~kom. Trebalo bi da istoriografi-ja i dan-danas, za nau~nu revizionisti~ku osnovu kriti~kih istoriograf-skih istraìvawa konsultuje etnološke i jezi~ke postavke Vuka Ka-rayi}a, pa potom i neke zakqu~ke istori~ara Milo{a Milojevi}a.

Vuk Karayi} i Milojevi} su imali svoje istomi{qenike koji su nasta-vili wihove istoriografske zapise zasnovane na egzaktnim podacimaaustrijske demografske statistike. Prije svih to su bili Lazo Tomanovi}i Sava Bjelanovi}. Protiv estokih napada na srpstvo i istoriografskihfalsifikata Kukuqevi}a i Ra~kog, prava{a Star~evi}a, Kvaternika iPavlinovi}a, ustali su dalmatinski Srbi okupqeni oko “Srpskog lista”na ~elu sa Savom Bjelanovi}em i Lazarom Tomanovi}em iz Boke. Takvo hr-vatstvo koje ne postoji, ve} se stvara, Srpski list je nazivao anahronizmom~iju pogonsku snagu ~ini sve}enstvo. “Sveta du`nost” rimokatolika bilaje “da sve u~ini za vjeru, dakle i da ratuje protivu pravoslavqa i muhame-danstva”, a za “Srpski glas” je bilo potpuno izvjesno da su “u borbi protivSrpstvu vo|e jezuiti i fratri dok su Hrvati samo vojnici a hrvatska mi-sao prosto oru|e”, te da su fratri i jezuiti “stari i poznati nosioci tu-|inske misli, koji pod maskom hrvatstva {ire sredwevjekovnu vjersku bor-bu, {to je najve}a uvreda i ponièwe dvadesetom vijeku”.

Pitawe Ka~i}evog “slovinstva” (tj. srpstva) me|u prvima je razmatraoBokeq Lazo Tomanovi} iz Lepetana. On je utvrdio da Ka~i} hrvatsko imesmatra istovjetnim ili bar posve bliskim krawskom, odnosno slovena~-kom imenu, pa je na taj na~in iteqe “kajkavske” Hrvatske, kao i Kopitar,podvodio pod slovena~ku narodnost. Na toj tvrdwi Tomanovi} je temeqiotezu da je hrvatsko ime, u to vrijeme vezano za prostor kajkavske Hrvatske,za Ka~i}a geografski a ne nacionalni pojam, te da je u Nemawino vrije-me “slovinstvo” zna~ilo isto {to i srpstvo.10) Prema Tomanovi}u, dakle,Ka~i}, ali i dubrova~ki pisci, kad kaù “slovinstvo” misle na srpstvo:“Kako pravoslavni Srbi u ono vrijeme nisu mogli smatrati Srbima ino-vjerce podlo`ne Papi, Srbi-katolici traè op{te ime i nalaze ga uimenu slovinskom”.11)

Tomanovi} je stalno isticao da je srpski narod raskomadan “na tolikostrana da ni poqski narod nije groznije”. Me|utim, jedinstvo srpskog naro-da opstajalo je “~vrstom svezom jednoga istovjetnoga jezika”: “Ja sam bio u12

Srijemu, Ba~koj, Banatu i [umadiji; putovao sam kroz Dalmaciju, Crnu Go-ru i Hercegovinu; govorio sam sa Bo{wacima i Li~anima: i svuda sam na-{ao jedan istovjetni jezik. Samo {to neke grupe izgovaraju lijepo, neke li-po, neke lepo itd, u tome je sva razlika! Kad se sastane Dalmatinac, Bo-{wak, Crnogorac, [umadinac i Ba~vanin najprostiji, oni se razgovarajukao da su se u jednom selu rodili i podhranili. Takvoga jedinstva jezi~kogana ovolikom prostoru neznam imali ijedno pleme u slovenstvu, ali znam daga nema ni wema~ki ni italijanski narod. Ovijem istijem jezikom pisali sudubrova~ki pjesnici, pisao je Ka~i} i ispjevane su narodne pjesme, koje namdanas sluè, kao obrazac kako vaqa pisati. Druk~ije, sve {to se boqe usa-vr{ava na{ kwièvni jezik, sve se vi{e istovjetuje jeziku {to se ~uje ponarodu od Skadra do Zadra i Budima. Ili ti, na{ kwièvni jezik i jeziknarodni jedan je isti, {to opet ni jedan narod nema. U Slovenstvu, u nauciovaj jezik i jezik narodni jedan je isti, {to opet ni jedan narod nema”.12)

On je isticao da srpski jezik zovemo i “hrvackim”, ali da taj naziv nijeta~an: “Hrvackijem jezikom nije fra Andrija Ka~i} pjevao. Da je pjevao hr-vackijem jezikom mi ga ne bismo razumjeli, kao {to ne razumijemo {to sepisalo hrvacki prije pedeset godina, i {to danas zbore ostrovqani od Za-dra do Sewske rijeke i stanovnici oko Zagreba i Krièvca. Hrvati su po-~eli tek od Gaja malo po malo prisvajati na{ jezik u kwièvnosti, ali gau ùvotu ne}e nikad uvesti, i ovaj jezik sada nazivamo hrvackijem”.13)

Od radova etnografa Jovana Cviji}a treba pomenuti vi{etomnu kapi-talnu kwigu “Naseqa srpskih zemaqa” (izdawe SKA, Beograd 1909). U to-mu 6 ove kwige opisuje se stanovni{tvo Bosne i Hercegovine, koje je uglav-nom srpsko-pravoslavno, srpsko-islamsko i srpsko-katoli~ko. Nikakvudrugu naciju, osim doseqenih stranaca rimokatolika (od kojih }e nastajatiHrvati), Cviji} ne pomiwe.

Vasilije \eri} iz Like, u kwizi “O srpskom imenu po zapadnijem kraje-vima na{ega naroda” (Beograd, 1914) izjedna~avao je “slovinsko”, “ilir-sko”, “morla~ko”, “vla{ko”, “usko~ko” ime sa srpskim, i na taj na~in zapad-no srpstvo, prema objektivnom narodnosnom stawu iz 19. vijeka obuhvatao,kao i Vuk Karayi}, Milo{ Milojevi} i drugi, od albanskih gora do sjever-ne Istre, od @umberka do Drine i od Jadranskih otoka do Drave. Pri tomje vje{to kritikovao mitologe hrvatstva (V. Klai}a, V. Jagi}a, \uru [ur-mina, Radovana Lopa{i}a, B. [uleka, S. Qubi}a i druge.)

Kontroverzni zapis Milorada Pavlovi}a - Krpe “Vojvoda Miši} o Hr-vatima” (bez datuma i mjesta nastanka dokumenta), koji je ina~e bio sekre-tar vojvode @ivojina Miši}a, prvi put, poslije Prvog svjetskog rata, Sr-bima iz Srbije otkriva mentalni sklop rimokatolika Hrvata, sa negativ-nim prikazom tog vjerskog naciona. Zbog interesa nau~ne i šire javnostiza ovaj dokument, objavqujemo ga u cjelini:

“Beograd je u vreme povratka vojske sa ratišta pruào neobi~no ìvusliku, iako je o~ajno izgledao: u blatu, sne`nom glibu i ruševinama. Alije ipak duh veselosti i raspoloèwa zahvatao sve slojeve društva, mada jedosta ènskog sveta nosilo crne šamije u znak àlosti za onima koji susvoje kosti ostavili na bojnom poqu. Listovi su zabeleìli nekoliko zna-

13

~ajnih doga|aja iz toga vremena: povratak Vrhovne komande, do~ek prestolo-naslednika, zarobqewe nema~kog Generala Makenzena, pokušaji u Zagrebu dase proglasi nezavisna Hrvatska, jer grupa Radi}evih jedno mišqenika poku-šavala je da od Engleske i Sovjetske Rusije izdejstvuje seqa~ku republiku.

âk su kasnije - što se posle saznalo - Zinovjev i Smirnov potpisali saRadi}em i Košuti}em nekakav ugovor, kojim im se priznaje nezavisna Hr-vatska. (ûdno je da na tom ugovoru ne stoji datum kada je potpisan).

Prestolonaslednik koji je ve} bio regent savetovao se sa vojnim licimai politi~arima šta u prvi mah da se radi, kako da se postupi. Karakteri-sti~no je da su gotovo sva vojna lica, sa vojvodom Miši}em na ~elu, kao na-~elnikom štaba vrhovne komande, gotovo jednodušno iznosili potrebu dase cela zemqa, u prvo vreme, stavi pod vojnu upravu, dok se u svima pokraji-nama ne zavede mir i red. Stawe je svuda rovito i neodre|eno, svakoga ~asamogu iskrsnuti naro~ito pripremqeni neredi i za svaki slu~aj vaqa drà-ti pukove u pripravnosti. Me|utim, politi~ki qudi bili su nestrpqivi(sic!) i goreli su od èqe da oni prihvate upravu u zemqi. - ’Vojska’ je, go-vorilo se, ’svršila svoje veliko delo, sad ona treba da ustupi mesto poli-ti~koj upravi’. Prestolonaslednik kao regent, savetuju}i se sa mnogim qu-dima, nagovesti Miši}u da bi ipak najboqe bilo da on proputuje sve oveoslobo|ene krajeve, naro~ito Hrvatsku i Sloveniju i sa svima se savetuje irazgovara. Miši} je prihvatio zahtev vrhovnog komandanta i u pratwi a|u-tanta i posilnog narednika Al. Baki}a otputovao u Zagreb. Odatle je pu-tovao na sve strane: u Karlovac i Gospi}, u Glinu i Sisak, u Osijek i Vara-`din, na Sušak i Ogulin. Za vreme svoga bavqewa u Zagrebu svake ve~erise sastajao sa po nekim istaknutim javnim radenikom ili kwièvnikom, sapoliti~arem ili novinarem. Nije vojvoda gledao na politi~ko opredeqe-we, na partijsku boju, sa svakim je iskreno i otvoreno razgovarao - za dvade-setak dana stalnog razgovora sa qudima od nauke i pera, sa politi~arima ikwièvnicima, novinarima i u~iteqima, sa sveštenicima i seqacimaMiši} je u~inio nešto neverovatno: razgovarao se i obaveštavao sa dvehiqade qudi i sva~ije mišqewe je notirao. Iz svega toga on je stekao ube-|ewe da jugoslovenstvo nije narodnost nego ideologija, da ono ne moè daposluì kao temeq za izradu jedne realne dràvne celine, nego fiktivneideje, za koju vaqa pripremati teren i naraštaje, koji su daleko od shvata-wa jedne celine. Kod svih qudi sa kojima je razgovarao, nailazio je na jednoodre|eno shvatawe: nastupio je ~as da Hrvatska dobije svoju samostalnost inezavisnost. I Miši} se posle mesec dana bavqewa i razgovora vratio uBeograd sa izgra|enim mišqewem o budu}oj dràvi.

Regent ga je sa velikim nestrpqewem ~ekao. Ali izgleda nije bio ninajmawe zadovoqan Miši}evim izlagawima. Tome su najviše doprinelisvi oni koji su se nalazili u neposrednoj blizini mladih Kara|or|evi}auti~u}i na wihovo duhovno izgra|ivawe i stvarawe jedne dràve u pro-stranim razmerama.

Regent je do~ekao vojvodu Miši}a sa otvorenim nestrpqewem. On jemnogo polagao na wegovo mišqewe iako se u ~esto prilikanije sa wim sla-gao. Vojvoda se nije ustru~avao da svome mi{qewu da odre|enu formu. I ve}14

kod prvih re~i zapaàlo se da su podaci i iskustva što ih je ovaj ~ovek sasvoga putovawa i razgovora doneo u svemu negativne. Vojvoda je pri~ao štaje sve i sa kim je razgovarao: on je sva mišqewa sabrao, ~uo je on šta mislei frankovci i napredwaci i koalicionaši i Radi}evci, pa i oni koji sedosada nigde nisu politi~ki opredelili. Posle dugog izlagawa koje je tra-jalo duè od dva sata, Miši} je, svode}i sva mišqewa u jedan opšti zakqu-~ak, dosta grubo kazao:

– Iz svega što sam video i ~uo ja sam duboko zaàlio što smo se mi na-silu Boga obmawivali nekakvom idejom bratstva i zajedništva... svi onijednako misle, to je svet za sebe, ma sa kakvim predlogom se pojavite... stvarje propala.

– Pa sad? Zapita regent.– Ništa se ne}e mo}i u~initi. To nisu qudi na ~iju se re~ moè osloni-

ti. To je najodvratnija fukara na svetu, koja se ne moè zajaziti ni~im štobi joj se ponudilo.

Regent je malo nezadovoqan Miši}evim izlagawem i saopštewima naj-zad zapitao:

– Šta vi mislite?Vojvoda se podiè sa svoga mesta. – Ja sam sa wima na~isto. O celom pred-

metu dugo sam premišqao i došao do zakqu~ka. Dvoje nam kao neminovnopredstoji: potpuno se otcepiti od wih, dati im dràvu nezavisnu, samostal-nu, pa neka lome glavu kako znaju, a drugo je, upravo prvo je, da u zemqi zave-demo vojnu upravu za dvadeset godina i da se zemqa sva baci na privrednoekonomsko podizawe, daleko od svih politi~kih uticaja. Ako to ne moèonda se ocepiti, dati im wihovu dràvu.

Tada se regent unese:– Kako? Dràvu? A granice? A gde su granice toj wihovoj dràvi i ko }e

ih povu}i?Miši} se nasmeja:Granice }e tamo biti gde ih mi povu~emo, a mi }emo ih povu}i ne onde gde

naše ambicije izbijaju na površinu, nego onde gde istorija i etnografijakaù, gde kaù jezik i obi~aji, tradicije i najzad gde se sam narod po slo-bodnoj voqi opredeli pa }e to biti pravo i Bogu drago. Ovo izlagawe ne-malo je zaludelo regenta.

–To bi Italijani oberu~ke do~ekali! Primeti on. Mi bi tada Hrvateprosto gurnuli u naru~je Italijana.

– Neka im je sa sre}om. Nek se oni Hrvatima usre}e. Ja sam duboko ube|enda se mi wima ne}emo usre}iti.

Regentu Aleksandru nije bilo pravo što se Miši}, kao na~elnik štabavrhovne komande ovako oštro izraàva o Hrvatima i pokušavao je da izMiši}a izvu~e neko oportunije mišqewe sa kojim bi se on mogao izmiri-ti. Ali Miši} je i ovom prilikom pokazao svu svoju upornost i ostao je usvom izlagawu i zahtevima nepokolebqiv. Na završetku se okrenuo regentu:

– Viso~anstvo, obratite se za mišqewe i drugima. Ali moje mišqewe jeodre|eno. Ti su qudi, svi od reda prozirni kao ~aša: nezaja`qivi i u toli-koj mjeri la`ni i dvoli~ni da sumwam da na kugli zemaqskoj ima ve}ih po-

15

dlaca, prevaranata i samoìvih qudi. Rastaju}i se, Miši} je kraj samihvrata stoje}i regentu dobacio:

– Ne zaboravite, viso~anstvo, moje re~i. Ako ovako ne postupite siguransam da }ete se quto kajati. I zama~e u hodnik.

(O ovome mi je sam Miši} pri~ao)”.14)

Prof. Dr \or|e Stankovi} ocjenio je ovaj tekst kao vrlo nepouzdan do-kument koga kriti~ka istoriografija nikako ne bi trebala da prihvati: “Unastojawu da budemo {to savesniji u postupku kritike ovog istorijskog iz-vora pregledali smo obimnu prepisku i fondove Milorada Pavlovi}a Kr-pe u Narodnoj biblioteci i Arhivu Srbije. Ni original ni kopije ove be-le{ke Milorada Pavlovi}a Krpe nismo na{li. Tako|e, ni u dvorskoj ar-hivi u Arhivu Jugoslavije, kao ni u brojnim bro{urama, prigodnim spome-nicima i ~lancima povodom Mi{i}eve smrti ili godi{wicama. O ovomtako zna~ajnom doga|aju ni sam vojvoda Mi{i} nije ostavio bilo kakavtrag, iako su wegove notacije morale biti izuzetno obimne. Kopija se poja-vila gotovo zavereni~ki u odre|enom vremenu i ostavila zna~ajne i trajneposledice ne samo u istoriografiji ve} i u srpskoj javnosti u celini”.15)

Ranije pomenuti zagreba~ki Srbin dr Bogdan Prica, dubinski je anali-zirao genezu nastanka rimokatoli~ke nacije hrvatstva i uzroke wene ne-primjerene mr`we prema Srbima. Pisao je o mentalitetu Srba rimokato-li~ke vjere kod kojih su se tokom XIX vijeka po~ele pojavqivati izvjesnenove nacionalne te`we, zatim o tome da je nacionalni osje}aj hrvatstvaAustrija po~ela wegovati tek od vremena ja~awa dràvne krize Habzbur-{kog carstva, naro~ito poslije ma|arske liberalno-demokratske revolu-cije 1848/49. godine, dijeqewa Carevine na dva dijela 1867. godine, ukida-wem Vojne krajine 1881. i stvarawem neminovnog trijalisti~kog konceptasa tre}im velikohrvatskim dijelom Carevine, koji je trebao biti uzdani-ca i lojalna brana ma|arsko-protestanstskim pretenzijama ka potpunoj sa-mostalnosti.16) Austrijska “Velika Hrvatska”, sa Hrvatskom, Slavonijom,Srijemom, Dalmacijom, Bokom, Istrom, Bosnom i Hercegovinom, trebaloje da postane “zemqa hrvatskog dràvnog prava”, u kojoj ne bi bilo mjesta za“šizmati~ke” Srbe i wihovu pravoslavnu Crkvu. Imperijalizam hrvat-stva, stvaran od carske Austrije, gradio se, po Prici, na faktu austrijskogposjeda i austrijskog osvajawa srpskih zemaqa.

U rimokatoli~kim srpskim zemqama, po Prici, postojala su dva svijeta:dowi u kome je s malim izuzecima vladala austrofilija i srbofobija, podraznim imenima (hrvatskim, kr{}anskim, austrijanskim), i gorwi svijet(sloj) u kome su se borile pristalice jedinstva (austrijskog ali i jugosla-venskog, odnosno austroslavisti~kog - Srpskohrvatska koalicija) s prista-licama iskqu~ivog velikohrvatstva. “Civilizatorska” misija rimokato-licizma i habzburgov{tine, kako je pisao Prica, poja~avana je osje}awemkulturne superiornosti rimokatoli~kog naroda zbog vjerske iskqu~ivo-sti i posebnosti u odnosu na {izmati~ke Srbe. Kulturna superiornost na-metana je vjerom u kulturnu misiju rimokatolika (“in partibus infidelium”).

Prica je daqe pisao, kao svjedok o~evidac koji je sve vrijeme Prvog svjet-skog rata proveo u Zagrebu, da se prema Srbima nezahvalno ponijela sva za-16

greba~ka inteligencija: “Iako formalno nije u~estvovala u frankova~-kim i radi}evskim ekscesima, ipak je tri godine navijala za pobjeduAustrije, a kad se Austrija na{la u nevoqi onda ju je psovala i prokliwa-la. Isto tako, tri godine se ismjevala saveznicima, a kad je trebalo za toponijeti odgovornost, po~ela je s najve}om nedu`no{}u tvrditi da je odu-vijek bila za saveznike. (Poznato hrvatsko dodvorni{tvo ja~em).17)

Prica se naro~ito estio na tzv. mirotvorne srpske krugove iz Udruè-ne opozicije, naro~ito iz Davidovi}eve Demokratske stranke iz vremenaKraqevine Jugoslavije, koji su tvrdili da je sistem vladavine Kara|or|e-vi}evaca i tobo`wa hegemonija Beograda kriva za nastajawe srpsko-hrvat-skog spora: “Lako je dokazati, s jedne strane, da je Radi} pod vidovdanskimustavom (toliko napadanim) svakog dana ja~ao i da su se strasti u srpsko-hr-vatskom sukobu toliko razbuktale da je do{lo do revolverskih pucweva uskup{tini, i da je, s druge strane, s malim prekidom na po~etku diktature,hrvatski narodni pokret pod diktaturom nastavio da ja~a, tako da do osni-vawa Banovine Hrvatske teror u Hrvatskoj (nad Srbima) nikad nije bio ve-}i no pod Stojadinovi}evom vladom. Stvar je u tome {to su i na{a demo-kratija i na{a diktatura bile u praksi upravqane istim vilsonovskim,versaqskim duhom prema Hrvatima (pravo na samoopredeqewe, N.@) kojimje bila proèta i sva na{a javnost”. Sli~nu ocjenu dodvorni~kog ponaša-wa “srbijanske” udruène opozicije prema Hrvatima isti~e i Qubiša Pe-trovi} (u stvari Prica, ili što je mawe vjerovatno, \uro Vilovi}).

Iznerviran doga|awima u vreme izgona Srba iz Banovine Hrvatske 1939.godine, Prica je pisao o iskonskom, apriornom protivsrpskom šovini-sti~kom stavu Hrvata, koji se nametnuo zahvaquju}i i srpskoj naivnosti iprostodu{nosti: “Temeqni i glavni uzrok hrvatskog nezadovoqstva ne tre-ba traìti u istoriji ovih 20 godina... Ko smatra da su Hrvati u{li u ovudràvu onako savr{eno neoptere}eni plemenskom mr`wom kao Srbi izSrbije, taj nije upoznat sa su{tinom spora... Mase hrvatske nikad nisu vo-qele Srbe (istakao N.@), dok je javno mwewe gorweg hrvatskog sloja lavi-ralo izme|u jugoslovenske i velikohrvatske politike, da je bilo za jugoslo-venski pravac samo onda kad su Hrvati bili pritje{weni sa zapada i kadnije bilo opasnosti da se jedinstvo provede iz Beograda. Odmah poslije Pr-vog svjetskog rata nisu bili još otpali svi ovi uslovi jugoslovenske poli-tike gorwega sloja... Italija je ugroàvala primorske oblasti, postojao jejo{ Londonski pakt”. Nesretni doga|aji iz 1941-45, 1971, 1991-95, u potpu-nosti su potvrdili antisrpsko opredjeqewe širih hrvatskih slojeva. Ta-kvo opredjeqewe hrvatskih masa Qubiša Petrovi} je na dosta mjesta isti-cao u ovom svom radu koji objavqujemo, dok stil pisawa zagreba~kog Srbi-na dr Bogdana Price, koji se, koliko mi je poznato, skrivao u vreme rata uZagrebu, podsje}a na stil tzv. Qubiše Petrovi}a, pa Pricu predstavqamkao mogu}eg autora ovog “Petrovi}evog” rukopisa. S druge strane, ne tre-ba smetnuti s uma da je Zagreb na naslovnici potpisan kao mjesto nastankaovog rukopisa.

Masovna histerija antisrpstva hrvatskih masa dešavala se i u vremeni-ma Kraqevine Jugoslavije, kada je razularena svjetina i na najmawi povod

17

krvolo~no reagirala protiv tobo`wih velikosrpskih i jugonacionalnihpripadnika. Dovoqno je navesti samo primjer masakra tobo`wih ~etnika(u stvari pripadnika Stojadinovi}eve Jugoslovenske radikalne zajednice)u kerestina~kom dvorcu bana Mihalovi}a u aprilu 1936. godine. Naime, 16.aprila 1936. do{lo je do masakra sedmorice tobo`wih ~etnika (Srbi, Hr-vati, po jedan musliman i êh) i prethodno jedne porodice “jugonacionali-sta”, od strane “pitomih zagorskih seqaka”. 18)

U razularenoj masi “haesesovskih” seqa~kih fanatika velikohrvatstvabilo je mnogo èna (rimokatoli~ka èna-odani vjernik, fanati~ni boracprotiv pravoslavnih Srba i Hrvata-Jugoslavena za “hrvatsku pravicu”, kaoi 1941. i 1991-N.@), “koje su tako|er po ne{to dràle u rukama”. Ta razja-rena masa usput je u Rakitju pored Kerestineca na putu ubila Srbina Jova-na Butu, wegovu ènu Hrvaticu Franceti} i wenu }erku iz prvog braka, tezapalila wihovu ku}u. @andarmerijski poru~nik koji je bio izaslan da iz-vidi masakr, uo~io je kasno u no}i ku}u u plamenu, prozore i vrata demoli-rane, a iz ku}e se osje}ao strahovito te{ki zadah, kao da gori meso. Patro-la nije mogla da prodre u ku}u zbog vatre, te se ograni~ila da pretraì ne-posrednu okolinu ku}e. Na{la je tragove svjeè krvi, kao i dijelove mozga,do~im nikakve qe{eve. Dràlo se u prvom ~asu da su Buta i wegovi nakonubistva ba~eni u vatru... Jutros su, me|utim, pomnom pretragom cijele oko-line ku}e Butine, na|eni qe{evi samoga Bute, wegove priqe`nice i pa-storke udaqeni od ku}e oko 400 metara. Oni su ubijeni udarcima po glavi.Na ìvotu je ostao samo wihov petnaestogodi{wi sin, koji se nalazi naàndarmerijskoj stanici u Samoboru... Prigodom doga|aja pred dvorcem ra-wen je lak{e po glavi, te izgreban po licu, i sam biv{i ban g. Mihalovi},do~im se wegovoj k}erci, koja je tako|er bila me|u masom nije ni{ta desi-lo, niti ju je ko dirao”.19)

Seqa~ki nacionalisti~ki velikohrvatski i ideolo{ko-politi~ki te-ror bio je, dakle, {irih razmjera. Pored ubijenih omladinaca, Bute i we-gove porodice, ali i drugih “nacionalnih radnika” iz okolnih sela, mal-tretirani su pristalice politike “narodnog jedinstva”. Tako se sreskomna~elniku àlio Frawo Cepak, èqezni~ar iz [trmca, da su mu no}u ne-poznata lica poru{ila predwi zid ku}e, “pa je on pao u sobu”. Ova su licazatim provalila u ku}u, uni{tila slike i polupala lampe, “a slike Blaè-nopo~iv{eg Kraqa Aleksandra i Wegovog Veli~anstva Kraqa Petra II iz-neli napoqe i pocepali. Poru{ili su plot pred ku}om, uni{tili dve mla-de vo}ke, nekoliko trsova i sve povr}e”. Vandalski napad na ku}u Cepakabio je iz politi~kih razloga jer je on na petomajskim izborima glasao zakandidata na listi Bogoquba Jevti}a, pa je “ovaj ~in po~iwen iz politi~-ke mr`we i osvete”. Boje}i se osvete, on je pobjegao u obli`we selo kod svo-jih ro|aka. Poslije zadu{nica za Karla Brkqa~i}a, koje su odràne u Sa-moboru, ubijen je seqak Ignac Herceg iz Kotara i rawen seqak Tomo Rubi-ni}, sitni trgovac iz Mawe Vasi. Obojica su bili poznati kao protivniciideologije Hrvatske seqa~ke stranke, ~lanovi jugoslavenskog Sokola, pa je isam ban Kostren~i} zakqu~io da je to i glavni motiv za izvr{ewe zlo~ina.20)

18

“Slu~aj Kerestinec” je najboqa ilustracija velikohrvatske krvolo~nenacionalne tehnologije uzdizawa i {irewa konfesionalne rimokatoli~-ke nacije, provo|ene strategijom lin~a, strategijom utjerivawa straha kod“inovjernih”, ali i kod svojih istovjernih, u slu~ajevima kada izdaju veli-kohrvatske nacionalne ideale i prikqu~e se neprihvatqivoj ideolo{koj ipoliti~koj opciji, tj. ideologiji jugoslavenstva. Naàlost, “slu~aj Kere-stinec” nije bio ni prvi a niti posqedwi obra~un sa ideolo{kim, poli-ti~kim i nacionalno-vjerskim protivnicima. Dovoqno se u nizu doga|awaprisjetiti “samo” paqevine srpske zastave i progona zagreba~kih Srba1895; “arnautluka” u Zagrebu 1902; {ikanirawa Srba 1914. poslije ubistvanadvojvode Franca Ferdinanda; niza ideolo{kih i politi~kih ubistavajugoslavenskih nacionalista Srba, Hrvata ali i muslimana (sokola, ~etni-ka, “jenesovaca”, biv{ih “orjuna{a” i drugih) od druge polovine 1935. do1937; ubistava, progona i iseqavawa Srba iz Banovine Hrvatske 1939-1941;genocida nad Srbima, Jevrejima i Hrvatima Jugoslavenima u NDH 1941-45;pripreme “lin~a” (preko spiskova Srba odre|enih za likvidaciju) i mal-tretirawa Srba i Hrvata Jugoslavena 1971. (slu~aj “unitariste” Dalmatin-ca Miloša @anka i drugih); inscenirawa i reìrawa “srpske pobune”,lin~ovawa civila i vojnih lica Srba i Slovenaca, Hrvata i muslimana -Jugoslavena 1991, pa sve do dana{wih dana. Svi navedeni zlo~ini genocida,lin~ovawa i ubistava pravdani su “mirotvornom” velikohrvatskom samo-odbranom, kao {to je to bio slu~aj sedmorice tobo`wih ~etnika (i usputubijenih sokola i jugoslavenskih nacionalista) koji su morali biti likvi-dirani jer su “ugroàvali” na hiqade “pitomih” zagorskih seqaka. Slu~a-jevi takve masovne nacionalne histerije, stvarane istom nacionalnom pro-pagandnom metodologijom (nekad “haesesovaca” a danas “hadezeovaca”), a ko-ja je zavr{avala lin~om, prepunili su povijest “moderne mirotvorne Hr-vatske”. Za hrvatske šoviniste svaki zlo~in je opravdan ako on doprinosistvarawu nacionalno ~iste velike Hrvatske.

Pomno prate}i sva politi~ka dešavawa vezana za velikohrvatski naci-onalizam u Kraqevini Jugoslaviji, kwièvnik \uro Vilovi} je iskrenosau~estvovao sa srpskim stradawima u Nezavisnoj Dràvi Hrvatskoj, pa je,iako je u mladosti bio rimokatoli~ki sveštenik, nemilosrdno optuìvaoRimokatoli~ku crkvu i Vatikan za sva zla koja su wihovi rimokatoli~kirenegatski poslušnici vršili nad pravoslavnim srpskim narodom i ide-ološkim neistomišqenicima. O profašisti~koj opredjeqenosti rimo-katoli~ke hijerarhije i sve}enstva Vilovi} je ostavio rukopis “Krvava cr-kva - hrvatski popovi i fratri u raspadu Jugoslavije i u pokoqima Srba”,koji na najboqi na~in odslikava wegova antivatikanska raspoloèwa imr`wu prema onim Hrvatima klerikalnih rimokatoli~kih osje}awa.21)

Rukopis koji smo priredili za štampu jezi~ki i ~iweni~no nas asocira ina stil pisawa \ure Vilovi}a, pa nije iskqu~eno da se i on krije iza pse-udonima “Qubiša Petrovi}”.

Dragoqub Jovanovi} je u svojim memoarima zapisao da je “najve}a Vilo-vi}eva fiksna ideja ili ludost bila wegova teorija da ’nema Hrvata’: po-stoje samo Srbi i Slovenci. Oni koji se nazivaju Hrvatima jedno su ili

19

drugo: jedno kad su kajkavci, drugo kad su štokavci. Nije umeo da odgovorišta su ~akavci, u koje je i sam spadao. U ’šumi’, da bi bio koristan, napi-sao je kwigu “Bosanski dedovi”, koju je wihov (~etni~ki) Vrhovni štab po-slao u Englesku. Tu je tvrdio da su svi Dalmatinci došli iz Bosne i Her-cegovine, beè}i ispod turskog zuluma. Nije umeo da odgovori na moje pi-tawe odakle su se naselila dalmatinska ostrva. Dugo sam mislio da se on za-vitlava sa nama Srbijancima, ali je isto tako kasnije razgovarao sa hrvat-skim generalom Zvonimirom Stimakovi}em. Ovaj je bio iz Zagorja i kad je,preko radija prvi put ~uo glas maršala Tita u oktobru 1953, - jer je biouhapšen ve} krajem 1944. - rekao nam da ’tako moè da govori samo ~ovek saSutle, sa granice Hrvatske i Slovenije, dakle iz Kumrovca’. Dotle je upor-no tvrdio da Tito nije Hrvat. Vilovi} je i wega uveravao da ’Hrvata nema’.Ovaj ga je gledao kao ludaka, i nije uopšte o tome hteo da razgovara s wim.Razbesneo ga je kad je tvrdio da je Zagreb pun neslovena koji su katolici inazivaju se Hrvatima, pozivaju}i se na ve}inu prezimena. To je bilo na Vi-lovi}evu štetu, jer mu posle toga Stimakovi} više nije davao cigareta...

Glavna Vilovi}eva mr`wa je ipak išla katoli~koj crkvi, kojoj je u mla-dosti i sam sluìo. Za tu crkvu je imao dve formule: ’uàsna ustanova’ i’neprijateq qudskog roda’. Ve} 1933, u Kustodiji, ~itali smo wegov dobarpsihološki roman Majstor duša, ali bi, govorio je, trebalo videti Zvonoza Mariju. Dok smo zajedno bili u istoj }eliji, na naše o~i je napisao dve-tri pripovetke, i ~itao nam ih: bile su sve protiv katoli~ke crkve, osobi-to protiv popova. Oni su ozna~eni kao rušioci porodi~nog morala, ali iusre}iteqi seqa~kih èna koje su, u krevetu sa svojim neobrijanim, umor-nim i oznojenim muèvima, mogle sawariti o mladim, lepim, ~istim i mi-risnim upnicima. Oni su sebe smatrali lepotom i ulepšiva~ima ivotana selu. Skoro dobrotvorima muèva, pošto su wihove supruge zamišqaleda su u naru~ju “vele~asnih”. U našoj }eliji je bio, pored Bude Stojanovi-}a i mene, i pravoslavni sveštenik Sava Bankovi}. Sa mnom je razgovaraoo kwièvnosti, sa Budom, od ranog jutra, o duvanu, ali pop-Sava za wega nijepostojao. Za wega, niti je bio duhovan, niti pušio, a wegovo pravo da kupi 300cigareta koristili su drugi. Za sve srpske popove je imao samo prezir...”.22)

Pravnik i istori~ar dr Lazo Kosti} je rijedak primjer nau~nika koji jenastojao da rehabilituje srpsku zatomwenu istoriju, a koja je po wemu naro-~ito zatirana od 1918. godine, dakle od vremena stvarawa gra|anske libe-ralne Kraqevine Jugoslavije. On je posebno skretao pa`wu istraìva~i-ma da literaturu za istraìvawe traè u vremenu od pre 1918. godine, zato{to se “docnije smatralo za nacionalni greh, ili bar nacionalnu nekorekt-nost, iznositi neke argumente koji ne bi bili integralno jugoslovenski”.

Zbog inferiornog stava srpske istoriografije prema hrvatstvu, LazoKosti} se okomio na istori~are monarhisti~kog liberalno-demokratskogbratstva, a me|u wima naro~ito na dr Milana Vladisavqevi}a i wegovukwigu “Hrvatska autonomija pod Austro-Ugarskom (Beograd, 1939). Odmahu po~etku svoje kritike Kosti} je istakao da piscu nije bila dostupna ma-|arska literatura i da se on suviše povodio za hrvatskim piscima i hrvat-skim zvani~nim stavom “koga on brani i tamo gde treba i ne treba”. Dràv-20

nost Hrvatske Vlaisavqevi} je dokazivao ~ak i iz same titule kraqa (ca-ra), pa Kosti} dodaje: “Kao da Frawa Josif nije bio tako|e i kraq ê{ke,a ova nikad nije tvrdila da je dràva”.23)

Vladisavqevi} je, po Kosti}evom mi{qewu, sasvim ignorisao Srbe uBanovini Hrvatskoj, wihov zna~aj, poloàj, kao da ih uop}e nema. U potpu-nosti proizvoqno (jer nije koristio austrijske i ma|arske statisti~ke de-mografske podatke) Vladisavqevi} je tvrdio da su Hrvatska, Slavonija iDalmacija “obuhvatale teritorije nastawene hrvatskim narodom” i u pro-{losti i u sada{wosti. Daqe je tvrdio da su u domobranskim pukovima slu-ìli Hrvati iz Hrvatske i Slavonije, iako su u wima dominirali Srbi. Zahrvatski grb od prije Prvog svjetskog rata tvrdio je da je to “onaj isti kojise danas nalazi u jugoslavenskom dràvnom grbu”, {to, kako isti~e LazoKosti}, nikako ne stoji “jer su u predratnom hrvatskom grbu bili i grboviSlavonije i Dalmacije”. Kosti} je daqe upozoravao ~itaoce da ne stojiVlaisavqevi}eva konstatacija da su “~itave pokrajine Hrvatska, Slavoni-ja i Dalmacija bile sa prekidima pod vla{}u hrvatskih vladalaca i bano-va”. Kosti} je samouvereno tvrdio da Dalmacija nikad nije bila pod vla{}utzv. hrvatskih vladalaca i banova.24)

Kwiga Milivoja Savi}a “Na{a industrija, zanati, trgovina i poqopri-vreda” predstavqa jednu od rijetkih kwiga monarhisti~ke Jugoslavije kojaje kriti~ki progovorila o falsifikatorskim velikohrvatskim povije-snim dometima. Savi} je, hronolo{ki gledaju}i, polazio od vremena Mari-je Terezije, kada su “Srbi zarobqavani od veleposeda i nazor katoli~eni”.Ono što je ostalo na veleposjedu, kako je on zapisao, “brzo je pokatoli~e-no, pa su tako svi Srbi u ravnici i pored puta pokatoli~eni”. Iako po vo-kaciji nije bio istori~ar, Savi} je boqe od mnogih istori~ara odrediovjersku rimokatoli~ku osnovu hrvatstva, kao i epohu kada se po~ela vr{i-ti kroatizacija Srba: “Od 1870. godine vr{ilo se hrvatizirawe katolika,jer do te godine su katolici u Slavoniji i Sremu bili Šokci i govorilisu racki, tako su odgovarali kada bi bili upitani kojim jezikom govore, akatolici u Dalmaciji bili Sloveni i govorili na{ki, katolici u Bosnibili Šokci i govorili {oka~ki. Od oslobo|ewa (od 1918 - N.@) je vrše-no ujediwewe svih katolika u Hrvate, a da}e Bog da po~nemo duševno uje-diwewe svih katolika u Hrvate, a da}e Bog da po~nemo duševno stvarno uje-diwewe svih Srba i Hrvata u Jugoslovene, jer ve}ina zagreba~kih Jevreja sucioniste ili (koji ne mogu da zaborave Austro-Ugarsku) pokušavaju ujedi-wewe Hrvata i Jevreja u Hrvate, ali to ide teško. Smetwa ujediwewu Sr-ba i Hrvata je vera, jer me|u Hrvatima ima mnogo onih srpskog porekla,mnogo vi{e od polovine, pa se wihovi popovi boje da se ne vrate u pravo-slavnu veru, ~im saznaju poreklo i zabrawuju svojim vernima da pri~aju ka-da su pokatoli~eni i zbog toga se protive bratimqewu i pri~aju o wemu. Uistorijama sredweg veka, 14. i 15. veka i daqe sve do 1918, ne iznose se mno-gobrojna naseqavawa Srba u Dalmaciju i wihovo nasilno katoli~ewe. Je-dinstva narodnog radi treba istinu re}i i sve neistine izbaciti i to u~i-ti decu o stvarnom bratstvu, koje je tako blizu bilo, da su bila jedna prezi-mena, ista imena svetaca, koga su slavili i bili jedno... Kada su katoli~e-

21

ni Srbi, onda su im i prezimena promewena i pravili su od Radivojevi}aRadidovi}e, od Pejakovi}a Pejovi}e, od Blagojevi}a Blagovi}e, od Slado-jevi}a Sladovi}e, od Predojevi}a Predovi}e, od Milosavqevi}a Milosa-vi}e, itd. Hrvatsku istoriju treba uzeti i rektificirati i dopuniti i sve{to je preterano, sumwivo i izmi{qeno, pa to ~inio ko bio, pa bio Klai},Smi~iklas, itd, izbrisati. Ovo bi trebalo da izvrši jedna komisija Mini-starstva prosvete od hrvatskih i srpskih istori~ara, pa samo ono što obo-je priznaju da se predaje u školama. U prilog ovome dodajemo da se pri~a daje pok. Ra~ki rekao da kada se arhive otvore u Carigradu, Veneciji, Rimu,Londonu i Be~u i wih pro~itaju pravi po{teni nau~waci, onda }e posle-dica toga biti da }e se hrvatska istorija svesti na pravu meru”.25)

Za grad Zagreb Savi} je zapazio da se po oslobo|ewu jako razvio i pri to-me primio masu i doma}ih i stranih qudi, pa se dodatno nacionalizirao uhrvatskom pravcu i to kroatizacijom stranaca. Po wemu, uglavnom su svipoha|ali škole hrvatstva, pa su po~eli u ve}oj mjeri da govore tzv. hrvat-skim jezikom: “Me|utim, stariji i mladi Purgeri i Jevreji u ku}i su i da-qe govorili nema~ki. Preko ’Radiše’ Zagreb je dobio sveù hrvatsku pri-vredni~ki osnovu, dok je dolazak bivših Srba rimokatolika iz Dalmacijei Bosne dobio i sveù nacionalnu ’hrvatsku krv’. U Zagrebu je 1894. godi-ne, prema popisu stanovništva, nema~kim jezikom govorilo 70 odsto sta-novništva, pa je tako Zagreb smatran nema~kim gradom. U Zagrebu je u vre-me Kraqevine Jugoslavije bilo 375 lekara, 160 sa nenarodnim imenima, ne-ma~kim ve}inom jevrejskim imenima 43 odsto. U ostalim staleìma proce-nat sa nenarodnim imenima iznosi: kod inèwera i arhitekata 40 odsto,kod graditeqa 40 odsto, kod advokata 33 odsto a kod babica 17 odsto. U ovimstaleìma ima mnogo više od 50 odsto stranih qudi; kada se ura~unaju Slo-veni iz Austrije i Ma|arske, moè se uzeti da je u inteligenciji više od50 odsto strane primese. To je mnogo za vo|ewe ~iste nacionalne politike.U Zagrebu se mnogo govori po restoranima i kafanama nema~ki, i to pre-ko 50 osto. U buròaziji se govori oko 50 odsto u porodici nema~ki. Uobi-~ajeni jezik na telefonu je nema~ki. Što se ti~e trgovaca u Zagrebu, to suve}inom Slovenci ili pokatoli~eni Srbi. Ina~e Jevreji prave obrt u tr-govini oko 80 odsto... Da se u Zagrebu mere drugom merom Srbi a drugom Hr-vati i hrvatski melan austrougarski, vidi se po tome da u zagreba~koj op-štini ima oko 3.000 slu`benika od kojih nema ni jednog Srbina. Zagreba~-ka opština je dala jednoj ulici od nekoliko ku}a ime beogradska, a drugojod tri ku}e - Vuka Karayi}a, kraqa Petra trg još nema natpisa...”.26)

Hrvat - jugoslavenski nacionalista dr Fran Bubanovi}, u eseju “Današ-wi Hrvati i Jugoslavenstvo” analizirao je internacionalnu strukturu hr-vatstva s ciqem da objasni otkud u velikom dijelu hrvatskog naciona takovelika mr`wa prema slavenstvu, jugoslavenstvu i na kraju srpstvu. Bubano-vi} je u strukturi hrvatstva vidio uticajne strane elemente koji su biliglavni propagatori netrpeqivosti prema slavenstvu i jugoslavenstvu. Naprvom mjestu Bubanovi} je istakao grupaciju “aklimatizovanih tu|inaca”koji su usvojili jezik i obi~aje Hrvata, “pa se prema tome drè i te kako-vim Hrvatima i brani~ima hrvatstva, ma da nijesu po krvi, srcu i duši22

Slaveni. Razumije se samo po sebi da im je zato tu|e i nerazumqivo pravojugoslavenstvo”. U odnosu na “trome i neaktivne prave Slavene” to su bilivrlo agilni i ambiciozni qudi koji su svojim “radom i nastupom dopriwe-li znatnom razjediwavawu Jugoslavena”.27)

Bubanovi} je isticao da su me|u Hrvatima slavenskog i srpskog porije-kla tu|inci zauzimali istaknuta mjesta u dràvnim poslovima, privredi,kulturi i vjerskim poslovima. U te strane elemente, koji su inkorporira-ni u hrvatstvo, Bubanovi} ubraja razne Heinzele, Hoffere, Siebenscheine, Ne-methe, Tothe, Meyere i druge. Vjera je, kako je daqe zapaào dr Bubanovi},“sporedna u wihovom hrvatstvu jer ih ima katolika, Jevreja, protestanata.”

Me|utim, dr Bubanovi} ipak previ|a ~iwenicu da su svi strani elemen-ti bili u 90% slu~ajeva rimokatolici pošto je protestanizam na prosto-rima zapadnog Balkana bio zanemarqiva vjerska kategorija, dok su Jevrejimojsijevci bili malobrojni, a pojedini nerimokatolici, koji su se po~eliosje}ati Hrvatima, i sami su prelazili u rimokatolicizam. Na kraju se Bu-banovi} ipak koriguje kada navodi da se u “Hrvate - aklimatizovane tu|in-ce” mogu ubrojiti “svi Jevreji koji ne priznaju jevrejske narodnosti, negodrè da su po jeziku i osje}awima Hrvati. Sve wih ujediwuje jedna negativ-na karakteristika, a to je da nijesu ni po krvi, ali ni po srcu i duši, tj. poodgoju i naobrazbi Slaveni. Wihova duša osje}a ta~no diferencije izme-|u Srba i Hrvata i zato su za wih Srbi i Hrvati dva razli~ita naroda. Tooni naglašuju rije~ju i djelom”.

Dr Bubanovi} je daqe isticao grupaciju “~istokrvnih Hrvata, dakleSlavena, s nikavim, krwim, a katkada i s antislavenskim srcem i dušom, tj.odgojem i naobrazbom”. Wima Bubanovi} dodaje i one “~istokrvne Hrvates izrazitim slavenskim srcem i dušom”, kod kojih intenzivno i jako izbi-jaju na vidjelo nastranosti slavenskog karaktera”. Ovu kompletnu grupaci-ju Bubanovi} dijeli u dvije kategorije. U jednoj su tzv. inteligentni sloje-vi, a u drugoj poluinteligencija i seqaci. U kategoriju inteligencije Bu-banovi} prvenstveno ubraja “~istokrvne hrvatske katoli~ke sve}enike”,kod kojih je “rimsko-katoli~ki odgoj ubio slavensku dušu”. Oni kad ~uju zaSlavenstvo, odnosno, za Jugoslovenstvo, “odmah im se u duši javqa mr`wana pravoslavqe, odnosno, strah pred wim. Kad iš~itaju Velikog inkvizi-tora Dostojevskog odbacuju kwigu wegovu s jednakim zgraàwem u duši, kaošto ga osje}aju i kod Tolstojevih misli o Kristu i krš}anstvu”. U katego-riju inteligencije “~istokrvnih Hrvata - Slavena” Bubanovi} ubraja i“sve one ~istokrvne Hrvate koji s politi~kih ili osobnih razloga ne pri-znavaju jugoslavenskog narodnog jedinstva”, pa u “wihovoj duši i srcu nemapravog Slavenstva”.

O kategoriji poluinteligencije i seqaka “~istih Hrvata - Slavena”,sli~no kao i Qubiša Petrovi}, Bubanovi} je imao vrlo loše mišqewe:“Ona je u duši pogansko-slavenski ~okot, na koji je od najve}e ~esti i tonesolidno nakalemqen u jednu ruku rimski katolicizam, a u drugu seqa~-ko, dakle klasno republikanstvo. Rezultat: oba ova monstruma drmaju sta-rodrevnim, hereditarnim ~okotom tako, da pred nas izlazi neko uobraè-no, tvrdokorno, nepovjerqivo, nabusito i za to u ponajviše slu~ajeva glu-

23

po jadno stvorewe, u kojem titra tek u primitivnim manifestacijama i-vota par~e srca i duše slavenske... Kod toga osobito udara u o~i prepo-tencija i autoritativnost kao znak ograni~enosti i divqa~ke radosti,što evo on rješava najve}e kulturne i politi~ke probleme... To glupo,primitivno i jadno stvorewe o sebi misli slijede}e: ’Kako mislim ja, ta-ko misli i ho}e cijeli hrvatski narod. A ja sam do toga došao, jer sam pro-~itao sve kwige iz povijesti našeg (hrvatskog-N.@) naroda’ - re~e jedanod najuglednijih seqaka u mom selu i doviknu trgovcu: ’Što ti znaš, tinisi ništa ~itao’... Oni su puni neke la`ne samosvijesti jer toboè za-stupaju ’svoje’ mišqewe u pitawu naroda, dràve, škole, vjere itd. Zatoje u tim pitawima masa hrvatskog naroda trska kojom vjetar quqa kraj sve(tobo`we) stabilnosti i tvrdokornosti”.

Kona~no, Bubanovi} pomiwe i onu kategoriju “~istokrvnih Hrvata -Slavena” koji su Slaveni po srcu i duši, tj. po odgoju i obrazovawu. On na-vodi da me|u wima ima qudi razli~itog obrazovawa iz svih slojeva druš-tva, kod kojih se slavenstvo vrlo dobro razvija s ulagawem skromnih sred-stava i malih napora.28)

Mi smo 1997. godine objavili kwigu “Rimokatoli~ka crkva i hrvatstvo -od ilirske ideje do velikohrvatske realizacije 1453-1941”, u kojoj smo ob-radili genezu prevo|ewa srpske “ilirske nacije” u hrvatstvo rimokatoli-~ewem Srba i pretvarawem brojnih rimokatoli~ko-protestantskih naro-da (Nijemaca, Ma|ara, Slovenaca, êha, Italijana i drugih) u savremenunaciju Hrvata. Prosto re~eno, hrvatstvo je, prema osnovnoj tezi iz navede-ne kwige, nacionalno gledano sazdano od Srba (oko 70%) i ostatak od gorenavedenih naroda. U kwizi je autor posebno naglasio ~iwenicu da su tvor-ci hrvatstva, Vatikan i Habzbur{ka monarhija, iz pragmati~nih vjersko-dràvnih razloga, ilirsko i jugoslovensko ime jednostavno po~eli (tokomXIX vijeka) prevoditi u hrvatsko i to preko pojedinaca slavenskog i nesla-venskog porijekla. Dakle, do{lo se do zakqu~ka da je hrvatska nacija nasta-jala tokom XIX i XX vijeka zbog vatikansko-austrijskih pragmati~nih raz-loga {irewa (preko hrvatstva) rimokatoli~ke vjere i habzbur{ke carevine.

Za ovakve tvrdwe u našoj kwizi “Srbi rimokatolici tzv. Hrvati - Srbisvi i svuda, ’hrvatske zemqe’ bez Hrvata” (Beograd, 2006), pozvali smo se naegzaktne statisti~ke podatke o nacionalnoj (narodnosnoj) i vjerskoj struk-turi stanovni{tva, kako bi se videlo u kojoj se mjeri, zbog svehrvatske uni-fikacije, smawio broj stranaca i Srba dana{we Republike Hrvatske. Sta-tisti~ki popisi stanovni{tva austrijske pa potom Ma|arske administra-tivne oblasti Kraqevine Hrvatske i Slavonije (sa Sremom), u razdobqu od1850. do 1910. godine, daju etni~ku sliku Hrvatske i Slavonije u kojoj su ri-mokatolici Hrvati predstavqali mawinu.

Austrijski statisti~ki podaci o stanovni{tvu austrijskog jugoistokaEvrope, citirani u kwizi “Srbi rimokatolici tzv. Hrvati”, egzaktno po-tvr|uju pa i prema{uju teze filologa Kopitara, Vuka, Miklo{i}a, Do-brovskog, istori~ara Tomanovi}a i Bjelanovi}a, kwièvnika Nikole To-mazea i drugih, o op{toj rasprostrawenosti Srba na prostorima nekada-{weg srpskog “Ilirika”. U kwizi dopisnog ~lana ma|arske akademije nau-24

ka Fewe{ Eleka (Fenyes Eleka) “Statistika i geografski opis austrijskeimperije” iz 1857. godine, u austrijskoj carevini je prema popisu stanovni-{tva iz 1850. bilo 1,584.134 Srba pravoslavne i rimokatoli~ke vjere. Pre-ma podacima austrijske statistike, Srbi (“Szerbek”) “uglavnom ive u Kra-jini (Vegvideken), Srpskoj Vojvodini (“Szerb Vajdasagban”), Dalmaciji(“Dalmatiaban”), a podjeqeni su na razli~ite grane, kao {to su [okci iliBuwevci (Schokaczok vagy bunyevaczok), koji su rimokatolici, zatim naRace (Raczok) - pravoslavne Srbe, Crnogorce (Montenegrinok) u Banatu,Morlake (Morlakok) u Istri (Istriaban) i kvarnerskim otocima (quarneroiszigeteken) i u Dalmaciji, isto u Dubrovniku (ugyanitt a ragusaiak), bochese-rek, stb.”. Broj~ano stawe po pokrajinama bilo je slijede}e: u Srbskoj Voj-vodini i Banatu ìvjelo je 402.890 pravoslavnih i rimokatoli~kih Srba(“Buwevaca” i “Šokaca”), u Dalmaciji 409.685, Vojnoj Krajini 339.176, Sla-voniji 244.180 pravoslavnih i rimokatoli~kih Srba (“[okaca”), Istri ikvarnerskim otocima 134.445 rimokatoli~kih i pravoslavnih Srba. (Ita-lijana je bilo oko 60.000, Slovenaca oko 30.000, dok se u popisu Hrvati uop-{te ne pomiwu), u ma|arskoj dràvi (Magyarorszagban) 69.170 du{a. [to seti~e religije, prema navedenim statisti~kim podacima, Srbi su uglavnombili pravoslavci ali je mnogo rimokatolika bilo u Dalmaciji i Istri,dok su Šokci i Buwevci u Ba~koj, Slavoniji, Krajini i Ma|arskoj svi bi-li rimokatolici”.29)

Austrijska statistika daje sasvim druga~iju sliku, u odnosu na usvojene“nau~ne” stereotipe, naro~ito narodnosnog stawa u Istri i kvarnerskimotocima. S jedne strane, brojnost Srba na ovim teritorijama pobija tezeve}ine filologa iz XIX vijeka o hrvatstvu ~akavaca. S druge, pobijaju se te-ze istori~ara hrvatstva i komunisti~kih istori~ara o svehrvatstvu Is-tre, pa ~ak i tvrdwa da su Srbi u Istri potomci “doseqenih Crnogoraca”(!?). Tako je npr. jedan od kqu~nih istoriografskih tvoraca mitolo{koghrvatstva, Vjekoslav Klai}, tre}i tom svoje kwige “Opis zemaqa u kojimaobitavaju Hrvati” (Zagreb, 1883) posvetio hrvatstvu Istre. Doseqene sta-novnike u Istri u XVII vijeku Klai} ne zove Srbima, kao stari mleta~ki iitalijanski pisci, ve} Crnogorcima.

Vrhunac velikohrvatskog falsifikatorskog be{~a{}a predstavqajupodaci izneseni u tre}em tomu zagreba~ke Krleìne “Enciklopedije Ju-goslavije” (1958) o stanovni{tvu Istre. Naime, u enciklopedijskoj od-rednici “Istra” navodi se da je u Istri ìvjelo 134.555 Hrvata, uz prisu-stvo Italijana i Slovenaca. Dakle, istarski Srbi su u potpunosti izbri-sani iz narodnosne statistike Istre zamjenom srpskog imena “moderni-jim” hrvatskim imenom.

Dalmacija je bila srpsko-rimokatoli~ka i srpsko-pravoslavna zemqa,{to potvr|uju statisti~ki podaci navedenog austrijskog popisa iz 1850. go-dine. Naime, u Dalmaciji, koja je obuhvatala Dubrovnik i Boku, ìvjelo je330.827 Srba rimokatoli~ke vjere, dok je pravoslavnih Srba ostalo, posli-je vjekovnog rimokatoli~ewa, samo 78.858. Prema austrijskoj statistici,nema ni pomena Hrvata ni hrvatskog imena u Dalmaciji. Ogromna ve}inadalmatinskog stanovni{tva svodila se, dakle, na Srbe rimokatoli~ke i

25

pravoslavne vjere, u ukupnom broju od 409.685 du{a (prema popisu stanovni-{tva iz 1850). Prema statisti~kim podacima iz 1846. u Dalmaciji je ìvje-lo ukupno 393.715 stanovnika.30)

Prema austrijskom popisu iz 1850. Hrvata (Horvatok) je ukupno bilo1,288.632 i to u Banskoj Hrvatskoj 631.081, Vojnoj Krajini 524.048, Ma|ar-skoj 78.179, Dowoj Austriji 6.364, Krawskoj 17.697, Moravskoj 663. Prematim podacima Hrvati su podijeqeni na vi{e grana {to se ti~e dijalekta:“Ovdje moèmo ra~unati na Uskoke koji ìve u Sewu koji pripada sluw-skom puku. [to se ti~e religije ima pravoslavaca (nekoliko hiqada unija-ta). Ina~e Hrvati su iskqu~ivo rimokatolici”. U to vrijeme broj Slove-naca bio je neznatno mawi od broja Hrvata (1,153.382) a ìvjeli su u [ta-jerskoj (362.742), ’Karintiaban” (95.544), Krawskoj 410.722, Primorju i Istri185.757, Ma|arskoj (49.600), “Velenezei kiralysagba” 26.317.31)

Upore|uju}i austrijske statisti~ke podatke sa mi{qewima navedenihfilologa, kartografa, austrijskih hroni~ara iz XVIII vijeka i srpskihistori~ara o hrvatstvu kao geografskom pojmu, o banskoj Hrvatskoj kao slo-venskoj (slovena~koj) zemqi, o “Hrvatima unijatima i neunijatima” (u stva-ri o Srbima rimokatolicima i pravoslavnim), moèmo zakqu~iti da hr-vatstva u etnografskom smislu nije bilo, ve} se javqalo nominalno kao ge-ografski pojam. Me|utim, sredinom XIX vijeka geografski pojam Hrvata,koji je do tada bio i jedan od naziva za Srbe troùpanijske Banske Hrvat-ske, po~eo se ve} utemeqivati kao etnografski pojam. Naime, od tada dioSrba rimokatolika sa podru~ja geografske Banske Hrvatske i Vojne Kra-jine po~eo je da nosi hrvatsko ime, prvo u regionalnom pa potom, s proto-kom vremena, i u nacionalnom (“etnografskom”) smislu. Dakle, prema de-mografskim statisti~kim podacima uo~qivo je da se hrvatsko ime po~elo{iriti sa podru~ja geografske Banske Hrvatske na Vojnu krajinu od Pe-trovaradina do Sewa. Tada su srpski Uskoci iz Sewa, po{to su ranije pre-{li na uniju preseqewem u @umberak, ve} prihvatili hrvatsko ime. Nakraju treba naglasiti podatak da se prema austrijskom popisu iz 1850. Hr-vati uop}e ne pomiwu u drugim tzv. hrvatskim zemqama, odnosno u Slavoni-ji, Barawi, Dalmaciji i Istri.

I prema kasnijim popisima stanovništva, izrazito je uo~qiva ~iweni-ca da su Kraqevina Hrvatska i Kraqevina Slavonija u vjerskom i narodno-snom pogledu bile vrlo heterogene pokrajine. Pored pravoslavnih Srba isrpsko-katoli~kog stanovni{tva ([okaca, Buwevaca i skupina koje su po-~ele nositi hrvatsko ime) najbrojniji su bili Nijemci. Prema austrijskompopisu stanovni{tva iz 1890. godine wema~kim jezikom govorilo je 117.493stanovnika; prema popisu iz 1900. godine 134.000, dok je prema popisu iz1910. wema~kim jezikom govorilo 132.150 stanovnika. Najve}i porast sta-novni{tva u Hrvatskoj i Slavoniji zabiqeìli su Ma|ari zahvaquju}i,kako isti~e hrvatska istoriografija, ma|arizaciji hrvatskog, ali mi biistakli “prvenstveno” srpskog i slovena~kog stanovni{tva u vreme libe-ralnog reìma Kuena Hedervarija. Prema popisu stanovni{tva iz 1880. go-dine Ma|ara je bilo 41.417; prema popisu iz 1890. godine 68.794; prema po-pisu iz 1900. godine 90.180; prema popisu iz 1910. godine 103.405. U Hrvat-26

skoj i Slavoniji ~e{kim jezikom govorilo je: prema popisu iz 1890. godine27.521 stanovnika; prema popisu iz 1900. godine 31.588; prema popisu iz 1910.godine 31.252 stanovnika. Slova~kim jezikom govorilo je prema popisu iz1890. godine, 13.614, prema popisu iz 1900. godine 17. 342, prema popisu iz1910. godine 21.458 stanovnika.)

Broj stanovnika koji su govorili slovena~kim jezikom podupire Kopi-tarevu i Miklo{i}evu tezu o pripadnosti svih kajkavaca Hrvatskog zagor-ja korpusu slovena~kog naroda. Prema popisu stanovni{tva iz 1880. godineslovena~kim jezikom govorila su 20.102 stanovnika, dok je prema popisu iz1900. godine slovena~kim jezikom govorilo 19.180 stanovnika. Do posled-weg austrijskog popisa iz 1910. godine zabiqeèn je drasti~an pad brojaSlovenaca na 15.686 pripadnika.) Uzroci takvog populacionog kretawa nemogu se utvrditi bez studijskih istraìvawa. Moèmo samo naga|ati da lise broj Slovenaca smawio usled naglog iseqavawa, ili zbog novog rimoka-toli~kog kursa koji je i{ao ka {irewu hrvatskog imena, naro~ito od Prvoghrvatskog katoli~kog sastanka 1910. godine. Tako|e je uo~qivo da je opao ibroj Nijemaca i êha prema popisu iz 1910. u odnosu na popis iz 1900. godine.

Vjerska pripadnost stanovni{tva bila je tako|e vrlo raznolika. Rimo-katolika, razli~itog narodnosnog i nacionalnog sastava bilo je najvi{e -1,863.847 prema popisu iz 1910. godine. Treba ista}i da je u razdobqu od1869. do 1910. bio veliki porast rimokatolika - za oko 600.000 pripadnika).Kada se od ukupnog broja rimokatolika (prema popisu iz 1910) oduzmu broj-ni stranci, koji su bili uglavnom rimokatolici, dobije se zbir od oko1,550.000 rimokatolika Slovena (Srbi rimokatolici, Buwevci, [okci inova nacija Hrvata). S pribliàvawem kraju XIX vijeka navedeni Srbi ri-mokatolici u sve ve}oj mjeri po~eli su nositi hrvatsko ime, ali ne trebazaboraviti da su u to vrijeme bili brojni [okci i Buwevci. Pravoslava-ca ili grko-isto~nih bilo je, prema popisu iz 1910. godine, 649.453. Iako jebio visok natalitet pravoslavnih Srba, porast stanovni{tva nije bio nanivou onoga kao kod rimokatolika. âk je u odre|enim periodima zabiqe-èn i pad broja pravoslavnih Srba (1869. godine 511.802, a 1880. godine497.746 pripadnika). Prema popisu iz 1890. godine zabiqeèn je porast na567.443, dok je prema popisu iz 1900. godine bilo 612.628 pripadnika.)

Kwiga prof. dr [e{eqa “Rimokatoli~ki zlo~ina~ki projekat vešta~-ke hrvatske nacije” (Beograd, 2007, izašla kao posledwa u nizu navedenihkwiga, ima izuzetan nau~ni zna~aj, ali i zna~aj za dana{wu dnevnopoliti~-ku borbu protiv brojnih antisrpskih nazoviintelektualaca koji upornoprekodrinske srpske etni~ke prostore nazivaju nesrpskim, tvrde}i da su ihSrbi tokom najnovijih ratova okupirali kako bi stvorili “Veliku Srbi-ju”. Prema podacima iz [e{eqeve kwige, a i drugih navedenih kwiga, na-cionalno-vjerski pojam “Srba katolika” iz kojih je nastala ve}ina Hrvata,ima potpuno egzaktno istorijsko utemeqewe, uz napomenu da je dobar brojstranaca rimokatolika u tzv. hrvatskim zemqama prihvatio hrvatsko ime.S druge strane, navedena kwiga dr Vojislava [e{eqa najboqe svjedo~i operfidnoj vatikanskoj politici na Balkanu, koja se svodi na vjekovno mi-sionarsko i prozelitsko djelovawe nad pravoslavnim Srbima. Ina~e

27

prof. dr Šešeq u svojim obimnim kwigama pisao je o vatikanskoj krivi-ci za mnoga stradawa srpskog naroda, za vjerske ratove koji su se vjekovimavodili izme|u Srba tri vjere. Uzro~nik najnovijih krvavih ratova na pro-storima bivše Jugoslavije je u velikoj mjeri vjerski faktor. Zbog toga je idr Šešeq uloìo veliki napor da, u te{kim uslovima ha{kog pritvora,preko kwige “Zlo~ina~ki projekat vješta~ke hrvatske nacije”, ali i pret-hodne ~etiri kwige o Vatikanu, objelodani rimokatoli~ku strategiju iza-zivawa ratnog sukoba izme|u pravoslavnih, islamiziranih i rimokatoli~-kih Srba, od kojih su stvarani Hrvati.

Za uspjelu realizaciju velikohrvatske akcije, pored Vatikana i RKC, drŠešeq pripisuje najve}e zasluge “crvenim ustašama” ili komunistimaJosipa Broza, koji je dodatno utemeqio antisrpsku politi~ku platformu.Šešeq s pravom predstavqa Josipa Broza kao Kominterninog antijugo-slavena i srbofoba, koji je ve} u Kraqevini SHS (Jugoslaviji) ocrnio srp-sko ime, tradiciju i pravdoqubivi oslobodila~ki narodni mentalitet.Šešeq isti~e da se “Tito kao zloduh uspravio nad Srbijom i celim srp-skim narodom, sistematski potiru}i skoro sve tekovine oslobodila~kihratova koje su Srbi vodili prethodnih vekova”, da se “nimalo ne ustra~avada celi srpski narod optuì za ugwetavawe drugih naroda”. S druge strane,Šešeq pomiwe i Brozovo izraèno antijugoslavenstvo, po frankova~komi radi}evsko-ma~ekovskom modelu, pa u tom smislu navodi Brozov veliko-hrvatski nacionalni katehismus, objavqen u “Proleteru” 1937. godine:“Hrvatski narod traì slobodu i ravnopravnost, on traì mira i hqeba,on ho}e da se slobodno politi~ki, privredno i kulturno razvija. Jesu li ko-munisti za to ili ne? Nema nikakove sumwe da su komunisti za to. Oni se,štaviše, odlu~no bore za te zahtjeve i potrebe hrvatskog naroda. Komuni-sti su dosqedni pobornici prava svakog naroda za samoopredjeqewe (što uprevodu ozna~ava nacionalni separatizam - N.@). To zna~i da se komunistibore da hrvatski narod sam, bez i~ijeg tutorstva i pritiska, svojom slobod-nom voqom odlu~uje o svojoj sudbini. Komunisti su odlu~ni protivnicisvake nasilne asimilacije (stapawa, pretapawa) pojedinih naroda (“ne dajBoè u jugoslovenstvo” - N.@). Zbog toga oni osu|uju i pobijaju sve pokuša-je beogradskih vlastodràca da sa lica zemqe zbrišu hrvatski narod, daHrvate pretvore u Srbe ili Jugoslovene, da Hrvate naprave plemenom, ma-kar i troimenog naroda. Komunisti smatraju da su Hrvati, Srbi i Sloven-ci tri posebna, bratska naroda. Bra}a ostaju bra}om ako bratski rade ibratski se sporazumijevaju, ina~e postaju nebra}om i neprijateqima. Komu-nisti su odlu~ni protivnici svakog ugwetavawa i izrabqivawa. Zbog togaoni osu|uju i odlu~no se bore protiv ugwetavawa hrvatskog naroda, kojeprovode velikosrpska gospoda i bogataši u svom interesu. Ugwetavawe hr-vatskog naroda jeste jedna nepravda za hrvatski narod, a nesre}a i za srpskinarod, jer narod koji ugwetava druge narode ne moè biti ni sam slobodan.Komunisti su protivnici svakog izrabqivawa i pqa~kawa jednog naroda,jedne klase ili pojedinog ~ovjeka. Zbog toga se komunisti bore protivpqa~kaške politike beogradske gospode i beogradskih kapitalista, kojiprivredno pqa~kaju hrvatski narod. Oni osu|uju beogradsku privrednu po-28

litiku, kojoj hrvatski narod pla}a velike da}e i poreze, koji se onda trošeza veliki dràvni aparat, u kojem su u ogromnoj ve}ini, ili se troše uobjekte koji se grade na srpskoj teritoriji. To što vrijedi na privrednom,to isto vrijedi i na prosvjetnom, zdravstvenom i socijalnom poqu”.32)

U wema~kom listu “Rundšau”, od 16. marta 1939, Josip Broz je pod pse-udonimom V. Viktorov, objavio ~lanak “Borba Hrvata za samoopredjeqe-we”. Prema ocjeni dr Šešeqa, ~lanak obiluje floskulama o velikosrp-skoj buròaziji, frazama o wenom teroru nad jedinstvenim hrvatskim na-cionalnim pokretom (ideološko-politi~ki raznorodnim-N.@), da bi ukqu~nom dijelu afirmisao Ma~ekovo nacionalno programsko integrisa-we: “Oko Ma~eka se obrazovao široki narodni pokret, koji je daleko pre-vazilazio okvire Hrvatske seqa~ke stranke. Ovom pokretu su se prikqu-~ile skoro sve gra|anske grupe, od demokratskih do otvoreno reakcionar-nih i profašisti~kih. Posqedwi su stalno išli na kompromise, na ka-pitulaciju pred Beogradom i htjeli su da usmjere vrh pokreta protiv hr-vatskih radnika i seqaka, protiv jedinstva demokratskih snaga, protivnarodnog fronta. Protiv ovih reakcionarnih uticaja borili su se demo-kratski elementi hrvatskog pokreta, koji su našli široku podršku me-|u hrvatskim radnicima i seqacima...”.33)

Josip Broz je izraàvao oduševqewe uspjehom pregovora izme|u Dragi-še Cvetkovi}a i Vlatka Ma~eka u maju 1939. godine. Zvani~no saopštewe, ukojem je re~eno da su pregovara~i došli do sporazuma o rješewu hrvatskog pi-tawa, izazvalo je, prema Brozovim ocjenama, “oduševqewe u ~itavoj Jugosla-viji”. Za Broza su bili “uznemiravaju}i glasovi” o odugovla~ewu priznawapostignutog sporazuma od strane “beogradskih vlastodràca”.34) U izvješta-ju Kominterni iz septembra 1939. Broz je naglašavao da su hrvatske narodnemase zadovoqne postignutim sporazumom i teritorijalnim razgrani~ewem.

Qubiša Petrovi} je gotovo podudarno, kao i dr Šešeq, isticao konti-nuirani antisrpski kurs jugoslavenskih komunista i Broza, kao i jedin-stvenu nacionalnu platformu odbrane hrvatstva od svih prividno suprot-stavqenih ideološko-politi~kih hrvatskih frontova (klerikalaca,frankovaca - ustaša, liberala, komunista).

Duhovno dominantni wema~ki narodnosni mentalitetu nacionalnoj mješavini hrvatstva

U rukopisu Qubiše Petrovi}a isti~e se da su jedino Wemci mogli bi-ti oni koji su u punoj mjeri dali hrvatskom mentalitetu i karakteru onajaustro-wema~ki ton i pe~at, i to “ne samo zato što su pristupili prvi i uve}em broju Hrvatima, ve} i zato što su bili po kulturi i civilizacijinajja~i od svih ostalih naroda, koji su kao sastavni delovi ulazili u hrvat-stvo”. Po wegovom mišqewu, “tu ~ak nije mogao bogzna šta da u~ini ni onajjak priliv srpske i slovena~ke krvi u hrvatske ile”, pa je sve to “bilo pre-malo da se nadja~a premo} nema~kog elementa, poduprtog još jakim ostalimnarodnosnim elementima šarene Austro-Ugarske monarhije”. Petrovi} jesvoje tvrdwe podupirao svojom statistikom hrvatstva, po kojoj su narodno-

29

sne elemente hrvatstva, pored 45% Srba (prema našim istraìvawima Sr-bi su ~inili do 70%), Wemci ~inili 25% i 15% ostali austrijski narodizajedno (Slovenci, Ma|ari, êsi, Italijani,, Poqaci Jevreji i drugi). Onje daqe procjenivao da bi na tzv. ~ist autohtoni element ili starosjedioceotpalo “jedva nekih 30%”. Petrovi} je ipak, kad je “malo boqe razmislio”i taj “~ist autohtoni element” hrvatstva sveo ispod 15%, ako se odbiju “oniSrbi rimokatolici koji su za srpskog kraqa Mihajla, a uz pomo} papeAleksandra III, osnovali samostalnu srpsku katoli~ku crkvu u Baru 1067,koja je obuhvatala sve zemqe od Save i Cetine do Bojane i Drima”. Tu je mi-slio na osnivawe Arciepiskopije barske i primasije srpske, na ~elu sa ri-mokatoli~kim “srpskim Primasom”. Poslije takve Petrovi}eve korekcijebrojnosti “autohtonih Hrvata”, srpska osnova hrvatstva pove}ala se na 60%.

Petrovi} je ipak priznavao nekakvu, u egzaktnoj istoriografiji nepo-znatu, malu etnološku osnovu hrvatstva od nekih 15%, smatraju}i najvje-rovatnije ~akavce za jedine stare Hrvate, koju smo mi u svojim kwigama i~lancima u potpunosti negirali preko teze da su u ~akavskoj Istri i nakvarnerskim otocima dominirali Srbi. Procenat Nijemaca u hrvatskojnaciji je po našem mišqewu malo pretjeran, pa smatramo da taj procenatmoè i}i do 20%. Prema austrijskom popisu iz 1850, rimokatolika kojisu po~eli nositi hrvatsko ime bilo je oko 1,200.000, a po austrijskom po-pisu stanovništva iz 1910. wema~kim jezikom je još uvijek govorilo132.150 Nijemaca. Koliko ih je prethodno po~elo nositi hrvatsko imeteško je precizno utvrditi.

Petrovi} je navodio da su krajem XIX vijeka najve}a hrvatska mjesta,Zagreb, Vara`din i Osijek, bili ~isti wema~ki gradovi. Stanovnici tihgradova, ali i drugih mawih gradova, bili su “i svi ostali narodi i naro-di}i ~iji su se delovi svojevoqno izgubili u hrvatstvu, Slovenci, Ma|a-ri, êsi sa Slovacima, Talijani, Poqaci, Jevreji i drugi”. Kao dokaz zasvoje tvrdwe, po Petrovi}u je “dovoqno zaviriti u ma koji bilo popis hr-vatskih prezimena ili wihov imenik (pa i telefonski-N.@), pa da ~ove-ka zabqesne neverovatno šarenilo narodnosnih prezimena, od kojih jeogromna ve}ina nehrvatska”.

Petrovi}eve tvrdwe o germanstvu ve}ih “hrvatskih gradova”, pa i gradi-}a, potvr|uju radovi više rimokatoli~kih autora (primjer dr Nikole An-dri}a koji je 1900. “u jednom ~asopisu napisao posve kratku crticu o wema~-kom Zagrebu). Poslije wega je npr. rimokatoli~ki senior, dr Velimir De-èli}, napisao brošuru “Iz wema~kog Zagreba - prinos kulturnoj povjestiHrvata” (Zagreb, 1901), u kojoj isti~e potpunu demografsko-nacionalnu ikulturnu dominaciju wemstva. Me|utim, takvu wema~ku dominaciju Deè-li} falsifikatorski izvodi iz tzv. wema~kih germanizatorskih akcijaprotiv Hrvata, naro~ito od vremena carice Marije Terezije.

Za germanizatorske akcije Deèli} je, što je i razumqivo zbog wegovogrimokatoli~kog “seniorskog” antiliberalizma, optuìvao i slobodnozi-darske loè, izuzimaju}i Draškovi}evu loù koja je koristila latinskijezik. Ali su zato osamdesetih godina XVIII vijeka loè u Osijeku, Peštii Temišvaru po~ele raspravqati na wema~kom jeziku. Qubav prema wema~-30

kom jeziku naro~ito je gajio grof Ladislav Erdedi, pa je 1774. utemeqio no-vu wema~ku loù u Vara`dinu. “Petero bra}e” (Erdedi, Haslinger, Draš-kovi}, Wohlgemuth i grof Karlo Auersperg) utemeqili su loù “K trim zma-jevima”. Senior Deèli} potom je zakqu~io da “nema dvojbe da su predstav-nici tih loà mnogo utjecali na ìvot tadašwe duševne aristokracije”,pa se samim time sve više wema~kih kwièvnika javqalo u Zagrebu. Deè-li} je daqe isticao da je hrvatski kwièvnik Tito Brezova~ki, iako to-bo hrvatski pisac, u Pleternici pisao na “slavonskom jeziku”. Deèli}nije mogao da prešuti ni ~iwenicu da je tzv. hrvatsko plemstvo latinskijezik smatralo svojim materinskim jezikom. On je navodio da su zagreba~kewema~ke novine “Kroatischer Korrespondent” objavqivale hrvatsko-slavon-ske i krajiške novosti.35)

Dominantan mentalitet “wemstva” je ostao prisutan kod brojnih pripad-nika nacije hrvatstva, naro~ito intelektualaca wema~kog ali i slaven-skog (srpskog porijekla). Slavqewe “pangermanije” prisustno je od “slave-na” Stjepana Radi}a - habsuburškog himnopojca, “arhijevrejina” JosipaFranka, pa do Ive Pilara koji je npr. i pred propast K. und K. monarhijeslavio prejasni carski dvor i habzburšku dinastiju. Naime, Pilar je i to-kom 1917. hrvatstvo neštedimice uklapao u budu}u pangermaniju, pa je isvoj nacionalni program uklapao u politi~ki sklop poslije završetka ra-ta. Naime, Pilarov dràvnopravni program wegove nove Hrvatske poli-ti~ke stranke, koja je trebala biti osnovana poslije završetka Prvogsvjetskog rata (u “pobjedni~koj” Habzburškoj monarhiji), bio je uskla|en sdualisti~kim ure|ewem Monarhije. Zato je u ta~ki III programa precizi-rao da je “dràvnopravni program nove stranke ujediwewe hrvatskih zema-qa: Hrvatske, Slavonije, Dalmacije, Bosne i Hercegovine u jedno autonom-no upravno tijelo unutar habsburške monarhije”, koje je imalo stajati “podpoliti~kim vodstvom Hrvata i biti na taj na~in spojeno sa ostalim dije-lovima Monarhije, da koli interesi Hrvata toli legitimni interesi obi-juh dràva Monarhije budu dovoqno zašti}eni”.

Pilarova nova stranka, u “velikoj i mo}noj habsburškoj monarhiji” vi-djela je “najboqu garanciju za svoj obstanak”. Zbog toga, kako precizira Pi-lar u IV ta~ki programa, “dosqedno histori~koj tradiciji hrvatskog naro-da pripravni su Hrvati uloìti svu svoju materijalnu i moralnu snagu zaodràwe i unapre|ewe Habsburške monarhije”. Za uzvrat, “Hrvati zahtje-vaju da Monarhija udovoqi zahtjevima pod III, i da im osigura narodni i dr-àvni opstanak, kano i povoqni i nesmetani, narodni, dràvni, gospodar-ski i kulturni razvitak u svome okriqu”. Pilarov strana~ki program je ustvari išao u pravcu trijalisti~kog dràvnopravnog preure|ewa Hab-sburške monarhije, prema snovi|ewima pokojnog prestolonasqednikaFranca Ferdinanda.

S druge strane, Pilar u programu daje programsko obe}awe da }e Hrvatisvoje djelovawe i dràwe “vazda udesiti prama probitku cjelokupnostiMonarhije”, pa je zato smatrao “svaku bezobzirnu borbu za premo} u Monar-hiji” štetnom za wen opstanak...”.

31

Nova Pilarova stranka je najavila priznawe hrvatsko-ugarske nagodbeiz 1868. godine, ali ga nije u potpunosti zadovoqavala u geopoliti~kom inacionalnom pogledu: “...Iskustvom od zadwih pedeset godina ustanovqenoje, da nagodba od 1868. ne osigurava Hrvatskom narodu povoqni razvitak niu narodnom, ni u dràvnom, ni u gospodarskom a ni u kulturnom pogledu.Pošto se nagoda ne moè protegnuti na sve zemqe pod to~kom III. navede-ne, nastojati }e stranka da se sadašwa nagoda zamjeni novim ure|ewem od-nošaja prema Monarhiji, koje }e obuhvatiti sve pod III. navedene zemqe iHrvatima u okviru Monarhije zajam~iti povoqni narodni, dràvni, gospo-darski i kulturni napredak”.

Poticawe stvarawa nacije mješanaca, s novim vjersko-nacionalnim ele-mentom “Muslimana”, Pilar je nagovjestio u VII ta~ki nacrta programastranke: “Nova stranka vidi u Muslimanima hrvatskog jezika na Balkanu uglavnom potomke Hrvata bogomilske vjere. Ona }e dosqedno tome privestii wih hrvatskom politi~kom, kulturnom i gospodarskom radu, jam~e} impotpunu slobodu islamske vjeroispovijesti i potporu za odràwe poloà-ja u Bosni i Hercegovini”.

Nova velikohrvatska Pilarova stranka ipak je priznala da u pomenutimhrvatskim zemqama (u ta~ki III) ivi i srpski narod, s kojim }e Hrvati, kaosa “najbliìm srodnicima” podràvati “najboqe sveze i izbjegavati svakosuvišno trvewe”, pod uslovom da Srbi “priznadu da su Dalmacija, Slavoni-ja, Bosna i Hercegovina po histori~kom pravu i narodnoj ve}ini hrvatskezemqe, te }e pod tim uvjetom Srbima kao narodnoj mawini zajam~iti onepravne zaštite, koje je suvremena upravna znanost na zaštitu narodnih ma-wina oblikovala”. Pilarov velikohrvatski program je u nacionalnom po-gledu ostvaren obrazovawem Republike Hrvatske 1991, kada su Srbi ustav-nim rješewem od konstitutivnog naroda SR Hrvatske pretvoreni u nacio-nalnu mawinu “došqaka” i “nepo}udnih elemenata”.

Pilar je na kraju u ta~ki IX ostavio amanet hrvatskom narodu, koga su seHrvati kroz XX vijek u potpunosti konsenzualno pridràvali, i koji sekroz XX vijek u potpunosti ostvario. Naime, Pilar je propisao svojojstranci u osnivawu da }e se dràti na~ela da “narodni interes ide vazda nadstrana~ki i osobni interes i da bezuvjetna narodna solidarnost ima vezatisve Hrvate bez obzira na vjeroispovijest, stale , i strana~ku pripadnost”.

Upravo se osnovna koncepcija rukopisa Qubiše Petrovi}a zasniva nakoncepciji o skladnom nacionalnom djelovawu svih ideologija i politikau Hrvata, dakle, nacionalno se stavqa iznad svih politi~kih, ideoloških,socijalnih i vjerskih konfrontacija.36)

Poraèni habzburški legitimisti su se svim sredstvima borili pro-tiv teritorijalnog epiloga Prvog svjetskog rata. @al za izgubqenom Dvoj-nom monarhijom sve vi{e se pretvarao u èqu da se poku{a oformiti tre-}i virtuelni dio Habzbur{ke monarhije, ~isto rimokatoli~ki, u oblikuVelike Hrvatske. Trijalisti~ki model Habzbur{ke monarhije FrancaFerdinanda, sa Hrvatskom kao tre}im dijelom, ostao je neostvaren. Stva-rawe Velike Hrvatske, kao ideolo{ke uzdanice K. und K. monarhije, stal-no je podupirano. Granice te Velike Hrvatske u stvarawu morale su se u naj-32

mawu ruku podudarati sa krajwim austro-ma|arskim granicama. Naime, Ve-lika Hrvatska je morala da obuhvati i Srem do Zemuna, ali i Barawu, Ba~-ku i Banat. Dakle, preko Velike Hrvatske je trebalo da se izvr{i restau-racija Habzbur{ke monarhije. Projekt stvarawa Velike Ma|arske je posli-je Prvog svjetskog rata napu{ten zbog realnijeg plana stvarawa Velike Hr-vatske u koju bi se ukqu~ili svi rimokatolici srpskih zemaqa. Naime, te{koje bilo ukqu~iti zemqe sa malim brojem Ma|ara u nekakvu Veliku Ma|arsku.

Terminološka upotreba pojma “bastardia” u istoriografiji i kwièvnosti

Pojam “bastard” u terminološkom zna~ewu upotrebqava se u biološ-kom (zoološkom) zna~ewu mješanaca, kopilanstva (italijanski bastard,španski bastardo u zna~ewu vanbra~no dete, kopile; zoološko zna~ewe me-lez koji dolazi od sparivawa razli~itih vrsta npr. kowa i magarca, vuka ipsa i sl; bastardirati, botani~ki pojam koji ozna~ava razmnoàvawe putemukrštawa razli~itih vrsta. (Milan Vujaklija - re~nik stranih re~i)

Prema “Rije~niku talijansko slovinskom” Dragutina Par~i}a (Zadar1868) rije~ “bastarglia” ozna~ava izrode, kopilanstvo; rije~ “bastardire” izra-|ati se; rije~ “bastardo” odro|en, kopile; rije~ “bastardume” izro|eno ple-me. Autor ovog rukopisa Qubiša Petrovi} pojam bastardije je posmatraou smislu narodnosnih mješanaca, a ne u smislu današweg iskqu~ivog tuma-~ewa bastardije kao kopilanstva.

O problemu “bastardije” hrvatstva razmišqao je kwièvnik i isto-ri~ar kwièvnosti @ivko M. ûle iz Zagreba, koji je 2005. djelo “ano-nimnog autora” (Scriptor Gravis Incognitus) “Bastardia” - origo gentes et civi-tatis “cum sacrae cantiones” - “sa starobastardijskog jezika i oblog, uglatogi mnogo nezgodnog bastardijskog pisma, teškom mukom dešifrovao i nasavremeni, celom svetu razumqiv jezik prilagodio, za štampu priredioi drugoja~ije uredio”.

Dràvu Bastardiju autor je predstavio slijede}im epitetima: “U drà-vi Bastardiji mahom su ìveli Bastardi (prastari Hrvati -N.@). Bila jeto vazda neobi~no ~ista dràva u svakom pogledu, kako sa stanovišta save-sti tako i eti~ki gledano. Stoga ne treba da ~udi da je tamo jedna od naj~eš-}ih poštapalica ona ve} pomalo legendarna izreka koja glasi: ’Moja je sa-vest ~ista!’ dok onaj koji ima neke rezerve ili ga mu~e odre|ene sumwe uvekmoè da ode do najblièg sveštenika koji }e da ga odreši svih grehovašto ga verovatno pritiš}u, jer lepo piše u Novom zavetu da nema tog gre-ha koji Gospod ne}e da oprosti, uz uslov da se ~ovek iskreno pokaje i obe}ada ne}e da ga ponovi, sem u kjajwoj nu`di i za Domovinu. Pored toga ~istasavest moè u Bastardiji dosta jeftino da se kupi ispred svake boqe crkveod za to zaduènih fratara koji se u slobodno vreme, kad ne prodaju oprost,bave i puštawem krvi iz svih delova tela, uveravaju}i presene}ene i poma-lo zaprepaštene sumwi~avce da je to za wihovo dobro...”.37)

U daqem tekstu autor piše o prevo|ewu raznih “bezna~ajnih” etni~kihgrupa u naciju Bastarda: “Istini za voqu, u Bastardiji su ivele i neke dru-

33

ge bezna~ajne nacionalne ili etni~ke zajednice ili mawine (Srbi i osta-li -N.@), ali i pripadnici tih grupa bi, pre ili posle, gotovo u pravilupostajali pravi ili u najmawu ruku politi~ki Bastardi, pa }emo wih zatoovde potpuno opravdano posve da zanemarimo, tim više što se ovi posleizvesnog vremena više po ni~emu nisu mogli razlikovati od pravih Ba-starda, o ~emu govore mnogi vredni dokumenti...”.

Banovina Hrvatska – Tu|manov sanSuvremeni trenutak uglavnom potvr|uje istorijske navode, u ovim na-

šim uvodnim napomenama, o nepromjewivom karakteru politike velikohr-vatstva (“hrvatstvo iznad ideologija i politika”). Kao primjer navodimooptu`bu Haškog tribunala za bosansko-hercegova~ku hrvatsku “šestorku”za udruèni zlo~ina~ki poduhvat, sa ciqem stvarawa “~iste” Velike Hr-vatske, koja potvr|uje stalni ideološki i politi~ki rad internacional-ne nacije na stvarawu “~istog” nacionalnog svehrvatskog prostora. Optu-èni bosansko-hercegova~ki Hrvati radili su na realizaciji Tu|manovevelikohrvatske ideje o stvarawu Hrvatske, i to u granicama Banovine Hr-vatske iz 1939, poslije okupacije dijelova Bosne i Hercegovine. Ovaj pri-mjer nas podsje}a na fatalnost odluke Britanaca i namjesništva kneza Pa-vla da obrazuje Veliku Hrvatsku u liku Banovine Hrvatske.

O~ito je da kod hrvatske politike (ali i hrvatskog “puka”) ciq opravda-va sredstvo, jer po wemu zlo~in ne postoji ako je on po~iwen nad Srbima zaostvarivawe svetih rimokatoli~kih ciqeva stvarawa Velike Hrvatske(doduše na srpskoj zemqi). Brojne domoqubne makijavelisti~ke izjave mo-gle su se ~uti od vremena završetka gra|anskog rata u Jugoslaviji (1991-1995) pa do danas, i to naro~ito povodom pokušaja procesuirawa hrvatskihratnih zlo~ina nad Srbima. Obi~no je rimokatolik Hrvat, nacionalnimješanac, odbacivao od sebe bilo kakvu odgovornost i za najteà zlo~ina~-ka djela, ako su ona u~iwena zbog ostvarewa nacionalnih ideala, odnosno“hrvatskog sna” u obliku “~iste” Velike Hrvatske. Dakle, hrvatski makija-velizam podrazumjeva da se po~iwena zlo~instva ne sankcionišu nikakvimme|unarodnim krivi~nim zakonima, ali ni moralnim qudskim na~elima isentimentalnim obzirima, bez obzira na podmukle i bezobzirne zlo~ina~-ke radwe nad srpskim “šizmaticima”, koje su prethodno i “odobrene” (pro-pisane) kao neophodne od ideologa pravaško-frankova~kog antisrpskogpokreta kroz istoriju XX vijeka. Za uništewe srpskih “nevjernika” i“šizmatika” propisana su kao dozvoqena i najbestijalnija krvolo~na sred-stva, samo da se do|e do ciqa makijavelisti~kom metodom, bez obzira štoje ciq zasnovan na prethodnoj okupaciji istorijskih srpskih zemaqa naprostorima od Istre do Boke, sa granicama na Dravi, Dunavu i Drini.

Naàlost, pronicqiva, dubinska futuristi~ka proro~anstva QubišePetrovi}a su se ve} u dobroj mjeri i ostvarila. Prvo, on je isticao zna~ajBanovine Hrvatske, za koju je i sam Tu|man 1990. govorio da je weno obna-vqawe ostvarivi nacionalni san svih Hrvata, i to samo kao privremena dr-àvna forma. Kao i “ma~ekovci” 1939, Frawo Tu|man je govorio da daqe od

34

Banovine Hrvatske ne treba i}i za poduè vremena. Jer osnivawem Bano-vine Hrvatske – po mi{qewu “ma~ekovaca” u Zagrebu, Hrvati su dobili“sav svoj teritorij, osim delova Bosne i Vojvodine (a vremenom bi dobilii to).” Po Petrovi}evom predvi|awu, da se Banovina Hrvatska odràlabar deset godina, sva preostala Jugoslavija postala bi za najkra}e vremewihova kolonija: “Da se Banovina Hrvatska mogla odràti samo desetakgodina, hrvatska vlast, kultura i uticaj tako bi temeqito preplavili svesrpske krajeve i preudesili srpske narodne mase da bi od celog srpstvaostala tek neka bedna senka. Srbi bi se stideli svog imena i vere i smatra-li bi se sre}nim da mogu postati Hrvati i katolici”.

Qubiša Petrovi} je o~ekivao da }e u budu}oj “velikohrvatskoj Jugosla-viji” Hrvati postepeno progutati i pohrvatiti sve {to je srpsko. U vremeNezavisne Dràve Hrvatske hrvatski politi~ari svih ideoloških smjero-va, govorili su da u Hrvatskoj, Slavoniji, Bosni, Hercegovini i Dalmaci-ji uop{te nema vi{e Srba, dok je Vojvodina buweva~ka, tj. hrvatska. Osta-lo je još samo da se pohrvate Crna Gora i Srbija. O tome je Qubiša Petro-vi} izrekao slijede}i sud: “Što se ti~e Crne Gore, u Zagrebu veruju, da sukomunizam i partizanstvo toliko umrtvili svaki ose}aj Crnogoraca zapravoslavqe i srpstvo, da }e to biti igra~ka da se od Crnogoraca za najkra-}e vreme naprave najqu}i Hrvati. To }e zaista biti prava Crvena Hrvat-ska. U tome pogledu ve} sad se naveliko kroje planovi u Zagrebu, kako da se{to vi{e Crnogoraca poveè sa Hrvatima i Zagrebom. Predvi|aju se sti-pendije za crnogorsku omladinu, koja }e se vaspitavati u Zagrebu u hrvat-skom duhu. Spremaju se naro~ite povlastice i koristi za Crnogorce kojiprihvate hrvatsku tezu. Ve} danas, u usta{koj Hrvatskoj, Crnogorci kao{to su Štedimlija, Sekula Drqevi}, Jovan Plamenac i wima sli~ni, uì-vaju veliki ugled, otvorena su im sva vrata, a u budu}nosti, kad ma~ekovcido|u na vlast, te privilegije i protekcije ima jo{ da se poja~aju. U najgo-rem slu~aju ostavi}e se Crnogorcima unijatska ili ~ak mo`da pravoslav-na vera, koju je ve}, uostalom, Paveli} proglasio hrvatskom. Što se Ju`neSrbije ti~e (u Zagrebu ne vole taj naziv, ve} vele “Macedonija”) na àlosthrvatsku, tu nema drugog izlaza, nego da se ta oblast prepusti za sada Buga-rima... I tako na kraju krajeva, preostaje jo{ samo Srbija, koju }e Hrvatisnagom svoje hiqadugodi{we kulture, politi~kom vla{}u i mudro{}u to-liko nagrizati i prite{wavati, da bi Srbi – po dana{wem ra~unu Hrvata– za tri do ~etiri decenija mogli biti zbijeni u najuè granice [umadijei svedeni na sudbinu Luì~kih Srba u Nema~koj. Eto, to im je zapravo po-liti~ki ideal i krajwi ciq”. Zaista impresivna proro~ka procjena srp-skog narodnosnog nestajawa, koja se ostvarivala od 1945. pa do danas.

Proro~ki rukopis Qubiše Petrovi}a nastajao je tokom 1943. godine, da-kle poslije silnih besprimjernih (bestijalnih) zlo~ina koje je NezavisnaDràva Hrvatska u~inila nad srpskim narodom. Autor je objašwavaouzro~nike monstruoznog ponašawa velikog dijela poklonika hrvatstva, ito preko neprirodnog nastanka te nove nacije kao mješavine (konglomera-ta) naroda. Bijes i o~aj koji izbija iz pera autora nastao je kao posqedicado tada nevi|enih zlo~ina poklonika hrvatstva nad srpskim narodom prvih

35

godina NDH, pa se mo`e razumjeti i wegova, sa gledišta kriti~ke istori-ografije, ponekad prenaglašena ocjena pojedinih istorijskih doga|aja

Ova Petrovi}eva kratka povijest Hrvatstva, ili boqe re~eno istorijabastardske osnove nacionalnih mješanaca, je djelo u kojem je autor preoku-piran hrvatskom konvertitskom i mnogorodnom nacijom, koja je samim ti-me u tom smislu jedinstvena pojava na evropskim prostorima. Dakle, ruko-pis Qubiše Petrovi}a demontira kratku jednovjekovnu povijest hrvatstvakroz primjere izuzetno pragmati~nog ponašawa hrvatskih politi~kih ipri tom raznorodnih ideoloških usmjerewa, koja su kroz istoriju XX vijeka~esto prolazila kroz faze nacionalno koristoqubivog krvolo~nog bezumqa.

Bro{ura “Amerikanskog srbobrana” iz 1944. godineRukopis teksta Qubiše Petrovi}a, koji smo prethodno pronašli u Voj-

nom arhivu u Beogradu (“~etni~ka arhiva”, Propagandno odeqewe Vrhovnekomande, signatura K 157, reg. 46/2), objavila je ve} 1944. godine u Pitsbur-gu (Pittsburg) štamparija “Amerikanskog Srbobrana” u obimu od 80 strana.Ta brošura, uporno skrivana od jugoslavenske i srpske javnosti, ostala je uokvirima stroge tajnovitosti i nedoku~ivosti za istori~are nau~nike,iako se weni primjerci nalaze u biblioteci Istorijskog instituta u Beo-gradu i biblioteci manastira Hilandar (!?). Autoru ovih uvodnih napome-na prosto je neshvatqivo da svi oni koji su znali za postojawe jedne ovakveizuzetne kwi`ice, nisu objavili bar weno prosto reprint izdawe.

Ova brošura je vrlo zna~ajna jer svjedo~i o podloj antisrpskoj politiciraznih ideoloških stvoriteqa rimokatoli~ke formacije hrvatstva. Netreba zaboraviti da je ova brošura nastajala u godini antiravnogorskog(anti~etni~kog) zaokreta tzv. jugoslavenske emigrantske vlade (pod engle-skim pritiskom), tj. u godini vladinog, i pod wenim pristiskom, Monarho-vog opredjeqewa za antisrpsku komunisti~ku politi~ku opciju Broz-Šu-baši}. Zbog takvog nezavidnog stawa ideološke i politi~ke svijesti (po-litika bratstva i jedinstva, politika ideološko-politi~ke strahovlade itorture) ni prvobitni izdava~i, ni šira nau~na jugoslavenska javnost, ni-je se pitala da li je Qubiša Petrovi} stvarni autor ovog izuzetnog teksta,ili se radi o pseudonimu (la`nom imenu stvarnog autora). Zahvalni smo“Amerikanskom Srbobranu” što se u zemqi “Slobodnog svijeta” i izvornedemokratije usudio objaviti jedan ovakav tekst izuzetno obrazovanog i pritom hrabrog pisca.

Predgovoru ovog jedinog i dugo skrivanog izdawa prethode sentence Jo-vana Du~i}a u “slavu” hrvatske nemoralnosti i bestidnosti:

“Hrvati su najhrabriji narod na svetu, ne zbog toga što se ni~ega ne bo-je, nego zbog toga što se ni~ega ne stide” (Jovan Du~i})

Nepoznati “~”(etnik) u ime izdava~a i štampara “Amerikanskog Srbo-brana” napisao je predgovor izdawu iz 1944 (nije datirana godina izdawa,ve} 1943 - godina stvarawa teksta), sa neodre|enim mjestom nastanka u “slo-bodnim srpskim planinama”. U originalnom rukopisu iz Vojnog arhiva na-veden je Zagreb kao mjesto nastanka dokumenta). Nepoznati “~” u predgovo-ru je napisao slijede}e:36

“U Jugoslaviji se danas odigrava posqedwi ~in rata. Srpski narod, tajnajmnogobrojniji, najhrabriji narod Jugoslavije, umjesto da u ovom završ-nom periodu rata o~ekuje bogatu berbu svojih ratnih napora doìvquje po-novo najcrwe ropstvo i sramna klevetawa. Zašto? Upita}e se neobavešte-ni ~italac. Kada pro~ita ovu kwiìcu, napisanu prošle godine (1943) uslobodnim srpskim planinama, ~italac }e donekle shvatiti i razumetitragi~nu sudbinu srpskog naroda, kao nelogi~nu posledicu wegove široko-grudosti i poverewa prema ’bra}i’ Hrvatima i wegovog nesebi~nog zalaga-wa za savezni~ku stvar. Wemu }e biti potpuno jasni svi zakulisni planovihrvatskog vo|stva, svi zlo~ini i sabotaè koje su Hrvati po~inili u biv-šoj Jugoslaviji, koji dovedoše do dràvne izdaje i nezapam}enih pokoqasrpskog ìvqa.

Ali ova kwiìca je i jedna utešna pojava, jer nam dokazuje da su i današ-wi vo|i srpskog naroda najzad uvideli ko su i šta ’bra}a Hrvati’, kao i ka-kvu pomo} i saradwu srpski narod moè od wih da o~ekuje. Oni su jasno iz-neli ono, što nijedan reìm u bivšoj Jugoslaviji, kao i nijedna vlada u iz-gnanstvu ne samo da nije pokušala da obelodani, ve} svim silama pokuša-la da prikrije i la`no predstavi, daju}i uvek nove šanse Hrvatima da se nesamo neka`weno izvuku, ve} na toj bole}ivosti srpskih vo|a, izgrade svojepoliti~ke pozicije u budu}oj dràvi.

Takav rad bivših srpskih politi~ara doveo je do toga da danas, posle sve-ga sramnog što Hrvati u~iniše u ovom ratu prema Saveznicima, a osobi-to prema srpskom narodu, dva Hrvata Broz-Tito i dr. Subaši}, pomo}u Ve-likih Saveznika ponovo kroje kapu i ’usre}uju’ srpski narod... Ali na ’is-krene èqe’ ovih Hrvata ni sva nastojawa Saveznika ne}e izmeniti gle-dište srpskog naroda, koje je on u najteìm momentima borbe stekao premaHrvatima, koji ’ili podlo puze, ili grozno gaze!’

Gospodin Qubiša Petrovi}, ive}i i bore}i se od prvog dana u redovi-ma \enerala Mihailovi}a (poslije ovakvih navoda pomisli se na \uru Vi-lovi}a - N. @), napisao je ono što svako, pa i najmawe srpsko dete u staromkraju ose}a i zna. Pojava ove kwiìce me|u ameri~kim Srbima treba da raz-bije i posledwu zabludu o bratstvu, koja se još po gde-gde delimi~no povla~i”.

Raritetni primjerak kwiìce Qubiše Petrovi}a, do kojeg smo uspjelido}i zahvaquju}i qubaznosti bibliotekara Istorijskog instituta u Beo-gradu, pripadao je Savi N. Kosanovi}u, poznatom kao ro|aku Nikole Teslei istaknutom ~lanu Samostalne demokratske stranke Svetozara Pribi}e-vi}a i potom Ve}eslava Vildera. Zbog karaktera svoje stranke, koja je for-malno od frankovaca i radi}evaca izvikana da vodi prosrpsku politiku,Kosanovi} nikako nije mogao, a niti smio, objaviti ovakvu jednu izuzetnuanalizu korijena, uzroka nastanka i srbofopskog karaktera velikohrvat-ske ideje. Naprotiv, kao novi poslušnik Josipa Broza morao ju je kriti odsamog sebe, ali je u svemu negativnom wegovo ponašawe donekle pozitivnojer je, na kraju krajeva, nije uništio ve} je wegov primjerak sa~uvan u bi-blioteci Instituta društvenih nauka, pa potom u biblioteci Istorij-skog instituta u Beogradu.

***

37

Ovaj predgovor je napisan zbog mnoštva srpskih stradalnika od rimoka-toli~ke nacije hrvatstva i nacije narodnosnih mješanaca - zbog srpskihstradalnika od rimokatoli~ko-muslimanskih šuckora (1914) i musliman-skog “cvije}a hrvatstva” u velikohrvatskoj “endehaziji” (1941), stradalnikaod frankova~ko-klerikalnih “postrojbi” koje preuzeše svijetlo istorij-sko srpsko ime ustaško i ocrniše ga za vijeke vijekova u srpskim dušama;zbog frankovaca koji napuniše, pa potom wihovi nastavqa~i - komuni-sti~ki velikohrvati - zabetoniraše (pod ateisti~kim aminom velikohr-vatske komunisti~ke klike) brojne jame bezdanke napuwene srpskim tjeli-ma, ali i tijelima Jevreja i Hrvata - Jugoslavena. Predgovor je napisan izbog srpskih braniteqa poginulih u ratu za odbranu narodnim plebisci-tom proglašene Republike Srpske Krajine, kao i onih Srba civila stra-dalih od krvoèdne velikohrvatske pomame, koja se na najboqi na~in re-konstruiše i potvr|uje u ovom nadahnutom tekstu Qubiše Petrovi}a, ustvari, kako izgleda, tekstu zagreba~kog Srbina dr Bogdana Price, stari-nom iz li~ke Korjenice ili kwièvnika, ~etnika \ure Vilovi}a. Ovakwiìca, malog obima ali zato od epohalnog zna~aja za definitivno sve-srpsko tre`wewe od mogu}eg novog “bratstva i jedinstva”, u kojem bi Srbipo ko zna po koji put opet bili izigrani i prevareni, pa na kraju i defini-tivno uništeni, treba da bude katehizmus za srpski narod, odnosno krataki jezgrovit uybenik - za nezaborav i kona~nu opomenu, - uybenik koji je pisanna nau~ni ali pri tom i popularan na~in blizak širim narodnim slojevima.

Korice kwige predstavqaju idejno rješewe “nove” hrvatske trobojke, ka-kva bi ona trebalo da bude, tj. u skladu sa reprezentativnim bojama koje sim-boli~ki predstavqaju internacionale koje su radile na utemeqewu hrvat-stva u raznim istorijskim epohama. Boje u nijansama crven-bijel-plav su na-cionalne boje dominantno slavenskih naroda (Rusa, Srba, eha, Slovenaca,Slovaka), dok za novu trobojku nacije hrvatstva predlaèmo vatikanskuùtu, habzburšku crno-ùtu, naci-fašisti~ku crnu i liberal-komuni-sti~ku crvenu (liberali “karbonari” i komunisti koristili su ideološ-ku crvenu boju). Ovakvom konstrukcijom ideolo{kih boja na kraju dolazi-mo do dana{we wema~ke dràvne zastave. Upravo ove tri navedene boje po-sluìle su za ilustraciju korica kwige, uz neizbje`nu “šahovnicu” ~ijevreme i mjesto nastanka je ostalo nepoznato istorijskoj nauci.

Na Sretewe Gospodwe 2011.dr Nikola @uti}

Napomene:

1) Alf. Mi{jels (Michiels), Tajna istorija austrijske vlasti (Histoire secrete dugouvernment autrichien), Paris, Dentu 1861. 2-eme edit. Francuski istori~ar Mi-{le (Michelet) vrlo se pohvalno izrazio o ovoj kwizi: “Op{ta savremena po-litika je ìvo osvijetqena Tajnom istorijom austrijske vlasti, {to je napi-sao Alfred Mi{jels... To je ogromno djelo od neprocjewive vrijednosti. Ni-gdje, kao ovdje, nije boqe izloèn i protuma~en sistem jezuitske politike.Ovo djelo je ve} prevedeno na engleski, holandski i bi}e prevedeno na sve je-zike” (Michelet, Louis XIV eta la revocation de l’edit de Nantes...).

38

2) \. ôkorilo, Tajna istorija austrijske politike, i weno produèwe u Bosnii Hercegovini, Beograd, 1906, 102-103,

3) \. ôkorilo, n. d, 37-38.4) “Narod ovih zemaqa je u dva decenija austrijske ’civilizacije’ prosto unesre-

}en: perijod okupacije mo}i }e istorija, sa potpunim pravom, da zabiqeìisto onako, kako ga narod u Bosni i Hercegovini danas karakteri{e, naziva-ju}i ga ’doba okupacije’. Jer organizam ovog jadnog naroda danas vi{e li~i naoronulo tijelo polumrtvog bolesnika, nego na tijelo ivog ~ovjeka. On posta-je plijen socijalnih bolesti, sve ja~e i ja~e. Koliko fiziolo{ke (tjelesne),toliko i psiholo{ke bolesti, {to ih prouzrokuju mikrobi austrijske politi-ke, navaquju na w jatomice” (\. ôkorilo, Tajna istorija austrijske politikei weno produèwe u Bosni i Hercegovini, Beograd, 1906, IX).

5) B. Prica, Nacionalizam u Hrvata, tri predavawa odràna u Srpskom kultur-nom klubu 1940. godine (u rukopisu).

6) Isto.7) Pojam Banske Hrvatske, od istorijske troùpanijske, fantasti hrvatstva to-

kom XX vijeka proširili su na srpske krajiške, modruške, ùmbera~ke, iprostore civilne Kraqevine Slavonije i srijemskog Vojvodstva. Po projek-ciji ministra inostranih poslova NDH dr Mladena Lorkovi}a, Banska Hr-vatska je obuhvata Gra|ansku Hrvatsku (zagreba~ku, krièva~ku, vara`dinskui primorsku (?) upaniju sa Rijekom i najve}im “hrvatskim” gradom Bakrom sa7,805 stanovnika (po~etkom XIX vijeka-N.@), Gra|ansku Slavoniju (sa srijem-skom, viroviti~kom i poèškom ùpanijom), Hrvatsku vojnu granicu, Sla-vonsku Vojnu granicu (sa srijemom do Petrovaradina i Zemuna) (M. Lorkovi},Narod i zemqa Hrvata, izdawe Matice Hrvatske, Zagreb, 1939). Lorkovi}evaBanska Hrvatska (sa Srijemom ili bez Srijema) u potpunosti je terminološ-ki usvojena od ve}ine suvremenih hrvatskih povjesni~ara. Istorijski pojamBanske Hrvatske danas, dakle, ne obuhvata istorijsku troùpanijsku ve} Ban-sku Hrvatsku od slovena~kih granica do Zemuna. Sli~no tuma~ewe rasprosti-rawa Banske Hrvatske mogli smo uo~iti od strane pojedinih hrvatskih isto-ri~ara na Dijalozima povjesni~ara - istori~ara (u organizaciji fondacije“Fridrih Nauman”), na kojima smo u~estvovali od 1999. do 2003. godine.

8) N. @uti}, Srbi rimokatolici takozvani Hrvati, izdawe Srpske radikalnestranke, Beograd, 2006, 65.

9) I. Juri}, n. d, 9-10.10) Istori~arka Sofija Boì} isti~e Tomanovi}evo mi{qewe da je Ka~i}, u

djelu “Razgovor ugodni naroda slovinskoga”, pjevao o srpskim vladarima, o do-ga|ajima iz srpske istorije, da su “Razgovori” napisani u duhu srpskih narod-nih pjesama i po sadràju i po formi. Zbog svega navedenog Tomanovi} je u Ka-~i}u vidio srpskog pesnika. Ukqu~ivawe Ka~i}a u sferu hrvatske kulturesmatrao je potpuno neopravdanim (S. Boì}, n.d., 94-95).

11) L. Tomanovi}, Fra Andrija Ka~i} prema srpstvu i hrvatstvu, Straìlovo,Novi Sad, br.19, 8. V 1886, 626.

12) L. Tomanovi}, Fra Andrija Ka~i} prema srpstvu i hrvastvu, Zadar, 1886, III-IV.13) Isto, IV.14) “Politika”, 29. septembar 1991; cit. prema: \. Stankovi}, Vojvoda @ivojin

Miši} u zagreba~koj katedrali, Vojno istorijski glasnik, 1/2009, 192-194.15) Stankovi}, Vojvoda @ivojin Miši} u zagreba~koj katedrali, VIG, 1/2009,

194.16) B. Prica, Hegemonija i balkanizam, Pravda, 29. oktobar 1928.

39

17) B. Prica, Nacionalizam u Hrvata, tri predavawa odràna u Srpskom kultur-nom klubu 1940. godine (u rukopisu).

18) “Jedna grupa omladinaca, wih sedmorica iz organizacije JRZ u Zagrebu, kre-nula je ju~e pre podne za Kerestinec gdje boravi biv{i ban Mihalovi}, a ko-ji je sada predsjednik banovinskog odbora JRZ. Svrha wihovog puta, prema is-kazu g. Mihalovi}a, bila je da mu se ’prituè’ na postupak odbora u Zagrebu.Ovu grupu su sa~iwavali slede}i omladinci: Katanec Dragutin, ro|en 1900. uSv. Nedjeqi, kraj Samobora, sada trgovac u Zagrebu; Mahmud-Begovi} Ibra-him, star 36 godina, ro|en u Modri}u srez Grada~ac, biv{i zamenik sreskogna~elnika u [abcu; Blagojevi} Aleksandar, ro|en 14. marta 1903 u Tuzli, tr-gova~ki pomo}nik, nastawen u Zagrebu; îpera Ivan, ro|en 15. X 1902. u Su-hopoqu, Oriovac srez Slavonski Brod, bez zanimawa; Golemovi} Predrag, ro-|en 6. XI 1908 u selu Pr~ilovica, biv{i policijski straàr; Gogi} Velimir,ro|en 16. IV 1910 u Kamenici, srez caribrod, po zanimawu kova~ki pomo}niku Zagrebu; te Folmost Edvard, ro|en 26. II 1902 u Dugoj Resi srez Karlovac, pozanimawu trgova~ki pomo}nik, navodno ~ehoslova~ki dràvqanin” (cit.prema: N. @uti}, Niko Bartulovi} r imokatolik ~etnik, izdawe SRS, Kw. I,Beograd, 2010).

19) Isto.20) Isto.21) \. Vilovi}, Krvava crkva - hrvatski popovi i fratri u raspadu Jugoslavije i

u pokoqima Srba, izdawe Srpske radikalne stranke, Beograd, 2009.22) D. Jovanovi}, Qudi, qudi, Beograd, 1975, 266-272.23) Lazo Kosti}, Prikaz kwige dr Milana Vladisavqevi}a “Hrvatska autonomi-

ja pod Austro-Ugarskom, Beograd, 1939, “Brani~”, 1940.24) Isto.25) Milivoj Savi}, “Na{a industrija, zanati, trgovina i poqoprivreda”, Beo-

grad, 1933.26) Isto.27) Jugoslovenska wiva, br. 6, 16. rujan 1924, Zagreb.28) Isto.29) F. Elek, Ausztriai birodalom Statistikaja es foldrajzi leirasa, Pest, 1857, 36.30) Isto, 25, 47, 49.31) Isto, 35.32) J. Broz, Komunisti i hrvatski narod, “Proleter”, april 1937, str. 84-85 (cit.

prema: V. Šešeq, Rimokatoli~ki zlo~ina~ki projekat vešta~ke hrvatskenacije, Beograd, 2007, 915-919).

33) V. Šešeq, Rimokatoli~ki zlo~ina~ki projekat vešta~ke hrvatske nacije,Beograd, 2007, 920-921.

34) V. Šešeq, Rimokatoli~ki zlo~ina~ki projekat vešta~ke hrvatske nacije,Beograd, 2007, 921.

35) V. Deèli}, Iz wema~kog Zagreba -prinos kulturnoj povjesti Zagreba, tisakAntona Scholza, Zagreb, 1901.

36) I. Pilar, Nacrt za novu Hrvatsku politi~ku stranku koja bi se iza rata ima-la osnovati, Wien, 10. lipwa 1917, u: Zlatko Matijevi}, Tri dokumenta iz 1917.i 1918, Prinosi za prou~avawe ìvota i djela dra Ive Pilara, svezak drugi,Zagreb, 2002, 188-189.

37) Scriptor Gravis Incognitus, “Bastardia” - origo gentes et civitatis “cum sacrae cantio-nes”, “priredio” @ivko M. ûle, Zagreb, 2005. III.40

Tajni plan Velikohrvatske ideje i wene ekspanzije-Dokumenat mra~ne megalomanije jednog narodi}a-

Kad Srbima omrkne – Hrvatima osvaneKad Srbima osvane – Hrvatima opet osvane!

Dokle }e tako?Srpska narodna pitalica

Prema poverqivim izve{tajima iz svih va`nijih krajeva Nezavisne Dr-`ave Hrvatske, kao i po naro~itom procewivawu rada i delovawa wihovihglavnih politi~kih i duhovnih centara, pregled sada{weg hrvatskog poli-ti~kog stawa i nastojawa izgleda ovako:

Sasvim je pogre{no mi{qewe da se Hrvatska i Hrvati danas nalaze u ne-kom velikom neredu, vrewu, haosu i nedoumici; da upravo ne znaju {ta ho}e.Ta fraza, koja se i ranije ~esto ponavqala u pogledu Hrvata, savr{eno jeneta~na. Ba{ naprotiv: nikad Hrvati za postizavawe svojih krajwih nacio-nalno-politi~kih ciqeva nisu bili jedinstveniji, aktivniji, nasrtqiviji.

Pri tome, dakako, – kao i uvek kod Hrvata – treba razlikovati dve bitnestvari: formu od su{tine, povr{inu od dubine, qusku od jezgre. Jer retkose kad koji narod umeo toliko koristiti sa ta dva prirodna oblika stvar-nosti kao oni. I mo`da se ba{ zato ta dva oblika kod wih gotovo nikad nepoklapaju. Su{tina hrvatskog karaktera gotovo uvek je suprotnost od ono-ga {to je wihova forma ili spoqa{nost kazuje. I obratno. Tako je bilouvek kod wih, a tako je i sada.

Otuda dana{we politi~ko stawe u Hrvatskoj, gledano povr{no, na prvipogled, daje o{tru sliku nereda, bezglavosti i haosa. To je ta wihova najno-vija “revolucija”, kako oni, s ponosom, isti~u. A ta “revolucija” da je posle-dica wihove sadawe politi~ke konstelacije:

Na jednoj su strani usta{e i frankovci, na drugoj ma~ekovci, na tre}ojkomunisti-partizani, na ~etvrtoj katoli~ki klerikalci i petokolona{i(nema~ki orijentisani), na petoj biv{i Jugosloveni (istakao N. @), itd.Ove grupe me|usobno se grde na sva usta i jedni drugima stra{no prete. Su-de}i po pisawu wihovih novina i letcima, to su krvni neprijateqi koji sene}e nikad izmiriti. Dobija se ~ak utisak, da se hrvatska krv potocima lije.

41

Me|utim, sve je to la i komedija. To je ta forma ili povr{ina hrvat-ska, iza koje se kriju svi Hrvati bez razlike sa svim svojim politi~kim gru-pama i frakcijama. U temeqima svojim, svi Hrvati su danas, {to svesno{to nesvesno, savr{eno slo`ni u tome: da su potrebni jedni drugima i dase me|usobno {tede vi{e nego ikad, da se “drè skupa” – kako oni vele – jer“velikohrvatska ideja nije nikad bila u povoqnijem poloàju da brzim ko-racima pobjedonosno stigne svom ciqu”. Ostvarivawe N.D.H. samo je prvaetapa i tvr|ava velikohrvatske ekspanzije, odnosno jo{ daleko ve}e i ja~eNezavisne Dràve Hrvatske. Ta manija velikohrvatskog uticaja i domina-cije ne samo u granicama biv{e Jugoslavije, nego i na ~itavom Balkanu, za-hvatila je sva srca i sve mozgove hrvatske, i oni svi slo`no fanati~ki ra-de na tome. Pojedinci, ili ~ak mawe politi~ke grupe kao iznimke, tu ni-{ta ne zna~e. Dakako, to se sve za sada, kao i do sada, radi potajno, jezuitski,skriveno. Ali i sada ve} neki od wih {apu}u, da nije daleko vreme, kad }eHrvati najzad mo}i da otkriju svoje karte i kad }e celom svetu mo}i da ob-jave svoje velike politi~ke sposobnosti i rezultate, kao i pravo da, prematome, zauzmu i prvo mesto u ovom kutu Evrope.

Velika politi~ka zrelost HrvataZa razliku od sli~nih pokreta u pro{losti drugih naroda, kojima je

obi~no stajala na ~elu kakva krupna li~nost, ideju velikohrvatske ekspan-zije vodi jedna mra~na bezimena sila, koja crpe svoju snagu u glavnom iz ovatri izvora:

1. austrijsko-klerikalnog politi~kog sredi{ta na Kaptolu u Zagrebu;2.usta{ko-frankova~kog sredi{ta na Markovom trgu u Zagrebu: i 3.sredi{ta Ma~ekove stranke sa raznih mesta, pa ~ak i iz Londona.Izme|u ova tri hrvatska politi~ka sredi{ta ne samo da je bilo stalnih

usmenih politi~kih dogovora i izjava simpatija nego postoje i pismene taj-ne poruke i sporazumi, a sve u jednom jedinom ciqu: velikohrvatske ideje ipropagande.

Pored toga ima mnogo momenata koji jasno utvr|uju da i izme|u partiza-na-komunista i gorwe tri politi~ke grupe, a naro~ito sa ma~ekovcima po-stoje stalne veze (istakao N.@) i me|usobne jake simpatije. To se najvi{eodrazuje u sve srda~nijem i svestranijem me|usobnom pomagawu.

Iz razgovora sa vi|enijim. i vode}im li~nostima iz sva ova ~etiri hr-vatska politi~ka sredi{ta kao i sa svakim prose~nim Hrvatom moè se ~u-ti ovaj stalan op{ti zakqu~ak wihovog sada{weg politi~kog stawa i radau nedavnoj pro{losti:

Za posledwih 50 godina, Hrvati nisu mogli voditi boqu ni pametniju po-litiku i zato su dosad relativno najboqe pro{li od svih svojih suseda. Nesamo da im se za to vreme nije dogodilo nikakvo ve}e zlo, nego su politi~-ki i kulturno napredovali i oja~ali se kao nikada ranije. Ta sre}a i napre-dak o~ekuje ih jo{ u ve}oj meri u budu}nosti. Jer ma kad i kako se ovaj ratsvr{io, Hrvatima se ne moè ni{ta r|ava dogoditi. Oni }e {tavi{e iza-}i iz ovog rata ve}i i ja~i no ikad (istakao N.@).42

Dokaz za to je ovaj mudar i vanredno povoqan formalan politi~ki ras-pored Hrvata za vreme ovoga rata:

Za Nemce i Talijane imaju usta{e i frankovce, a dobrim delom i hrvat-ski katoli~ki kler, kome je uostalom glavna du`nost da za hrvatsku stvar -zbog tobo`we opasnosti pravoslavne {izme - i nadaqe do krajwih granicaiskori{}uje Vatikan.

Za Engleze i Amerikance tu su dakako, Ma~ekovci, odnosno Hrvatska Se-qa~ka Stranka, ~ija je legalna velikohrvatska vlada u Londonu. Razume sebez Kraqa Petra Kara|or|evi}a, jer je to srpska dinastija.

Za Ruse i komunizam imaju – partizane koji odli~no sluè velikohrvat-skoj ideji, do du{e malo odve} crveno obojadisanoj ali to u krajwoj linijiHrvatima ne smeta.

A tek na posledwem mestu je onaj mali broj Hrvata Jugoslovena, koje uglavnom smatraju kao izdajice hrvatstva, ali koje ipak drè u rezervi zaonaj najgori posledwi slu~aj: ako, ne daj Boè pobedi srpsko jugosloven-stvo. U tom slu~aju ovim jugoslovenskim nesre}nicima je du`nost da spasa-vaju Hrvate i hrvatsku katoli~ku vjeru od Srba i pravoslavqa. Ali to jetek samo teoretska pretpostavka, jer se u stvarnosti ne moè nikad dogodi-ti da Srbi do|u u priliku ma i najmawe nadmo}i i uticaja nad Hrvatima.

Kao {to se vidi iz ovog politi~kog plana ili rasporeda, u ovom svet-skom sudbonosnom sukobu, Hrvati secuju na sve karte. Ma ko rat dobio, oniuvek imaju jak adut u {akama i mogu samo dobiti.

Uostalom, wihov gubitak je iskqu~en zbog jo{ jednog va`nog razloga:vanredna dovitqivost, odnosno prevrtqivost wegovih vo|a {to se ina~e ufinom jeziku zove: elasti~nost, sposobnost oscilirawa ili okretawe ka-banice prema vetru. S naro~itim ponosom Hrvati isti~u tu svoju dragoce-nu sposobnost, koja je, vele, posledica velike politi~ke zrelosti, odnosnojo{ ve}e wihove duhovne i materijalne “tisu}qetne kulture”.

Pogled u sakrivene hrvatske politi~ke karteNeobi~no je zanimqivo malo izbliè razmotriti taj majstorski hrvat-

ski politi~ki raspored na bazi te wihove akrobatske elasti~nosti isku-stva i mudrosti. Da po~nemo odostraga:

Hrvati-Jugosloveni – izdajice velikohrvatstva

Za{to su Hrvati – Jugosloveni ba{ sada tako malo na ceni u Zagrebu?Opet je tu razlog velika politi~ka zrelost hrvatskog naroda i jo{ ve}a mu-drost wihovih vo|a. Kao prvoklasni politi~ari, oni ra~unaju samo sastvarno{}u, bez ikakve sentimentalnosti. Ovi Hrvati, Jugosloveni, kojisu u Zagrebu posle sloma Austrije 1918, no{eni na rukama, izvr{ili supotpuno svoju misiju, i sada velikohrvatstvu vi{e nisu potrebni.

Oni su najpre podvalili Srbima u Srbiji, a onda u Jugoslaviji, sre}-nim prevo|ewem pobe|enih Hrvata u Austriji u pobednike Hrvate u Jugo-slaviji. To je bio uspeh od neprocewive vrednosti za Hrvate, a u isto vre-me veliki neuspeh i poraz srpske dràve i nacionalne misli prema onoj

43

hrvatskoj – klik}u od radosti danas u Zagrebu. – Tu su se prvi put konkret-no i na terenu ogledala ta dva tabora i nepomirqiva neprijateqa, koji suse toliko izme{ali i jedan drugom pod koù uvukli, da mogu da ìve sa-mo jedan na ra~un drugoga. Naro~ito se to ti~e Velikohrvata. I u tom po-tajnom i vrlo sloènom sukobu, usprkos strahovite nadmo}i srpske, Hr-vati su u nedavnoj pro{losti odneli jednu od najsjajnijih svojih pobeda.Upravo kao David nad Golijatom.

Srbi, koji su imali svog Kraqa, svoju ~istu nacionalnu dràvu, svoju sla-vom oven~anu vojsku i zastavu, i svoj jako razvijen nacionalni duh, i koji suse svega toga odrekli u potajnoj nameri da preko jugoslovenstva posrbe Hr-vate – rezonuju daqe oni – za nepunih 20 godina svr{avaju s time, da vi{enemaju gotovo ni~ega svoga, ~isto srpskog. Kroz to relativno kratko vreme,u sve {to je wihovo uvukla se hrva{tina. Po~am od wihovog Dvora pa na ni-è, sve wihove institucije i vrednosti pa ~ak i sama kwièvnost i umet-nost nisu vi{e srpski ve} srpsko-hrvatski (N.@), ali ne sa srpskim pe~a-tom ve} sa gotovo dominantim hrvatskim, odnosno velikohrvatskim duhom.

U to vreme svakako je vrhunac politi~ke spretnosti i nadmo}i Hrvatanad Srbima u svakom pogledu – s ponosom se danas isti~e u Zagrebu - osni-vawe Banovine Hrvatske, kad je sve {to je hrvatsko bilo izdvojeno i o~i-{}eno od srpskog, a sve {to je srpsko bilo stavqeno pod direktnu kontro-lu odnosno papu~u hrvatsku. To je bila agonija, smrtni ropac srpstva i pra-voslavqa. Tako da raspad Jugoslavije nije vi{e nikoga iznenadio. I takoHrvati, koji su u{li u Jugoslaviju po milosti srpskoj, kao prosjaci u gavan-sku palatu, izlaze iz we bogatiji, mo}niji, nezavisniji no ikad. Uostalom,takav truo dom, kao {to je bila Jugoslavija, i weni leni, primitivni i ori-jentalski zatrovani gospodari, Srbi, – isti~e se daqe u Zagrebu – nisu bo-qu sudbinu ni zasluìli. To je snaga prirodnog zakona, koja ni{ti i odba-cuje sve {to je trulo, nesposobno i slabo, a ja~a i pomaè ono {to je zdra-vo, sposobno i napredno.

Usta{e-frankovci – `rtve hrvatskog iskupqewa

Drugi po redu su usta{e, odnosno frankovci. To je jedno od najbolnijihpitawa za dana{we Velikohrvate. Jer ovi qudi u~inili su tako velike ineprocewivo usluge hrvatskoj stvari, da im to vi{e nikad i nikako ne mo-è osporiti. Dok je hrvatski narod pod genijalnim vo|stvom Stjepana Ra-di}a, a onda dra Ma~eka, unutar granica Jugoslavije vodio jednu vrlo slo-ènu, potajnu i destruktivnu politiku, o{te}ivaju}i i truju}i sve {to jesrpsko, a podiù}i i ja~aju}i sve {to je hrvatsko, {aka usta{a i izbeglicahrvatskih uspeva da drugog od najve}ih hrvatskih neprijateqa – Italijane,savr{eno iskoriste samo za naj~e{}e hrvatske interese. Nimalo nije bilalaka stvar nadmudriti i na politi~kom poqu do noge potu}i staru, prepre-denu i na daleko ~uvenu politi~ku i diplomatsku italijansku igru. Tu sejo{ jednom potvr|uje velika politi~ka sposobnost hrvatska. Nije uzalud je-dan visoki italijanski funkcioner nedavno izjavio: “Te{ko onome ko imaposla sa Hrvatima. Oni donose samo nesre}u”. U dokaz toga navodi Austri-44

ju, Jugoslaviju i sada, Italiju. Tako se bar s ponosom pri~a po Zagrebu, tu-ma~e}i to tako, da Hrvati donose svakom nesre}u, sem sebi.

Ubistvom Kraqa Aleksandra, usta{e i hrvatska emigracija osvetlala jesebi obraz za sva vremena. To je zna~ilo ni vi{e ni mawe nego jednim pote-zom noà prese}i glavni ìvac i upori{te onog luda~ki zavitlanog srp-stva, koje je, zaista, od Kara|or|a pa na ovamo naglo bujalo i raslo, i ozbiq-no pretilo da posrbi sve ono preostalo {to nije bilo srpsko na Sloven-skom Jugu. U isto vreme, s druge strane, to je zna~ilo iskopati nepremostivjaz izme|u Srba i Talijana, koji u odnosu prema Hrvatima, imaju mnogo do-dirnih ta~aka i bitnih ìvotnih interesa sa Srbima. Pomaù}i usta{e,Musolini je vodu sa svog mlina oterao na hrvatski mlin. Sebe nije pomogaoa Srbe je odgurnuo od sebe. U tome i jeste veli~ina tog poteza usta{kog: na-terati svoje neprijateqe da se pokoqu za hrvatski ra~un.

Druga nesumwiva zasluga usta{ka i frankova~ka je u tome {to se najzadispunio stogodi{wi san Hrvata – nestalo je Srba iz Hrvatske. Gde je sadAnte Star~evi}, otac velikohrvatske ideje, da ustane iz groba i prolije“suze radosnice” nad pobedom svojom? To nije vi{e hrvatska eqa ili fan-tazija, ve} prava stvarnost – uveravaju na sva usta u Zagrebu – jer ono malopreostalih Srba u Hrvatskoj, u koliko se nisu silom ili milom pokatoli-~ili, toliko je ustra{eno, odbeglo u {umu ili odnaro|eno, da }e se izgubi-ti i nestati u moru hrvatstva i katoli~anstva. To je svakako najve}a zaslu-ga usta{ka i frankova~ka, zbog koje svaki po{ten Hrvat ne moè a da nadnu du{e svoje ne oseti izvesnu ne`nost prema wima.

Ali s druge, opet strane, u pojedinostima, prili~no se qute i zamerajuusta{ama {to su to na onaj, malo nezgodan na~in izveli. Srpska i talijan-ska propaganda preterano uveli~ava broj pobijenih Srba u Hrvatskoj. Onigovore o nekih 600 ili ~ak 700 hiqada i{~ezlih Srba! To je me|utim, vi{enego sme{no, kad se sa kompetente strane (usta{ke) na Markovom trgu, znada se taj broj kre}e tek oko nekih 250 do 300 hiqada. Uostalom to nije va-`no. Glavno je ovaj malo grub i nezgodan na~in kako se to izvelo. Tu su usta-{e i frankovci zaista zabrazdili. Ali i tu treba biti pravedan pa kon-statovati, da glavnu krivicu tu ne snose Hrvati, usta{e, ve} i talijanskifa{isti, koji su ih tako odgojili i na to nagonili.

Ovde vredi jo{ zabeleìti mi{qewe onih pametnijih i opreznijih Hr-vata, ve}inom ma~ekovaca, legitimista, koji vele da uop{te nije trebaloubijati toliki broj Srba. Da je u usta{a bilo malo vi{e mozga i one tra-dicionalne hrvatske politi~ke sposobnosti, koja radije ide odozdo i izale|a, oni su lako mogli na umetan na~in da izazovu kakvu pobunu srpskogìvqa protiv N.D.H, i onda, s punim pravom i na temequ zakona, mogli supove{ati i osuditi na te{ku robiju koju hiqadu najistaknutijih Srba. Raz-ume se ve}inom pravoslavnih popova i ostalih intelektualaca, koji odvi-{e srpski ose}aju. Ostala srpska masa, ustra{ena i ve} sa prili~no usisa-nim hrvatskim duhom, dobrovoqno bi pre{la na hrvatsku stranu. A zna seiz iskustva, to su onda ve} u drugom kolenu najboqi i najè{}i Hrvati.

Ali kad se ve} dogodilo to otstrawivawe ku`nog srpskog elementa izHrvatske – zakqu~uju daqe ovi hrvatski legitimisti i demokrate – kao ne-

45

ka vrst operacije ~ireva na hrvatskom telu, to se nikako nije smelo uradi-ti na onaj usta{ki na~in. Naprotiv, kad si ve} ~oveka osudio na smrt, kaofin i kulturan ~ovek, u~ini sve, da mu taj prelaz na drugi svet bude {tolak{i i {to lep{i. U nekim se ~ak salonima zagreba~kim najozbiqnijeraspravqalo o tome otprilike u ovome tonu:

– Ne, to zbiqa nije dostojno Hrvata i wihove visoke duhovne i materi-jalne kulture. Za{to, na primer, nisu te sve Srbe doveli u Zagreb, lepo na-hranili i napojili i onda ih smestili u one goleme prostorije najmoderni-je klanice na Balkanu, na Sajmi{tu gde se stoka u masama ubija elektri~-nim putem? Kvrc, i nema vi{e – Srba! To bi bar odgovaralo visokoj duhov-no i materijalnoj kulturi hrvatskoj. Ali ovako, to je zaista qaga na ina~esvetlom i zaslu`nom obrazu usta{kom. Ali samo usta{kom, da se zna! Jer Hr-vati i hrvatski narod nema ni{ta zajedni~kog s tim nekulturnim postupkom.

Ipak, u koliko bi ta qaga iz zabune ili neobave{tenosti pala na nikadneokaqani obraz hrvatski – ve}inom zbog srpske i talijanske antihrvatskepropagande – sva je sre}a u tome, {to se za to u velikom svetu, jo{ ni{ta nezna. I svakom po{tenom Hrvatu je du`nost da sve u~ini {to moè da se otome uop{te {to mawe govori. To je bilo i pro{lo u te{kim ratnim vre-menima, pa basta!

Uostalom za pre}utavawe i sakrivawe te hrvatske neprijatnosti predvawskim velikim svetom imaju ve} do sada najvi{e zasluga hrvatski ~lano-vi jugoslovenske vlade u Londonu i wihova okolina. Oni ne samo da su spre-~ili svaki poku{aj Srba da se o tome i{ta pi{e ili govori na londonskojili ostalim radiostanicama, nego je {ta vi{e potpretsednik vlade, dr. Ju-raj Krwevi}, koji je – uzgred budi re~eno – za vreme svoje emigracije u dobaJugoslavije bio glavna veza izme|u usta{a i ma~ekovca – ba{ za vreme naj-è{}eg ubijawa Srba u Hrvatskoj, u augustu 1941 godine, govori na london-skoj radiostanici o progonu Hrvata u Jugoslaviji od strane Srba. Kud }e{briqantnijeg uspeha za jednog politi~ara i dràvnika! – kli~u radosnoHrvati svih politi~kih boja.

Najzad po{to su usta{e-frankovci povezali svoju sudbinu iskqu~ivo saosovinom, a u ovoj se ve} otresli Italijana i pre{li sasvim na nema~kustranu, pa po{to sad ve} i u Zagrebu biva svima jasno da }e na alost wiho-vu, Nema~ka ipak izgubiti rat, hrvatsko javno mi{qewe, odnosno ve}inaHrvata naglo okre}e le|a usta{ama i frankovcima. Tu je, dakako, opet posredi velika politi~ka zrelost, odnosno elasti~nost hrvatska.

Ni{ta sad wima ne smeta {to unatrag 20 godina nisu ni{ta drugo radi-li nego potkopavali Srbe i Jugoslaviju, da bi na wihovoj propasti podiglisvoju nezavisnu dràvu; {to su zbog toga svi, gotovo u 90 od sto slu~ajeva,do~ekali narodne iskupiteqe i junake, sa {iroko otvorenim srcem i najve-}im nadama; {to je tada dr Ma~ek najozbiqnije pregovarao sa Paveli}em iNemcima; {to su sve dràvne institucije, pa ~ak i one privatne i komunal-ne, zajedno sa svom Ma~ekovom gardom, Za{titom, i Hrvatskom Seqa~komStrankom, automatski, preko no}i, pre{li u usta{ku organizaciju; {to jenajzad sva wihova inteligencija, sa Ivanom Me{trovi}em na ~elu, po~elada kuje u zvezde Paveli}a i wegove usta{e: i {to sve jo{ Hrvati u golemoj46

svojoj ve}ini, nisu radili da {to vi{e i boqe u|u u voqu usta{ama i wi-hovim protektorima i za{titnicima Nemcima – pa ipak Hrvati sada, kadsu nema~ka kola po~ela udarati niz brdo, i kad se od Nemaca ne moè ni-{ta izvu}i, prelaze neverovatnom lako}om i zaboravom preko svega toga.

– [ta? Hrvati da su kad simpatisali sa Nemcima? – moè se sad ~uti nasve strane u Zagrebu. Oni da su kad sawali o velikoj Hrvatskoj i o jo{ ve-}oj hrvatskoj budu}nosti na Balkanu u novom nema~kom poretku? Oni da sukad bili usta{e i frankovci? Ili ~ak samo jedan tren simpatisali s wi-ma? – To je bestidna la srpske i italijanske propagande! Hrvati su uvekbili najve}i demokrati i najiskreniji simpatizeri Britanije i Amerike.Uostalom, zar Hrvati nemaju svoju legalnu vladu u Londonu? A {to se ti~eRusije i komunizma, zar gotovo sav hrvatski narod nije oti{ao u – partiza-ne? A to {to se Hrvati bore zajedno sa Nemcima protiv Rusa, i {to tamosti~u lovorike, to ~itav svet zna da oni moraju, jer su ih Nemci prisili nato. Hrvatskog srca i ose}awa tu nema ni truna. [to pak imaju svoju poli-ti~ku upravu, svoju vojsku i diplomaciju – hvala Bogu, za{to su nezavisnadràva? U danom ~asu oni }e ve} sve to dobrovoqno staviti na raspoloè-we pobedniku. I tako }e se onda lak{e progurati do zelenog stola, kad se po-sle ne~ije pobede bude definitivno krojila sudbina sveta (istakao N. @).

Svi oni otprilike tako misle, ne vode}i mnogo ra~una o logici. A ve}kakvoj etici i moralu, kako oni misle, zar ima mesta u politici? Glavno jeda je u na~inu takog mi{qewa omogu}eno da oni makar u posledwi ~as kli-snu na onu stranu gde je definitivni pobednik, bez obzira na ono {to su preradili ili mislili. Uostalom, iskustvo iz pro{log rata, kad su bili u is-toj situaciji, govori im re~itije no ma {to drugo, da je to mogu}e.

Zbog svega toga sad ve} po~iwu u Zagrebu grditi usta{e i frankovce pa~ak ih i mrziti. I to ne zbog “onoga” {to su u~inili sa Srbima, nego zato“{to je ’bezglavnik’ Paveli} tako glupavo udesio svoju usta{ku politiku,da ona nikako i ni u kom slu~aju ne moè klisnuti sa osovinskih siwa”. Toje takva politi~ka nesposobnost da mu to sada{wi Hrvati ne mogu nikakooprostiti, uprkos ina~e wegovih nesumwivih velikih zasluga. Ta mr`waiz dana u dan toliko raste, da se danas ve} u Zagrebu ore strahovite pretweusta{ama, koji se odjedared na|o{e na ~udu i ve} sada po~iwu ose}ati nasvojim le|ima teret `rtve – hrvatskog iskupqewa (kao i danas kada se za-sluge hrvatskih dragovoqaca za “oslobo|ewe” nastoje minimirirati odHDZ-a i SDP-a pred evropskim diktatom ulaska u EU - N. @).

Samo {to je to opet la , ona forma hrvatska, koja se gotovo nikad ne po-klapa sa stvarno{}u, wihovom nutrinom i srcem, koje uprkos te vike pro-tiv usta{a, ne`no drhti nad wima. Zar usta{e nisu Hrvati? ~elik-karak-teri i “korenike” hrvatske? I ve} unatrag godine i vi{e dana to veliko sr-ce hrvatsko drugo ni{ta i ne radi, nego se domi{qa i brine, kako }e {tove}i broj usta{a i frankovaca spasti ili bar posakrivati, tako da ih nikovi{e ne}e mo}i poznati (istakao N.@). U tome smislu evo kako rezonuju:

Pre svega svi dràvni ~inioci, oficiri i vojnici kao i privatni name-{tenici koji su od srca rado poloìli zakletvu Paveli}u i koji su se vi-{e nego gurali u usta{ke redove – zar za to ko moè re}i da su usta{e? Oni

47

su morali tako da rade. Jer od ~ega bi ina~e ìveli? Oni, dakle, potpunootpadaju od sumwe da su ikad bili usta{e ili frankovci. Naprotiv, to sudanas najqu}i antiosovina{i i veliki simpatizeri anglo-ameri~ki. Razu-me se, za sada jo{ samo u du{i, prikriveno.

Zatim one mase hrvatske, zajedno sa svom inteligencijom i omladinomhrvatskom, {to su onako ~eznutqivo i jatimice pohrlili pod usta{kookriqe, dobili su ve} odavna mig od tog istog velikog srca hrvatskog, da se{to brè i neprimetnije vrate natrag u mirno i sigurno krilo Ma~ekovestranke, ~iji legitimni pretstavnici u londonskoj vladi imaju u rukamakormilo budu}e velikohrvatske Jugoslavije. To se, dakako, odnosi samo naone Hrvate, koji su ose}ali sa usta{ama i potajno im odobravali, ali saminisu ni{ta neposredno u~inili u tome smislu.

[to se pak ti~e onih drugih koji su se odvi{e isticali za usta{kog re-ìma, kompromitovali se ili ~ak bili ~isti usta{e i frankovci, timasvima to isto velikohrvatsko srce sad vi{e ne namiguje, ve} ih {tapom na-goni, da se {to pre i u {to ve}em broju izgube u – partizanima. I dobra de-ca hrvatska slu{aju da je milina! Uop{te te partizane i te hrvatske komu-niste kao da je sam Bog poslao Velikohrvatima u nevoqi. To je sad najomi-qenija tema i najnovija politi~ka moda u Hrvatskoj prestonici, ~emu sesvi sa sla{}u i ne`no{}u odaju. Ali o tome }e jo{ biti re~i docnije.

I tako od sve te “stra{ne” usta{ije, na koju je neprijateqska propagan-da digla toliku graju – razgovara veliko hrvatsko srce samo sa sobom – ne-}e ostati nego {aka nesre}nika, od kojih oni najkrupniji treba da se sklo-ne gde u Nema~koj i da opet ~ekaju svoje vreme. A tek onome usta{kom ostat-ku ostataka, ve}inom nekim pijanicama, propalicama i primitivcima (tutreba gledati da bude {to vi{e muslimana) sudi}e narodni hrvatski sud pouzoru na kerestinski slu~aj – uslovnom kaznom. To sve, razume se, pod jednimuslovom samo: da tom istorijskom i velikom sudu hrvatskom ne smeju Srbini primirisati. Jer tu bi odmah nastale “sviwarije” na ra~un Hrvata. Akove} mora biti kakva kontrola ili garancija da }e taj sud pravilno postu-piti, onda neka se sastavi kakvo me|unarodno pravno telo, po mogu}nostisastavqeno iskqu~ivo od Amerikanaca i Engleza. To }e opet Hrvatima bi-ti garancija, da se na wih ne}e vr{iti nikakav pritisak ni uticaj. Jer kul-tura, po{tewe i pravda od uvek su bili Hrvatima, tim najve}im demokrati-ma, liberalcima i legitimistima, u ovom zaba~enom kutu Evrope – sveti-wa nad svetiwama.

Hrvatski klerikalci: granitna stena u temeqima velikohrvatstva

Tre}i po redu su hrvatski klerikalci ili udruèn vi{i i niì hrvat-ski katoli~ki kler i wihova okolina.

Za razliku od ostalih crkava i wihovog sve{tenstva, koji prvenstvenovode brigu o svojoj veri i crkvenim stvarima, a tek u drugom redu se bavesvetovnom politikom, hrvatska katoli~ka crkva i weno sve{tenstvo sta-vqalo je uvek svetovnu politiku u prvi red svoje aktivnosti. To je razume48

se, uvek ra|eno potajno, kri{om, jezuitski, po staroj hrvatskoj tradiciji, pri-kazivaju}i javno stvari uvek onakve kakve one nisu. I to iz dva razloga: prvoda lak{e i brè postignu svoje ciqeve prema protivnicima i neprijateqi-ma, a drugo da {to vi{e i temeqite iskorite svoje prijateqe i za{titnike.

Zahvaquju}i svom izuzetnom poloàju, {to su se nalazili na pragu Isto-ka i Zapada, Rima i Vizanta, na granici katoli~anstva prema pravoslavqui islamu, i ba{ zbog toga maèni i teto{eni od Vatikana i susednih veli-kih katoli~kih dràva, najpre Mletaka, a onda Austrije, hrvatski kleri-kalci i hrvatska katoli~ka crkva dozvoqavala je sebi vi{e no ma koja dru-ga u normalnim prilikama. Otuda, malo po malo, ona se toliko osilila, daje samo formalno, u sve mawoj meri, sluìla i Vatikanu i Austriji, isko-ri{}avaju}i ova dva mo}na izvora u sve ve}oj meri za svoje najuè politi~-ke hrvatske ili, boqe re}i, velikohrvatske ciqeve. Danas je ta crkva i we-no sve{tenstvo od vrha do dna ne samo u direktnoj slu`bi usta{koj i fran-kova~koj, nego su to wihove najgorqivije prista{e. A kako nema vi{eAustrije, to oni svoju austrijan{tinu iìvqavaju na taj na~in {to su naj-pre, za vreme Jugoslavije, bili najve}i nema~ki petokolona{i, a onda sepotpuno stavili pod nema~ko okriqe nasuprot italijanskom, prema komedanas stoje u o{trom potajnom neprijateqstvu. [tavi{e ti hrvatski kle-rikalci misle da su danas toliko jaki, da mogu sebi dozvoliti ~ak i stavprotiv samog Vatikana, koga ne vole i nisu nikad voqeli, jer je talijanski,a za koga sada misle da im vi{e nije mnogo potreban. Dakako, to je sve radiiza le|a, potajno sa najve}im oprezom. Iskori{}avaju}i i nadaqe u najve-}oj meri to mo}no àri{te celog katoli~anstva, hrvatski katolici sadalikuju od veseqa, kako su najzad uspeli i tu da podvale Talijanima – koje po-sle Srba najvi{e mrze – prikazuju}i klawe Srba u Hrvatskoj i nasilno wi-hovo prevo|ewe na katoli~ku veru, kao svoju veliku zaslugu za katoli~an-stvo. U stvari to moè biti samo interes lu|a~ki zami{qene velikohr-vatske ideje i ekspanzije, a velika {teta i opasan eksperimenat za katoli-cizam, u ~ije ime to rade ovi mra~ni megalomani i pobe{weli krvoloci –hrvatski popovi.

Jer zbog ovog uàsnog pokoqa, kakvog Evropa ne pamti, a naro~ito zbogneverovatnog sadisti~kog mu~ewa na stotine hiqada Srba, ve}inom dece,èna, staraca i golorukih qudi, samo zato {to su pravoslavne vere, isko-pa}e se ne samo nepremostiv jaz izme|u te dve vere, nego }e to danas, u erigigantskog zamaha i re{avawa socijalnih problema, a oslabqenog intere-sa za verske probleme, izazvati golemu reakciju, koja bi se mogla sva sru~i-ti na katoli~ku crkvu i wen presti .

Najzad ima pozitivnih znakova i dokaza, da bi ovi hrvatski klerikalci,kad bi rat svr{io pobedom Nemaca, bili spremni da se otcepe od Rima ikatoli~ke vere, pa da sebe i hrvatski narod proglase pristalicama neke no-ve usta{ke narodne crkve, po uzoru na nacional-socijalisti~e poku{aje uNema~koj. U tome smislu bila su ve} na Markovom trgu i Kaptolu izvesnasavetovawa i dogovori.

- - - - - - -

49

To iskori{}avawe Vatikana i rimokatoli~ke crkve od strane Hrvatapo~iwe od pre 300 godina: krajem 16 veka, od po~etka seobe Srba u ove kra-jeva, kao i ranije posle osnivawa austrijske Vojne Krajine. U to vreme suHrvati, sa svojom vlastelom i popovima pobegli pred Turcima prema seve-ru u sigurnije krajeve.1) I tek kad su Srbi – pozvani od Austrijskih vlastida nasele te puste krajeva – izvr{ili svoju misiju svojom krvqu i mi{ica-ma obranili granicu od Tur~ina, dakle bili oni a ne Hrvati “antimurale cri-stianitatis”, i kad su nastale mirnije prilike i povoqni uslovi za ivot, Hr-vati, sa svojom vlastelom i popovima, vra}aju se natrag u te krajeve i, razu-me se, zauzimqu odmah stav protiv Srba, nazivaju}i ih pogrdnim imenima:“Vlahi”, “dotepenci”, “{izmatici” itd. [ta se tu sve nije radilo, kakva sesve nasiqa i podlosti nisu izvodili samo da se ovaj sna`ni, ratni~ki srp-ski elemenat s jedne strane u~ini robqem (kmetovima) hrvatske vlastele,a s druge strane se pokatoli~i ili bar pounijati, i tako u slede}oj genera-ciji izgubi u hrvatstvu. I da nije bilo nema~kih generala koji su, iz ~istovojni~kih razloga i vi{ih austrijskih politi~kih interesa, za{ti}avaliSrbe i wihove ste~ene privilegije od tih osionih hrvatskih napadaja, si-gurno je da se nijedna od onih stotina hiqada srpskih porodica ne bi moglaodràti u pravoslavqu i srpstvu. Koliki je pritisak bio na taj svet, naro-~ito od strane hrvatskog katoli~kog klera, vidi se po tome {to se, u glav-nom, od tri velike seobe Srba u ove krajeve (Liku, uù Hrvatsku, Baniju isevernu Dalmaciju) samo narod prve seobe mogao odràti u celosti u svojojveri i narodnosti. Ve} na{ narod druge seobe bio je prepolovqen nasil-nim unija}ewem i katoli~ewem. A oni qudi tre}e velike seobe Srba nai-{li su na tako organizovanu navalu i pritisak hrvatskog katoli~kog kle-ra, sad ve} jako potpomognutog od austrijskih vlasti, da se niko od wih ni-je mogao odràti u svojoj veri i narodnosti. Tu nisu ura~unata ona mawa ne-prekidna jata migracije srpskog naroda, koji je od Turaka beào sa Juga pre-ma Severu. Prema tome vi{e od polovine Srba s ovu stranu Save i Dunavaizgubilo se najpre u katoli~anstvu, a onda u hrvatstvu. I tako kroz vekovene potoci ve} ~itave reke srpske krvi odo{e u hrvatske ile.

Hrvati su otkad znaju za sebe navikli da ive na tu| ra~un. U onom moza-iku naroda, kakva je bila Austrija, oni su naj~i{}i produkt onoga poznatogbastardnog austrijskog duha i mentaliteta, koji nije imao gotovo ni~egasvoga, ve} samo mnogo sva~ijega pomalo. Otuda kad bi se Hrvatima oduzeloono {to su od drugih prisvojili, ne bi ostalo gotovo ni{ta.2) op{te te{koje na}i sli~an primer jednog naroda koji bi bio tako malo svoj, i koji, ba{zato {to je sva~iji pomalo, moè sa tolikim apetitom parasitske sposob-nosti da na sitno posisa sve narode s kojima samo do|e u dodir. To je vrlova`no da se konstatuje, kako bi se objasnila ona temeqna, bastardna i para-sitska crta u hrvatskom karakteru uop{te.

S jedne strane rimokatoli~ka crkva iz ~istih prozelitskih razloga, a sdruge strane Austrija, iz svojih politi~kih razloga, upravo su se nadmeta-li ko }e vi{e i izda{nije pomo}i Hrvate u svakom pogledu. I tako ovaj ju-`no-slovenski narodi}, gotovo bez istorije – dokaze za to izne}emo drugomzgodom – za koga se pre 100 godina, tako re}i nije ni znalo, postade mezim-50

~e austro-klerikalne klike i po~e naglo napredovati i {iriti se dalekopreko svojih skromnih granica i jo{ skromnijih snaga i mogu}nosti. A na-ro~ito za posledwih 100 godina, Hrvati i Hrvatska postado{e kao nekiprivilegovani austro-klerikalni narodnosni transformator sa sloven-skom firmom, u koji su se kroz decenije svojevoqno slevali i taloìli svisuvi{ci i otpaci, kao i nasilno otrgnuti delovi drugih naroda {areneAustro-Ugarske monarhije i susednog Balkana. Na tom, dakle, raskr{}u isabirali{tu svega i sva~ega u Hrvatskoj, katoli~ka crkva i Austrija hte-li su da imaju ba{ takav narodnosni kvasac, zame{en od bra{na svake ru-ke, koji }e oni onda docnije, kad sasvim dozre i naraste, ve} lako ispe}i ucrno- uti lebac jedino spasavaju}e katoli~ke vere i wene glavne i ve~neza{titnicu Velike Austrije, koja }e najzad zavladati celim Balkanom.

Uslovi za prelaèwe u hrvatstvo bili su vrlo povoqni. Trebalo je samoprimiti ime i povr{no jezik hrvatski, a sve ono ostalo, na~in ivota, ose-}awa i mi{qewa t. j. delove svoje kulture i civilizacije svaka od tih pre-topqenih narodnosnih jedinica, ulagala je slobodno, kao svoj prilog, u te-meqe hrvatstva, koje je u to vreme bilo gotovo bez sadrìne, bez jedinstvausmenog i pismenog jezika, bez kwièvnosti i umetnosti i uop{te bez ika-kve ja~e vlastite kulture i tradicije.

Tako, u prvom redu, one mase suvi{aka nema~kog naroda, koje su kroz ve-kove nadirale u pravcu “Drang nach Osten-a”, a koje su se bile smestile uHrvatskoj, pretapale su se, u to vreme, vrlo lako i brzo u Hrvate. To nisubile samo nema~ke zanatlije, trgovci, ~inovnici i vojnici, ve} i ~itava na-seqa nema~kih seqaka po Slavoniji, Gorskoj Kotaru i Hrvatskom Zagorju.Otuda toliki broj ~istih nema~kih prezimena, ne samo po hrvatskim gra-dovima nego i po wihovim selima. Uostalom, jo{ pre 60 godina najve}a hr-vatska mesta: Zagreb, Vara`din i Osijek, bili su ~isti nema~ki gradovi(podvukao Q. P).

To isto, samo u mawoj meri, vredi proporcionalno i za sve one ostale na-rode i narodi}e, ~iji delovi su se svojevoqno izgubili u hrvatstvu. To suSlovenci, êsi sa Slovacima, Talijani, Poqaci, Jevreji i drugi.

Kad se ovome dodaju jo{ one mase srpskog naroda, koji je vi{e od dva sto-le}a nasilno katoli~en i unija}en, a onda pohrva}en, koren hrvatskog sa-stava i karaktera, izraèn u brojkama, izgledalo bi otprilike ovako: 25%Nemaca, 30% Srba i 15% ostalih austrijskih naroda zajedno (Slovenaca,Ma|ara, êha, Talijana, Poqaka, Jevreja itd). Prema tome na ~ist autohto-ni hrvatski elemenat ili starosedeoce otpalo bi jedva nekih 30%. Ako bise ovde ura~unali i oni Srbi, katolici, koji su za srpskog kraqa Mihajla,a uz pomo} pape Aleksandra III, osnovali samostalnu srpsku katoli~ku cr-kvu u Baru 1067, koja je obuhvatala sve zemqe od Save i Cetine do Bojane iDrima, onda ovaj procenat autohtonih Hrvata ne bi iznosio ni 15%.

Jasno izlazi odatle: da su jedino Nemci mogli bi ti oni koji su u punojmeri dali hrvatskom mentalitetu i karakteru onaj austro-nema~ki ton ipe~at. Ne samo zato {to su pristupili prvi i u ve}em broju Hrvatima, ve}i zato {to su bili po kulturi i civilizaciji ja~i od svih ostalih naroda,koji su kao sastavni delovi ulazili u hrvatstvo. Tu ~ak nije mogao bogzna-

51

{ta da u~ini ni onaj jak priliv srpske i slovena~ke krvi u hrvatske ìle.To je sve bilo premalo da se nadja~a premo} nema~kog elementa, poduprtogjo{ jakim ostalim narodnosnim elementima {arene Austro-Ugarske mo-narhije. U dokaz ove tvrdwe dovoqno je zaviriti u ma koji bilo popis hr-vatskih prezimena ili wihov imenik, pa da ~oveka zablesne neverovatno{arenilo narodnosnih prezimena, od kojih je velika ve}ina nehrvatska.

Otuda su Hrvati samo sa formalne strane Sloveni. Tim se oni koriste,razume se, onda kad su u nevoqi. U stvari oni su ni~iji i sva~iji, jedno neu-spelo ukr{atavawe najraznovrsnijih naroda, od kojih su u ve}ini slu~ajevanasledili samo negativne osobine. Ono ne{to sredwe, po~eto na nedo~eto,na ~udu svima i svakome. Ili boqe re}i: neko mnogo lo{ije izdawe nemstvapod slovenskom firmom, ili obi~ni nema~ki “erzac” sa slovensko etike-tom i jezikom.

Otuda ona zaprepa{}uju}a sli~nost Hrvata sa Nemcima u svim temeq-nim karakteristikama i porivima. Hrvati se uvek zbijaju u gomilu kao iNemci, i uvek ih neko prose~an koga wihova gomila izbaci, mora da vodi(podvukao Q. P). Kod Nemaca je to ~as Vilim II, ~as Hitler; kod Hrvata ~asStar~evi}, ~as Radi} ili Ma~ek. To je ona “teutonska mistika”, kako veleFrancuzi za Nemce, a takva ista, samo jo{ mnogo mra~nija sila ili misti-ka vodila je uvek Hrvate; danas vi{e no ikad. Ba{ kao Nemci i Hrvati se-be smatraju vi{im i boqim od drugih naroda. I to zato jer im je od Boga da-no neko “kulturtregerstvo”, ili vi{i poziv da gospodare drugim narodima.Nemci, razume se, celim svetom, a Hrvati samo celim Balkanom. I Hrvatiupravo kao i Nemci pate, kolektivno i neizle~ivo od te manije. A da se tamanija kod Hrvata ve} pretvara u neku vrstu kolektivnog ludila ili beso-mu~ne histerije, dokaz je {to danas ima veliki broj Hrvata, od najniègprimitivca do vi{eg intelektualca, s kojima se moè mirno i ozbiqnorazgovarati o svemu i sva~emu, me|utim dovoqno je da im se samo spomeneime “Srbin”, pa da oni toga ~asa do|u toliko izvan sebe od uzbu|ewa i mr-`we da vi{e nisu kadri i{ta mirno saslu{ati, a kamoli logi~no rasu|i-vati. Taj neki misti~ni otrov u wima toliko uskipi da mnogima od wih uda-ri laka pena na usta. Svakom razumnom ~oveku tada je jasno, da su ti qudi ka-dri onima koje mrze u~initi ne{to {to normalan ~ovek ne bi nikad ni usnu pomislio.

Najzad istini za voqu treba re}i, da Hrvati, koji nikad nikoga nisuistinski voleli, ipak jedino prema Nemcima ose}aju ne{to {to se ne bimoglo nazvati qubavqu, ali je nesumwivo neka vrsta simpatije odnosnoservilnosti ili boqe re}i: neka specijalna hrvatska smesa podilaèwa,po{tovawa i straha (podvukao Q. P).

Zato ona teza o Hrvatima kao potomcima Gota, nije toliko nezanimqi-va koliko je karakteristi~na. Temeqno stremqewe Hrvata teì vazda ona-mo gde mu je zapravo mesto. Jer ako bi kojom nesre}om jednog dana moralo ne-stati Hrvata – na po~etku ovog rata bilo je i o tome govora u Zagrebu – on-da bi wihova èqa bila, da ih nestane u nema~kom moru. Nikako ne u slo-venskom, jer bi to zna~ilo pobedu Srba i srpskog uticaja.52

Me|utim, kako je ta nema~ka opasnost svakim danom sve mawa, a Srbikako }e kroz najkra}e vreme biti definitivno sahraweni – sa rado{}ukonstatuju oni danas – to za Hrvate koji da su sre}na kombinacija samo do-brih nema~kih i najboqih slovenskih osobina, nastaje sre}no vreme veli-kog zamaha i ekspanzije u svakom pogledu, zlatno doba definitivne slobo-de, mira, napretka i blagostawa za dugi niz godina. To sve, dakako u novojznatno pro{irenoj Nezavisnoj Velikohrvatskoj Dràvi. Ili ako to nebude mogu}no onda bar u budu}oj Velikohrvatskoj Jugoslaviji, {to je ustvari jedno te isto.

Pri tome nijedan po{ten Hrvat ne sme smetnuti s uma – ~uje su stalan re-fren i opomena zagreba~kih klerikalaca sa Kaptola - da za sve to Hrvatii Hrvatska imaju u prvom redu da zahvale svojoj rimokatoli~koj crkvi, od-nosno svojim popovima. Jer nikad se hrvatski narod ne bi mogao vinuti dodana{we svoje slave i veli~ine da nije bilo nièg hrvatskog klera. I tone kroz docnije, ve} kroz cela dva do tri posledwa veka. Zato treba hrvat-ske klerikalce smatrati kao granitnu stenu u temeqima velikohrvatstva.

Veliki rad te ~isto politi~ke hrvatske organizacije tzv. Katoli~keAkcije3), koja je osnovana jo{ za vreme Austrije, a koja je onda produìlasvoj rad u naj{irem okviru u Jugoslaviji, razume se, opet prikriveno, podzemqom, smatraju danas u Zagreb u kao ne{to najveli~anstvenije {to su Hr-vati ikad stvorili na politi~kom poqu. To je opet dokaz visoke discipli-ne i vanrednog organizatorskog duha hrvatskog naroda.

Vredi stoga ukratko izneti najva`nije ~iwenice u tom pogledu, izva|e-ne ve}inom iz slu`benih statistika. Tako je samo za vreme Jugoslavije, po-sledwih godina, izlazilo na teritoriji Banovine Hrvatske, Bosne i Her-cegovine i Vojvodine oko 1.200 javnih publikacija: kwiga, listova, dnevni-ka, ~asopisa, kalendara, bro{ura i kojekakvih listi}a. Od toga broja vi{eod 900 bilo je klerikalnih. Upu}enu ~oveku gotovo pamet da stane kad sa-gleda: kakvi se tu sve povodi i prilike nisu iskori{tavali samo da se ne-{to moè {tampati, odnosno organizovati, propagirati toboè u veziili interesu katoli~ke crkve, wenog sve{tenstva ili pastve, u stvari naj-~i{}e velikohrvatske propagande. Iz nekoliko stotina wihovih i ostalih{tamparija, i to ve}inom onih sitnih, najmawih, ~ak i po najneznatnijimmestima, izlazilo je svakodnevno na hiqade najraznovrsnijih publikacija,ve}inom sitnih, najmawih, ~ak i po najneznatnijim mestima, ve}inom sit-nih kwiìca, listi}a i ~asopisa iz oblasti qudskoga duha i delovawa po-~ev od religije, filozofije, kwièvnosti i umetnosti, pa preko svih nau-ka, ekonomije, industrije, trgovine, zanata i najraznovrsnijih zanimawa doradni{tva, seqa{tva, socijalnih i zdravstvenih pitawa, porodice, braka,dece, karitativnih ustanova, misionarstva itd. Trebala bi cela jedna kwi-ga da se ispi{u samo naslovi tih publikacija za nekoliko godina.

Pri tome je vrlo karakteristi~no da u toj poplavi {tampane re~i hrvat-skih klerikalaca ima relativno najmawe onih publikacija koje se obra}a-ju inteligenciji. Otuda imaju samo nekoliko ~asopisa za visoku kwièv-nost i umetnost, nekoliko za nauku i nekoliko dnevnih politi~kih listo-va. Ali zato broj onih wihovih publikacija koje se obra}aju sredwem sta-

53

leù naglo raste, da bi dostigao svoj vrhunac u onim koje se obra}aju najni-ìm i najprimitivnijim slojevima narodnim; a od tih naro~ito enama, de-ci i starcima. To je sve u~iweno sa o~iglednim planom da bi ta {tampa sjedne strane imala {to ve}eg i {to temeqitijeg uspeha dole, u narodu, a sdruge strane, da taj rad ne bi odvi{e padao u o~i onima gore: sumwi~avoj in-teligenciji, nepouzdanim vi{im klasama i eventualno onima na vlasti.Cela ta akcija kre}e se dakle u obliku zvezde repatice: odozgo prema dole.A na dnu repa te repatice je wihov kalendar “Danica” koji se svake godine{tampa u skoro milion primeraka tako da nema hrvatske gra|anske ni se-qa~ke ku}e koja nema toga kalendara. Kad se uzme u obzir da Hrvata, kato-lika, ima najvi{e 3 miliona, onda je to vi{e nego mnogo.

U svim tim nebrojenim publikacijama nije va`no ono religiozno nau~-no stru~no ili tehni~ko o ~emu te publikacije toboè govore, ve} onaj pod-mukao i perfidan na~in kako se o svemu tome pi{e (podvukao Q. P), t. j. ona~ista politi~ka pozadina, propaganda ~esto puta i izme|u redaka koja sto-ji iza svega toga. U tome su ovi hrvatski klerikalci kroz toliko vremenaprakse doterali do savr{enstva. Zbog toga je sasvim svejedno koje od tihkwiga i listova neko ~ita. Da li je to “Danica”, “Prosvjeta”, “HrvatskaStraà”, “Hrvatski Glas”, “Katoli~ki List”, “Obiteq”, “Glasnik SrcaIsusova”, “Kriàr”, “Misionar”, “Vrhbosna”, i kako se jo{ sve ne zovu tiwihovi bezbrojni listovi za slepce, sluàvke, seqake, radnike, privredu,zanate itd. - svakako je sigurno, da svaki onaj koji stalno ~ita samo jednu odtih publikacija, za najkra}e vreme postaje kao o{amu}en, duhovno u{ko-pqen ili boqe re}i otrovan specijalnim politi~kim otrovom ove veliko-hrvatske popovske bagre (podvukao Q. P). Bio to profesor univerziteta,kwièvnik, umetnik ili posledwa sluàvka, seqak ili radnik, svi oni podnepogre{ivim uticajem te propagandisti~ke {tampe po~iwu najpre ose}a-ti se ne{to vi{e i odabranije od drugih, zatim ih ponese onaj neverovatanzamah zbijawa u gomilu svih wima sli~nih a onda ih sasvim odnese ona hi-steri~na kolektivna mr`wa svega {to nije hrvatsko ni katoli~ko. Tu vi-{e ne pomaù nikakvi razumni razlozi ni normalna uveravawa, to su sadneizle~ivi fanatici hrvatskog prozelitizma i frankovluka.

Dakako u prvom redu mrze iz dna du{e sve sve {to je srpsko i pravoslav-no. Ali taj svoj ose}aj retko “kad ispoquju otvoreno, iskreno, ve} ga stalnokriju pretvaraju}i se na sto na~ina. Nije ih uzalud biskup [trosmajer ko-ji je tako|e bio kamufliran Velikohrvat prozvao “furtima{ima” t. j. oni-ma koji kriju ono {to rade. Zatim mrze ili boqe re}i ne podnose Jevreje(ve}inom iz zavisti) pa masone i uop{te sve {to je liberalno, napredno i~ove~ansko, iako su im ina~e puna usta uveravawa. o protivnom. Jednom re-~i: ne podnose nijedne velike, ni male istine koja se ne moè smestiti uwihove bedne u{kopqene mozgove.

No nije tu samo ta wihova velika politi~ka {tampa, nego iz svega togastoji jo{ ve}a i tananija mreà od hiqada najraznovrsnijih wihovih dru-{tava i organizacija, koje isto tako od vrha do dna vr{e svoju neumornupropagandu - usmenom re~i. Opet po istom planu sa sakrivenim bezbrojnimsitnim korewem dole, pod zemqom, u najniìm slojevima, a sa sitnim neu-54

glednim listi}ima i kojim cveti}em gore na povr{ini me|u inteligenci-jom i gospodom. Zato takvih udruèwa i organizacija ima daleko vi{e poselima i mawim mestima nego po gradovima. A obi~no nose ovakva nedu`naimena: “Orlovi”, “Kriàri”4)”Vojska Srca Isusova”, “Katoli~ki muè-vi”, “Katoli~ke ene”, “Dobrotvorni stol~ek” i kako se sve jo{ ne naziva-ju one bezbrojne wihove “kongregacije”? Prirodno glavni ton i direktivutoj usmenoj propagandi odozdo daje se sa crkvenih predikaonica stalnim ineumornim propovedima, koje u velikoj ve}ini nisu ni{ta drugo nego ~i-sto velikohrvatsko agitovawe i harangirawe.

Glavne pak kule, àri{ta i rasadi{ta te ne~uveno mra~ne i furtima-{ke velikohrvatske Katoli~ke Akcije su: wihovi samostani/manastiri icrkve, odnosno ùpni uredi i kaptoli, zatim bolnice i razna le~ili{ta,odnosno opatice i fratri i najzad wihove ~isto klerikalne {kole: uni-verziteti, gimnazije, preparandije, liceji, sjemeni{ta, orfanatrofiji,konvikti i ostale stru~ne i kojekakve {kole za decu i mlade po~ev od ko-levke. Najzad wihove razne bankovne, trgova~ke, zemqoradni~ke i drugeprivredne i socijalne ustanove i preduze}a.

No ne samo da na stotine hiqada ~lanova svih mogu}ih tih organizacijarade po planu ove velikohrvatske klerikalne propagande, nego su to ujednoi glavna sredi{ta i legla najraznovrsnije {pijunaè. Svi oni bezbrojnidoma}i petokolona{i i destruktivni elementi, koji su kroz vi{e od 20 go-dina, kao crvoto~i, izjedali Jugoslaviju, iza{li su ve}inom iz te {kole. Tuje glava ovoj guji otrovnici. Jer sva wihova klerikalna inteligencija isredwi stale , kao i 90% posluge, osobito ènske, u svim gradovima i in-stitucijama organizovano je, u ime Boga i vere, kao besplatni najrevnosni-ji {pijuni ovog velikohrvatskog pokreta i ideje. Taj posao po~iwe, dakako,furtima{ki, najpre u ispovedaonici. Pa onda se svojevoqne `rtve, ve}prema sposobnostima, sve daqe i dubqe zapli}u u wihove {pijunske mreè.Tako je ovo mra~no velikohrvatsko klerikalno dru{tvo znalo sve do naj-mawih sitnica {to se doga|alo u srpskim, jevrejskim i masonskim i jugo-slavenskim ku}ama i porodicama, a na taj na~in stajala su pod wihovom kon-trolom i sva ostala hrvatska dru{tva, pokreti i porodice. [tavi{e u po-jedinim istaknutijim slu~ajevima dolazile bi opatice, fratri ili ~ak sa-mi upnici sa kapelanima u srpske, jevrejske ili jugoslovenske stanove, zaotsutstva wihovih gospodara, pa li~no sve razgledali, kontrolisali i ta-ko do savr{enstva dopuwavali primitivne ili neve{te izve{taje sluìn-~adi. Drugim re~ima: nema ni najmaweg kuti}a u celokupnom duhovnom imaterijalnom ivotu Hrvata, u koji se nisu ume{ali opasni prsti ovih wi-hovih stra{nih velikohrvatskih furtima{a (istakao Q. P.).

Sada dolazi na red pitawe: ko to sve pla}a? Jer je svakome jasno da se tune radi o kojoj stotini hiqada dinara, ve} o te{kim milionima, a mo`da~ak i o kojoj milijardi dinara. Ali majstorluk ovih velikohrvatskih pio-nira i agitatora i jeste u tome {to sav taj veliki i neobi~no sloèn posaosam sebe izdràva, a uz to jo{ nosi i lep prihod! Kako je to mogu}no? U te-meqima svojim vrlo jednostavno: sve je svedeno na naj{iru bazu prosja~ewai neprekidnog darovawa u ime Boga, vere i patriotizma. Hrvatski popoviizgradili su taj sistem muèwa naroda do neverovatnosti.

55

Pre svega kod wih nema nijedne slu`be boìje ni crkvenog obreda, a ka-moli skup{tine ili dru{tvenog sastanka, a da se tom prilikom vernicimai prista{ama pod nos ne poturi “{krabica” ili kantica, vezana na drugom{tapu, u koju pada i “bogougodno” zvecka, istina, samo sitna para, ali pada,neprekidno pada. I to ve}inom od sirotiwe, one bezbrojne mase ~lanovanajniìh dru{tvenih slojeva, od kojih ~ak ni onaj genijalni merkantilniizum, kao {to je film, nije kadar da istisne toliku paru. Pri tome da se nespomiwu ona stalna jata opatica i fratara, koji kud god krenu svojim po-slom, neumorno prose, na sve mogu}e na~ine pa ~ak i od ku}e do ku}e. Razu-me se ne za sebe ve} za crkvu, nevoqnike, sirotiwu itd.

Zatim svi ~lanovi bezbrojnih wihovih dru{tava i organizacija pla}ajuupisninu i ~lanarinu, kao i pretplate na bezbrojne wihove listove i ~aso-pise. To je tako|e sitna para, ali koja pada svojevoqno i gusto kao jesewa ki-{ica koja nikad ne prestaje. Pored toga, u me}avi tih publikacija, na vid-nim mestima ili koricama, stalno se traè dobrovoqni prilozi za sve mo-gu}e i nemogu}e svrhe. Pri tome se, dakako, udara u tanku ìcu milosr|a,patriotizma ili iskupqewa na drugom svetu. Tu opet ne pada krupna para,ali je prilo`nika mnogo, kao lista u gori, kako govore ~itave stranice{tampanih imena prilo`nika pa ~ak i onih koji su dali samo i dinar. Uop-{te, ceo taj sistem darivawa odnosno prosja~ewa izra|en je po onoj najsa-vr{enijoj trgova~koj metodi: {to jevtiniji artikl sa {to ve}om prodajom.A danas ve} i posledwi trgovac zna, da su to najboqi poslovi, koji uprkossvoje formalne neizglednosti i sitnine mogu da donesu ne miliona negomilijarde. I tako ova cela furtima{ka velikohrvatska propaganda ne sa-mo da ni{ta ne stoji, nego jo{ nosi lepu paru. Drugim re~ima: bezbrojne ma-se mu{terija, jo{ pla}aju da bi se na wima vr{ila propaganda i da bi ihupregli u neverovatna i mra~na kola ove jo{ neverovatnije i mra~nije hr-vatske megalomanije. I tako – relativno prema zemqi i narodu – oni te-meqni te{ki kapitali i velika bogatstva u pokretnim i nepokretnim ima-wima s kojim raspolaè hrvatska katoli~ka crkva i weno sve{tenstvo nesamo da ostanu nedirnuti, nego jo{ lagano i sigurno rastu.

Sve u svemu, ova prevara, podvala ili demagogija, to je ona so koja dajeukus celom tom hrvatskom poslu i nastojawu. To je onaj erzac cement kojinajraznovrsnije elemente i delove hrvatstva kako tako spaja i vezuje. To jeta podzemna mra~na sila koja u vidu vere, Boga i “hrvatskih pravaca” ispu-wuje koliko toliko o~ajnu prazninu hrvatstva i bar na oko daje joj neki smi-sao i ideju. To je ta temeqna i jedina kohezija u tom tu`nom skupu german-sko-slovenskog srepqivawa i kopilanstva, odnosno bastardije.

Najzad poznata je stvar da slovena~ki popovi i klerikalci vode glavnure~ u svojoj zemqi i da imaju potpuno u rukama svoj narod. I wima su va`ni-ji zemaqski i politi~ki poslovi od verskih i crkvenih. Ali oni to radeotvorenije i ~estitije. Oni ne teraju tako lu|a~ku i besomu~nu mr`wu pro-tiv svega sto je srpsko. Oni imaju svoje narodno prestavni{tvo, svoje poli-ti~ko vo|stvo, na ~elu sa svojim narodnim vo|ama sve{tenicima, kao {tosu bili Krek i Koro{ec. Oni dakle primaju poloàje i vlast, kao i odgo-vornost koja proizlazi odatle. 56

Kod hrvatskih popova i klerikalaca sasvim je obrnut slu~aj. Oni imajuvi{e i temeqitije hrvatski narod i sve wegove glavne snage i izvore u svo-jim rukama, nego wihova bra}a u Hristu, Slovenci, pa ipak se oni skrivajuza tu|a le|a, i beè od svake odgovornosti za ono {to rade. Oni su u hrvat-skim masama toliko sigurni za sebe i svoju stvar da ~ak sebi mogu da dozvo-le i to da onu formalnu stranu vlasti: po~asti, slavu, politi~ko prestav-ni{tvo i vo|stvo hrvatskog naroda mirno prepuste kojoj velikoj politi~-koj stranci, kao {to je sad slu~aj sa Hrvatskom Seqa~kom Strankom, koja jeod vrha do dna tako temeqito obra|ena i protkana wihovim velikohrvatskimduhom i ose}awem, da je vi{e niko ne mo e i{~upati iz wihovih ruku (ista-kao Q. P). Svakako su ovi ~udesni Velikohrvati pod sve{teni~kom mantijomili bez we, tako neverovatno mra~no i zapleteno udesili stvar, da oni, iakosve vode i svim upravqaju, ipak uvek ostaju po strani, skriveni, nevidqivi.

U tom ~udu od furtima{ke politike bilo je ~ak i takvih paradoksalnihslu~ajeva, da su ovi podzemni Velikohrvati uspevali da iskori{}avaju i sa-me slovena~ke klerikalce protiv wih samih! Tako za blaènih vremena ne-sre}ne Jugoslavije, kad je slovena~ki prelat, Koro{ec, bio potpredsednikministarstva, ministar prosvete i ministar narodnog zdravqa pa mini-star policije i eqeznica, hrvatski popovi, fratri, opatice i wihovi qu-di putovali su besplatno dràvnim èqeznicama i brodovima vi{e negosvi policajci i èqezni~ari zajedno. Razume se po svom ~isto frankova~-kom i petokolona~kom poslu: potkopavawu dràve i izazivawu mr`we pro-tiv {izmatika, Srba, po hrvatskim i srpskim krajevima pa i po Me|umur-ju i pograni~nim slovena~kim mestima protiv svoje istoverne bra}e Slo-venaca. U isto vreme po svom starom obi~aju, hrvatska {tampa grmela je od-ozdo i izme|u redaka o strahovitom progonu Hrvata u Jugoslaviji i o veli-koj opasnosti koja preti Hrvatima i wihovoj veri od strane pravoslavnihSrba pa ~ak i katolika, Slovenaca.

Najzad istini za voqu treba da se vidi i konstatuje, da li je taj postupakHrvata i wihovog sve{tenstva bio bar donekle opravdan. Odnosno nije lito mo`da prirodna reakcija nekog velikog pritiska i nasiqa sa strane Sr-ba i pravoslavqa? Me|utim, u tome i jeste sav cinizam i pokvarenost ovebastardije, {to ni pravoslavqe, a kamoli srpstvo nije nikada, ni u najma-woj meri, ugroàvalo hrvatstvo i wihovu veru. To tako daleko ide, da mo-èmo sa sigurno{}u re}i da unatrag dva do tri veka nije sa katoli~ke verena pravoslavnu, u ovim krajevima pre{lo ni 500 du{a (istakao Q. P). I tosu bili oni ve}inom koji su tako mewali veru zbog braka, ili kakvog dru-gog interesa, a nikako iz politi~kih ili religioznih razloga. Gotovo sviti, iako su pre{li na pravoslavqe, ostali bi i daqe Hrvati. To su oni tzv.pravoslavni Hrvati, preko kojih su hrvatski star~evi}anci i frankovcihteli da sve pravoslavce proglase Hrvatima. Ili je to ostala samo wihovapusta èqa. Otuda za posledwih 50 godina nije posrbqeno ni toliko Hrva-ta koliko ima prsta na jednoj ruci. Naprotiv, Hrvati i wihova vera stal-no su, kroz vekove, na sve mogu}e i nemogu}e na~ine, toliko posisali srpskekrvi da su se ve} danas naduli od we, pa je nemilosrdno prosipaju gde god sa-mo mogu (Q.P). A pri tom se odra}e vi~u}i da wima preti opasnost od Sr-

57

ba i da Srbi wih pokla{e! (kao i dan danas kada podiù optu`nicu protivSrba za nepostoje}i genocid nad Hrvatima - N.@.).

To je uostalom sasvim logi~no i u stilu karaktera ove hrvatske bastar-dije ili “gnojnice sva~ijih (narodnosnih) upquvaka” koju kad upadne srpskazdrava i rasna krv, onda se po zakonu prirodne reakcije, redovito prevrnepokvari i strahovito zasmrdi. I tako na hrvatskom narodnom telu stalnoizbijaju oni odvratni ~irovi, kao {to su: Ante Star~evi}, Milan Ogrizo-vi}, Tadija Smi~iklas, Janko [imrak i bezbroj ostalih, mawih i sitnijih.Svakako od tih ~ireva kojekakve regeneratske strane krvi nisu daleko nibra}a Radi}i, ni Jozua Frank, ni A.G. Mato{, ni Vjekoslav Klaji}, ni IvanMe{trovi} pa ni dr Vlatko Ma~ek.

Najzad sasvim je u stilu i to {to danas stoji na ~elu tog velikohrvatskogfurtima{kog klera dr Alojzije Stepinac, biv{i “jugoslovenski” dobrovo-qac i veliki “prijateq” Srba, koji je jedino blaènopo~iv{em KraquAleksandru imao da zahvali {to se od neznatnog kapelan~i}a u selu Kra-sicama, digao do tog visokog poloàja!5)”Ali kaj on more – bistri~ki bo-gec!” – svesrdno ga brane u Zagrebu, naro~ito od odgovornosti zbog pokoqai nasilnog katoli~ewa tolikog broja Srba ba{ za vreme wegovog nadbisku-povawa. – kad je potpuno u rukama starih svemo}nih furtima{a – austro-klerikalne frankova~ke klike biskupa – Stadlera, [ari}a, Salis-Sevi-sa, Srebrni}a, Cari}a i ostalih.

Ma~ekovci ili Hrvatska Seqa~ka Stranka

Na redu je najve}a politi~ka grupacija Hrvata: Hrvatska Seqa~kaStranka, ili kako ih jednostavno zovu: ranije “radi}evci” a sada “ma~e-kovci”. Ta politi~ka gomila, korito ili matica hrvatstva i po svom po-stanku i po svom sastavu, kao i po svom radu i nastojawu, nije ni{ta drugonego neka lo{a kopija ili hrvatsko opona{awe onog jednog od temeqnihinstinkata teutonske mistike u karakteru nema~kog naroda: vazda zbija-we u gomilu, ~as za napad ~as za odbranu. Ta gomila onda izbacuje nekogaprose~nog izme|u sebe, koji }e slepo, fanati~ki izvoditi ono {to ta go-mila ho}e. Na nesre}u wihovu i tu|u, ta gomila uvek ho}e jedno te isto,ne{to nemogu}e, nedohvatqivo. Zaista je vi{e nego àlosno za sudbinutakih naroda, koje je priroda obdarila jednim vrlo osetqivim nedostat-kom ~isto duhovne prirode: slabom intuicijom i vidovito{}u u propor-ciji sa ostalim wihovim sposobnostima.

Otuda bi se Nemci i wihova sudbina mogli, u gruboj formi, usporeditisa onim “vaniskustvenim ribama”, {tukama, sa kojima su pravqeni nau~niopiti. U veliku posudu, koja je pregra|ena prozirnom staklenom pregradom,stavqene su na jednu stranku gladne {tuke a na drugu sitne ribice. [tukeodmah po~iwu da lupaju glavama o staklenu pregradu sve dok ne uginu. Tek upetoj ili {estoj generaciji potomci ovih {tuka dolaze do neke vrsti pot-svesnog iskustva i mewaju taktiku. Vi{e ne lupaju glavama o staklenu pre-gradu pojedina~no, ve} u grupama. I prirodno, posle svakog takog skupogudarca, koga zadaju same sebi, ove {tuke se povla~e i ponovo i dugo zbijaju58

u gomilu da prikupe snage za novi, jo{ ja~i udarac u glavu. I tako nepresta-no, ali do daqeg iskustvenog dozrevawa ne stiù vi{e nikako. Izgleda daje i nema~kom mozgu i duhu jedan takav “vaniskustveni” nedostatak samo da-kako u qudskom mnogo sloènijem i finijem obliku.

Otuda i Hrvati, upravo kao i Nemci, posle sloma Centralnih sila 1918,odnosno posle raspada Austro-Ugarske monarhije, koja ih je stvorila ova-kvim kakvi su danas, i za koju su se oni u velikoj ve}ini du{om i srcem bo-rili – ostaju, istina, o{amu}eni od tog udarca, ali se odmah povla~e i zbi-jaju u jo{ gu{}u i ~vr{}u gomilu najpre za odbranu a onda za napad, ne ot-stupaju}i ni za dlaku od svoje austro-furtima{ke velikohrva{tine.

Dokaza za to ima na odmet. Stari izgovor Hrvata da su “morali” raditiono {to su radili u Austriji, isto je tako laàn i neodrìv, kao i sada {tostalno tvrde, da im je silom nametnuta Nezavisna Dràva Hrvatska i fran-kova~ko-usta{ki reìm u woj, kao i to da su morali poklati toliki brojSrba, jer da su ih na to prisilili Nemci i Italijani. Zna se, me|utim, vr-lo dobro da hrvatske narodne mase, vaspitane ve} ranije, kroz decenije, u an-tisrpskom i antipravoslavnom duhu nije bilo nimalo te{ko dovesti do za-ista iskrenog odu{evqewa za rat protiv Srbije 1914 godine (istakao Q.Petrovi}). Ina~e, zar bi ko mogao naterati Hrvate na onu vulkansku pro-valu besa i mr`we protiv svega {to je srpsko i pravoslavno? Nije to bilodavno i ima jo{ podosta ìvih qudi koji su imali prilike da vide ono di-vqa~ko veseqe i likovawe, pa odmah zatim paqewe i uni{tavawe srpskihdu}ana i domova, kao i napadawe i progawawe Srba u Zagrebu i ostalim gra-dovima Hrvatske, kad je objavqen rat Srbiji 1914. Zar je i to bilo protivose}awa i voqe hrvatskog naroda? Pa ono mahnitawe hrvatskih vojnika uaustrijskim pukovima i bataqonima, oki}eni hrvatskom zastavom i pod li-tijama sa slikom Majke Boìje “kraqice Hrvata”? Pa onaj smeh i rugawevla{kom kraqu Petru “opan~aru” i “ciganima” Srbima? Pa ono odu{e-vqeno juri{awe na srpske poloàje, naro~ito na Crni Vrh, gde je na dese-tine hiqada Hrvata palo u ~istoj borbi protiv srpstva, ako i hvalisawe ijuna~ewe hrvatskih rawenika, koliko je koji naneo zla Srbima? A tek {tada se kaè o onim hrvatskim pukovima (naro~ito onaj 16 iz Bjelovara i 28domobranski iz Zagreba), ~iji su vojnici gore nego Ma|ari i Nemci na naj-bestijalniji na~in klali srpske ene, decu i starce po Ma~vi i Sremu? Tuje palo oko 30.000 nevinih srpskih rtava od hrvatske ruke! Jo{ u ve}oj me-ri radili su to za pro{log rata i Hrvati iz Bosne, udruèni sa Muslima-nima, pod imenom “[uckori”, koji su na isto tako zverski na~in pobili do70.000 du{a srpskog nedu`nog sveta iz Isto~ne Bosne i na Drini! Zar se sveto moglo raditi po nare|ewu i pod “mora{“? – Ta austrijske vlasti su semorale braniti i otimati od tolike provale mr`we protiv Srba od stra-ne hrvata. Tada su bar Srbi u Austriji bili gra|ani drugog reda i nisu mo-gli ni po ~emu ugroàvati Hrvate (istakao Q. P). Ali u tome i jeste te-meqna crta pandurske du{e i karaktera Hrvata, koji bi bili ve} tada ot-krili svoje karte do kraja {to se ti~e Srba, pa bi bili poklani isto toli-ki broj Srba kao sada u N.D.H, ali im Austrija nije to dozvoqavala. Dvojnamonarhija je ipak bila kulturna dràva, koja je ne{to dràla do svog me|u-

59

narodnog ugleda. Svakako srpska inteligencija i politi~ari posle 1918.nisu mogli u~initi fatalniju gre{ku prema svom narodu, nego {to su toklawe Srba od strane “{uckora” pre}utali i zata{kavali, a ono ~isto hr-vatsko klawe u Ma~vi i Sremu sasvim prebacivali na Ma|are i Nemce.Eto, kako se svako sakrivawe istine gorko sveti! I to sve zbog onog glupa~-kog obzira “da se ’bra}a’ Hrvati ne uvrede!”

Najzad kad su, za posledweg rata, svi austrijski pukovi svakog meseca li-ferovali na front po jedan “mar{bataqon” mese~no, hrvatski domobran-ci sa svojom (Lipo{}akovom) “Vra jom divizijom” na ~elu, koja je ~udastvarala za ra~un Austrije, a naro~ito 25 i 28 domobranski puk pod koman-dom austrijskom potpukovnika a danas usta{kog generala, Stanzera, slalisu austrijskoj vojsci na front ne jedan ve} – dva “mar{bastaqona” mese~no!Da li je i to bilo pod “mora{“? Pa onda kad se srpska vojska povukla izSrema 1914, ono ludo veseqe, bakqade i mahnitawe celog Zagreba! Otpri-like onako isto kao i sada za ovog rata, kad su Hrvati i Zagreb, posle slo-ma Jugoslavije, sa slavqem do~ekali i sa cve}em zasipavali nema~ke vojni-ke i oficire, svoje oslobodioce! A hrvatske gospo|ice i mlade gospo|e imse bacale u zagrqaj, histeri~no ih qubile i nudile im se na u ivawe! Sve to,kao i jo{ mnogo koje~ega, zar je to bilo silom i po nare|ewu? (istakao Q. P).

Tu je dovoqno da se list okrene na drugu stranu pa da se vidi, {ta su tiisti Hrvati radili u Jugoslaviji kroz vi{e od 20 godina? Kako su se pona-{ali prema Kraqu, dràvi, vojsci ili boqe re~i: prema Srbima, narodu ipojedincima? A ve} da se i ne govori o nekom “bratstvu”, jedinstvu i jugo-slovenstvu! Tu im vi{e nije bilo srce na mestu, i videli smo ih tada na de-lu. U sve, ama ba{ u sve {to se odnosilo na Srbe i Jugoslaviju ulevali subezgrani~nu zlobu, pakost i destrukciju. Vi{e nego petokolona{ki isko-ri{tavana je svaka pa i najneznatnija zgoda. Tako kad se najzad skrhala Jugo-slavija, vi{e od 90% Hrvata bilo je izvan sebe od zadovoqstva i sre}e; isvi pohrli{e usta{ama u zagrqaj, da celom svetu pokaù, a dakako najpreSrbima- {ta oni mogu i kako se dràva vodi. Kao onaj ciganin iz pri~e ko-ji, kad je postao car, najpre je ubio svog oca, Hrvati najpre ubi{e svog brata!

Od austrijske pandurije i bastardije zar se moglo o~ekivati {to drugo iboqe? Ali to je ono {to Srbi, naro~ito oni iz Srbije i Crne Gore, nisunikad mogli poverovati da pokvarenost jednog naroda moè da ide tako da-leko! U celoj svojoj istoriji, srpski narod se kroz vekove nosio s alom ivranom, izdrào strahovite udarce i isku{ewa i najzad, sa nad~ove~anskimnaporom i visokom sve{}u o svom pozivu i vrednosti, odrào se u ovom ku-tu Evrope. Qudski, otvoreno, prsa o prsa, nosio se kroz vekove s Turcima,Arnautima, Bugarima, Ma|arima i Nemcima, i u toj svojoj pro{losti do-ìveo svakojaka ~uda i pokore od neprijateqa kao i prijateqa. Ali ovo{to je sada doìveo od “bra}e” Hrvata, ne moè se uporediti ni sa ~im {tose ikad desilo. Ispitajte sudbinu i pro{lost najraznovrsnijih civilizo-vanih naroda, od najmaweg pa do najve}eg, i ne}ete na}i takav slu~aj. Da bise ~itav jedan narod, makar koliko bio zatrovan najniìm instiktima, kaoobi~an razbojnik uvukao u ku}u drugog naroda i, izdaju}i mu se za ro|akaili brata, po{to ga je 20 godina najpodlije iskori{}avao, varao i kleve-60

tao, da ga jednog dana – uhvativ ga na spavawu - na najbestijalniji na~in za-koqe i do gole koè opqa~ka! I ne samo to, nego u isto vreme da na sva ustaonda jo{ vi~e: kako je zaklani onaj razbojnik i zlikovac koji je wega, pra-vednika i po{tewaka, zaklao i opqa~kao!!

Daqe se zaista ne moè, sve ima svoje granice, i ovaj uàsan ~in od stra-ne Hrvata najzad je za sva vremena otvorio o~i ne samo Srbima, ve} i svemostalom ~estitom svetu (istakao Q. P).

Otuda je danas logi~no i jasno kao na dlanu i sve ono ostalo {to su Hr-vati u pro{losti radili, a {to je mnogima bilo neshvatqivo ili nejasno.Da ne idemo daqe unatrag nego samo do zavr{etka pro{log svetskog rata,kad su se Hrvati nalazili u sli~noj situaciji kao i danas. Onda su se kaonajboqi austrijski soldati i panduri borili protiv Srbije i Saveznika, adanas to isto rade kao qubimci Nema~ke. Ali to ih nimalo ne smeta da da-nas sve otvorenije govore o svojim simpatijama za Britance i Amerikances jedne strane, kao i za Sovjetsku Rusiju s druge strane (istakao Q. P). Ba{kao i pod kraj pro{log rata, {to su sve otvorenije govorili o nekim svo-jim simpatijama za Srbiju i Srbe, a onda se gr~evito uhvatili Jugoslavijei Jugoslovenstva. I dok svaki normalan ~ovek vidi u tome kontradikciju inelogi~nost, Hrvati se ne mogu dovoqno da na~ude. Kako im se tu uop{temoè {ta prigovoriti?! To je najnormalnija pojava kod wih. Prema tomezar ima tu ne~ega neobi~nog: {to su Hrvati od qutih Austrijanaca odjeda-red, preko no}i, postali Jugosloveni? I te kakvi Jugosloveni! Ovi u zemqiupravo onakvi kakvi su bili i oni Hrvati iz Jugoslovenskog Odbora izvanzemqe, u emigraciji, sa Supilom, Trumbi}em i Me{trovi}em na ~elu! Ovipotowi u Parizu, a oni prvi u Zagrebu pona{ali su se na dlaku jednako: ne-verovatno bahato, ili boqe re}i hoh{taplerski. Hoh{taplerstvo je uop-{te nema~ki proizvod i, prirodno, ko moè da bude ve}i hoh{tapler odHrvata, nema~kih erzacovaca? U to vreme nikome od wih nije ni na um pa-dalo, a kamoli da bi ko od wih javno rekao ili napisao: da zapravo Srbi,srpska dràva i srpska vojska Hrvate spasava i zaduùje, {to ih prima kaoravnopravnu bra}u u zajedni~ku dràvu. Kako?! Pod austro-klerikalnimuticajem i propagandom navikli od svog postanka da Srbe smatraju mnogoniìm od sebe, a u granicama Austro-Ugarske monarhije navikli kroz dece-nije da ne samo nasilno katoli~e i pohrva}uju Srbe, nego da s wima postu-paju kao gospodari sa slugama, da ih stalno gone i zapostavqaju , pa ~ak i odzgode do zgode da ih slobodno pqa~kaju, pale im domove i neka`wivo ubija-ju- {ta?! – i sad najednom ti “prokleti Vlahi” da bi kakvu uslugu ~iniliHrvatima! Ili ih ~ak spasavali! Ba{ naprotiv: Hrvati ~ine milost iuslugu Srbima, {to su se uop{te toliko ponizili, pa ho}e nekakvu slogu izajednicu sa tim divqacima! Prema tome Hrvati su oni koji su spasli Sr-be 1918, a ne obratno.

Ma koliko da je to neverovatno i paradoksalno, naàlost je istina.Uostalom, tako je uvek kod wih. I takvo shvatawe i taj hoh{taplerski tonproìmao je i tada, oko 1918, sve Hrvate bez razlike. Ono ne{to wihove in-teligencije orijentisane zaista ispravno, jugoslovenski, bila je {aka pe-ska u pustiwi (istakao N.@.).

61

Tu je dovoqno da se samo setimo Trumbi}a, kao predsednika Jugosloven-skog Odbora. Ovaj verolomac, perfidno laù}i da je Jugosloven, pona{aose kao kakav maharaya, odnosno predstavnik Hrvata i Hrvatske, neke veli-ke neverovatno bogate i nedostiìvo kulturne zemqe i naroda, pred ~ijimpredstavnikom svi Srbi treba da metani{u i qube mu papu~u od sre}e iblagodarnosti! Wegova vi{e nego bolesna ambicija, udruèna sa hrvat-skim pretvorstvom i laì, i{la je tako daleko, da je on poku{avao da sasrpskim Kraqem razgovara, kao ravan sa ravnim, a Pa{i}a da tretira kaonekog svog podre|enog ministra. I to je on radio u isto vreme Clemenceau(Klemansou-N.@) za mirovnih pregovora (i) traìo od srpske vlade obja-{wewe: kako to da Hrvati, koji su se svesrdno borili sa Austrijom protivSrbije, sad najednom treba da uìvaju sve blagodati pobednika: da ne buduokupirani i da ne pla}aju reparacije? I ovaj isti Trumbi}, zajedno sa srp-skom vladom, imao je muku dokazuju}i Saveznicima za zelenim stolom, da suHrvati i Srbi jedan narod i da su Hrvati morali pod silom ratovati pro-tiv Srbije! (istakao Q.P) Samo desetak dana docnije ovaj isti “veliki Hr-vat” Trumbi}, po{to se, uz pomo} Srba, domogao najvi{ih ~asti u zemqi ipo{to je primao masnu penziju iz Beograda, oti{ao je u Ma~ekovce, i o to-me da su Srbi i Hrvati jedan narod nije vi{e hteo ni da ~uje. Naprotiv, svusvoju dialektiku upotrebio je na to da dokaè protivno!

Drugi Hrvat i ugledan ~lan Jugoslavenskog Odbora, Ivan Me{trovi},tada{wi odu{evqeni pristalica srpsko-hrvatskog bratstva i jedinstva,po{to je Trumbi}u pomogao da se hrvatski mu}kovi podmetnu u jugosloven-sko gnezdo, od Kraqa Aleksandra i dràve digao je bogatu nagradu u te{kojzve~e}oj moneti za svoje umetni~ke liferacije. I taj “brat”i “veliki Jugo-sloven” danas sa svojom umetno{}u peva himne Paveli}u i Kvaterniku, jav-no odobravaju}i sve {to su usta{e u~inili sa Srbima, koji nisu drugo nizasluìli, kad su mogli jednog obi~nog zlikovca, Gavrila Principa, pro-glasiti narodnim junakom! A ve} da iznosimo imena onog velikog broja Hr-vata, politi~ara i raznih intelektualaca, koji su za vreme Jugoslavije kao“izdajice hrvatskog naroda” odlazili u Beograd da se domognu ministar-skih stolica i ostalih visokih poloàja, pa onda, oboga}eni korupcijomkoju su svesno terali ili sa visokim platama, da se vra}aju natrag u krilomatice Hrvata - Radi}eve ili Ma~ekove stranke, koja bi ih iz te uspe{ne“podvale Srbima”brisala iz spiska “izdajica”hrvatskog naroda i stavqalaih u red zaslu`nih qudi ili narodnih mu~enika! Veliki broj tih “mudrih”Hrvata, intelektualaca, igraju va`nu ulogu i danas, u usta{koj N.D.H. ili~ekaju svoje vreme, zajedno sa dr Ma~ekom, da ponovo zasko~e i definitiv-no upropaste sve preostale Srbe u novoj – velikohrvatskoj Jugoslaviji.

U isto vreme, krajem 1918. godine, u Zagrebu se osniva Narodno Vije}eSrba, Hrvata i Slovenaca, i zagrep~ani se u masama pretapaju u Jugoslove-ne. Takvih odu{evqenih jugoslovenskih manifestacija, Zagreb zaista nijevideo do tada. Samo tu treba da se zna, {ta su ovi hrvatski “purgeri” i wi-hova inteligencija razumevali pod pojmom “Jugoslavija” i “jugoslovenski”,i ~emu su se nadali od toga. Otprilike to je imalo da bude ono uvek isto{to Hrvati ho}e: da su oni svagda prvi, da im je uvek dobro i da drugi rade62

za wih. Pri tome da stalno mogu kukati: kako im je zlo, kako su svagde zapo-stavqeni i kako ba{ oni, koje oni iskori{}avaju, ~ine wima, Hrvatima,najve}e nasiqe i pqa~kaju hrvatski narod.

Otuda su, po toj logici, ovi novope~eni hrvatski Jugosloveni u Zagrebupo~eli najozbiqnije sawati o Zagrebu kao prestonici Jugoslavije. Da li }epak Hrvati priznati srpskog Kraqa za svoga – to }e se jo{ videti. Gotovoda nije bilo ~oveka u Hrvatskoj, dakako Hrvata, koji nije otprilike takomislio. Svakako srpski grb i srpska zastava ne mogu se primiti, ve} napro-tiv u novu kombinaciju jugoslovenskog grba i zastave, treba {to vi{e une-ti hrvatskih elemenata. Svu prosvetu, politiku, diplomaciju, ekonomiju ivojsku zemqe ima da preplavi hrvatska tisu}qetna kultura i “svetu ~uve-na” hrvatska politi~ka pamet i zrelost. (Uop{te za sve {to ide wima u ko-rist, oni uvek imaju unapred na svojoj strani ceo svet, Boga i |avola, ako ho-}ete!) ~ak su po~etkom 1919 godine u Zagrebu pravqene skice za uniformujugoslovenske vojske, i to je tada {tampano u novinama. Samo, za ~udo, teskice daleko su vi{e li~ile austrijskim uniformama nego srpskim. I ta-ko su nicale hrvatske nade i planovi u beskraj, sve na ra~un Jugoslavije, od-nosno Srbije i Srba.

Da bi pak i Srbi imali tu ne{to da kaù, a kamoli da {to odlu~e, toovim crno-ùtim hrvatskim Jugoslovenima nije i{lo nikako u glavu.

“Vlah je Vlah, i on nema nikaj za govoriti! Wega treba samo pogupcu vu-dreti!” – to je wihov uvek isti i nepokolebiv stav prema Srbima.

A kad je najzad po{ao prvi udarac: da }e ipak Beograd a ne Zagreb bitiprestonica Jugoslavije, pa zatim drugi: da }e uniforma jugoslovenske voj-ske ostati srpska, a pogotovo kad je iza{lo nare|ewe da se hrvatske(austrijske) ~etiri krune imaju zameniti za jedan srpski dinar svega togprigodni~kog hrvatskog jugoslovenstva nestade kao lawskog snega. Hrvat-ske gra|anske mase, sa ve}inom svoje inteligencije, odo{e opet, preko no-}i, onamo odakle su i do{le u frankovluk, austroklerikal{tinu, odnosnovelikohrvatstvo, iz koga hrvatsko selo i seqaci nisu nikad ni izlazili. Tuje osnov i po~etak zauzimawa otvorenog stava Hrvata protiv svega {to jesrpsko - jer taj stav kod wih nije nikad ni prestajao kao i protiv svega {toje jugoslovensko. Od tada re~i” Jugoslavija” i “Jugosloven” zna~ile su isto{to i “Srbija” i “Srbin”.

(Kao) Prvi konkretan izraz toga stava javqa se – Stjepan Radi}.6)Taj ~o-vek, koji je sam za sebe govorio da je politi~ki avijati~ar, odnosno poli-van, da jede sve osim ~avala i kamewa, i da je u tamnici kao kod svoje ku}e, ustvari je bio neki konfuzni tip, sva{tar, veliki brbqivac, pijanica itambura{, koji je hteo sve i sva{ta. Pomalo kwièvnik, pomalo novinar ikwiàr, pomalo skitnica, nedostiìv demagog i politi~ki agitator, on jeu svojoj retko neuravnoteènoj karijeri bio Svesloven i Jugosloven, i sr-bofob, i austrijanac, i klerikalac i antiklerikalac, i demokrata i libe-ralac i komunista, i proleter i burùj , i gospodin i seqak, i {to god ho-}ete. Padao je iz krajnosti u krajnost i to uvek sa najve}im odu{evqewem izanosom, razume se, samo na peru ili jeziku. Imao je ambiciju da bude nekinarodni tribun, vo|a i propovednik, i mora mu se priznati da je u tome na-

63

stojawu bio neumoran. Bilo je jasno da je wemu sasvim svejedno pod kojim pa-rolama, sa kojim idejama i osnovama }e do}i do svog ciqa. [to se veli: i |a-volu je bio spreman da pripali sve}u. Ali nije imao sre}e: nikako nije mo-gao da napipa onu pravu ìlicu svog naroda.

Po{av{i od pretpostavke koja vaì u celom svetu kao aksiom: da naro-du treba pri}i odozgo, sa kakvom velikom i novom idejom, koju treba jasnoi razlo`no izneti, Stjepan Radi} je vi{e od 30 godina na toj liniji udaraou prazno. Nije naime znao da taj aksiom ne vredi jedino za Nemce, odnosnou jo{ daleko ve}oj meri da ne vredi za Hrvate, taj nema~ki upquvak u slo-venskom mesu. U tome i jeste ta teutonska i “krobotska” mistika u karakte-ru i mozgu nema~kih a naro~ito hrvatskih masa, da se wima moè nametnu-ti za vo|u samo neko ko jo{ jasnije i re~itije od wih izraàva wihove vla-stite misli, ose}awa i te`we. I van toga ni{ta drugo. To je u isto vreme,u dubini svojoj, veliki nedostatak, a na povr{ini velika prednost toga sve-ta koji onda, kud god kre}e i udara, vr{i to slepo, manija~ki, neverovatnobezobzirno. Zbog nepoznavawa te anomalije u karakteru i du{i nema~kog na-roda, krvavo pla}a, evo, sad po drugi put cela Evropa i ceo svet, a zbog nepo-znavawa tog istog defekta u du{i onih nema~ko-austrijskih erzacovaca, Hr-vata, relativno jo{ krvavije i teè platio je i jo{ danas pla}a srpski narod.

Otuda je i Stjepan Radi} do sloma Austro-Ugarske monarhije, uprkos ve-likog uloènog politi~kog rada i agitovawa, naro~ito po hrvatskim seli-ma, imao tek malu seqa~ku stranku, koja je u hrvatski Sabor jedva poslalawega i wegova dva do tri druga kao narodne poslanike. Drugim re~ima: on iwegova stranka do tada nisu zna~ili gotovo ni{ta u hrvatskom politi~komìvotu. Videli smo {ta su hrvatska inteligencija i wihovo gra|anstvou~inili u Zagrebu posle sloma Austrije, te jedine wihove nade i upori{ta.Na bespu}u i u o~ajawu preko no}i se pretvorili u Jugoslovene i u ne{to{to im je bilo neizre~ivo mrsko i odvratno – u prijateqe i ~ak u bra}usrpsku! Ali se nije imalo kud i morala se progutati ta gorka pilula i jo{kako veli [vabo, morali su praviti “gute Miene zum bosen Spiel”. Pri to-me, razume se, u wima je prigu{eno kipela u~, i samo su ~ekali vreme i zgo-du da se Srbima osvete. Za{to osvete? To je opet posledica onog istog defek-ta i manija{tva u wihovom pandursko-parazitskom karakteru, da iz dna du{emrze i svete se ba{ onima od kojih ìve i koje najvi{e iskori{}avaju. Kao{to parazit iz dna du{e mrzi svoju `rtvu i gleda da je {to vi{e po`dere.

Narod, odnosno seqak hrvatski nije proìvqavao ni te formalne meta-morfoze. On je i nadaqe ostao ono {to je bio: austro-klerikalni crno-ù-ti kvasac ili “Horvat”, sa akcentom na a. I tada prvi put u svom ìvotuStjepan Radi} odbacuje sve svoje idejne pretpostavke i zavrzlame i stavqasvoje uvo na hrvatsko seqa~ko srce, da prislu{ne kako ono kuca. I {ta vi-di i ~uje? To srce krvari i gr~i se u bolovima od àlosti za pokojnomAustrijom. Sigurno vi{e nego ijedan drugi narod biv{e Austrije, pa ~akni sami Austrijanci, koji su teìli za sjediwewem s Nema~kom, nisu toli-ko duboko i istinski oplakivali nestanak te dràve. I {to je bilo jo{stra{nije za te hrvatske mase: ne samo da je propala ta wima tako dragaAustrija, nego bi sad jo{ oni, Horvati, trebalo da potpadnu pod one iste64

“Vlahe”i wihovog “vla{kog” Kraqa, protiv kojih su se oni svom du{om isrcem borili i ginuli, i o kojima su hrvatska gospoda, kao austrijski eks-ponanti, u wihovoj du{i uspeli da stvore neoborivo ube|ewe kao o posled-wem , najnièm narodu na svetu! U toj nevoqi, o{amu}eni hrvatski seqaciili kako im sama wihova gospoda vele “zalupani muì” gotovo sa rado{}ubi primili i najcrwe ropstvo ma|arsko i tursko, pa ~ak i cigansko, ako ho-}ete, samo ne srpsko. A ve} na kakvu misao o slozi i jednakosti, a da se i negovori o bratstvu i jedinstvu sa Srbima, odnosno o nekakvom jugosloven-stvu, ove stra{ne i mra~ne hrvatske mase, do srì zatrovane antisrpskimduhom, nisu nikad ni dolazile.

I sad u tom sasvim nastranom i bolesnom ali velikom o~ajawu hrvatskihseqa~kih masa, dolazi Stjepan Radi}, kao truba jerihonska, sa parolama:“Vjera u Boga i seqa~ka sloga” i “ Republika celom svetu dika!” I nastaje~udo. Od zadobivenog udarca, do tada gotovo apati~ne, te hrvatske mase na-jedared se po~iwu buditi i oìvqavati. Prvi pokli~ dira ih u ivac, i ta-ko im je razumqiv – svi u gomilu! A drugi im ide pravo u srce, do dna du{e,jer je svima jasno da to zna~i: ne priznajemo vla{kog Kraqa ni vla{ke dr-àve. Radi}ev pokret {iri se na sve strane kao kuga. Ono {to nijedan na-rod biv{e Austro-Ugarske monarhije, pa ~ak ni Nemci ni Ma|ari, nisuuradili, to rade sad Hrvati: poku{avaju da u Jugoslaviji uskrsnu pokojnuAustriju. Uostalom to je sasvim prirodno i logi~no kad se zna da su jedinoHrvati bili uspeo poku{aj Austrije da se stvori austrijska nacija. Otudasve {to je bilo austrijsko kuje se u zvezde i bude se slatke uspomene na ne-davnu pro{lost. Biv{i austrijski oficiri, Hrvati, koji nisu hteli da u|uu jugoslovensku vojsku smatraju se patriotama prvog reda i narodnim mu~e-nicima. To su ina~e bili okoreli Austrijanci, petokolona{i i frankov-ci, koji su me|u sobom govorili vi{e nema~ki nego hrvatski i koji su doc-nije bili glavni stupovi u organizacijama Seqa~ke i Gra|anske StraèRadi}eve, odnosno Ma~ekove stranke. Iz tog kadra formiran je najzad iglavni usta{ki |eneral{tab.

Ve} posle prvih izbora za Narodnu Skup{tinu videlo se da je hrvatskiseqak, ìvo poduprt od hrvatskog katoli~kog sve{tenstva, oti{ao sav li-stom, u Hrvatsku Seqa~ku Stranku. Za drugih i daqwih izbora oti{li suna tu stranu i preostalo hrvatsko gra|anstvo te najzad i ve}ina inteligen-cije. Radi} je likovao i grmeo na sva usta direktno protiv Kraqa, monarhi-je i Beograda, a onda protiv Jugoslavije, odnosno Srba i Srbije. Tako da jeon za relativno vrlo kratko vreme uspeo da od sebe i od svoje stranke stvo-ri neku fiktivnu austro-hrvatsku vlast, za razliku od one prave dràvne,jugoslovenske. Za sve to vreme, prirodno, ovoj mra~noj austrijskoj panduri-ji, a sad najednom, na jeziku velikim republikancima, demokratima i libe-ralistima, koji su ina~e svoje selo i seqake dràli na uzdi najreakcinar-nijim terorom: batinama, sje~om vinograda i paqevinom ku}a i vajata, nijeni na um padalo da svoje izabrane narodne poslanike po{aqe u NarodnuSkup{tinu u Beograd. Srbi odnosno Srbijanci, normalno rasu|uju}i, mi-slili su da je to politika i politi~ko ucewivawe od strane Hrvata. U stva-ri to je bio religiozni-fanati~ki pokret hrvatskog patolo{kog kolekti-

65

va, koga su hrvatska gospoda politi~ki iskori{}avali (istakao Q. P). Tojmra~noj sredove~noj provali ovog krda bastardije i degenerika trebalo je svedrugo staviti nasuprot samo ne blaga normalna sredstva: demokratsku poli-tiku na podlozi bratskih obzira i ravnopravnosti. Besomu~niku se ne pri-stupa na flasterima i aspirinima, ve} sa lu|a~kom ko{uqom ili konopcem.

Vide}i koliko je Kraqu i dràvi, odnosno Srbima stalo da Hrvati u|uu parlament, ova “parlamentarna apstinencija” Hrvata u rukama Radi}e-vim postala je glavni i najja~i adut protiv Beograda i Srba, koje se u istovreme progla{avali najcrwim reakcionarcima i diktatorima. Ta~no uvekpo istoj hrvatskoj metodi: svoje zlo i nevaqalstvo samo prebacuj na drugoga!

S druge pak strane, posle sloma Austrije, ovo zacarivawe austrijske tru-leì u Hrvatskoj i Zagrebu, brzo se pro~ulo i izvan granica Jugoslavije. Iiz svih krajeva biv{e Dvojne monarhije pohitao je u Jugoslaviju sav onajqudski gad i olo{, koji se ba{ zbog svoje austrijan{tine i ina~e tolikokompromitovao da se nije mogao odràti ni u svojoj ro|enoj novoosnovanojnacionalnoj dràvi. Tu je bilo Ma|ara, Nemaca, êha, Poqaka, a najvi{eJevreja. Poznata je stvar da su u Zagrebu posle oslobo|ewa bili dugo vrlounosni poslovi: prelazak u Jugoslaviju (primawe u jugoslovensko drà-vqanstvo i izdavawe dozvola boravka na temequ la`nih dokumenata) naj-sumwivijih austrijskih dràvqana. Na àlost ovom trovawu dràvne idru{tvene organizacije pri samom porodu jedne mlade dràve, kumovali sui mnogi pokvarewaci i {i}aryije iz Beograda, ne vode}i mnogo ra~una o to-me, da }e time kad-tad sami sebe pose}i. Jer najzad je nestalo te jadne dràve ine samo da je upropa{}en ceo srpski narod i wegova imovina, nego i wihoviprqavo ste~eni kapitali odo{e do |avola! Odbego{e ih tako oba carstva.

Ali tako uvek biva, kad neko ni~e tamo gde ga ne seju. Srpski narod posvojoj sudbini, karakteru i krvi morao se privoleti – nebeskom carstvu, ka-ko to divno i jasno naglasuje na{ narodni genij u na{oj narodnoj pesmi. Mo-rao je, jer za drugo nije odre|en. Nije svako za sve. Jer sasvim drugi qudi, oddrugog soja i drugog kova no {to je srpski, ho}e se uop{te za mogu}nostopredelewa zemaqskom carstvu, u {to se uostalom, kao u sve drugo, ne ula-zi samo tako, kao – grlom u jagode.

Nema sumwe da je ovaj jak priliv pokvarewaka i spekulanata iz celebiv{e Austrije u Zagreb i Hrvatsku silno oja~ao hrvatsku bastardiju, ko-ja se kao kakvo gnezdo najopasnijih bakcila u dràvnom telu po~iwe vrlobrzo da pretvara u pravu rak-ranu. Odmah }emo videti na koji na~in i gdeje to izbilo.

Jer dok je Stjepan Radi}, u ime svoje stranke, odnosno u ime hrvatskog se-qaka, sabotirao i potkopavao politi~ki ìvot cele zemqe i dràve, hr-vatski privrednici ili, boqe re}i, ono nekoliko wihovih privrednih hoh-{taplera i ratnih {vercera, sa Prpi}em i Hafnerom na ~elu, sa kojima suse izme{ali belosvetski spekulanti, ve}inom Jevreji iz Be~a i Pe{te,gangsterski se spremi{e i halapqivo naklopi{e da na prevaru izvuku ipro`dru sve koristi i profite iz cele Jugoslavije, a od ove najvi{e iz srp-skih zemaqa i krajeva. Na àlost, to im polazi za rukom preko svakog o~e-kivawa. A evo kako su to izveli. Zagreb do sloma Austrije u privrednom po-66

gledu nije zna~io gotovo ni{ta. Bilo je ne{to malo narodnog kapitala, ve-}inom iz Amerike, od iseqenika, u Prvoj Hrvatskoj [tedionici, od drvneindustrije u hrvatskim rukama bile su tek mawe strugare. Jo{ je tu i tamobila wihova koja pivara i po koja gradska elektri~na centrala. Sav ostalikapital, krupna drvena industrija, i ako je bilo jo{ {to od ve}ih preduze-}a i trgovina ne veliko, sve je to bilo u rukama stranaca, Nemaca i Ma|a-ra, ve}inom Jevreja. Eto, kakvi su “silni” kapitalisti, finansijeri, indu-strijalci, i “veliki” stru~waci u tim granama bili Hrvati pre ulaska u Ju-goslaviju! I {ta ove goqe i ratni {verceri u~ini{e tada? Udruì{e sesa be~kim i pe{tanskim Jevrejima, i to ve}inom sa onima koji nisu imalinikakvog svog kapitala, pa napravi{e aran`mane sa propalim austrijskimi ma|arskim fabrikama i to, razume se, sa onim najstarijim i najlo{ijim,jer su bile jevtine, pa sve to po~e{e, na vrat na nos, preseqavati u Hrvat-sku. U to vreme fabrike i najraznovrsnija preduze}a nicali su u Zagrebu,Karlovcu, Sisku, Brodu i drugde, kao gqive posle ki{e. Uz to, dabome, na-grnu{e u Jugoslaviju novi talasi svih mogu}ih tehni~kih stru~waka: rad-nika, inìwera, direktora, samih stranaca, ve}inom Nemaca ili, boqe re-}i, u idu}em kolenu vatrenih Hrvata, “korenika” sigurnih, budu}ih petoko-lona{a i frankovaca. I na temequ tog preseqavawa i budu}eg rada tih fa-brika ovi hrvatski “privrednici” proglasi{e sebe preko hrvatske {tam-pe, koja je bila sva u wihovim rukama, pravim industrijalcima, bankarimai finansijerima, i uop{te privrednim magnatima prvoga reda. Onda se Za-grebu u tome pogledu pridruìla i Qubqana. Samo {to Slovenci nisu gr-dili ve} podilazili Srbima i Beogradu, kukaju}i do neba na siroma{tvusvoje zemqe i naroda, iako je slovenski seqak vazda ìveo boqe i gospod-skije od srbijanskog varo{anina.

Ovde treba uzeti u obzir jo{ i to, da su Zagreb i Hrvatska za pro{lograta ostali potpuno po{te|eni od ratnih nevoqa. Na wihovom teritorijunisu se vodile borbe niti je Zagreb bio kad bombardovan. Oni su dakle sa-~uvali u celosti svoju privredu. To isto vredi za Qubqanu i Slovence. Ka-da se jo{ tome doda, da ni Hrvatska ni Slovenija, zahvaquju}i Srbiji, nisutrebale snositi nikakve posledice pobe|enih ni pla}ati kakve reparaci-je, iako je hrvatska soldateska klala i palila po Srbiji, nego naprotiv pre-ko svog tako sa~uvanog privrednog ivota i poslovawa wima su stajale u iz-gledu i dobici, pored ostaloga, ba{ i od onih reparacija koje su Nemci iBugari, jednim delom i za wih morali pla}ati Srbiji. Wima je dakle Jugo-slavija, sa ekonomskog gledi{ta do{la kao zgoditak na lutriji ili nebeskamana s neba. Ali to nije sve.

Zna se da je predratna Srbija imala svoju lepu izvoznu i uvoznu trgovi-nu, zatim bogate rudnike, pa malu industriju i bankarstvo koje se tek ra|a-lo. Kroz dva rata, jedan za drugim, od 1912-1918, ceo taj privredni ivot bioje upropa{ten, naro~ito za vreme austro-bugarske okupacije. Imovina po-jedinaca, kao i celog naroda, pala je na najniè grane. Posle proboja solun-skog fronta i oslobo|ewa, vra}aju se u opusto{enu zemqu Srbi iz emigra-cije, prore|eni, osiroma{eni i iscrpqeni do kraja. Celom narodu i zemqinije bilo ni do ~ega toliko stalo koliko do mira i oporavka. I ba{ to

67

umorno i rekonvalescentno stawe Srbije i srpstva do~eka{e jevrejsko-hr-vatski privredni gangsteri iz Zagreba kao zapeta pu{ka iza busije i nava-li{e kao {akali da temeqito operu{aju i posisaju svoje oslobodioce, ko-ji su to oslobo|ewe platili sa milion i po rtava, i da definitivno zaro-be i upropaste ceo ekonomski ivot srpskog naroda i srpskih zemaqa. Sva-kako, pored politi~kog pitawa mlade Jugoslavije, ovako nezdravo i naopa-ko postavqeno ekonomsko pitawe, odmah u po~etku ivota jedne dràve, bi-lo je sudbonosno i nije moglo druk~ije zavr{iti nego brzom bednom propa-{}u, a u woj najgorim stradawem ba{ srpskog naroda i srpskih krajeva.

Ali da se vratimo tu`nim uspomenama “bratstva” i “jedinstva” sa Hrva-tima krajem 1918 i po~etkom 1919. godine, ili boqe re}i: politi~kom samo-ubila~kom aktu Kraqevine Srbije i Srba, koji su pristali da ona gnojni-ca austro-furtima{kih upquvaka, u obliku hrvatske izrasline, u|e u zdra-vo telo srpskog naroda i dràve. Tako se za~ela bedna Jugoslavija. Nije on-da ~udo {to su odmah potom po~eli da izbijaju svakojaki ~irevi po tom te-lu, dok ga kona~no nisu i rasto~ili.

Me|utim, u to vreme, Srbija i srpski narod imali su u velikom svetu ve-liki ugled i gotovo bezgrani~an kredit. Ni{ta nije bilo prirodnije negoda se taj moralni i materijalni kredit iskoristi sada, kada je zemqi i na-rodu hitno trebalo pomo}i da se pridignu i oporave. Trebalo je samo di-rektno se obratiti, {to se novca i robe ti~e, velikim svetskim pijacama uParizu i Londonu. Tako bi se sigurno i uradilo da nije bilo “mile bra}e”Hrvata. Ali ba{ zbog te “bra}e”, polaze}i sa sasvim krive pretpostavke uovom slu~aju, da je Jugoslavija isto toliko hrvatska i slovena~ka koliko isrpska, pa prema tome ako se Hrvati i Slovenci pomognu i pridignu pro-tiv Srba, da je to uglavnom svejedno, jer je u interesu dràvne celine i za-jednice, i zato, u to vreme, niko u Beogradu i ne misli da se obra}a svetskimpijacama, dok novca i robe, po uveravawu Zagreba i Qubqane, ima u zemqiili }e ih kroz najkra}e vreme stvoriti. Uostalom, dràvi i vladi zar nijedu`nost da pomaè i pridiè doma}u privredu? Drugim re~ima: nije sei{lo direktno na izvore, pravim gazdama, ve} se stupilo u pregovore saonim zagreba~kim privrednim {egrtima, odnosno industrijsko-finansi-jalnim neznalicama, goqama i hoh{taplerima, koji su jo{ povrh toga, za-trovani austro-furtima{kim frankovlukom, iz dna du{e mrzeli i nipo-da{tavali sve {to je srpsko i jugoslovensko. I {ta se doga|alo? Ovi zagre-ba~ki “te{ki” industrijsko-finansijski “magnati”i “stru~waci”, sa la-`no nasme{enim licem i neverovatnom drsko{}u slego{e se jatimice uBeograd, po svim ministarstvima, da narodu i zemqi ponude, pod hrvatskomfirmom, svoje “velike”usluge: “golema”bogatstva i “nedostiìva”stru~naznawa i iskustva, kao posledice hiqadugodi{we kulture i dràvotvornemudrosti Hrvata! Koje li gorke ironije! A Srbi, pored ostaloga, umorni imaterijalno iscrpqeni, a i da se pokaù kao qudi i bra}a prema Hrvati-ma, nisu mnogo vodili brigu o tome otkuda i kako }e im dolaziti ta pomo}.Hvala Bogu - rezonovali su oni - da u zemqi ima jo{ toliko privrednihpreduze}a i stru~waka . Kad se materijalno pomognu i pridignu Zagreb iQubqana, pomo}i }e se onda i Beograd. Ali oni u Zagrebu bili su daleko68

od toga da tako misle. [tavi{e, oni ne bi bili ono {to jesu da u isto vre-me nisu po~eli da truju i korumpiraju u Beogradu sve {to je bilo pristu-pa~no mitu i nevaqalstvu. To je onaj “~anak so~iva”- pored naivne dobre vo-qe i glupa~ke predusretqivosti onih na vlasti - za koji su srpske {i-}aryije i zelena{i prodali i izru~ili gotovo celokupni ekonomski i pri-vredni ivot Srbije i srpskog naroda, a onda cele Jugoslavije zagreba~kimprivrednim gangsterima. A gangsteri kao gangsteri taj srpski “~anak so~i-va” prozva{e brè boqe “beogradskom ~ar{ijom”, odnosno pokvarenim Be-ogradom i Srbijancima koje preko svoje {tampe, i svakom zgodom uze{eprebacivati sve svoje daleko ve}e i neverovatnije lopovluke i pqa~ke.Uop{te u ìvotnoj i politi~koj igri sa Srbima, Hrvati rade kao one ti-pi~ne varalice na kocki. Dok dobijaju onda strogo paze i grabe sve {to impada. Ali ~im po~nu gubiti, brè boqe pome{aju svoje karte sa srpskim. Toje ta velika kockarska mudrost wihova. Jer ma kako se posle stvar raspra-vila, oni su uvek na dobitku.

A sad da vidimo malo izbliè to “poslovawe”. Po wihovom sopstvenompriznawu, razume se, samo me|u wima samima, u ~etiri oka, to je bilo zlat-no doba hrvatskog napretka i naglog boga}ewa na svim linijama. Nikad prenisu se Zagreb ni Hrvatska tako naglo pridizali i plivali u blagostawu iizobiqu, kao ba{ onih prvih desetak godina posle “prevrata” jer preko wiho-vih usta nije nikad pre{la re~ “ujediwewe” ili boè sa~uvaj “oslobo|ewe”.

A evo kako su radili. Za preselewe, investicije i prometni kapitalonih rashodovanih ili propalih fabrika i preduze}a iz biv{e Austrije uHrvatsku, davala je novac najpre prva Prva Hrvatska [tedionica. To jeopet bila specijalna pqa~ka i prevara svog sopstvenog naroda od straneovih istih hrvatskih privrednika. Mi se u to ne bi me{ali, da jugosloven-ska dràva, odnosno Beograd i Srbi, nisu opet morali spasavati i kako ta-ko zatrpavati i tu hrvatsku moralnu rupu i skandal. A i dobar deo srpskogkapitala je tu bio, jer su filijale prve Hrvatske [tedionice u Beogradu anaro~ito ona u Skopqu, radile vi{e i boqe (sa u{tedama srpskih ulaga~a)nego centrala u Zagrebu. Za nas je ovde va`na samo ~iwenica, da ni ono ma-lo narodnog kapitala s kojim je Hrvatska ulazila u Jugoslaviju nije bilodovoqno za velike poslove i planove u koje se upustio privredni Zagreb.To otprilike izgleda kao kad neko sa 50.000 ho}e da gradi palatu. Na alostna{u, ovim zagreba~kim privrednim ma|ioni~arima po{lo je za rukom dasu za te pare, kroz najkra}e vreme, zaista sagradili palatu, pa i ~itav dvo-rac, i jo{ pored toga namlatili te{ke milione! Svakom razumnom ~ovekuje jasno na koji na~in je to mogu}no. Jugoslaviji je tada pre svega trebalo pa-ra, samo para. Naro~ito je to vaìlo za Srbiju i srpske krajeve. Ne samopojedinci nego i mno{tvo najraznovrsnijih preduze}a (trgovine i nov~anizavodi do najsitnijih palana~kih {tedionica) hitno su traìli zajmove pamakar i skupe. Zagreba~ke privredne goqe odmah su se tu sna{le. Imali suve} u rukama poruybine, u novcu i robi, za potrebe jednog celog naroda i dr-àve. I, prirodno, kao prave pretrglije ili tzv. “stromani”, oni nisu s timoti{li na svetska trì{ta, jer ih tamo nije niko znao, ve} opet (kud }e su-za no na oko) u Be~ i Pe{tu. I tamo, kod sebi ravnih “finansijera” koji su

69

mo`da i imali neku svoju crkavicu, u~ini{e milionske poruybine i poslo-ve, u novcu i robi, za potrebe, za ~ist srpski ra~un. A tek ovima, ve}inombe~kim i pe{tanskim Jevrejima, uspeva da uhvate vezu sa svetskim finan-sijskim izvorima i da, uz vrlo povoqne uslove za sebe, angaùju strani ka-pital za Jugoslaviju. I tako iz ruke u ruku, sve skupqi, taj strani novac, naj-zad stiè na raspolagawe zagreba~kim “finansijerima”, koji ga onda pla-siraju u Jugoslaviji uz kaji{arske kamate. U to vreme u Jugoslaviji bila jezakonom dozvoqena kamatna stopa od 28 do 32%. Kad se tome dodaju svi onibankarski trikovi i podvale sa zara~unavawem svakojakih tro{kova, ondase ta kamatna stopa stvarno pewala na 50 do 60%. A preko varawa na kvali-tetu robe, kao i zbog stalnog umetnog dizawa cena, jer su “gospoda” odmahstvorila kartele, ukupna dobit na svemu tome bila je preko 100%.

Tu se samo po sebi razume da su ovoj tu|inskoj austro-frankova~koj pri-vrednoj kliki bili naro~ito na zubu srpski krajevi i srpski narod, koga sunaro~itim zadovoqstvom zakidali i varali gde god su mogli. Prema osta-lim krajevima Jugoslavije, naro~ito prema uòj Hrvatskoj, a osobito slo-vena~ki privrednici prema svojoj Sloveniji, jo{ su imali nekog obzira.[tavi{e, vide}i prirodna bogatstva s onu stranu Drine, Save i Dunava,kao i bistrinu i vredno}u srpskog seqaka i srpskog ~oveka uop{te, ovaj hr-vatski koncern, koliko iz mr`we toliko iz straha, formalno je stvorionevidqivu carinsku granicu i primewivao nevidqivi carinski rat prematim krajevima i narodu, poput onog austro-srpskog carinskog rata iz 1906.godine. Jednostavno nisu hteli kupovati ni praviti poslove sa zemaqskimi narodnim proizvodima tih krajeva. Samo da se taj narod i zemqa ne bipridigli i osamostalili. Otuda su npr. {qivu u Bosni i Slavoniji, a svi-we u Sremu i Vojvodini, svojevoqno pla}ali skupqe, iako su mogli to da do-biju nesrazmerno jeftinije u Srbiji. Zbog toga su narodni proizvodi u Sr-biji i Ju`noj Srbiji bili stalno na neverovatno niskoj ceni. Uprkos zako-nima i dràvnoj upravi, oni su uspevali da Srbe u wihovoj sopstvenoj ze-mqi ekonomski izoliraju i gurnu prema solunskoj pijaci, gde su bili dale-ko nepovoqniji uslovi plasirawa robe, odnosno mogu}nosti zarade. Dabo-me, sve to oni ne bi mogli izvesti bez pomo}i onih srpskih nevaqalaca ko-ji su opet za “~anak so~iva” sve dubqe i beznadnije bili u kanyama ovih be-losvetskih parazita na srpskom telu.

S druge pak strane ko je imao o~i da vidi {ta se radilo u to vreme u Za-grebu, morao je da se krsti levom rukom od ~uda. U toj tako re}i ~istojaustrijskoj palanci, koja je koncem 1918. godine imala tek ne{to preko70.000 stanovnika, gde su svi va`niji poslovi, a naro~ito sva vrednija pri-mawa bili u rukama stranaca, Nemaca i Ma|ara, sada odjedared, za Jugosla-vije po~iwu da ni~u palate, banke, fabrike, trgovine i privatne ku}e kaoiz zemqe. îtava pusta poqa i kukuruzi{ta oko Zagreba (Sajmi{te, Pe-{~enica, Tre{wevka, Trwe) postaju kroz nekoliko godina gusta naseqa, odkojih ono na Sajmi{tu najotmeniji zagreba~ki kvart. To isto vredi i zadruga hrvatska mesta, odnosno jo{ sitnije wihove palanke: Karlovac, Si-sak, Slavonski Brod, Osijek, Split, Su{ak itd. Pqu{ti para iz cele Jugo-slavije u Zagreb i Hrvatsku, a i Qubqanu i Sloveniju, i svi tamo ìve ne-verovatno dobro i gospodski kao nikad pre.70

Evo dokaza da to nisu proizvoqne tvrdwe. Nekim trezvenijim srpskimprivrednicima po~e{e se o~i otvarati, i oni su za svoj ra~un proveli ma-lu privrednu anketu. To je bilo po~etkom 1926. godine. Poslali su u svekrajeve Jugoslavije, sem Slovenije, svoje qude, da ispitaju odakle stièroba, odnosno industrijski proizvodi, u du}ane i trgovine tih krajeva. Idobili su ovu statistiku: u Hrvatskoj i Slavoniji sa Me|umurjem 98% ar-tikala po du}anima i trgovinama je iz Hrvatske i Slovenije. U Bosni,Hercegovini, Dalmaciji i Vojvodini 95% artikala dolazi iz Hrvatske iSlovenije, a u Srbiji, Crnoj Gori i Ju`noj Srbiji 90% artikala dolaziopet iz Hrvatske i Slovenije.

Uostalom to naglo boga}ewe i prosperitet Zagreba i Hrvatske mogao sevideti svakom zgodom i svuda. Naro~ito cvetaju tada gra|evinarstvo i{tamparstvo. Novinarstvo, koje je ranije bilo bedno i neznatno, naglo sesad razvija i postaje neki faktor, razume se, sav u slu`bi ekonomskog i po-liti~kog velikohrvatstva. Isto tako hrvatski sport, koji do tada gotovonije postojao, naglo zahvata velike razmere i vaspitava mase mla|eg hrvat-skog sveta u najè{}em frankova~kom duhu. Hrvatske seqake iz siroma-{nih krajeva, kao i hrvatske radnike i zanatlije hrani i sve obilatije po-maè industrija i s wom spojena trgovina, koja se na vrat na nos podiè i{iri. Uop{te, u gradu kao i na selu, qudi su bili dobro odeveni i ugojeni,pa ~ak i obesni. Svakojaka zabavi{ta, barovi i no}ni lokali nicali su nasve strane i bili stalno krcati. Po~eo je da se tera luksuz naveliko. Tu suse naro~ito isticali zagreba~ki novope~eni bogata{i. Otuda su po Tu-{kancu i ostaloj slikovitoj i sun~anoj okolici Zagreba nicale vile i pa-late sa najve}im konforom i neverovatnim luksuzom. Za persijske }ilime(Persertepihe) i najre|e antikno poku}stvo pla}ale su se lude cene. NikadZagreb nije video toliko luksuznih automobila kao tada. Ti odvratni za-greba~ki bogata{i , sa pohrva}enim Jevrejima na ~elu, natjecali su se ko }eimati skupqa kola, rasko{nije ku}e i lep{e qubavnice. A wihove ènenisu znale {ta od obesti da potrpaju na sebe: koji i kakav “pelc” (krzno),koje brilijante i drago kamewe, i kakve toalete? Ni{ta za wih nije bilodosta fino i dosta skupo. I u koliko su se vi{e bogatili u toliko je to wi-hovo pona{awe bilo arogantnije i bezobraznije. E, to im, opet Hrvati ni-su mogli oprostiti nikako. Jer {to su ti isti zagreba~ki Jevreji po svomaustro-frankova~kom vaspitawu, mrzeli i prezirali Srbe, to je bilo - pohrvatskom sudu – sasvim u redu. Ali da se ovi “dotepenci ìdovski” ili“Pinki-Judi”, koji sve {to su stekli i postali imaju da zahvale jedino Hr-vatima, sad najedared usu|uju da Hrvate stavqaju u red sa Srbima, to je – ne-~uvena uvreda! I zato }e wima kad-tad suditi – hrvatski narod! Odavno seta pretwa ~ula u Zagrebu.

Ali po{to je gotovo ceo privredni ìvot Zagreba i Hrvata bio u ruka-ma tih pohrva}enih Jevreja, a po{to su ti Jevreji u~inili Hrvatima drago-cenih usluga ba{ u borbi protiv Srba i ~ine takve usluge jo{ i daqe, toHrvatima nije preostajalo drugo, nego da podviju rep pa da ~ekaju svoje vre-me. Ovi |avoli od bastardije kao da su slutili da }e jednog dana sva bogat-stva zagreba~kih Jevreja, ste~enih ve}inom na srpskom znoju i ùqevima,

71

pasti u wihove ruke. Jer sve {to je srpsko, pa makar oti{lo u desete ruke,~ije kona~no moè da bude, nego- hrvatsko! Kao br{qan {to ne moè da za-misli svoj ivot bez zdrave bukve, jele ili hrasta, u koji se toliko usisao,da ga ve} smatra drugim, niìm i podre|enijim delom samoga sebe!

Najzad ne moèmo a da ovaj letimi~an pregled hrvatskog privrednog po-slovawa u Jugoslaviji na zavr{imo onim buketom najobi~nije goleme kra-|e i pqa~ke narodne imovine, kao i materijalnog upropa{}avawa ~itavihjugoslovenskih pokrajina. To je ona gomila umetno izazvanog propadawa ikrahova niza banaka i privrednih preduze}a, u kojima su glavnu re~ vodiliHrvati (podvukao Q. P). To su: “Slavenska Banka”, “Jadranska Banka”,“Balkanska Banka”, “Hrvatska Eskomptna Banka”, “Hrvatsko GospodarskoDru{tvo”, “Banka i {tedionica za Primorje”, “Selo Banka” i mnogi dru-gi mawi nov~ani zavodi. Tu se ne radi o milionima, ve} o miqardama dina-ra, koje su pokrala i upropastila hrvatska gospoda. Kako se u tim preduze-}ima radilo najboqe se moglo videti na pretresima protiv “Na{i~ke d.d.”u Osijeku. Skandal je tu pucao toliki, da se stvar morala zata{kavati. Sva-kako u nizu tih lopovluka i jo{ ve}e kra|e narodne imovine, odnosi rekordPrva Hrvatska [tedionica, koja je imala preko 2 miqarde dinara narodneu{tede, i to ne samo hrvatske, ve} i dobrim delom srpske. Tu tvr|avu i po-nos hrvatskih finansija i privrede za ne{to vi{e od 12 godina toliko suizgrizli hrvatski pacovi, da je ta banka neminovno morala da doìvi sud-binu svih ranijih propalih hrvatskih banaka. Ali to bi bio toliki ne sa-mo na{ doma}i, nego i me|unarodni skandal, koji je ozbiqno pretio ban-krotom celoj Jugoslaviji. Da se to ne dogodi, dràva je opet morala da spa-{ava ove hrvatske lopuè, razume se, na ra~un naroda i zajednice, u kojoj suopet Srbi, kao najve}i i najja~i sastavni deo, morali pla}ati najvi{e. Pritome je karakteristi~no, da nikada niko od ovih hrvatskih gangstera nijeozbiqno pozvan na odgovornost, a kamoli da bi bio osu|en. Za{to? Jer tonije dozvoqavao “hrvatski narod”, odnosno Hrvatska Seqa~ka Stranka saRadi}em ili Ma~ekom na ~elu, ~ije je vo|stvo i uà okolina direktno u~e-stvovala u toj velikoj pqa~ki, a hrvatski narod indirektno vukao velikekoristi od toga. Osim toga, sa politi~kog gledi{ta, takvo sabotirawe iekonomsko upropa{}avawe Jugoslavije, odnosno Srbije i Srba, zar nije jed-na od temeqnih ta~aka programa hrvatske politike uop{te, kako smo vide-li ranije? (podvukao Q. P). Drugim re~ima: hrvatski privredni gangsterii hrvatski politi~ki gangsteri ~ine jedinstvenu organizaciju, nerazduì-vo telo pod firmom “hrvatski narod”. I sad neka se ko usudi da dirne u tusakrosanktnost! Uop{te ta fraza o “hrvatskom narodu”, u koji se ne sme di-rati i koji nije nikad odgovoran ni za {to, uvek je pokrivala hrvatske pr-qav{tine i lopovluke.

S druge pak strane za ilustraciju srpskog morala i karaktera, uprkossrpskih pokvarewaka i {i}aryija, ~iji krug je ba{ ova hrvatska bastardi-ja uvek nastojala da {to vi{e pro{iri, eno, pored ostalih primera, slu~a-ja “~a~anske {tedionice” u Srbiji. Kad je ta banka, sa neuporedivo mawimkapitalom, propala na isti na~in kao {to su propale gorwe hrvatske ban-ke, svim ~lanovima uprave tog zavoda zaplewena je sva imovina, a direktorte {tedionice, neki Nikoli}, uhvatio je mnogogodi{wu robiju.72

Ali pokvarenost srì hrvatskog elementa ne bi bila na svom vrhuncu daba{ tada, za najve}eg prosperiteta i boga}ewa Hrvata na ra~un cele Jugo-slavije, Hrvati nisu progla{avali svoje krajeve “pasivnim”. Jer oni neproizvode dovoqno ìta! Kao da je te{ko kupiti jeftino ìto, kad si punpara i svake druge blagodeti! To nije ni{ta drugo zna~ilo nego: vi, Srbi, iva{i srpski krajevi, koje mi tako temeqito pqa~kamo, ajdete sada pa nas,osiroma{ene i progowene Hrvate, pomognite jo{ i iz svojih privatnihsredstava, u koliko vam je jo{ {to preostalo. A oni qudi ili pokvarenipoliti~ari na vlasti u Beogradu davali su to Hrvatima, koji od dobra iobesti ve} nisu znali {ta da po~nu. Dok je srpski seqak propadao sve nièi dubqe u dugovima, oskudici i svakojakoj zaostalosti. U isto vreme svi Hr-vati slo`no su trubili na sva usta celom svetu, naro~ito preko svoje {tam-pe, da su Srbi oni koji “ugwetavaju” Hrvate i da Srbi i Beograd najbezob-zirnije iskori{}avaju Hrvatsku i Hrvate! U podlosti i pokvarenosti zarse moè daqe? (Podvukao Q. P)

Videli smo, me|utim, kako su Srbi ekonomski iskori{tavali Hrvate iZagreb. A {to se ti~e politi~ke dominacije Srba nad Hrvatima, dovoqnoje upozoriti samo na to, da sigurno u celom svetu nije bilo dràve, osim je-dine Jugoslavije, koja bi u svom liberalizmu i demokratskom duhu i{la ta-ko daleko, pa u svojim granicama podnosila stvarawe i organizovawe jednestopostotne antidràvne stranke, kao {to je Hrvatska Seqa~ka Stranka.Jer ta stranka, na usta svog {efa Radi}a, i suvi{e je jasno, od svog po~etka,dala celom svetu na znawe: da ne priznaje ni Kraqa ni monarhije ni jedin-stva sa Srbima. Dakle ni jednog od temeqnih osnova na kojima je bila sazda-na Jugoslavija. A za tzv. “srpske diktature” (od 6. januara 1929) vi{e je po-ginulo àndarma i policajaca od hrvatske ruke, no {to je bilo optuènoHrvata za ru{ewe dràve. A da se tu ne ura~unaju one mnoge nevine `rtvequdi koji su poginuli ili bili raweni od eksplozija podmetnutih hrvat-skih bomba i po èlezni~kim stanicama, vozovima pa ~ak i po Beogradu.Prema tome, ko je ovde reakcionar, pqa~ka{ i terorista jasno je svakom ra-zumnom ~oveku (podvukao Q. P).

Ali da se vratimo Stjepanu Radi}u i wegovoj politi~koj mudrosti u bor-bi Hrvata za “hrvatske pravice”. Videli smo kako izgledaju te wihove “pra-vice” na ekonomskom i politi~kom poqu. Postignu}e tih pravica ili bo-qe re}i, ispuwewe tih hrvatskih èqa da se izraziti u ovih nekoliko re-~i: ova austro-hrvatska bastardija ne èli ni{ta vi{e ni mawe, nego dasrpski narod ustupi Hrvatima svoje tekovine pro{log rata i da se jo{ do-brovoqno pot~ini Hrvatima, odnosno da svojevoqno stupi u suàwstvo Hr-vata. Ali ni to jo{ nije sve. Jer pri tome bi Srbi, po tim istim hrvatskimèqama, morali da i daqe snose odium i odgovornost kao “ugwetava~i” i“pqa~ka{i” Hrvata! E pa {ta }ete jo{ vi{e? Ali uprkos nelogi~nosti inemogu}nosti svega toga, to su fakti~no bili i ostali krajwi ciqevi Ra-di}eve, pa posle Ma~ekove politike, odnosno ciqevi celog hrvatskog na-roda. Oni se, dodu{e, u tome pogledu nisu nikad tako jasno izraàvali , alije sve vodilo tome. Jer sve ~iwenice i docniji doga|aji, sa osnivawem Ne-zavisne Dràve Hrvatske na kraju, to i suvi{e jasno potvr|uju.

73

Naro~ito je Radi} u svom neumornom pri~awu i pisawu bio majstor da,izme|u re~i ili redaka, svojim Horvatima, sa austrijski o{amu}enim mo-zgom, stalno podvla~i i nagla{uje te wihove èqe i ciqeve. I ova bastar-dija divno ga je razumevala, a sav ostali normalan svet nije ga nikako shva-}ao, a kamoli je mogao doku~iti {ta to zapravo Hrvati ho}e. Uostalom ovoizigravawe jo{ ve}e budale u glupaka no {to u stvari jesu, jedna je od te-meqnih karakteristika najhrvatskijih Hrvata - hrvatskih Zagoraca i kaj-kavaca. Taj nesumwivo degenerisan i duhovno jako zaostao narod, utawilekrvi, jer mnogo pije (zbog vinorodnog kraja), jer se nije nikako me{ao sa su-sedima, niti se voleo kuda iseqavati, a koga je kroz vekove zaista ugweta-vala i iskori{tavala, s jedne strane, wegova vlastela, ve}inom drugog po-rekla, a s druge strane do neverovatnosti ga zaglupqivalo wegovo katoli~-ko sve{tenstvo, opet u slu`bi tih feudalaca, ne bi se mogao odràti, da senije u wemu jako razvila ba{ ta glupa~ki podmukla i zato neobi~no opasnaprepredenost. Otuda u Zagrebu, kod hrvatske gospode, pored onog general-nog izraza “zalupani mu`” za duhovnu zaostalost wihovog seqaka. Mo`da suba{ zbog toga ovi hrvatski seqaci toliko, do neverovatnosti tvrdoglavi iprocesijanti za pri~u. Ta nastrana osobenost hrvatskog seqaka, Zagorca,stvorila je onda specijalno izrabqiva~ki wihov vlasteoski, odnosno inte-lektualni tip hrvatskog “fi{kala” ili advokata, ~iji ne samo cinizam ipokvarenost, ve} i ograni~enost i naduvanost, odnosno hoh{taplerstvo,~ine rekord svoje vrsti. A taj fi{kalski duh, opet, provejava gotovo svu hr-vatsku inteligenciju. U svojoj demagogiji, da ugodi narodu, nije uzalud Stje-pan Radi} te hrvatske “{qivare” (vlastelu) i “fi{kale” stalno nazivaopokvarenom gospodom.

Nas ta karakteristika hrvatskog zagorskog seqaka ne bi toliko zanima-la, da ta crta wihova karaktera nije prenesena, u daleko sloènijem i raz-ra|enijem obliku, prvenstveno u wihov politi~ki a odatle u onda ceo dru-{tveni i javni ìvot. Na tu udicu ili duboko skrivenu o{tricu u plano-vima i psihologiji ovih podmuklih ograni~ewaka i degenerika, posekli suse ve} mnogi mudri i normalni. Otuda i Srbi, zbog svoje neopreznosti, od-nosno predrasuda o Hrvatima, ~as ih precewuju}i ~as potcewuju}i, naro~i-to za posledwih 20 godina, stalno su nale}ali na tu o{tricu, koja im je naj-zad posekla ìlu kucavicu i toliko se srpske krvi prosulo da preti jakaopasnost srpskom narodnom telu. Nadajmo se da }e ovo stra{no iskustvonajzad dovesti pameti sve srpske glave, srca i mozgove. I tada }e zauvek bi-ti kraj toj bednoj hrvatskoj mudrosti! (Q.P)

Svakako Stjepan Radi} u toj svojoj bastardiji predstavqa izrazit tip tog“prefriganog muà”. Za wega se nikako ne moè re}i da je pored toga biojo{ i “zalupani mu`” ili glup, kao {to je slu~aj sa Ma~ekom, kako }emo vi-deti docnije. Naprotiv: on se samo pravio glupim ili ludim, kako mu je ve}to trebalo. Na tu kartu stalno je igrao i mnoge izigrao. Zato su se wegoviseqaci, odnosno svi Hrvati, i okupili oko wega. On je stalno gudio wiho-vu staru pesmu “ubog mu`- gotova la`” to jest petqaj, varaj, laì, pa pri tom{to vi{e grabi. Na àlost u toj podmukloj hrvatskoj igri bili su idealanpartner ba{ Srbi, koji su stalno gubili, qutili se ili i{~u|avali. Hr-74

vatsko uìvawe bilo je dakle dvostruko. Jer takve divne `rtve jo{ dosadnisu imali. I danas, u N.D.H., kad Paveli}eva usta{ija propada a partiza-nima o~ito sunce ne svawava, Hrvati se opet gomilaju u jedino spasavaju}ekorito i maticu hrvatsku - Ma~ekovu stranku, i tu iz dna du{e iskreno pri-èqkuju makar i – velikohrvatsku Jugoslaviju, u kojoj }e ovoga puta jo{ bo-qe i savesnije po{i{ati i do kraja pro`dreti dragu rtvu - “bra}u” Srbe.

Ali da vidimo kako je ostali veliki svet reagirao na tu hrvatsku poli-tiku. Kod ku}e, u Jugoslaviji, sve do 1923 godine, Stjepan Radi}, sa svojim iz-razitim antidràvnim programom, nije mogao ni{ta posti}i, osim {to suse Hrvati u sve gu{}im gomilama zbijali oko wega. Povrh toga mu je hap{e-we od strane jugoslovenskih vlasti donosilo oreol mu~eni{tva. Ali tu suse prvi put na terenu sukobile nesamo hrvatska nacionalna, ve} i hrvatskadràvna ideja sa onom srpskom. Po dana{wem sudu svih uticajnih Veliko-hrvata, tu su Srbi, za vreme Jugoslavije, napravili svoju prvu i najve}u gre-{ku. Mesto da su odmah u po~etku to hrvatsko zametawe dràve u dràviugu{ili u klici, makar i drakonskim merama, kao {to su to Hrvati bilinavikli da primaju od Nemaca i Ma|ara u pro{losti, a zbog toga im Nem-ci jo{ i danas toliko imponuju, Srbi su se kolebali. Nisu znali {ta da ra-de. Malo bi stegli pa odmah popustili. Ni na kraj pameti nije nikad biloHrvatima, da su to Srbi radili iz obzira demokratskih, liberalisti~kihili ~ak bratskih. Naprotiv, odmah tu, na po~etku zajedni~kog ìvota, Hr-vati su Srbe ocenili kao nesposobne da iskuju novu dràvu. Odnosno kaoslabi}e i niè od sebe, u {to uostalom nisu nikad bili uvereni, ali su tosvesrdno èleli i stalno na sva usta govorili, kako bi u to najpre uverilisebe, a onda mo`da jo{ koga oko sebe.

Svakako, u to vreme Radi}evog otvorenog stava prema Kraqu i dràvi ,odnosno prema Srbima i Srbiji, kako rekosmo, nije mogao da postigne ni-{ta, zahvaquju}i Kraqu Aleksandru, koji je nesumwivo bio nosilac i pre-stavnik onog visokog i plemenitog srpskog nacionalnog duha, koji izbija izna{e narodne pesme i koji su jo{ vi{e izgradili i uzdigli Wego{, Kara-|or|e, Vuk Karayi}, Cviji}, Pa{i} i mnogi drugi. Pored ostaloga i zato,{to Kraq Aleksandar kao i ve}ina Srba nije uzeo ozbiqno u svoj svojojmra~noj drskosti i bezumnosti, taj stav Hrvata. Kao normalni qudi i poli-ti~ari, liberalno i demokratski vaspitani, Srbi prosto nisu verovali daova hrvatska bastardija zaista ono ho}e {to je ipak iz Radi}evog brbqawai harangirawa proizlazilo: otstup i kapitulacija svega srpskog za ra~unhrvatski. I zato su taj stav uzeli kao bezobrazan, ucewiva~ki trik Hrvata,da bi od Srba u Jugoslaviji isisali {to vi{e koristi. Ima u ìvotu ta-kvih pojedinaca, koga u nevoqi, gladnog i bosog, dobronameran ~ovek pri-mi u svoju ku}u, odene ga, nahrani qudski pomogne, a koji ba{ zbog toga izdna du{e mrzi tog svog dobro~initeqa. I ne samo to, nego taj bestidnik jed-nog dana podnosi svom dobro~initequ takve ra~une i o{tetne zahteve, da biovaj zlosre}nik mogao da namiri ovog pokvarewaka, biv{eg goqu i gladnicu.Prirodno takve tipove smesta izbacuju iz ku}e i zatvaraju im vrata za uvek.

Tako je i Kraq Aleksandar u to vreme zatvorio vrata Radi}u, kome sad,kao pravom hrvatsko-zagorskom procesijantu, nije preostajalo drugo, nego

75

da u ovom “svom sporu” apeluje na vi{i sud, odnosno da putuje u London, Be~i Moskvu, da se potuì na nepravdu i nasiqe srpsko! Ovaj “prefriganimu`”, ili palan~ka hrvatska mudrica, ra~unao je ni vi{e ni mawe nego da}e sa svojim laìma i drsko{}u podvaliti onim u Londonu, Be~u i Moskvi,koji }e onda, slo`no ili svaki pojedina~no, prisiliti Srbe da izvr{e po-liti~ko samoubistvo u korist Hrvata. Ali, razumqivo kao svaka ku}a odkarata ili mehur od sapunice na velikim svetskim vetrometinama pretvo-ri{e se za~as u – ni{ta. Jer kada u Beogradu nisu pravo znali {ta Hrvatiho}e, jo{ mawe su to mogli doku~iti oni u Londonu. Pogotovo kad Radi} ni-je mogao nigde otvoreno da iznese fakti~ne hrvatske zahteve i èqe. ~ak iboq{evicima, koji su ba{ ovakve napola o{amu}ene, a pokvarene tipovesvagda iskori{}avali, Radi} se ~inio politi~ki toliko nemogu} i fanta-sti~an, da mu nisu obratili nikakve pa`we. I ovaj genijalni “genijalni”politi~ar morao je da se, pokisla perja i propao na svim stranama, vra}akri{om u Zagreb i sakriva u ozidanu rupu Seqa~kog Doma. Sa malo sile ipameti, tu je jo{ jednom bila zgoda da se Radi} i wegova stranka onemogu}e,a patolo{ki mra~noj dinamici ove austro-frankova~ke bastardije da sejednom za uvek stane za vrat.

Danas se u Zagrebu otvoreno govori u krugovima ma~ekovaca, da se ne mo-gu dovoqno na~uditi tom srpskom propustu, koji oni opet tuma~e kao sla-bost, odnosno nesposobnost srpsku. Jer prite{weni sa svih strana, Hrvatitada, u stvari, nisu ni za dlaku otstupili od svojih namera i svog programa,osim {to su dali formalnu izjavu da priznaju dinastiju i monarhiju, odno-sno Vidovdanski ustav. I za tu praznu formalnost, Srbi su rehabilitova-li Hrvate i wihovu politiku pred celim svetom i jo{ su {irom otvorilivrata svoje ku}e da po woj Hrvati vr{qaju kako ho}e. Tako je i bilo. Inte-resi srpskih partija odnosno srpsko partizanstvo, tu je opet nanelo veli-ke {tete srpskim dràvnim i nacionalnim interesima. U tome je svakakonajdaqe oti{ao fatalni Svetozar Pribi}evi} sa svojom Samostalnomstrankom, ~ija je politika (po~ev od zadarske rezolucije pa do histeri~nogwegovog republikanstva u izbegli{tvu) Srbima uop{te, a Srbima pre~a-nima napose, donosila samo nesre}u, krv i propast.

Po{to su se na tako lak i jevtin na~in izvukli iz }or-sokaka u koji su sa-mi sebe doveli, Hrvati su se tada u Beogradu najpre pritajali da prou~e si-tuaciju. A onda kad su u{li u vladu i Stjepan Radi} postao ministar pro-svete, postajali su sve bezobrazniji u srcu Srbije i srpstvu razvijali pod-muklu destruktivnu politiku, a pri tome grabili i vukli {to god su mogliza sebe i hrvatske krajeve. Nikad im nije bilo dosta. A {to je najkarakte-risti~nije, hrvatsko javno mi{qewe i wihova {tampa, koja je bila sva ra-di}evska, i daqe je udarala po Beogradu, Srbima i vladi, kao da su Hrvatiu najè{}oj opoziciji. âk je i sam Radi} javno izjavqivao, da oni (Hrva-ti) nisu u vladi ve} “pri vladi”. S time je celom svetu hteo da kaè dve od-brane laì, prvo, da Srbi tako strahovito terori{u i iskori{}avaju Hr-vate, da oni “jadni” u Beogradu i Jugoslaviji stoje vezanih ruku i bez ika-kvih prava; a drugo, da za sve ono prqavo {to oni rade u Beogradu i u vladi,snose odgovornost samo Srbi. Kao {to se vidi {to je dikla navikla, to te-76

ra daqe. A drug~ije ne moè ni da bude, kad nekoga ko te iz dna du{e mrzi ikoji jedva ~eka da te gde zaka~i i o{teti, pusti{ u ku}u da radi {ta ho}e.

Ali ta neverovatna hrvatska drskost i naduvenost u to vreme u Beogradumorala je najzad negde da izbije na jo{ o~itiji na~in. Odnosno ta hoh{ta-plerska wihova prepotentnost prema Srbima morala je negde da se preba-ci, do krajnosti pretera. Na nesre}u srpsku, to se dogodilo u samoj zgradiNarodne Skup{tine juna meseca 1928 godine.

Radi boqeg pregleda i obja{wewa toga doga|aja, ovde se moramo osvrnu-ti na tipi~nu taktiku svih demagoga i politi~ara osredwih sposobnostikad se na|u na vode}em poloàju. U svakoj okolini, oni ne podnose nikogani sebi ravnog po pameti, a kamoli kog ja~eg ili otresitijeg od sebe. Takoje i “prefrigani mu`” Radi} kupio oko sebe sve same qude ispod prose~no-sti. A na najosetqivija mesta oko sebe najradije je postavqao ograni~enequde, koji }e, koliko iz blagodarnosti toliko i zbog nemogu}nosti da {todrugo preduzmu, slepo sluìti wemu i wegovoj stranci. Tako nastaje onaj ve-nac politi~kih qudi oko Radi}a. Predavec, Pavle Radi}, Ko{uti}, Krwe-vi}, Basari~ek, [uba{i}, [utej, Toth, Bi}ani}, Andres i mnogi drugi. Po-red najboqe voqe ni za jednog od ovih qudi ne moè se re}i da su bar dobreprose~ne glave i pameti. A kao potpretsednika stranke i eventualnog svogbudu}eg naslednika, Radi} je opet svesno izabrao Vlatka Ma~eka, koji posvojoj bistrini i pameti, po mi{qewu svih gorwih u ~etiri oka, stoji da-leko ispod wih. Uostalom da je Radi} zaista tako radio najboqi je dokaz to,{to je kulturne, prosvetne stvari i uop{te ideolo{ku stranu svog “pokre-ta” i stranke poverio jednom retko organi~enom tipu, Rudolfu Hercegu,ne{kolovanom novinar~i}u i piskaralu, koji zbog svog neznawa i nepisme-nosti nije mogao da se odrì ni u jednoj redakciji lista duè od mesec da-na. Da bi ironija bila potpuna taj u prvom kolenu pohrva}eni Ma|ar, udru-èn sa isto tako u prvom kolenu pohrva}enim Nemcem, Rudolfom Matzem,nadrimuzi~arem, postavqa temeqe – autohtonog hrvatstva!

Me|utim u tom cvetu hrvatske-radi}evske inteligencije, po svojoj duhov-noj tuposti i zaostalosti, nesumwivo odnosi prvenstvo – Ivan Pernar. Udokaz toga dovoqno je da se baci pogled na taj mastodonski tip: tupa, niska~ela, praznih o~iju i orangutanskih ruku i nogu na neskladnoj telesini. Ko-me to nije dovoqno, eno ìvih {kolskih drugova tog istog Pernara, komeje, kao mladom maturantu, jedan od profesora, naredio da iza|e pred kate-dru i da tri puta iz glasa ponovi: “Ja, Ivan Pernar, najve}i sam bedak i volu ovom razredu!” I ovaj “nadobudni” mladi} i budu}i ponos hrvatskog naro-da, mirno je to, bez protesta, izvr{io.

Eto, taj duhovni bogaq, za najo{trije opstrukcione borbe u NarodnojSkup{tini, kad je jedan od srpskih poslanika govorio o srpskim `rtvamai srpskoj krvi prolivenoj za oslobo|ewe Srba i Hrvata, digao se odjedaredi proderao iz sveg glasa:

“Pa kaj ko{ta ta va{a srpska krv? Da je platimo!”U toj vatri i napetosti, to je bilo izre~eno na takav prezriv i omalova-

àvaju}i na~in kao da se radilo o pasjoj krvi, koju ~ak i on, Ivan Pernar,moè sa nekoliko gro{a da isplati. To je bilo vi{e nego inat, bruka i sra-

77

mota. To je bilo svetogr|e, skrnavqewe svega {to je jednom narodu uzvi{e-no i sveto, javno pquvawe Srbima i srpstvu u lice. I {to je jo{ gore, on jeto izgovorio, u ime svim tih glodara koji su se zagrizli u srpsko telo i ko-ji su zaista tako mislili i ose}ali.

Ni{ta prirodnije ni logi~nije, nego da se u tom ~asu na{ao jedan uvre-|en Srbin, kome je najzad puklo pred o~ima, u svoj svojoj odvratnosti i opa-snosti, {ta ta “bra}a” ho}e, pa po svom temperamentu ili ogwevitom ka-rakteru, kao biv{i ~etnik i nacionalni borac, koji je svojim o~ima gledaokako i za{to se srpska krv prolevala, vadi revolver i, bez premi{qawa omestu gde se to zbiva, puca na te orangutanske hrvatske aveti, koje su nadr-le da obe{~aste posve}ene srpske grobove i mu~eni~ku srpsku krv.

U stvari ti metci Puni{e Ra~i}a u Narodnoj Skup{tini nisu bili ni-{ta drugo nego neposredan, spontan signal Srbima i srpstvu na odbranuprotiv ove podmukle i sve ve}e opasnosti hrvatske. Istina, sad ve} pod te-ìm uslovima, ali tu se opet pruàla zgoda Srbima da se otresu svega togai u~ine definitivni razlaz sa Hrvatima. Sa malo samopregora i smelosti,tu je vaqalo sve Hrvate sabiti u wihove prirodne granice, a sve Srbe izHrvatske iseliti, pa u~initi amputaciju t. j. prepustili Hrvate wihovojsudbini. Neka jednom za svoj ra~un rade {to im je drago. Od tog ~asa Srbi-ja i Srbi naglo bi se oporavqali, uskoro se sasvim preporodili i nikad ihne bi stigli oni stra{ni udarci, jedan gori od drugoga, od kojih im ba{ naj-teì zadado{e – “bra}a” Hrvati.

Ali, na nesre}u srpsku, to se nije u~inilo i Srbi opet nasedo{e Hrva-tima. I to, ako }emo pravo, iz ~istih formalnih razloga: zbog mesta i na-~ina kako se taj doga|aj odigrao. I ni zbog ~ega drugog. Jer na dnu du{e sva-ki Srbin je ose}ao, da je Puni{a Ra~i} imao pravo i da je morao reagiratina sve ono. Samo ne na onom mestu i ne tako èstoko. Pa ipak, uprkos togsvog boqeg uverewa, Srbi, za voqu Hrvata, sude Puni{u kao obi~nog zli-kovca i tako dopu{taju Hrvatima da sve svoje laì, zlodela i podlosti po-kriju opet srpskom odgovorno{}u, odnosno srpskom brukom i sramotom.Iako u tom celom doga|aju nema ni bruke ni sramote, ve} elementarnog po-ziva i opomene celom narodu na samoodbranu.

Kod takvog stawa stvari, samo se po sebi razume padaju u vodu i ve}e la-ì i klevete hrvatske, kao da je Puni{a Ra~i} bio poslan od ovog ili onogsrpskog politi~ara ili stranke, ili ~ak od samog dvora. Da se to zaista hte-lo sa srpske strane, zar nije bilo u izobiqu drugih puteva, mesta, na~ina,~ak i sasvim legalnih, pa da se Radi}u i wegovoj stranci do|e glave? Uosta-lom ovi hrvatski glodari dobro su znali gde je istina a gde je la i kleve-ta, ali, kao uvek, nisu mogli ni hteli odre}i se tog glavnog svog oru`ja pre-ma svakom a najvi{e prema Srbima.

I tako Hrvati u daleko povoqnijoj poziciji i sa jo{ boqim izgledima ukona~ni svoj uspeh, ru{ewe Jugoslavije i uni{tewe Srba, udari{e u jo{è{}u i podmukliju borbu odnosno u jo{ ve}u la , komediju – ({ta su samoradili sa mrtvim Radi}em) – mr`wu i klevetawe Srba. S tom razlikom sa-mo {to sad na ~elu tog austro-frankova~kog krda nije vi{e stajao Radi},koji je ipak ponekad mislio i odlu~ivao svojom glavom, ve} wegov odabra-ni naslednik – Vlatko Ma~ek. 78

Ovde ne moèmo a da ne u~inimo malu digresiju, koja stoji u tesnoj vezisa hrvatskom inteligencijom, odnosno sa wihovom prosvetom ili kultu-rom, koju oni, ba{ zato {to nije stara ni 100 godina i {to uop{te i nijekultura, proglasuju hiqadugodi{wom. To je u Zagrebu wihovo “sveu~ili-{te” ili univerzitet. Kopija Pe{tanskog univerziteta, koji je opet lo{akopija Be~kog univerziteta, ova “visoka” hrvatska {kola, slika je i prili-ka ove mra~ne hrvatske bastardije, koju je Austrija stvorila od svih svojihnarodnosnih otpadaka na Jugu, da bude kvasac ili rasadi{te zla i pokvare-nosti prvenstveno protiv Srba i pravoslavqa, odnosno protiv svega onogzdravog, rasnog i originalnog {to je sa Balkana strujalo prema severu i za-padu. A to je u prvom redu srpska narodna pesma sa svojim sna`nim i izvor-nim duhom i visokim moralom. Kao vaspitna {kola narodnih masa, to jeuniverzitet nad univerzitetima prema ovoj zapravo javnoj ku}i, u moral-nom i materijalnom pogledu, kao {to je zagreba~ko “sveu~ili{te”. Samokroz 20 godina Khuenovog reìma, na tu {kolu za profesore mogli su do}i,u ve}ini slu~ajeva, samo korumpirani tipovi: kojekakvi protekciona{i ineznalice, sinovi nekoliko zagreba~kih familija, koje su taj svoj povla-{}eni poloàj zahvaqive, pored ostaloga, nemoralu svojih majki, ena, se-stara ili k}eri. Nije onda ni ~udo {to je, za vreme Jugoslavije, ba{ taj ka-dar univerzitetskih profesora u Zagrebu, zaklawaju}i se za univerizitet-sku autonomiju, bio leglo i àri{te najokorelijih austro-frankovaca,furtima{a i petokolona{a. A omladina, koju su ti pokvarewaci i karije-riste vaspitavali, kakva je mogla biti? Najboqi odgovor na to pitawe je-ste pona{awe i stav te iste omladine kad je, na ru{evinama Jugoslavije,progla{ena N.D.H. Velika ve}ina ovih “nadobudnih” mladi}a, od ma~eko-vaca pa do Jugoslovena, postade preko no}i quti usta{a. Wihova “sveu~i-li{na bojnica” pojurila je tada, kao ~opor kurjaka, u srpska mesta i kraje-ve, naro~ito u Bosnu, i tamo su se ovi budu}i hrvatski “visoki intelektu-alci” i “kulturno” vaspitani mladi}i takmi~ili u bestialuku i klawusrpske dece, èna, staraca i golorukih qudi. Ali kakva {kola takvi |aci!

Naro~ito pravni fakultet toga “sveu~ili{ta” od uvek je predwa~io unevaqastvu, {arlatanstvu i nadrinauci. Profesori tako stvarno ne drèpredavawa, ve} na ~asovima pro~itaju {to tu|e iz te struke ili pri~aju sa|acima o svem i sva~em, a najmawe o svom predmetu. Ti profesori, u veli-koj ve}ini, jo{ do danas nisu bili kadri da napi{u obi~ne uybenike za svo-ju {kolu. Mesto kwiga, tamo se |aci sluè “{kriptama” to jest. bele{ka-ma profesorskih predavawa, {apirografiranim na tabacima, a u stvaridelima tih profesora, ~ega se oni sami stide. Jer iz tih “{kripta” izbijatolika nesolidnost profesorskog znawa, osim toga jezik kojim su pisana ta“{kripta” tako je nakaradan i nepismen, da bi to bila prava bruka za svakogod tih profesora, kad bi se ti tabaci {tampali pod wihovim punim imenima.

Kao cvet ili kruna svega toga najboqe se vidi u hrvatskoj pravni~koj ter-minologiji, koju su kroz decenije stvarali hrvatski pravnici: profesori,sudije i advokati, sve sami |aci tog wihovog “sveu~ili{ta”. Sigurno je daje u celom svetu te{ko na}i takve nakarade i smu{ewa{tva od jezika i mi-sli izraènih u wemu, kao {to su oni hrvatski sudski spisi i pravni~ke

79

rasprave. Nema sumwe da bi nesamo ciganski ve} i {atrova~ki jezik, posvojoj lepoti i jasno}i, bacio daleko u zasenak ovu hrvatsku “visoko znan-stvenu” terminologiju.

A sad jo{ da samo iznesemo, kako se polaù ispiti, kako se sti~e dokto-rat na pravnog fakultetu tog hrvatskog “kulturnog hrama”. Kako smo vide-li, |acima ne preostaje drugo, nego da se nasr~u znawa i mudrosti jedino iztih {arlatanskih “{kripta”. U koliko se ne sluè pravnom lektirom nastranim jezicima; a to velika ve}ina ne radi iz lenosti i zato {to ne znastrane jezike. I tako ovi budu}i “doktori” i “pravnici” ne mogu ni{ta so-lidno ni ~estito da nau~e o svom budu}em zvawu. Ali da bi ostao vuk sit ikoza cela, onda su |aci i profesori nemim sporazumom izmislili.tzv. eks-cerpte ili iz svakog predmeta neku zbirku od nekoliko stotina pitawa i od-govora, koje |aci jednostavno nabubaju napamet i na tzv. “rigorozima” ilistrogim ispitima odgovaraju kao papagaji a da pri tome stvarno nemaju nipojma o toj struci, a kamoli da bi im se preko toga studija izo{trio duh istvorio vi{i kakav krug znawa i samostalnog gledawa na stvari i ìvot.Nema tu ni {tampane disertacije ni odbrane te disertacije pred profeso-rima, gde svaki |ak posredno i neposredno ima prilike da bar donekle po-kaè {ta zna i {ta je iskovao od sebe, kao {to se radi na beogradskim iostalim univerzitetima. I tako se u Zagrebu stvaraju neke intelektualnelutke, savr{eni {arlatani, nadriintelektualci. Otuda u Zagrebu i Hrvat-skoj, kao i u Pe{ti i Ma|arskoj, toliko doktora prava. To je ta “akademskanaobrazba” hrvatske fi{kalske inteligencije, koju zagreba~ko “sveu~ili-{te” svake godine izbacuje kao fabrika jevtine, prosto namirisane sapune.Ali neka o wima misli i govori ko {ta ho}e, oni ipak imaju – dràvne diplo-me. Ili boqe re}i: zakonom za{ti}en dokumenat, da su ono {to nisu (Q.P).E, pa {ta }emo jo{ vi{e? A kad takvih ima mnogo i svakim danom sve vi{e,pa su jo{ povrh toga izdanci naj~i{}e “krobotske” bastardije, onda nije te-{ko pogoditi, kako }e se provesti onaj koga sna|e sre}a da ima posla s wima.

Eto, takav doktorat “fi{kalstva” i na takav na~in stekao je i VlatkoMa~ek, u prvom kolenu pohrva}eni Slovenac, ro|en i vaspitan u hrvatskomZagorju, kome je {tokav{tina uvek bila stran jezik i koji se nije ni trudioda je nau~i. Taj ~ovek koji se ponosi time {to nikad nije pro~itao nijedne~estite kwige, koji je nastojao a i danas jo{ nastoji da odbaci od sebe sve{to je gradsko, {kolovano i gospodsko, mo`da bi bio interesantan i ~akoriginalan, kad ne bi bio izrazit prestavnik zagorskog seqa~kog tipa “za-lupanog muà”, pome{anog sa tipom “prefriganog muà”. Drugim re~ima,on ne beì od pokvarenog gradskog ìvota i naopakih gospodskih {kola,koje samo zatupquju ili ubijaju originalan narodni duh i zdrav li~ni ose-}aj u qudima, kao {to bi to u~inio od prirode bistar i samonikao kakav br-|anin ili seqak, kao {to su na primer oni sna`ni i originalni karakte-ri iz “Gorskog vijenca”. Naprotiv, Vlatko Ma~ek to ~ini zbog li~ne ogra-ni~enosti, neznawa i demagogije, kao najobi~niji pretstavnik najcrwe re-akcije, zaostalosti i seqa~ke podmuklosti. Ni{ta taj ~ovek nema svogali~nog. Izvan uè Hrvatske on nije nikad nikud putovao, niti je kad {tanapisao {to bi imalo i najmawe vrednosti, a iz ~ega ne bi izbijala nevero-

80

vatna nepismenost, neznawe i duhovna zaostalost (istakao Q. P). Isto ta-ko nemaju ni~eg u sebi wegovi politi~ki i prigodni govori, kojih je rela-tivno malo i na koje se on te{ka srca odlu~ivao, jer mu je to velika muka,kao svakome onome koji nema i ne zna {ta da kaè.

Uostalom, wega je ba{ zbog tih wegovih osobina Radi} i izabrao za svognaslednika, a mra~ne hrvatske seqa~ke mase, udruène sa wihovom pokva-renom gospodom, zato ga i oboàvaju. Otuda izme|u wega i wegovih seqakastvarno postoji neki nemu{ti jezik. On treba me|u wima samo da se pojavionakav kakav jeste, prazan, gotovo blesava lica, tupih vodwikastih o~iju, nadnu kojih jedva svetluca neka vedra podmuklost, i onih wegovih tipi~no“muà~kih”, sporih, pogruènih i tresavih kretwa - i wegove gomile ga,bez re~i, razumeju. Jer svaki od tih wegovih seqaka vidi u wemu samoga se-be i ono {to on misli i ose}a. A to {to ta hrvatska “muìja” misli i ose-}a jeste stra{no, dozlaboga zatucano, reakcionarno i podmuklo, a povrhsvega bestialno, grabqivo i zlobno.

I, eto taj hrvatski “gospon pretsednik” ili “kumek nad kumekima” kojije preko svog slovena~kog porekla po ose}awu i navikama zapravo ~istiaustrijski [tajerac, koji je ogrezao u katolicizmu do zatucanosti, pa pre-ma tome na pravoslavqe i druge vere gleda o~ima kakvog inkvizitorskogpisara iz sredweg veka i koji je najzad kao krajwi kajkavac stotinu kilome-tara daleko nesamo od {tokav{tine, kao izrazito srpskog nare~ja, nego iod svega onog velikog i uzvi{enog {to su {tokavci stvorili i dali, eto,tu mumiju od ~oveka sudbina je stavila na ~elo hrvatske bastardije i gurnu-la je da sa srpskog nare~ja, nego i od svega onog velikog i uzvi{enog {to sumu {tokavci stvorili i dali, eto, tu mumiju od ~oveka sudbina je stavilana ~elo hrvatske bastardije i gurnula je da sa srpskom gospodom, koju on sma-tra “vla{kom baga om”, kroji sudbinu – srpskom narodu (istakao N.@.).

Ili boqe re}i: nije taj ~ovek vodio hrvatske mase, ve} su one vodile we-ga. Otuda ona neverovatna laka i komotna wegova uloga posle Radi}eve smr-ti: jednostavno nije trebao ni{ta misliti ni poduzimati. Po zakonu us-trajnosti i svojoj mra~noj dinamici, hrvatski bastardni kolektiv terao jesvoju kozu daqe, a Ma~ek je samo klimao glavom i odobravao: “Evo, to je ono,kaj mi, Horvati, ho}emo!”

Najzad je i Kraqu Aleksandru bilo jasno da se tu mora {tap lomiti i ma-kar silom stvar izvesti na ~istac. Nema sumwe da je u celom srpstvu to biojedini ~ovek koji je imao nesamo autoriteta, ve} i bio dorastao svom vre-menu i toj situaciji. Ali je nesre}a htela da nije imao ba{ ni jednog jedi-nog ~oveka oko sebe, ni |enerala ni politi~ara, koji bi bio na visini i ko-ji bi ga pomogao. Uprkos toga, uvereni smo, da bi on ipak na koji bilo na~inbar onemogu}io ako ne ve} sasvim uklonio mra~ne planove hrvatskog tro-vawa i razarawa.

Nije sad ovde mesto da se raspravi, ko je sve kriv za ubistvo Kraqa Alek-sandra. Do}i }e vreme kad }e se i sa te trajne skinuti zavesa, i oni koji mo-`da danas misle da }e, iako okrvavqenih ruku, ostati nezapaèni, quto sevaraju. I ba{ u krugovima ma~ekovaca, pored frankovaca, neposredno po-sle ubistva Kraqeva, terale su se ~itave pijanke i orgije od veseqa {to je

81

pala posledwa brana i najja~e upori{te srpsko. Razume se to je ra|eno po-tajno, jer je sve Hrvate u isto vreme uhvatio pani~an strah: {ta }e sada bi-ti? Toj mra~noj bastardiji ne~iste savesti bila je najblià pomisao: sad }eSrbi pobesneti i svetiti se. I zato svi Hrvati udari{e u la`nu kukwavui pla~ nad odrom Kraqa, koga su ubili, da se do neba ~ulo. I tako opet za-maza{e o~i Srbima, koji u o~ajawu zaboravi{e na osvetu.

U tom sudbonosnom ~asu dolazak kneza Pavla za regenta (sa one dve bed-ne marionete: Perovi}em i Stankovi}em) svakako je najnesre}niji doga|aj,kakav Srbiju i srpstvo nije zadesio posle Kosova (istakao N. @.). Jer da sutada najqu}i srpski du{mani – sem Hrvata – do{li na vlast u Beogradu iJugoslaviji, ne bi tako sistematski i katastrofalno vodili zemqu iz po-raza u poraz, dok je nisu sahranili. Knez Pavle po~eo je kupiti oko sebe savolo{ srpski, sa Dragi{om Cvetkovi}em na ~elu, pa kako ga je sve vi{e pri-vla~io mra~ni ambijenat hrvatske bastardije, on, jadni srpski knez, sa jo{bednijom svojom okolinom, za najkra}e vreme postaje slepo oru|e u rukama“zalupanog muà” Ma~eka, i u ime celog srpskog naroda protiv wegove vo-qe, potpisuje onaj sramni sporazum sa Hrvatima, koji nije ni{ta drugo ne-go – kapitulacija svega srpskog za ra~un hrvatski. Ovaj bezumni knez sa svo-jim pokvarenim ili slepim trabantima mewa iz temeqa dràvnu politikui oslawa se od tada samo na Hrvate i muslimane protiv Srba (podvukao Q.P) I tako Srbi, koji nisu kapitulirali ni pred Turcima ni Arnautima niBugarima ni Ma|arima ni Nemcima, prodali su se sad, na milost i nemi-lost, tu|inskom izme}aru - hrvatskoj bastardiji.

Posle iskustva sa usta{kom Nezavisnom Dràvom Hrvatskom, u Zagrebudanas, naro~ito u krugovima ma~ekovaca, àle za Banovinom Hrvatskom.Pre svega jer je to bilo ~isto delo Hrvatske Seqa~ke Stranke, a onda zato{to su tada Hrvati bili u povoqnijoj poziciji i {to su imali u rukama da-leko vi{e legalne vlasti i uticaja no danas. Po wihovom mi{qewu daqeod Banovine Hrvatske nije se trebalo i}i za poduè vremena. To je upravobio vrhunac i krajwi politi~ki ciq za kojim Hrvati uop{te idu, a {to sa-da u N.D.H tek prièqkuju. Jer sa osnivawem Banovine Hrvatske – po dana-{wem mi{qewu u Zagrebu – Hrvati su dobili sav svoj teritorij, osim de-lova Bosne i Vojvodine (N.@.) (a s vremenom bi dobili i to) i jo{ povrhtoga imali su mnogo u~e{}a u upravi i kontrolu nad celom Srbijom i Cr-nom Gorom. Drugim re~ima: sva preostala Jugoslavija postala bi za najkra-}e vreme wihova kolonija. Da se Banovina Hrvatska mogla odràti samodesetak godina, hrvatska vlast, kultura i uticaj tako bi temeqito prepla-vili sve srpske krajeve i preudesili srpske narodne mase da bi od celogsrpstva ostala tek neka bedna senka. Srbi bi se stideli svog imena i vere ismatrali bi se sre}nim da mogu postati Hrvati i katolici (podvukao Q. P).

Ta divna zgoda, na alost je proma{ena sa osnivawem Nezavisne DràveHrvatske, a sa prenagqenom primitivisti~kom politikom usta{kom odgo-|ena na vi{e decenija, a mo`da i za ~itavo jedno stole}e. Ba{ u vo}stvuMa~ekove stranke nikako se ne odri~u tog svog krajweg ciqa: da u veliko-hrvatskoj Jugoslaviji postepeno progutaju i pohrvate sve {to je srpsko. Powihovom mi{qewu u Hrvatskoj, Slavoniji, Bosni, Hercegovini i Dalma-

82

ciji uop{te nema vi{e Srba. Vojvodina je buweva~ka to jest. hrvatska. Ra-di se, dakle jo{ samo o Crnoj Gori i Srbiji (podvukao Q. P). {to se ti~eCrne Gore u Zagrebu veruju, da su komunizam i partizanstvo toliko umrtvi-li svaki ose}aj Crnogoraca za pravoslavqe i srpstvo, da }e to biti igra~-ka da se od Crnogoraca za najkra}e vreme naprave najqu}i Hrvati. To }e za-ista biti prava Crvena Hrvatska. U tome pogledu ve} sad se naveliko kro-je planovi u Zagrebu, kako da se {to vi{e Crnogoraca poveè sa Hrvatimai Zagrebom. Predvi|aju se stipendije za crnogorsku omladinu, koja }e sevaspitavati u Zagrebu u hrvatskom duhu. Spremaju se naro~ite povlasticei koristi za Crnogorce koji prihvate hrvatsku tezu (podvukao Q. P). Ve}danas, u usta{koj Hrvatskoj, Crnogorci kao {to su {tedimlija, Sekula Dr-qevi}, Jovan Plamenac i wima sli~ni, uìvaju veliki ugled, otvorena suim sva vrata, a u budu}nosti, kad ma~ekovci do|u na vlast, te privilegije iprotekcije ima jo{ da se poja~aju. U najgorem slu~aju ostavi}e se Crnogor-cima unijatska ili ~ak mo`da pravoslavna vera, koju je ve}, uostalom, Pa-veli} proglasio hrvatskom.

[to se Ju`ne Srbije ti~e (u Zagrebu ne vole taj naziv, ve} vele “Mace-donija” na àlost hrvatsku, tu nema drugog izlaza, nego da se ta oblastprepusti za sada Bugarima.) Hrvati se uop{te pona{aju kao da su Srbeuzeli pod rentu na ve~na vremena. Ili boqe re}i, kao da su se unapredpretplatili na sve srpske nesre}e i propuste, pa prema tome da niko semwih nema prava na sve {to je srpsko, jer to }e po wihovom uverewu, za naj-kra}e vreme ionako sigurno da propadne i samo wima da pripadne. Otudadanas, naro~ito ma~ekovci , dele Srbe na “prave” i “krive”. Pravi su Sr-bi oni koji dopu{taju da Hrvati rade od wih {to ho}e, a krivi su oni ko-ji se tome opiru. Uop{te svakog Srbina nazivaju izdajicom i tu|inskimvlasnikom koji se usu|uje da vodi makar i najmawu srpsku politiku, kojane vodi u – velikohrvatstvo (podvukao Q. P). Ta za{to su drugo Srbi istvoreni, nego da budu |ubre za hrvatske wive ili drugim re~ima: da budurobqe ove neverovatno mra~ne pomahnitale bastardije! I tako na krajukrajeva, preostaje jo{ samo Srbija, koju }e Hrvati snagom svoje hiqadugo-di{we kulture, politi~kom vla{}u i mudro{}u toliko nagrizati i pri-te{wavati, da bi Srbi – po dana{wem ra~unu Hrvata – za tri do ~etiridecenija mogli biti zbijeni u najuè granice [umadije i svedeni na sud-binu Luì~kih Srba u Nema~koj. Eto, to im je zapravo politi~ki ideali krajwi ciq, {to se Srba ti~e (podvukao Q. P).

Ali da se vratimo na fatalni srpsko-hrvatski sporazum od 26. avgusta1939. godine. Po normalnom shvatawu sporazum je izmirewe, zaboravqaweili opra{tawe onoga {to je bilo i po~etak nove sloge i obazrivijeg zajed-ni~kog ìvota. Tako su bar Srbi stvar shva}ali. Me|utim za Hrvate je tobio juri{ni signal za nove, jo{ è{}e, napadaje na sve {to je srpsko. Ce-lokupna hrvatska {tampa, sa wihovim javnim mi{qewem, u tome je vodilakolo. Da to zaista nije bio nikakav sporazum ve} ~isto po|armqivawe Sr-ba najboqe se vidi po tome, {to je ve} prve nedeqe posle osnivawa Banovi-ne Hrvatske, samo u Zagrebu mu~ki ubijeno preko stotinu Srba, sitnih qu-di, a da nikad nije ozbiqno povedena istraga, iako je bila javna tajna da ih

83

je pobila Ma~ekova Gra|anska Za{tita samo zato {to su bili Srbi i pra-voslavni. Dan se po jutru poznaje. Pa onda ono otpu{tawe iz slu`be Srbau masama i proterivawe preko granica Banovine Hrvatske (podvukao Q.P). A da se ve} i ne spomiwe ono drsko i prepotentno pona{awe gotovosvih Hrvata prema Srbima u Hrvatskoj, pa ~ak i u samom Beogradu i Srbi-ji, kao da su neki vi{i qudi ili okupatori. Na svim poloàjima grabilisu za sebe ili odnosili u svoju hrvatsku sve {to su mogli i nije im se sme-lo ni{ta re}i. Za sve hrvatske defetiste, petokolona{e i frankovce ta-da su bila {irom otvorena vrata u svim dràvnim ustanovama, po~ev od voj-ske, pa na niè. Ta bagra udesila je onda i onaj stidni novi mobilizacioniplan jugoslovenske vojske i sve va`nije vojni~ke tajne predala neprijate-qu, tako da nije bilo nikakvo ~udo, {to se ta vojska i ta dràva u roku odpar dana formalno raspala kao trula jabuka (podvukao Q. P).

Uostalom to je bila sasvim logi~na i prirodna posledica hrvatskog sta-va i razornog rada kroz vi{e od 20 godina. To se najboqe ogleda u wihovoj{tampi, koja kroz to vreme nije ni{ta drugo radila nego, kako je kad mogla,~as otvoreno, ~as prikriveno, hu{kala mr`wom protiv Srba i onako ve}zatrovane hrvatske gomile i hrvatsko javno mi{qewe. U tome su se naro~i-to isticali Ma~ekovi listovi “Seqa~ki Dom” i “Hrvatski Dnevnik”, za-tim klerikalna “Hrvatska Straà” i sva ostala sitna katoli~ka {tampa,pa list pohrva}enih zagreba~kih Jevreja “Obzor” i uz wega “Jutarwi List”i “Ve~er”, te najzad, razume se, frankova~ki “Hrvatski Narod”. To je samozagreba~ka {tampa, a sva wihova provincijska {tampa, sa retkim izuzeci-ma, sledila ih je jo{ u ve}oj meri.

Jo{ za Radi}eva vremena u “Seq~kom domu” i “Hrvatskom valu”, listovikoji su bili nameweni iskqu~ivo hrvatskim seqa~kim masama, o Srbiji iSrbima nije se nikad druk~ije ni pisalo, nego onako kako su te mra~ne re-akcionarane gomile ose}ale: austro-furtima{ki i frankova~ki. Ali kadse Krwevi}7), sa dopu{tawem jugoslovenske vlasti, vratio u Zagreb iz ino-stranstva , postao generalni sekretar H.S.S. i preuzeo redakciju “Seqa~-kog Doma”, svaki redak tog lista, a naro~ito ono {to je pisao Krwevi} odi-salo je takovom fantasti~nom mr`wom i nipoda{tavawem svega {to jesrpsko i pravoslavno, da se u tom sa wime mogao meriti samo frankova~ki“Hrvatski narod” i klerikalna “Hrvatska straà”. Tako stvar stoji kad sepro~itaju stranice toga lista onako kako su {tampane u to vreme poslecenzure. Ali mi smo u posedu i onih otisaka toga lista, {to je Krwevi} pi-sao o Kraqu, Srbiji, Srbima i pravoslavqu za taj svoj list, a {to je cenzu-ra brisala. Iz tih brisanih poglavqa i ~lanaka Krwevi}evih izbija takvosrbo`derstvo. Kao da je to pisao najkrvolo~niji usta{a ili frankovac.Jo{ danas su ìvi svedoci, pred kojima je biv{i ban Banovine Hrvatske,Suba{i}, ne nare|ivao ve} molio i zakliwao tada{we cenzore, da bri{uta stra{na mesta u Krwevi}evim ~lancima (a Krwevi} se posle sva|aozbog tog s wime) , jer su se Suba{i} i Ma~ek bojali da }e Knez Namesnik potom pisawu najzad provideti kuda Hrvati smeraju i da }e im pre vremena bi-ti pokvaren posao. Uop{te, taj biv{i ban, Ivan Suba{i}, hrvatski pala-na~ki advokati}, ~ija je najuà okolina (kao ~inovno~ka jezgra H.S.S.) bi-84

la izrazito usta{ka i petokolona{ka (Sipu{, Ivica Frkovi}, dr Krbek,Ko{ak, Pe}nik, Lamer kao i \uro Vel~i}, li~ni sekretar Ma~ekov i mno-{tvo drugih), koji je slu~ajno bio neki jadni jugoslovenski dobrovoqac(kao i nadbiskup Stepinac), a ~ija je duhovna bistrina i inteligencija ot-prilike onakva kao i u Ma~eka, bio je odre|en od strane Hrvatske Seqa~-ke Stranke da prema Srbima, naro~ito prema Knezu igra ulogu “Velikogprijateqa” Srba, a u stvari je bio slepo oru|e u Ma~ekovim rukama to jestvrlo opasan furtima{ i Velikohrvat. Vrlo je verovatno da }e biti ta~noono do{aptavawe u Zagrebu posle wegovog bekstva iz Zagreba dolaskom Ne-maca, a prema kome mu je Ma~ek rekao: “Ja bum ostal ovde da smotam Nemce, a ti Suba, hodi tam s Vlahima kak si i pre hodil, pa ih smotaj u Londonu,a naro~ito onog “balavca” (misli na kraqa Petra) za na{u stvar. Po svemu{to taj prisni prijateq nadbiskupa Stepinca radi u Londonu i u Ameri-ci, jasno je kao dan da radi po tome planu. Eto takvim je qudima srpski na-rod u propasti svojoj, na ru{evinama Jugoslavije, morao da daje mogu}nostda sa onih nekoliko preostalih vojni~kih aviona, kao ~lanovi wegove vla-de, putuju u London i tamo da mu daqe kopaju grob (podvukao Q. P).

[to se pak ti~e “Hrvatskog dnevnika” glavnog organa H.S.S., taj list ni-je ni malo zaostajao u harangirawu protiv Srba za “Seqa~kim domom”. Na-ro~ito posle “sporazuma”, glavni urednik tog lista, Ilija Jakovqevi}8),~uveni pokvarewak, biv{i pitomac bosanskih jezuita i direktni kleri-kalni poverenik delegiran u Ma~ekovu stranku da je nadzire i odràva unepokolebivom furtima{ko-frankova~kom duhu, gotovo svakodnevno je iz-bacivao svoje politi~ke uvodnike i ~lanke, koji su kipeli od mr`we, izru-gavawa i pretwi svemu {to je srpsko i pravoslavno. On je to radio u spora-zumu i sa punim ovla{}ewem Ma~ekovim i Ko{uti}evim, koji je bio poli-ti~ki {ef tog lista. Uop{te redakcija “Hrvatskog Dnevnika” bila je odsvog po~etka leglo usta{ko-frankova~kih i petokolan{kih eksponenata ipiskarala, koji su preko no}i postali novinari. Jedan takav nepismewak idesna ruka Jakovqevi}a bio je i Ilija Juki}, biv{i Ma~ekov `bir u Mi-nistarstvu inostranih poslova. Toga hoh{taplera, sa pona{awem i inte-ligencijom palana~kog putuju}eg agenta, Ma~ek je onda, za inat srpskoj di-plomaciji, postavio u Beogradu za ministra i progurao ga ~ak do Londona,da bude na ruci Krwevi}u, Suba{i}u i [uteju za podmetawe klipova pod no-ge Srbima, odnosno za propagandu i ostvarewe-velikohrvatske Jugoslavije.

Na tom mra~nom poslu laì, klevetawa i napadaja naro~ito na pravo-slavnu crkvu, samo zato {to je srpska, predwa~ili su od uvek svi hrvatskiklerikalni listovi i publikacije sa “Hrvatskom Straòm”, a posle “Hr-vatskim Glasom” na ~elu, koje je listove ure|ivao i vodio potomak pounija-}enih Srba iz @umberka, Janko Simrak ([imrak-N.@). Prema onoj: potu-rica gori od Tur~ina, ovaj jezuita i frankovac, kao pretstavnik zmijskoggnezda velikohrvatskog sve{tenstva, sve svoje snage i golema sredstva kojasu mu stajala na raspoloèwu tro{io je stalno i neumorno kroz decenija,da {to vi{e otrova saspe i {to vi{e raspali mr`wu kod i onako zatrova-nih katoli~kih masa protiv Srba i wihove vere. Razume se, to se sve radi-lo na najpodmukliji jezuitski na~in. Kad se jo{ tome doda ono otvoreno i

85

fanati~ko pisawe i agitovawe u “Hrvatskom Narodu” i ostalim franko-va~kim publikacijama koje je izdavala “Matica Hrvatska”, onda je onaj raz-bojni~ki poziv hrvatskom narodu na pokoq Srba od strane biv{eg uredni-ka tog lista, a potoweg usta{kog doglavnika, Mile Budaka, sasvim logi~nai prirodna posledica te`we i ose}awa mra~nog kolektiva hrvatske ba-stardije kroz vi{e decenija unatrag.

U tom pogledu po izve{tajima iz svih krajeva Hrvatske i iz svih wiho-vih dru{tvenih slojeva, nesumwivo je utvr|eno: kada su na najbestijalnijina~in uni{tavani ivoti na stotine hiqada mirnih i golorukih Srba: qu-di, èna, dece i staraca, da je velika ve}ina ove bastardije hrvatske liko-vala od veseqa i zadovoqstva. ~itava hrvatska sela, varo{ice i krajevi, aposle tog “slavnog hrvatskog dela” str~avali su se kao na pirovawe u okr-vavqena srpska mesta da pqa~kaju srpsku imovinu. Imamo u rukama dokazeda su ~ak iz pojedinih susednih hrvatskih gradova pozivana na sela i varo-{ice hrvatska gospoda da sudeluju u tim maroderskim pirovawima. I hr-vatski “intelektualci”, ne samo ma~ekovci ve} i biv{i jugosloveni, i{lisu da se nalo~u i na`deru na ra~un imovine poklanih Srba. Iako je bilome|u Hrvatima nekih koji su odbijali pozive na takvo pirovawe, to su oniradili vi{e iz straha od posledica toga zlodela kao i zbog odvratnosti ta-kvog ~ina uop{te, a najmawe zbog àqewa Srba i saose}awa sa wima. Imane{to stra{no i neverovatno u patolo{kom karakteru te bastardije: da sekod we moè ~ak na}i i po koja mrva du{e i srca za ponekog ili pone{to,ali nikad ni najmawi trunak srca i ose}awa za Srbe. Otuda se gotovo na pr-ste mogu izbrojati oni Hrvati, koji su taj pokoq Srba shvatili i osetilikao svoju nacionalnu i li~nu nesre}u i tragiku.

Kad tako stvari stoje, kad se radi o definitivnom lomu izme|u Srba iHrvata zapravo o biti ili ne biti jednih ili drugih, onda je razumqiv, s jed-ne strane, onaj pani~an strah Hrvata pred budu}no{}u, jer su se u prevelikpothvat upleli, a s druge strane, o~ajni~ko upiwawe da se , ako ne ve} sa-svim uni{te Srbi, a ono bar da ih u~ine mawe opasnim.Oni dobro znaju daje u tom pogledu za wih dosad sve teklo vi{e nego povoqno. I u isto vremeose}aju da se situacija po~iwe okretati naopako po wih. I zato smi{qajusve mra~nije i paklenskije planove, sredstva da to ~ega se boje {to daqe od-gode i {to vi{e smawe.

Tako danas u Zagrebu smatraju: da hrvatska odnosno velikohrvatska stvarstoji u Londonu odli~no, a me|u partizanima da ne moè boqe biti (ista-kao N. `). Jedino ih silno smeta i pla{i okupqawe svih Srba oko – DraèMihajlovi}a. To im je danas najve}a, gotovo jedina briga.Sve bi na svetu da-li samo da nema te najnovije srpske kule, to jest sada{weg i jo{ vi{e budu-}eg temeqnog srpskog upori{ta i osnovice. Jer za svoj ra~un oni sasvimpravilno rasu|uju: posle 25 godina, to je prvi put da su se Srbi po~eli iz-dvajati od Hrvata, da wihov ìvot i sudbina odsada zavisi samo od wih sa-mih, bez ikakva uticaja i uplitawa hrvatskog. A to je zlo, ako ne katastro-falno za Hrvate. Jer Srbi, na kraju krajev, mogu da ìve bez Hrvata , ali jeveliko pitawe da li Hrvati mogu iveti bez Srba. U Zagrebu se nimalo neobmawuju u tom pogledu. Wima je jasno da sve svoje uspehe i naglo napredo-86

vawe na svim linijama unatrag 30 godina imaju da zahvale ba{ tom me{awusa Srbima, odnosno zajedni~kom ìvotu sa Srbima.

Ba{ kao pokvarena i gramziva ena, koja se udala za ~estita i imu}na ~o-veka, koga je 20 godina varala, okradala i na sva usta klevetala, dok mu naj-zad na spavawu nije zabola no u le|a. I sad , kad je ovaj ~ovek izneo jedvaìvu glavu, prizdravio i osvestio se, pa ne}e vi{e da ~uje za tu svoju biv-{u aspidu, ona bi sve na svetu dala samo da moè opet nekako da ga obrlatii odobrovoqi, pa da po~ne svoju staru pesmu iznova.Ali ni sama vi{e ne ve-ruje u to. Zar }e taj nesre}nik da bude toliko slep i glup? A ona kud je on-da pristala? Gde }e da na|e ma koga ko bi sa wom takvom hteo da ìvi?

Tako i sada ova otrovna hrvatska bastardija sa ne`no{}u i ~e`wom se-}a se blaènih vremena za pokojne Jugoslovene i u woj nesre}nih Srba na~iji ra~un, ~ast i odgovornost je ìvela, a sa strahom i o~ajem gleda u bu-du}nost. Jo{ bi se ne~em mogli nadati i mirnije spavati, da bar nema togDraè Mihajlovi}a koji je srpski narod okupio oko sebe i koji ne}e ni da~uje da bi u svoju sredinu primio kakvu ravnopravnu hrvatsku delegaciju izZagreba, u ime nekakvog bratstva ili jugoslovenstva, a u stvari da budu ve-likohrvatski emisari i {pijuni, pa da opet zatruju srpsku sredinu “hrvat-skim problemom”, koji }e jo{ vi{e nego pre uko~iti sav ìvot i rad Srbau sada{wosti i budu}nosti. Ali ovako ni{ta sigurno ne znaju, {ta to Sr-bi snuju i kuda smeraju. Kako se uop{te ti “prokleti Vlahi” usu|uju da ne-{to na svoj ra~un, bez Hrvata, otpo~iwu i rade? To ih silno smeta. Nemavi{e krave muzare ni leba bez motike! I zato se Draè Mihajlovi}a mno-go pla{e, pa ga iz dna du{e mrze i èle mu svako zlo.

Zbog toga su do nedavna na sva usta govorili, kako je to srpska legenda.Draè Mihajlovi}a uop{te nema, niti ga je kad bilo. Propali Srbi hvata-ju se kao davqenik za taj mehur na vodi. Ali kad je Draìn ugled sve vi{erastao i kad su najzad na svojoj koì osetili wegovu silu,onda su preko svo-je {tampe i usmeno progla{avali da je Draà osamqen, da srpski narod ne-}e ni da ~uje za wega, a uz wega da je samo nekoliko stotina srpskih bandi-ta, ~etnika, koji zajedno s wim ìve po planinama od nasiqa i pqa~ke. Itakvim hrvatskim laìma i intrigama nije bilo kraja. U tome je, uostalom,ova bastardija oduvek bila velika.

Onda, jedno vreme, u Zagrebu su polagali velike nade u partizane. Kad jeDraà toliko slab i neznatan, jasno je da }e ga za najkra}e vreme uni{titipartizani, ta najve}a i jedina velikohrvatska nada, ako sve ostalo propad-ne. Otuda oni pquskovi laì po Zagrebu i Hrvatskoj: ~as da su partizanizarobili Draù Mihajlovi}a, a wegove ~etnike razbili ili pobili, ~as dasu se wegovi ~etnici predali, a wega da su partizani obesili, ~as opet daje on sam sa ~etnicima pre{ao partizanima. Onda opet da mu je nare|eno izMoskve, preko radia i ~ak mu stavqen rok da se sa svojim ~etnicima stavipod komandu druga Tite, Vrhovnog komandanta partizana ili ina~e da }eRusija uni{titi srpski narod, to jest ono {to ne stigne da pobije preseli-}e u Sibiriju, a Hrvate koji su toliki prijateqi i simpatizeri partizanai boq{evika, naseli}e po srpskim krajevima.

87

Kad ni za to dugo nije palilo, onda se u Zagrebu po~elo do{aptavati, ka-ko je londonska vlada (zapravo Krwevi} i wegovo dru{tvo) smenila DraùMihajlovi}a za kaznu {to joj se ne pokorava . On nije vi{e ni |eneral niministar, ve} obi~ni hajduk, odmetnik, koji }e svr{iti na konopcu. I mo-re takvih jo{ glupqih i odvratnijih laì ne prestaje da se {iri po Zagre-bu i Hrvatskoj. Wihova namera je i suvi{e jasna. Karakteristi~no je pritome da su neumorni {iriteqi takvih vesti ba{ ma~ekovci, i to ve}inomwihova inteligencija i poluinteligencija.

Uprkos svega toga kad se doznalo da su saveznici postavili Draù Miha-lovi}a za vrhovnog komandanta balkanskih vojnih snaga, beskrajna zavist imr`wa, pome{ana sa jo{ ve}im strahom, zahvatila je hrvatsku bastardiju.Sad se obmawuju nadom, da }e londonska vlada, kojom da upravqa Ma~ek, ~imse vrati u zemqu, predati ostavku, i Draà Mihajlovi} }e automatski ispa-sti iz vlade. Vojnim snagama koje je Draà okupio oko sebe da }e se postavitinovi komandanti, Hrvati i Slovenci, a od Srba samo oni biv{i jugosloven-ski oficiri, koji ne èle zasebno srpsko okupqawe i koji ne mrze Hrvate.

Ali po{to ose}aju da takve nade stoje na labavim nogama, u isto vremesnuju urote kako da do|u glave Draì Mihajlovi}u. To bi bio isti slu~ajkao sa kraqem Aleksandrom. Tako bi jednim potezom bili pomr{eni sviplanovi srpski, a Hrvati ne bi vi{e trebali toliko da strahuju za svoju bu-du}nost. Ni{ta konkreto nije se moglo doznati o li~nostima koje bi tajatentat trebale da izvr{e. Ali se zna da tu glavnu re~ vode klerikalci austa{e ih svesrdno pomaù novcem i ostalim sredstvima. Vi{e je nego si-gurno da su ma~ekovci obave{teni o toj akciji, ali se drè po strani, da biposle, ako se stvar otkrije, mogli da peru ruke kao Pilat pred Hristom.

Po izve{tajima koje smo primili iz Zagreba i Hrvatske, mnoge se paretro{e na to, da se dobiju {to ta~nije vesti o Draì Mihajlovi}u, wegovojokolini i teritoriju koji on drì. {to se ti~e samog atentata sva bastra-dija u prvom redu ra~una na Crnogorce, federaliste a onda na ostale Srbe,biv{e partizane. Uop{te ovi Velikohrvati misle, da }e za pare me|u Sr-bima uvek na}i nekoga ko }e im tu uslugu da u~ini. Ima jo{ mnogo kombi-nacija i pretpostavki u tom smislu, ali mi ih ovde izostavqamo, jer nam jestalo do stvarnosti to jest. samo do onih fakti~nih izve{taja, koji se po-tvr|uju sa vi{e strana.

Zbog svega toga treba dobro upozoriti okolinu Draè Mihajlovi}a dapazi na wegov ìvot. To je danas najve}i i najdragoceniji kapital srpski umoralnom i materijalnom pogledu (podvukao Q. P). Mere predostro`no-sti moraju, dakle, da budu rigorozne do savr{enstva. Uostalom onaj ko je do-bronameran, taj }e se dobrovoqno podvr}i svim merama opreznosti, makarkoliko to bilo dosadno, jer zna o ~emu se radi. A onaj kome te mere smetaju,boqe je da ne pristupa bliè.

Najzad, javna je tajna u Zagrebu da klerikalci preko Vatikana a ma~ekov-ci preko usta{ke diplomacije drè stalnu vezu sa Londonom. Odnosno ka-ko oni, vele sa svojom legalnom vladom, ~ijim hrvatskim ~lanovima je glav-na du`nost, da {to vi{e hrvatskog odnosno velikohrvatskog elementa une-su u sada{we i budu}e jugoslovenstvo. Pri tome vrlo spretno iskori{ta-88

vaju momentalnu politi~ku situaciju. Tako danas zvani~na hrvatska {tam-pa i propaganda ubi se dokazuju}i, da su partizani u Hrvatskoj ve}inom Sr-bi9), naro~ito vrhovna partizanska komanda da je stvarno u srpskim ruka-ma, {to nikako nije istina. To se radi u prvom redu zbog Nemaca, a onda us-put da kod Britanaca i Amerikanaca kompromituju Srbe kao komuniste iuop{te ruske qude. Dok u isto vreme partizanska komanda sa Titom na ~e-lu, koja je sva u hrvatskim rukama, i {to je glavno, u temeqima svojim zado-jena velikohrvatskim duhom, stalno javqa u Moskvu da su Hrvati, zbog svogose}awa i karaktera, sjajan materijal za partizane i da je sav narod stupiou wihove redove. Sa tre}e pak strane ma~ekovci {aqu u London najdetaq-nije izve{taje kako je zapravo partizanstvo u hrvatskoj naj~i{}i hrvatskinacionalni pokret, koji u stvari nema ni{ta zajedni~kog ni sa komuni-zmom ni sa boq{evizom, a Srbi, naprotiv, da odo{e svi u ~etnike, koji sa-ra|uju sa okupatorima, da bi mogli da koqu i pqa~kaju Hrvate. Jasno je ka-kav politi~ki kapital misle s time da izbiju. Najzad sa ~etvrte strane ma-~ekovci izdaju letke, u kojima se Hrvatima preporu~uje da izlaze u susretSrbima gde mogu, jer da su im Srbi bra}a. U isto vreme na sva usta govore,naro~ito kad se na|u sa Srbima, da je Ma~ek usmeno naredio svim svojim pr-vacima da pomaù Srbe. Izgleda da im je to najnovija legitimacija. Jakosumwamo da su takve letke zaista delili po hrvatskim selima. A ako su ihi delili, tamo ih ne}e niko uzeti ozbiqno, jer sve ono {to smo izneli o hr-vatskom kolektivu uop{te, a {to je savr{eno protivno srpskom ose}awu,ne da se izbrisati jednim la`nim letkom.

Nego pri tome vaqa videti ovu preru{enu i najnoviju bra}u i prijateqeSrba, kako se pona{aju kad pokazuju te letke ili kad pri~aju o wima. U naj-mawu ruku kao da su s tim jevtinim takti~kim gestom oìveli iz mrtvih sveone stotine hiqada Srba koje su poklali pa ih sad milostivo vra}aju. A Sr-bi neka sad odbiju, ako mogu, tu wihovu silnu velikodu{nost i dobru voqu!

Partizani crvene usta{e

Iz svega {to smo dosad izneli vidi se kao sunce jasno, koliko je nesre-}an bio za Srbe onaj ~as kad su se re{ili da svoju sudbinu veù sa Hrvati-ma. To je zna~ilo ni vi{e ni mawe, nego sve svoje ~iste i zdrave izvore po-me{ati sa hrvatskom kaqugom i gnojnicom. Posledice nisu izostale. Onesu bile gore i stra{nije, no {to ih je iko mogao zamisliti. To su svi Srbiosetili na svojoj sopstvenoj koì. Ali uprkos toga, srpski narod bi lak{epreboleo tu qutu ranu, relativno brè preturio preko svoje glave tu kata-strofu, da se istovremeno nije pojavilo drugo jedno zlo, nova jedna nesre}ai velika opasnost po Srbe partizanstvo. Lepo na{ narod veli: nikad jednozlo ne dolazi samo, ve} vazda udruèno sa jo{ drugim nevoqama i udarcima.I, eto, takav jedan bezgrani~no podmukao i neo~ekivan udarac zadali supartizani srpskom narodu. I to ba{ u onom ~asu kad je srpska krv curilapotocima iz zadobivenih rana od isto tako podmukle i bestijalne ruke“bra}e” Hrvata – usta{a. Udruìli se qudo`deri i pqa~ka{i sa razbojni-cima i stvrinarima! I srpska Golgota se udvostru~ila. A kad se jo{ tome

89

doda: da je i jedan prili~an deo Srba oti{ao, milom ili silom, u partiza-ne i u~estvovao, s voqom ili bez voqe, u daqewem klawu i uni{tavawu svogsopstvenog naroda, onda se moè re}i da se srpska Golgota utrostru~ila. Itako smo isterali pravi rekord u nesre}ama i propadawu.

Ali, pre svega, da vidimo, kako su nastali i ko su ti partizani? Danas jesvima nama jasno da to nisu ni komunisti ni boq{evici, ve} neki izrod iliizmet te ideje i tog sistema. Jer i komunizam i boq{evizam, pored svojihkrupnih negativnih strana, dali su i neke sna`ne pozitivne rezultate.Partizanstvo, me|utim, nigde, ni u kom obliku, nije dosad dalo nikakvihpozitivnih rezultata. Bar {to se ti~e interesa srpskog naroda. Jedina po-zitivna strana tog pokreta je borba protiv osovine i okupatora. Ali taborba uslovqena je propa{}u i istrebqenwem srpskog ivqa, pa prema to-me ne moè biti pozitivna za nas, pa ~ak, u krajwoj liniji, ni za saveznike.Jer u istoriji sveta nema primera da bi se jedan narod `rtvovao za drugi utolikoj meri da pri tome sam nestane. Niti bi to jedan narod mogao zahte-vati od drugoga. Prema tome su partizani gori i opasniji za Srbe i od sa-mih usta{a, ili u najmawu ruku oni su – crvene usta{e, koji traè na{euni{tewe jo{ i pomo}u nas samih.

Da vidimo malo izbliè kako se zametala ta napast i beda od pokreta.Za nesre}u na{u, prvi i glavni kvasac partizanstva dali su Srbi, nacio-nalisti, koji u velikoj ve}ini nisu imali ni~eg zajedni~kog sa komuni-zmom, i kojima nije bilo ni na kraj pameti da od sebe stvore neke parti-zane. Tu treba dobro razlikovati dve faze, odnosno dve strane srpskogodilaèwa u planinu.

Odma posle sloma Jugoslavije, kad su se hrvatske usta{e kao divqe zveribacili na miran i neduàn srpski narod u Hratskoj i Bosni, sve {to je mo-glo od na{eg ivqa u tim krajevima pobeglo je u {umu da spase goli ivot.Tu nije bilo nikakve politi~ke tendencije. Nijednom Hrvatu, me|utim, uto vreme nije padalo ni na um da beì od svoje ku}e (podvukao Q. P). ~ak ioni Hrvati, Jugosloveni10)koji su se “kompromitovali” zbog veze sa Srbi-ma, nadali su se da }e im zato {to su Hrvati i katolici biti ipak opro{te-no, i da }e jo{ mo`da napraviti karijeru ili se usre}iti u N.D.H, kao {toje mnogima od wih i po{lo to za rukom. I tako ti na{i nesre}ni Srbi, ve-}inom seqaci, silom oterani od ku}e i sa uàsom koji su preìveli, posta-ju preko no}i besku}nici i moraju da ìve hajdu~kim ìvotom. Prepu{te-ni sami sebi, bez svoje inteligencije i ikakvog vo|stva, neuki, neve{ti ibez i~ije pomo}i, oni su bili idealan plen za svakoga onoga kojim im prvipri|e i prozbori lepu re~.

S druge pak strane, u Srbiji i Crnoj Gori, sklawawe u planinu potekloje najpre od srpske inteligencije, ve}inom biv{ih oficira u jugosloven-skoj vojsci, koji se nisu mogli pomiriti sa novim stawem u zemqi. Toj gru-pi na{ih nacionalista, pod vo|stvom Draè Mihajlovi}a, onda je listompristupio i na{ narod, naro~ito u planinskim krajevima, podesnim za ge-rilsko ratovawe. I tek kad je Nema~ka stupila u rat sa Rusijom i kad su na-stali progoni komunista i wihovih simpatizera, onda je Jugoslovenska ko-munisti~ka partija, po nare|ewu iz Moskve, stupila u otvorenu borbu sa90

okupatorima i wihovim trabantima, najpre sabotaòm a onda odlaèwemu planinu i formirawem partizanskih vojnih odreda.

Ovde je potrebno izneti neke vrlo va`ne momente o sastavu i duhu te Ju-goslovenske komunisti~ke partije. Ostavi}emo po strani one premnoge isloène razloge, za{to je toliki broj srpske omladine najpre simpatisaoa onda sasvim oti{ao u komuniste. Crna Gora tu ~ini zasebno poglavqe. Uglavnom to su bili krupni gresi svih jugoslovenskih reìma, koji omladi-ni nisu obra}ali nikakve pa`we. A onda to je bila reakcija na sve ve}u po-kvarenost i gramzivost srpskih {i}aryija i politikanata po Beogradu iunutra{wosti zeqe, ~ije je carstvo cvetalo naro~ito za regenstva. Poredtoga u Crnoj Gori za {irewe komunizma igrao je prili~nu ulogu i jedan ~i-sto sentimenatlni momenat: tradicionalna qubav i veza sa ruskim naro-dom, bez obzira na reìme koji vladaju wime.

I sad, svi ti Srbi, komunisti – re~ je o onim idealistima, intelektual-cima, koji su vodili stvar iz uverewa – po èstokom karakteru svoje zdra-ve, pozitivne i konstruktivne rase, primili su sve komunisti~ke dogme, za-jedno sa boq{evi~kom dialektikom, kao neprikosnovenu svetiwu. Otuda zawih srpstvo i svaki nacionalni ose}aj a pogotovo pravoslavna vera nisuzna~ili ni{ta. Za wih su to bile otrcane burùjske laì, obi~ne predra-sude ili krpe, na {to je najboqe pqunuti. [tavi{e, u preteranosti svojoj,mnogi od wih su iz dna du{e mrzili i ~ak gonili sve {to je srpsko i pravo-slavno. I tako, bez vere i narodnosti, oni s lako}om, sasvim automatski, pri-maju jugoslovenstvo u svoj program kao ne{to sasvim formalno, bezna~ajno,{to im samo omogu}uje {ire poqe rada, nimalo ne vode}i ra~una o tome, da uto makar i crveno jugoslovenstvo unesu {to vi{e svog srpskog elementa.

Me|utim, kod wihovih hrvatskih drugova, komunista, stvar stoji sa-svim druk~ije. Po svom mlitavom karakteru, odnosno nekarakteru, ova ne-gativna i destruktivna bastardija nigde ne pristupa svom du{om i srcemve} samo jednim delom sebe. Dakle, formalno, mawe vi{e iz snobizma,zbog mode, straha ili parade, jer druk~ije i ne moè. Zato kad jedan Hrvatveli ili ~ak misli da je komunista, to je istina tek samo jednim malim de-lom. On uop{te nije nikad potpuno svoj, jer je uvek ni~iji i sva~iji. Od-nosno uvek je ono jedno te isto: austro-furtima{ki upquvak u slovenskommesu to jest. naro~ito opasan i razoran bacil za sve {to je srpsko, i uop-{te zdravo i rasno. I tako je ova bastardija pod jugoslovenskom firmom,zbog naivnosti i primitivstva srpskih komunista, polagano i postepenouradila u daleko ve}oj meri ono isto, {to je radila u nacionalnom jugo-slovenstvu: komunisti~kom jugoslovenstvu naturila stopostotni svoj hr-vatski odnosno velikohrvatski duh i karakter (podvukao Q. P). Istiuzroci dovode uvek do istih posledica. I tako danas imamo me|u partiza-nima Srba, naàlost ve}inom intelektualaca, koji mrze srpstvo i pravo-slavqe i nastoje da uni{te svoj ro|eni narod, jer se u ve}ini svojoj opre-delio nacionalno to jest ne}e da se deli od svoje vere i narodnosti, i –Hrvate komuniste, koji svi bez razlike tako|e ho}e uni{tewe Srba i wi-hove vere, ali pri tome ne mrze hrvatstvo ni katoli~ku veru, nego jo{ sva-kom prilikom nastoje da po{tede ili za{tite svoj narod i indirektno

91

svoju veru. Prema tome pretili su da do|u glave Srbima nesamo Hrvati,komunisti, ve} naàlost i jedan vaàn deo Srba, komunista.

Sad je red da vidimo: kako su se razvijale komunisti~ke odnosno parti-zanske stvari odmah posle sloma Jugoslavije to jest u Hrvatskoj, ZapadnojBosni, Primorju i Severnoj Dalmaciji, s jedne strane, i u Srbiji, Crnoj Go-ri, Isto~noj Bosni, Hercegovini i Ju`noj Dalmaciji s druge strane.

Tri meseca posle nestanka Jugoslavije, dok jo{ nisu nastali progoni ko-munista posle ulaska Rusije u rat protiv osovine, u {umama i planinama Ju-goslavije, kako smo videli, bili su samo Srbi koji nisu imali nikakve ve-ze sa komunizmom. Naro~ito to vredi za srpske krajeve u Nezavisnoj Drà-vi Hrvatskoj. Tu je na{ narod ìveo po zbegovima i udaqenim srpskim se-lima od onoga {to je mogao sobom poneti, {to mu je okolno stanovni{tvodobrovoqno davalo i {to se eventualno otelo od onih koji nisu hteli da-vati. Za hrvatsko-komunisti~ko vo|stvo u Zagrebu, kad se ve} re{ilo dastupi u otvorenu borbu, zar nije bilo najprirodnije da ode u hrvatske pla-nine i {ume u Zagorju i drugde, me|u svoj narod, pa da najpre tamo otpo~neakciju? Ali oni to nisu u~inili ve} su najpre oti{li u Liku i Bosnu me-|u ~iste Srbe, koji su se ve} kako tako organizovali u {umama i udaqenimzaseocima (podvukao Q. P). U to vreme nije se pravila nikakva razlika iz-me|u komunista i nacionalista, jer su ulaskom Rusije u rat protiv osovinekomunisti smatrani kao prijateqi, koji }e se bratski i iskreno boritiprotiv neprijateqa i za narodnu stvar. Kako je me|u tim hrvatskim komu-nistima bilo i Srba, koji su u ve}ini bili intelektualci, srpski narod u{umi do~ekao je ovu komunisti~ku gospodu oberu~ke. Ti srpski seqaci bi-li su sre}ni {to }e ih sad ovi qudi upu}ivati i voditi, da o~uvaju svoje gla-ve i, razume se, sve tekovine i osobine srpske.

Uostalom, za to dobro raspoloèwe srpskih narodnih masa u Hrvatskojnesamo prema Hrvatima, ve} i prema komunistima, glavnu odgovornost sno-si Samostalna Srpska Stranka, koju je, na nesre}u narodnu osnovao onajzloduh srpski, Svetozar Pribi}evi}. Predaleko bi nas odvelo kad bismoovde izneli sva ona ponièwa, zapostavqana i porazne udarce koje su ba{Srbi pre~ani, zahvaquju}i politici samostalaca, morali gutati od Hrva-ta, nesamo za Austrije, ve} i za sve vreme Jugoslavije. Vaqda iz blagodarnosti{to su bili toliko predusretqivi i popustqivi prema wima, onda su ih tiisti Hrvati, na kraju krajeva, klali kao najqu}e du{mane. Ali tako prolazisvaki onaj koji s tom podmuklom bastardijom ima posla. Tu ni{ta nije poma-galo {to je na primer. onaj degenerik i gwida srpska, Savica Kosanovi}, u po-dilaèwu pod rep Hrvatima na ra~un Srba oti{ao tako daleko da je javno iz-javqivao da je pravoslavni Hrvat. Pa ~ak i neki jadovi od srpskih sve{teni-ka, pod Savi~inim uticajem, sa oltara su na{em narodu govorili, kako su onipravoslavni Hrvati. Me|utim, kad je krvolo~na hrvatska usta{ija klala i tesve{tenike, gde su onda bili ostali “po{teni” Hrvati, da se zauzmu bar za tesvoje vi{e nego prijateqe ulizice? Ali to ba{ i jeste ono bedno i stidno ukarakteru te bastardije, da ona ima obzira i eventualno po{tovawa samo pre-ma onome koji je ja~i od we, a prema onome za koga drì da mu je ravan ili, sa-~uvaj Boè, slabiji od we, to ga neumorno goni i nemilice satire do kraja. 92

Me|utim da se vidi kako ova hrvatska `gadija nije ama ba{ ni{ta osta-vqala na miru {to je srpsko, pa makar to za wih bilo sasvim neopasno, naj-boqi je primer sastav i rad te iste Samostalne Srpske Stranke, kojoj se po-sle smrti Pribi}evi}a naturio za fakti~nog {efa i vo|u pohrva}eniêh, Ve}eslav Vilder11). Kroz decenije su srpski srezovi birali za narod-nog poslanika ovog “Pemca”, kako ga zovu Hrvati, ina~e biv{eg novinar~i-}a, bez ikakvih sposobnosti, ali zato velikog spletakara, koga je Supilonazivao “liìstra`wi}em Prip~evim” a za koga je opet sam Pribi}evi}posprdno govorio, da ga je podigao me|u politi~are samo zato da bi mu koimao pridràvati kaput pri obla~ewu.

Vi{e je nego simptomati~no u na{em odnosu prema hrvatskoj bastardi-ji, da nesamo svi renegati nema~ki, ma|arski i talijanski, ve} i poqski, ~e-{ki, pa ~ak i slovena~ki kad se pohrvate, kao po nekoj predilekciji, posta-ju redovito zagrièni neprijateqi i mrziteqi Srba. Wih stopostotno za-okupi onaj najniì antisrpski, fankova~ki duh. Primera tu ima ima bez-broj i gotovo da nema izuzetaka. Ali pardon, ima – Ve}eslav Vilder. Dok sumu nezasluèno padale po~asti i koristi od srpskog naroda i Jugoslavije,on se pravio velikim i nepokolebivim na{im prijateqem. Ali kad je ovarenegatska u{tva osetila, uo~i propasti Jugoslavije, da ni{ta vi{e ne mo-è izvu}i od Srba, po{to ih se sita natrovala hrvatskim “bratstvom” i“jednako{}u”, ona se odjedared pokazuje u pravoj svojoj najnovijoj velikohr-vatskoj – crvenoj boji. Neka druga sabra}a wegova tuku Srbe na nacional-noj liniji, on }e ih od sada tu}i na internacionalnoj – komunisti~koj ipartizanskoj. A to je, kako smo videli, na kraju krajeva, jedno te isto. I ta-ko Vilderova {tamparija u Zagrebu, kupqena za srpske pare (i one primqe-ne iz Praga) kao i wegov nedeqni ~asopis “Rije~” i ostale publikacije, uime Srpske Samostalne Stranke (vaqda misli na Srpsku demokratskustranku – N.@.), a na ra~un srpskih pretplatnika, po~iwu naveliko da te-raju komunisti~ku propagandu prvenstveno me|u – Srbima. [tavi{e taj no-vope~eni boq{evik i budu}i partizan stvara jo{ za vreme Jugoslavije, to-boè srpske omladinske radne kolone, kojima je du`nost da preko leta fi-zi~kim radom pomognu srpska sela, a u stvari to su bile komunisti~ke le-te}e brigade, kojima je bila du`nost da zaraze komunisti~kim duhom srp-sku seosku omladinu. Otuda je u ~istom srpskom selu, Dre`nici12) bilo sa-kriveno ~itavo stovari{te te Vilderove propagandisti~ke literature,koju su posle partizani u slast pobrali i daqe {irili.

Me|utim, ovaj stari lisac osetiv{i opasnost za vremena je strugnuo izZagreba u Ankaru, razume se, uz obilatu pomo} beogradskog dispozicionogfonda za “usluge” koje je ~inio i koje }e jo{ da ~ini Srbima! A onda iz An-kare oti{ao je u London da tamo duva u iste velikohrvatske diple kao i Kr-wevi}, [uba{i}, i Sutej ([utej-N.@.), samo za jedan ton niè to jest crve-nije, da se Vlasi ne dosete. Tako je nedavno preko Londonskog radi}a padaona kolena i kovao u zvezde najnoviji “herojski” gest Vladimira Nazora13)

koji se pod starost odmetnuo u partizane i tako od velikohrvatskog bardapostao preko no}i partizanski apostol. Ceo upu}en Zagreb zlurado podmi-guje i smeje se toj najnovijoj Vilderovoj podvali Srbima, jer je javna tajna

93

tamo, da je Nazor za svoje dobrim delom pokradene talijanske stihove i raz-livenu dosadnu prozu digao nesamo od hrvatskog nego i srpskog naroda lepuparu (naro~ito za {kolske uybenike), koju je spretno uloìo u mnoge svojeku}e u Zagrebu. I ovaj mirnodopski milijoner, o meko}i ~ije du{e bi zna-li mnogo pri~ati naro~ito siroma{ni stanari wegovih ku}a, u posledwevreme iv se bio izjeo od straja za te svoje ku}e. Najzad, na predlog MaticeHrvatske, te usta{ko-ma~ekovske politi~ke ekspoziture i glavnog lite-rarnog dru{tva za velikohrvatsku propagandu, re{i se da ode u partizanei tako da jednim udarcem re{i svoj nacionalni i svoj li~ni gordijski ~vor.Ako sve tu|e ku}e propadnu, wegove }e partizani po{tediti. U isto vremezadahnu}e partizanstvo do grla “uzvi{enim” velikohrvatskim pesni~kimduhom. Pa da onda svi Srbi, po primeru Vilderovom, ne padnu ne na kolenave} na trbuh pred tim najnovijim – internacionalnim velikanom!...

Kod takvog stawa stvari, zar je onda ~udo {to je na{ neuk i ustra{ensvet, koji je bio utekao ispod usta{kog noà u {umu, oberu~ke do~ekao hr-vatske komuniste. Tim pre {to je me|u wima bilo i Srba, intelektualaca,koji su na{em narodu izgledali kao neki oslonac i garancija, da im se u na-rodnost i veru ne}e dirati. Ali ovim komunistima to nije bilo ni na krajpameti. Oni su odmah skrojili plan da te srpske mase {to pre i {to teme-qitije pretvore u komuniste, a onda, hrvatske, velikohrvatske, katoli~ke,razbojni~ke i kakve god ho}ete interese, ve} prema tome kroz kakve faze imomente su prolazile pojedine grupe i frakcije tih qudi, koji sami sebeokrsti{e op{tim imenom – partizani.

Na{av{i se u {umi me|u samim Srbima i nametnuv{i im se za vo|e i ko-mandante, ovi partizani najpre nisu toboè dirali ni u versko ni u naci-onalno ose}awe Srba. Milostivo su dozvoqavali Srbima srpske trobojni-ce i kokarde i nisu obe{~a{}avali pravoslavne hramove ni pquvali nasrpske svetiwe. Tek su svugde dodavali svoju crvenu zvezdu. U isto vreme po-~eli su dovla~iti iz Zagreba i ostalih hrvatskih mesta komunisti~ka po-ja~awa od samih Hrvata. Sad su ve} bili ja~i, pa su iz srpske sredine po~e-li otstrawivati sve imu}nije i otresitije qude, koji su nacionalno ose}a-li. Potom je dolazila sve è{}a i otrovnija komunisti~ka propaganda:srpskom narodu su govorili kako su ga wegova gospoda izdala i prodala,srpskih zastava i kokardi nestaje, dolaze hrvatski glumci iz Zagreba, svesami quti ma~ekovci i frankovci, od pravoslavnih crkava prave se pozo-ri{ta i zabavi{ta. Zatim dolaze besne i histeri~ne hrvatske komunistki-we , apostolice slobodne qubavi. Na zabavama u srpskim crkvama, gde naikonostasu vise slike komunisti~kih prvaka, ove obi~ne prostitutke idupolugole u ga}icama, na stra`wici sa slikom Majke Bo je, a pred karli-com sa slikom Hristovom. Oltar i ~asna trpeza, sveti{te pravoslavno, pre-tvara se u javno bludili{te ili nu nik. Zanimqivo je da do sada nismo moglinigde konstatovati, da je to ra|eno i u katoli~kim crkvama! (podvukao Q. P)

I od Srba i Srpkiwa, {to je bilo karakterom slabije i popustqivije,ode u wihove redove. Javno se govorilo i propovedalo da nema Boga ni du-{e, ni kakvih vi{ih ose}awa. Sve je gruba materija i sila, kojom samo qu-di upravqaju. Nimalo nije va`na ni narodnost , ni jezik, ni obi~aji. Pa {ta94

onda ako uop{te ne}e vi{e biti Srba? Glavno je da ima komunista, pa makarto bili Kinezi! U tome pogledu stvar se doterala dotle, da je bila sramota iprava opasnost biti Srbin. Naàlost u tome pogledu su predwa~ili i mnogiSrbi, ve}inom intelektualci da bi se pokazali {to ve}im komunistima.

U isto vreme stezala je sve ja~a i nemilosrdnija wihova discplina. Za-cario se najcrwi crveni teror sa {pijunaòm i denuncijacijama, javnim imu~kim ubistvima. Od na{eg jadnog sveta pobeglog u {umu ispod usta{kognoà, ovi wegovi najnoviji la`ni prijateqi i “oslobodioci” napravi{e~udo i pokoru od wega: rastrova{e mu du{u i telo i prego{e da ga dotukudo kraja. Prirodno, u svim mestima Like, Banije, Zapadne Bosne i SeverneDalmacije nisu se stvari razvijale jednako. Bilo je raznih grupa prema ra-znim prilikama i situacijama. Tako su se na primer na Kordunu dugo drà-li pod imenom partizana grupe Srpskih Osvetnika, sve samih Srba, koji suradili na svoju ruku i u glavnom vodili borbu protiv usta{a i ostalih Hr-vata koji su im se zamerili, ali kako je sve vi{e Hrvata pristizalo u par-tizane s jedne strane, a kako su Nemci zajedno sa hrvatskom vojskom pravi-li pritisak i nadirali sa druge strane, to su ba{ ti Srbi , Korduna{i, naj-vi{e stradali, sva sela su tamo popaqena ili un{tena, a ostatak naroda semorao prikqu~iti partizanima i utonuti u partizanskom blatu i kaqugi.Bespu}e i o~ajawe tih mnogih na{ih qudi koji su ostali bez ku}e i ku}i-{ta i igde ikoga svoga, partizani su onda iskori{}avali do krajwih grani-ca. Nagonili su te nesre}nike da umesto wih vr{e najjezivija dela i takood wih napravili neke jo{ crwe nesre}nike, zapravi ~udovi{ta, koji su di-gli ruke i od Boga i od qudi i koji vi{e nisu pristali nikuda, sem u – par-tizane. Partizanki komandanti su to radili sa satanskim planom:kako bi{to vi{e na{eg sveta upropastili i u isto vreme kako bi {to vi{e slepogoru|a imali u svojim rukama. I tako je zla kob htela da je na{ narod ba{ uNezavisnoj Dràvi Hrvatskoj stradao kao nikad dosad od dva uàsna zla,usta{a i partizana, dva te{ka hrvatska ~ira, jedan otrovniji od drugog.

Me|utim, mnogim ~estitim i otresitijim na{im qudima po~elo je pu-cati pred o~ima: u kakvu su oni to razbojni~ku {piqu i moralnu kaquguupali? Sad im je bilo jasno da su komunisti~ki i partizanski kurjaci za-pravo navukli jagwe}u koù na sebe, samo da se lak{e priku}e srpskomnarodu, pa da ga onda istrebe i uni{te do kraja. Me|u ostalim tako je timna{im qudima odmah palo u o~i: da Hrvati, partizani. slobodno nose hr-vatske kokarde i trobojnice pored crvene zvezde i da slobodno mogu izja-vqivati da su Hrvati. A partizanska propaganda da stalno govori o hr-vatskoj komunisti~koj partiji, o hrvatskim partizanima, o hrvatskoj ko-munisti~koj dràvi ili sovjetskoj republici i tako daqe. U isto vremeSrbi partizani ne smeju spomiwati da su Srbi. jer se to nerado gleda uwihovoj komandi i jer je mnogoga od Srba progutala pomr~ina zbog toga.Dabome, wihovim komandantima, ve}inom Hrvatima i pohrva}enim Je-vrejima, ne miri{i nikako srpsko ime iako su komunisti. A ve} parti-zanska propaganda nikad nije upotrebila re~ “srpski” kad je re~ o wiho-voj partiji, wihovom poretku ili dràvi. U najpovoqnijem slu~aju upo-trebi}e izraz “jugoslovenski”. Oni re~i “Srbi” i “srpski narod” upotre-

95

bqavaju samo onda kad pozivaju te nesre}nike da pristupe u wihove redo-ve ili kad treba izvr{iti kakvo te{ko ili krupno delo za wihov ra~un.

Ali vi{e od toga padalo je u o~i, kako se partizanska komanda pona{aprema Srbima uop{te. Ona {aqe u najopasnije i najè{}e borbe najradi-je Srbe. Za{to? Jer su – vele oni - Srbi dobri borci. Otuda Hrvate koji suslabi borci, zapada uvek lak{a, za{ti}enija slu`ba u pozadini, oko koman-de ili po straàma i izvi|awu. Ali tim na{im qudima u partizanskim re-dovima nije izmaklo, kako se wihovi komandanti pona{aju prema hrvat-skom ivqu i hrvatskim selima uop{te, a kako prema Srbima i srpskim na-seqima. To je i suvi{e velika razlika. Nijedno srpsko selo ne mimoilazei tu odmah pobiru i mobili{u sve mladi}e i qude u snazi. Devojke, \ene istarce teraju na te{ke radove, pa ~ak ih upotrebqavaju i u borbama za do-no{ewe hrane, municije i sklawawe rawenika. Sve {to na|u u selu od hra-ne, ode}e i ostalih potreba odnose bez ikakve o{tete. Jer je - vele du`nostsviju da pomaù “oslobodila~ku vojsku”. Srpske crkve, {kole i op{tine,redovito pale i ru{e. Uop{te, teror, progoni, mu~ewa i ubijawa u srpskimmestima na dnevnom su redu za najmawu sitnicu.

Me|utim, sasvim je druga stvar kad se radi o hrvatskom ìvqu i hrvat-skim mestima. Pre svega mnoga hrvatska sela jednostavno zaobilaze ili setamo {aqu samo patrole na izvi|awe. Otuda se mnogo re|e vode borbe nahrvatskom terenu. A ako ve} partizani moraju ulaziti u hrvatska naseqa,onda se po smirenom izrazu lica i pona{awu komandanata, Hrvata, vidi,koliko su im srcu prirasli ti qudi, iako se oni trude da to sakriju. [ta-vi{e i po koji Srbin, komandant, okoreli komunista, toliko se ostrvio nasve srpsko, a i da se preporu~i kod svojih pretpostavqenih, Hrvata, trudise da bude milostiv i predusetqiv u hrvatskim selima. Tu se ne odvode podpu{ku ni svi mladi}i, a kamoli oèweni qudi koji izdràvaju familiju.Tu se redovno uzimaju u obzir mnogi razlozi, za koje se u srpskim mestimane}e ni da ~uje. Tu se ène samo u retkim slu~ajevima upotrebqavaju za ra-dove i to ve}inom one lak{e. U starije qude nikako se ne dira. Sve {topartizani uzimaju u hrvatskim mestima za svoje potrebe pla}a se u novcu,~esto puta vi{e no {to vredi. I tako daqe. Za Hrvate se uop{te pretpo-stavqa, da su sami po sebi odli~an materijal za partizane, pa prema tomena wih se u svakom slu~aju moè ra~unati.

Od Srba, naprotiv, kao presnog i divqeg elementa – kako partizani ve-le – treba istom napraviti partizane. Jer Srbin, u ve}ini slu~ajeva, imamozak koji je kadar sam da rasu|uje i srce koje je te{ko slomiti. Zato su par-tizani prema Srbima uvek na oprezu i nikad im do kraja ne veruju. A one Sr-be koje su najzad uspeli stopostotno da obrlate i prevedu na svoju stranu,oni ne smatraju vi{e Srbima, ve} nekim zverovima, ~iju divqinu, renegat-stvo i krvnu prevrnutost treba do kraja iskoristiti ba{ protiv srpskogelementa. Tako najzad postizavaju onaj svoj krajwi ciq: uni{tavawe Srbapomo}u wih samih.

Tu sada ne moè biti govora da bi u partizanstvo mogli u}i kakvi srp-ski elementi i uticaji. Tu stvarno nemaju pristupa ni jugoslovenske idejei osobine, jer je celo partizanstvo preplavilo hrvatstvo, odnosno veliko-96

hrvatstvo. To se pored ostaloga vidi po na~inu mi{qewa, ose}awa, po jezi-ku i izraàvawu u wihovim spisima, govorima i propagandi. Dakako taj ko-pilanski kroatizam u{ao je u partizanstvo po onoj svojoj staroj podmuklojmetodi: polagano, odozdo, na prvi pogled neuo~qivo i nenametqivo (Q.P).

Ne mogu}i to vi{e gledati ni podnositi neki na{i qudi, Srbi, re{ilisu se da se oslobode tog partizanskog jarma pod svaku cenu. I tako, u ovimkrajevima, nastaje prvo stvarawe i zametawe najpre malih, a onda sve ve}ih~etni~kih jedinica. Bez svoje inteligencije i i~ije pomo}i, srpski narodu tim krajevima sam je stvorio srpske ~etnike. Koliko je to bila neumoqi-va potreba na{eg naroda, vidi se po tome, {to su izgledi za takvu akciju bi-li o~ajni, upravo nemogu}i s obzirom na situaciju u kojoj se taj narod na-{ao. Posle usta{kog klawa u razbojni~kim kanyama partizana, a opkoqe-ni sa sviju strana okupatorima i Hrvatima, na{em narodu u tim krajevimanije bilo drugog izlaza nego da se udavi u partizanskoj kaquì ili ìv dalegne u grob. A pri tome, koliko je bilo partizansko trovawe i nasiqe naj-boqe se vidi po tome, {to su se ipak ti na{i qudi re{ili makar i za ovopotowe. Danas, kad je srpsko ~etni{tvo, sa Draòm Mihajlovi}em na ~elu,mo}na i sjajna narodna organizacija, lako je re{iti se na pristupawe u ~et-ni~ke redove. Ali onda, kad u ovim krajevima (u NDH) ne samo da nije bilo~etnika, nego se iz straha od usta{a, partizana i Hrvata uop{te, to ime ni-je smelo ni izustiti (ba{ kao i u Zagrebu za Banovine Hrvatske), bila je vi-{e nego smelost re{iti se na to. Zato su neizrecivo dirqivi, puni bezgra-ni~nog samopregora i herojstva, ba{ ti prvi pojedina~ni poku{aji na{ihqudi da se oslobode partizana i da stvore ~isto srpsku ~etni~ku organiza-ciju, koja }e za{ti}avati srpska sela, na{e qude i wihovu imovinu, a koja}e se braniti i sve ono uzvi{eno i svetlo {to je srpski narod uop{te stvo-rio i dao. Jedan od tih neznanih junaka, koji je i svoj mladi ivot poloìou toj borbi, rekao nam je: “Ne verujemo vi{e nikome: ni Hrvatima ni par-tizanima, sve je to isti gad i razbojnik koji se zdruìo u jednom glavnom ci-qu: da pro`dre i uni{ti Srbe. Pa kad ve} moramo ginuti i propasti, nekaumremo kao slobodni qudi i Srbi, kakvi su nam i stari bili. Pa {to Bogda i sre}a juna~ka!”

Po tome se lepo vidi koliko je na{em svetu u tim krajevima dojadilo ihrvatsko i partizansko ropstvo. A ve} da se o okupatorima i ne govori. Tostvarawe ~etnika od strane samog neukog, ali bistrog i ~estitog na{eg na-roda, odvijalo se uglavnom na ovaj na~in. Jedan otresit Srbin, seqak izokolice Pla{kog, koji se kao mnogi drugi od wegovih zemqaka na{ao me|upartizanima, a da ni sam ne zna kako i koji je docnije sam svojom glavom ili~nim juna{tvom stvorio, me|u prvima, jednu grupu ~etnika, pri~ao namje od re~i do re~i ovo:

“Odmah od po~etka bilo mi je jasno da su partizani, i to ba{ oni na vr-hovima, zli i pokvareni qudi. Osim toga sa retkim izuzecima, svi su kao ponekoj komandi iz dna du{e mrzili Srbe i èleli wihovo uni{tewe. Mi-slim zato, jer su ih se bojali i jer su im zavideli, {to su ~eli~niji i ~esti-tiji soj od wih. Ali kad sam u susednoj komandi video jednog Hrvata, biv{egusta{u, koga sam od ranije poznavao i koji je u selu moje tazbine svojom ru-

97

kom, klao srpske ène i decu, nisam vi{e imao mira. Re{io sam se bio podsvaku cenu da izvr{im ne{to na svoju ruku protiv tih razbojnika. Ali ka-ko? I s kim? Disciplina i {pijunaà u na{em odredu bili su toliki, dabrat s bratom nije smeo otvoreno govoriti. Na{i qudi, Srbi, gubili suglave za sitnice. Najvi{e smo zazirali od Hrvata bez razlike i {kolova-nih Srba, qutih komunista. Ti su nam krv pili i satirali nas, gde god su mo-gli. Jo{ su vrlo opasne bile ène, one “fine frajle”, partizanke.

êkaju}i zgodu, osam dana nisam spavao, sve razmi{qaju}i {ta da u~i-nim. U svojoj okolini o{tro sam posmatrao svakog na{eg ~oveka i izdale-ka ispipavao, da li mo`da misli kao i ja. Bili smo u jednom srpskom zasel-ku kao mala posada, kojom sam ja komandovao. Najzad sam otkrio du{u dvoji-ci drugova Srba. Oni odmah pristado{e uz mene i mi se zaklesmo i pobra-timismo. Prvi, najteì kamen spade mi sa srca. Od tada smo se stalno dogo-varali i vrebali daqe zgodu.

Jednog dana stiè k nama ove}a partizanska patrola sa jednim lakim mi-traqezom, dosta bombi i municije. Razume se, me|u wima kao i me|u namabilo je i Hrvata, ali mawe nas. Ja i moja dva pobratima trudili smo se daih {to boqe do~ekamo. Nabavili smo mesa, vina i rakije. Iste te no}i kadsu svi zaspali, mi im digosmo oru`je i municiju, na mestu pobismo tri Hr-vata i jednog na{eg psa, Srbina, za koje smo znali da su klali i ubijali posrpskim mestima. Tada smo qudima rekli za{to smo to u~inili i {ta na-meravamo. Preostale Hrvate i nekoliko Srba, koji su se bojali ili bilineodlu~ni zatvorismo u {talu pod straòm i rekosmo im neka idu kuda ho-}e, kad se mi maknemo.

U samu zoru pokupismo sve oru`je i municiju, kao i od hrane koliko smomogli poneti, pa se uputismo prema obli`wim, {umarcima zakriqenimsrpskim naseqima. Putovali smo ceo dan do podne. Usput nam se pridruì-{e iz pojedinih zaselaka osmanaest mladi}a, Srba. Sad nas je bilo tride-set dvoje. I taman posle ru~ka i malog odmora kad krenusmo daqe, stiè naspartizanska potera. Bilo ih je nekoliko stotina. Otvori{e odmah vatru nanas sa tri strane. Nije bilo druge, morali smo primiti borbu i naglo se po-vla~iti u pravcu prema Pla{kom. To je trajalo skoro do predve~e. Imalismo jednog mrtvog i tri lako rawena. Kad odjednom osu{e jaki plotuni na-ma iza le|a. To su bili Talijani. [ta da radimo? Opkoqeni sa sviju stra-na, na probijawe nije se moglo ni da pomisli. Ako nas partizani uhvate, po-bi}e nas sve od reda. ûli smo da Talijani one koji se bore protiv partiza-na ne osu|uju na smrt, ve} samo interniraju. Pomislismo: iz robqa ikad, izgrobqa nikad, pa izvesismo belu krpu da se predamo Talijanima. Po{to smoizjavili za{to vi{e ne}emo da budemo partizani i da to, kao Srbi nismozapravo nikad ni bili, Talijani nam predloì{e, posle duèg proverava-wa i dogovarawa, da }e nam dati oru`ja, hrane i sve {to nam treba ako pro-duìmo borbu protiv tih ne crnih ve} crvenih srpskih du{mana. Stavismona{e uslove: da ostanemo u srpskim mestima, sami sobom da upravqamo i danam po{aqu iz zarobqeni{tva kog oficira, Srbina, po mogu}nosti iz ovihkrajeva. Talijani pristado{e. I tako se zametnu ~etni{tvo u ovim krajevima,a srpski narod, pod wegovom za{titom i obranom, najzad danu du{om!”98

Ovo je jo{ jedan dokaz vi{e da je sam na{ narod èleo i stvorio srpske~etnike kao jedini izlaz iz provalije u koju je zapao.Zatim da ima mnogo na-{eg sveta koji je zapao u partizanske redove mimo svoje voqe i koji jedva ~e-ka da se oslobodi tih svojih drugih krvnika. Ali nema jo{ mogu}nosti da toodmah da u~ini . Najzad svi na{i qudi bez razlike ose}aju , svesno ili ne-svesno, vi{e ili mawe, da se u ovom sudaru velikih sila i u jo{ ve}oj na{ojnesre}i jako kompromitovalo jugoslovenstvo, za uvek uprqao hrvatstvo sasvojom crkvom i sve{tenstvom, a neizbrisivo obrukalo partizanstvo. Jedi-no je ostalo ~isto i neokaqano mu~eni~ko srpstvo i wegova pravoslavnavera. I kao {to je jedna zraka sunca dovoqna da probije i rastera sve tmi-ne i magle sa svim wihovim otrovnim gnezdi{tima, tako }e se oko preka-qenog srpstva okupiti sve {to je zdravo i ~estito da neodoqivom snagomrastera i uni{ti sva zla, gadosti i isku{ewa, koji su ga pritisli. I vaskr-snu}e novo, boqe i ja~e srpstvo kakvo jo{ dosad nije postojalo.

Na isti na~in, samo drugim putem i elementarnom snagom, postupila jeSrbija zajedno sa Crnom Gorom protiv partizana. Ovog puta tamo nije bi-lo hrvatske bastardije da svojim prqavim prstima opet zamesi Srbima po-ga~u. Bistar i trezven srbijanski seqak, udruèn sa svojim ~estitim ofi-cirima i inteligencijom, brzo je provideo ko su komunisti i partizani i{ta oni upravo ho}e, pa ih je za najkra}e vreme isterao motkom iz svoje ze-mqe. To isto, posle grubog iskustva i razo~arawa, u~ini{e onda i Crno-gorci. I tako je ona {aka zavedenih nesre}nika, propalica i {i}arxijasrpskih, pod imenom partizana morala da beì i da se sklawa u NDH gde imje upravo i mesto. Pod komandom belosvetskog pustolova, Hrvata Tite i Je-vrejina Pijade, a u dru{tvu mnogih biv{ih usta{a, frankovaca i ostalihsrpskih krvnika, tim izrodima srpskim u naopakom radu svom nije preosta-jalo drugo nego da zagor~uju i onemogu}uju ìvot onom preostalom na{emjadnom narodu u tim krajevima. Ali nije daleko vreme kad }e se taj na{ na-pa}eni svet i ti na{i opusto{eni krajevi osloboditi te posledwe more ipokore, pa se za uvek zdruìti sa ostalom svojom bra}om, srbijancima i Cr-nogorcima u ~istoj srpskoj zajednici, bez i~ijih otrovnih upquvaka.

A sad je red da se vidi kako je hrvatska bastardija reagirala na taj takozvani partizanski pokret. Dabome, za Jugoslavije, dok su Hrvati plivali udobru i likovali od obesti na ra~un Srba, sem ne{to radnika i intelektu-alaca, nikom od wih nije ni padalo na um da ide u komuniste. Kao {to smovideli devedeset od sto Hrvata, pod papu~om popovskom u krilu Ma~ekovu,a neprekidno reè}i i o{tre}i zube na Srbe, sa najve}im nadama i zado-voqstvom radili su svi bez razlike na ostvarewu Nezavisne Dràve Hrvat-ske. Ali kako ta bastardija nije nikad umela da svojom mukom na ~estit na-~in stvori ne{to, ve} samo razaraju}i i podvaquju}i da ìvi na tu|i ra-~un, to ta dràva kad su je najzad na prqav na~in stekli, postaje za najkra-}e vreme ~udo od bruke, krvolo{tva, nesposobnosti i pokvarenosti. U ta-kvoj situaciji partizanstvo kao ~ist destruktivan element dolazi im kaoporu~eno. I svu negativnost i cinizam svog bastardnog karaktera prenosena ve} i onako zatrovane partizane. Pri tome im onaj podmuklo sakrivenàlac protiv Srba, u tom pokretu, dolazi kao neko satansko zadovoqstvoza sva ona neverovatna zla i pakosti {to su naneli Srbima!

99

I kao {to su onda , kad je Nema~ka u ovom ratu bila na vrhuncu svoje sna-ge, secovali, pod pla{tom usta{a, na nema~ku odnosno osovinsku kartu, ta-ko sad, kad im se ~ini da }e boq{evici zavladati svetom, secuju na parti-zansku kartu. Me|utim izgleda da su u najnovije doba po~eli sumwati i u tusvoju nadu i sad se ve} javqaju znaci najnovijeg wihovog kameleonstva: be-stidno o~ijukaju sa “bra}om” Srbima, kao da se me|u nama nije ni{ta desi-lo i “ne`no” uzdi{u za – Jugoslavijom. Pa da stari svoj posao trovawa i ra-zarawa po~nu iznova!

Me|utim, ba{ ta hrvatska bastardija je partizanskom vo}stvu naturilauverewe, da su Srbi po svom jakom karakteru asocijalni element, pa prematome nepodesan za partizanstvo i komunizam uop{te. Zato treba u intere-su nove socijalne pravde i poretka, srpski narod {to je mogu}no vi{e is-trebqavati i uni{tavati. I tako ono {to bastardija nije mogla posti}ipreko svojih najqu}ih usta{a, frankovaca, klerikalaca i ma~ekovcaca, po-stizava to sad preko partizana: da istrebquje Srbe pomo}u wih samih. Umr`wi, zlobi i pokvarenosti zar se moè daqe i vi{e?

Najzad ako ima jo{ neko, kome sve ovo {to smo izneli o partizanima ni-je dovoqano, evo mu najnovijeg partizanskog dokumenta kao neoborivog do-kaza i potvrde na{ih gorwih tvrdi i zakqu~aka.

Na dan 14. juna 1943. odràn je na Plitvi~kim Jezerima sastanak parti-zanskih prijateqa iz Hrvatske i sa tog sastanka upu}en je proglas ili rezo-lucija na “narode Hrvatske”. Taj proglas dragocen je dokumenat za nas. Ube-dqivije i jasnije nego i jedna dosada{wa izjava sa strane partizana, taj pro-glas govori o pravim ciqevima borbe koju vodi “Antifa{isti~ko Vije}enarodnog oslobo|ewa Hrvatske” zajedno sa partizanskim odredima. [ta sestvarno kaè u tom proglasu? On poziva “narode Hrvatske”, razume se u pr-vom redu hrvatski narod, a zatim sve ostale narode kao {to su Srbi, êsi,Slovaci, Nemci i Ma|ari, da svi krenu u borbu protiv okupatora, usta{ai ~etnika Draè Mihajlovi}a. Kako su postavqeni ciqevi te borbe u tomproglasu? Ta borba ima da donese hrvatskom narodu “mogu}nost da kona~noostvari svoj vjekovni san – punu nacionalnu slobodu i istinsku samostal-nost”. [ta je to ta slobodna i samostalna dràva Hrvatska, koju sada par-tizani postavqaju Hrvatima kao ideal borbe? Proglas i to jasno kaè. Onaobuhvata ~itavu Hrvatsku i Slavoniju sa Sremom, Dalmacijom, Likom iKordunom, Gorskim Kotarom, Hrvatskim Primorjem i tako daqe. Dakle vi-{e nego ono {to je pomo}u Nemaca i Italijana mogao da od Srba otrgnePaveli} za svoju Nezavisnu Dràvu Hrvatsku. Ostavqena je van toga samoBosna i Hercegovina, ~ije stanovni{tvo proglas naziva Hrvatima, ta~nopo usta{kom uzoru, ali kojoj je u budu}em ure|ewu ovog dela Balkana odre-|ena tako|e samostalnost. Ne mogu}i po}i tako daleko da jednu ~isto srp-sku pokrajinu uklope u novu nezavisnu Hrvatsku dràvu, oni su joj odredi-li samostalan poloàj da bi je istrgli iz wene srpske dràve.

[ta daju ovi crveni Paveli}evci Srbima u Hrvatskoj? Daje im se pri-znawe za wihovu dosada{wu borbu naro~ito protiv “velikosrpske politi-ke Draè Mihajlovi}a, koji je pokoqima nad Hrvatima” bacio na slavnosrpsko ime “sramotnu qagu”. Dakle opet i uvek ono isto: nigde i nikad ni-100

su Hrvati klali Srbe - Boè sa~uvaj! ve} su to radili i uvek rade samo Sr-bi sa Hrvatima! Ta~no uvek po patolo{koj logici i obrani ove bastardije:da je zaklani zaklao svog krvnika!

A za{to da Srbi u Hrvatskoj prolevaju krv i daju svoje ìvote u redovi-ma partizanskih odreda? Zato da bi se “ostvario vjekovni san hrvatskog na-roda”, da bi se ostvarila nacionalna sloboda, istinska samostalnost “nasvetom oslobo|enom tlu Hrvatske” koja prema nacrtu ovog proglasa ideta~no od Zemuna do Kotora. Dakle na dlaku onako kako Hrvatskoj dràvipostavqaju granice najve}i hrvatski {ovinisti sa usta{ama na ~elu.

Po{to su tako osigurali granice novoj Nezavisno Dràvi Hrvatskojoni su nagovestili u proglasu, da }e ta Hrvatska ìveti u bratskoj zajedni-ci na slobodnom Srbijom. I sad dolazi ono {to je najbestijalnije ove man-gupske frankova~ke grupe. Ta slobodna Srbija ne bi bila ni za dlaku ve}aod Srbije Milana Nedi}a i generala Badera, stvorena od strane bahatogHitlera, kao kazna za wen veliku slobodarsku gest od 27 marta 1941. godi-ne. Proglas daqe veli da }e slobodna Hrvatska Dràva ìveti u zajednicisa slobodnom Bosnom i Hercegovinom, slobodnom Crnom Gorom, slobod-nom Makedonijom i slobodnom Slovenijom. Zar ovaj nacrt VelikohrvataNazora, predsednika tog antifa{isti~kog partizanskog ve}a i delegatafrankova~ke Matice Hrvatske, nije ta~na kopija onog plana po kojem Nem-ci ve} 50 godina nastoje da rascepe i raskomadaju jedinstvo srpskog narodai srpske dràve, i time uklone sa Balkana jednu zdravu nacionalnu dràv-nu celinu koja je najve}a garantija samostalnosti i nezavisnosti Balkana.Vladimir Nazor ne samo da ta~no poga|a èqe Ante Paveli}a nego predna{im o~ima ponovo crta sliku razbijenog i razapetog srpstva, razdijeqe-nog upravo kako je to izvr{ila Osovina posle sloma Jugoslavije. Ta podlamisao mogla ga je i dovesti na to, da kolekvu srpske dràvne misli, CrnuGoru, odvoji od srpstva, jednako kao {to su to ~inili “fa{isti~ki okupa-tori”: da kolevku srpske kulture, Ju`nu Srbiju, otrgne u slobodnu Makedo-niju, onakvu istu kakvu su je osovinski zavojeva~i poklonili Borisovoj Bu-garskoj, kao uzdarje za wenu podmuklu izdaju; i najzad i da krvavo popri{tesrpskih borbi, Bosnu i Hercegovinu, istrgnu iz srpske zajednice i dade jojdràvnu samostalnost, jednako kao {to je to radila Austrija i kako to sme-raju danas nema~ki zavojeva~i te pokrajine.

Ovaj najnoviji partizanski proglas sa Plitvi~kih jezera jasno otkrivaonu nama davnu poznatu istinu, da se iza Antifa{isti~kog vije}a i wego-ve borbe krije ono isto antisrpsko raspoloèwe hrvatskih masa, koje je do-velo do pokoqa Srba od 1941 pa daqe, i koje sada transfomirano i pod dru-gim imenom traì, da se kroz partizansku borbu ne samo oslobodi odgovor-nosti za te{ke zlo~ine i prema Srbima i prema saveznicima, nego ide usvojoj podmuklosti i besomu~nosti dotle da smi{qa srpskom narodu novii teì udarac od onog prvog. A to je, da vode}u ulogu Srbije i srpskog naro-da me|u Ju`nim Slovenima i na Balkanu onemogu}e u novom poretku Evropei da unu{te sve ono {to je srpski narod stekao mu~nom borbom i te{kim r-tvama, po~ev od Kara|or|a do Aleksandra i od Mi{ara pa do Kajmak~alana.Upravo da srpsku naciju uklone sa istorijske pozornice u ovom delu Evrope.

101

Kad se sve ovo vidi i zna, onda tek postaje jasna sva beda i izdajni{tvoone {a~ice izroda, od reda komunista, koji su dali svoje srpsko ime i pre-zime na taj proglas.

Ali zahvaquju}i Bogu i svom zdravom instinktu, srpski narod u velikojsvojoj ve}ini, uprkos strahovitih `rtava i isku{ewa, ve} se iskobeqao iztih satanskih spletenih mreà, crnih i crvenih usta{a, i opredelio se zaliberalno-demokratsku-nacionalnu stranku sa Draòm Mihailovi}em na~elu. Posledice tog jedinstva i sloge ose}aju se na sve strane. I ve} danasveliki mir sa bezgrani~nim nadama i pouzdawem za budu}nost ispuwava svasrca srpska na strah i nespokojstvo svih na{ih zlotvora ne~iste savesti.

Napomene:

1) U ovom dijelu rukopisa autor je potpao pod uticaj falsifikata hrvatstva ohrvatskoj bjeàniji pred Turcima u sjeverne austrijske zemqe, o kojoj nema po-mena u dokumentarnim svjedo~anstvima. Naro~ito nema pomena bilo kakvoghrvatskog narodnog povratka, pod vodstvom tzv. hrvatskog plemstva i sve}en-stva, na svoje tobo`we posjede.

2) Ovakvim zapaàwima o umjetnom stvarawu virtuelne nacije hrvatstva, od ra-znih narodnosnih elemenata, autor negira prethodnu procjenu da su Hrvatipred Turcima napustili Hrvatsku, pa se u wu ponovo vratili.

3) Katoli~ka akcija je ~isto vatikanski proizvod “nepoliti~nog” socijalnog ka-tolicizma, donekle suprostavqena Katoli~kom pokretu, koji je u prvi planisticao politi~ki stran~arski anga`man preko organizovane rimokatoli~-ke stranke (u Hrvatskoj, Slavoniji i Dalmaciji, Hercegovini to je bila Hr-vatska pu~ka stranka, u Sloveniji Slovenska qudska stranka). Katoli~ka ak-cija je dakle djelovala na internacionalnoj osnovi ali je u hrvatskom slu~ajuprovodila intenzivnu “nacionalnu akciju” širewa militantnog hrvatstva).

4) Orlovi, od 1930. pod nazivom “Kri`” (“Kriàri”), su “tjelovje`bene” organi-zacije Katoli~ke akcije, suprostavqene liberalnim antiklerikalnim “Soko-lima”, s kojima su ~esto dolazile u ideološko - politi~ke sukobe.

5) Nadbiskup zagreba~ki Antun Bauer je uvjeravao kraqa Aleksandra da je Ste-pinac bio solunski dobrovoqac. O tome je naknadno kraq Aleksandar dobioinformaciju od vojnih vlasti u Skopqu, nakon ~ega je pristao na kandidaturuStepinca za zagreba~kog nadbiskupa koadjutora, umjesto ostarjelog Bauera.Istori~ar Qubo Boban je, me|utim, odbacivao tvrdwe da je Stepinac bio so-lunski dobrovoqac: “Stepinca je pratio glas solunskog dobrovoqca. No, for-malno on to nije bio. Naime, kao talijanski zarobqenik, a pod uticajem pro-pagande Jugoslavenskog odbora, Stepinac se, poput mnogih Jugoslovena u tali-janskom zarobqeništvu, prijavio u dobrovoqce. No, iz talijanskog zarobqe-ništva pušten je tek po~etkom prosinca 1918. godine. Tada je rat ve} bio za-vršen, proklamovano je stvarawe jugoslavenske dràve... Nakon oslobo|ewaiz zarobqeništva, kao ranije prijavqeni dobrovoqac, preba~en je u Solun, azatim u ~inu potporu~nika sluìo je u Vrawu, Gwilanima i Prištini do sre-dine 1919, kada je demobilisan u ~inu rezervnog potporu~nika, od ~ega je ka-snije traìo razrešewe. Kasnije je Trumbi}u pri~ao, sje}aju}i se svog borav-ka u spomenutim selima, kako je zavolio srbijanske seqake” (vidjeti: N. @u-ti}, Kraqevina Jugoslavija i Vatikan 1918-1935, Beograd, 1994, 425.

6) Qubiša Petrovi} je dao izrazito suptilan psihološko-politi~ki portretStjepana Radi}a. Istoriografska enigma zvana Stjepan Radi} zbog svoje poli-ti~ke prevrtqivosti, psihi~ke nestabilnosti i nepredvidqivosti, i dan da-

102

nas izaziva nedoumice kod istori~ara prilikom odre|ivawa wegovog ideo-loškog i politi~kog usmjerewa. Ipak se moè zakqu~iti da je on imao izra-ène, nepredvidqive politi~ke transformacije, koje su u suštini bile samospoqne manifestacije i posqedica wegovog taktizirawa (“zbuwivawa pro-tivnika”) ali i wegovog nestabilnog psihi~kog sklopa. ustvari, kroz sve we-gove psihi~ke i politi~ke mjene izbijalo je kao tanka crvena linija wegovogermanofilstvo i àl za habsburškom Austrijom. Kao himnopojac “oca Hr-vata” Franca Jozefa, on je u jednom periodu morao da slavi i podràva Rim-sku crkvu i wenog “apostolskog” habsburškog cara. Od stvarawa KraqevineSHS, kao antijugoslaven i srbofob, Radi} je prirodne saveznike nalazio kodsvih razbija~a Jugoslavije (Kominterna, bugarsko-makedonski VMRO, Kosov-ski komitet, fašisti~ke italijanske agenture, “kalajevski” Bošwaci, ma-|arski revizionisti i drugi). Radi}ev ulazak u jugoslavensku vladu 1925. zna-~io je samo jedan takti~ki potez. On, u suštini, nije postao “monarhista icentralista, jer je nastavio svoj ustaqeni spoqni i unutrašwi politi~kikurs, ali tada kao ministar prosvjete, sa mnogo uspjelijom realizacijom.“Zbliàvawe” radi}evaca sa radikalima omogu}eno je poslije udaqavawa“pribi}evi}evaca” koje je bio glas da su glavni zagovornici integralno-jugo-slavenskog dràvnog kursa. Radi}ev antiklerikalizam je proizlazio iz po-vremeno ispoqavanog liberalizma wegovog pokreta. Takav wegov “separatniliberalizam” austrijskog smjera, suprostavqao se unitarnom jugoslavenskomliberalizmu demokrata, tj. frankofilskom liberalizmu, koji je polazio odpotrebe o~uvawa postoje}eg evropskog poretka i obrazovawa jakih unitarnihdràva, koje bi bile oslonac takvog poretka u sredwoj i jugoisto~noj EvropiX(êhoslova~ka, Rumunija, Poqska, Kraqevina SHS). Zajedni~ka dodirnata~ka sa Rimokatoli~kom crkvom - antijugoslavenstvo i srbofobija - nije do-zvoqavala da se sprovede Radi}evo zbliàvawe sa jugoslavenskim vlastima iDinastijom (@uti}, Rimokatoli~ka crkva i hrvatstvo - od ilirske ideje do ve-likohrvatske realizacije 1453-1941, Beograd, 1997, 287-288).

7) Nepoznata li~nost u hrvatskim enciklopedijskim izdawima (Znameniti i za-slu`ni Hrvati..., Zagreb, 1925; Enciklopedija Jugoslavije; vidjeti NDH)

8) Rimokatoli~ki senior dr Velimir Deèli} o srpskom konvertiti (prekrš-teniku) Iliji Jakovqevi}u je zapisao slijede}e: “Pisac i publicista, rodiose 22. I 1898. u Mostaru. Gimnaziju u~io u Mostaru i Sarajevu, pravo u Zagrebu.Godine 1917/18. u austrijskoj vojsci. Kao pravnik ure|ivao “Lu~”, sara|ivao u’Hrvatskoj prosvjeti’ i u mnogim dnevnicima. Bio urednik ’Narodne politi-ke’ (seniorskog glasila-N. @.) 1919-1921. i ’Hrvatske obrane’ u Osijeku (1921-1923) i opet ’Narodne politike’, novinar. Pripada Hrvatskom katoli~kompokretu (suprostavqenom Katoli~koj akciji -N.@.) i napisao je: ’Studije ifeqtoni’ (Zagreb 1919), ’Zavi~aj’ (Osijek, 1923), ’Na raskrsnici’, pripovjet-ka iz savremenog ìvota (Zagreb 1925). Kwièvne su mu simpatije Dostojev-ski, Tolstoj, Strindberg i ostali nordijci. U ’Hrvatskoj prosvjeti’ (1923)štampao drugi ~in iz drame ’Na staklenim nogama’, u kojoj iznosi trulost bra-ka bez vjerske moralne osnovice. Ne traì neobi~ne sièje, nego ih uzimqeiz svagdašweg ìvota i nastoji, da ih artisti~ki obradi, unose}i mnoge lir-ske elemente, ali ne zazire ni od satire (Znameniti i zaslu`ni Hrvati 925 -1925.., Zagreb, 1925, 118).

9) Istina je da je velika ve}ina partizana bila srpske nacionalnosti, dok jeistina, koju iznosi i Petrovi}, da je partizansko rukovodstvo bilo u rukamaHrvata, koji je moglo manipulirati sa srpskom partizanskom ve}inom. Petro-vi} je nastojao da umawi broj Srba u partizanskim redovima zbog uvjeravawa za-padnih saveznika i javnosti o ogromnom broju Srba u ravnogorskim redovima.

103

10) Ne treba zaboraviti na ~iwenicu da je ipak odre|en broj Hrvata - Jugosla-vena stradao od ustaške ruke, naro~ito pripadnici jugoslavenskog sokola,kao što je to bio vo|a zagreba~kog sokola dr Oton Gavran~i} koji je ubijenu Jasenovcu.

11) Ve}eslav Vilder je ro|en u Lytomišlu u êškoj 1878, a umro u Londonu 2. de-cembra 1961. godine. Gimnaziju je polazio u Zagrebu, pravne nauke studirao uZagrebu i Pragu, gdje je diplomirao 1901. godine. Novinarsko-publicisti~kudjelatnost po~iwe 1902. u osje~kom listu “Narodna obrana”. Prešavši u Za-greb, osniva 1904. s Ivanom Lorkovi}em Hrvatsku naprednu stranku i ure|u-je weno glasilo “Pokret”. Prihvativši ideje o zajedni~koj politi~koj akci-ji Hrvata i Srba u duhu Rije~ke i Zadarske rezolucije 1905, aktivno djeluje uHrvatsko-srpskoj koaliciji. Godine 1913. izabran je u sabor Kraqevine Hr-vatske i Slavonije i u toku Prvog svjetskog rata wegov je delegat u peštan-skom parlamentu; u vrijeme sloma Austro-Ugarske ~lan je Narodnog vije}a. UKraqevini SHS pristupa “unitaristi~ko-centralisti~koj” Demokratskojstranci. Kada se ta stranka pocijepala, Vilder ostaje uz Svetozara Pribi}e-vi}a i postaje ~lan vodstva nove Samostalne demokratske stranke. Godine1924. Vilder je podsekretar za unutrašwe poslove u Paši}-Pribi}evi}evojvladi. Na svim skupštinskim izborima do 1929. biran je za narodnog posla-nika u bjelovarskom izbornom okrugu. 1927. ~lan je vodstva Seqa~ko-demo-kratske koalicije i u oštroj je opoziciji prema reìmu. Za vreme šestojanu-arske diktature bio je interniran u Sanyak; iz internacije je pušten posli-je 15 mjeseci. Po odlasku S. Pribi}evi}a u emigraciju, 1931. vodi poslove za-brawene Samostalne demokratske stranke i izdaje ilegalni list “Informa-tor”. Aktivan je u vodstvu opozicije u razdobqu obnovqenog politi~kog ì-vota poslije 1935; izdaje od 1936. nedjeqni list “Nova rije~” s izrazitom an-tifašisti~kom orijentacijom. Mjesec dana prije aprilskog rata napušta Ju-goslaviju. Poslije oslobo|ewa ìvio je u emigraciji (H. Matkovi}, VilderVe}eslav, Enciklopedija Jugoslavije, tom 8, Zagreb, 1971).

12) Kao posqedica zatrovane srpske komunisti~ke svijesti, u “Partizanskoj Dre-`nici” pojavili su se partizanski skojevski likvidatori 1945/46, koji su ponalogu iz partijskog vrha likvidirali “narodne neprijateqe”, ponekad i pra-voslavne sveštenike (slu~aj likvidacije sveštenika \or|a @uti}a iz Šti-kade (kod Gra~aca u Lici) koji je ubijen od ~lana UDBE Tatalovi}a u Dre`ni-ci 20. marta 1946. godine (N. @uti}, Niko Bartulovi} - rimokatolik ~etnik,Beograd, 2010, str. 342).

13) Vladimir Nazor ro|en je 30. maja 1876. u Postirama na Bra~u, a umro 30. maja1949. u Zagrebu. U Splitu je polazio sedmogodišwu “realku”, a potom je upi-sao prirodne nauke na Filozofskom fakultetu u Gracu (jedan semestar pro-veo je u Zagrebu). Prve pjesme objavio je 1893, kao |ak u Splitu. Kao nastavniksluìo je na sredwim školama u Splitu, Zadru, Pazinu i Kopru (1898-1908).Krajem Prvog svjetskog rata preselio se iz Istre u Zagreb u kome je bio pro-fesor u~iteqske škole (1918-20). Potom je bio upraviteq Dje~ijeg doma uCrikvenici (1920-26). Od 1927. bio je direktor gimnazije na Sušaku, od 1931.bio je upraviteq Dje~jeg sirotišta u Zagrebu. Penzionisan je 1933. godine.Krajem 1942. slijedi Nazorov “~uveni” odlazak u partizane (u 66-oj godini) spjesnikom Ivanom Goranom Kova~i}em. U junu 1943. izabran je za predsjedni-ka ZAVNOH-a (“hrvatska partizanska skupština”), pa potom za predsjednikaPrezidijuma Sabora NR Hrvatske.

104

Registar li~nih imena

Andres 77Aleksandar III, papa 30, 51Bankovi} Sava 20 Basari~ek \uro 77Bi}ani} 77Bjelanovi} Sava 12, 24Bo`i} Sofija 45Brkqa~i} Karlo 21Broz Josip-Tito 37Bubanovi} dr Fran 22, 23, 24,Budak Mile 86Buta Jovan 20Vilim II 60Vilder Ve}eslav 37, 93, 104Vilovi} \uro 19, 20, 37, 38Vel~i} \uro 85Vladisavqevi} Milan 20Gobino Alfred 8Davidovi} Quba 17Draganovi} Krunoslav 11Drqevi} Sekula 35, 83Du~i} Jovan 36\eri} Vasilije 13@anko Milo{ 19Zinovjev 14Jakovqevi} Ilija 85Jagi} Vatroslav 13Jevti} Bogoqub 21Jovanovi} Dragoqub 19Josif Frawa 21Juki} Ilija 85Juri} Ivan 9, 10Kalaj Bewamin 4Karaman Qubo 5Kara|or|e 75

105

Karayi} Vuk 11, 12, 13, 22, 75Karayi} Radovan 11Ka~i} fra Andrija 12, 13Kvaternik Eugen 12, 62Klai} Nada 8Klai} Vjekoslav 13, 25, 58Kara|or|evi} Aleksandar 18, 30, 62, 75, 811Kara|or|evi} Petar 22, 43Kosanovi} Sava-Savica 37, 92Kosti} Lazo 21, 40Koro{ec Anton 56, 57Ko{ar 85Ko{uti} August 14, 77,Krek Miha 56Krwevi} dr Juraj 46, 77, 84, 85, 88, 93Krbek Ivo 98Lamer 85Lopa{i} Radovan 13Lorkovi} Mladen 10Mato{ Antun Gustav 58Matzem Rudolf 89?Mandi} fra Dominik 11Marija Terezija 30,Ma~ek dr Vlatko 29, 44, 52, 58, 62, 72, 77, 78, 80, 81, 85, 88, 89Me{trovi} Ivan 58, 61, 62Milinovi} Ante 10Milojevi} Miloš 12, 13Mihailovi} Dragoqub-Dra`a 37, 87, 88, 90, 97, 100, 102Mi{i} @ivojin 14, 15, 16, 39Mi{jels Alfred 3, 4, 38Nazor Vladimir 93, 101Nedi} Milan 101Olivije, francuski profesor 4Ogrizovi} Milan 58Paveli} Ante 5, 47, 101Pavlovi} Milorad 16, 62Par~i} Dragutin 33, Pa{i} Nikola 75Pernar Ivan 77Petrovi} Petar-Wego{ 19, 23, 29, 32, 75Petrovi} Qubi{a 20, 22, 27, 32, 34, 36, 37, 38, 102, 103Pe}nik 85Pilar Ivo 11Plamenac Jovan 35, 83Predavec Juraj 76Princip Gavrilo 62106

Prica dr Bogdan 16 ,17, 38Primorac Dragan 9, 10Pribi}evi} Svetozar 37, 76, 92, 104Prpi} 65Radi} Pavle 14, 17, 58, 77Radi} Stjepan 52, 58, 63, 64, 65, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 81,Radman dr Miroslav 9Ra~i} Puni{a 78Rosemberg 8Rubini} Tomo 21Savi} Milivoj 21Salis-Sevis 58Smirnov 14Smi~iklas Tadija 58Supilo Fran 61, 93Stadler Josip 58Stankovi} \or|e 16Stankovi} Zvonimir 22Stepinac Alojzije 58, 85, 102Star~evi} Ante 45, 58Stojanovi} Buda 20Srebreni~ Josip 58Sipu{ 85Tomanovi} Lazar 12, 24, Trumbi} Ivo 61, 62Tot 77Tu|man Frawo 5, 34Fewe{ Elek 25, Franc Jozef 103Franc Ferdinand II 19, 31,Frank Josip (Jozua) 58Frkovi} Ivica 85Hajdeger 85Hauptman Lubor 10Hafner 66Homan 4Hormair 3Herceg Ignac 77Herceg Rudolf 89Hitler Adolf 60Cari} 58, 75Cviji} Jovan 13Cvetkovi} Dragi{a 29, 82Cepak Frawo 18^okorilo \or|e 4, 39^ule M. @ivko 33

107

[ari} Ivan 58[e{eq Vojislav 27, 28, 29, 40[imrak Janko 58, 85, Šulek Bogoslav 13Šurmin \uro 13[trosmajer Josip Juraj 54[uba{i} Ivan 77, 84, 85, 93[utej Juraj 77, 85, 93

108

Sadr`aj:

Uvodne napomene ........................................................................................... 3-40

Od Srba rimokatolika i stranaca do Hrvata-povjesni falsifikati....................................................................................... 3-8

“Hrvatski genetski kod” - “kod” internacionalne nacije (mješavine naroda)................................................................................................. 8-11

Srpska i jugoslavenska kriti~ka istoriografija o velikohrvatstvu i hrvatskom antisrpstvu................................................ 11-29

Duhovno dominantni wema~ki narodnosni mentalitet u nacionalnoj mješavini hrvatstva................................................................ 29-33

Terminološka upotreba pojma “bastardia” u istoriografijii kwi`evnosti......................................................................................................... 33-34

Banovina Hrvatska – Tu|manov san................................................................. 34-36

Bro{ura “Amerikanskog srbobrana” iz 1944. godine.............................. 36-40

Tajni plan Velikohrvatske ideje i wene ekspanzije-Dokumenat mra~ne megalomanije jednog narodi}a-...................... 41-104

Velika politi~ka zrelost Hrvata........................................................... 42-43

Pogled u sakrivene hrvatske politi~ke karte.................................. 43

Hrvati-Jugosloveni-izdajice velikohrvatstva......................................... 43-44

Usta{e-frankovci – `rtve hrvatskog iskupqewa................................... 44-48

Hrvatski klerikalci: granitna stena u temeqimavelikohrvatstva..................................................................................................... 48-58

Ma~ekovci ili Hrvatska Seqa~ka Stranka............................................... 58-89

Partizani crvene usta{e................................................................................... 89-104

Registar li~nih imena........................................................................................ 105-108

109

dr nikola Žutić - bastardija hrvatstva

Documents