dr inż. jolanta kwiatkowska-malina

J.Kwiatkowska-Malina 11

Dr inż. Jolanta Kwiatkowska-Malina Zakład Gospodarki Przestrzennej i Nauk o Środowisku PrzyrodniczymWydział Geodezji i Kartografii

[email protected]

Przedmiot pt.

ZAGROŻENIA I OCHRONA GLEB


HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTUHARMONOGRAM ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTU p. t. p. t. „„ZAGROZENIA I OCHRONA GLEBZAGROZENIA I OCHRONA GLEB””

Ochrona ŚrodowiskaOchrona Środowiska,, sem. sem. Zimowy Zimowy 2008 2008 /2008/20089. Studia dzienne. 9. Studia dzienne.

Data HARMONOGRAM07.10.2008 Informacje ogólne. Program wykładów. Literatura. Warunki zaliczenia. Wprowadzenie do

wykładów. Gleba jako element wszystkich geosfer.

14.10.2008 Monitoring jakości gleby i ziemi. Systemy kontroli stanu środowiska. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska.

21.10.2008 Ogniska zanieczyszczeń. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń. Wpływ chemizacji na jakość gleb

28.10.2008 Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń (migracja).

04.11.2008 Przykłady zagrożeń.

18.11.2008 Klasyfikacja i charakterystyka odpadów oraz ich źródła.

25.11.2008 Kolokwium pisemne I

02.12.2008 Wybrane metody utylizacji przemysłowej

09.12.2008 Zarządzanie ryzykiem zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego: zabezpieczenie, ochrona, minimalizacja skutków

16.12.2008 Ochrona bierna gleb-zapobieganie. Metody likwidacji zagrożenia.

23.12.2008 Rekultywacja gleb. Biologiczne metody remediacji gleb

06.01.2009 Podstawy prawne ochrony gleb

13.01.2009 Kolokwium pisemne II

20.01.2009 Pisemna poprawa Kolokwium I i II

27.01.2009 Zaliczenie przedmiotu. Wpisy do indeksu.


Forma i warunki zaliczenia:

Kolokwium pisemne I : 3 pytania po 5 punktów max 15 pkt;Kolokwium pisemne II : 3 pytania po 5 punktów max 15 pkt;

Suma z kolokwium I + II = max 30 pkt

Skala ocen:0,0 - 16,0 - 2,016,1 - 19,0 - 3,019,1 - 22,0 - 3,522,1 - 25,0 - 4,025,1 - 28,0 - 4,528,1 - 30,0 - 5,0

ZAGROŻENIA I OCHRONA GLEB

J.Kwiatkowska-Malina


LiteraturaLiteratura1. Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2007-2009. Bib. Monit.

Środowiska, PIOŚ-GIOŚ

2. Maciak F.: Ochrona i rekultywacja środowiska. Wyd SGGW, 1996.

3. Andrzejewski M. 1993. Znaczenie próchnicy dla żyzności gleb. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 411,

11–22.

4. Siuta J. i in. Ochrona i rekultywacja gleb. PWRiL, warszawa 1978.

5. Siuta J., Zielińska A., Makowiecki K: degradacja ziemi. Instytut Kształtowania Środowiska.

Warszawa 1985.

6. Wniosek dotyczący Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiająca ramy dla

ochrony gleb oraz zmieniającej dyrektywę 2004/35/WE, Bruksela, 22.9.2006, KOM(2006) 232

wersja ostateczna, 2006/0086 (COD)

7. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 1995r. (Dz.U.1995.16.78; tekst jednolity

Dz.U.2004.121.1266)

8. Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. Nr 62, poz. 627)

9. Założenia programu rządowego dla terenów poprzemysłowych, Warszawa 8 kwietnia 2003r.

10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów jakości

gleby oraz standardów jakości ziemi.

11. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007r. O zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U.

Nr 75, poz. 493)J.Kwiatkowska-Malina


Środowisko naturalneŚrodowisko naturalne

Całokształt wszystkich czynników Geosfery oraz Biosfery

Geosfera - cześć składowa kuli ziemskiej w skład której wchodzą litosfera, hydrosfera i atmosfera

Biosfera - sfera kuli ziemskiej zamieszkała przez organizmy żywe obejmuje dolną część atmosfery, hydrosferę oraz powierzchniową warstwę Ziemi (litosfery). Ogrywa ważną rolę w obiegu węgla w przyrodzie.

J.Kwiatkowska-Malina 6Krzysztof Markowicz Krzysztof Markowicz [email protected]@igf.fuw.edu.pl


CHARAKTERYSTYKA GOMORFOLOGICZNA

OBSZARU POLSKI


FUNKCJE GLEBY


Ze względu na gospodarczą działalność człowieka wyróżnia się następujące kategorie użytkowania gleb:

• G. Naturalne- pod roślinnością leśną lub trawiastą - zrównoważonym obiegiem składników pokarmowych, bliskie – g. rezerwatów ścisłych, parków.

• G. Leśne – ingerencja człowieka nie następuje co roku jak w glebach ornych, jednak ze względu na stosowanie: głębokiej orki, sztucznych drzewostanów, nawozów mineralnych, pestycydów – właściwości g. leśnych są coraz rzadziej zgodne z układem czynników ekologicznych.

• G. Orne – g. poleśne w Polsce. Zmieniona budowa, zmienione właściwości chemiczne w wyniku jednostronnego nawożenia mineralnego.

• G. Trwałych użytków zielonych – pod roślinnością łąkową pastwiskową, częściowo zmienione w wyniku uprawy, nawożenia mineralnego, melioracji.

• G. Sztuczne – na usypanych zwałach pogórniczych, budowlanych – najwyższy stopień ingerencji człowieka – brak zgodności układem czynników ekologicznych.


Podział gleb na tzw. kategorie agronomiczne ze względu na skład granulometryczny:

I kategoria – gleby bardzo lekkie (do 10% części spławialnych),

II kategoria – gleby lekkie (10 - 20% części spławialnych),

III kategoria – gleby średnie (20 - 35% części spławialnych),

IV kategoria – gleby ciężkie (35 - 50% części spławialnych).

V Kategoria – gleby bardzo ciężkie (> 50% części spławialnych)

Typy genetyczne gleb PolskiTypy genetyczne gleb Polski

Gleby. Rząd – typ Powierzchnia Występowanie

Brunatnoziemne – brunatne, płowe 51,5% Płatowo w całej Polsce

Bielicoziemne – bielicowe, bielice, rdzawe

25% Płatowo poza obszarami gór i wyżyn

Bagienne i pobagienne – torfowe, mułowe, murszowe i murszowate

7,8% Płatowo na pojezierzach i Polesiu Lubelskim, lokalnie w całej Polsce na terenach o dużej wilgotności

Aluwialne – mady rzeczne 5% Doliny rzeczne

Mineralne, bezwęglanowe, słabo wykształcone – litosole, regosole, pelosole, rankery i arenosole

1,7% Wydmy, wysokie góry

Czarne ziemie – czarne ziemie 1,3% Powszechnie w pradolinach, lokalnie w całej Polsce w wilgotnych zagłębieniach terenu

Czarnoziemne - czarnoziemy 1% Okolice miast - Hrubieszów, Tomaszów Lubelski, Sandomierz, Opatów, Proszowice, Jarosław, Przemyśl, Głubczyce, Prudnik, Pińczów

Wapniowcowe o różnym stopniu rozwoju – rędziny, pararędziny

0,9% Wyżyny, Tatry, Pieniny, Niecka Nidziańska, Góry Świętokrzyskie

Pozostałe gleby i tereny pokryte zabudowaniami, drogami itp.

5,8%


Rędziny właściwe

ACca

Cca

Użytkowane rolniczo lub porośnięte roślinnością leśną.

40 cm

~3% próchnicy


0 – poziom organiczny – zawiera > 20% swieżej lub częściowo rozłożonej materii organicznej.W glebach mineralnych i mineralno-organicznych poziom 0 tworzy się na powierzchni utworu mineralnego- poziom ściółki w glebach leśnych.


KlasyfikacjaDział: gleby autogeniczneRząd: gleby bielicoziemneTyp: gleba rdzawaPodtyp: gleba rdzawa właściwaRodzaj: wytworzona z piaskuGatunek: piasek słabogliniasty płytko zalegający na piasku luźnymKlasa bonitacyjna: VIKompleks przydatności rolniczej: żytni bardzo słaby (7)

J.Kwiatkowska-Malina 2525J.Kwiatkowska-Malina


Czym są zanieczyszczenia gleb?

Wszelkie związki chemiczne i pierwiastki promieniotwórcze, a także mikroorganizmy, które występują w glebach w zwiększonych ilościach. Do najbardziej rozpowszechnionych zanieczyszczeń gleb i gruntów zaliczamy:

•związki organiczne - pestycydy, detergenty •metale ciężkie - ołów, miedź, rtęć, kadm, arsen i inne •sole - azotany, siarczany, chlorki

26J.Kwiatkowska-Malina


Źródła zanieczyszczeń gleb• ścieki,

• pyły,

• stałe i ciekłe odpady wytwarzane przez przemysł.

• niewłaściwa działalność rolnicza gleb

• transport.



Skutki zanieczyszczania gleb

Zmieniają gleby pod względem: chemicznym,

fizycznym

biologicznym.

• odczyn gleb: zakwaszenie lub alkalizacja gleb

• zmniejsza się szybkość rozkładu organicznych szczątek roślinnych i zwierzęcych i tworzenie

humusu.

• zmniejszenie tempa nitryfikacji (utlenianie NH3 do NO2-, głównie przez bakterie z grupy

Nitrosomonas) i denitryfikacji (redukcja azotanów do NH3 lub azotu cząsteczkowego N2,

najczęściej przez bakterie z grupy Pseudomonas lub Nitrocallus).

• Zmniejsza się ich wartość użytkowa.

• zmniejszenie odporności roślin na choroby i szkodniki.

• Rośliny zawierają toksyczne substancje.

• Zanieczyszczenia gleb mogą ulegać depozycji do środowiska wodnego na skutek wymywania

szkodliwych substancji. 30J.Kwiatkowska-Malina


Nie możemy wyczerpać wszystkich zasobów środowiska. Mamy moralny Nie możemy wyczerpać wszystkich zasobów środowiska. Mamy moralny obowiązek nie tylko dążyć do zachowania własnego pokolenia, ale obowiązek nie tylko dążyć do zachowania własnego pokolenia, ale zachowania gatunku ludzkiego wraz ze środowiskiem, które mu zachowania gatunku ludzkiego wraz ze środowiskiem, które mu

zapewni egzystencję. Nasz moralny obowiązek zachowania środowiska zapewni egzystencję. Nasz moralny obowiązek zachowania środowiska wraz z organizmami występującymi w nim należy uświadomić szerokim wraz z organizmami występującymi w nim należy uświadomić szerokim rzeszom społecznym. W obecnej sytuacji wydaje się konieczne tworzenie rzeszom społecznym. W obecnej sytuacji wydaje się konieczne tworzenie

banków genów i przechowanie ich dla zachowania czystych linii banków genów i przechowanie ich dla zachowania czystych linii gatunków.gatunków.

Nie możemy wyczerpać wszystkich zasobów środowiska. Mamy moralny Nie możemy wyczerpać wszystkich zasobów środowiska. Mamy moralny obowiązek nie tylko dążyć do zachowania własnego pokolenia, ale obowiązek nie tylko dążyć do zachowania własnego pokolenia, ale zachowania gatunku ludzkiego wraz ze środowiskiem, które mu zachowania gatunku ludzkiego wraz ze środowiskiem, które mu

zapewni egzystencję. Nasz moralny obowiązek zachowania środowiska zapewni egzystencję. Nasz moralny obowiązek zachowania środowiska wraz z organizmami występującymi w nim należy uświadomić szerokim wraz z organizmami występującymi w nim należy uświadomić szerokim rzeszom społecznym. W obecnej sytuacji wydaje się konieczne tworzenie rzeszom społecznym. W obecnej sytuacji wydaje się konieczne tworzenie

banków genów i przechowanie ich dla zachowania czystych linii banków genów i przechowanie ich dla zachowania czystych linii gatunków.gatunków.



Już człowiek osiągnął Księżyc, zaczyna marzyć o Marsie.Lecz ciągle trzyma się Ziemi i do niej powraca uparcie.Swą miłość do Matki -- planety objawić ma zamiar dziwacznie.Bo każdy swym czynem genialnym przyrodę chce zmieniać nieznacznie. Za dużo jest u nas szkodników! Nie szkodzi. Już myślą uczeni.Jakby tu z naszej planety uczynić tak raj na Ziemi.Wystarczy posypać LUX -- proszkiem, bo o to tu wiośnie chodzi.Że zginą przypadkiem i inni -- cóż, nikt wszystkim nie dogodzi.Marzenie człowieka od zawsze ku zmianom na lepsze ulata.Jak pięknie byłoby dzisiaj odmienić porządek świata.Choć zda się, wszystko jak dawniej, choć zda się. że nic się nie zmienia.Pod ludzi stopami ta sama, lecz martwa będzie Ziemia.

Prognoza


dr inż. jolanta kwiatkowska-malina

Documents