Jolanta Zielińska

Wykorzystanie osiągnięć techniki w

procesie wsparcia funkcjonowania osób z

uszkodzeniami sensorycznymi –

przykłady praktyczne

Dr hab. inż. Jolanta Zielińskaprof. UP

Jolanta Zielińska

Profesor Zygmunt Bauman socjolog, filozof, eseista, jeden z twórców koncepcji postmodernizmu, pojęcia ponowoczesności.

PYTANIE:

„Czym współczesne czasy wyróżniają się w dziejach ludzkości?”

Jolanta Zielińska

ODPOWIEDŹ:

„Do tej pory nurt rozwoju humanistycznego i inżynieryjnego człowieka biegły równolegle i niezależnie. W obecnych czasach po raz pierwszy w dziejach ludzkości przecięły się, a nawet nałożyły wzajemnie. Nie ma rozwoju humanistycznego człowieka bez inżynierii i jej osiągnięć i odwrotnie. Mamy szczęście być świadkami, uczestnikami i twórcami tego procesu.”

Jolanta Zielińska

Trzy obszary, zilustrowane praktycznymi przykładami w których

technika wpływa na jakość funkcjonowania osoby

obarczonej wadą sensoryczną:

skuteczności komunikacji, pozyskiwania i przetwarzania

informacji,

zmniejszenia lub eliminacji wady sensorycznej,

komfortu życia codziennego.

Jolanta Zielińska

Ocena wstępna:

Wada wzroku szeroka oferta kierowana do osób niewidomych i słabo

widzących, duża zmienność i dynamika w czasie.

Wada słuchu mniejszy zakres oferty kierowanej do osób

niesłyszących i słabo słyszących, mniejsza zmienność i dynamika w

czasie.

Wada wzroku i słuchu nieliczne rozwiązania techniczne

wspomagające funkcjonowanie.

Jolanta Zielińska

Ograniczenia i bariery:

przekonanie o przydatności, bariera mentalna,

cena, bariera materialna,

dostępność na rynku, bariera materialna,

informacja o produkcie i sposoby jej uzyskiwania - Internet,

bariera informacyjna,

informacja i sposób zakupu – Internet, bariera informacyjna,

umiejętność wykorzystania, bariera mentalna.

Jolanta Zielińska

Przykłady praktyczne:

Techniczne rozwiązania zwiększające efektywność

komunikacji:

komputer przeznaczony dla osób niewidomych,

komórka telefoniczna przeznaczona do użytkowania przez osoby

niesłyszące.

Jolanta Zielińska

Komputer przeznaczony dla osób niewidomych:

umożliwienie pracy ze standardowym komputerem

i oprogramowaniem,

zainstalowanie programu odczytu ekranu,

przekazywanie informacji alternatywnych ekranu za pomocą

alternatywnych kanałów komunikacji. Dźwięk-syntezator mowy.

Pismo brajla- monitor brajlowski,

klawiatura brajlowska niekonieczna , pisanie bezwzrokowe,

program uczący.

Jolanta Zielińska

Wyposażenie dodatkowe komputera dla osób

niewidomych:

karta dźwiękowa, głośniki lub słuchawki,

oprogramowanie rozpoznające druk,

skaner,

drukarka brajlowska np. Everest, oprogramowanie bezpłatne.

Jolanta Zielińska

Elektroniczne notatniki brajlowskie - mobilności

użytkownika

dwie wersje: mówiąca, brajlowska,

syntezator mowy,

monitor brajlowski: od 18 do 40 znaków,

transfer danych z komputera za pomocą łącza USB, Bluetooth lub

Pendriva,

praca z Internetem,

terminarz, kalkulator, obsługa plików audio, wykorzystanie jako

magnetofon.

Jolanta Zielińska

Wyposażenie komputera dla osoby z częściową utratą wzroku:

monitor o przekątnej powyżej 19 cali,

powiększalniki złożone z kamery i monitora. Oglądanie materiałów drukowanych dzięki kamerze przekazywanych w powiększeniu na ekran. Rodzaje: stacjonarne - 17-20-calowe monitory, przenośne do użytku indywidualnego.

Jolanta Zielińska

Komputer kieszonkowy BraillePen:

bezprzewodową łączność Bluetooth,

systemu Windows Mobile jako gwarancja rozwoju,

bezprzewodowe połączenie klawiatury brajlowskiej do standardowego palmtopa,

niewielkie rozmiary i poręczność.

Jolanta Zielińska

Komórka dla niesłyszących:

Przyczyna zakłóceń: emitujący silne pole elektromagnetyczne nadajnik telefonu komórkowego obok słuchawki telefonicznej. 

Rozwiązanie: słuchawka umieszczona w otwieranej pod kątem rozwartym pokrywce, odległość między nadajnikiem aparatu a słuchawką ok.6-7 cm oraz między słuchawką a nadajnikiem bateria zasilająca: dodatkowa osłona przed zakłóceniami.

Przykłady: Motorola z serii StarTAC. Modele StarTAC 70, StarTAC 85, StarTAC Rainbow i StarTAC 130. Ponadto w pokrywce poniżej słuchawki, a więc między słuchawką a nadajnikiem i anteną, znajduje się bateria zasilająca, która również stanowi dodatkową osłonę przed zakłóceniami.

Jolanta Zielińska

Komórka dla niedosłyszących

Zestawy słuchawkowe:wyposażenie: słuchawka i mikrofonsłuchawka umieszczona przy wejściu do małżowiny usznej, w pobliżu mikrofonu aparatu słuchowego.

Pętla induktofoniczna: podłączona do aparatu telefonicznego, założona na szyję tak, aparaty słuchowe w polu elektromagnetycznym wytwarzanym przez pętlę. aparaty słuchowe przestawione na odbiór indukcyjny (T).

Przykład: Pętla Mobile Inductive Loopset LPS-1 do aparatów Nokia 5110 i Nokia 6150.

Jolanta Zielińska

Komórka z Androidem dla niesłyszących CES 2010:

telefon komórkowy do wideokonferencji dla niedosłyszących,

Vphone 1 działa na bazie 624-megahercowego procesora z serii PXA312 firmy Marvell i systemu operacyjnego Android 1.6,

zintegrowano interfejs WLAN i dwie kamery: VGA z przodu i 5-megapikselowy aparat z tyłu,

w opracowaniu jest wersja dla sieci GSM przeznaczona na rynek europejski.

Jolanta Zielińska

Przykłady praktyczne Techniczne rozwiązania zmniejszające lub eliminujące wadę sensoryczną:

bioniczne oko szansą dla niewidomych,

implanty ślimakowe szansą dla nieslyszących.

Jolanta Zielińska

Bionic Ele:

okulary za nimi kamera do widzenia kontrastów,

w oko wszczepiony procesor z odbiornikiem sygnału,

drogą radiową implant otrzymuje sygnał i wysyła go do nerwu wzrokowego,

widzenie: kontury i zmiany oświetlenia.

Jolanta Zielińska

BrainPort:

zamiana sygnału z kamery na siatkę impulsów na plastrze umieszczanym na języku,

orientacja przestrzenna, czytanie dużych liter.

Jolanta Zielińska

Bioniczne oko:

wszczepienie do wnętrza oka mikroskopijnych elektrod, które przekazują impulsy do mózgu,

system składa się z: okularów z wbudowaną kamerą, jednostki centralnej oraz elektrod,

działanie: Okulary przechwytują obraz w zasięgu obiektywu w rozdzielczości 5 megapikseli. Jednostka centralna przekształca obraz tak, aby móc go "narysować" przy pomocy 100 jednobarwnych kropek, elektrody stymulują nerwy, aby mózg "zobaczył" obraz w zasięgu okularów,

prace nad drugą generacją, obsługującą 1000 elektrod i pozwalającą na czytanie dużych czcionek, pierwsza implementacja w 2013 roku.

Jolanta Zielińska

Implanty ślimakowe:

zaawansowane urządzenie elektroniczne, wszczepiane podczas operacji chirurgicznej osobom obustronnie niesłyszacym lub z obustronnym głębokim niedosłuchem zmysłowo-nerwowym,

składa się z dwóch części: wewnętrznej, wszczepianej pod skórę, umieszczanej w loży kostnej w zagłębieniu kości czaszki, oraz części zewnętrznej, przetwarzającej sygnały akustyczne w sygnały elektryczne, przekazywane do części wewnętrznej,

elektroda części wewnętrznej umieszczona w ślimaku bezpośrednio pobudza nerw słuchowy, wywołując wrażenia słuchowe,

w Polsce stosowane są implanty firm: Advanced Bionics Ear, Cochlear oraz Medel.

Jolanta Zielińska

Przykłady praktyczne Techniczne rozwiązania wspomagające komfort życia codziennegoosób niewidomych

Aparat fotograficzny:zamiast wyświetlacza LCD na głównym panelu znajdują się tzw. niby-szpilki,zdjęcie oglądane poprzez dotyk.

Przykład: Aparat o nazwie Touch Sight zaprojektowany przez firmę Samsung, zdjęcie poprzez przyłożenie aparatu do czoła, podczas robienia 3 sekundowy dźwięk, wyposażony jest w trójwymiarowy panel Braille’a.

Jolanta Zielińska

Samochód dla niewidomych:

wykonany w ramach programu Blind Driver Challenge, na Uniwersytecie Tech College of Engineering,

korzysta on z laserowych czujników, systemu komend i informacji głosowych oraz całej gamy najnowocześniejszych,

wyposażenie to: wibrująca kamizelka, system komend głosowych, dotykowa mapa.

Jolanta Zielińska

Zegarek dla niewidomych:

otwierana koperta,

tarcza z czterema wypukłymi cyframi czterech godzin punkty pośrednie z minutami,

grube wskazówki umożliwiają odczyt palcami,

zegarki udźwiękowione, głosowo podają czas i datę.

Jolanta Zielińska

Inne przykładowe rozwiązania przydatne dla osób z wadą wzroku:

mówiąca miara: płynomierz:

identyfikator kolorów: autolektor:

wykrywacz przeszkód: elektroniczny lokalizator:

Jolanta Zielińska

Przykłady praktyczne Techniczne rozwiązania wspomagające komfort życia codziennego osób niesłyszących:

budzik dla niesłyszących:

głośniejszy alarm,

mrugająca lampka,

wibrator.

Jolanta Zielińska

Rozwiązania informujące i ostrzegawcze w postaci wibracji i świetlnych sygnałów:

urządzenie alarmowe informujące o niebezpieczeństwie przypominające wyglądem radioodbiornik,

opaska na rękę informująca o dzwoniącym telefonie,

telefon dla niesłyszacych TTY, klawiatura połączona z telefonem, wybór numeru sygnalizowany świetlnie, informacja przesyłana pisemnie,

serwis TTY Relay Servie, osoba przekazująca wiadomość łączy osobę używającą TTY z adresatem korzystającym z normalnego telefonu, przenośnie TTY firmy Apple można podpiąć do telefonu komórkowego.

Jolanta Zielińska

Przenośne urządzenie o nazwie UBIDUO:

pomaga osobom mającym problemy z mówieniem oraz pisaniem,

posiada dwa ekrany i dwie klawiatury,

w rozmowie może brać udział od dwóch do czterech osób jednocześnie.

Jolanta Zielińska

Muzyczny kołnierz: pomaga usłyszeć muzykę poprzez pobudzenie wibracjami odpowiednich partii mózgu.

„Emoti-Chair”: krzesło do słuchania muzyki oparte na technologii „sensory-substitution.

Jolanta Zielińska

TRANSMATTER mata, która informuje o ruchach osób w pomieszczeniu.

SORENSON VIDEO RELAY SERVICE bezpłatna, całodobowa usługa, pozwalająca na przekazywanie i odbieranie połączeń przy udziale tłumacza języka migowego za pomocą szybkiego łącza internetowego lub wideotelefonu.

Jolanta Zielińska

STICK-TALK:

komunikacja słyszących, niesłyszących i niewidomych,

wielkości długopisu,

na ekranie wyświetlany jest tekst mówiony,

osoba niesłysząca wstukuje tekst do urządzania.

Jolanta Zielińska

Wnioski końcowe:

bez konkretnych, technicznych rozwiązań, zastosowanych w praktyce jakość życia osób obarczonych wadą nie ulegnie wyraźnej, jakościowej zmianie,

przyszłość komfortowego, skutecznego funkcjonowania osób niepełnosprawnych, zwłaszcza z uszkodzeniami o charakterze sensorycznym to technika i inżynieria.

Jolanta Zielińska

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ