dèpi tan a mérendyen jik jòdijou - espace...

1

Upload: nguyenthien

Post on 29-Mar-2018

221 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou

Simenn kréyòl andidan lékòl

Page 2: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

Pawòl douvanMizik: éritaj, liyannaj, migannaj

- Mizik an nou sé éritaj a listwa an nou , sé ERITAJ a sa

Lafrik, Léwòp, Lézamérik pòté ban nou.

- Mizik an nou sé liyannaj an diféran larèl èvè tout lilètLakarayib, èvè Lafwans, é èvè Lézamérik

- Mizik an nou toujou fèt èvè MIGANNAJ, dèpi tan agwoka jis jòdila.

PRANGAD !

Mi déotwa dékatman asi Mizik o péyi. Men fò toujou sonjé : menmsi nou éséyé suiv fil a listwa, an

tout tan, ni bon-enpé istil mizik ki toujou rantré adan vivasyon a moun an péyi-la ( kontèl jaz, mizik

klasik, mizik a zendyen é dòt ankò…).

O.MIRVAL : CP LVRAvec la collaboration de C. ANTOINE –EDOUARD et M-C BUFFON : CP EDUCATION MUSICALE

Page 3: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

Tanbou sé baz a mizik a sé Mérendyen-la.Yo ka kriyé’ y : Mayohuacan. Ou tini dòtlenstriman osi adan misik a pèpMérendyen : flit , sanblaj a kalbas( sonnailles)…

On mayohuacan a pèp ki ka rété« Basen Lorénòk » Foto sòti adan: Google Images

1/ An doukou a Mérendyen.

On kòn- a- lanbiFoto sòti adan: Google Images

Mizik a Mérendyen té ka woulé an tout sérémoni : pou fèlagyè, men osi adantout kad lavi a touléjou.

« Toutes ces réjouissances sont accompagnées de gaillardises. Les uns jouent de la flûte. Les autres chantent et ils forment une espèce de musique qui leur est douce à leur goût. Les vieilles qui ne chantent jamais à moins qu’elles ne soient saoules, tiennent la basse avec une voix enrouée, et les jeunes tiennent le dessus avec un ton éclatant. Il y a une fille qui tient une calebasse pleine de petites pierres avec laquelle elle fait un peu de bruit s’accordant avec tous les autres ».Sòti adan « Nouveau voyage aux isles de l’Amérique », "Mémoires des nouveaux voyages faits aux Isles françoises de l'Amérique" Père Labat, 1722

Page 4: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

2/ Mizik alantou a ka dèpi 17yèm syèk. Sé on mizik pou bokanté, pou fété, men osi pou ba’y rannman adan travay .

Mizik ki ja près disparèt :

-Dans a lit: sové- vayan, bènaden émayolè-Balansé ( ki ka sanm padjenbèl).

Ka é Gwoka sé on éritaj a tanbou Lafrik. Sé on bèl lègzanp a migannaj.

-Dèpi prèmyé tan a lèsklavaj, nèg a diférannasyon Lafrik toujou té ka jwé tanbou échanté pou bokanté, pou fété, men osi pouba yo kè é rannman adan travay .- Ni déotwa ritm ( kontèl padjenbèl é graj )ki sé rézilta a migannaj a diféran kalitémizik

Zimaj sòti adan: Archives Départementales Lèspas é tan a gwoka sé :

- swaré léwoz ( ou koudtanbou).

- an véyé ( véyé boukousou)

- Men osi tan a kannaval, a chanté nwèl

Page 5: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

klé

kòd

zanno

zoban

bouko

sèk

po

Prèmyé tanbou kisèvi sé tanbou an bwafouyé . Bouko( tonneau) vin aprè

Foto privé

Non a chantè : Chaben , Robè Loyson ,Anzala, Man Soso,GiConquète é plen dòt ankò…

Non a gran mèttanbouyé: Vélo, Kristen Aigle, AnriDélos, Blancus é plen dòt

ankò…

Sèt ritm fondal a Gwoka é lèspri a yo: -Toumblack( jwa é lanmou).-Graj (travay) -Woulé(travay)-Léwòz: (konba, men osi tristès)-Kaladja (doulè, lapenn…)-Menndé (fèt, kannaval ,bòdé…)-Padjenbèl(jwa é anvi a libèté…)

Foto sòti adan: Archives départementales

Foto sòti adan: Archives départementales

Page 6: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

3/ Bout a 18yèm é 19yèm syèk : migannaj an tout larèl

Tini diféran kalité kadri: -Kadri o komandman ( Granntè)-Kadri san komandman ( Bastè)-Kadri a Lanciers( Sentann)

On dansè zendyen Fòdfwans. Foto sòti adan «Fonds de cartespostales anciennes» anlè nichtwèl- la, Antanlontan .com

Zimaj sòti adan: Musiques et musiciens de laGuadeloupe,Le chant de Karukéra, Alex etFrançois Uri,

Adan kadri ou ka touvékat » figi » : pantalon, lété, lapoul, pastorèl. Yo tout ka koumansé èvè on antré é ka bout èvè on final. Tanboudibas, foto sòti adan

« Instruments de musique » traditionnelle, BPCRM

Mizik a Lézanti ka koumansé pran balan èvè tout sa Léwòp ka pòté. Zansèt a kadri ( la Contredanse) ka touvé’y lanmòd Léwòp . Lèwvwè i rivé Gwadloup, i ka vin miganné èvè dòt lenstriman : tanboudibas , siyak é chacha.Sé an moman -lasa,i ka vin kadri Gwadloup. Migannaj- lasa ka kontinyé toulongalé a 19e s. Sé konsa ou ka tandévals, pòlka é mazouk ka jwé adan bal a moungwokyap.

Moulinet des Dames

Page 7: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

4/ Bèl doukou a bigin : lézanné 30 jis lézanné 60

Félix ValvertFoto sòti anlè nichtwèl a Lameca

Roger Fanfant, Foto sòti anlè nichtwèl a Lameca

Dansèz a bigin, « l ‘exposition coloniale de 1937 »Foto sòti adan: anlè nichtwèl a Lameca

Plizyè tan an listwaa bigin :

-Alantou a lanné1930. Onlo lòwkès é mèt a bigin ka jwémizik – lasa lòtbò, é i ka vin lanmòdtoubònman kotéParis ( FéliksValvert, RogéFanfant…)

- Pasé lanné 1940. Bigin – la ka pran on dòt koulè. I ka rivé miganné èvè mizikjaz é èvè dòt mizik(Al Lirvat, EdwaBenoît…)

Dòt non a mèt a bigin:Al Lirvat, Alèksan Stellio, Wobè Mavounzy, Emilyen Antile, Moun de Rivel, Barèl Coppet, Jéra La Viny, Awman Siobud

Plizyè bigin : Bigin Wabap,Kalengé, bigin jaz…

Page 8: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

5/ Lézanné 50 a 70 : liyannaj é migannaj-Sé doukou a bèl konpozisyon é sérénad èvè dé gran chantè kon : Manyéla Pioche, Kazimi Létang, Pòl Blamar, Danyèl Forestal, Wobè Sarkis …-Sé osi doukou a Gwoka modèn ka mèt a tè èvè Jéra Lockel,Kafé…

Sé doukou a onlo mizik a Lakarayib ka rantré o péyi: Konpa ka woulé toubònman . Mizik a lòwkès Ayiti ka sonné an tout bal: Tabou Combo, Skah Shah, Coupé Cloué, MagnumBand….Sé osi doukou a Kadans –lipso a Ladominik èvè Les Grammacks,Exile One èvè Djèf Joseph, Gòrdòn Anderson …Moun ka kouté onlo mizik a tout banzil Lakarayib: - Merengue ki sòti Saint Domingue-Calypso é soca Trinidad èvè Mighty Sparrow….

-Ska é apré Reggae a Lajamayik èvè Bòb Marley, Jimi Cliff, P.Tosh… -Mizik Kiba ( cha-cha-cha, rumba, songo…) é plita rivé a Salsa èvè Fania All Stars, Sélia Cruz, Ismaèl Miranda …..

Tini mizik entèwnasyonalTwist, Disco, Slow , mizik, Tango, Rytm and Blues, Soul Music , Rock n’Roll, ….

Pòl Blamar é Lacides , foto ki sòtianlè nichtwèl- la anlè Google Images

Page 9: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

5/ Lézanné 50 a 70 : liyannaj é migannaj

Les Rapaces

Foto sòti anlè nichtwèl a Lameca

Les Vikings

Non a mizisyen é chantèG. Jacquet, H. Léauva, P.E

Décimus,F. Marshall, J. Bracmort é dòt ankò…Koté moun ka dansé mizik

bal gran moun, bal Titàn, bal a asosiyasyon é mizi an mizi

an bwatdènui

-Òwkès Gwadloup ka miganné èvè mizik Ayisyenmen osi èvè tout sé miziklasa. Jenn mizisyen a Maxel’s, Vikings, Rapaces, Tipical Combo, Super Combo ka ba’y bal an tout péyi-la…

-Tèknik, pwodiksyon é distribisyon ka rantréadan mizik : AnriDebs, Rémon Célini.

Foto sòti adan «Musiques populaires de Guadeloupe , De la biguine au zouk, 1940- 1980,

Edouard Benoit, ORPG, AGETL »

Page 10: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

6/ Lézanné 80 é 90 : Woyé monté a Zouk Alantou a lézanné katrèven, Pyè –Edwa Décimus é Frédi Marshall ka lagyéon son nèf . Sé Zouk! Zouk , sé on bèl lègzanp a migannaj a konpa , kadans, soka, menndé… Mizik –lasa ka pran balan a‘y èvè Kassav ki ka fè’y vwayajé an tout péyi. Mi bèl lègzanp a liyannaj ki adan krèy moun - lasa èvè moun a péyiMawtinik (Joslin Béroard, Janfilip Marthély,Janklòd Naimro…), péyiGwadloup( Patrik St Eloi, lé frè Décimus é Jakòb Desvarieux… ) moun Lafrik ( èvè Douglas M’Bida)… Lézanné katrèvendis : Evè élèktronik é enfòwmatik pwodiksyon a mizik ka pran on dòt balan. Plizanplis moun ka rantré an mizik: gwoup ka fèt é ka défèt.

Men zouk a lézanné 80 , sé té osi : Zouk Machine , Chiktay, Jil Floro, Tanya Saint Val, Jakd’Arbaud…

Foto sòti anlè nichtwèl – la : Google images: konsèw a Kassav an 1989 o Zénith

liyannaj té ka fèt tou natirèlmanAntrè awtis a dòt gwoup a péyi fwansé Lakarayib èvè : Edit Lefel, Toni Chasseur, Michèl Alibo, Ari Diboula, SilviànCédia.…

Diféran kalité zouk a lézanné 80Zouk béton, zouk chiré, zouk lòv

Page 11: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

7 / Dèpi on dizenn lanné…On tchyolé mizik ka viv an péyi – la. Diféran kalitézouk( Zouk Rn’b, Zouk Love…) , « konpa nouvo », Mizik akoustik, Kako Mizik, Dance Hall… .

Kifè, alèkilé, nou pé di nou ka rivé tini on bèl tablo a tout mizik o péyi . Migannaj – la ka fèt é ka kontinyé fèt ( èvèmizik antanlontan, mizik lòtbò, mizik jenn moun ka plipliskouté …)

Page 12: Dèpi tan a Mérendyen jik jòdijou - Espace Pédagogiquepedagogie.ac-guadeloupe.fr/files/File/arts_culture/Diaporamas/LVR/... · G. Jacquet, H. Léauva, P.E Décimus,F. Marshall,

Référans•Les instruments de musique traditionnelle, Conseil Régional de la Martinique, Centre d’Études régional Antilles-Guyane ,1989 .•Dyadyéé : Jocelyn Gabali ,Créapub ,2004•Musiques et musiciens de la Guadeloupe,Le chant de Karukéra, Alex et François Uri, Région Guadeloupe,1991.•A la rèpriz, Dominique Cyrille, Une étude des quadrilles de Guadeloupe , édition Nestor,2009.• Musiques populaires de Guadeloupe , De la biguine au zouk, 1940- 1980, Edouard Benoit, ORPG, AGETL,1990.•Sites internet : Lameca, Antanlontan.com

Gran mèsiDirection Départementale des Archives de Gourbeyre - Service

éducatif , CRDP , Lameca( Médiathèque Caraïbe)