Download - Yaşar Kemal - Baldaki Tuz

8/9/2019 Yaşar Kemal - Baldaki Tuz

1/186

Yaşar Kemal _ Baldaki Tuz

MerhabalarBuraya Yüklediğim e-kitaplar Aşağıda Adı Geçen Kanuna !tinadenG"rme #zürlüler çin $azırlanmıştır%kran &kuyu'u( Braille )n *peak *aye!inde Bu Kitapları +inliy,ruz

Ama'ım Yayın %lerine .arar /ermek +eğildirBu e-kitaplar 0,rmal Kitapların Yerini Tutmaya'ağındanKitapları Beyenipte %n1elli &lmayan Arkadaşlar *ade'e Kitap $akkında 2ikir*ahibi &lduğundaAşağıda Adı Geçen Yayın %i( *aha3lar( Kütüphane( e Kitapçılardan Temin%debilirlerBu Kitaplarda $iç Bir Maddi 4ıkarım Y,ktur B"yle Bir 5eyide +üşünmemBu e-kitaplar Kanunen $iç Bir 5ekilde Ti'ari Amaçlı KullanılamazBil1i 6aylaştıkça 4,ğalırYaşar Mutlu0,t7 89:; *ayılı Kanunun K,mşuBurhanlı k"yünde başladığı ilk"ğrenimini Kadirli)de tamamladı> Adana)da,rta,kula deam ederken bir yandan da çırçır 3abrikalarında çalıştı> &rta,kulu!,n !ını3 "ğren'i!iyken terk ettikten !,nra ır1at kJtipliği( ır1atbaşılık("ğretmen ekilliği( kütüphane memurluğu( trakt"r !ürü'ülüğü( çeltik tarlalarındak,ntr,l"rlük yaptı> =E:&)lı yılların başlarında 6erte 0aili B,rata( Abidin+in, e Ari3 +in, 1ibi !,l eğilimli !anatçı e yazarlarla ilişki kurdu( =yaşındayken !iya!i nedenlerle ilk tutukluluk deneyimini yaşadı> =E:)te bir3,lkl,r derleme!i ,lan ilk kitabı Ağıtla3ı yayımladı> A!kerliğini yaptıktan!,nra =E:;)da 1ittiği !tanbul)da 2ran!ızlara ait $aa1azı 5irketi)nde 1azk,ntr,l memuru ,larak çalıştı> =E:9)de Kadirli)ye d"ndü( bir !üre yine çeltiktarlalarında k,ntr,l"rlük( daha !,nra arzuhal'ilik yaptı> =E8)de k,münizmpr,pa1anda!ı yaptığı iddia!ıyla tutuklandı( K,zan 'ezaeinde yattı> =E8=)de!alıerildikten !,nra !tanbul)a 1itti( =E8= - ; ara!ında @umhuriyet1azete!inde 3ıkra e r"p,rtaL yazarı ,larak çalıştı> Bti arada =E8F)de ilk "ykükitabı *arı *ı'ak)ı( =E88)te kendi!ine büyük bir ün kazandıran ilk r,manı n'eMemed)i yayımladı> =E;F)de 1irdiği Türkiye şçi 6ar-ti!i)nde 1enel y"netimkurulu üyeliği( merkez yürütme kurulu üyeliği 1"relerinde bulundu> Yazıları e!iya!i etkinlikleri d,layı!ıyla birç,k kez k,uşturmaya uğradı( =E;)de ha3talık!iya!i der1i Ant)m kuru'uları ara!ında yer aldı> =E)te Türkiye Yazarlar*endika!ı)mn kuruluşuna katıldı e =E: - 8 ara!ında ilk 1enel başkanlığınıü!tlendi> =E99)de kurulan 6%0 Yazarlar +erne-ği)nin ilk başkam ,ldu> =EE8)te +er*pie1el)de yayımlanan bir yazı!ı nedeniyle !tanbul +elet GüenlikMahkeme!i)nde yar1ılandı( aklandı> Aynı yıl ndeN ,n @en!,r!hip)te yayımlanan 5aşırtı'ı im1elemi( in!an ruhunun


2/186

derinliklerine nü3uz eden karayışı( anlatımının şiir!elliğiyle yalnız'a Türkr,manının değil dünya edebiyatının da "nde 1elen i!imlerinden biri ,lan YaşarKemal =E)ten bu yana 0,bel %debiyat #dülü adayıdır> Yapıtları kırka yakın dileçerilen Yaşar Kemal( Türkiye)de aldığı ç,k !ayıda "dülün yanı !ıra yurtdışındaaralannda Dlu!larara!ı @in, del +u'a #dülü H=E9FI( Ce1i,n d)$,nneur nişanı@,mmandeur paye!i H=E9:I( 2ran!ız Kültür Bakanlığı @,mmandeur de! Art! et de!

Cettre! 0işanı H=EEI( 6remi nterna'i,nal @atalunya H=EE;I( Alman KitapçılarBirliği 2rank3urt Kitap 2uarı Barış &dülü)nün H=EEI de bulunduğu =E "düle değer1"rüldü>YA5AQ K%MACBAC+AK TD.YA.CAQ - K&0D5MACAQ*TA0BDC &Q$A0 K%MAC C $ACK KOTO6$A0%* #+O04 /%QM% $&COMOKayıl 0R 7i FSERTa!ni3 0, 7*&+&*TA0BDC

Yapı Kredi Yayınları -=EE; %debiyat - 899Baldaki Tuz S Yaşar KemalKitap %dit"rleri7 Kaan #zkan - Tamer %rd,ğan +üzelti7 n'ilay YılmazyurtKapak Ta!arımı7 Yeşim BalabanBa!kı7 5e3ik Matbaa!ı Marm>> anayi *ite!i M Bl,k 0,7 FE= kitelli S !tanbul=> Ba!kı7 =E:( @em Yayınei=E:-F( @em Yayınei( Tekin Yayınei( @an Yayınları( Adam YayınlanYKY)de => Ba!kı7 !tanbul( &'ak F:*B0 E8-9-8=-U Yapı Kredi Kültür *anat Yayın'ılık Ti'aret e *anayi A>5>( FYapı Kredi Kültür *anat Yayın'ılık Ti'aret e *anayi A>5>Yapı Kredi Kültür Merkezi!tiklal @adde!i 0,> F98 Bey,ğlu :: !tanbulTele3,n7 H F=FI F8F : HpbNI 2ak!7 H F=FI FE FBil1i $attı7 H F=FI : ::: http7 S S >yapikrediyayinlari>',m e-p,!ta7ykkulturVykykultur>',m>trnternet !atış adre!i7 http7SS>e!t,re>',m>trSbularSyky >teleeb>',m>tr40+%KC%Q>> W =8Anka Kuşu R=9*anatçının +eğeri W F=Türküler W F:Kültür W =$alk e *anat W FEDmut!uzluk W lkAklaGelenR;$er şin Başı W 9K"tü *anatçılar W :.,rluk O!tüne W ::%leştirme O!tüne W :Tembellik O!tüne W 8=@urnallama W 8:4iz1i W 8 Gene Gerek!iz Ya!aklar O!tüne W ;Y"nlerimiz W ;2ilm *an!ürü O!tüne W ;;$ak!ızlık W ;E6,litika W FYa!aklar W 8Kuşku 4ağları W EGüme Giden W 9Yiğit Yazarlar 4ağı W 99


3/186

4amur'ular( 4amur Atar B,yuna W E=*0e !tiy,rlarX W E;Kaymakam Gitti R=D3ak ş +eme W =:4ıplaklar( Ağalar e Kadirli Kaymakamı O!tüne Bir Mektup =9

Ağalar W ==:Ka!aba 6,litika'ıları W =FKarak,lda Ayna /ar Z Ankarada Ayna /ar = +em,kra!i'ilik +eğil( +em,kra!i>>> W=Yer1i W =+em,kra!i K,rku!u W =:FKültür *"mürü'ülüğü R=:;$alka nanmak R=82,lkl,r Ozerine W =8;Milliyetçilik e *,!yalizm =8EAmerikan Yazarlarına Açık MektupAmerikayı Kurtarınız R=;:K"pek!iz K"y R=;E #ğretmenler( Kardeşlerim>>> R=F

%zeli 6,li! &yunları W =; *"mür1e'ilik( Milliyetçilik e +in R=E +,ludiz1inR=9: F: *aat =9;$alka Qağmen $alk çin miX =9E@urnal'ılık O!tüne R=EFMilliyetçilik W =E8Y,ğurt W =E9K,rku W F=.,rbaların Gü'ü W F:/ietnam Arena!ı W F9.en'ilerin Ka1a!ı W F==*andıklı +em,kra!i W F=:A!lını Yitirenler F= Yağmurdan Kaçanlar W FF= Kanlı ktidarın &rtakları W FF:Bırakın 4ürü!ünler W FF9Gemilerin G"l1e!i W FFTer"r Kanunları 4ıkarmak K,lay W F8$alka Güenmek W F9$alk e Gençlik W F:=@amiler Kışla &ldu W F::$alk( *anat( 6,litika W F:Kapitalizmin .ire T,plantı!ı W F8FBulunmaz 2ır!at W F88Bağım!ızlık W F8E *anatla Yaşam 6,litikayla Yaşam W F;%mekçinin %li W F;; *anat e #demek W F;E#zürlerimle>>> W F Türkiye Kendini *aunur W F;+ünyayı #nem!emek W FE Aaaaah Amerika( /aaaaaaaah Amerika W F9:K,rku W F9E Kıyım Kıyım O!tüne W FE:Meydan &kuma W FEE > şken'e e n!anın n!anı Aşağılama!ı W 8$api!anelerimiz W = *anatçı( +,ğa( Yaşam R=8KMCKC%QBir Büyük Adam( T,n1uç Baba W F=Cumumba W F:Bir 2,lkl,r'u W Fş!izlik A'ı!ı e Kamber W FE4,k Gülen 4,k Ağlar W & n!anlar ki( Mutludurlar W E4,lak Mu!ta3a W :FAnad,lu 4,'uğu W :;in!anlığın Kahramanı Glez,!un %linde Oç Ak Karan3il W 88Ga1arine Ağıt W 8E4ağların %n Büyük 5airi 0Jzım $ikmet W ;F 0Jzım $ikmet e $alk W ;8Kerem D!ta W ;9Bekar Ali W F


4/186

Quhi *u e *e3erberlik Türküleri - Kuayı Milliye +e!tanı @eat 2ehmi Başkutçin W 9 @"mertlik O!tüne W 9EBaldaki Tuz W EBalıkçı( %debiyatımıza *ağlıklı( Güzel( Yaratı'ı +,ğayı Getirdi W E YediYürekle Giden W EE Kaç 4eşit Yeşil /arX W :K&0D5MA

%debiyat e 6,litika W :EKaynakça W :F)Baldaki Tuz< Ozerine 6,litikam da!anatımdan ayrılmaz>>> $alkın mutluluğunun "nüne kim 1eçiy,r!a ben !anatımla ebütün hayatımla ,nun karşı!ındayım><Yaşar KemalYaşar Kemal( !anatı( p,litikayı( halkını( !,!yalizmi( kalemini e kendibenliğini bir p,tada eritmiş adamdır> Yaşar Kemal denin'e akla bunların hep!ibirlikte 1elir> /e ,nun bütün bu k,nulardaki düşün'elerini içeren ürünleri(

iç8E)dan bu yana( ,n beş yıl b,yun'a yayımlanmış )yazılarıdır> Bunlar t,plu,larak 1"zden 1eçirilin'e 1"rülür ki( en 1ün'el( bu1ün ,kunup yarın unutula'ak"lçüde 1ün'el k,nulara değinenlerinde bile en 1enel( en temel d,ğrular(1erçekler yer almada> *ürekli bir iyiye( 1üzele( d,ğruya y"neliş( mi!y,nyükleniş( e!kimeyen( ek!ilmeyen "n'ülük !ezilmede>Bir k,nu üzerinde "zellikle duruy,r!a Yaşar Kemal( !ık !ık aynı k,nuyadeğinmekten kaçınmıy,r!a( bilmeliyiz ki( bütün dikkatleri bu k,nuya çekmeki!temektedir[ 1erçekten )hayati) "nemi ,lan bir k,nuyla karşı karşıyayız> #n'e ?lki ta =E;)ta yazılmış> An'ak( ,n üç yıl !,nra( =E)tebile( bu1ün yazılmışça!ına e!kimez kalmışlığını karıy,ruz>K,nularını !eçerken Ama bunu bilinçle( ratta bir yazı u!talığı ,larak yapar7Anlata'aklarını pekiştirmek( berkitmek( zihinlere perçinlemek i!temektedir> Yada "yle bir etki( "yle bir izlenim( im1e yaratır ki( unutmak i!te!eniz bileunutamaz!ınız , k,nuyu( !ilemez!iniz , im1eyi> Bu( k,nuyla "zdeşleşme!idir ,nun(k,nunun yaşayışında yer tutma!ıdır> Ama hiçbir tepeden bakışa( k,lay( kuru"ğütçülüğe ra!tlamaz!ınız> 0e en karşıtlarının( 'an düşmanlarının bile kabuletmek z,runda kaldıkları büyük r,man'ı ,lma niteliğinin( !anatçı kişiliğinin(ününün ardına !ığınarak yazmaktadır( ne büyük yazar ukalalığına bürünerek( ne dep,pülizm yaparak> nandığı( 1üendiği halktan biri ,larak( bir halk adamı ,larakyazar> /e bilinçlemek( bilinç birikimini 1erçekleştirmek Bu kitabın hazırlanışına( hazırlayanın yazı >> Kı!a'a!ı( her

Alpay Kaba'alı =E]=FKimi yaya kimi atlı Kimi uçar çi3t kanatlı +ünya şirin baldan tatlı %yah balıtuza katmış


5/186

^şık /ey!el=+eeye +emişler ki>>>Bir b,zuk düzen içindeyiz> $epimiz yakınıy,ruz> $an1i( aklı azı'ık bir şeyeerenle k,nuş!an( bir dert kumkuma!ı> /ah memleketin hali( ah memleketin hali> Bu1idiş ne ,la'ak !,ru!unu biribirine !,rmayan y,k> Ama hiçbir kim!e( bu

yakınanlar( ah ah edenlerden hiç kim!e de durumumuzu düzeltmek için parmağınıkımıldatmıy,r> Ca3ın k,layındayız> Dyuşmuşuz> $içbir iş karşı!ında !,rum kabuletmiy,ruz> Bin dereden !u 1etirip herke! kendi!ini temize çıkarıy,r> $akları ary,k( , başka iş> Ama memlekette han1i dalı tut!an eline 1eliy,r> /ar ,lan bu>$erke! umudunu ke!miş 1ibi> Biribirine kim!enin 1üeni y,k>Bütün umut!uzlukların( ahü ahlann ü!tünde 1ene de bir şeyler( bazı y"nlerde birşeyler yapmak z,rundayız> 6armağımızı kımıldatmak z,rundayız> Dyanmak( bazıme!elelerimizin ü!tüne d,!tça eğilmek z,rundayız> #yle me!elelerimiz ar ki(,nları !a!aklamak bize ç,ğa mal,la'ak> Bir "lüm dirim işi> /ar ,lmak( ya da,lmamak>Geçen 1ünkü @umhuriyette( bir yazı çıktı> Yalnız bizim değil( bütün dünyanınü!tünde dura'ağı( "nemle benim!eye'eği bir me!eleyi 1"zümüzün "nüne !eriy,r>Yazıyı 2ran!ız .iraat %n!titü!ünden 6r,3e!"r \> Kellin1 yazıy,r> Yazının adı(

Bu ayrımı 1"z "nünde tuta'ak ,lur!ak( biz bu t,praklarda hiçbir zaman yerli(yani k"klü ,lmadık> B"yle !"ylemek belki de büyük bir iddiadır> Ama 1erçek debudur> Biz t,praklarımızı y,k etmek için elden 1eleni ardımıza k,mamışız>&rta Anad,lu( biliy,ruz ki( b"yle ç"l değildi> &rman kalıntıları daha ar &rtaAnad,luda> Bunu bil1inler !"ylüy,r> nanmayan bizim &rman'ılık 2akülte!ine!,ruer!in> +,ğu Anad,lu da b"yle ç"l değildi> nanmayanlar /an G"lüyakınındaki( 1üneyindeki ,rmanları 1it!in 1"r!ün> Ya da bilenden !,r!un> Ben=E8= yılında bu ,rmanı 1"rdüm> Aradan !ekiz yıl 1eçti> *ekiz yılda bu ,rmanbelki de bitmiştir> & zaman ben yalan'ı çıkarım>G"çebe ,lmayanlar( kendilerinden !,nra 1elenlere bakılmış t,praklar bırakırlar>Biz hiçbir zaman bakmamışız t,prağa( bakmıy,ruz da> T,prak yene yene( kemrilekemril>( >>>ap 1ide 1ide bitmiş> Yurdumuzun t,praklarından d"rtte üçü( birebeşten 3azla ermiy,r> /erimini artırmak için de bu t,prağın( hiçbir şey yapmıy,ruz> Tam ak!ini yapıy,ruz> K"ylü!ü( aydını el ele ermişiz( kemiriy,ruz("ldürüy,ruz t,praklarımızı> Bu 1idişle elimizde bire bir( bire iki erim erent,praktan başka!ı kalmaya'ak>Yirmin'i yüzyılda( şu m,der< dünyanın başını alıp Ay)a 1ittiği 1ünlerdeyiz>%ller( t,prağına 1"zü 1ibi bakıy,r> T,prağı na!ıl t,prak eder de( erimini na!ılartırırız diye çaba içindeler> T,prak bilimi en ileri bilimlerden biri ,lmuş>.iraat 2akülte!i kurmuşlar> Bilim adamları harıl harıl çalışıy,rlar> Bizde dear bunlardan> Bizim ektiğimiz biçtiğimiz t,prağa hiç karıştığımız ar mıX yiy"nden diy,rum> K"tülüğüne 1elin'e( elimizden 1elmeyenleri bile yapıy,ruz> %nileri ziraatçiliğimizin ,lduğu b"l1elerimizde t,prak 1übre yüzü( yağmurdan başka!u yüzü 1"rüy,r muX Bilimin karıştığı ar mı işimizeX]=;&rman!ız t,prak ,lmaz> Birkaç dikili ağa'ımız kalmış( ,nu da bitirmek( tüketmekiçin büyük çabamızı 1"rmüy,r mu!unuzX %l ele erip( milletçek birleştiğimiz tekşey ,rmanlarımızı bir an "n'e y,k etmek çaba!ı değil miXK"ylü t,prağından k,puy,r( şehirleri 1e'ek,nduyla d,lduruy,r> n!anlar b"yledir>Bütün dünyada da b"yle ,lmuştur( diyebiliriz> n!anlar daha iyi bir yaşayışa1eçmek için yerlerini terk ederler( bunun "nüne 1eçilemez de diyebiliriz>K"ylerden 1elenler işçi ,lurlar( endü!triyi be!lerler de diyebiliriz> Bizimkiler"lmüş( ç,luklarmı ç,'uklarını yaşatamaz t,praktan kaçıy,rlar> Arkanda t,prak


6/186

,lmayın'a ne kadar büyük endü!tri kurar!an kur( ,nu !ürdüremez!in> Biliy,ruz ki(bizde endü!tri de y,k> Bu 1idişle( 1idiş bunu apaçık 1"!teriy,r( t,praklarımızınü!tünde aç( !e3il( ekmeğe( bir dilim kuru ekmeğe muhtaç !ürüne'eğiz>Bu memleket halkını 1"çebe ,lmaktan kurtaralım> +aha , kadar elimizden çıkmışdeğil t,praklarımız> Bizi be!leye'ek birkaç erimli yerimiz daha ar>Bu !"ylediklerimi ,kuyup da yalan( yanlış diye'ek bir tek kişi ar mıX #yley!e

ne duruy,ruzX Gene biribirimizin 1"zünün içine bakarak !ızlana'ak mıyızX >> %3endim ç,k d,ğru>>> Ama ne çare ki>>> &lmaz ki>>> Bunun "nüne1eçmek 1erektir>>> /atan t,praklan>>> /aah ah(< mı diye'eğizX/aaah ,rmanlarımız( aah>>>F8>=>=E8E=Anka Kuşu%peydir bir hürriyet !aaşındayız> Ama bir türlü , e3!unkar ahuya kauşamadık>Bu 1idişle kauşa'ağa da benzemeyiz> 4ünkü e3endim( çalıyı başından !ürüy,ruz>4alıyı baştan !ürü-me!ek bile me!eleye yandan y"nden yanaşıy,ruz> Tam "zünden1itmek( d,!d,ğru 1itmek işimize 1elmiy,r> Yüz yıllık hürriyet !aaşında'anlarını ere'ek kadar hürriyet aşığı in!anlar da çıktı tek tük> Ama bu 1üzelin!anların da( işin temeline 1idemediklerinden( eme'ikleri b,şa 1itti>

5u 1erçek hepimizin ka3a!ına dank de!in ki( hürriyet bir anka kuşu değildir>$ürriyetler birtakım şartların bir araya 1etirilme!iyle ,rtaya çıkarılır> Y,k!aç,'uklar 1ibi ,rtaya çıkarak( ben hürriyet i!terim( i!terim de i!terim( diyerekhürriyetler elde edilemez> $er şeyi biliriz de( işte bilmediğimiz tek şey budur$içbir şeyden k,rkmayız da( hürriyetleri d,ğura'ak şartları bir araya1etirmekten k,rkarız 4ünkü hürriyetleri be!leye'ek şartlar birtakım aydınların(hürriyet !aaşı yapmakta ,lan ç,k kişilerin zararmadır> Bizim iki yüz yıldırBatılılaşma çabamız na!ıl m,dada kalmış!a( hürriyetler !aaşımız da bu yüzdenm,dada kalmıştır> Bakın Batı ilerlemiş( na!ıl ilerlemiş( hürriyetlerle( 3alanla3ilanla>>> $a( bu 3alan 3ilanı biz de memleketimize alalım> Bu almamız( Batıdankumaş almak çeşidinde ,lmuş>*eçim dedik,duları ar> Yakında( diy,rlar( !eçime 1idiliy,r> &rtada bir iktidarparti!i ar> Bu parti en büyük hürriyet aadiyle( aatleriyle iktidara 1elmişbir partidir> *ize hürriyeti 1etire'eğiz( dediler( halk da inandı> nanma!a neyapa'aktı ki( başka ça-=9re!i y,ktu> &yunu erdi> Ama bu partinin hürriyetleri 1erçekleştirmek içinhiçbir temel şartı y,ktu> Anka kuşu 1ibi aat ettiği hürriyet( iktidara 1elin'eanka kuşu ,ldu> K,ydun!a bul>5imdi muhale3etteki @$6 i!tiy,r hürriyeti> $em de bir hürriyet d"üşü yapıy,rki( aman Allah Aurundan zaurun-dan yanına yaklaşılmıy,r> Gerçekten demilletten bu !aaşında de!tek 1"rüy,r> Ama bunların da hürriyet i!tekleri birtemele dayanmıy,r> & da anka kuşu> Bunlar da iktidarı aldıklarında( +em,kratlar1ibi hareket etmeye'ekler miX *"zden başka teminatları ar mıX Y,k!a biz+em,kratlardan yiğidiz( biz !"zümüzde dururuz mu diye'eklerX Ama halk bunlara da+em,kratlara inandığı 1ibi inana'ak mıX $a( ,nlara ben de şunu !,ruy,rum(kendileri b"yle çırılçıplak bir hürriyetin 1ele'eğine inanıy,rlar mıX $aayaçii çaktıklarının 3arkında değiller miX Belki de 3arkındalar Belki de !eçime1itmeden birkaç ay "n'e hürriyet şartlarını !ağlaya'ak pr,1ramlarını milleteilan ede'ekler( diye'ekler ki( !ütten ağzı yanan( y,ğurdu ü3ler içer(yapa'aklarımızı bir plana bağlayıp millete ilan edelim ki( bizimle iyi'e birlik,l!un>6r,1ramlarında( !,yut hürriyet arzu!undan başka( !,yut hakim teminatından başka(ünier!ite muhtariyetinden başka( halka şunu şunu ere'eğiz( diye'ekler>@$6)nin yaptığı T,prak Qe3,rmu Kanununu daha da 1eliştirip tatbik ede'eğiz> Bukanunla Türk halkı ağaların( beylerin ellerinden kurtulup bağım!ızlığınakauşa'aktır>Memleketi !anayileştire'eğiz> Biz ziraat memleketiyiz ama( kendi "z !anayii,lmayan memleket ziraat memleketi de ,lamaz> *anayi ile ziraat( etle tırnak 1ibibiribirine bağlıdır> *anayii ,lmayan ziraat memleketleri ilkelliğin k,ynundakahr,lmaya mahkumdur> &nu hiçbir dışarı yardımı bu mahkumiyetten kurtaramaz>


7/186

&rman!ızlık yüzünden t,praklarımız elden 1idiy,r> &nu kurtarmak için tek çare(içindeki k"ylüyü başka yerlere i!kan etmektir> Y,k!a Türkiye ç"ldür>Bütün bunlarla birlikte eğitim daa!ı da ele alına'ak> 4,k 1eri kaldık> Bireğitim !e3erberliğine 1irişile'ek( K"y %n!titüleri yeniden açıla'aktır>=E

$alkın !ağlığına hiç "nem erilmemiş> & da bir pr,1rama bağlana'aktır>Anaya!ada değişiklik yapıla'aktır> 4i3t Me'li! u!ulü 1erçekleştirile'ektir>0i!pi !eçim u!ulü k,na'aktır>Bu !eçimdeki Me'li!( eğer $alk 6arti!i kazana'ak ,lur!a( =E8)de aat edildiği1ibi Kuru'u Me'li! ,la'ak( altı ay !,nra yeni bir !eçime 1idile'ektir>Ciberalizm 1eri kalmış memleketlere 1"re değil( !"mür1e'ilerin !i!temidir> Bizilkinkinden daha düzenli( daha ileri bir deletçiliğe 1ide'eğiz>ç e dış p,litikamızı !ağlam'a düzenleye'eğiz>%et( !eçimden "n'e @$6 belki bunları( pr,1ramı ,larak millete ilan ede'ektir>Biz de bütün bunlar yerine 1etirildikten !,nra yurdumuza hürriyetin 1ele'eğineinana'ağız>Bu şartlar yerine 1etirilmedikten !,nra( hürriyet 1"kten zembille inmeye'ek(hürriyet anka kuşu ,lmakta deam ede'ektir>

;>=F>=E8EF*anatçının +eğeriBazı arkadaşlar yakınıy,rlar> +iy,rlar ki( bu1ünkü t,plum bize "nem ermiy,r>Biz !anat yapıy,ruz ya( anlayan dinleyen y,k> Biz kırk kişi biribirimizle 1elin1üey ,luy,ruz> Büyük kitlelere ulaşamıy,ruz> &nların da bize baktığı( aldırdığıy,k> O!telik de t,plumda h,r 1"rülür bir halimiz ar> Bütün bunlar d,ğru>5"yle bir d"nüp de ardımıza( tarihe baka'ak ,lur!ak( ç,ğunluk( !anatçılart,plumdaki hakim zümrelerle yakından il1ililer> &nların yanındalar> &nlar da!anatçıya t,plumdaki 1ereken değerini erirler> & 1ünkü t,plumlardaki hakimkişilere karşı k,ymuş( başka y"nlere 1itmiş !anatçılar y,k muX %lbette ar>*anatın namu!u ,nların yüzü !uyu hürmetine duruy,r> Başlarına 1elen belanın dahe!abı y,k>Ben'e 1üzel bir "rnek ar> +adal,ğlu "rneği> +adal,ğlu( 1üneyde biraşirettendir> Bu aşiret padişaha i!yan eder> 6adişah Allahm 1"l1e!i( büyük1üçtür> Aşiret i!yan edin'e( dili( i!yanın "ü'ü!ü +adal,ğlu ,lur>& kut!al padişaha eryan!ın eder7Aşağıdan i!kan ei 1eliy,r K"tüler de k,ç yiğide 1ülüy,r Malım mülküm !ey3i1"zlüm kalıy,r Kahpe &!manlılar !ize aman mıX+er>F=+aha da hışımlanır>$akkımızda delet etmiş 3ermanı 2erman padişahın dağlar bizimdirBütün bunları( bu hı!ımı +adal,ğlunun diliyle aşiret !"yler> *ırtını( içindebulunduğu aşirete dayamış +adal,ğlu !"yler> 6ir *ultan da "yle> #teki bütünkarşı k,ymuş şairler de "yledir>Y,k!a kendi başına( tek başına( içinden k,pup 1elen karşı k,ymayla +adal,ğlupadişaha karşı 1elemez( yukarıdaki !"zleri edemezdi>+adal,ğlunun aşirette yeri büyüktü> K,zan,ğlundan( "teki beylerden !,nra +adalın!"zü edilirdi aşirette>+erimize 1elin'e( hele bizim t,plumumuz 1ibi t,plumlara 1elin'e( iş değişiy,r>Bu t,plumlar daha düzenini bulmuş t,plumlar değillerdir> $içbir şey a!ıldeğerini bulmuş değildir> Yani değerleri değişme halindedir>Bu t,plumlar( hiçbir şeye d,ğru dürü!t değer ermediği 1ibi( !anatçıya da a!ıldeğerini erip( yerine k,yamaz> Bunu b"yle'e bilmek( yerinmemek( kırılmamak1erek>Bizdeki aydınlar dediğimiz t,plulukta değerler 1elişip yerini bulmamış!a(!anatçı h,r 1"rülüy,r!a( 1ereken !ay1ıyı 1"rmüy,r!a( ne yapmalı( ,turup ağlamalımıX Bir düşün'e 1eliy,r akla( halka y"nelmeli( diye> $alkın da ç,ğu( bilmem nekadar yüzde!i( ,kuryazar değil> Bir !anat eğitimi y,k> Büyük değiş--meleryüzünden , halk ki( yüzyıllardan beri 1etirdiği !anat 1eleneğini bileyitirmiştir> *ana mı baka'akX


8/186

Kaldık mı ,rtada dımdızlak( !ip!iriX Kendi kendimize( kırk kişimizle bir aradakaldık mıX+urulmuş t,plumlarda bile !anatçı artık yerini bulmuş( ne yapa'ağını( na!ılkarşı k,ya'ağını "ğrenmiş kişidir> Mü!takil bir kişiliktedir> *"yleye'eği !"zü(t,plumun k"tülüklerine karşı k,yma 1ü'ü ardır> Yani ç,k namu!lu bir kişidir>+erimizin !anatçılarını( bundan "n'eki !anat 1eleneğinden ayırmamız 1erekir> &

namu!lu !anatçıdan( küçülmeyen-lerden !"z ediy,rum> +,ğrunun( 1üzelin( iyininyanındadır> Yalnız kal!a da( yukarıdaki !"zlerime aykırı 1ibi 1"zük!e de(FFdeğildir( !anatçı en 1eri t,plumda bile yalnız kalmaz( kendi!ini de!tekleye'ekdüşün'e arkadaşları bulur( hak bildiği y,lda 1ider>Bu1ün !anatçının pen'ere!i yalnız kendi !,kağına açılmıy,r> Bir dünyadüşün'e!inde> 5imdi !ırtını dayadığı yer de bura!ı> Kendi t,plumunda h,r 1"rül!ebile( !anatın h,r 1"rülmediğini biliy,r> +eğerini yerine k,yuy,r>+enebilir ki( hiçbir yerden il1i 1"rmeyen !anatçı işini 1"rebilir miX T,plum nekadar b,zulmuş ,lur!a ,l!un( kendi!ini be!leye'ek kadar da ,lma!a( !anatçıazı'ık il1i 1"rür> Ya da 1"rdüğünü !anır> Ama ç,kların'a da h,r 1"rülür> *ay1ı1"rmez>Kendi!ine yaranmayan !anatçıyı h,r 1"rmek de bir kı!ımlarının "dei>

#yley!e !anatçı( bütün bunları bilerek( !anatının büyük ateşinde( dünyanın yanıbaşında( "teki arkadaşlarıyla birlikte( hak bildiği y,lda>>>>F>=E;FTürküler!adan ç,k "n'e yaşamış Anad,lulu bir Yunan 3il,z,3unun 1üzel bir !"zü ar>+iy,r ki( <Türküler yalnız e yalnız ,nlara şiddetle uran( altü!t eden ,laylar ü!tüneçıkarılır> Bir harp ,lur( !e3erberlik 1ibi( yani Birin'i +ünya *aaşı 1ibi>Binler'e 1enç *arıkamışın karında d,nar kalır> Bir eden *arıkamışa beş kardeş1ider( beşi de 1elmez>*e3erberlikte a!ker kırılır( kırılır( artık ç,'ukları( ,n altı d,ğumlularıalmaya başlarlar> Bunlar küçü'ük ç,'uklar( a!ker ,la'ak çağda değiller> Bu ç,'ukkura!ına halk( /e en belalı( ağlatı'ı türkü!ünü de ,nlarü!tüne çıkarır> $arbi( *arıkamışı yerin dibine batırır çıkarır>*arıkamış( altın bulak *,ğanlıyı biz ne bilek Bizim uşak b"yle 1ezer Ağlı zıbın(kara yelekBattın A3şar kazalarıbrişimin k,zaları*ankamışta kırıldı>> >G,n'a 1ülün tazeleriF:Yüzbaşılar yüzbaşılar Tabur taburu karşılar Yağmur yağıp 1ün değin'e Yatanşehitler ışılarYunanlı hemşerimiz ne kadar haklı> $er şey biter( e!kir( kanunlar iptal edilir>4,k şey unutulur> Tarih bile unutur> Ama türküler unutulmaz> Yukarıdaki ağıdıben( &!maniyenin $emi-te k"yünde ,n yaşında( !açı kırk "r1ülü bir Türkmenkızından almıştım> /ay Anam Kura!ının ma'era!ı ,nu yüreğinden urmuş( yıllar!,nra bile ağlıy,rdu>%ğer bir in!an( eğer bir çağ( eğer bir ,lay !eiliy,r!a( !eil-miş!e( !eda!ıtürkülerdedir> Atatürk "ldüğü zaman ,nun ü!tüne Anad,lu kadınları tara3ındanhe!ap!ız ağıtlar yakıldı> Atatürkün !ağlığında ,nun ü!tüne çıkan türkünün dehe!abı y,ktu>$ele Kurtuluş *aaşımız ü!tüne>>> +"üşen Antep yiğitleri !aaşa ş"yle1idiy,rdu> Türkülerin*ürerim !ürerim 1itmez 1adana Gaurun kurşunu 1eçmez adama Benden !elam !"yle1arip anama &ğlum 1elir diye y,la bakma!ın+"üşü kut!aldı> /e bu türkü 'an kadar yü'edir>Bir Alman şairi diy,r ki( < &layların 1ü'ünü yukarıya aldığım parçalarda 1"rüy,r!unuz>


9/186

Ben bu türkü çıkaranları 1"rdüm> &ğulları( kızları 1itmiş analardı> K,'alarındanayrılmış kadınlardı> &layın tüm a'ı!ını( ağı!ını yüreklerinde duymuşlardı>Atatürk ü!tüne( Kurtuluş *aaşı ü!tüne çıkan türküler de ç,ğu zaman çiğnenmişyurt parçalarından çıkıy,rdu>Karalı yağlık kara!ı Adana K,zan ara!ı Ben "pmeye kıyamazdım Ak 1"ğ!ü !ün1üyara!ı

F8Bu türküler ,lma!a K,zan,ğlunu kim bilirdiX Türküler ,lma!a 6ir *ultan ,layınıkim duyardıX Atatürkün büyüklüğü kuşaklar b,yun'a( yaptıkları kadar da( belki,nlardan daha ç,k da( ,nun ü!tüne çıkmış türkülerde yaşaya'aktır>Kanunları( !eçkin ka3alar( 1elenekler( 1"renekler yapar> Ama türküleri halkınhep!i( hep birden yapar> Tutulmayan türkü( ta!ip edilmeyen türkü bir 1ün iki1ün ,rtalıkta 1ezer( !,nra 1ümler 1ider> şte e3endim( ,l !ebepten türküleriyapanlar( kanunları yapanlardan daha 1üçlüdür>Anaarza at ,ynağı Kana belenmiş 1"mleği Kıyman aşiretler kıyman K"r karının birdeğneğiFF>8>=E;F;Kültür

Bizim( aydın ,larak !uçumuz ar( büyük !uçumuz> Biz t,pal eşekliyiz( çağımızıniçinde değil( çağımızın ç,k ardından( ç,k 1erilerden 1itmişiz( 1idiy,ruz>Aklımızı başımıza t,playıp da çağın ileriliğine adım uyduramamışız(uyduramıy,ruz> Biliy,rum( çağa uymak da 1"kten-inmez> Ben ileri ,la'ağım demekleileri ,lunmaz> &nun da k,şulları ar> & da bir düzey i!ter> Ama 1"z 1"re 1"re de1eriye 1itmek( 1eri ilkelere !arılmak>>> 0edenX Bu da ü!tümüze !,rumlulukalmadığımızdan( k,layımıza( 3aydamıza 1idene !arılmamızdandır>*,n zamanlarda bir çeşit milliyetçilik !"zü 1ene !ık !ık edilir ,ldu> #nüne1elen milliyetçi ke!ilmeye başladı> Bazılarının 1ene aurundan zaurundanyanından 1eçilmiy,r> Küçük dağları yaratanlar aldı yürüdü> @akalarındanyanlarına arılmaz ,ldu> Milliyetçiliği tekellerine alanlar ç,k> Amamilliyetçilikleri ne( milliyet anlayışları neX Bunun ü!tünde "nemle durmak1erek>Bir in!an milliyetçiyim demekle milliyetçi ,lmaz> şin içinde milliyet !"zünün!"mürülme!i ar> Bizde de bazı milliyetçiler b"yle ,lmuşlardır> Gerçekmilliyetçilerimiz y,k mu bununla birlikteX /ar( şüphe y,k ki ar>Tarihte türlü türlü milliyetçilik anlamı ,lmuştur> #rneğin bir zamanlarmilliyetçilik( milletin bir zümreye kul ,lma!ını !ağlamıştır> 4ağımız için bu1eride kalmış bir anlamdır> $iç kim!e bu1ün milliyetçiliği b"yle anlamaz>Milletin ç,ğunluğunu hiç kim!e bir zümreye kul etmek i!temez> Ya da bunun adınaartık milliyetçilik demezler>F4ağımızın milliyetçiliği e bizim milliyetçiliğimiz( 1erçek milliyetçilik(millet ç,ğunluğunun bir azınlık tara3ından !"mü-rülmeme!idir> Milletç,ğunluğunun hiçbir şekilde( hiçbir şey için başka milletler tara3ından!"mürülmeme!idir>Bir de milletleri millet eden başka bir şey ar( kültürleri> şte bunun ü!tündede "nemle dura'ak!ın> Ama ç,k ç,k "nemle dura'ak!ın> Milletler kültürleri kadarmillettir> Kültürlerinin k"kü kadar millettir> Milletler 1ider de kültürlerikalır> Tarihten( ',ğra3yadan adları !ilinir de kültürleri kalır!a( , milletler"lmüş değillerdir> &nları "ldürmeye de kim!e'iklerin 1üçleri yetmez>*en kültürünü !emez( kültürüne "nem ermez!en i!tediğin kadar ban1ır ban1ır(ben milliyetçiyim diye 1"klere çık( i!tediğin kadar atan( millet !"zü et(milliyetçi değil!in( ,lamaz!ın> Tutumun 1erçek milliyetçiliğin ak!inedir>Türlü ek,n,mik( !,!yal !ebeplerden( milliyetçilik anlayışının !akatlığından!enin kültürün !enin milletinin içinde bile ikin'i dere'eye in!in( 'ılız birağaç 1ibi e!en yellerin "nünde eğil!in( !en de milliyetçiyim diye bağırbağırabildiğin kadar>*en kültürünü küçük 1"r( başkaları da küçük 1"r!ünler( "nem erme!inler> *enkültürüne 1üenme( inanma( !eme>>> Başkalarına da !edirmeye çalışma( uğraşma(!,nra milliyetçiyim diye ,rtaya çık( ,lur muX


10/186

$er milletin kültürü ha!tır> $er milletin kültürü( dünya kültürü için bir renk(bir tattır> n!an !,yunun ilerleme!inde yardım'ıdır> n!an ileriliğinin(kardeşliğinin temel taşlarından biridir> Milletlerin kendi kültürlerini!emeleri( k,rumaları( ,l1unlaştırmaları( !aymaları 1erektir> Başka milletlerinde "teki milletlerin kültürlerini !emeleri( !aymaları e hatta k,rumaları1erektir>

Milletler çağ içindeki tutumları kadar( kültürleriyle !eilirler> Kültürleriyledaha ç,k !eilirler>Geri!i la3ı 1üza3 e3endim( la3ı 1üza3>>>F=>9>=E;F9$alk e *anatYüzyılımız !anatçı!ını uğraştıran bir me!ele de bu> Yüzyılımızda !anatçılarkendilerini( yaptıklarını büyük halk kitlelerinin anlama!ını( !eme!inii!tiy,rlar> Ben kendim için yaptım( !een !e!in( !emeyen !eme!in diyen!anatçıların bile içinde bir çaba( kendi!ini daha 1eniş kitlelere duyurma i!teğiar> +erinde ç,k az tanınmış *tendhal 1ibi kişiler( Kim ne der!e de!in( ne biçim !"z eder!e et!in( hemen her !anatçının içinde daha

ç,k kişiler'e !eilmek( anlaşılmak i!teği ar> $iç ,lmaz!a( hiçbir çarebulunmaz!a( !anatçı( beni 1ele'ek kuşaklar anlaya'aklar( !ee'ekler diy,r> *anatbirtakım duy1uların( düşün'elerin( biçimlerin ,rtaya çıkma!ı> Yaptıklarını,rtaya çıkarmayan( kim!eye 1"!termeyen ç,k az !anatçı ar> &nun da umudu( bir1ün na!ıl ,l!a ,rtaya çıka'ağı( in!anlarla kendi ara!ında bir k"prükurula'ağıdır>+emek ,luy,r ki( !anatçının !anatı eninde !,nunda( hiç ,lmaz!a kendi!i kadar da(başkaları içindir>Bunun ü!tüne tartışmaya 1irmek b,şunadır>ş b"yle( yani büyük in!an t,pluluklarına duy1ular( düşün'eler( 1üzellikler(biçimler ermek ,lun'a>>> Büyük halk t,plulukları eğitim!iz( yüzde şu kadarıbile ,kuryazar değil> T,plumun bir kı!mı halk t,pluluklarından daha 1"r1ülü(daha bil1ili> %ğitim 1"rmüş> *anatçı da( derimizin !anatçı!ı da bu eğitim1"rmüş t,plumun içinden çıkıy,r> $alkın içinden çıkanlar bile( eğitim 1"rmeden(derin kültürüyle bezenmeden !anatçı ,la-FEmıy,r> Bu çağda( halkın kültürüyle( 1"r1ü!üyle !anat yapmaktan ileriye1idemiy,r> Gidemez de> Bu ilkel( yalın !anatı halk ç,ğunluğu anlar( !eer mi( ,da başka bir me!ele>+emek ki( !anat yapan kim!elerle halk t,plulukları ara!ında bir ayrılık( birkültür ayrılığı( bir duy1u( düşün'e( bir biçim ayrılığı ar>4ağımızda artık e!ki!i 1ibi de halk !anatçıları yetişemiy,r> Bunun da nedenleriar> T,plum!al k,şullar( halk düzenini de !ar!mıştır> 4ağımızda ne kadar az,lur!a ,l!un( halkla derin kültürü ara!ında bir bağ kurulmuştur> !ter i!temezderin ileri düşün'eleri( türlü y,llarla ,na d,ğru( ,na kadar 1idiy,r> $alkkendi içinden çıkan !anatçılarını yitirdiğine 1"re( ya da kendi içinden çıkan!anatçılar ,na yetmediğine 1"re( i!ter i!temez aydınlar içinden çıkan !anatçılarhalkın da !anatçıları ,luy,rlar> Bir b"lüğün değil( in!anların tümünün!anatçı!ı>>> Bu( çağımız !anatçıları için hem büyük bir talih hem de birtalih!izlik> Talih ,luy,r( bütün in!anlara !e!lenmek( bütün in!anlarla birlikte!anatı paylaşmak( bütün in!anlara !anatı ermek>>> $ep birden> $alkla aydınlarara!ındaki uçurum( az da ,l!a kapanmış bulun!aydı( !anat altın çağını yaşardı>Ama aradaki uçurum !anatçıyı ç,k müşkül bir durumda bırakıy,r>Bunun için ne yapmalıX ş burada çatallaşıy,r> Bu çatallaşma bir kı!ım!anatçıları( hele !anata yeni bir y"n ermek i!teyenleri( erenleri( şimdiyekadar alışılmış !anattan dışarı çıkanları( bağları k,paranları( !anatın!ınırlarını z,rlayanları içinden çıkılmaz me!eleler içinde bırakıy,r> Bir auçkişi için hiç kim!e !anat yapmak i!temiy,r> Yukarda da !"ylediğim 1ibi( !anatçı(hiçbir çare bulamaz!a( benim !anatım ileriki kuşaklar içindir( diy,r>Yüzyılımızda aydınlar halkla( halkın me!eleleriyle , kadar iç içe ki>>> $alkındışında( halkın me!elelerinin dışında kalmak çırılçıplak kalmak demektir>+ünyayı bu1ün iki 1üç meydana 1etiriy,r> Aydınlarla( çalışan halk> Bu iki in!an


11/186

b"lüğünü çağımızda artık biribirinden ayıramaz!ın> +ünyamızın ileriliği(çağımızın tadı( bu iki b"lüğün 1ün 1eçtikçe biribirine daha( daha da yaklaşma!ı>Belki bir 1ün 1ele'ek( aydınlarla halk ara!ındaki aykırılıklar kalka'ak>+ünyamızın y"nü( çaba!ı artık bu> +emi-y,rum ki( bir !eçkinler( bil1inler( !anatçılar azınlığı kalmaya'ak> Ama bilimi(

!anatı bütün in!anlar paylaşabile'ekler>#yley!e şimdi( aydınlarla halk ara!ında bu ayrılıklar arken( !anatçı neyapmalıX5unu ş"yle( bunu b"yle yapa'ak!ın( yapmalı diye bir reçete( bir biçim ermekz,r> .,r ama( bir çare de bulmak z,runda( çaba!ındayız>Ben diy,rum ki( bir @erante!)i( bir +,!t,ye!kiyi( bir *ha-ke!peare)i( birM,liere)i( bir 5arl,yu( bir 6i'a!!,)yu düşün!ek iyi ,lur> Bunların ü!tünde dur!ak da düşün!ek iyi yaparız>Bir Beeth,en( bir /ialdi( bir G,rki( bir 6ud,kin( bir *at-yaLit Qay( bir +e*i'a ü!tünde de durmak 1erekir>Bir C,r'a)yı da unutamayız>Yukarda !aydığım kişilerden( her çağda her çeşit in!an na!ibini alıy,r> Yukarda!aydığım kişiler e ,nlar 1ibilerini herke! !eiy,r( anlıy,r> +ünyadan bile( her

1ün 1"rdüğümüz 1"kyüzünden( denizlerden( yıldızlardan bile her in!an kendikadarını( 1ü'ü kadarını alabiliy,r> Gü'ü kadar !eip( tadına arabiliy,r> *,nuçşu( herke! d,ğadan bile kendin'e yararlanabiliy,r> Ama az( ama ç,k yararlanıy,r>Biz Anad,lu k"yünde bir 6i'a!!, !er1i!i aç!ak> $alk !emez mi( anlamaz mıX*eer( anlar( hayran kalır> Biliy,rum ki yadır1amaz> & ağzı( burnu( 1"zü eğribüğrü in!anları bile !eer> 6i'a!!,)nun renk tadı( 1üzelliği herke!in az ç,kdimağın-dadır> Bir k"yde bir *hake!peare ,ynamışlardı> O!telik de k"tü birkadr,yla> $alk , kadar ç,k !emişti ki &thell,yu> 5aşılır> Aradan yıllar1eçme!ine rağmen C,r'a)nın şiirleri daha !pany,l k"ylülerinin ağzındaymış>rana 1iden( ran k"ylüleriyle bir zaman bulunan bir arkadaşım anlattı> %şeğebinmiş ran k"ylülerinin dudaklarında $a3ızın şiirleri armış> /ialdi)yi(Beeth,en)i herke! !eiy,r( anlıy,r>Ama herke! kendi kadar( huyu kadar na!ibini alıy,r bunlardan> Az da ,l!a alıy,r>Kim!e bir *hake!peare uzmanı kadar elbette *hake!peare)i !eemez> Kim!e birre!im deli!i kadar 6i-'a!!,)ya aramaz( denilebilir>Ama halkın( ,ndan beklenmeyen( ,na yakışmayan !anat e!erlerini de tuttuğu( ç,k!ediği bir 1erçek> & k"tü !anat e!er-=leri( halkın alışılmışını( k"klü duy1ularını !"mürüy,r> Bunda halkın !uçu y,k>Ama halk 1erçek !anatı da tutuy,r>Bir 5arl,yu aydınlarımızdan daha ç,k halk tutuy,r e !eiy,r> 5arl,taklitçilerinin yüzde d,k!anı halk ara!ından çıkıy,r>n!an !,yut bir yaratık değil> G"kten düşmüş değil> n!an( şu dünyada birtakımme!elelerin içinde> 4ağımızın me!eleleri de 1ün 1ibi ,rtada> Kişi!el et,plum!al me!eleler> Aydınların e halkın me!eleleri çağımızda biribirinin hemenaynı!ı> Artık halkla aydını biribirinden ayıramaz!ın> Me!eleleri aynı ,lduğuna1"re( in!an da 1"kten düşemeye'eğine 1"re>>> *anatı da in!an denilen !anatçıyaptığına 1"re>>> &rtada 5arl,( *atyaLit Qay( +e *i'a( +,!t,ye!ki ,lduğuna1"re>>> Bunlar in!an me!elelerinin derinliğine indiklerine 1"re>>> $alk bunlarıç,k !ediğine 1"re>Bir de ü!tünde durula'ak başka bir !anatçı türü ar> #rneğin Bart,k> $alkınyapıtlarından yararlananlar( b"ylelikle halkça !eilenler>Büyük !anatçı 1ü'üyle in!anın 1erçeğine eğilmek>>> T,plumun k,şullarının(me!elelerinin içinde yüzde yüz bulunmak> Kendini 1"kten düşmüş tuha3 bir yaratık!aymamak> *anat adına( !anatçı adına>>>Bu me!ele( "nemli me!ele> O!tünde ç,k durmak( ç,k ç,k durup düşünmek 1erek>4ağımızın 1etirdiği "nemli bir iş>=E;FDmut!uzluk@an çıkmayın'a huy çıkmaz derler> Gene başladık7 Bizim 1ü'ümüz yetmez> Geriyiz( hem de ne 1eriyiz>>>< Amenna( 1eriyiz>


12/186

Bunu 1"rüy,ruz> Geri ,lduğumuzu 1"ğ!ümüzü 1ere 1ere de !"ylüy,ruz> Geri,lduğumuzu !"ylemek bize bir yü'elik( bir ,nur( bir "ünme 3ır!atı eriy,r(ilerilik kazandırıy,r> Geri ,lduğumuzu biliy,r( !"ylüy,ruz ya( yetmez miX Birzamanlar 1eri ,lduğumuzu bile !"y-leyemiy,rduk> 5imdi bakm "yle miyiz( her şeyi(her derdimizi !"ylüy,ruz> Ya!ak düşün'eleri bile dile 1etiriy,ruz> Memleketinher derdine "yle bir parmağımızı ba!ıy,ruz ki( hem de en 'an alı'ı yerine( hem

de yaranın 1"züne> +aha ne i!tiy,ruzX 5ımarıklığın da( i!temenin de bir yeri(bir "lçü!ü ,lmalı değil miX Bundan ileriye 1itmek b,z1un'uluğun ta kendi!i>%eee( biliy,ruz artık> $em de iyi biliy,ruz> K"ylümüz ağaların elinde> $alkımızkara 'ahil> 5eyhlerin( m,llaların elinde> *"yleye !"yleye dilimizde tüy bitti>%ndü!trimiz y,k> !tih!alimiz düşük> Tarımın da en 1eri!ini yapıy,ruz7 $ububattarımı> T,praklarımız yıkılmış( yakılmış( bitmiş>>> &rmanlarımız harap>%limizdeki tek şeyimiz( t,praklarımız( , da t,prak değil> şte( işte hep!ini!"ylüy,ruz> Yetmez miX Bir şeyi !"yledikten !,nra>>> 4,k ç,k !"yledikten !,nra(bir 1ün ,lur çare!i de bulunur>Bana !,rar!anız( inkar etmiy,rum( bizim için buraya 1elmek bile bir ilerilik>B"yle dertlerimizi !"ylemeyi ne paha!ına kazandıkX Aydın ,larak bunu alabilmekiçin ne çabamız ,lduX 0eyimizi erdikX $an1i hak i!teme çaba!ında bulunduk( bunualabilmek içinX

Aydın ,larak( bizim çabamız ahtan ,3tan ileri 1eçmedi> 5imdi k,şullar bize buimkanı !ağladı> !tediğimiz 1ibi !"ylüy,ruz> Bu da bizi d,yuruy,r>+ertlerimize( bütün bu !"ylediğimiz dertlerimize bir çare>>> 4are dedik mi( işte,rada zınk diye duruy,ruz> 4are miX %limizde hiçbir imkan y,k ki>>4arelere 1elin'e yan çiziy,ruz> #nümüze büyük en1eller dikiliy,r da ,ndan>Yüzyıllık pı!ırıklığımız ü!tümüzde de ,ndan> Gerçek( namu!lu düşünür değiliz de,ndan> 2ayda'ıyız da ,ndan> K,rkağız da ,ndan> Bil1i!iziz de ,ndan>>>Bulduk işte> Kendi çaremizi bulduk> Kendimizi kendi 1"zümüzde( halkın 1"zündetemize çıkara'ak( yapışıla'ak bir dalı da bulduk> 2akiriz( 1eriyiz> şte bunu!"yleye'ek yiğitlerimiz ar>4areler karşı!ında umut!uzluğa( karam!arlığa düşüy,ruz> Biz b"yle 1elmiş( b"yle1ideriz> +üzelmeyiz> +üzel!ek de( bu 1idişle daha yüz yıl( yüz elli yıl i!ter(diy,ruz>Ama dünya bizi beklemiy,r( diy,rlar> Beklemiy,r!a ne yapalımX $içbir çaremiz y,kki> %limizden bir 1elen y,k ki>Biz aydın ,larak da bu t,plumun ürünleriyiz> +eeye b,ynun neden eğri demişlerde( nerem d,ğru ki( demiş> Bizim en eğri yerimiz( ben'e aydınlarımız( şununadına da artık *ağlam bir kültüre armış( 1erçek aydın kişi( ,layların karşı!ında apışıpkalmaz> Geriliğin( y,kluğun çare!ini bilir> Bulmuştur> 4are!ini bildiği(k,rkmadı-ğı( kendine inan'ı( dünyaya( in!anlara( yüzyılımıza inan'ı ,lduğu içinde !aaşa atılır>:Dmut!uzluğumuz( karam!arlığımız( k,rkumuz( derdi keş3edip ,nun karşı!ında elik,lu bağlı kalmamız( yarım aydın( ben'il( bil1i!iz ,luşumuzd andır>Dmut!uzluk 1eri ka3alılıktan( düşünememekten d,ğar>F8>E-=E;8tik Akla GelenBu bir zihniyet me!ele!idir> Adnan Mendere!in( Yük!ek Adalet +ianı "nünde ;-%ylül &laylarından d,layı kendi!ini !aunurken !"ylediği( lkin biraz şaştım("3kelendim ama( !,nradan bunun , kadar şaşıla'ak bir düşün'e ,lmadığını anladım>


13/186

Bu k,rkunç bir zihniyettir> Yirmin'i yüzyılda n,rmal in!anlar( n,rmal deletadamları b"yle düşünemezler> +üşün!eler bile[ haydi düşündüler diyelim( !anık,larak çıktıkları mahkeme karşı!ında bunu dünyaya ilan edemezler>Bu !"zler edilirken hep kendimi hak!ız çıkarıy,rum> Ben iyi duyamıy,rum(diy,rum> *,nra ,radaki arkadaşlara( 1azete'ilere !,ruy,rum> &nlar da,naylayın'a( inanmaktan başka çare kalmıy,r>

Gene de şunu !"ylüy,rum( belki biz yanlış duyduk>Yanlış duy!ak da duyma!ak da( Mendere! b"yle !"yle!e de !"yleme!e de zihniyetbu> &nun için yukarda dedim ki( "n'eleri şaşırdığım halde !,nra bunu ,lağanbuldum>Birtakımlarının zihniyetidir bu> $ukuk anlayışlarıdır buBunlar inanç!ız adamlardır> Bunların hiçbir şeye imanları y,ktur> $içbir t,plumdüşün'e!ine !ahip değillerdir>=E:8)ten !,nrayı ş"yle bir düşünelim> & zamanlar( şu Adalet +ianıkarşı!mdakilerin ne 1üzel( ne ileri bir adalet anlayışları ardı> n!an hakları(atandaş hakları>>> diy,rlardı da bir şey de-miy,rlardı> *,nraları( az !,nra(hemen değiştiler> Bu adamlar !anki =E:8)ten =E8 yılma kadarki adamlardeğillerdi> Yılanlar 1ibi hemen deri değiştirmişlerdi>;

n!an hakları( dem,kra!i 3alan 3ilan ,nlar için birer kuru la3tan ibaret>%n küçük( en küçük bir şekilde adalete( hukuka( in!an( atandaş haklarınainanmıy,rlardı> *ay1ıları e inançları y,ktu>lk akla 1elenleri herhan1i bir ,layda hemen içeri alıy,rlar( ,lmadık işken'elerediy,rlardı in!anlara>ki yıl( mahkeme hü'relerinde tutuy,rlardı> 2ikir adamlarına( 1azete'ilere,lmadık k"tülükler ediy,rlardı> Bunu dünyanın( milletin karşı!ında 1"ğü!lerim1ere 1ere yapıy,rlardı>Memleketimizde( ,nların derinde( ilk akla 1eldiği için ç,k kişi işken'e 1"rdü(zulüm 1"rdü( hapi!lerde çürüdü>Mahkemeleri kendilerine kul etmek için( ellerinden 1eleni artlarına k,ymadılar>Milletler kendi k,ydukları ya!alara( t"relere ,ldum ,la!ı ç,k "nem ermişlerdir>Bunda iktidarlarının teminatını bulmuşlardır> +,ğru-yanlış( kendi kurduklarıya!alara !ay1ı duymuşlardır> .edelenmeme!i için ellerinden 1elenleriyapmışlardır>lk akla 1eleni içeri almak( hiçbir ya!ada( hiçbir t"rede( b"yle!ine pera!ız'a,lmamıştır>lkel kabilelerin t"releri bile b"yle!ine çiğnenmemiştir>Bizim t,plumumuzun bu y"nden iyi bir tahlilini yapmak 1erekir> Bu pera!ızlığıntemeli nedir( nereden 1eliy,r bu pera!ızlıkXMendere!lerin bu zihniyetlerine( na!ıl izin erdi bu t,plumX Bunun ü!tündedurmak milletimiz için 3aydalı ,lur>B"yle düşün'elere payd,! demedikçe( key3i idareleri ,rtadan kaldırmadıkça(idareleri değil( 1"rdük ki idareler ,rtadan kalkabiliy,rlar( key3i idarezihniyetini ,rtadan kaldırmadıkça( kurtuluşumuz z,r>Key3i idare zihniyetini ,rtadan kaldırmak , kadar k,lay değil> Bu bir !eiye(bir kültür( bir 1elenek işidir>n!ana !ay1ı duymak( kendine !ay1ı duymak>>> şte bunu yerleştire'ek!inka3alara> n!ana !ay1ı( b"yle!i k"tülüklerin( key3iliklerin "nüne 1eçebile'ektek !ilahtır>n!ana azı'ık !ay1ı!ı ,lan( kendi!ine azı'ık !ay1ı!ı ,lan( ilk akla 1elenek"tülük edemez> &nu içeri alamaz>F>=>=E;$er şin Başı$ep b"yle ,lur> $ep( eller 1ider Mer!ine( biz 1ideriz ter!ine> Ben'e çektiğimizbiraz da bunun elinden> 0eden bu huyumuzu değiştiremiy,ruz bir türlüX 0eyimizek!ik kiX Bir şeyler ar( bizim bilmediğimiz bir şeyler ar>Bu ek!ik y"nümüzü bulmak( bu k"tü huyumuzdan !ıyrılmak 1erek> Bir !ıyrılabil!ek(1eri!i k,lay>Ben düşünüy,rum ki( bu işler( k"tü işler kültür!üzlüğümüzün başı altındançıkma!ınX Bakın bu ,labilir 1ibime 1eliy,r> Gerçek bir kültürün ek!ikliğinden


14/186

çıkma!ınX 0e der!inizX Ben bu işten ç,k şüpheleniy,rum> Batı Batı dediklerinedir biliy,r mu!unuzX Bir tutam kültürle biraz makina> Bir de düşün'e namu!u>Bu düşün'e namu!u dedikleri de epey'e "nemli bir iş ,l!a 1erek>Ben'e( Batı Batı dedikleri( düşün'e namu!uyla başlar( ,nunla biter>+üşün'e namu!unun bitmediği( 1elişmediği yerde( hiçbir iyilik bitmez( 1elişemez>şte 1"rüy,r!unuz> Bir türlü de 1elişemiy,r> yilikler b,y atamıy,r> K"tülükleri

de şuna buna yüklü-y,ruz> +üşün'e namu!u ,lmayan yerde( bir daha !"ylüy,rum(hiçbir iyilik bitemez> Kim!enin 1ünahı y,k k"tülüklerimizde> 0e ,nun( ne debunun> Bir tek şeyin 1ünahını çekiy,ruz> +üşün'e namu!unun ,lmayışı 1ünahını>+üşün'e namu!u da nedir ki( na!ıl ,lurX G"kten mi düşerX Yerden biter mi kiX0e yerden biter( ne de 1"kten düşer> lk işareti in!anlardadır>9Bir kültüre armak( bir ,l1unluğa armak diye bir şey ardır>Bir kültüre armış( bir ,l1unluğa erişmiş kim!eler( eladü ayal için değil(karın için değil( şunun için( bunun için değil( ka3alarının içindeki içinyaşarlar> Yalnız ,nun emriyle hayatlarına y"n erirler> Ka3alarının içindekindenbaşka!ı için tırnaklarını bile ke!ip atmazlar>Bizim Anad,luda bir !"z ardır7 0amu!( b,!tan tarla!ında bitmez( derler>+üşün'e namu!u( kültürün tarla!ında biter> &l1un in!an( kültürlü in!an( kendi!i

için yaşayan in!an değildir> +üşün'eleri için( düşün'e!inin namu!u için yaşayanin!andır>/e düşün'e adamları( ç,k inanmış adamlardır> +üşün'enin değerini yalnız ,nlarbilirler( demiştim bir yazımda>*,nradan şu aklıma 1eldi> Melana ar ya( şu k,'a Mela-na( ç,k inanmış bir ulukişiydi> $epimiz biliy,ruz> *ağlam bir düşün'enin adamıydı> +üşün'enin değeriniç,k iyi biliy,rdu> +üşün'e uğruna erilemeye'ek hiçbir şey ,lamaya'ağını ç,k iyibiliy,rdu> +emiştim ki( yalnız düşün'enin değerini bilenlerdir ki( "tekidüşün'elere !ay1ı duyarlar> Melana da "yleydi( inanmış Melana diy,rdu ki( kim,lur!anız ,lun( 1aur ,lun( şu ,lun( bu ,lun( 1elin bana( diy,rdu> Kapımhepinize( bütün in!anlara( hepinize açıktır( diy,rdu> şte bu çağrı( ,nundüşün'e!ine inan'ından 1eliy,rdu> +üşün'e!inin namu!undan 1eliy,rdu> +üşün'eninkadrini bilmekten 1eliy,rdu> +üşüneme-yenlerdir ki( düşün'eye düşmandırlar(bütün 3elaket de burada başlıy,r>şin başı !ağlam bir kültür( !ağlam bir kültürden düşün'e namu!una arılır>+üşün'e namu!u ,lmayan kişi( kültürlü değildir> Bir yutturma'ıdır> +üşün'enamu!una aran kişidir ki( in!anlara iyilik yapabilir> Memleketini( in!anlarını!eebilir> Yani kendi 'an-ı azizinden başka!ını !eebilir>Bizde( etra3ımızda b"yle!i ar mıX Belki de ardır> /ardır( ardır( mutlakaardır> Ben b"yle pek az kişi tanıdım ya( ardır>;>==>=E;EK"tü *anatçılarBu başlığı epey'e tuha3 bula'aklar çıka'ak> Bir hayli tepeden inme bir yer1i>0eden k"tü ,l!un !anatçılarXn!an !,yu 1üçlü( in!an !,yu !ay1ıdeğer bir !,y> Bunu( in!anı !alt "mek için(yalnız "ülme!i 1erektiği için !"ylemiy,rum> Yaptığı işleri( mağaradan at,ma1elişini 1"z "nüne 1etirip( içimden in!an !,yunu kut!amak 1eçiy,r> n!anların buyaptıkları ç,k "nemli> Bir de bu 1üçlü in!an !,yunu yere'eğimiz yerler ç,k>Başarılma!ı en k,lay işi( en 1eriye bırakmış> At,m yapmış da( 1"klerin "te!iniaşmış da( kendi me!elelerini halledememiş> Açlığın( !"mürmenin( e!irliğin(in!anı aşağılatan işlemlerin "nüne 1eçememiş daha> A!ıl adaleti bulamamış> n!anbu a!ıl adaleti t,ptan bir yakalar!a bir daha u'unu bırakmaya'ak> Bütünk"tülüklere payd,!> n!anın( bir düzene 1irdikten !,nra en k,lay hallede'eği işikendi iç me!eleleri ,la'aktır> %!irliği( !"mürmeyi( hürriyet!izliği( ben'illiğikaldırmak z,r ,lmaya'aktır> Yeter ki( in!anların 1"zü azı'ık açıl!ın> Yeter ki(kardeş ,lmanın( kardeş kardeş yaşamanın tadına bir kere ar!ın in!anlar>>>n!anların büyük bir çabaları ar> n!anlar kardeşçe!ine( kim!enin kim!eyi!,ymadan yaşama!ı( kim!enin kim!eyi e!ir etmeme!i e "ldürmeme!i için>>> yaşamak!aaşındalar>Bir in!an düşünün( ya bir k"yde çi3tçidir( ya bir 3abrikada işçidir> &nundünyadan e in!anlardan i!tediği bir tek şeyi ar> Qahat rahat çalışmak(


15/186

kazanmak( ç,'uklarını 1eçindirmek> +,ymak> leri!inden k,rkmamak> Bir 1ün1eliy,r bu in!anı işin-:den( yerinden alıp bilmediği( hiç il1i!i ,lmadığı bir işe !,kuy,rlar> #lüy,r("ldürüy,r> $iç mi hiç bir şeyden haberi y,k> Bu işleri kendi 1"nlüyle yapmıy,r>B,ş !"zlere de kandığı y,k>

şte benim en z,ruma 1iden( in!anları il1ileri ,lmayan işlere !ürmek( ,nlarıaşağılatmak>+emem , ki( in!an !,yu( 1üçlü( kut!ana'ak in!an !,yu k"tülükler karşı!ında> Buk"tülükler t,plumda azım!anmaya'ak bir 1üç> yi niyetli( temiz yürekli adamlarbu k"tülüklere bir !aaş açmışlar> *aaşları "yle haada değil> ddiaları "yleb,şa değil- #lçülü bi'ili( bilim!el> $er y"nlerini bilime urmuşlar> K"tülükleriyerli yerine k,ymuşlar( iyilik y,lunu da aydınlatmışlar> şte ,radan ş"yle'eyürüye'eğiz( demişler> Bizim y,lumuz bilim!el y,l( demişler( ,nlara inanmamakiçin( hiçbir kapı bırakmamışlar> nanmamak için k"tü ,lmak( k"tülerin yanındabulunmaktan başka y,l kalmamış>şte e3endim iş bu kertedeyken( bu tutumdayken( ,rtada bir de !anatçılar ar>Kim bu !anatçılarX T,plumda "deleri neXlk işleri yeni( 1üzel dünyalar yaratmak> Gelmiş 1eçmiş in!an kültürüne bir

şeyler katmak> n!anlara yardım etmek> lerlemelerinde( ka3alarının1üzelleşme!inde in!anlara yardım'ı ,lmak> Güzel yapıtlarla dünyamızı1üzelleştirmek( zen1inleştirmek>>> $ep!i bu kadar mıXBu kadarı iyi( 1üzel> *ağ ,l!unlar> %lleri dert 1"rme!in> Bir kültür yapmakk,lay iş miX 4,k z,r>Ama bu kadarı yetmez>*anatçı( işinden d,layı diyelim( en duy1ulu in!an> şi in'e iş> n!an duy1ularıü!tüne çalışır>Bir yanda aşağılatılan in!an,ğlu> Y,kluk içinde( "lüm içinde( e!irlik zin'irindein!an,ğlu( "teki yanda buna yaban'ı kalmış !anatçı> +edik ki( in!anların enduy1uluları !anatçılar( in!anların bu hallerine yaban'ı kalamazlar> Kalırlar!abiz ,nları( !anatçıdan "n'e( in!andan bile !aymayız>*anatçı "n'e in!an ,la'ak> Yüreği en duy1ulu in!anın yüreği> %n inanmış in!anınyüreği>K"tülüklerle en "nde( kelle!ini k,yarak d"üşe'ek( en yiğit yürek !anatçıdadır>#yle ,lmalı> Bunun dışında !anatçı( ne kadar u!ta ,lur!a ,l!un !anatında( ,lamazya( in!an !,yunu aşağılatan:=işlemlere karşı k,ymadı mı( , hiçbir şeydir> n!an !,yunun yüzkara!ıdır> Bak( şu1üzel zanaatım ne için( ne kadar b,ş şeyler için kullanmış( diye'ekler> Bunu dadiyemeye'ekler> 4elişmeye düşmüy,rum> n!an !,yunun me!elelerine yaban'ı kalmışkişi( !anatında u!ta da ,lamaz> Yani , hüner dediğimiz küçü'ük şeyi de1"!teremez> 4ünkü( in!anı aşağılatan işlemlere karşı k,ymayan yürek( küçükyürektir> Küçük yürek ne kadar hünerli ,lur!a ,l!un( ,ndan( iyi !anat çıkmaz>4ıkamaz> 5u 1elmiş 1eçmiş dünya !anatına bakın( hep kalanlar büyük yürekler(in!an !,yunu aşağı-latanlara karşı k,yan yürekler> Bunun dışında belki birkaçkişi ar( diye'ek!iniz> Ben buna inanamam> /ar!a da( in!anlar ,nları bir zamaniçin yutmuşlardır> B,yalan 1"zleri kamaştırır> Bir 1ün yaldızları !ıyrılıp1erçek yüzleri ,rtaya çıka'aktır> $üner , kadar "nemli değildir> $üner( hünerdeğildir>0ereye 1elmek i!tiy,rdumX Altı yedi yıldır bizde birtakım !anatçılar hep !,yuta1idiy,rlar> *anatı in!anın me!ele!inden dışarıya çıkarıy,rlar> Bakın şunlarınyaptıklarına( hiçbir şeye benziy,r muX &nlara aldıran( adam yerine k,yan birkişi bile çıkıy,r muXn!anlar !anatçıdan( bu en duy1ulu in!andan( "n'e in!an ,lma!ını bekliy,r> 5u(in!anları ç,k k"tü durumlara düşmüş memleketimizde b"yle !anatçı ,lur muX &lur>0eden ,lma!ın Arkamızda +ian %debiyatımız 1ibi bir 1eçmişimiz arken> &nlar1ülden bülbülden !"z ederek b,ş b,ş kalıplar d,ldurmamışlar mıX+ian'ı atalarımız b"yle yapmışlar da( biz neden yapmayalım Bakın ,nlarda&!manlıların kanına( zulmüne( y,k!ulluğuna( in!anı aşağılatan işleri ü!tüne tekbir !atır ar mıX #yley!e( bizim bu1ünkü Türkiye ü!tünde ,nlardan ileri bir!anatımız neden ,l!un Biz de kaçamaklarla( 1"çmeklerle( denizle( 1"kyüzüyle(


16/186

!apık duy1ularla( anlam!ız !"z'üklerle( deli !açmalarıy-la b,ş b,ş kalıplard,ldururuz> Bu ç,k k,lay( hiçbir !,rumluluğu y,k> Başın belaya 1irmez> Bir de!anatçı ,lma "ün'e!i erir> Bir de ileri ,lma palara!ı !ıkar!ın> Birkaç ahmak(!apık bulur( meyhanelerde ,nları da inandırır!ın>Yalan !"ylediğinin( !anatçı ,lmadan daha "n'e in!an ,lmadığının 3arkında!m> Amain!an ,lmak için( !anatçı ,lmak için

:F1ü'ün y,k> %linden başka bir şey 1elmez> +enizdeki yılan hayaline k,şar!ın>*,nra da yalanınla birlikte 1ümler 1ider!in> Kubbede bir h,ş şada değil( birk"tü şada bile bırakamaz!ın> .emzem kuyu!unu kirletmek epey'e bir iş> *eninki!i, bile değil> *en y,k!un> /ar 1"rünür!ün> Ama birkaç ahmağa( züppeye( meyhaney,ldaşına ar 1"rünür!ün> *en !ağlıklı t,pluma( !aaş içinde kurtuluşunu arayan(d"üşen in!anlara ız 1elir!in> *ana 1"z u'uyla bile bakmazlar> Bir an ,değil'ikten 1"zlerine ilişe'ek ,lur!an 1üler de 1eçerler>Bu !anatçı 1eçinenlere( !anatı hünerle küçültenlere( yukarda da !"yledim ya(hüner de bir iştir( bunların hüneri de ,lamaz( hüner 1"!terişi ,labilir( herşeyleri 1ibi hünerleri de çürüktür( ç,k kızıy,rum> 0e işiniz ar *anatçınınbüyük !,runu ar> Başı belada bir kişi> Kırk 1ünlük y,lda yaprak kımılda!a ,nunyüreği ,ynar> Memleketinin e in!anların me!elelerini yüreğinin derinliğinde

duyar> Bir in!anın tırnağına taş değme!i ,nun yüreğini ,ynatır> *ende bu yüreky,k> &l!a( "yle ,yunlara !apmaz!ın> %eee( ne der de 1irer!in bu işe ş mi y,kbu dünyada Tü''ar ,l tü''ar 6,litika'ı ,l> Armat"r ,l> 2utb,l'u ,l> Güreşçi,l> 5arapçı ,l> 0e ,lur!an ,l>>> 0e 'ehenneme 1ider!en 1it> Ama buradain!anlarımızın hayat daa!ı ar( burada ,ynama>F8>=F>=';:.,rluk O!tüne+iy,rlar ki( k,şullarımız z,r> Biz( yıkılmış yapılmamış bir t,prak parça!ıüzerindeyiz> 0ereyi tut!an eline 1eliy,r> Bir yılda( ,n yılda( elli yıldame!elelerimizin altından kalkamayız>T,prak me!ele!i diy,rum>>> .,r( ç,k z,r diy,rlar> T,prak re3,rmu bu zamandak,lay k,lay ağza alınır mıX T,prak re3,rmunu yapmak için büyük para i!ter> Büyükbir 1üç i!ter( kültür i!ter> Dy1ulayanların !ar!ılmaz planları( inançları,lmalı> Bizde bütün bunlar ar mıX5u bizim arkadaşlar 1erçekten ç,k şey de biliy,rlar> #rneğin( diy,rlar ki(t,prak re3,rmunu ele alalım( bu( yalnız t,prak dağıtmakla ,lmaz> T,prağıişleye'ek ara'ı ere'ek!in> Ara'ı erdin( ,ldu bitti miX 0e 1ezer( ara'ındeamını !ağlaya'ak krediyi de ere'ek!in>Bu çağda artık tek elle çalışma y,k> Güçleri birleştire'ek!in> T,prak re3,rmudemek( bu çağda( 1üçlerin birleşme!i demektir> T,prak dağıtmak( büyük t,praklanb"lmek yaramaz bir iştir> Güçlerin parçalanma!ı( erimin düşme!idir> #yley!e(tek çare 1üçleri birleştire'ek!in>Arupada( A!yada( A3rikada "bür milletlerin 1ittikleri y,ldan 1ide'ek!in> Ben dearkadaşlarla( aydınlarımızla bütün bu !"ylediklerinde beraberim>Bir de diy,rlar ki( bütün bunları !ağlamak için bir milletin yeterli endü!tri!i,lma!ı 1erektir> Yerden 1"ğe kadar hakları ar> $albuki diy,rlar( bizim hiçbirşeyimiz y,k> %ndü!tri der!en( hak 1etire>::şin anha!ı minha!ı( !"zün kı!a!ı( diy,rlar ki( biz bu çağda( bu halimizle birt,prak reLimine 1ide'ek durumda değiliz>Yine bir de diy,rlar ki( t,prak me!ele!ini hallettin> Ya "teki me!elelerX$aklan ar( ar ama>>> $akları ar diye( büyük z,rluklar karşı!ındayız diye elbağlayıp dura'ak mıyızXBana !,rar!anız( re3,rmlar bütündür> Qe3,rm yapmak z,rdur> Bütün dünyada da z,r,lmuştur> Armut piş( ağzıma düş diye bir re3,rmu tarih yazmamıştır> .,rdur>Qe3,rmlar ç,k şey paha!ınadır>Qe3,rm yapmak için bana ş"yle bir durum( b"yle bir durum 1erektir> 5u ,lur!abende re3,rm ,lur( bu ,lmaz!a bende re3,rm ,lmaz demeye'ek!in> +iyemez!in>Qe3,rma t,ptan başlanır> Yukarıda re3,rmlar bir bütündür demiştim> %ndü!trin miy,k( başlaya'ak!ın> T,prak reLimin düzen!iz miX $emen başlaya'ak!ın> $ep!ine


17/186

birden( bir plan içinde başlaya'ak!ın> Bir daha !"ylüy,rum( re3,rmlar birbütündür> 5una "n'e( buna !,nradan başlaya'ağım diyemez!in>B"yle bütün bir re3,rma milletin 1ü'ü yeter mi diye'ek!iniz> +ema1,Liyapmıy,rum( milletin 1ü'ü her şeye yeter> Yetmek z,runda> $alkın yenemeye'eği1üç y,ktur> Yeter ki( 1ü'ünü bir araya t,pla>Ama z,r( ç,k z,r>>> $içbir şeyimiz y,k mu re3,rmları 1erçekleştirmek için> Başka

milletlerin de y,ktu> Bizden k"tü durumdaydılar ç,kları> Kaldı ki bizim( pek ç,kimkanlarımız ar>0e ,lur!a ,l!un( ne kadar 1üç ,lur!a ,l!un( biz bu re3,rmları yapmak z,rundayız>Yapmak z,runda ,lduğumuzu !aunmayan bir tek aklı erer kişi ar mıX Ben'e( bure3,rmlar Türkiye için 1erekli değildir diyen( aklı başında bir tek kişi çıkmaz>$epimiz biliy,ruz ki( yirmin'i yüzyılda( uy1arlıkların ana!ı Anad,lu t,prağıü!tünde bir millet bu durumda yaşayamaz( kalamaz>0e kadar z,r ,lur!a ,l!un( "yle i!e biz bu re3,rmları yapa'ağız> $alkımızıa!ırlık !e3aletinden kurtara'ağız>Atalar ne demişler( z,ra dağ dayanmaz demişler>%ğer biz 1erçekten aydın!ak( milletimizin iyiliğine inanıy,r!ak( z,rluklardank,rkmayahm> .aten k,rk!ak ne 1eçer eli-:8

mize( iş ,la'ağına ara'aktır> Bir millet bu çağda b"yle yaşayamaya'ağına 1"re(er 1eç dünya 1idişine ayak uydurmak z,runda kala'ağız> &ndan "n'e de( büyükduarlar karşı!ında kalmadan( milletimize( ,nun yapı'ı 1ü'üne 1üenmeliyiz>=E>F>=E;=:;%leştirme O!tüneG,1,lün en büyük kitabı( #lü @anlar adlı r,manıdır> +ilimize Melih @edet Andaye %r,l Güney çeirmiştir>G,1,l bu r,manının bir b"lümüne 1irerken( kendini tutamamış( çağınıneleştirmenlerine eryan!ın etmiş> Bunlar için bir yazı yaz!a da bir der1ide(-bir 1azetede yayımla!a ,lmaz mıydı( diye düşünüy,r in!an> Bir de başka bir şeydüşünüy,r bunun arka!ından> B"yle yaptığı ne iyi ,lmuş( diy,r> Yazdığı r,manlaeleştirmenin düşün'e!ini karşı karşıya 1etirmiş( diy,r> %leştirmeni mahkum etmekbuna denir işte> B"yle!ine yenmek> Bir de in!an başka bir şey düşünüy,r> G,1,l(bunlara ç,k "nem ermemiş miX & adamlar bir G,1,lün "3ke!ine değerler miydiX5imdi düşünüy,ruz ki( değmezlerdi> Kim bilir çağında bunların zıpırlıklarıG,1,lün 'anına na!ıl tak etmişti de( adam'ağız r,manına kadar "3ke!ini aktarmış>Bu yazıyı neden yazıy,rum( G,1,lden , parçayı niçin ,kurlarıma !unuy,rumXG,1,lü( yıllar !,nra haklı çıkmış bir !anatçıyı imdadımıza mı çağırıy,rumX+eğil> Biz de G,1,l 1ibiyiz mi demek i!tiy,rumX & da değil> $er yerde( herçağda( beş aşağı beş yukarı b"yle!i eleştirmenlerin biribirlerine benzediğini!"ylemek i!tiy,rum> %leştirmenlerin içinden de !anattan anlayan( 1erçektendüşünür kişiler çıkmamış mıX 4ıkmış> *anatçıya hak!ızlık etmeyen( tepedenbakmayan( kin duymayan( !anata !ay1ı duyan kişiler çıkmış>#mrünü bir tek !anatçının y,rumlama!ına erenler de çıkmış> Bir !anatçıyı y"reyeanlatabilmek için bir "mür har'amışları ar>:Bizim eleştirmenlere 1elin'e( ben 3azla bir şey !"ylemeye'eğim ,nlar için( 1"ren1"rmeyen Allah için !"yle!in>çlerinde elbette iyi'eleri ar> Ben bizim eleştirmenlere hak!ızlık etmeki!temiy,rum> Ama !anata( !anatçıya !ay1ı duymayanları ç,k> *anatçılara tepedenbakmak i!teyenleri ç,k> Yazılarının altında "yle duy1ular ar ki( !anatçıya kinduydukları be!belli>Bizim eleştirmenlerimizde iki şey ar[ biri 1"klere çıkarmak( biri de yerindibine batırmak> ki!i de k"tü> %leştirmenden !alt bağım!ız kalma!ı elbettei!tenemez> &nun da kendine 1"re bir 1"rüşü( bir anlayışı ar> Bunun dışına herzaman çıkma!ını da bekleyemeyiz>Bizim eleştirmenlerde benim 1"rdüğüm en k"tü y"n( kendileri birin'i planda(uğraştıkları !anat k,lu( !anat ikin'i( üçün'ü planda> $er şey ,nların kişi!elduy1uları içinde d"nüy,r> Kişi!el çıkarları( demeye dilim armıy,r>*"zü uzatmayalım> mdadımıza çağır!ak da çağırma!ak da( bu eleştirmenlere karşıG,1,l hepimizin yerine k,nuşuy,r> Bak hele( G,1,lle kendilerini bir tutuy,r diye


18/186

işi başka y"ne d"ke'ekler de ar> %leştirmen değil miX & tip eleştirmeninbiliy,ruz ki( dilinin kemiği y,k> +üşün'eler ü!tünde durmazlar da( açıkbulduklarını !andıkları y"n ü!tünde dururlar> /ar!ın dur!unlar> Bizim ,kuyu'umuz,nları iyi biliy,r> &nlara yalnız "nem eren biziz> Ben buraya G,1,lünr,manından , parçayı alırken ka!tımı iyi'e anlattım !anıy,rum7 &nu tanıdık ,dalar( k,şa k,şa y,la çıkan kim!elerin!einçli haykırışları( ç,'ukların 1ürültü!ü( k,nuşmaları içinde hüzünlühatıralar bırakan her şeyi y,k ede'ek tatlı k,nuşmalarla ateşli !armaşd,laşlarkarşılar> B"yle bir yua!ı ,lan aile baba!ı me!uttur> Ama ay bekJrın haline &nun bu parlak talihi iki!ebepten kı!kanılmaya değer7 Bir yandan( anlattığı in!anlar ara!ında( kendi!iniaile!i içindeymiş 1ibi hi!!ettiği[ bir de şanını şere3ini 1ürültülerle ç,kuzaklara duyurduğu için> &( in!anların 1"zlerini tatlı bir buğu ile "rter[hayatın hüzünlü tara3larını !aklayıp !ade'e 1üzel bir "rnek 1"!tererek in!anları"er( $erke! alkışlarla ,nun peşinden k,şar[ bindiği za3er araba!ına takılır(,nu büyük eren!el bir şair diye anar> Kartal na!ıl yük!eklerde uçan bütünkuşlardan ü!tün!e , da dünyadaki bütün dehaların ü!tündedir> +aha adı 1eçer1eçmez 1enç( ateşli kalpler çarpmaya başlar[ nerede 1"rün!e 1"zlerde yaşlarlakarşılanır> $iç kim!e 1üçte ,na eşit değildir> & bir tanrıdır> 4ıkardığı tatlı !e!lerin !arh,şluğunda kendiniunutamaz> O!telik 1ünümüzdeki duy1u!uz( iki yüzlü tenkidin yar1ı!ından dakendi!ini kurtaramaz> Bu yar1ı( ,nun e!erlerini adi !ayar( küçüm!er> &nain!anlığı aşağı 1"ren yazarlar ara!ında h,r 1"rülen bir yer erir> &nda ne kalp(ne ruh ne de tanrı er1i!i bir i!tidat tanır> 4ünkü 1ünümüzün yar1ı!ı 1üneşebakan 'amla en küçük b"'eklerin hareketlerini 1"!teren 'amın aynı değerde,lduğunu kabul etmiy,r> Günümüzün yar1ı!ı h,r 1"rülen hayattan bir !ahne alıp,nu bir !anat in'i!i haline 1etirmek için derin bir ruha ihtiyaç ,lduğunu kabuletmiy,r> 4ünkü 1ünümüzün yar1ı!ı yük!ek( ',şkun bir 1ülmenin yük!ek bir lirikhamleyle yan yana durabile'eğini( bu:Eçeşit bir 1ülmeyle ma!kara'a bir !ırıtma ara!ında bir uçurum ,lduğunu kabuletmiy,r> Günümüz ,nun hakkını tanımaya'ak e her yaptığını k"tüleye'ektir> Buyazar( karşılık bulamadan( anlayış bulamadan( kim!e!iz bir y,l'u 1ibi( tekbaşına y,lun ,rta!ında kala'aktır> Kaderi aman!ızdır e yalnızlık ,na ç,k a'ı1ele'ektir>


19/186

Ya( !aym ,kurlarım( G,1,l b"yle diy,r işte> $er zaman dünyada bu tipeleştirmenler( düşünürler ar> 4elme'iler ar> $ayattan k,rkanlar ar> +ünG,1,lün karşı!ına bu denli çıkanlar( bu1ünün !anatçılarının karşı!ına da aynıyüzle çıkıy,rlar>Bu1ün( G,1,le karşı çıktıkları !ilahlarla çağımızın !anatçılarına karşıçıkamıy,rlar> Başka çeşit( başka u!ullerle çıkıy,rlar> Ama tutum aynı>

B,şerin( y,l'u y,lunda 1erek>8>>=E;=8Tembellik O!tüne$ep işe yüzeyinden bakmak( işte bu k"tü> 0eyi alır!ak alalım elimize( derinine1itmiy,ruz> +erine 1itmek bir çaba işidir> +ışta ne 1"rür!ek( ne 1"zümüzeçarpar!a( işte bu budur deyip işin içinden !ıyrılıeriy,ruz> Aydın ,larak(,kumuş yazmış ,larak büyük 1ünahımız bu> $an1i-işin derinine 1ider!en 1it( işz,rlaşıy,r( me!ele çatallaşıy,r( ç"zümü z,rlaşıy,r> Bu da araştırma( didinmei!tiy,r>Biz hep b"yleyiz> Bazı eleştirme'iler( yazarlarımıza( !anatçılarımıza $akları y,k değil> Gerçekten "yle>Ben kendi işime bakıy,rum da( hep yalındayız> şin a!lına armak için ç,k az

çabamız ar> 4abayı ç,ğaltalım da( ar!ın 1idemeyelim> Ben çaba!ızlığımdanyakınıy,rum> Yazarları( !anatçıları yeren eleştirmen de a!lına 1itmiy,r( hepyüzeyde d,laşıy,r> Talkın me!ele!i> Ten'ere dibin kara( !eninki benden kara>Bunu bir "rnek ,larak eriy,rum>Birimiz azı'ık araştırmayla bir 1erçek buluy,ruz( ya da 1erçek !andığımız biry"n buluy,ruz> *ittin yıl ,rada pinekleyip duruy,r!un( denin'e kıyametik,parıy,ruz> *"yleyen hak!ız !"ylüy,r> 4ünkü , da işin derinine armadan(araştırmadan !"ylüy,r> &nun da iyi( 1üçlü bir çaba!ı y,k da( ,na kızıy,ruz>Belki akıl!ızlığımızdan d,layı( hepimiz burnumuzdan kıl aldırmıy,ruz>Ben tembelim( ben durduğum yerde pinekliy,rum[ ya !enX & da "yle> Biz( t,ptanbiribirimize benziy,ruz> #ün1enliğimiz8=de çaba!ızlığımızdan( daha d,ğru!u 'ahilliğimizden 1eliy,r> Gerçek yeniyeulaşamayışımız da buradan 1eliy,r> Araştırma 1ü'ümüz( çabamız ,lmadığından ,nabuna "ykünüp duruy,ruz> Bundan da bir şey çıkmıy,r> #ykünmek( yeni !andığın birşeye "ykünmek yenilik değildir> +urmuş ,turmuş 1eriden 3arkı y,ktur> Belki debiraz daha k"tüdür>n!an,ğlu araştıran( her 1ün yeniyi arayan( kendini aşmaya çalışan bir yaratık>Biribirimize hep şunu !"yleyelim> +urmadan( durmadan !"yleyelim> +urmadanaraştıralım> Bir şeyin yüzeyiyle yetin-meyelim( ,ndan başka 1erçek ,lamaya'ağım!an!ak da araştıralım> Belki yeni bir y"n( daha 1erçek bir y"n buluruz> n!andurdu mu( bir yerde karar kıldı mı( "ldü demektir( diyelim>#nümüzde "rnekler ar> n!anlar hep b"yle ilerlemişler> B"yle ilerliy,rlar> Bir1erçekte karar kıl!aydık da( bu budur( "te!i y,k de!eydik( bilmem nerelerdekalırdık> Tekerleği( yelkeni bile daha bulamamış ,lurduk belki> Bine'ek atarken> At bir 1erçekken> Tekerleğin ne 1erekliği ar( de!eydik>Biz atı bulduk ya( diy,ruz> Belki de demiy,ruz ya( çabamız yetmiy,r> Bakın buçabamız ne yüzden yetmiy,r( diye de araştırmamız 1erek>Bu uzun 1irişi bir yere armak için yaptım>Bizim aydınlarımıza bir şey !,ralım( bakalım ne diye'eklerX #rneğin k"ylüçalışkan mı( tembel mi( diye !,ralım>$ep bir ağızdan7 K"ylüyü tembellikten kurtaramaz!ın(< !"zleriniduydum>K"yü( k"ylüyü !auna'ak değilim> Bizim k"yler 1ibi kırk bin parçaya ayrılmışk"yler milletlerin ayaklarına çelmedir> Gidiş( k"yü bir 1ün ,rtadan kaldıra'ak>


20/186

Gidiş b"yle 1"!teriy,r> Yirmin'i yüzyılın bilimi b"yle !"ylüy,r> Bu durumdakik"ylere(8Fçaban ne kadar büyük ,lur!a ,l!un( tam uy1arlığı 1"türemez!in> $er ney!e( bubaşka me!ele>0e diy,ruz( na!ıl yüzeyden 1"rüy,ruz bu işleri( k"ylü d,kuz ay yatar( üç ay

çalışır>Yeni çıkmaya başlayan me'e der1i!inde Talip Apaydının yürekler paralayı'ı biryazı!ı ar( yazının adı( Benim de bildiğim( 1"rdüğüm( k"ylü ç,ğunluk çalışmak z,rundadır> şin bir y"nüdaha ar> K"ylü 1eçine'ek kadarını kazanır!a( ,nunla yetiniy,r>K"ylünün çalışma!ı erim!iz> &nun için ç,k çalışmak z,runda kalıy,r> K,laykazananları daha ç,k çalışmıy,r> 4alışmak( daha iyi yaşamak 1ereğini duymuy,r>K"ylü tembel mi( k"ylü çalışkan mıX Ke!tirip atamaz!ın> Bunun nedenleri ar7Dzun araştırmalar i!teyen bir k,nu>Bu araştırmalara 1irişmeyen( 1irişmek i!temeyen( hep yüzey 1erçekleriyle yetinen

bizler tembel miyiz( çalışkan mıyızX yi biliy,ruz ki( tembeliz> Tek 1erçeğe(yüzey 1erçeğe ,nu da bulmuş!ak 1itmenin k,laylığındayız>0için tembelizX Bunun da nedenlerini bula'ak çaba 1erek> & neden bizde y,kX$ep !,rular( !,rular( !,rular>>>=F>>=E;=8@urnallama@urnal( k"klü bir kuşkudur> &nulmaz bir k,rkudur> @ur-nal( türlü türlüdür>+alkaukluktan kı!kançlığa kadar içine bir !ürü duy1u 1irer> @urnal( kişininç"küşüdür> $an1i kişi( han1i t,plum 'urnala başurmak z,runda kalmış!a( bil ki,rada in!an,ğlunu yiyip bitiren kuşku( k,rku dalbudak !almıştır> Bin başlı eLder1ibi( bir başını ke!er!en "teki ar> Birini ke!er!en yerine beşi çıkar> Birkişi( bir t,plum 'urnala düşmeye 1"r!ün( , t,plum( , kişi #rnek ,larak da &!manlı !ülale!i tarihini 1"!teriy,rlar> &radaen makbul şey 'urnal'ılık> Babayı ,ğula( ,ğulu babaya( karıyı k,'aya( !adrazamıpadişaha i!tediğin 1ibi 'urnal edebiliy,r!un> @urnalm da iş 1"rüy,r( !,nuçeriy,r>&!manlı aile!i , kadar 1üen!iz( biribirinin 1"zünü( bir padişahlık için ,yanbir aile ki( ,rada 'urnal'ılığın baş ta'ı edilmeme!i için hiçbir !ebep y,k>8:Güen!izliği bir t,plumdan( bir kişiden kaldır( ,rada 'urnal bütün 1ü'ünüyitirir>Bir de açık açık tartışılan( ya da tartışılma!ına imkan ,lmayan düşün'elerardır> Kanun , düşün'eyi ya!ak etmiştir>Kanunlar düşün'eleri ya!ak etmiştir ama( ileri t,plumlarda yaşayan düşünürleriçin( ne paha!ına ,lur!a ,l!un( düşün'eler tartışılmaz diye bir şey y,ktur> $erdüşün'e tartışılır> +üşün'eleri( düşün'eler çürütür>Bize 1elin'e( kanunların ya!akladığı düşün'eleri tartışamayız ama düşünürlerimizArupaya "zendiklerinden( her düşün'enin tartışılma!ına tara3tardırlar> Yıllaryılı bunun şampiy,nluğunu yaparlar> 0e demek e3endim( düşün'eler zin'ire urulurmuX +üşün'eleri zin'ire urulmuş bir t,plum hiç ileri 1ider miX $ür düşün'eninza3eri için ellerinden 1eleni de 1elmeyeni de artlarına k,mazlar> Me!ela b"ylebir yazar ardır> &n beş yıldan bu yana yazılarını izlerim> Bu yazar( düşün'eyi


21/186

'urnal ettiği için( başka bir yazarın 'an düşmanıydı> @urnal'ı yazarla 3ır!atbuldukça alay eder( ,nu yerden yere ururdu>Amma !,nunda ne yaptıX 2ayda!ına d,kunan bir ,layda karşı!ındakilerle başedemeyin'e işi ,nları 'urnal etmeye d"ktü>5u yanıma y"nüme bakıy,rum da biribirini 'urnallamayan ç,k az kişiylekarşılaşıy,rum> Başı dara 1elen 'urnallıy,r>

@urnalı ayıplayanlar( ,nu bir ahlak!ızlık !ayanlar bile( yukarıda erdiğim"rnekte ,lduğu 1ibi başları !ıkışın'a 'urnala başurmakta bir !akın'a1"rmüy,rlar>+üşün'e kı!ırlığıdır ki( 'urnaldan imdat umar>4ürük adam( çürük t,plum>>> /e 'urnal> Bunları biribirin-den ayıramaz!ın>@urnaldan kurtulmanın çare!i>>> #n'e t,plumu !ağlamlaştırmanın çare!inibula'ak!ın> T,plumdan kuşkuyu( 1üen!izliği kaldıra'ak!ın>Bir de in!anlar düşün'enin kut!allığına( ,nuruna inana'aklar> @urnalınutandırı'ı( aşağılık bir iş ,lduğuna inana'aklar> @urnal hiçbir şey halletmez>+üşün'eleri 1üzelleştiren( kut!al-laştıran( karşı!ındaki düşün'elerdir>+üşün'eleri( karşı!ındaki düşün'eler çürütür çürütür!e>88@urnaldan( bunu bilmeyen 1eri t,plumlar( 1eri kişiler imdat umarlar>

Tarihimiz b,yun'a( milletler ara!ında bir yarışma yapıl!a başta 1eliriz( işimiz1ü'ümüz 'urnallamak ,lmuş> 5ampiy,nu ,lduğumuz 'urnaldan bir hayır 1el!e( bizdünyanın en ileri memleketi ,lurduk> Bakın 1"rün ki( şimdi ne haldeyiz> Bu 'ur-nalda epey iş ar> O!tünde durmak 1erek>F>:>=E;=8;4iz1iYeni( büyük bir çağın eşiğinden atladık> n!an,ğlu en ulaşılmaz yere( uzayaardı> Bu( akılları durdura'ak bir şey>n!an,ğlu k,rkunç çağlar yaşadı> K,rkular( karanlıklar yaşadı> n!an tarihi(d,ğa karşı!ında( bir ürküntü( bir hayranlık( bir k,rku tarihidir> Anlaşılmaz(1izine erişilmez bir şeydir eren>Gene in!an tarihi( d,ğa karşı!ında( ilk 1ünden bu1üne kadar bir za3erlertarihidir> $er 1ün( her 1eçen 1ün in!an d,ğanın bir 1izini ç"zdü> $er 1eçen 1ünd,ğa ü!tüne bir şey "ğrendi>+,ğanın( erenin 1izi !,n!uz> Bunun karşı!ında in!anın 1ü'ü( in!anın çaba!ı da!,n!uz> Bu yarışmada in!an,ğlu her 1eçen 1ün biraz daha kazanıy,r> *,n!uzluklarçarpışıy,r> n!anın "nüne biraz daha( biraz daha aydınlıklar açılıy,r> Artıkuzayın bir yanı bizim için 1iz değil> Giz ,larak kalmaya'ak>n!an,ğlu bu başarı!ıyla "ünüy,r> n!anın erendeki en 1üzel yaratık ,lduğunabir daha inanıy,ruz> n!anı kut!uy,ruz>Bilimin( in!an 1ü'ünün ardığı yer bizi !eindiriy,r> Kendi kendimize !ay1ımız(1üenimiz artıy,r>n!an,ğlu karşılaştığı bütün en1elleri aşa'ak> Ga1arinin uzaya arıp 1elme!i(in!anın ileri!i için bize büyük umutlar eriy,r>Aklımıza bir şey takılıy,r> Bütün bu 1üç( bu çaba yanında( bir yanımız yıkık(bir yanımızdan utanıy,ruz> Bilim uzaya a-np 1eldikçe daha da utanıy,ruz buyanımızdan> Ga1arinden !,nra( ş"yle yanıma y"nüme bakıy,rum da( herke!indilinde(81"zlerinde bu yıkık( bu utanıla'ak yanımız ar> Bunu in!an,ğlunun 1"nlünden(dilinden( ka3a!ından atamaz!ın> !ter i!temez düşünüy,r( k,nuşuy,ruz>Bir yanımız almış başını uzaya 1itmiş> Bir yanımız yerlerde !ürünüy,r> Bu ayrımin!anlığın en büyük derdi( en utanç eri'i y"nü>0e 1üzel( ne 1üzel erende 1izler bulmak> n!an ka3a!ının karanlıkları delme!ine 1üzel>Ama ne k"tü( bütün dünya ü!tünde in!anın in!anı !"mürme!i> Birtakım in!anlarınbirtakım in!anları kul k"le etme!i> n!anların "mürlerini d,ldurmadanha!talıklar elinden 1itme!i> Bir yandan in!an ka3a!ı uzaya in!an 1"nderirken(yığmlar'a in!anın ,kuyup yazma!ı ,lmama!ı( dünyadan haber!iz( ilkel in!anhayatını yaşama!ı( ne k,rkunç> $er in!an ka3a!ı uzaya adam 1"ndere'ek kadarbil1ili ,lamaz( biliy,ruz> Ama b"yle bir çağda da in!an ilk in!anın hayatını


22/186

yaşar mıX şte bizi kahreden bu> Bizi utandıran bu> $erke!in ekmek bulduğu( hiçkim!enin kim!e tara3ından !"mürülüp kul edilmediği( herke!in en azından,kuryazar ,lduğu bir dünya ,lmalıydı uzaya 1iden dünyamız>Biz uzaya in!an 1"nderiy,ruz> *einç içindeyiz( "ünüy,ruz> n!anlarıkut!uy,ruz> *ein'imizden neredey!e t,prak çatlaya'ak> n!anlığa( in!an 1ü'üne1üenimiz( !ay1ımız artıy,r> Ama "te yanda bu !ein'imize büyük bir in!an

kitle!i katılamıy,r> n!anların ç,ğunluğunun haberi bile ,lmuy,r ,lup bitenden>& kadar haberi ,lmuy,r ki( bu ,lup bitenlere hayret bile edemiy,r> Mily,nlar'a(milyarlar'a in!an> !ter i!temez bu za3erimiz karşı!ında yüreğimiz 'ızz ediy,r>Büyük !ein'imizin bir yanı ç"küy,r> Başka!ını bilmem ama( Ga1arin 1idip1eldikten !,nra( ben bu k,rkunç a'ıyı yüreğimin başında duydum>Dzaya in!an 1"nderen bilim( in!an,ğlunun eriştiği yer( bütün in!anlarıd,yurabilir( bütün in!anları ,kutabilir( in!anı in!anın k"leliğindenkurtarabilir>Bir düşünün( bütün in!anlar ,kumuş( bütün in!anlar d,ymuş( bütün in!anlark"lelikten kurtulmuş e hür( bütün in!anlar 1üçlerini !,nuna kadar biraz dahain!an ,lmaya( biraz daha aydınlığa kauşturmaya har'ıy,r> Kim bilir( ne yaşana!ıdünya89

,lur b"yle bir dünya> n!anlar hep birden dünyayı daha iyi bir dünya yapmayaçağırıldıkları zaman>>> $er in!andan 3aydala-nıldığı zaman( kim bilir dünyamıznerelere ara'ak> şte , zaman akıl almaz işler ,la'ak> G"z açıp kapayın'ayakadar en1eller yıkıla'ak>Bir !,ru daha 1eliy,r akla> Ya !aaşX n!anlar bundan !,nra da !aaşa'aklar(biribirlerini "ldüre'ekler miXY,k işte( y,k işte bu ,lamaya'ak> Bundan !,nra in!anlar k"r ,lmaya'aklar>Milletler( büyük in!an t,plulukları( uzaya 1itmenin ne demek ,lduğunu azı'ıkiçinde duyan( bilen in!anlar buna izin ermeye'ekler>n!an ç,ğunluğu( bilim t,plu bir yıkıma izin ere'ek kadar k"r değil>Bir eşikten atladık> Biraz daha aydınlığa kauştuk>Karanlıkla aydınlık ara!ına ke!Ln bir çiz1i çizildi>=;>:>=E;=8EGene Gerek!iz Ya!aklar O!tüneYa!akları k,yanlar( ya!aklan !ürdürenler düşün'eden daha mı 1üçlüX Güçlü mü ki(iyi ,lmadıkları( zararları bilindiği halde !ürüp 1idiy,rlar> Ama bu zararıhepimiz 1"rüy,ruz( biliy,ruz> Biliy,ruz da( zararın nere!inden d"ner!en kardır(diyemiy,ruz> %limizi k,lumuzu bağlayan neX 5u ya!akların bu millete yaptıklarınıda( az ç,k tarih ,kuyanlar bilirler> $ani şu matbaayı 1etiren adamı( brahimMüte3errikayı !"ylemek i!tiy,rum> Ya!akların kurbanı ,ldu adam'ağız> Bu kaba'a(hepimizin bildiği( bizi 1eriye d,ğru atan bir ya!ağın kurbanı ,lduğu için( bu"rneği erdim> Ya daha büyüklü küçüklü ya!aklarımızXYa!akların b"yle'e !ürüp 1itme!i ne ya!akların 1ü'ünden( d,ğruluğundan( ne de,nu k,yanların( !ürdürenlerin 1ü'ün-dendir> Bu bizim düşün 3ıkaralığımızdan(tembelliğimizdendir> Bize düşünmek( düşünün'e de harekete 1eçmek z,r 1eliy,r>Ya!aklara kul k"le ,lmak alışkanlıktır biraz da> Alışkanlığı yı-(kıp atmak( ,nunü!tüne çıkmak( ilkellikten kurtulmakla( 1üzel'e bir düşünmeye alışmakla ,lur>Bir ya!ak ar> Bu ya!ak zararlı> 4,k e!kilerden kalma bir ya!ak> +urup bu ya!akü!tünde düşündük> #lçtük biçtik> Bu ya!ak kalkar!a t,plumumuza ne 1ibi etki!i,lur( dedik> .ararı ne kadar ,lur( 3ayda!ı ne kadar ,lurX Karar erdik ki( ç,kzararı ar( hiç 3ayda!ı y,k> Bu ya!ak kalkmalı> Bu ya!ağın kalkma!ı için de!aaşmak 1erek> Ya!akları kimler tutarlarX Ya!aklardan 3aydaları ,lanlar>Geri'iler> brahim Müte3errikaya kim karşı k,ymuştuX +in ya!ağının arka!ına!ığınanlar> 2ayda!ı( çıkarları;,lanlar> leriye d,ğru 1itmeye uğraşan t,plumlarda ya!aklarla !aaşmak k,lay>n!an( yanında iyi niyetli ç,k in!an bulabilir> Azı'ık düşünme!ini bilip deya!aklardan bıkmayan kişi y,ktur> Gerek!iz ya!aklar( e!irlikten beterdir>n!an düşün'e!iyle( yüreğiyle birtakım ya!aklara karşıdır> Bunu her zaman açığauramaz( k,rkar> şte ,'ağımıza in'ir diken de bu k,rkudur> T,plumdan bazı büyükkişiler çıkar( yüre-ğindeki k,rkuyu yener> Ya!aklara karşı k,yar> Bir de bakar


23/186

ki( yanında , kadar ç,k kişi ar ki>>> Ya!aklar( ya!akları k,yanlar ç"küerirhemen> K,rkulan( hiçbir zaman da yıkılmaya'ağı !anılan ya!akların bir an içindetuz buz ,lduğu ç,k 1"rülmüştür> Ya!aklar "yle!ine e!kimiş( "yle!ine çürümüş ki(yiğitçe bir 3i!-ke'ik ç"kme!ine yetiermiştir>Bir de biriken ya!aklar ardır> Bir t,plumda ya!aklar yüzyıllardan bu yanabirikir de birikir> Bir de bakar!ın ki( , memleket bir ya!aklar yurdu haline

1elmiş> Ya!aktan k,lunu kıpırdatamıy,r!un> Bunalıy,r!un> 0e ,la'ak bu kadarya!aklaX Memleket "yle!ine d,nmuş kalmış ki>>> Bir ya!ağına d,kun( bin ',p yağartepene> n!anlar da( , t,plumda !ayı!ı az ,lan düşünürler de( karanlığa(umut!uzluğa kapılırlar> Ya!aklar ya!aklara bakarak ü!t ü!te yığılırlar> Birt,plumda ne kadar ya!ak ar!a( , ya!akların ü!tüne , kadar ya!ak yığılır>Ya!aklar ya!akları d,ğurur> Ya!ak tarla!ında ya!ak biter> $ürriyet 1elişemez>4ağın k,şullarının dışındaki ya!aklar 1erek!izdir> +ün !,kakta ,ruç yemekya!aktı> *,kakta ,ruç yiyenin ay haline> 5imdi kim!e karışamaz( !,kakta ,ruçyiyene> &ruç yiyene karıştı mı bir tane!i( ,na 1eri'i( y,baz deriz> Kıyameti dek,parırız> Bu ya!ak ç,k 1erilerde kaldı>4ağımıza uymayan bir ya!ağı 1"!terip yazıma !,n ere'eğim> Geçende 5ehirGaleri!inde birtakım re!!amlar bir !er1i açtılar> Bunlar iyi re!!amlar mı( k"türe!!amlar mı( ,ra!ını ben bilmem> Bilmem değil( bu y"n ü!tüne burada !"z etmek

1erek!iz> Bu !er1ide uy1un!uz re!imler armış> 6,li!ler 1elip bu uy1un!uzre!imleri !er1iden !eçip indirmişler> Alıp karak,la 1"türmüşler> Bununla dakalmamış( 1alerinin elektriğini !"ndürüp( i!ter!eniz karanlıkta 1"!terinre!imlerinizi demişler> Genç re!!amlar da !er1iyi kapatmak z,runda kalmışlar>;=Ben bu !er1iyi 1"rdüm> Karak,la 1"türülen re!imleri de 1"rdüm> Bakın !izeanlatayım> Birin'i tabl,da üç kişi ar> ki!i p,li!( biri!i bir 1enç adam> Gençadam p,li!lerin ara!ında> 6,li!ler k,llarından tutmuşlar( delikanlıyı1"türüy,rlar> F9 0i!an ,laylarının re!mi> Ben'e u!talıklı( 1üzel bir re!im bu>Bir re!!amımız çıkmış da bu 1üzel 1ünümüzün re!mini yapmış( diye !einmeli değilmiyizX *,nra bu re!me benzer 3,t,ğra3ları( iki p,li! ara!ında 1"türülendelikanlıların 3,t,ğra3larını şehir şehir alanlara a!mış değil miyizX #yley!e bure!mi alıp da na!ıl karak,la 1"türürüzX Bunu aklım almıy,r>kin'i tabl,> Bunda k"ylüler ,'ak başında ı!ınıy,rlar> 0e !e3il( ne de ayağıyalın k"ylüler> &turmuşlar e3endi e3endi ı!ınıy,rlar> Bunun ne 1ünahı ar daalır karak,la 1"türür!ünüzXOçün'ü re!imde( !ırtında tırpanları ,lan k"ylüler ekin biçmeye 1iderler> /allahibu kadar> %eeee ne ar bundaX 0e ayakları yalın( ne !ı!ka( ü!telik de dağ 1ibi(!ağlıklı k"ylüler> 5imdi de re!!amlarımız !ağlıklı k"ylüler yapıy,rlar diye mikarak,la 1"türüldü bu re!imX Ben anlamadım>& n,n3i1ürati3 re!!amlar ar ya( !alt çiz1i çizip renk !ıayanlar>>> &nlaraartık hak eriy,rum> !tedikleri 1ibi b,ya !ıa!ınlar> @anları !ağ ,l!un> Yerden1"ğe kadar hakları ar> Bu re!imleri karak,la 1"türülen re!!amlara ta!iyeediy,rum( nelerine 1erek F9 0i!an( k"ylü m"ylü> 0,n3i1ürati3 re!im yap!ınlar>Qahat>Aydınlarımıza da !alık eriy,rum( ya!aklara karşı biraz daha !aaş!ak iyiederiz>>:>=E;=;FY"nlerimizn!anların bir y"nü ar( iyi( h,ş> n!anları buraya kadar çekip 1etiren( ,nlarıilkelliklerinden çekip alan( ne bileyim ben( in!anı in!an yapan y"nleri buy"nleridir> n!an da d,ğa 1ibi( d,ğadaki her şey 1ibi( eren 1ibi( erendeki herşey 1ibi -daha erenin ne ,lup ne ,lmadığını iyi'e bilmiy,ruz ya- değişen(ilerleyen bir yaratıktır> n!an kı!mının maya!ında( ş"yle t,ptan ele ala'ak,lur!ak( derim yapma( ilerleme çaba!ını daha ç,k buluruz> n!an tarihi( ç,kağır da ,l!a( bir ilerlemeler tarihidir> A'aba in!an( d,ğanın ,na erdiği ü!tün"zelliklerle( bu1ünkü durumundan daha ileriye 1idemez miydiXBütün bu ilerleme!ine( mağaradan çıkıp at,m çağma( uzay çağma arma!ına rağmen(bu1ün biz bunu yeterli 1"rmüy,ruz> Buraya kadar 1elebilen in!an( bu çabayla daha"nemli işler yapabilirdi> Bu halde ,lmayabilirdi> #rneğin( bu dünya( çağımızda(daha!ı ar( çağımızdan iki yüz( üç yüz( beş yüz yıl "n'e bile b"yle ,labilirdi>


24/186

B"yle değil( iki yüz( üç yüz yıl "n'e in!anın in!anı !,yma!ı( "ldürme!ibitebilirdi> Bu yüzkara!ı işlere daha ç,k "n'eleri de !,n erilebilirdi>%limizdeki kı!ta!( , 1ünkü mağaradan bu1ünkü uzay çağına aran in!andır>Bu1ün in!anın bu 1eriliği h,şumuza 1itmiy,r> Dzaya 1ide'ek kadar uy1ar ,lmak(at,mun 1ü'ünden 3aydalanmak( 1üzellerin 1üzeli> Ama in!anın in!anı !"mürme!ikadar çirkin( aşağılık( iğrenç işleri daha !ürdürüp 1"türmek k"tü> n!anın

in!anı "ldürme!i( in!anların bunu !aaş perde!i arka!ında h,ş 1"rme-;leri( meşru !aymaları inanılmaya'ak kadar( in!an !,yuna( in!an u!unayakışmaya'ak kadar aşağılık>Bu nereden 1eliy,rX $erhalde bir tane değil( beş tane değil( bir !ürü !ebebi,la'ak bunun>Bu kadar büyük ayrı'alığı bir iki !ebepte aramak( ya da bulmaya çalışmak , kadard,ğru ,lmaz !anırım>n!an ne kadar ilerleme çaba!ında ,lan bir yaratık!a( , kadar değil!e de hemen,na yakın( alışkanlıklarının kulu bir yaratık>Alışkanlığımız tembelliğimizdir> Alışkanlık k,lay( bir şey yapmak( başarmak(yeni bir adım atmak( bir bilinmezi bulmak z,r> Bir bilinmeze 1itmek k,rkulu> Biraydınlık( bellenmiş y,ldan yürümek k,layların k,layı>

Bilinmezin( yeni bulunmuşun in!anı çeken( !eindiren bir y"nü y,k muX n!an( her1ün( her !aat yeni bir şey "ğreniy,r( yeni bir şey yapıy,r> Yeni bir 1iz ç"zmeyeuğraşıy,r> n!an yeni 1izler için 'anını eriy,r> n!anın maya!ındaki 1üzellikbu 1üzellik>Bu alışkanlık bela!ı>> n!an !,yunun başının en büyük belalarından biri!i bu>Bir yerde tutturuy,ruz( k"rün değneğini bellediği 1ib

Download - Yaşar Kemal - Baldaki Tuz

Top Related