Urbanstica M 2ed urbanisticaeme.blogspot.com Luis M. Santalla Blanco

1

Ecoloxa humanaLibro Ecologa Humana. Amos Hawley. Ecoloxa ven da palabra grega oikos, que significa casa. Este concepto utilzase por primeira vez na dcada de 1880. Ecoloxa o estudo da relacin dos organismos ou dos grupos de organismos co seu entorno. Bsase na percepcin do mundo. Basase na observacin. A experiencia sempre est por encima da representacin. Entende a vida como unha serie de relacins mutuas. Encrgase da observacin, da adaptacin ao medio. Todos os organismos realizan actividades encamiadas a adaptarse ao medio. Temos que ver como o medio para poder adaptarse. No plano debemos buscar os elementos que condicionan as relacins, elementos que reflexan o proceso de adaptacin do home ao medio. A ecoloxa encrgase do estudo dos elementos do medio polos cales se consigue a adaptacin e se mantn. A vida dun organismo est ineludiblemente ligada s condicins do medio. Non se pode entender a vida sen medio e viceversa. A vida intrnseca ao medio. Condicins do medio: topografa, clima, augas e outros organismos e as sas actividades.

Organismo e medioPara calquera tema de investigacin importante definir o mbito de aplicacin. Materia viviente e non viviente. O mis difcil definir a palabra vida. Hai un rasgo distintivo da materia viva, a capacidade de movemento. S as cousas vivas poden realizar unha actividade. As funcins da vida, medrar e reproducirse. O gran problema da arquitectura o non asumir a capacidade de movemento. Non bo nas restauracins intentar imitar o feito noutros tempos, a vida vai cambiando. Calquera manifestacin da vida leva vinculada outra cousa.

capacidade de variacin ilimitada responde s condicins externas podese mostrar de forma moi distinta a vida est variando constantemente conleva necesariamente un espacio no que realizar a sa actividade.

A vida unha sntese entre organismo e medio. O medio engloba todos os factores e forzas externas aos que resposta, efectiva ou potencialmente, un organismo ou agregado de organismos. O medio o conxunto de formas externas. que comprende o medio? as materias primas da vida e as condicins que afectan ao seu uso. Tanto organismo coma medio estn nun proceso contnuo de adaptacin. O medio sempre un elemento escaso. Hai unha variedade ilimitada

2

de posibilidades, como pode ser a temperatura, o clima, a explotacin... O medio est sempre suxeito a cambios destes fenmenos. O importante son as relacins que se establecen entre os organismos e o medio. A arquitectura fai o que non capaz de facer a natureza. A arquitectura complementaria natureza, ao medio e s formas de relacionarse. A loita pola vida (sntese entre organismo e medio), relacin do organismo co mundo exterior. Caracterzase por pretender subsistir e procrear (moverse e reproducirse) (condicins fundamentais da vida) A arquitectura unha loita contra o lmite, a ser capaces de loitar contra as condicins. A arquitectura unha loita por controlar as necesidades do organismo e coecer as necesidades do medio. Adaptacin: problema central da vida. A bsqueda do equilibrio entre organismo e medio e das condicins externas que proporcionan os materiais para a existencia pero que tamn impiden a sa expansin. Os materiais proporcionan vida e limitacins. O organismo responde sempre s condicins do medio pero o medio non responde ao organismo. A adaptacin un proceso continuo e constante. O organismo e o medio estn en continuamente establecendo relacins. O organismo cambia, cambia o medio, o medio cambia o organismo. O medio o elemento resistente, o home o elemento flexible e variable nun medio que o vai cambiando. Calquer obxeto que vemos no territorio obxeto dun esforzo. Sostible a buscar unha solucin a unha procura de esforzos para resolver as necesidades. (Isto ltimo non de Amos Hawley) A adaptacin representa un tempo ademis dun esforzo.A adaptacin temporal s condicins. A actividade un reflexo do tempo no que se produce e do esforzo.

Tipos de adaptacinAdaptacin individual ou comunal (adaptacin do agregado humano). Un organismo en realidade non se pode entender por si s, por tanto a adaptacin un tema comunal, o individuo unha abstraccin. De xeito individual o individuo responde de forma xentica, por exempo, o pico, as garras... son adaptacins xenticas ao medio. Afecta propio organismo. Adaptacin somtica. unha adaptacin temporal que non afecta xenticamente ao organismo. Cando falamos de adaptacin estamos falando de todas as respostas do organismo. (moda, como adaptacin temporal) Amos Hawley fala da facilidade do home para adaptarse ao medio gracias, por exemplo, posicin erguida, a larinxe,... e capacidade de pensar e por tanto crear ferramentas (resposta da capacidade mental, conseguir un elemento externo que lle permite mellorar e adaptar as condicins do medio) Polo tanto unha acumulacin de experiencia e imaxinacin.

3

A tecnoloxa abre por tanto camios a novos cambios, novas transformacins e a novas relacins. Un risco da ferramenta a superespecializacin (produce inadaptacin e excesos). Cando existe corremos o risco de inadaptarnos, xa que supn menos esforzo . A adaptacin comunal: non se logran adaptacins ao medio soas, un fenmeno colectivo que implica a todos os organismos do medio (dunha rea concreta). Polo tanto, aparece a cooperacin que unha necesidade colectiva para a adaptacin que aporta un aforro na enerxa e nas dificultades para a vida. Como resumo de adaptacin constante ao medio no tempo, pdese dicir que un proceso constante. O territorio un elemento en contnuo cambio. O que debuxamos nun plano un momento, algo temporal, xa que o territorio est cambiando. Para representar o cambio podemos facelo a travs das permanencias, aqueles elementos que non varian, fixos que indican que o resto se move.

A interrelacin da vidaA trama da vida. A relacin entre as distintas formas de vida unha relacin complexa, que ten moitas posibilidades (combinacins), e ademis os organismos estn interrelacionndose. A cadea de alimentos. Existe unha retroalimentacin. A trama da vida unha metfora que nos explica a multiplicidade de relacins: a simbiose e comensalismo. A simbiose a relacin de dependencia mutua entre organismos desemellantes. Existe esta relacin porque os organismos se complementan. onde se asentan os cultivos? nos lugares mis adecuados. Cando vemos unha zona vemos que funcins se poden levar a cabo al. Prima a idea de colaboracin, formas de axuda. O parasitismo unha forma de simbiose na cal un organismo se aproveita do outro ainda que non o perxudica. Por ltimo est o ilotismo (escravitude) O comensalismo a competencia, a loita entre elementos, a expresin mis elemental. A competencia est nun grao similar reproduccin, est inherente en ns. s veces un estmulo. Amos Hawley di que a competencia pdese medir polo nmero de individuos dun rea. Unha cebra debe loitar con outra cebra, correr mis ca ela, non mis ca unha leona. Na competencia, o valor da cantidade pode servir para defenderse mellor. A simbiose unha relacin entre especies e o comensalismo unha relacin dentro das propias especies. As especies son importantes dentro do estudio ecolxico dende o punto de vista ocupacional, non dende a forma.

4

A comunidade biticaAs relacins, a trama da vida, frmase nun contexto do medio. Isto significa que lle da espacio. A comunidade bitica un espazo, un elemento espacial. Como ten que ver coa vida ten que ver tamn co tempo. Unha acepcin pode ser "un conxunto de animais e prantas que conviven nun hbitat determinado e que polo seu grado de relacin constiten unha unidade recoecida". (agregado de organismos que se adaptan ao lugar) Comunidade: unidade de vida asociada. Formacin de especies que responden de xeito colectivo s condicins do medio. Entidade dun conxunto de organismos que se adaptan ao medio. A comunidade bitica son polo tanto conxuntos recoecibles. A comunidade bitica estudiase pola forma de organizarse e polo seu desenvolvemento. Dada a complexidade dunha comunidade bitica provoca que sea dificil de estudiar, pero mais doado analizala por partes. Estudiamola a travs das seguintes caractersticas (elementos universais):

hbitat nichos cadea de alimentos dominacin pirmide de habitantes equilibrio

Estas caractersticas son fundamentais para o estudio dunha comunidade bitica. Organizacin da comunidade bitica (comunidade/medio) HBITAT condicins fsicas e qumicas que distinguen unha unidade de espacio doutra. a descripcin do lugar, do domicilio dunha comunidade. Refrese s condicins fsicas e qumicas dun lugar. Son os estmulos aos que os organismos teen que responder. Son as condicins externas que afectan ao organismo, son caractersticas concretas. NICHO rol, papel funcional de cada especie dentro da comunidade. Refrese ao que os organismos realizan dentro do hbitat. A comunidade unha organizacin de nichos. Os nichos son como os eslabns da cadea de alimentos, polo tanto, a comunidade podera considerarse coma unha pirmide con mis nichos na parte inferior. CADEA DE ALIMENTOS papel de cada especie e relacin dunhas coas outras. O coecemento das relacins, dos organismos, o nmero de organismos importante para definir esas relacins. Regulacin do nmero de habitantes. existe para cada especie e para cada xeito de vida, un nmero ptimo de organismos. Calquera variacin afectar s especies que o rodean. importante buscar o nmero de individuos adecuados, bsqueda dun equilibrio. O equilibrio chegar cando se consegue que a demanda coincide cos requerimentos. O equilibrio s ten sentido en comunidade, entendida como elemento nico ou conxunto armnico.

5

Desenvolvemento da comunidade bitica. Posto do home.A comunidade, ao igual que un organismo vara sempre. Est sempre en proceso de transformacin e adaptacin ( fraxil). 3 ciclos fundamentais na adaptacin:

invasin competencia establecemento (asentamento)

Posto do home na comunidade bitica.O home vai a organizar a cadea. Forma parte da comunidade bitica, pero a sa relacin difire das outras especies. Primeiro, non ten o mesmo nicho. Ten variedade de funcins, ten tcnicas e ten moita variabilidade. Pode variar na cadea. Por exemplo, omnivoro e polo tanto na cadea alimentaria xoga un papel importante, ten moita cantidade de alimentos. Pode vivir en lugares moi distintos. Ten ferramentas. Versatilidade para relacionarse, atpase en todos os hbitats do planeta e pode relacionarse en todos. Se o home non capaz de gobernar o medio, poderamos clasificar as poboacins en funcin da capacidade de adaptacin. A cidade o culmen do home sobre o medio. O papel do home no medio de dominacin porque ten moita capacidade adaptativa (ferramentas e memoria) (inventa e ten acumulacin de experiencia) o que conleva a crear cultura, reflexo da capacidade humana de respostar s condicins externas. Factores (condicins de medio fsico e hbitos e desexos do home) asociados ao home na comunidade bitica:

condicins do medio: clima, suelo aspiracins da xente: desexos...

"a cidade a expresin mis completa da dominacin humana"

Poboacin e hbitat. Estudo da rea naturalEntendendo ao home como organismo. Poboacin un agregado de cousas dispares ou individuos que cada un deles responde a unha definicin dada e que mantn a sa identidade a travs do tempo e existe durante un intervalo limitado de tempo. Leva implcito un lazo de relacin, de pertenza. Exemplo: estudante, agregado que ten unha definicin dada, que cada un ten a sa identidade e que s existe durante un tempo. A poboacin un dato, un algo abstracto, un nmero e non nos d mais informacin ca o nmero de individuos. unha primeira aproximacin cuantitativa hacia os individuos. A poboacin relacinase cos conceptos de comunidade e hbitat. As sas peculiaridades afectan ao proceso de adaptacin ao espazo. HBITAT lugar de residencia dunha poboacin ou comunidade, o espazo. Falamos do hbitat porque os seus condicionantes condicionan a adaptacin. O hbitat esa primeira fase que o espazo.

6

Hay distintas acepcins de hbitat para segn quen:

rea natural, a primeira aproximacin, calquera delimitada por costas, ros, montaas, definida por elementos naturais ou calquera unidade fisiogrfica. rea fsica recoecida. Para os xegrafos a rexin calquera porcin da superficie con condicins fsicas que a delimitan como unidade recoecida. rea cultural, depende de focos onde se atoa a cultura, atpase ligada a anacos de terreo, pero non est distribuida homoxeneamente, senn que se dispersa, os feitos culturais vanse expandindo de forma gradual en funcin dos puntos focais. A distribucin pode ser lineal, ex ligada a un tranva aparece unha tipoloxa..., ou nuclear, pero nunca homoxnea.

O importante a relacin entre ambas reas. Cando falamos de rea cultural falamos da rea de uso humano. Polo tanto, introdcese un novo concepto, o de uso. como se explica a rea cultural dunha praia? como son os lazos e relacins entre a xente de hoxe? Debemos entender a praia como un espazo colectivo pblico onde se reunen e logo desaparecen. Isto non ten nada que ver co que est detris que a parroquia e as relacins que ten, que son distintas. O determinismo do medio infle no xeito de desenvolver a vida humana (postura determinista); o medio infle e limita, pero non determina (postura posibilista). Rexin a rea dentro da cal a combinacin de factores demogrficos e o medio crean unha homoxeneidade social e econmica. (resultante de poboacin + medio) Para entender todos os elementos que influen na sociedade, podemos incluir algns elementos ou actuacins humanas que s inflen na sociedade que desenvolven. Ao estudar a rea natural deberamos estudiar os factores de interese da sociedade, inclundo tamn a capacidade tecnolxica do medio. Neste caso a rea de relacin aumenta. Incluindo estes dous aspectos anteriores poderamos definir as reas con maior facilidade. Hai certos aspectos culturais que implican territorios mis amplos. Existe unha relacin entre a rea natural e a adaptacin. No proceso de adaptacin sempre se fai un reflexo do medio fsico. Para o estudo da rea natural e cultural, anda segue sendo importante a rea poltica. Os datos sempre se apoian en datos polticos.

O censoHai unha relacin directa entre o nmero e o benestar. Polo tanto, o nmero un factor importante das relacins. O volume dunha poboacin sbese polo censo (reconto completo a intervalos regulares de tdalas persoas dunha rea determinada). O primeiro reconto da historia o de Carlomagno, logo os dos paises nrdicos, Canad... Nacen pola necesidade, curiosidade de saber cntas persoas pertencen s reas.

7

Os censos cualifican os datos da poboacin. Os censos teen datos distintos nas distintas reas e ademis poden non ser fiables nalgns aspectos. Aporta volume, con graos de liberdade dentro do volume. Censo por dereito , censo por feito (facto) Sobre todo en Galicia, os primeiros datos recollanse nas igrexas. Antes era obrigatorio o bautismo. Agora eses datos non nos serven.

Distribucin da poboacinA poboacin non se distribe de xeito homoxneo, desigual. Concntrase en grandes reas. A densidade de poboacin nun rea pdese medir (hab/Ha urbanistas) (hab/km2 xegrafos) indica a xente que comparte un rea. Indica presin que exercen os habitantes no territorio e das posibilidades que hai. A densidade non reflexo da urbanidade. As formas habituais de asentarse van ligadas productividade do solo e accesibilidade. ->posibilidades de relacin como distinguir urbanidade de non urbanidade? Pola densidade social, capacidade de servicios e relacins que poden darse nese rea. Existen tres factores ou parmetros que indican calidade urbana, densidade social

volume de poboacin capacidade productiva organizacin

hai que buscar o equilibrio entre as tres variables A densidade o ndice que indica a adaptacin da poboacin e a capacidade de aproveitamento dos recursos. Reflexa a complexidade potencial da organizacin dun ncleo. O crecemento da poboacin mostra a capacidade de adaptacin ao medio, pero bscase un equilibrio. O equilibrio mstranos a variacin da poboacin, elemento mis variable. e con tendencia contnua ao crecemento. A poboacin crece por natureza, dismine a tasa de mortandade e aumento da natalidade, aumento do nivel de vida e factores tcnicos... polo que aumenta a lonxevidade. A migracin, a movilidade. bscase unhas zonas onde hai a capacidade e expectativa de produccin.

8

Pronstico e composicin da poboacin-Coecer o nmero e tipo de xente -Formas de pronstico:

mtodo de proxeccin aritmtica, grfica poboacin-tempo proxeccin xeomtrica (non conta coas migracins) mtodo analtico: introduce variables coma os feitos econmicos e sociais. Fanse segundo o desenvolvemento da sociedade. Variables a considerar no control da natalidade (tendo en conta o tempo de pronstico) Levan a mecanismos de regulacin como pode ser o control da natalidade.

O pronstico ten riscos de erro, xa que non sempre se acerta coa introduccin de variables, nin tampouco se pode prever con moito tempo por diante (mellor para pronsticos de poucos anos) -Composicin da poboacin. Coecer a estructura biolxica dunha poboacin, idades e sexo. Como expresin grfica representase coa pirmide de poboacin, que representa a diversidade da composicin da poboacin por idade e sexo, representa porcentaxes. Na pirmide pdense ler feitos como guerras ocasionais, emigracin, reflxase a evolucin, as condicins socioeconmicas. Mostra a diversidade da composicin do agregado humano. Xeralmente as mulleres teen mis lonxevidade. Actualmente en Galicia existe unha pirmide invertida (mis ancha na parte superior)

9

Xeografa rural. Espazo agrcolaPierre George, 1909 - 2006 ver noticia en El Pas Libro "Compendio de Geografa Rural" 1963 O medio e o territorio estn relacionados. Os pases industrializados describen a industrializacin como o final da agricultura. A importancia que segue tendo a agricultura actualmente que segue sendo fundamental na vida humana e na disposicin do territorio. A agricultura na forma que mis se relaciona o home e o medio. Construccin territorial. O home intervn contra os parsitos, os axentes atmosfricos, as enfermidades, na procura un solo adecuado para a agricultura. "A agricultura loita contra as inclemencias na procura de suelo adecuado para a produccin, un suelo donde medrar." Debemos darnos conta de que o territorio que vemos est manipulado, non unha tabla, todo o que vemos froito dun esforzo. Pierre George estuda o territorio a travs.

espazo agrcola ritmos estacionais solos enfermidades e parsitos tcnicas

ESPAZO AGRCOLA difernciase das outras actividades en que a unidade de medida a superficie. O solo valrase en funcin da sa productividade. O uso do suelo en base sua produccin e medido en superficie. O ferrado unha peza de madeira que mide a produccin de grao dun solo. Polo tanto mide a productividade do solo e polo tanto mide a superficie. O traballo non se mide en horas, o tempo mdese por ciclos, non comeza ou acaba a outra hora, o traballo depende do tempo. As condicins naturais impoen lmites. O espazo natural pon lmites ao traballo agrcola. Os lmites varan dependendo da capacidade econmica e tcnica do agricultor, e polo tanto os lmites poden variar. O elemento natural pon lmites ao espazo productivo. Distribucin por zonas do espazo agrcola en das escalas, a escala global e a escala local. Hai unha zona entre o deserto e os polos na que podemos cultivar, escala global. Hai unha escala local na cal temos que ter en conta os vales, os rios,... que son lmites isomtricos (altura), higromtricos e edafolxicos (composicin do solo) O resultado do espazo agrcola a bsqueda dun equilibrio entre a capacidade da tcnica e da capacidade do medio fsico. A produccin e o lmite dun espazo agrcola, depende das condicins da constancia (coidado continuo do terreo) A loita pola conquista do espazo agrcola e contnua. Debe ser unha accin voluntaria e constante. Sinalar dous conceptos: a sustitucin de especies, cambio por outras mis productivas, e a acumulacin de experiencias colectivas,

10

aprendizaxe de outras tcnicas, para conseguir un producto. Isto implica coecemento. O espazo agrcola consecuencia de procesos contnuos. como se conquista o espazo agrcola? Primeiro hai que liberar o solo de vexetacin natural e preparalo (a rotulacin), logo ven a irrigacin e a bonificacin. Transformamos espazo natural en espazo agrcola. A tcnica fai que este proceso sexa mis fcil. O espazo agrcola o primeiro punto que nos indica a capacidade tcnica detrs da sa conquista. Ver o que subxace, que tcnicas, que esforzos... A agricultura unha mostra da capacidade tcnica e social da sociedade que est detrs.

Xeografa rural. Ritmos estacionais.Fundamentais para entender a actividade agrcola. As plantas dependen principalmente do solo, o sol e a auga. Polo tanto a rea dunha planta depende dunha rea climtica de do solo. Os ritmos estacionais son ritmos que estn neste proceso. O efecto do sol, da humidade, do roco... que son elementos que inflen nas plantas. Habitualmente a actividade agrcola ten das compoentes, natural e agrcola ou gandeiro. As estacins e os espazos agrcolas son necesarios para decidir a onde se leva o rebao, que un elemento mvil que vai onde as condicins o permiten. Os ritmos estacionais e as migracins pastors (elementos mbiles), a transhumancia, alternancia do uso dos pastos e isto leva emparellado o camio e as zonas de acumulacin. Ten arquitecturas vinculadas, as relacionadas coa necesidade de almacenaxe, de acumular reservas (pallares, corrais, airas) e a arquitectura ligada ao camio, movemento, caada.... Cando vemos nun territorio unha lia debemos fixarnos nas trazas, que nos indican (explican) un xeito de usar o territorio.

Xeografa rural. Os solosO solo a complexa combinacin de materia mineral natural subxacente e xacementos orgnicos que proceden de sucesivas xeracins de vexetacins nas que se produce vida bacteriana, capa mis superficial e na que se produce a agricultura, tamn chamado espesor vital. O solo fraxil. Se a agricultura depende do suelo debemos mantelo porque frxil e precisa un coidado e unha renovacin. Pdese manter aumentando materia orgnica. como se forma o solo? a formacin depende da constitucin dunha capa mullida susceptible de ter vexetacin. Consguese por fragmentacin e acumulacin das rochas, por transporte elico, transporte fluvial de sedimentos..., abonos... A capa mullida pode ser permeable ou impermeable. Rambla, recorre os alubins, impermeable. En Galicia o terreno moi permeable. Hai que valorar tamn a acidez do solo, silcea ou calcrea e a introduccin de elementos orgnicos no propio solo.

11

O espazo agrcola a base sobre a que se sustenga a productividade. Cando falamos de espazo agrcola temos que ter en conta o espesor vital, o mullido que sexa. importante saber o pH e os elementos que o compoen. Interveen no ciclo do carbono e do nitrxeno. Importantes para coecer as formas de cultivo.

Xeografa rural. Concurrencia, parasitismo e enfermidadesA agricultura basase na loita contnua contra as forzas naturais. importante elixir qu especies plantamos. Cada elemento vivo leva asociada unha enfermidade asociada.

concurrencia: unha planta medra mis rpido que a que plantamos, competencia entre plantas. parasitismo: animais que destren as plantas enfermidades: bacterias

Xeografa rural. Sociedades e tcnicasDiferencia entre a poboacin rural e a poboacin agrcola. A poboacin agrcola un conxunto de individuos que participa na produccin. A poboacin rural xente que vive no medio rural, independentemente do que se adica. Acondicionamento entre o espazo bruto e o agrcola, media o acondicionamento para a produccin, a organizacin de ese espazo e os asentamentos poboacionales. O que primeiro temos que estudar dun lugar o espazo agrcola. Lia de p de monte, lia que limita os espazos agrcolas dos lugares de poboacin, outros cultivos... O ncleo consecuencia do espazo agrcola.

Liberacin desigual e incertidume permanente. O policultivoOs pobos primitivos teen unha maior dependencia do solo. A tcnica permite unha maior comodidade ao uso do mesmo. Cando un non ten as suficientes tcnicas para afrontar as cousas que non podemos combatir, aparecen os ritos, a necesidade dunha defensa do mis al, psicoloxa... O policultivo unha das grandes loitas do home contra a incertidume permanente. A necesidade de garantir a dieta e a seguridade de esta. Os sistemas de policultivo. Cultivo no mesmo espazo agrcola disintas plantas comprementarias, por exemplo o lio combate o escarabello, polo tanto bo coas patacas. Plantamos onde a natureza do suelo a adecuada e rotamos os cultivos. As consecuencias deste sistema a excesiva fragmentacin, agravada por divisins de herdanzas. Isto implica que onde hai moita fragmentacin do solo, a calidade deste boa.

12

A especializacin funcional, zonas de montes, prados, cultivos. Valores do policultivo: aproveitamento mximo do terreo, pleno emprego (coa rotacin de cultivos), productividade do que eliximos (seguro contra calamidades)e mellor rendemento do suelo. O policultivo saca a primeira defensa dunha colectividade rural frente ao medio e s incertidumes. Elemento que implica a unha colectividade. De aqu xorde que exista a parroquia, o santo... toda unha tradicin dun mundo agrcola. A paisaxe, en apariencia con unha diversidade de cores, desorde aparente e unha fragmentacin extrema a escala reducida. A sa organizacin depender das condicins do suelo. O coecemento da diversidade, as distintas composicins. As variables xenticas, variacins sobre animais e plantas... Formas superiores de liberacin: a tcnica permite cambiar o suelo, os animais, a climatoloxa... Estas formas dependen da revolucin industrial e da investigacin cientfica, o que esixe medios, pero xa non estamos a falar de sociedades agrarias senn industriais.

Organizacin do espazo. Paisaxe ruralO espazo non inmutable, cambia pero resistente. A paisaxe rural un espazo conquistado polas tcnicas agrarias. Elementos de esa paisaxe, ver fotos areas, manchas de prados, plantas, elementos de proteccin e irrigacin, terras de labor e o espazo bruto. Distnguense os campos abertos dos pechados, segn as lias de proteccin que marcan o territorio, silveiras, caidas, arbolados... e responden forma do territorio. O acondicionamento para a produccin e a conquista do espazo agrcola:

roturacin: acondicionamento do espazo agrcola para producir. Transfrmase o espazo bruto en espazo de cultivo. Pierre George propn roturacins peridicas. O arado xera unha paisaxe, unhas tramas conservacin: o espazo agrcola frxil. Fertilizacin, auga como ben imprescindible. Organizacin disciplinada da mesma, lias de conduccin, canalizacin, regos... proteccin dos cultivos: cultivos que protexen a outros, lias de proteccin. Estas lias de proteccin tamn teen relacin cos animais.

Os camios aparecen por onde mis comodo camiar, varia segn condicins, alternativas. Organiza a paisaxe de acordo s condicins do territorio. As hortas son espazos cultivados vencellados vivenda. Primeiro elemento de produccin. Estn no permetro entorno ao ncleo rural. O parcelario representa as vicisitudes das aspiracins pola propiedade e das calidade do solo. Se observamos as concentracins parcelarias detectamos as persistencias e elementos herdados. Na paisaxe rural aparecen as novas tcnicas introducidas, instalacins, rede elctrica...

13

Propiedade e explotacinTransformacins de formas e aproveitamento, transformacin xurdica. A propiedade pode ser individual ou colectiva. A propiedade individual pode ser gran propiedade (en Galicia sobre 100 Ha) e pequena propiedade. Depende do terreo e cultivo, mostra a realidade de Galicia. A propiedade colectiva pode ser patriarcal (vivindo en comunidade) exemplo o campo da festa, montes comunais, airas... ou pode ser coma nos pases socialistas (comunistas, China, Cuba, Rusia, Mozambique...) onde se apropia o estado da terra e se reparte de forma equitativa. A explotacin pode ser directa se o propietario o que a fai, ou indirecta se en arrendamento. Para entender a parcela e as sas vicisitudes preciso coecer ao propietario, xa que o parcelario testemua da realidade social do solo. A agricultura a primeira arquitectura. Vencellada s pequenas propiedades, a explotacin directa familiar, onde o propietario explota e dono dos medios. Bscase o equilibrio econmico e social, conseguir os bens para sobrevivir e que permitan o autoemprego, solvencia econmica. Depende das tcnicas como da unidade familiar, subdivisins, herdanzas... Complejizacin familiar (vinculeiro, mellora...) papeles na sociedade asociada explotacin. Como modelos de explotacin directa de gran propiedade, a gran propiedade o latifundio, e est dirixida, as terras e o cultivo por un organizador. Aparce a gran propiedade dirixida en economa industrial, onde o administrador ten tarefas mecanizadas, operarios estacionais, postos permanentes. E como modelo de propiedade est a propiedade especulativa americana, onde non hai emprego permanente, non hai ningun, est todo mecanizado e s hai visitas de inspeccin. As plantacins son traballos espontneos, desprzase xente en torno s recoleccins. Os arrendamentos aparece un arrendatario e un aparceiro ou patrn, que paga coa parte proporcional da cosecha as rentas en base productividade. As explotacins dos pases socialistas onde se elimina a propiedade privada e o estado establece as produccins. Aparece o modelo de granxa solhos, que funciona coma unha empresa e os kolhos que son cooperativas de traballo en equipo. A comuna china. unidade administrativa e econmica. O encargado "tipo exrcito" con mis encargados, carente de dirixentes segun os requerimentos do estado, unha evolucin sobre a arquitectura tradicional. Cooperativa agrcola, adquisicin e venta, con acceso ao mercado, as propiedades son da comunidade. Propiedade individual: gran propiedade ou pequena propiedade Propiedade colectiva: patriarcal , pases socialistas.

14

como vemos o espazo agrcola?Elementos constitutivos do espazo agrario e representan e explican as tcnicas para construir o territorio. As masas son os elementos sobre os que se traballa, parcelario. Os peches (cierres) sempre con propietario son definidores e protectores do espazo agrcola. Os materiais cos que est construido o peche infle no aspecto desa paisaxe. A arquitectura ligada ao medio. Relacin terra-home. (propiedade xurdica e explotacin econmica) explicada no parcelario. traballo (masas) movemento (camios)

Os camios, canles, conectores, abastecen o territorio. Vinculados ao peche e ao borde. camio-peche-parcela. Define un espazo e un espazo. Configura os entronques, as relacins. Coma por exemplo o camio de Santiago, unin de camios. Transforma os espazos polos que pasa. Lugares habitados. arquitectura que se habita. Non a nica arquitectura. Etapas de transformacin, expresan unha orde, unha organizacin. Ver a relacin entre masas, camios e lugares habitados. Construccin do territorio, presente no parcelario (relacins xurdicas entre home e territorio) e sempre hai unha referencia (ex igrexa, materializacin da loita contra a incertidume permanente) A organizacin do espazo comeza polo espazo agrcola (productivo)

O hbitat ruralAmos Hawley: "residencia dunha comunidade" Para Pierre George: Hbitat coma o xeito de estar distribuidos os lugares habitados no interior dunha determinada rexin. Isto implica dous conceptos: lugar e humano=cultura. O estudo do hbitat ter relacin coa cultura, construccin, relacin co territorio e a experiencia. Se a cultura a experiencia e lle sumamos o tempo, falamos de arquitectura. Hbitat rural , relacinase co hbitat agrcola Hbitat urbano.

15

Os ncleos asntanse pola fertilidade do solo ou poa boa comunicacin. O concepto de rural refrese ao conxunto de accins relacionadas coa vida no campo. Manifstase no xeito de distribucin das poblacins. O dato relacionado co nmero de poboacin que fan os xelogos para distinguir rural de urbano non de todo correcto. O hbitat rural debe ser aquel que se relaciona co territorio. O rural aquel que ten actividade na vida do campo (ainda que non sexa agrcola) Estudo a travs dos termos de densidade: concentracin ou dispersin. Hai unha serie de factores que afectan dispersin ou concentracin:

Factores histricos: por tradicin, ex os pobos celtas teen certa dispersin. Factores naturais: inflen nas formas de asentamento. A auga un factor de concentracin. Se hai pouca auga hai que concentrarse e de dispersin se hai abundancia. Os manantiais de auga son lugares especficos e son elementos referenciais. A media ladeira un espazo lmite entre o espazo agrcola e o bosque. O que organiza o territorio a actividade agrcola, o solo. O vento, as reas de benestar dbense estudiar. Estdiase a topografa e o clima. O vento afecta concentracin e dispersin. As zonas de inundacin. Organizacin social: o que nos ven dado. As preexistencias, un pazo, un castelo... Os sistemas de cultivo: a pequena propiedade implica que a vivienda non ocupe o mellor espazo agrcola, concentracin e aproveitamento do solo. aparicin de novas ofertas de comercio. Reparto. pode implicar concentracin ou dispersin dependendo de como se faga.

O parcelario vai admitindo os cambios. Todo isto dbenos axudar a coecer os lmites.

A dispersin intercalar, complexidade e a combinacin de factores de concentracin e dispersin. Complexidade da realidade territorial. Continuidade espacial debida complexidade e aparicin de elementos novos.

Hai uns nomes asociados a unha altura, o nome leva implcita unha relacin co lugar. O nome a primeira aproximacin ao lugar. Isto ocurre porque falamos de cultura, de experiencia.

16

Organizacin entre ncleos: homoxeneidades e heteoxeneidades.

Relacin dos ncleos co espazo productivo agrcola. Isto moi importante se tamn o relacionamos co medio fsico. Relacin co medio e elementos xeogrficos, outeiros, vales, borde do mar, dun rio... composicin inmobiliaria, caractersticas das construccins, se destaca algunha edificacin, igrexa, espazo libre...

Formas caractersticas dos pobos, lineais, apiadas, radiais. sinxela, pero s fala dunha pequena parte, complementarase dicindo se son moi densos ou non e se son de organizacin aberta ou pechada.

Os ncleos son unha resposta dunha comunidade no seu proceso constructivo adaptativo en relacin cun material e unha actividade. Aparecen entn pobos granticos, de adobe...

Alqueras y poblados.Alqueras y poblados. Emery Jones. O territorio est continuamente cambiando, prodcese a adaptacin porque hai unha necesidade, a necesidade de subsistencia. Pero tamn hai un factor novo, o instinto de proteccin que complementario necesidade de subsistencia. A primeira creacin de arquitectura a creacin de proteccin, dos enimigos ou das condicins meteorolxicas... O lume un perigo pero tamn axuda para cociar, agricultura, proteccin dos animais... Como nos protexemos? O primeiro a eleccin do lugar. Proteccin do vento, ter cerca o lugar de cultivo... O seguinte que temos que ter en conta coecer os materiais dos que dispoemos, dicir a eleccin da tcnica e da materia prima do lugar. Isto relaciona o lugar co material e introduce outro elemento de relacin que a tcnica. Protexmonos coa eleccin do lugar, cos materiais do entorno. Cada vez que empregamos un material, facmolo empregando unha tecnoloxa, e polo tanto unha arquitectura. A tecnoloxa ir vencellada ao material, novos materiais implican novas tecnoloxas. Cando loitamos contra algo coecido podemos usar a tcnica. Pero cando algo que non coecemos necesitamos usar a simboloxa. A simboloxa polo tanto est relacionada coa cultura e transmtexe. (cruz e lanza na cima dos hrreos) O hbitat unha relacin cultural. Mtodo de estudo: 1. Emplazamento: relacin da parcela coa sa casa. Como est orientada, se ten ou non construccins complementarias, situacin dentro da parcela, ... (relacin casa-finca)

17

2. Caractersticas esquecndose do emplazamento, estudamos a relacin entre os elementos construdos, tamaos, relacins, densidades (relacin casa-casa) 3. Distribucin: se cambiamos de escala vemos como estn formados os ncleos, vemos as rexins... (relacin ncleos-entorno) Cando existe mis dispersin porque hai mis seguridade. Cando estn mis concentrados significa que se necesita proteccin.

Estudio da vivenda ruralVivenda= clula mnima, compoente bsico do ncleo. Conceptos de proteccin, relacin co lugar e superviviencia relacinanse con ela. A vivenda rural, especificada por caracteres que a cualifican "agrcola, rural, popular, annima" unha vivenda anterior revolucin industrial. suxeita economa agraria. Organizacin familiar. Dependente do medio.

Popular (responde a patrns dunha poca) Annima (pautas compartidas, non precisa de proxectista) Agrcola (depende dun sistema econmico concreto)

Responde a patrns establecidos no tempo. cal o inters do seu estudo hoxe? o ltimo escaln na evolucin no proceso adaptativo. Reflexa a creacin de condicins para adaptarse ao medio. Exemplo de control e adaptacin ao medio. mostra dunha cultura que existiu e deixa pegada. un elemento de investigacin. Valor etnogrfico cultural, antropolxico, etc. A travs da sa adaptacin explica os procesos de colonizacin do territorio. Ten un valor sentimental, lembra unha vida sen especulacin, intermediarios, etc. un tempo perdido. Estudo para obter datos de sobre o que arquitectura. No estudo da vivenda popular obteense datos para enfrentarnos problema real. por qu suscita interes? Nos anos 60, exposicin no MOMA, expxose "Arquitectura sen Arquitectos" de Rudofsky. Arquitectura do poder vs arquitectura que reflexa a vida diaria do home e denominaa arquitectura popular (mostra o xeito de vida da xente nun momento concreto) Amos Rapoport: Vivenda e cultura 1972. Tamn ve o interese na arquitectura popular. Ve a arquitectura como reflexo dos cambios sociais. Chirtopher Alexander. Linguaxe de patrns. 1977. Reflexins de pautas culturais que establecen formas de espazos de uso. Pautas culturais formalzanse na arquitectura, que amplan o concepto de arquitectura.

18

Escrito de Ignasi de Sol Morales, sobre a arquitectura popular. 1984. Fronte coecemento ilustrado, extraer os valores da arquitectura popular. Arquitectura marxe de calquera valor formal, encerra os valores humanos tradicionais e usa unha tecnoloxa baseada nas posibilidades formais dos materiales. Valores? Xeito de vivir da xente e posibilidades dun material. Frente tecnoloxa agresiva (muro cortina) a tecnoloxa pasiva (galeria). Uso de tecnoloxa axeitada lugar fronte tecnoloxa especulativa. Buscar as alternativas arquitectura tecnolxica. Manolo Gallego. Arquitectura popular a resposta necesidade de habitar. A fiestra a relacin interior exterior, relacin co lugar, relacin do privado co mundo onde se vive. Estudo dos elementos que compoen a arquitectura. Cmo estudiar a vivenda rural? 1. Punto de vista ecolxico. Etapa do proceso adaptativo do home medio. Entendmola como un artefacto que se adeca na sua funcionalidade s condicins no medio. cmo se accede? como abre a porta? control climtico? (ex fiestras)hacia onde mira? 2. Punto de vista xeogrfico, liberada de prexuizos culturais, entendmola como ferramenta agraria, como un utensilio mis. para usar. Condicins de refuxio e proteccin. Vencellada a arquitecturas complementarias, faiado, horta, hrreo, eira, corte... etc 3. Punto de vista etnogrfico-cultural. Casa desprndese da funcionalidade, representando a cultura colectiva, dos convenios, representacin familiar das pautas culturais colectivas. Ex cruz e lanza no hrreo, decoracin da fiestra, gran chimenea. Permite ver a poca de que , e a transformacin acadada longo do tempo. Buscar as pautas culturais mis profundas. Ex timbres en Amsterdam.Descubrir que elementos representan pautas culturais adquiridas ao longo do tempo. Cultura. Uso humano. Tecnoloxa como se usa e a que momento responde? Partindo dun pequeno elemento (vivenda rural) somos quen de comprender o territorio. A rea cultural determinante para comprender o territorio. O xeito de aprender valorar como infle a obra arquitectnica no seu entorno, que nos suxire, que nos fai pensar, xa que a arquitectura a resposta creativa problema que se lle presenta. Temos que ser quen de aprender tanto de Siza coma de Koolhaas coma da arquitectura popular. A arquitectura non para falala con quen non a entende, nin nunha cafetera. para reflexionar sobre ela, estudiala para o aprendizaxe propio. Comprender o territorio->debuxos Comprender a arquitectura->anlise de elementos.

19

O territorio construidoFalamos do territorio porque nos preocupa a sa forma, como concepto dinmico, estudiamos o territorio coma un proceso que nos explica. Entender o proceso como algo dinmico, un proceso de asimilacin das formas latentes e a relacin co lugar e as actividades do home. A agricultura explica unha gran parte fundamental da construccin do espazo. O territorio mostra o grao de control do home sobre a natureza.

1. Agricultura: control da natureza e control das condicins e dependencias dos axentes que contriben ao espazo agrcola. O espazo agrcola pendente dos axentes que determinan a sa forma, como ex. as estacins. 2. Sociedade. Propiedade, explotacin. Caractersticas da poboacin e desenvolvemento das sas tcnicas. Condicins econmico sociais. 3. Actividade. elemento que une a capacidade do chan, a capacidade tcnica e a estructura parcelaria. Relacinase e xera forma. Se non hai actividade o resto de cousas carece de sentido. A actividade a que xera o espazo, a forma, uso , necesidade. A forma do territorio fala de actividade xenerada e que xenera espazo. Territorio: calquera territorio ten isto combinado:

actividade (parcelario) xe non se xenera actividade non teen valor as demis. move (camios) vida (arquitectura)

A cidade medra nun espazo agrcola, segundo a tcnica e xranse unhas actividades, reflexo da necesidade e do uso. Metodoloxa: parcelario orixinal /parcelario de mobilidade/ parcelacin urbana

O parcelario. Arquitectura do solo que se podera estudiar a travs do uso. testemua da actividade, o duso, movilidade, vida da poboacin. O primeiro parcelario responde a unha rede de tipo agregativo, as pezas engndense unhas s outras ao redor do ncleo. Nace da bontade de unir o ncleo coa sua zona de cultivo. A l superponse un parcelario de mobilidade, as estradas. A travs do parcelario podemos entender a historia e as distintas fases de colonizacin dese territorio.

A parcelacin urbana, habitualmente cuadrcula para maior aproveitabilidade, proxectada. Estes tipos xranse e combnanse (territorio mesturado)

O territorio estdase a travs de formas, vestixios. Ver as xerarquas no espazo. Entender os puntos singulares (muros, noiros, taludes, puntos de encontro...)

Os camios

20

Los caminos en la historia de Espaa. Gonzalo Menndez Pidal. 1951. Espaa y sus caminos. Gonzalo Menndez Pidal 1992 Historia de los caminos y el transporte. Claudio Boada

Camios. sendeiros. Lvan ao parcelario. Do ncleo a fora. Responde necesidade de ir aos cultivos (por costume). Nace do coecemento do sitio, depende da sa tecnoloxa. (o camio do carro ten algo mis ca o ancho do carro 1,60m que se modifica ao chegar o tractor) Os vestixios dos camios explican a sociedade. Historia dos camios. Os romanos transforman o camio de necesidade a trnsito. Proxectos das calzadas romanas. Miden a carga e pendente en base pendente cara abaixo. Aparecen as primeiras pontes. Aparece o xugo flexible (forma de atar o animal ao carro) unha va para colonizar (importancia tamn dos portos, dirixindo a estructura dos camios)

Camios na Idade Media. Desaparecen. Xorde a relevancia dos puntos de entrada na muralla. Na I.M. sustitese o camio coecido por mltiples trazados. Xorden os mosteiros. Camios conectados. Comezan a xurdir as cidades e feiras. Unen a produccin agrcola co seu mercado. Os mosteiros non teen feiras, pero estn nos lugares mis axeitados para a vida. A feira o lugar mis accesible, o mosteiro est no lugar mis conveniente.

No S XV. Os Reis. Significacin de posto de seguridade no camio. Organzase o trfico pola necesidade de transporte. S XVI aparece o correo. No XVIII o primeiro plan de rede viaria (cos Borbns) Camio ligado progreso (comunicacin e modernidade) Vencellados aos camios situaranse os demis elementos

O camio pasa a ser organizador e punto de localizacin dos distintos elementos da vida urbana e social. No XIX aparece o ferrocarril. Cando pasa polo territorio divdeo. seu carn desaparece o parcelario. S se significa na estacin. Al xurdirn varios puntos de comunicacin e accesibilidade. O tren artella o territorio a travs das sas estacins.

Hoxe en da volve a ser unha gran transformacin (AVE, autovas, autoestradas) rompen o territorio. Xeran outro parcelario. Nos puntos de conexins aparecen outras relacins, os poligonos industriais.

Camio=enerxa

A arquitectura o espazo no que se desenvolve a vida da comunidade. A residencia a arquitectura estable do territorio. elemento de adaptacin, explica o territorio, instrumento agrario e mostra os desexos e necesidades da sociedade.

21

O territorio de GaliciaAbel Bouhier. La Galice Essai geographique danalyse et dinterpretacion dun vieux complexe agraire. 1977. Xaquin Lorenzo. A terra. Historia material de xeografa e Historia de Galicia. Ramn Villares Historia de Galicia 1991 Jos Faria Tojo Los asentamientos rurales en Galicia 1980 Ramn Otero Pedrayo Gua de Galicia 1945 Galicia ten 29.000km2 e uns tres millns de habitantes, pouca densidade. 31.000 poboacins, dispersin. Hai a metade de entidades de poboacin de Espaa, sendo o 7% da poboacin. A parroquia ten entorno aos 10 km2. A poboacin tivo unha importante migracin nos anos 20 e 30 a Amrica, sobre todo a Arxentina. Nos anos 60 e 80 migraron 80.000 persoas a Europa. Tamn houbo unha gran migracin interior a Madrid, Barcelona e Vizcaia. Otero Pedraio: a historia est relatada nos camios. Todo o territorio est humanizado. Por iso todo est nomeado. Existen fundamentalmente tres elementos que organizan o territorio. Castro, vila e parroquia. Castro como xeito de habitar a terra, a colonizacin do espazo natural. Coa chegada dos celtas comezan a organizar a terra, a colonizacin do espazo natural. o refuxio da poboacin cercana s espazos amurallados, con casas, cidades habitadas , son as citanias. -Os castros e citanias estn cerca de lugares con auga e en lugares con unha posicin dominante. Esta a primeira organizacin do territorio. -Villae: no ano 137a.C Os romanos acaban conquistando estas terras nas guerras Cntabras. Esto da lugar a cidades como Lugo, que eran asentamentos militares. A tenda romana tia 27 ps romanos (1 pe romano " 23cm). Sendo un pobo conquistador, non fan que os galegos emigren. Hai unha conviviencia entre das culturas. Aqu en Galicia non se fan cidades, senn que se constren coa organizacin que haba. Sen embargo os romanos necesitan organizar o territorio: villae como unidade xurdica e econmica e que explota unha gran extensin de terra. Conviven con pequenas parcelas dos siervos. Potencibase a agricultura. Os castros utilizaban os medios que tian da maneira que podan. Aqu en Galicia utilzanse a pedra, emprgase a pedra porque o que hai ao lado. -Parroquia: ligada ao cristianismo. Prisciliano un monxe que acaba executao e que une as adoracins pantesticas co cristianismo. En Galicia segue existindo unha tendencia ao pantesmo. Anda hoxe existe unha asociacin de lugares naturais e os lugares sagrados, cristianzanse actividades ancestrais. Por eso aparecen igrexias nos castros. A parroquia a clula bsica que organiza o territorio. Pero sobre todo organiza a sociedade. unha unidade que ten varias aldeas. Organiza esa estructura de aldeas. A parroquia unha poboacin, non un territorio, os seus lmites non son administrativos.

22

Os conventos e mosteiros van asociados parroquia. Organizan o territorio e a organizacin eclesistica. En 1214 peregrina a Santiago Francisco de Ass e trae a orde dos Franciscanos. Estes son os grandes enterradores. Onde hai unha igrexa hai un ceminterio. Os seores, servos e curas obligaban s foros, a facendeira (sustento), xantar e a loitosa (tributo morte). Distinguan a poboacin dos foros en seores, servos e curas. Obrigbase s servos a adicarlles horas de traballo aos seores, dar comida e cobixo e pagar diezmos para o enterro. Temos unha actividade, unha xeografa e unha xente.

Composicn xeolxica basada en granito e pizarra. Galicia ten 1200 km de costa. As ras son o gran fenmeno distintivo da nosa terra. Son como vales inundados. Son espazos agarimosos donde podemos producir no mar. Funcionamento dunha ra: un lugar de moita riqueza ecolxica e productiva. Hai unha auga superficial que pertence ao mar e por abaixo a auga da ra. Son montaas redondeadas coa topografa dos vales. Cambia sustancialmente as condicins climticas, existen microclimas. Zonas de benestar, protexidas do norte e moi soleadas. O minifundio est asociado en Galicia ao policultivo. Esto ven dende os romanos. A pequena parcelacin e a poboacin dispersa xenera unha paisaxe moi distintiva . Galicia a unin de microclimas, minifundio, policultivo, poboacin dispersa... A revolucin irmandia. Por primeira vez faise unha unin entre distintos colectivos, hermandades, servos... e destrense castelos SXVI Chegada dos Fonsecas (Hospital Real, claustro da catedral...) SXVIII Batalla de Rande (Borbns) O camio de Santiago non estructura a vida da poboacin galega. O camio ten outro inters. Cando se fan recorridos de autobuses non se inclue o camio. O camio de Santiago un camio cultural. Santiago o culmen do saber construir. Representa todo o coecemento adquirido. A actividade, a tcnica cambia a maneira de usar o solo, e sen embargo, a distribucin do solo non cambia. Unha actividade enriquece o solo e sen embargo non o modifica.

23

O territorio da cidadeO territorio implica tanto o rural coma o urbano. Non pode existir a cidade sen civilizacin. onde se presenta en maior grado a adaptacin a cultura. Entendemos a cidade coma un organismo en continuo proceso de adaptacin. Falar de cidade o mesmo que falar de ncleo. Imos estudar distintas teoras que tean unha aplicacin directa na cidade. Aqueles autores que tiveron algo que ver na contruccin da cidade.

Patrick Geddes A cidade preindustrial Gideon 1974 Movemento Moderno como resposta cidade froito da Revolucin Industrial Team X. Crtica seguindo os conceptos do Movemento Moderno. A cidade estructural (arquitectura da cidade, Aldo Rossi; Imaxe da cidade, Kevin Lynch; as formas estructurais do crecemento, Manuel de SolMorales) Monumento e nicho.Carsten Juel-Christiansen Cidade posmoderna e cidade actual

Patrick Geddes. CidadeComo estudar a evolucin? testigo dos cambios da cidade e explcaos. Non escribe libros, publcanse despois. Patrick Gueddes era socilogo, xegrafo, botnico, bilogo... e senta as bases do urbanismo como o entendemos. Basea o seu traballo na experiencia directa e no compromiso, necesidade de informacin e facer partcipes aos cidadns. Frente persoa que lee a experiencia directa o que importa (critica a enseanza escolstica). Foi o espectador da Revolucin Industrial. Foi un cambio trascendental na forma de vivir. Asiste s primeiras leis hixienistas e de expropiacins. Inicio dos procesos de rehabilitacin dos espacios arrabales. Plantexa necesidades como a creacin de espacios pblicos e creacins de residencias de estudiantes. A idea fundamental: Cidades en evolucin. Non se estuda a cidade como un tratado histrico, senn dende o presente. Isto significa que a historia nunca est acabada, e infle no presente. Ver as etapas do pasado que estn no presente (integracin da historia) e ver como chega ao que hoxe (evolucin) S no presente est a realidade e as claves do futuro. Ter en conta cales son os factores que afectan ao cambio e cmo afectan (incorporar ferramentas cientficas e tcnicas). Queremos saber as tendencias que xa estn no presente, s necesario observar. Evolucin como tendencia. Coecer as tendencias. Concepto dinmico, implica a evolucin social e a investigacin de traballo. Tratamos de entender as potencialidades do territorio. O noso plano debe representar a realidade e as

24

potencialidades. O nivel de traballo (a escala de traballo) a que interesa sociedade. Non hai nada posible se non implicamos sociedade. O traballo ten que levar implcito un carcter didctico, evitar falar de cousas abstractas, hai que falar dos problemas que lle afectan xente, explicar o sentido do bo e do malo, correxir erros... A xente est bombardeada de imaxes e non pode distinguir o que et ben do que est mal. Crtica a cultura libresca: importante aprender a vivir e a ler. Eliminacin de polticas partidistas para poder actuar no territorio. Visin global (sinptica) da cidade, cidade aristotlica. Ter en conta a escala que interesa ao cidadn, o carcter didctico e a visin global. Mapa de poboacin e conurbacin Nese momento l (Geddes) asiste transformacin da cidade. Xa non unha cidade amurallada. Xa non se pode describir a cidade con medios xeomtricos, descrbese coma un organismo. Conurbacin: definicin que da para definir a expansin da cidade. Cidade que aparece coma unha mancha que se expande. Son grandes reas onde os lmites da cidade coecida se dilen. unha mancha unificadora porque rompe os lmites, pero unifica o territorio. Pregntase polo papel do ferrocarril e polo papel dos administrativos, xa non teen sentido. Frente aos lmites administrativos deberamos buscar novos lazos. como se estudian as manchas? En primeiro lugar hai que ver a importancia e ver as lias de comunicacin, as lias de enerxa que posibilitan novas actuacins. Entendelas como empuxe, como organizadoras do desenvolvemento. Logo entender a relacin entre os espacios que quedan entre as lias. Rexin urbana. Estudiando os pequenos pobos e as sas transformacins podemos entender, extrapolando, a transformacin das cidades ( coecemento cientfico) O tamao da cidade en funcin do tamao particular de uso. A vivencia persoal da cidade. Non vivimos en toda a cidade, senn en lugares que se necesitan normalmente. O mbito de uso dunha cidade non o mbito global. Ver o tempo que empregamos no uso da cidade que da unha referencia de escala global. A cidade xa non a cidade histrica, xa outra cousa, polo tanto necesario plantexar outras cousas porque a vida distinta, hai novos xeitos de vivir, hai unha nova organizacin social. Moitas degradacins nos centros histricos veen derivadas de ese cambio no xeito de vida. Os novos xeitos de vida fra da cidade teen que ser distintos.

25

Proxectacin da cidade modernaLa proyectacin de la ciudad moderna, Leonardo Benvolo 1969 O fenmeno de conurbacin de Patrick Geddes como un concepto unificador, os lmites administrativos dexaban de ter validez, os pobos quedaban absorvidos polas cidades. La arquitectura moderna debe sugerir un nuevo tipo de ciudad. Benvolo plantexa que xa que se vai a relacionar e contrapoer a algo, define esa cidade da que parte o movemento moderno. a solucin que da o movemento moderno a esa cidade que defina Patrick Geddes. Benvolo describe a cidade de finais do S XIX, a cidade coa que se atopa o movemento moderno. Describe a cidade de entreguerras. Nesta poca desaparecen catro imperios, o otomano, o ruso, o alemn... poca de nacemento do nazismo. Aparecen o socialismo utpico e o movemento obreiro. Estamos nun momento de crecemento desmesurado. o momento de publicacin de "El proceso" de Kafka, publicada postumamente no 1925, Chaplin... Aparece o estado nacional, dicir a existencia de control. Desaparecen os artesns e aparece a industria. A Bauhaus unha escola que est entre o conservadurismo e a confianza na mquina. Neste contexto de tanta efervescencia dalle p a Benvolo para describir a cidade neoconservadora ou posliberal. Trtase dun xeito de facer urbanismo, que se forma na segunda metade do sculo XIX, causado polos rexmenes autoritarios que xorden despois das loitas revolucionarias. Benvolo define a cidade neoconservadora coma unha serie de praxis urbanisticas. cales son as sas caractersticas? est rexida por leis de composicin clsica ou barroca, trazados; compacta e as ras son soamente canles de comunicacin. Tres stndars:

rue corridor: tubo de acceso ao comercio. Enlace de comunicacin. Entre o espazo pblico e o privado s hai unha fachada. Prdese a idea de trazo. A praza pasa a aparecer coma un ensanchamento das calles. Todo est ligado ao comercio. As vivendas dependen da organizacin do comercio. Non se colocan en funcin da orientacin senn que todo est supeditado rua barrio residencial extenviso. son un conxunto de vivendas situado onde hai sitio para elas, normalmente fora das cidades, de vivendas unifamiliares e que recollen as esixencias e preferencias burguesas. Benvolo di que o movemento moderno tense que enfrentar esa cidade supeditada ao gusto burgus. a periferia. Zona nin urbana nin rural, que se alonxa cada vez mis da cidade. Como unha coroa que vai medrando. Nelas vaise colocando todo aquelo que non cabe na cidade, escolas, vivendas...

O Movemento Moderno debe suxerir un novo tipo de cidade que se contrapoa co que hai. Cando adquire carcter cientfico pdese considerar movemento, dicir, ten que haber unha investigacin detris de cada proposta. Esixe unha revisin

26

crtica do sabido e aprendido. Tamn significa que organiza as experiencias. Compartir as experiencias. Capacidade de incorporar aportacins sucesivas, isto significa que unha obra non est acabada, sempre se poden acumular experiencias e aportar novas cousas. Control de resultados, ser capaz de autocriticarse. cmo se opn a esa cidade o movemento moderno?

como vanguardia, chea de modernidade. A idea de modernidade que o home debe descubrir as necesidades, evitar o superfluo. Modernez estar na onda, iso malo, a modernidade implica a confianza na condicin humana. A confianza nun mesmo. Anlise crtico riguroso, a travs dun mtodo sistemtico. Apartaban os elementos e analizbanos independentemente. Anlisis sistemtico por partes. Anlise do individuo, como vive, o que necesita, .. (anlise da realidade do momento) A acesibilidade non debe condicionar a vivenda, a vivenda debe ser colocada e orientada en funcin da sa propia funcionalidade. Debemos loitar contra a supeditacin da vivenda rua. Debemos rexeitar a idea de parcela-edificacin. Outra cousa coidar as condicins mnimas que deben ter as vivendas. Aparecen os polgonos, en donde xa non importa a parcela senn a agrupacin.

Todas as vivendas entre elas deben ter uns espazos de relacin. Investigacin das agrupacin de vivendas: os barrios extensivos son caros porque esixen transporte, moito desprazamento e porque o acceso dificultoso. Non critican abertamente o barrio extensivo porque a vivenda forma parte do seu programa. O nico que critica son os dous puntos anteriores. Nese momento plantexase a construccin en altura. Gropius fai un estudo sobre as distancias e as alturas. Hai dous tipos de edificacin en altura, vivenda laminar (10 plantas con ascensor) e os bloques acomodados, que e adaptan ao territorio e o edificio pode ser unha infraestructura. Convivindo con eses bloques temos a vivenda aillada, os bloques a media altura e a vivenda en hileira.

Resposta cidade neoconservadora. CIAMA resposta do movemento moderno fronte cidade neoconservadora a travs de leis hixienistas. Contra o barrio extensivo a cidade aberta, contra a periferia os novos tipos edificatorios. Mov Moderno, confianza no progreso, sempre avance (hoxe sabemos que non sempre) cal debe ser a cidade que recoeza os avances da poca?como construila?responde epoca? Destruccin dos modelos herdados. como vive o home? como se agrupa?cal o novo concepto de hixiene? Plantexa o tema da residencia como obxeto bsico de anlise. por qu o edificio ten que estar vencellado ao lugar? Concepto de

27

tipo. Investiga sobre el, sobre a sa organizacin. Descompono en elementos para analizalo. Estado das superficies mnimas. Vencellase ao social, un individuo, unha habitacin tamao? Estandarizacin, busca dos mnimos que respondan demanda social (5 puntos de Le Corbusier) De todo isto subxace unha confianza no home. A arquitectura mellora, mellora o home. O arquitecto cambia a sociedade a travs da arquitectura. Isto implica reflexin: mtodo constructivo, densidade (loita contra o hacinamento, teen que parecer espazos libres e novas edificacins) relacins de agrupacin. Novas edificacins, bloque laminar contra a densidade, con unha cruxa axeitada e con boa iluminacin e ventilacin. Conviven con edificios baixos e coa vivenda unifamiliar, outro tema de investigacin. Concepto novo, a unidade de habitacin, clulas habitacionais, edificio cidade. Non segrega a vivenda da cidade, a cidade unha agrupacin de clulas mnimas. Ata que tamao pode crecer algo sen perder o seu caracter recoecible = vecindade? O polgono visto como paquete de cidade. CIAM Congresos Internacionais de Arquitectura Moderna. Nacen para poer en coecemento as ideas dos arquitectos do Movemento Moderno e espallar os seus coecementos. Unha nova arquitectura precisa de arquitectos que leven a cabo estes conceptos e acten segundo isto. Son unha necesidade de loita pola supervivencia da arquitectura moderna fronte a unha arquitectura tradicional moi poderosa. O Movemento Moderno fai reflexin constante sobre os principios da arquitectura, revisin crtica que propn unha nova arquitectura. Bsqueda dunha identidade, intentando identificar a sa arquitectura cos principios que defendan. Tian unha posicin intelectual avanzada, rompen coa historia, e propoen unha arquitectura expresiva da sa poca. Helne Mandrot. Mecenas fundadora da Casa dos Artistas en Paris, onde se xuntan Le Corbusier, Pirre Chareau, Gulbenkian.... Concurso do Palacio da Sociedade das Nacins. Denegan premio a LC, otrgano a un hitoricista. Cristaliza o MM, funcional, integrando a paisaxe. Fndanse os CIAM en 1928 en La Sarraz, castelo de Hlene Mandrot. CIRPAC Comits Internacionais para a Resposta de Problemas da Arquitectura Contempornea. Grupos racionais que organizan o que se debatir no CIAM. Entenden e buscan o tema de discusin e presntano no congreso.

28

Os congresos eran reunins de arquitectos donde se debaten as ideas propostas. As conclusins publcanse en manifestos que voltan s pases participantes. O gallo a expansin das sas ideas. Infle no mundo occidental. Figuras relevantes: Le Corbusier, Mies, Berlage, Ernst May, H. Meyer, Rietveld, Marc Stam, Mercadal. Estiveron na declaracin de principios en La Sarraz 1928. Non son tanto as sas obras en s, senon que cada unha das sas obras son un proxecto de investigacin. unha declaracin de principios. Arquitectura expresa o esprito dunha poca Construccin e evolucin, desenvolvemento do home.

CIAMCIAM Congresos Internacionais de Arquitectura. Un intento colectivo por indagar nos problemas da cidade. Un conxunto de arquitectos poen en comn todos os seus coecementos. CIAM I 1928 La Sarraz (comentado en dia anterior) Declaracin de principios. Tocan puntos como a estandarizacin, a tcnica moderna, a economa, o ensino xuventude... CIAM II 1928 Frankfurt. "Vivienda para el mnimo nivel de vida" destaca porque fai unha bsqueda de tipo de habitacin, o mximo confort co mnimo de economa. Destacan Gropius, Alvar Aalto, Sert, que se suman neste Congreso. Tcase un tema e profundizase nel ata chegar a conseguir a mellor calidade do espazo. Os CIAM son movementos de bsqueda, de entender unha serie de normas que se puidesen poer en comn. CIAM III 1930 Bruxelas. Loteo Nacional. Cornell van Eesteren destaca neste CIAM. Trata a casa mis al do lmite da casa. o tema de agrupacin, a casa e o seu entorno. Esto importante por seu un paso mis al. Facer a cidade a partir dos elementos mnimos (parcelas). CIAM IV 1933 Atenas. Carta de Urbanismo. Carta de Atenas. un conxunto de reflexins que se plasman nun libro. Edicin levada por Lluis Sert. Consiste en estudiar o estado actual das cidades, coecer os problemas e propoer unha solucin. Consta de tres partes:

Xeneralidades: entender a cidade e a sa rexin Analiza a cidade de forma crtica. Crticas e remedios: estado actual das cidades. Conclusins

O home ten catro tarefas bsicas (habitacin, esparcimento, traballo e circulacin) Falan da colocacin de cada funcin no lugar mis adecuado (zoning).

29

A Carta de Atenas establece temas fundamentais, a escala humana e tamn as relacins individuais e co ambiente. O solo e o respeto s leis da natureza. Intencin e persecucin das ideas do movemento moderno. A orientacin ter unha importancia vital. A publicacin foi en 1941 por Sert e Sigfried Giedion. CIAM V. Pars 1937 " Vivienda y recreo ". un ano importante. Guernica, Casa da Cascada, Cine Avenida... Plantxase sobre todo o tema das horas libres. a mquina cambia a concepcin. Hai necesidades novas xa que a mquina reestructurar a vida. CIAM VI. 1947 Bridgewater. "Diez aos de arquitectura moderna y urbanismo" Sert pasa a ser o director destes congresos, era un gran organizador. Tia a capacidade de unir a xente con distintas ideas. Mantivo o esprito dos CIAM. Introduce unha exposicn de proxectos urbanose comezan a introducirse conceptos ticos, socias, estticos... Busca introducir ao home. CIAM VII 1949. Bergamo "Los alojamientos de la arquitectura" Moitos dos principios que se desarrollarn aplicronse en parte, polo tanto, a experiencia americana da posta en prctica da Carta de Atenas non deu bos resultados. CIAM VIII. Hoddesdon. "Hbitat, el corazn de la ciudad". Para reconstruir a cidade hai que reconstruir o seu corazn. Unha cidade debe crear un centro capaz de aglutinar as funcins importantes. O corazn como elemento que fai sociedade e crea relacins. posible crear un marco de sociedade no que se poida crear unha convivencia se a sociedade non est estructurada e non se sinta identificada? O aspecto do corazn da cidade, algo creado polo home, que absorbe na sa forma as necesidades cambiantes, dicir, ser capaz de recoecer a sociedade, debe ter elementos que estn por encima da poca, que resitan no tempo; por tanto non pode ser demasiado rxida, debe admitir cambios e debera ser capaz de entender a evolucin social. Sumario de los caracteres necesarios del corazn: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. En cada ciudad un solo corazn Artificio, obra del hombre Peatonal Viario rodado solo hasta la entrada Publicidad organizada y controlada Posibilidad de introducir elementos mviles Debe hacerse de acuerdo a la modernidad y en colaboracin con otros artistas.

1952. Suecia. Non chega a ser Congreso e sguese discutindo sobre o hbitat, o corazn das cidades. 1954. "Planificar para la arquitectura" 1955 Dubrovnik. Congreso X. "Problemas del hbitat" 1959 Otterlo Disolucin dos CIAM

30

Urbanismo dos CIAM. Plan de AmsterdamUrbanismo: organizacin da totalidade de funcins da vida colectiva, na cidade e no campo. La Sarraz: "a esencia do urbanismo ordenar as funcins". como xorde o urbanismo nos CIAM? Vendo as intervencins nos cascos histricos a finais do XIX en Viena, Pars, Barcelona... e as cidades xardn. Dualidade cidade compacta-dispersa. Institucionalizacin das Garden City. Explicar a travs de congresos as cidades xardn. Exposicin Universal en Berln. O urbanismo est en fase de ser o centro de discusin de Europa. A Carta de Atenas unha resposta a este movemento. Aparece entn o Plan de Amsterdam AUP. Ven precedido por Cornelius Van Eesteren que en 1923 xunto a Van Doesburg escribiu "Hacia una construccin colectiva" Para poder crear o novo necesitamos un mtodo. Non falar de un sistema obxectivo senn que ser crear unha realidade de base xeral. 1924 "Hacia una arquitectura creativa" 1929 "Los decoradores se han vuelto superfluos" Analizaron a cidade histrica para obter leis estticas, traballaron s a pel. Encrgaselle o Plan de Amsterdam a Cornelius Van Eesteren en 1928. Plan pioneiro, a primeira vez que un plan atae a toda a cidade. Emprgase e sistematzase un mtodo de traballo. Importancia da anlise. Aprbase no 1935. Consta de dous volumes de anlise e 12 planos. Anlise fundamental (2500 estudantes analizando o trfico). O plan unha sntese do existente mis o proposto. Sntese unidade compacta-dispersa, tradicional-xardn. Tamn unha discusin sobre tipos de vivenda, trfico (Hilberseimer) e utopas. Sintetizado todo nun documento. Entenden o presente como continuacin do pasado, idea de transformacin contnua da cidade. Visin unitaria (ciencia-arte, funcin-smbolo) de outros puntos de vista. Coa anlise bscase a identidade. A realidade son as condicins fsicas, xeogrficas, arquitectura, sociedade, propiedade e formas de construir. Por outra banda a anlise debe ser flexible e acomodarse realidade. Plantexa crecemento por barrios, de 30.000 - 40.000 habitantes, autnomos na sa relacin. Barrio: escala intermedia, con espacios aptos para a vida do home, con novos elementos e relacins (verde, canles, vas, ambiente) Paralelo a isto os postulados radicais (garantizar o transporte, o traballo ...) como enuncia a Carta de Atenas.

31

O plan ten 15 apartados, pon de manifesto a gran incultura urbanstica imperante en xeral. Buscan propostas previas que abran o camio. Precede e serve de base Carta de Atenas. un plan cientfico e trata de encauzar o crecemento fsico coma unha ordenacin de fases temporales, desenvolvemento gradual con equilibrios parciais. Traballar por fases. Nunha parte poderamos condensar todo, a parte participa do todo. Tanto da como sexa o crecemento (concentrado ou descentralizado) ten que resolverse por pezas autnomas que establezan os vnculos que se integren na estructura xeral. O plan asigna usos plan funcionalista? destaca funcins, pero ten a bontade de integrar os usos. Est revestido dunha gran racionalidade. A intuicin o elemento necesario para entender a cidade. O primeiro que fai o AUP definir o mbito de traballo. Al desenvlvense as previsins. Unha vez definido o mbito relacinanse as actividades co espacio fsico, vencellado secuencia temporal (define elementos e o tipo de relacins) O Plan sempre xoga con dualidades (ex. ciencia-arte) Sinxeleza de plan e programa contra a complexidade das relacins que ten que ter. A bsqueda das esencias dos elementos ten como resultados as relacins formais entre edificios e as relacins formales entre as actividades. A beleza orixnase a travs do equilibrio visual dos elementos. S se pode evolucionar dende a propia realidade. I bsqueda do equilibrio por contraste e xustaposicin de pezasI

32

Urbanismo do Movemento Moderno. O plan das 7 vas de Le Corbusier.Le Corbusier teoriza en paralelo prctica. Teora vlida para aplicar e as transformar o uso da cidade. un mtodo cientfico basado na anlise. Achegamento a base de preguntas, ten que buscar sistemas creadores de orde. Entende como principal o sistema das sete vas (crean e organizan o espazo a travs dun sistema de creacin de orde):

via 1, veen de lonxe, a travs da cidade e do campo via 2, creadas polos enxeeiros, trazadas, colectores de circulacin. Vanse adaptando s circunstancias. via 3, vas intermedias que alimentan s 4, sen beiraras, s de conexin via 4, vida coti, armoniosas, nelas situanse os servizos da vida familiar, tendas, cafs, talleres dos artistas. Vencelladas a un amplo espazo de relacin, dotadas de beiraras e rbores. Os coches pasaran ralent, e os homes sombra ds rbores (isto esta a dicilo nos anos 40) a ra da vida, e entende a va vencellada s relacins da vida coti. via 5, alimentadas polas 4, son as vas de conexin coas vivendas via 6, conexins interiores via 7 reservadas a conexins de vas arboladas. Cruza todo o resto do tecido. Lia de verde onde se colocan os equipamentos de lecer e de tipo cultural.

Bogot 1947. No ano 45 frmase o plan regulador de Wiener e Sert. No ano 49-50, entregase o documento. No 52 golpe de estado e non se leva practica a totalidade do Plan. Quedan fragmentos que recordan a forza dese urbanismo. Caractersticas destacables:

Relacin da cidade co marco xeogrfico. Relacin da cidade-territorio. Chandigarh - Himalaia, Bogot- Cerro de Monserrate. Definicin dun novo centro urbano para a cidade moderna, fiel aos principios da Carta de Atenas. Chandigar con centro ex novo, Bogot con un centro histrico (problema) Concepto de sector urbano, maz a unha escala nova 800 x 1200m (cambio de escala) Reflexin sobre a relacin coa cidade existente. Cobra importancia a va 7, infltranse no interior do sector e forman unha malla autnoma que aporta continuidade. Creacin dun centro cvico, edificios emblemticos, que acollan as funcins ministeriais. Distinguir o centro administrativo do centro histrico)

Obxectivos: Restituir relacin entre a forma da cidade e a base xeogrfica Creacin de parques lineais que penetran no territorio e no centro urbano Concepto de illa, maz, reflexin sobre o sector Repensar o novo centro urbano, relacin cos principais lugares pblicos tradicionais da cidade.

33

qu queda na cidade moderna dos prantexamentos do Movemento Moderno?Un proxecto incumplido, queda a idea e pouco mis. Algns fragmentos. O crecemento nas nosas cidades foi levado a cabo dun xeito maniqueo, collendo s o que interesa e rexeitando partes. Ex: as vas 7 de Le Corbusier, un parque para todos os cidadns. Falta o detalle de preguntarse como viven de verdade a xente das cidades. Non recollen a intimidade da poboacin, as caractersticas dos asentamentos do pasado. A proposta un espacio aberto que se completa nun fluxo contnuo. Para conseguir a integracin do espacio aberto no espazo urbano aparece o Team X, que entenden a cidade coma un sistema de lugares. O Plan de Amsterdam establece as bases do futuro planeamento. O Team X revisin a ese urbanismo. Contiuidade que analiza e acta sobre estes presupostos. As aportacins de Le Corbusier son a anlise fronte toma de datos, as preguntas e a sa resposta, a capacidade de abstraccin de datos pero sempre facendo evidente a identidade do sitio. LC analiza o que hai, aplica o su modelo e quen de cambiar a sociedade.

Nacemento do TEAM XEntender a cidade coma un sistema de lugares. O Movemento Moderno predominaba o aspecto de renovacin contnua. Busca criterios urbns e un plantexamento metodolxico, basado nos criterios urbanos, valoracin social... Cando se fai o congreso CIAM X de Dubrovnik en 1955 ntase que se est a perder a preocupacin pola cidade. O congreso fxose tan multitudinairo que xa non se poda discutir, reflexionar,... nace o TEAM X, reflexiona sobre o ambiente urbano, condicins sociais, a relacin entre as pezas... Cidade de posguerra: hai que intervir no existente. Interesa a creeacin dun ambiente urbano. Ponse un acento no ambiente, valorar as preexistencias sociais, urbanas, introduccin da vida coti na evolucin. Xa non solo importante a creacin de pezas senn tamn a relacin entre as pezas. importante a creacin do espacio urbano. Cmbiase o concepto de espacio polo de lugar. Crgase de valor todo aquel cheo de historia, a luz, o espacio, a materialidade do lugar, a cultura,... Pasa a haber unha percepcin tctil. Contextualizacin e expresin, o valor dos signos do lugar. TEAM X: Bakema, Kandilis, Aldo van Eyck e Alison e Peter Smithson, principalmente. A.P Smithson teen a idea de comunidade, referndose colectividade, gustos, necesidades, aspiracins. A.v. Eyck valora a tecnoloxa tradicional. Atopar o que hai de comn nas formas construidas polo home. Sempre nos fixamos no diferente e non no igual. Refermonos a cultura e simblico. Bakema: humanista Kandilis: busca a mellora das condicins do home.

34

Poderamos engadir a Coderch, Giancarlo de Carlo, Shadrac Woods.... Todos eles teen en comn a visin da cidade intentando recuperar o ambiente, a vida urbana. A visin da tradicin copiada, entendida. Revisin formal da arquitectura e a implicacin social do arquitecto. Manifesto de Doorn 1954. 1. inutil considerar a casa como centro, senn como parte integrante dunha comunidade. 2. Contextualizar a casa 3. O habitat concerne casa particular coma un tipo de comunidade particular. 4. A seccin do valle de Patrick Geddes, nela recocense os tipos. Concepto que analiza a tradicin 5. Estudio da vivenda e da agrupacin da mesma para crear comunidade. Importancia da comunidade do factor humano.

Cada poca require unha linguaxe, un instrumento que sirva para enfrentarse aos problemas que se planexan as coma aqueles que seguen sendo os mesmos das pocas pasadas, dicir, aqueles que se refiren ao home. Chega o momento de fundir o novo e o vello. O home ten as mesmas necesidades, hai necesidades itemporais. Descubrir de novo significa descubrir algo novo. A arquitectura implica un continuo redescubrimento das cualidades humanas fundamentais trasladadas ao espacio. Os arquitectos estn falando do distinto do noso tempo, polo tanto, perderon o contacto co que non cambiou, co que non diferente. A solucin ampliar o campo de experiencia e intensificalo. Botar abaixo as barreiras formais e emocionais. Non tan importante a forma senn o espacio que se xenera. A linguaxe dos arquitectos unha linguaxe que mira para s mesmo, deberamos romper a linguaxe para abrirnos a outras. A arquitectura e o urbanismo son a expresin espacial da conducta humana. Aqui abrenos todo un campo de investigacin. Teremos que saber as proxeccins das necesidades. Moita xente est interesada na tecnoloxa, pero non nos cambios que eso aporta, cal o aporte vida? Hai cinco grupos de temas estudiados polo TEAM X: 1. Asociacin: modelos de asociacin, identidade. Aparece a ra, elemento fundamental. Non solo unha va de acceso, senn tamn unha expresin social. A ra o escenanario da vida, onde se desenrola... Creacin dunha comunidade que debe ser recoecible. 2. Identidade dunha sociedade mbil. Hai que entender o home no seu ambiente. Hai que darlle mobilidade suficiente para que se identifique. (ex. Barrio das Flores, Corrales intenta unha ra comercial)

35

3. Modelos de crecemento. os puntos anteriores implican sistemas, relacins sociais mis complexas. Xa non nos chega con baixar do coche e entrar na casa. Isto implica escalas de intervencin, o urbanismo debe estar atento s novas necesidades sociais. 4. Cluster. introducida no congreso do 56. unha forma especfica de hbitat. Unha forma de organizacin para cada siguacin particular, a creacin dun hbitat, implica estructura e orden. Estructura do lugar crea dimensin onde ten lugar a vida. Unha paisaxe un lugar onde nos sentimos identificados, onde nos relacionamos, ten referencias. Estructura (falando das condicins do lugar) Bsqueda dunha estructura, dun orde, de buscar as referencias do lugar. 5. Mobilidade: hai que entender que si falamos dunha cidade dinmica, o novo modelo urbano debe recoecer esta cualidade. Unha das condicins do lugar por onde entramos. O feito das cualidades mostra a orde do movemento.

Estructuralismo. La imagen de la ciudadO Movemento Moderno flanos da importnaica do terreo na cidade. A importancia da topografa. O movemento moderno crea no progreso como a capacidade de transformar o terreo e mediante a arquitectura influir e cambiar os hbitos das persoas. O estructuralismo considera o conxunto dos datos como un sistema de interrelacins ( un mtodo cientfico) Introduce xente como participante na creacin do ambiente. Entende calquera proceso coma unha linguaxe e polo tanto como interdependencias entre o significado e o significante. Di que fundamental coecer a mecnica interna dos sistemas, dicir, os procesos da economa de medios e das posibilidades. Xa non podemos identificar a obra como algo aillado. Xa non vemos a obra, o arte, o ncleo..., por aislado, senn que a vemos identificada. O que ns vemos un momento que ven de algo e que ten unhas posibilidades (inclenos a ns) Entendido autnomamente, un edificio independente de como se usa e de como se constre. Falamos dun pensamento que influir en Kevin Lynch. Kevin Lynch: La imagen de la ciudad.1974. Pensamento: entende a cidade como un medio ambiente construdo. Significa que o home pode transformar radicalmente o entorno. Quere dicir que un escenario onde se actor e espectador vez. Un medio ambiente que un conxunto de elementos, de sonidos, olores, urbanismo... Falamos dunha estructura de obxetos e da realidade relacionada. O valor dos elementos reside na multiplicidade de significados que teen para segundo que persoas. Papel importante das referencias. Fala da cidade coma unha percepcin, a percepcin da sa imaxe, pero dende as distintas visins. Kevin Lynch fala da nosa percepcin da cidade. Idea: O medio ambiente est estructurado. O home mvese por el porque existe unha estructura que o orienta, fai a sa propia estructura mental do territorio. O

36

urbanismo crear o medio ambiente, escenarios onde realizar a vida. A grandeza dos espazos o recordar o espazo. O home vai creando referencias no territorio no que habita. como transforma o medio construido en medio ambiente apetecible? O mtodo de estudio para o medio faino a travs de tres cidades: Boston (Massachusets), Jersey City (New Jersey) e Los ngeles (California) Debuxa imaxes colectivas pblicas co fin de establecer esquemas de orientacin, cualidades e partes fundamentales. Cualidades dunha imaxe: lexibilidade, que se entenda claramente, que se recoezan as sas partes e a sa identidade, a sa estructura, o seu significado. A lexibilidade moi importante. A imaxinabilidade (sensacin persoal vigorosa, expresabilidade) Para entender ou explicar as imaxes, utiliza cdigos que expresan esas cualidades das imaxes. Valores dunha imaxe:

reas: barrios, distritos, recoecibles pola sua dimensin, o home penetra.. lneas: sendas, espacios polos que nos movemos, espazos percorribles,... focos: nodos (focos intensivos, penetrables) mojns (hito puntual no que non se penetra) bordes: elementos lineais que non se percorren. Son elementos tanxentes, referencias laterais,...

Hai que tratar de identificar os elementos que nos poden servir para entender a imaxe que estamos a ver. Se temos un elemento referencial, claro, conciso... e incluimos outro elemento, estamos cambiando. Se hai un hito e poemos outro estamos cambiando a imaxe. Debemos potenciar eses elementos referenciais que fan que a imaxe sexa recoecible e imaxinable. Se a imaxe creada, colectiva. Refermonos ao uso do ambiente e sa interpretacin. Aprender a ver para proxectar. Falamos sempre do momento de observar e da potencialidade de observar cada ambiente. Lynch: creacin dun medio ambiente estructurado e apetecible, capaz de absorber todas as potencialidades posteriores, que poida cambiar, medio ambiente non rematado. Que poida acumular experiencias, de vida, de recordos... A beleza: prodcese cando hai un vnculo entre o detalle, o elemento e a estructura total. O particular capaz de relacionarse co xeral. Aparece a escala. A beleza a consecuencia da comprensin do espacio que ns construimos. Se a beleza vai a ser relacin particular-xeral aporta a liberdade da forma. Forma como relacin entre o obxectivo e a percepcin. Kevin Lynch: estamos a falar de lugar. Espazo organizado indentificable onde os cidadns poden aportar as propias experiencias. Identificacin da estructuracin do espazo para poder estructurar a vida. A imaxe dunha realidade cambiante. Pode cambiar racionalmente ou ser destruda. Esixencia da reflexin crtica do territorio, dos elementos que imos incorporar. Tamn nos di que hai unha superposicin de elementos pero o importante a imaxe global.

37

A arquitectura da cidadeLa arquitectura de la ciudad Aldo Rossi 1966. Mtodo: relacin dos elementos, isto provn do estudo da linguaxe. Relacin entre significante e significado. Non significa o mesmo un termo para cada persoa. Os elementos tamn son importantes para cada persoa. Cada persoa ten unha percepcin. Importancia da permanencia-cambio: as leis que deron orixe formacin e permanencia dos elementos. Tendenza: conxunto de persoeiros que critican ao movemento moderno. Entenden un novo racionalismo, que pasa realmente coa arquitectura? Reflexin sobre a actividade da arquitectura. O estudo da arquitectura un estudo da cidade, porque feito pola voluntade do home. Entenden que a cidade unha arquitectura. As cidades son coma unha construccin ao longo do tempo. Construccin colectiva. Das palabras clave. a creacin dun ambiente da colectividade. Fala do mesmo que Lynch, a creacin dun ambiente (colectivo ou natural) A arquitectura connatural civilizacin porque permanente, universal e necesaria (civilizacin=> creacin de cultura) A cidade como creacin colectiva un feito natural e necesario . Creacin dun ambiente propicio para a vida e cargado de intencin esttica. A cidade unha creacin humana e cultural. Idea: a cidade como unha estructura espacial. A cidade faise a travs da arquitectura. Relacin unvoca, necesaria e elemental entre a cidade e os elementos que a compoen. A relacin manifstase mediante a forma (procesos constructivos), existindo unha relacin entre tipoloxa e morfoloxa. Ante a perda do caracter disciplinar da arquitectura, recurre aos xegrafos franceses, salta o Movemento Moderno para buscar a orixe da arquitectura, porque entende a descripcin como mtodo de coecemento e porque ademis a forma ten unha permanencia (memoria). Arquitectura especfica en canto a acto creativo, elemento subxetivo. Elemento colectivo que se vai engandindo. Arquitectura como calquera actividade que manipula o espazo de xeito sensible. Arquitectura construir cidade. O feito urbano na cidade arquitectura en s. Ser importante o lugar e a percepcin global. Lugar: aquel espazo cheo de actividade humana, caractersticas fsicas e posibilidades. Arquitectura: creacin de escenarios onde levar a cabo a vida. Forma: manifestacin do carcter permanente da arquitectura. Elemento disciplinar fundamental. Manifesta o proceso constructivo (tipo) Tipo: manifestacin do proceso de construccin de arquitectura. Estructura que explica a forma e vaise construindo segun a necesidade e segn as aspiracins beleza.

38

Beleza: relacin individual dentro do conxunto. Temos que ver a cidade como arquitectura, ver a sa estructura, como se constre... A cidade est composta de elementos primarios, monumentos, cultura, colectivo; de elementos secundarios, residencia (necesidade) Preocupase de entender qu constre o home e que relacin produce isto. A forma da cidade est relacionada coa forma das arquitecturas que se constren. Relacin directa tipoloxa constructiva e morfoloxa urbana. Conceptos:

tipo forma, permanencia cidade (consecuencia do feito urbn) locus (importancia do lugar, condiciona a arquitectura pero non pode ser unha estratexia) A arquitectura evoca e plantexa unha relacin co lugar.

Mtodo: plantexa tres escalas no estudo da paisaxe urbana.

Ra Barrio Cidade

Ra: fundamentalmente o parcelario e o plano (planimetra) estudo dos inmobles. Bloques separados, unidos, ocupando toda a parcela. Establece categoras tipolxicas para aclarar o mtodo de anlisis. qu repercusin ten a normativa na forma? Estudase a travs das infraestructuras, con datos histricos... Apoiarse sempre en datos para obter unha clasificacin explicativa do mtodo constructivo. O mesmo fara no barrio ou na cidade. No seu proceso de anlisis coloca distintos elementos en distintos lugares para as obter as tesis que subxacen, as relacins que permiten a creacin de ambientes onde desenvolver a vida. O valor da forma, da relacin e construccin. A arquitectura evoca situacins e relacins.

39

As formas estructurais de crecemento urbano.Las formas estructurales de crecimiento urbano. Manuel de Sol-Morales 1997 Pensamento: o problema da cidade o crecemento. A cidade non existe se non hai crecemento. Podemos estudar a cidade en base a isto. Estudiarmola a partir da xnese da forma (estudio estructural) e da xnese dos factores que a explican. As formas estructurais son aquelas que levan implcita a estructura do crecemento da cidade. "Se tipifico os procesos de formacin explico as distintas etapas de formacin da cidade e explico tamn as razns da forma e a sa xnese". O que fai unha clasificacin de formas, que el chama estructura, que estn presentes no crecemento da cidade, distinguindoas segundo as sas homoxeneidades. Factores que explican a xnese da forma: se tipifico a forma de crecemento da cidade, explico as bolsas de crecemento. A idea fundamental do libro o coecemento. A importancia da complexidade que ten, xa que non medra de forma lineal senn que medra de xeito diferencial. Cada cidade unha realidade diferente (metrpoli, grande, mediana, pequena...) O estudo do crecemento a travs das actividades, servizos... o que realmente nos interesa o estudo do crecemento, os demis son estudios parciais. Os elementos bsicos que conforman a cidade:

a estructura do solo: morfoloxa, tipoloxa (parcelario) as redes de infraestructuras(de urbanizacin) a construccin de edificios (edificacin)

Tres infraestructuras, de soporte P, parcelacin; de servizos U, urbanizacin; construccin, tipoloxa edificatoria E. Estes tres parmetros son os que explican o proceso constructivo. Mtodo: recoecer as formas de crecemento de forma organizada. Recoece unha serie de formas. Clasificaas como formas estructurais de crecemento recoecidas e non recoecidas. Entre as recoecidas polo planeamento:

ensanche P, U, E polgono PUE cidade xardn U,P,E crecemento suburbano U, PE

Entre as non recoecidas polo planeamento

barraca E invasin P procesos marxinais PUE

Sol-Morales recoecer estas formas en funcin dos parmetros.