Rudi Roose
Leuven – 3 maart 2010
Kortrijk – 17 maart 2010
Etiologische benadering: focus op oorzaken van probleemgedrag, die in individu en/of samenleving te situeren zijn:
◦ Individu: stoornissen, gebrekkige moraliteit, …
◦ Samenleving: armoede, inadequate opvoeding, invloed van de peer groep, …
Interactionistische benadering: focus op betekenis van definiëring van probleemgedrag en gevolgen van deze definiëring
In een etiologische benadering ligt de nadruk op een interventie als het voorkomen en oplossen van problemen
In een interactionistische benadering ligt de nadruk op een interventie als een tussenkomst die verschillende betekenissen kan hebben en verschillende gevolgen, ook onbedoelde en ongewenste
Huidig debat over probleemgedrag focust overwegend op preventie en sanctionering
Maatschappelijke ontwikkelingen met verschuivende kijk op jongeren en gedrag van jongeren
◦ 1980: sociaal vernieuwde kind Oog voor context van gedrag, bijvoorbeeld
perspectiefloosheid van aantal jongeren, … Oog voor maatschappelijke kwetsbaarheid van
jongeren
◦ 2010: kind van de morele herbewapening Oog voor beschermen van de samenleving tegen
risicogedrag
Verruiming van het risico-idee
◦ De verschuiving van the century of the child naar the century of the child at risk en the child as a risk
Specifiek preventieconcept: prevention trough early detection
◦ Zo vroeg mogelijk problemen onderkennen en tussenkomen Cf. ADHD kan leiden tot delinquentie?
Nadruk op zero tolerance
Voorspelbaarheid is twijfelachtig
◦ Discussie over preemptive strike (als vorm van agressie)? Leidt mogelijk tot reductionisme van problemen
◦ Biologisch reductionisme: gedrag wordt vooral biologisch verklaard en beantwoord bijvoorbeeld debat ADHD
leerprojecten: gedrag leren beheersen in context die zelfde
blijft?
◦ Depolitisering van gedrag: afknippen van sociale component Cf. bijvoorbeeld discussie Parijs en later Brussel, benoemd als
symptoon van slechte opvoeding?
Preventie: risico op ontstaan TABOERUIMTES
◦ Leidt preventie tot voorkomen van gedrag of tot zwijgen over gedrag? Als je kinderen altijd maar zegt dat ze niet met vuur
mogen spelen zullen ze niet meer komen vertellen dat het huis in brand staat
Focus op vermijden kan leiden tot niet meer kunnen benoemen van problemen en/of verschuiven van problemen
◦ Cf. drugbeleid >< niet meer spreken over druggebruik?
◦ Cf. pestbeleid >< pesten verschuift zich buiten de school?
◦ Cf. inschakelen politie bij ‘geweld’ >< verschuiven buiten school?
Nadruk op preventie en beheersing houdt dus risico in van verhindereren/verminderen van ruimte voor discussie over betekenis van gedrag en betekenis van benaderen van dat gedrag
◦ Bestaat er bijvoorbeeld zoiets als zinloos geweld?
Idee van tussenkomst wijst op reflectie over feit dat problematisch gedrag niet
◦ zomaar bestaat
◦ maar dat we dit definiëren op een bepaalde manier
◦ en daarop tussenkomen
◦ met mogelijk verschillende gevolgen
▶Wie definieert dus wat als probleem, op welke gronden en met welke gevolgen?
Waarover hebben we het als we spreken over probleemgedrag, over agressie en geweld?
◦ Dikke begrippen die veel verschillende soorten gedrag kunnen dekken: wat wordt daar nu mee bedoeld en wie vindt dit problematisch op welke gronden? Cf. debat zero tolerance en gedrag dat we zelf ook
stelden? Cf. debat vechten op school? …
Jaren 1980: debat over non-interventie
◦ Omwille van experimenteergedrag dat mogelijk passeert
◦ Omwille van risico op secundaire deviantie (Lemert): probleemgedrag wordt niet verhinderd maar net
versterkt door onze interventie Tussenkomst is in dit geval dan geen oplossing maar
eerder een oorzaak
Hoe verhoudt dat zich tot huidige benaderingen en wat doen we er mee?
◦ Wat is ruimte voor begrijpen van gedrag? (Begrijpen is daarom niet hetzelfde als goedkeuren!!!)
Op zoek naar betekenis van gedrag en complexiteit ervan
◦ Cf. spijbelproblematiek
◦ Cf. vormen van weerstand
Op zoek naar betekenis van interventie
◦ Verbindende en ontbindende factoren, Cf. preventie van drughulpverlening: niet spreken over
drugs? Cf. discussie over jeugddelinquentie: vastpinnen van
jongere op negatief element leidt tot verlies van binding
Een constructieve benadering van jongeren
◦ Als je problemen vraagt zul je problemen krijgen (waarom)
◦ Perspectief openen voor verandering:
Van moeten moeten moeten naar ont-moeten
◦ Cf. Vuurvogelproject/leerrechtproject in Kortenberg en het zoeken van ruimte voor dialoog Contact door niet allerlei doelstellingen voor te structureren
Oog voor ACTORSCHAP VAN JONGEREN (cf. debat over
desistance en de klik die mensen maken)
Een complex probleem
Met complexe verwachtingen, ook naar scholen
die in huidige onderwijslandschap/hulpverleningslandschap zeker geen evidentie is
maar wel een belangrijk aandachtspunt, want wat is het alternatief?
