Tartışma Yöntemi Ünite 5

1

ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Pedagojik Formasyon

Doç. Dr. Bayram ÖZER

Ünite 5

İçİndekİler5.1. TARTIŞMA YÖNTEMİ ................................................................................................................. 3

5.1.1. Tartışma Yönteminin Faydaları ...................................................................................................................... 35.1.2. Tartışma Yönteminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ................................................................... 35.1.3. Tartışma Yönteminin Sınırlılıkları.................................................................................................................... 45.1.4. GÖRÜŞ GELİŞTİRME ............................................................................................................................................. 45.1.5. MÜNAZARA ............................................................................................................................................................. 55.1.6. PANEL ....................................................................................................................................................................... 55.1.7. FORUM ...................................................................................................................................................................... 65.1.8. AÇIK OTURUM ........................................................................................................................................................ 65.1.9. SEMPOZYUM .......................................................................................................................................................... 65.1.10. SEMİNER................................................................................................................................................................. 75.1.11. KOLLEGYUM ......................................................................................................................................................... 75.1.12. ZIT PANEL .............................................................................................................................................................. 75.1.13. WORKSHOP .......................................................................................................................................................... 85.1.14. SOKRATİK TARTIŞMA......................................................................................................................................... 85.1.15. KARTOPU ............................................................................................................................................................... 8

5.2. KAYNAKLAR ............................................................................................................................... 9

TARTIŞMA YÖNTEMİ IIDoç. Dr. Bayram ÖZER

Tartışma Yöntemi Ünite 5

3

5.1. TARTIŞMA YÖNTEMİTartışma, bir konu üzerinde öğrencileri düşünmeye yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları açıklamak ve verilen bilgileri pekiştirmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Öğrencileri her-hangi bir konu üzerinde düşündürerek, konuları açıklama ve verilen bilgileri farklı yönlerin-den tanıma olanağı sağlar. Öğretmen – öğrenci etkileşiminin yoğun olduğu bir yöntemdir. Tartışma yöntemi öğrenci merkezli bir sınıf ortamının oluştuğu, öğrencilerin kendileri-ni rahatça ifade edebildikleri, düşünme, eleştirme, başkalarının görüşlerine saygı duyma (demokratik tutum), iletişim kurma vb. becerilerini geliştiren bir yöntemdir. Bu yöntemin kullanılması öğrenmenin kalıcılığı açısından önemlidir. Çünkü öğrendiklerini konuşarak uy-gulamaya dönüştüren öğrenciler daha kalıcı bir öğrenme elde ederler.Dinleme, sorgulama, fikir alış-verişi ve bir konuyu değerlendirme gibi etkinlikleri içeren tar-tışma yöntemi aynı zamanda öğrencileri okudukları ve öğrendikleri konular üzerinde dü-şünmeye itmekte, anlaşılmayan konuların açıklanmasına da yardımcı olmaktadır. Tartışma yöntemi, öğrencileri soru sormaya ve dolayısıyla düşünmeye teşvik ettiği için öğrenilenlerin içselleştirilmesine yardımcı olmaktadır. Tartışma yöntemini kullanan bir öğretmen, öğren-cilerin kendi aralarında konuşmalarına, birbirlerinden etkilenmelerine ve birbirlerinden bir şeyler öğrenmelerine yardımcı olmaktadır. Tartışma yönteminin uygulanmasında, demok-ratik bir ortam içerisinde öğrencilerin karşılıklı anlayış ve hoşgörülü bir şekilde, olaylara fark-lı bakış açısı ve yorum geliştirmeleri, sözlü anlatım becerilerini geliştirmeleri sağlanır.

5.1.1. Tartışma Yönteminin Faydaları • Uygun ve olumlu iletişim becerileri kazandırır. Karşılıklı anlayış, fikirlere saygı ve hoşgörü

duyguları gelişir. • Öğrencileri kendilerine sunulan materyalleri inceleyip sorgulamaya, okudukları ve öğ-

rendikleri konular üzerinde düşünmeye yöneltir.• Yeterince anlaşılamayan ya da karmaşık olan konuların açıklanmasına ve anlaşılmasına

yardımcı olur.• Öğrenci aktif olduğu için öğrenilenlerin içselleştirilmesine ve özümlenmesine yardımcı

olur.• Konunun öğrenciler tarafından nasıl ve ne kadar anlaşıldığının belirlenmesine yardımcı

olur.• Ön bilgilerle öğrenilen bilgilerin ilişkilendirilmesini kolaylaştırır.• Öğrencilerde kavrama, uygulama, analiz, sentez gibi üst düzeyli hedef-davranışların olu-

şumuna katkı sağlar.

5.1.2. Tartışma Yönteminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Konunun hedef davranışları en az kavrama ve analiz düzeyinde olmalıdır.• Tartışılacak konu ve tartışma biçimini öğrenciler ve öğretmen birlikte belirlemelidir.• Hem öğretmen hem öğrenciler konuya hazırlanmalıdır. Önceden hazırlanmış bir tartış-

ma planı olmalıdır ki, tartışmanın başka yönlere kayması önlensin. Bu planda tartışmanın nasıl başlatılacağı, sorulacak sorular, kullanılacak araçlar, yapılacak etkinlikler önceden

Öğretim İlke ve Yöntemleri

4

belirlenmiş olmalıdır. • Tartışma biçimi sınıf mevcuduna göre belirlenmelidir.• Oturma düzeni ve tartışmanın süresi, uygulanan tartışma yöntemi ve sınıf mevcuduna

göre belirlenmelidir.• Öğrenciler tartışılacak konu ile ilgili hedef davranışları en az bilgi düzeyinde kazanmış

olmalıdır.• Tartışma öncesi ve sonrasında gerçekleştirilecek kısa sunumlar katılımı arttırır.• Öğrenciler için yeni ve ilginç olan konular seçilmelidir. • Öğrencilere düşünmeleri ve kendilerini ifade etmeleri için yeterince süre verilmelidir. • Tartışmada sadece birkaç öğrencinin baskın olmasına izin verilmemelidir.• Tartışma esnasında ve sonunda ulaşılan önemli noktalar tahtaya yazılmalı ve öğrencilerin

dikkatleri tahtaya yazılmalıdır.• Öğretmen yönetici değil, yönlendirici rolü üstlenir. Belirlenen konu dışına çıkmadan tar-

tışmayı yönlendirmek, görmüşleri özetlemek, derlemek ve herkese eşit söz hakkı tanımak öğretmenin temel görevleridir.

• Tartışmanın sonucunda üyelerin tartışmaya katkıları, tartışmanın amacına ulaşıp ulaşma-dığı ve nelerin öğrenildiği değerlendirilmeli ve tartışma bir sonuca bağlanmalıdır.

5.1.3. Tartışma Yönteminin Sınırlılıkları• Diğer öğretim metotlarına göre daha fazla hazırlık gerektirir. İyi hazırlanılmadığında

amacından sapar, zaman boşa harcanmış olur.• Bazı öğrencilerin tartışmayı yönlendirmesine yol açabilir.• Bir ders süresi içinde bitirmek zor olabilir.• Bir konunun hedef davranışlarını gerçekleştirmek için çok yavaş bir yöntemdir.• Her öğrenciyi ayrı ayrı değerlendirmek zordur.• Diğer sınıfları rahatsız edebilecek kadar gürültüye yol açabilir.• Çok kalabalık sınıflarda uygulanması zordur.• Bazı öğrenciler tartışmaya katılmak istemezler.• Tartışmayı konu üzerinde tutmak zordur.

5.1.4. GÖRÜŞ GELİŞTİRMEBelirgin çelişkiler ve kutuplaşmış tutumlar içeren konuların öğretiminde, öğrenende tutum-lar ve değerler geliştirmek amacıyla uygulanmaktadır.Tüm öğrencilerin katıldıkları bir çalış-madır. Ayakta uygulanmaktadır. İlk önce gruba birbiriyle ilintili birden çok tartışma konusu verilmekte, 5 adet ana dağılım kesinlikle katılıyorum, kesinlikle katılmıyorum, katılıyorum, katılmıyorum ve fikrim yok şeklinde belirlenmekte ve çeşitli yerlere yapıştırılmakta, Bütün grubun, kendi görüşlerini tablo altında yer alarak konumlandırmaları istenmektedir. Öğ-rencilerin bulundukları noktada neden durduklarını açıklamaları, birbirlerini dinlemeleri ve ikna etmeye çalışmaları gerekmektedir. Öğrencilere arkadaşlarının açıklamalarından etki-lenip etkilenmedikleri sorulurken, ikna olanların yerlerini değiştirmeleri ve fikir değiştiren-lerin tüm grupça alkışlanmaları sağlanmaktadır. Örnek tartışma konuları olarak; “haklarda eşitlik sağlamanın en iyi yolu, yasalarda değişiklik yapmaktır, ana-babalar çocuklarını nasıl

Tartışma Yöntemi Ünite 5

5

isterlerse öyle yetiştirebilmelidirler” gibi konular kullanılabilir. Özellikleri• Fikirlere karşı çıkılmlaıdır, fikirleri ortaya koyan kişilere değil• Karşıt fikir doğru olarak ve haksızlık etmeden ortaya konulmalıdır.• Herkes kendi fikri hakkındaki kuşkularını, zorlukları ve zayıf noktaları açıkça dile getirme-

lidir• Kanıtlara ve deneyimlere önem verilmelidir.• Diğerlerinin bakış açılarını anlaşılmaya çalışılmlaıdır.• Yeterli kanıt ortaya konması için kurallar konulmalıdır.• İnsanların birbirlerinin fikirlerine saygılı davranması sağlanmalıdır.

5.1.4.1. Yöntemin Yararları ve Dezavantajları• Öğrenciler için ders daha zevkli olur • Öğrenciler motive olurlar.• Öğrencilerin iletişim becerileri gelişir. • Uygulanması aşırı zaman alır.• Bazı öğrenciler görüşlerini söylemekten korkabilirler.• Büyük gruplarda uygulamak güçtür.

5.1.5. MÜNAZARA

İki tartışma grubunun bir konuyla ilgili iki karşıt görüşü bir jüri önünde savunmaları olarak tanımlanabilir. Öğretme – öğrenme ortamında sıkça kullanılan münazarada yanlış olan gö-rüş de kazanabilmektedir. Bu durum öğrencileri istenmedik davranışlara götürebileceğin-den münazara konuları tutarlı bir şekilde seçilmelidir. Münazara sonunda jüri ya da öğret-men bir açıklama yapmalıdır. Savunulan fikirlerin birbirine denk olmasına dikkat edilmelidir. Uygulanışı• Her grubun bir başkanı vardır.• Konuşmalar bir jüri tarafından değerlendirilir.• Jüri başkanı kimin daha iyi savunduğunu toplum huzurunda ilan eder.Bazı münazara konuları;• Çok gezen mi bilir çok okuyan mı ?• Başka milletler örnek alınmalı mıdır , alınmamalı mıdır?• İnsanı mutlu eden para mıdır bilgi midir?• Eğitim ve öğretim de cezalar mı daha etkilidir mükafatlar mı?

5.1.6. PANEL 3 - 5 kişilik bir grubun önceden belirtilmiş bir konuyu dinleyici grubu önünde samimi bir hava içinde tartışmasıdır. Panelin amacı, bir meseleyi çeşitli yönleriyle aydınlatmak, çeşitli eğilim ve görüşleri ortaya koymaktır. Panelde dikkat edilmesi gereken nokta konunun tek, konuşmacı sayısının ise birden fazla olmasıdır. Amacı, gerçeği bulmak veya bir kavrama

Öğretim İlke ve Yöntemleri

6

varmak değildir. Panel grubunda başkan ve üyeler birbirlerini ve dinleyicileri rahatlıkla gö-rebilecekleri şekilde bir masa etrafında toplanır. Panel bir anlamda bir grubun, bir konu üzerinde sohbeti demektir.

5.1.7. FORUM

Değişik görüşlere sahip kişi ya da grupların herhangi bir konudaki sorunları tartışarak bir sonuca varmalarını sağlamak üzere yapılır. Panelden farkı, tartışmaların konuşmacılar ara-sında değil, forumu izleyenlerle konuşmacılar arasında olmasıdır. Toplantıya katılanlar, soru sormaya, eleştiri yapmaya ve katkıda bulunmaya çalışabilir. Bazen panelden sonra da ya-pılabilir. Hem bağımsız hem de diğer tartışma yöntemlerinden daha uygulanabilir bir tek-niktir. Sınıftaki tüm öğrencileri aktif hale getirir ve derse katılımı sağlar. Öğretmenin ya da liderin denetiminde gerçekleştirilen forum etkinliğinde ön hazırlık büyük önem taşır. Tartış-ma sırasında hangi konularda görüşler alınacağı ve ne tür sorular sorulacağı önceden plan-lanmalıdır. Bu teknik özellikle dersin sonunda konunun kavranması için uygulandığında çok etkilidir. Yeni bir konuyu forum tekniği ile işlemek çok zaman almakta ve oldukça yavaş iler-lemektedir. Forum tartışmalarında ortaya çıkan ilginç görüşler, önemli noktalar sonuç aşa-masında tekrar edilmeli, tartışmanın bir özeti yapılmalıdır. Genellikle sınıfta panelden sonra bir de forum yapılarak, sınıftan konu üzerinde söz almak isteyen öteki öğrencilere söz verilir.

5.1.8. AÇIK OTURUM

Değişik görüşlere sahip küçük bir öğrenci ya da konuşmacı grubun, bir başkan yönetiminde bir konuyu diğer bir grubun önünde tartışması için düzenlenen özel bir iletişim türüdür. Açık oturumda üyelere tanınan konuşma süresinin eşit olmasına dikkat edilir. Bu teknikte öğrenciler iletişim becerilerini geliştirmekte, bir probleme farklı yaklaşım tarzları geliştir-mekte ve karşılıklı hoşgörü anlayışı kazanmaktadırlar. Ancak konuşmaları konuşmanın oda-ğı üzerinde tutmak zor olduğundan fazla zaman gerektirebilir. Kalabalık gruplarda uygu-lanması da zordur.

5.1.9. SEMPOZYUM

Bilimsel, sanatsal, düşünsel ağırlıklı konuların çeşitli yönleriyle bir grup tarafından sunulma-sıdır. Her üye belirli bir konuda konuşma yapar ve sonunda izleyicilere tartışma, soru sor-ma, eleştirme olanağı verilir. Sınıf içerisinde sempozyum tekniğini uygulamaya başlamadan önce öğrencileri uzmanlık alanları halinde yönlendirmek gerekir. Örneğin çevrenin korun-ması konusunda, bitkilerin, hayvanların ve doğanın korunması şeklinde üç uzmanlık alanı belirlenip tüm oturumlar bu başlıklar altında toplanır. Oturumlarda görev alan öğrenciler kendi konularına hazırlanıp verilen sürede sınıfa sunarlar. Sonunda sorular alınır, yanıtları verilir, büyük grup tartışmaları yapılabilir. Sempozyumda, her oturumda üye sayısı 3’den

Tartışma Yöntemi Ünite 5

7

az 6’dan çok olmamalıdır. Her üye belli bir konuda yada o konunun bir kısmı üzerinde bir konuşma yapmakla görevlidir.

5.1.10. SEMİNER

Bir konu ile ilgili bilgi vermek ve bu bilgiler üzerinde tartışmak amacıyla bir ya da birkaç yetkilinin yönetimi altında düzenlenen toplantı. Genellikle uzmanlık ve bilgi gerektiren bir konuda uzmanın sunu yapması şeklindedir. Eğitim ortamlarında ise, öğretmenin yönetimi altında, öğrencilerin yaptıkları araştırmalarla ilgili rapor hazırlama, tartışma biçiminde yürü-tülen grup çalışması şeklinde uygulanmaktadır. Yüksek öğretimde sıklıkla kullanılmaktadır. En yaygın kullanım biçimi ise yazılı bir tez ya da çalışma üzerinde grupça tartışılmasıdır. Üzerinde görüşülecek yazılı materyal iki-üç hafta önceden grup üyelerine dağıtılır. Böylece grup üyeleri çalışmanın üzerinde enine boyuna inceleme yapma imkânına kavuşurlar.

5.1.11. KOLLEGYUM

İki panel grubundan meydana gelir. Birinci grup uzman kişiler, ikinci grup ise öğrencilerden oluşur. Her iki grupta üçer, dörder kişi bulunur. Öğrenci grubu, tüm öğrencileri temsilen uzman gruba sorular sorar. Uzman kişiler tartışmaya katkıda bulunarak açıklamalar yapar. Tartışmalar özetlenerek ders bitirilir.

5.1.12. ZIT PANEL

Bu teknikte de kazandırılacak davranış en az kavrama düzeyinde olmalıdır. Öğrenciler so-racakları yada cevaplayacakları konunun kavramlarını, olgularını, ilkelerini, vb. bilmelidirler. Paneli yönetecek bir lider seçildikten sonra sınıf ikiye bölünmelidir. Her bölüm kendi içinde 2-4 kişiden oluşan gruplara bölünmelidir. Bundan sonra biri soru diğeri cevap grubu olarak saptanmalıdır. Gruplar bu şekilde tespit edildikten sonra tartışacakları soru sınıfa verilmeli ve soru grubunun soru, cevap grubunun ise konuyla ilgili sorulabilecek sorulara yanıt ha-zırlanmaları istenir. Verilen sürenin sonunda hazırlanan sorular sorulmaya ve cevaplanmaya başlanır. Cevap grubu sorulan soruyu cevaplayamazsa soru grubu cevaplayabilmekte, hatta soru soran grup cevap grubuna, cevap grubu da soru grubuna dönüştürülebilmektedir. Öğ-retmen konu dışına çıkılmasını ve hep aynı öğrencilerin konuşmasını engellemelidir. Bilinen konular üzerinde fazla durmadan bilinmeyen ve pek açıklığa kavuşmamış konulara ağırlık verilmesi olumlu yönüdür. Yanıltıcı soruların sorulmasına imkan verdiği için gerekli bilgi-lerin kazanılmasının engellenmesi ihtimali ve iyi öğrencilerin faaliyetleri tekellerine alması ihtimali olumsuz yönleridir.

Öğretim İlke ve Yöntemleri

8

5.1.13. WORKSHOP

• Konusunda uzmanlaşmış 6 – 8 kişinin belli bir yerde toplanarak tartışarak problemlere çözüm ürettikleri veya ortak karar aldıkları bir tekniktir.

• Hassas ve belirsiz konularda nitelikli karar alınabilmesi için katılımcıların görüşlerinin alınmasını sağlayan bir yöntemdir

• Katılımcıların olabildiğince farklı fikirler üretip fikir zenginliği yaratması gerekir• Öğretmenlerin hizmetiçi eğitimlerinde sık kullanılır

5.1.14. SOKRATİK TARTIŞMA

• Üst düzey hedeflerin öğretilmesinde kullanılır• Üç basamaktan oluşur• İlk basamakta sorularla bireyin neyi bilip neyi bilmediği ortaya çıkartılır• İkinci basamakta (İroni/alay etme) öğrencilere bildiklerinin yetersiz ya da tutarsız oldu-

ğunu anlamasını sağlayacak sorular sorulur• Doğurtmaca basamağında ise önceden planlanan sorularla aklını kullanması ve bilgiye

ulaşması sağlanmaya çalışılır• Yöntemin dayandığı temel felsefe doğuştan insanların bütün bilgilere sahip olduğudur• Günümüzde buluş stratejisi olarak kullanılmaktadır

5.1.15. KARTOPU• Verilen bir problem durumunu öğrenci önce tek başına düşünür• Daha sonra iki kişi bir araya gelerek düşünür ve tartışırlar• Bu süreç gruptaki öğrenci sayısı katlanarak devam eder• Amaç bütün sınıfı tartışmaya katmaktır.

Tartışma Yöntemi Ünite 5

9

5.2. KAYNAKLAR

• Saban, Ahmet Yrd.Doç.Dr. Öğrenme-Öğretme Süreci “Yeni Teoriler ve Yaklaşımlar”, Ankara: 2000.

• Gözütok, Dilek Doç.Dr. Öğretmenliğimi Geliştiriyorum, Ankara: 2000.• Açıkgöz, K.Ü. (2005). Aktif Öğrenme. 7. Baskı, İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.• Küçükahmet, L. (2001). Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. • Sönmez, V. (2007). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Anı Yayıncılık. Ankara.• Şahinel, M. (2003). Etkin Öğrenme, Ankara: Pegem A Yayıncılık. • Yavuz, K. E. (2005). Yeniden Yapılanan Sınıflar İçin Aktif Öğrenme• Yöntemleri. Ankara: Ceceli Yayınları Eğitim Dizisi – 9.• Ergün, M., ve Özdaş, A. (1997). Öğretim İlke ve Yöntemleri, İstanbul 1997.• Karacan Akademi (2013). Öğretim Yöntem ve Teknikleri. KPSS Sınavı Hazırlık Kitabı.• Pegem Akademi (2013). Öğretim Yöntem ve Teknikleri. KPSS Sınavı Hazırlık Kitabı• Pratik Eğitim Yayıncılık (2010). Öğretim Yöntem ve Teknikleri. KPSS Sınavı Hazırlık Kitabı• Yedi İklim (2010). Öğretim Yöntem ve Teknikleri. KPSS Sınavı Hazırlık Kitabı• Görsel Akademi ve Yayınları (2010). Öğretim Yöntem ve Teknikleri. KPSS Sınavı Hazırlık Kitabı• Hacettepe Birikim yayınları (2010). Öğretim Yöntem ve Teknikleri. KPSS Sınavı Hazırlık Kitabı• Yargı Yayınevi (2010). Öğretim Yöntem ve Teknikleri. KPSS Sınavı Hazırlık Kitabı

Öğretim İlke ve Yöntemleri

10