Leefmilieu Brussel
THERMISCH, VISUEEL EN AKOESTISCH COMFORT : PROBLEMATIEK EN UITDAGINGEN
Isabelle BRUYERE
MATRIciel sa
Opleiding Duurzaam Gebouw:
Duurzaam bouwen van A tot Z
2
Doelstellingen van de presentatie
● De verschillende aspecten van het akoestisch,
visueel en thermisch comfort definiëren
● Een overzicht geven van de belangrijke
parameters van het architecturaal of technisch
ontwerp die het comfort beïnvloeden
● Acties voorstellen voor een samengaan van
● energie- en milieuprestaties
● en comfort.
3
Comfort: Uitdaging
We brengen bijna 80% van de tijd binnen door!
● Thuis, op kantoor, in de winkel, …
Naast de intrinsieke doelstelling van comfort, is er ook
een economische doelstelling:
●Productiviteit op het werk
●Beperking van absenteïsme
●Stabiliteit van de huurders
4
1. Het akoestisch comfort
1.1 Geluidsniveaus, comfort en gezondheid
1.2 Aandachtspunten voor een goede akoestiek
2. Het thermisch comfort
2.1 Parameters die het thermisch comfort beïnvloeden
2.2 Aandachtspunten voor comfort in de winter
2.3 Aandachtspunten voor comfort in de zomer
3. Het visueel comfort
3.1 Representatieve waarden van visueel comfort
3.2 Aandachtspunten voor een goed visueel comfort
Plan van de uiteenzetting
Structurele geluidshinder
1.885 km wegen
215 km tramsporen en 65 km treinsporen
40 km metrosporen
Luchthaven op 11 km
van het centrum
1. Akoestisch comfort: Bronnen van hinder in Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Geluidshinder van inrichtingen
2.000 economische activiteiten:
ventilatie, bouwterreinen, concertzaal,
sportzaal, horeca, discotheek
Buurtlawaai 1 miljoen inwoners
400.000 pendelaars
School, sirenes, alarmen, kermissen,
markten, enz.
Afbeeldingen – Bron BIM. 5
Multi-blootstelling 2006
1.1 Geluidscomfort: Referentiewaarden
Afbeelding – Bron BIM.
GEMIDDELDE
GELUIDSERVARING GELUIDSNIVEAU GELUIDSOMGEVING GESPREK
Zeer luid
Luid
Matig stadslawaai
Relatief rustig
Rustig
achtergrondgeluid
Zeer rustig
Stilte
Autoweg, bouwwerf, …
Weg met druk verkeer,
grote laan, …
Stadscentrum,
winkelstraat, …
Residentiële wijk,
verbindingsweg, …
Binnenplaats, platteland
Nachtgeluid in een
landelijke omgeving
Woestijn
Moeilijk
Luid praten
Praten met normale
stem
Fluisteren
1.1 Geluidscomfort: Referentiewaarden
Afbeelding - Bron BIM.
Referenties Indicatoren Waarden - dB(A)
WGO
Buiten de woningen
Dag (LAeq, T=16h)
Ernstige hinder 55
Nacht (LAeq, T=8h) 45
40 (2009)
Plan voor de preventie en
bestrijding van het lawaai in
het BHG
Dag (LAeq, T=12h) 65
Nacht (LAeq, T=8h) 60
Vliegtuigenbesluit + Overeenkomsten met de NMBS (24/01/2001) en de MIVB
(Tram en metro 25/06/2004)
Stress
Slapeloosheid
Hart- en vaatziekten
Auditieve effecten
Invloed op de prestaties
Aantasting van het begripsvermogen
LAWAAI
1.1. Lawaai - Impact op de gezondheid
Bron: BIM
1.2 Zorgen voor akoestisch comfort: welke strategie?
● Hiërarchie actiebeginselen
Vermindering aan de bron
Vermindering bij de verspreiding
Isolatie
9 Afbeelding - Bron BIM.
Verspreiding
Emissie Immissie
1.2: Het geluid verminderen aan de bron Architecturale inrichting
Oplossingen voor het geluid van installaties: plaats van de luidruchtige uitrustingen en
kamers organisation
10
Afb
ee
ldin
g –
Bro
n W
TC
B
Figuur 28 – Verbetering van de geluidsisolatie door de contactoppervlakte met de stookruimte te verkleinen
Figuur 29 – Verbetering van de geluidsisolatie door de oppervlakte van de ruimte naast de stookruimte te vergroten
Stookruimte Stookruimte
Stookruimte Stookruimte
Slaapkamer
Slaapkamer Slaapkamer
Slaapkamers
Woonkamer Woonkamer
1.2 Isolatie tegen luchtgeluiden
AKOESTISCH De isolatie gebeurt door de massa van de wand of door optimalisering van het dubbelewandeffect.
THERMISCH
Groot verschil tussen thermische isolatie en geluidsisolatie
Afbeeldingen - Bron WTCB 11
1.2 Isolatie tegen luchtgeluiden
1. Massieve wanden: enkele of dubbele muur met contacten tussen de muren
2. Dubbele muren: dubbele muur zonder contacten
Akoestische verzwakkingsindex van de wanden Rw: twee grote isolatieprincipes
14 cm spouwen:
Rw = 54 dB
2 x 14 cm in verband geplaatste spouwen:
Rw = 58 dB 2 x 14 cm ontkoppelde spouwen:
Rw = 84 dB!!
m1 m2
d
m1
Afb
ee
ldin
gen -
Bro
n W
TC
B
Volledige scheidng
Plaatselijke contacten
In verband geplaatst
1.2 Voortplanting van luchtgeluiden in gebouwen: laterale transmissie
D
F
d
f
D
F
d
f
Pour hautes
isolations :
TL non négligeables
Afbeeldingen - Bron WTCB 13
Voor doorgedreven
isolaties:
Niet onbelangrijke
ZT
Dragende vloer
Afwerkingslaag
Anti-trillingsprod.
dekvloer
Anti-trillingsvoeg!
ΔLw zo hoog mogelijk!
1.2 Tempering van contactgeluiden:
zwevende dekvloeren
Afbeelding – Bron WTCB
1.2 Beheer van het geluid van de uitrustingen
Type van wand
Elastische draagsteunen
Voegen
Afbeeldingen - Bron WTCB
15
Af te raden plaatsing
(sterke uitstraling geluid) Aanbevolen plaatsing
(zwakke uitstraling geluid)
Wand Wand
Zwak Sterk
1.2 Beheer van het geluid van de uitrustingen
Afbeeldingen - Bron WTCB
16
2. Het thermisch comfort
17
18
2.1. PARAMETERS DIE HET THERMISCH COMFORT BEÏNVLOEDEN
● metabolisme: productie van warmte binnen het
menselijk lichaam
● kleding: thermische weerstand tussen huid en omgeving
● omgevingstemperatuur van de lucht
● temperatuur van de wanden
● relatieve vochtigheid
● luchtsnelheid
Bron: Energie+
Zittend
Licht
werk
19
Norm NBN EN 15251 definieert de comfortcategorieën
● Categorieën: (PPD : Predicted Percentage of Dissatisfied)
Tabel A.2 – Voorbeelden van aanbevolen basistemperaturen binnen voor het ontwerp van gebouwen en
verwarmings-, ventilatie- en klimaatregelingsystemen
Type gebouw of ruimte
Operatieve temperatuur °C
Minimum voor de
verwarming
(winterseizoen),
~ 1,0 clo
Maximum voor de
koeling (zomerseizoen)
~ 0,5 clo
Woninggebouwen: woonkamers
(slaapkamers, living, keuken, enz.
Sedentair ~ 1,2 met
Woninggebouwen: andere ruimten
(bergruimte, gangen, enz.)
Rechtstaand – stappen ~ 1,6 met
2.1 METING VAN THERMISCH COMFORT
Categorie
20
2.1. PARAMETERS DIE HET THERMISCH COMFORT BEÏNVLOEDEN
Bovenop de invloed van de fysieke parameters, volgens
het aanpassingsvermogen:
Aanpassing van het individu aan het klimaat:
● Fysiologisch: wijziging op enkele dagen tijd van de reactie
van het lichaam op eenzelfde omgeving.
► In de winter, temperatuur van de huid of metabolisch niveau.
► In de zomer, zweetvermogen, daling van het hartritme.
● Gedrag
► Bewuste of onbewuste reactie op een situatie die men gewaarwordt:
Kleding, dranken, verplaatsing, wijziging uurschema (siësta)
● Psychologisch
► Intolerantie voor verschillen als de bewoner geen controle heeft.
► Belangrijke anticipatie. Een verrassingseffect wordt slechter
verdragen dan een aangekondigde wijziging.
21
2.1 METING VAN THERMISCH COMFORT
Huidige norm (NBN
EN 15251)
● In lokalen zonder
klimaatregeling
● Deze bereiken zijn
bruikbaar indien
►de vensters gemakkelijk open kunnen naar buiten
►de open stand van de vensters kan worden aangepast door de
bewoners.
►geen enkele klimaatregeling in werking is.
►er kunnen andere lage-energiemethodes bestaan voor een
individuele controle van de kamertemperatuur(ventilators, luiken,
ventilatie 's nachts, enz.)
►het bewijs van de naleving ervan impliceert een dynamische
simulatie of een monitoring
Bron: Guide Duurzame Gebouwen - G_WEL02 - Het thermisch comfort
verzekeren , Leefmilieu Brussel 2013
15°C
20°C
25°C
30°C
35°C
-15°C -10°C -5°C 0°C 5°C 10°C 15°C 20°C 25°C 30°C
Tem
pé
ratu
re o
pé
rati
ve
Température de référence
Limite_sup cat III
Limite_sup cat II
Limite_sup cat I
Limite_inf cat I
Limite_inf cat II
Limite_inf cat III
Op
era
tieve
tem
pe
ratu
ur
Referentietemperatuur
Bovengrens cat III
Bovengrens cat II
Bovengrens cat I
Ondergrens cat II
Ondergrens cat
Ondergrens cat I 15°C
20°C
25°C
30°C
35°C
-15°C -10°C -5°C 0°C 5°C 10°C 15°C 20°C 25°C 30°C
Tem
pé
ratu
re o
pé
rati
ve
Température de référence
Limite_sup cat III
Limite_sup cat II
Limite_sup cat I
Limite_inf cat I
Limite_inf cat II
Limite_inf cat III
22
2.2 THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE WINTER
● Koude wand
► Isolatie bij renovatie
► Keuze van het type beglazing
We definiëren een temperatuur die aangenaam aanvoelt (ook wel "operatieve temperatuur" of "droog resulterende temperatuur" genoemd):
Operatieve T° = (T°lucht + T°wanden) / 2
voor zover de luchtsnelheid niet groter is dan 0,2 m/s.
Bron: Praktische Gids voor Duurzaam Bouwen Fiche ENE02 - EEN
WARMTESTRATEGIE ONTWIKKELEN – Leefmilieu Brussel
23
2.2 THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE WINTER
● Snelheid en luchttemperatuur
► Keuze van de ventilatieopeningen
Bron: Energie +
Relatieve luchtvochtigheid
● comfortzones op het vlak van
relatieve vochtigheid:
► 40 tot 60% voor een optimaal
comfort,
► 30 tot 70% voor een goed comfort
24
Bron: Praktische Gids voor Duurzaam Bouwen Fiche CSS13 – THERMISCH
COMFORT OPNIEUW DEFINIËREN – Leefmilieu Brussel
2.2 THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE WINTER
25
In te voeren maatregelen
● De zonnewinsten beperken
► Beglaasde oppervlakte
► Keuze van de beglazing
► Zonwering
● De interne winsten beperken
► Kunstmatige verlichting
► burotica
● Zorgen voor natuurlijke koeling
► Natuurlijke ventilatie
► Geothermische energie
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER
26
Vaste buitenzonwering
► PRO:
› Goede zonwerende eigenschappen
› Gratis zonnewinsten mogelijk maken in de winter
› Geen of weinig onderhoud, Lange levensduur
› Relatief kleine investeringskosten indien geïntegreerd in architectuur
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN
IN DE ZOMER - Zonnewinsten beperken
● Vuistregel: horizontale diepte overstek =
0,7*raamhoogte Bron: Energie +
► CONTRA:
› Alleen mogelijk op de
zuidgevel
› Weinig of niet flexibel/regelbaar
› Geen wering van diffuse
straling
27
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER
Lichttransmissie (LT) en Kleurweergave van de beglazing
(RD65 ou Ra)
Helder glas Selectief glas
Lichttransmissie: 80%
RD65 = 98%
Lichttransmissie: 70%
RD 65 = 96%
Zonwerende beglazing: LT 50% / FS 28% - RD65 = 93% Bron: Energie +
Weerkaatsing
Weerkaatsing Weerkaatsing Zonne-
factor
Transmissie .
Transmissie
Absorptie
Absorptie
Zonne-
factor
Bron: Gids Duurzame Gebouwen - G_WEL02 –
Het thermisch comfort verzekeren, Leefmilieu
Brussel 2013
Mobiele buitenzonwering
● Toepassing op de zuid-, oost- en westgevels
● Zonnegordijnen - Typische waarden:
› g = 0,07…0,40
› Lichttransmissie = 0,07 ... 0,40
● Oriënteerbare en mobiele, gemotoriseerde lamellen
► Typische waarden:
› Factor g = 0,15
› Lichttransmissie = 0,5
● Contra
► beheer
► kosten
► Essentiële bescherming tegen wind
► Onderhoud (motoren, bladen)
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER - Zonnewinsten beperken
Zonwering tegen verblinding
visueel comfort
Zonwering aan de buiten- of
binnenkant
29
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER - Zonnewinsten beperken
Zonwering tegen oververhitting
thermisch comfort
Zonwering aan de buitenkant
Bron: Cenergie
30
Beglazing met zoncontrole
► PRO:
› Goedkoop
› Lange levensduur, geen onderhoud
› Vrij zicht naar buiten
› Ook mogelijk voor renovaties: zonwerende folie
► CONTRA:
› Spiegeleffect kan als storend ervaren worden
› Minder warmtewinsten tijdens de winter
› Natuurlijk beperkte natuurlijke verlichting en dit het hele jaar door
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN
IN DE ZOMER - Zonnewinsten beperken
Zonwerende
beglazing
Spectraal selectieve
beglazing
G 0,10...0,45 0,17…0,43
TL 0,10…0,45 0,30…0,70
Warmtewinsten beperken door burotica
● Geïnstalleerd vermogen: maximaal 15 W/m² voor
kantoren … naar 6 W/m²
● Vermijd dat toestellen onnodig ingeschakeld blijven:
stand-by stand regelen 31
Warmtewinsten beperken door
kunstverlichting
● Geïnstalleerd vermogen
● Regeling
► Dimmen op basis van het binnenkomende daglicht
► Aanwezigheidsdetector
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER - De interne winsten beperken
32
Hoe meer je isoleert, hoe meer je de koude van de
lucht kunt benutten
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar koude
Verdeling van de koude- en warmtevraag over het jaar naargelang van de
buitentemperatuur – Bron: Architecture et Climat - UCL
Energievraag – gecumuleerd profiel volgens buitentemperatuur
Warmtevraag – lage energie
Koudevraag – lage energie
Warmtevraag – passief
Koudevraag – passief
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER
Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar koude
33
Intensieve ventilatie - principe
► Een controleerbare doordringbaarheid
van de gebouwschil organiseren
vensters,
roosters,
jaloeziekleppen, …
om het gebouw gratis af te koelen met
frisse buitenlucht
(meestal 4 tot 8 vol/h)
Bron: Cenergie
34
Nachtventilatie
► Beperkingen
› Kans op onaangename tocht en geluidsoverlast
› Privacy & inbraakveiligheid (beveiligde openingen)
› Enkel mogelijk indien voldoende (beschikbare) thermische massa
› Samenwerking van de bewoners (beperkte efficiëntie) OF motorisering van
de openslaande vleugels
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER
Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar koude
34 Bron: Energie +
Zware muren
(geïsoleerd langs buiten)
Lichte muren
(geïsoleerd langs binnen) Vloer
Vertrek met
weinig inertie
Geen wanden of
lichte wanden
Tapijt
Vertrek met
sterke inertie
Zware wanden
Tegels
Betonstructuur
Onmiddellijke toevoer
Uitgestelde werkelijke belasting
Opgeslagen warmte
Afgegeven warmte
35
3.1 Het lichtcomfort garanderen
Kwantitatieve gegevens
► Daglichtfactor (DLF)
► Daylight autonomy (autonomie bij daglicht)
Percentage van de gebruikte uren per jaar, waarbij het vereiste
minimale verlichtingsniveau verzekerd kan worden door natuurlijk
licht alleen. Voorbeeld: Een daglichtautonomie van 70% voor een werkplaats die in de week gebruikt wordt van 8 u
tot 18 u en een minimale verlichting van 500 lux houdt in dat de gebruiker in principe 70% van het jaar
enkel met natuurlijk licht kan werken.
► Eenvormigheid
36
3.1. Daglichtfactor
DLF < 0.5 % Onvoldoende
0,5 % < DLF < 1 % Laag
1 % < DLF < 2 % Voldoende
2 % < DLF < 3 % Goed
3 % < DLF < 5 % Zeer goed
5 % < DLF Opgelet
verblinding
Bron: Energie +
Werkblad
DLF
37
3.1 Het lichtcomfort garanderen – kwalitatieve aspecten
● Visueel comfort
► spectrum en variabiliteit van het natuurlijk licht (kleur en intensiteit)
► visuele communicatie naar buiten
Vergezicht dat het oog laat rusten nadat het naar een
voorwerp dichtbij gekeken heeft
● Gezondheid, welzijn, productiviteit
Het licht regelt het dagelijks bioritme, 24-uurritme genoemd
►Minder licht minder energie
► loomheid en tast de kwaliteit van de slaap aan
►seizoensgebonden depressies
38
3.2 Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
► A. Type van beglazing
► B. Glasoppervlakte
► C. Type van zonwering
39
3.2.B Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten Glasoppervlakte
● Daglichtinval >< Verlies
1,5 W/m²K >< 0,25 W/m²K
Venster 6x meer verlies
0,9 W/m²K >< 0,15 W/m²K
Lag
e-e
nerg
ie
Pass
ief
40
● Compromis tussen
► maximale daglichtinval
► maximale zonnewinst in de winter (woningen)
► beperkte zonbelasting in de zomer
► en minder verliezen door transmissie
● 20% van de vloeroppervlakte voor daglichtinval
3.2.B. Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten Glasoppervlakte
41
Daglicht > < Zonnewinst in de zomer
► risico van oververhitting
► bijkomend koudeverbruik
Zonnewinst bij heldere
hemel in België, door
dubbele beglazing.
3.2.B. Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten Glasoppervlakte
Bron: Energie +
Oriëntatie Z; helling 90°
Oriëntatie O; helling 90°
Oriëntatie Z-O; helling 90°
Horizontaal
Opvangen
Vasthouden
Verdelen
Opslaan
Warmtestrategie
42
3.2. B Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten Glasoppervlakte
●Verlichtingsniveau >< relatie met de buitenwereld
Zittende
persoon
Steunmuur 90 cm
Steunmuur 50 cm
Geen steunmuur
75.00 81.00 81.00 80.00 81.00 75.00
76.00 78.00 80.00 79.00 79.00 76.00
73.00 75.00 76.00 76.00 76.00 73.00
68.00 70.00 71.00 71.00 71.00 69.00
62.00 64.00 66.00 65.00 65.00 63.00
56.00 58.00 59.00 59.00 59.00 58.00
48.00 50.00 53.00 53.00 51.00 51.00
42.00 44.00 46.00 47.00 46.00 44.00
39.00 40.00 42.00 43.00 42.00 40.00
%
80.0+
72.0
64.0
56.0
48.0
40.0
32.0
24.0
16.0
8.0
0.0
76.00 81.00 81.00 81.00 81.00 76.00
76.00 79.00 80.00 80.00 80.00 77.00
74.00 76.00 77.00 77.00 77.00 74.00
68.00 71.00 72.00 72.00 71.00 69.00
62.00 64.00 66.00 67.00 65.00 63.00
55.00 58.00 58.00 58.00 59.00 57.00
45.00 48.00 49.00 50.00 50.00 47.00
37.00 39.00 41.00 42.00 42.00 38.00
33.00 36.00 37.00 38.00 37.00 34.00
%
80.0+
72.0
64.0
56.0
48.0
40.0
32.0
24.0
16.0
8.0
0.0
Helder glas
Selectief glas Afdak Lamellen Gebouw
Hypothese: Oppervlakte venster / oppervlakte gevel = 50
%
3.2.C Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten Keuze van zonwering Impact op de verlichtingskwaliteit
43
71.00 80.00 80.00 79.00 80.00 71.00
73.00 77.00 79.00 79.00 78.00 74.00
70.00 73.00 74.00 75.00 73.00 71.00
64.00 69.00 70.00 70.00 69.00 66.00
60.00 61.00 63.00 63.00 62.00 61.00
52.00 55.00 56.00 56.00 56.00 54.00
42.00 47.00 50.00 49.00 48.00 45.00
35.00 38.00 40.00 40.00 38.00 37.00
32.00 34.00 36.00 36.00 36.00 33.00
%
80.0+
72.0
64.0
56.0
48.0
40.0
32.0
24.0
16.0
8.0
0.0
61.00 73.00 73.00 72.00 73.00 60.00
68.00 72.00 74.00 74.00 73.00 69.00
67.00 71.00 72.00 72.00 69.00 66.00
63.00 66.00 67.00 68.00 66.00 62.00
56.00 58.00 60.00 59.00 58.00 58.00
47.00 48.00 52.00 50.00 51.00 49.00
36.00 39.00 42.00 40.00 39.00 37.00
26.00 33.00 30.00 33.00 31.00 31.00
22.00 27.00 25.00 30.00 28.00 26.00
%
80.0+
72.0
64.0
56.0
48.0
40.0
32.0
24.0
16.0
8.0
0.0
75.00 81.00 81.00 81.00 81.00 74.00
73.00 76.00 78.00 77.00 76.00 71.00
57.00 64.00 66.00 67.00 64.00 60.00
29.00 35.00 39.00 39.00 34.00 31.00
10.00 16.00 18.00 18.00 16.00 11.00
1.00 5.00 7.00 6.00 5.00 2.00
0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
44
Daglicht >< Zonnewinsten
3.2.C Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
Keuze van zonwering
Zonneblinden Mobiel
Tegen oververhitting en verblinding
Licht op de lamellen
Zicht naar buiten
45
3.2.C Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
Keuze van zonwering Daglicht >< Zonnewinsten
Binnenaanzicht van zonneblinden in twee
delen / Het onderste deel is afgesloten en
houdt de directe zonnestralen tegen, terwijl
het bovenste deel openstaat en het daglicht
binnenlaat
Jaloezie Mobiel
Tegen oververhitting en verblinding
Licht weerkaatst door de vloer
Zicht naar buiten
46
3.2.C Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten Keuze van zonwering
Daglicht >< Zonnewinsten
Bron: Cenerge
Diffuse transmissie van het doek: 2%
Verticale markies
Markies met uitsteek 38°
Markies met uitsteek 53°
Verlic
htingsste
rkte
(lx
)
Diepte (m)
50° boven de
horizon
50° boven de
horizon
47
Om te onthouden van de presentatie
● De notie comfort gaat veel verder dan het
thermisch comfort
● Het comfort vloeit voort uit een geheel van
aandachtspunten
● Passieve maatregelen genieten de
voorkeur
Nuttige links
● De Internetsite van Leefmilieu Brussel, meer bepaald de pagina over de vermindering van de geluidsoverlast in een stedelijk milieu
Start pagina > Particulieren > Thema’s > Geluid > Beperken van de geluidshinder in de stad
● De atlas “Geluidshinder door het verkeer–Strategische kaarten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest”
Start pagina > Particulieren > Thema’s > Geluid > De toestand in Brussel > Geluidskaarten en blootstelling van de bevolking
● Het vademecum van het stedelijk verkeerslawaai
Thema’s> Geluid> De actie van het Gewest > Doelgerichte bestrijding > Lawaai van het wegverkeer > Vademecum voor wegverkeerslawaai in de stad
● “Rustig wonen in Brussel - 100 tips om zich te beschermen tegen lawaai… en er geen te maken”, BIM, 2013
Start pagina > Documentatiecentrum > OnlineBibliotheek > Zoeken in onze publicaties > Geluid
o Energie+:
http://www.energieplus-lesite.be/
Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.:
49
o Alter-clim: hulpmiddel om natuurlijk
gekoelde ruimtes te ontwerpen:
http://app.bruxellesenvironnement.be/alter_clim
o Elisabeth Gratia, AMCO2361 – Physique appliqué au bâtiment – notes de
cours, Université catholique de Louvain, consultable en ligne à l’adresse
http://www-energie2.arch.ucl.ac.be/
50
Informatie over de natuurlijke verlichting van lokalen:
● De internetsite “l’éclairage naturel des bâtiments", van de Université
Catholique de Louvain: http://www-energie.arch.ucl.ac.be/eclairage/
● NBN L 13-002, Voorafbepaling van de daglicht-verlichtingssterkte bij
overtrokken hemel (benaderende grafische methode), Belgisch
Instituut voor Normalisatie, Brussel, 1972
● S.Reiter, A. De Herde, L’éclairage naturel des bâtiments, Presses
Universitaires de Louvain, 2004
(http://www.i6doc.com/fr/livre/?GCOI=28001100097400)
● F.Simon, JM.Hauglustaine, La fenêtre et la gestion de l’énergie -
Guide pratique pour architectes, Ministère de la Région Wallonne,
2002
http://energie.wallonie.be/fr/brochure-la-fenetre-et-la-gestion-de-l-
energie-guide-pratique-pour-les-
architectes.html?IDD=11690&IDC=6099
Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.:
51
Referenties Gids Duurzame Gebouwen:
http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/
52
● G_WEL00 - Welzijn, comfort en gezondheid in duurzame
gebouwen
Visueel comfort :
● G_WEL03 - Zorgen voor visueel comfort dankzij natuurlijk
licht
● G_ENE01 – Optimaal gebruik van kunstlicht
En om het akoestisch comfort te benaderen vanuit het
standpunt van de persoon die zich in het gebouw bevindt,
maar ook van de omwonenden:
● G_WEL01 - Het akoestisch comfort verzekeren
● G_PHY03 - De bijdrage van het gebouw aan de
geluidshinder in de wijk beperken
Referenties Gids Duurzame Gebouwen: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/
53
Voor het thermisch comfort:
● G_WEL02 - Het thermisch comfort verzekeren
● G_ENE03 - Transmissieverliezen beperken
● G_ENE04 - Infiltratieverliezen beperken
● G_ENE05 - Een hoge thermische inertie verzekeren
● G_ENE06 - Warmtelasten beperken
● G_ENE07 - Een passieve koelstrategie toepassen
● G_ENE10 - Verwarming, koeling en sanitair warm water:
efficiënte installaties garanderen
Referenties Gids Duurzame Gebouwen: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/
54
Contact
Isabelle BRUYERE
MATRIciel sa – projectbeheerder
Place de l’Université, 25 – 1348 Louvain-la-Neuve
: 010 24 15 70
E-mail: [email protected]
