UNIVERZITETI SHTETROR I TETOVS FAKULTETI I TEKNOLOGJIS DHE USHQIMIT DEGA E BIOTEKNOLOGJI

TEMA:Mjalti TEMA:Mjalti n rethinn e Kumanovs

-Punimi I diplomsdiploms-

Mentor: Doc.Dr.Zehra H.Musliu Tetov 2007

Kandidati: Halil Ibraimi

NJOHURI MBI INSEKTIN E QUAJTUR BLET Ky insek i vogl i quajtur Blet punon e frimzuar nga krijuesi i tij.Bleta duhet t prshkroje 360-460mij km pr t br 1 kg mjal,poahtu nj nga mrekullite e Blets 360sht paraqitja gjashtknshe e hojzave (1) pr t ciln Xhelaludin Rumi ka thn Nse n planett e tjera do t kishte njerz m t prparuar, m t ngritur , ne do t krenoheshim me hojzat e blets. N gjuhn shkencore t gjitha bletat i prkasin familjes Apis .Bleta komunikon me bletat tjera me an t nj gjuhe t vecant , t ashtuquajtur vallzuese. vallzuese. Shkenctari Gjerman Karl von Frishi n unuverzitetin e Mnihut n Gjermani,n vitin 1940 e zbuloi i pari domethnjen e vallzimit t bletve.Bleta sapo e zbulon burimin e ushqimit ato kthehet n zgjua nprmjet tingujve e gjuhes s saje vallzueseua tregon shoqve vendnodhjen e ushqimve t sapo zbuluar. Sipas zbulimeve shkencore, bleta sht shum m e zgjuar se superkompjutert e fuqishm.Truri mund ti kryje 10 triljon veprime pr nj sekond . N pranvern e vitit 1983 instituti i Smithsonianit mbajti nj simpozium pr intelegencn e insekteve . N at simpozium ishte edhe etnologu i njohur gjermane Xhejms L. Gould. N eksperimentin e tije ai paraqiti dshmi t shumta pr rrugt dhe mnyrn se si gjejn bletat burimet e reja t ushqimit . Pr t arritur kt Gould u siguroi bletve ushqim t mjaftueshm. M pas ai e oi ushqimin m larg. Ashtu siq e kishte parashikuar Gouldi, pas disa levizjeve t pakta blett e gjetn vendodhjen e re t ushqimit .

1.1HISTORIKU DHE PRDORIMI I MJALTS Njohurit mbi vlern dhe prdorimin e mjalts jan njohur q nga kohnate e lashta ,dhe gjat periudhave t ndryshme hitorike mjalta sht prdor pr qllime t ndryshme. Egjiptjant e vjetr kan ditur pr aftesin shruese t mjaltit 3.000 vjet para ers son. Edhe asirint 2950-2050 vjet para ers sone kan ditur mjaft pr bletarin . 2950N kohn e Saragonit trupat e vdekur i kan lyer me mjalt dhe me dyell. Edhe n Indi dhe n Kin kan pasur nj dashuri dhe respekt t vecant pr bletarin dhe kan ditur n mnyr t shklqyeshme t prdorin mjaltin pr t shruar smundje t ndryshme . N palestin bletaria ka qen aq e zhvilluar, saq e quanin Tok n t ciln rrjedh mjalt dhe qumsht .Udhprshkruesi grek Straboni n vitin 63 p.e. s. re thot se .Udhprshkruesi prodhimi dhe prdorimi i mjaltit n Arabi ishte tejet i madh.Arabt sipas tij, e quanin mjaltin si dhunti t Zotit dhe eliksir(5) jetsore . Mjeku i njohur bullgar Dr .Stojmir Mladenov n librin e tij t njohur Mjalti dhe shrimi i tij me mjalt , n mes t tjerash thekson Muhamedant kan qen bletar t afirmuar dhe me shumic e kan prdorur mjaltin.M tutje ky thot:Edhe Kurani bn fjal pr mjaltin.M thot:Edhe vetit shruese t mjaltit. Gjithashtu duke u bazuar n haditht e Muhamedit a.s ai i kshillon t smurit me kto fjal:Hani mjalt se nga ai keni shrim . fjal:Hani Edhe sot mjalti ka nj prdorim t fuqishm n lami t nryshme, si pr ushqime ashtu edhe n industri, n farmaci ,n kozmetik , n konzervim etj.

2.1 MJALTI ka quajm n t vertet mjalte?Sipas direktives 74/409/EEC,Mjalti sht 74/409/EEC,Mjalti produkte i bletve mjaltprodhuese prej nektarit t luleve apo taitje e sekrecionit q rrjedhin nga pjest e gjalla t bimve , ku blett e mbledhin , transformojne , kombinojne me materjet e tyre specifike dhe i ruajn dhe lene t maturohen n hojet e zgjojeve . Ku ai ushqim mund t jete i lngt,viskoze, apo i kristalizuar. Nektari sht lng i mbl i cili formohet nga nektarina e bimve t cila lulzon. Taitja e sekretit sht nje lng i mbl i cili formohet nga gjethet n form t vesave t imta npr gjethe dhe pjesve t tjera t bims.N disa vende t ndryshme , n baz t prejardhjes s mjaltit dallojm dy lloje t mjaltve edhe at:Mjalt nga nektari dhe mjalt nga vesa .Mjalti nga nektari mund t jete nj lulore (monoflor), i cili fitohet nga nj lloj nektari i nj bime ( i bagremve , blinit,gshtejve etj )dhe shum lulore ( poliflor ) mjali i cili fitohet nga nektari i bimve t ndryshme , ku njihen si(mjalt i livadheve , mjalt i malit dhe t tjera lloje).Tek ne n baz t rregullores 4/85 , pr nga prejardhja e mjaltit dallojme :1) Mjalt i cili mund t jet vetm nga nj lloj bime edhe at (i blinit, bagremit ,sherbelas etj),2)mjalt lulor dhe 3) mjalt i malit. Mjalti icili mund t jet vetm nga nj lloj bime sht prodhim nga blett mjaltprodhuese t cilt e prodhojn nga nektari i nj lloji bime mjaltore .Mjalti i cili llogaritet si mjalt vetm nga nj lloj bime,ai patjeter t ket shije dhe er t asaje bime pr t ciln bhet fjal.M ane t s cils t dominoje numri i polenit t bims s caktuar n fjal.

Mjalti lulor sht prodhim nga blett mjaltbartse t cilat e prodhojn nga nektari i luleve t ndryshme mjaltore ku ne mund t dallojm lloje t ndryshme t mjalteve lulore. Mjaltet lulore m t rndsishme q mund ti dallojm jan: Mjalti i bagremit, Mjalti i krenit, Mjalti i blinit , Mjalt prej sherbelas , Mjalt i livadheve, Mjalti i lucerjs, Mjalti nga pambuki , Mjalt nga lule dyelli , Mjalt nga duhani, Mjalt nga molla , Mjalt nga mjedra , Mjalt nga zhumbrica , Mjalt nga panxhari , Dhe shum lloje t tjera t mjalteve lulore.Por me gjith ate rall her blett orjentohen n nj lloj lule, andaj ne i dallojme n ba t dominimit t ngjyrs ,shijes apo aroms kuptohet edhe analizat laboratorike dhe prcaktojm se fare lloji i mjaltit sht .

Mjalti i malit sht nj prodhim i bletve mjaltprodhuese nga prberja mjaltore e pjesve te gjalla te bims i cili mund t gjendet si mjalt i gjethegjilprs apo i gjethehapurave dhe kan shije dhe er t llojit t ndryshm nvarsisht nga bima e caktuar.

Nvarsisht nga mnyra e prpunimit mjalti i bletve lshohet n shitje si : Nvarsisht nga mnyra e prpunimit mjalti i bletve lshohet n shitje si : Mjalt n dyll i cilin nuk ka qen i shtrir dhe i cili ka qen i mbyllur n 9/10 kafaz , Mjalt me copza t dyllit i cili dyll nuk ka qen i shtrir dhe ka qen i mbyllur m s paku n 4/5 kafaz .Pesha e mjaltit n krahasim me mjaltin n dyell duhet t jet m s paku 1:4, Mjalt i centrifuguar nse sht fituar me an t centrifugimit n baz t rregullave t dyellit t pa shtrire Mjalt i shtridhur, n rast se sht fituar me shtridhjen t ftoft t dyellit Mjalt i ngrohur ,n rast s sht fituar me an t nxemjes s coptuer t dyellit n50C. n50

2.2 PRBERJA KIMIKE E MJALTIT Mjalti i blets prmbane mbi 70 materje t ndryshme, t cilat shrbejn pr zhvillim dhe funksionin e organizmit t njeriu Prbrsit parsore t mjaltit jan karobohidratet .Ata paraqesin 95-98% nga materjet 95e thata .Karbohidratet n mjalt jan t paraqitura prej 2 monosaharideve ,11 disaharideve ,dhe 12 oligosaharideve .Nj numr i madh i ktyre sheqernave nuk jan t pranishm n bim dhe kafsh ,por sintetizohen vetm nn veprimin e enzimit invertaza mbi nektarin dhe sekrecionet e taitura nga bima . Nga t gjitha sheqernat e pranishm n mjalt pjesa m e madhe (mbi 68% nga mjalti i nektarit dhe mbi 62% nga mjalti i tajimit t sekretit bimor )bien n monosaharide glukoz dhe fruktoz , t cilt jan t pranishm si sheqerna inverte .Sheqeri invert i jep mjaltit nj rndsi t madhe biologjike dhe profillaktike , pasi q t pa ndryshuara kalojn n gjak , pa u paraqitur rritje e sheqerit n gjak. Mjalti i bletve nga m shum bim prmban 5% saharoz, por disa lloje mjaltesh tjera si (i bagremit , i duds(10))pqindja e saharozs sht edhe nga 8-10% .Por ama n 8qofte se blett ushqehen vetm me lule , transformimi i saharozs n sheqer invert ,thuaj se , gjithnje sht i plot , dhe ai mjalt prmban numr t vogl t saharozs (m pak se 1%). N qoft se bletve i japim qllimishte saharoz ather ata nuk arrinr q ta invertojn , dhe n mjalt ngeln nj prbrje relative e madhe e saharozs . Gjithashtu paraqitja e njt mund t ndodh n qofte se zgjoat mbahen n afersi t ndonj ndrmarje t sheqerit ,n t vrtet afr ndonj deponije trektare t sheqerit , pasi q bletat n keta vende gjejn ushqim t mjaftueshm t saharozs.

Uji sht komponenta e dyt q gjendet n mjaltin e bletve .Prmbajtja e ujit gjendet nga 15 deri n 23%.nga ajo nvaren disa dukuri fizike t mjaltit si p.sh(kristalizimi ,viskoziteti,fortesija relative etj). Acide organike gjenden n sasira t vogla n mjalt si p.sh acidi citrik, acidi oleik , acidilaktik,acidi i vens , acidi i molls, acidi benzonik etj.Nj numr i madhe i ktyre acideve qndrojn n mjalt si estere nga e cila nvaret aroma e mjaltit . Kripera minerale gjithashtu jan t pranishem n mjalt edhe ate m s shumti ,fosfate ,kloride dhe sulfide ,poashtu mikro dhe makroelemente.

2.3 KARAKTERISTIKAT E MJALTIT Mjalti sht ushqim m i tretshm nga t gjitha produktet ushqimore .Ilustrimi i ksaje sht ajo se organizmi i njeriut e prdor at ashtu siq hi nga jasht duke mos mbetur asgj.Vlera energjetike e 1 kg mjalt sht gati 13.800 J,kurse masa specifike e mjaltit sht gati1,41 -1,45 n 20C.Nga praktika 20 dihet se mjalti nuk miket dhe nuk mbin. Don t thot se posedojn antimikrobik t ashtu quajtura aftesi baktericide, n t vrtet ka aftesi konzervuese pr shkak se ka masa inhibuese ,gjithasgtu n kte drejtim ndihmon edhe sasija e madhe e sheqernave (nje arsije pr ta mbajtur n shtipjen osmotike t lart) dhe thartir t ult me pH t mjaltit 3,23,26,5 dhe n baz t disa autorve t tjer 3,7-6,5 ,ku n baz t ketyre kushteve 3,7mikroorganizmat nuk munden t zhvillohen. Edhe pse shum rrall, por n literatur jan potencuar lloje t helmueshme t mjaltit ,n t vrtet helmim nga mjalti .Asi lloj mjalti sht i prodhuar nga blett t cilat thithin nektar nga lulet e disa bimve t posame si p.sh. Azalea pontika,Azalea indika etj. Arsija pr helmim nga ky lloj mjalti sht se prmban drogn e cila quhet adreometotoksin dhe disa glikozide t cilt gjenden n kt lloj mjalti.

Konzistenca e mjaltit mund t jet i lngt ,gjysm i krisalizuar dhe i krisalizuar. Konzistenca e mjaltit nvaret nga pmbajtja e ujit .Kur uji sht mbi 21% ajo sht nj shenj se mjalti sht fituar me an t centrifugimit, bhet fjal pr mjaltin i cili nuk sht maturuar.N konzistencn e mjaltit nuk nvart vetm nga prqndrimi i ujit, por edhe nga lloji i sheqerit.Mjati e ruan konzistencn e vet deri n nj koh, dhe pastaj kristalizon. M s shpeshti kristalizojn ato lloje t mjaltrave t cilt prmbajn m shume glikoz dhe saharoz,kurse fruktoza nuk kristalizon. Gjat kristalizimit dallojm dy pjes,nga lart lngun dhe nga posht pjesn e ngurt.Kjo nvaret nga mardhnja n mes te fruktozs dhe glukozs. Disa lloje t mjalteve si p.sh.(i bagremit , i gshtejs) nuk kristalizojn, kurse t tjert si p.sh. nga (panxhari,duda etj) kristalizojn shum shpejt. Mjaltin e kristalizuar mund t shndrrohet n t lngt me an t nxemjes n banjo ujore.Por ama pr t ruajtur dobit biologjike te mjaltit, temperatura e nxemjes nuk duhet t jet m e madhe se 50C.Dhe n qoft se mjalti e ndrron 50 gjengjen e tij n m t lngt ather bhet fjal pr falcifikim apo mjalt t thartuar.

Ngjyra mund t variroj nga njgyra e elt n nians t errt.Mjalti nga nektari mund t jet i pa ngjyr,e verdh n t elt me shklim t gjelbrt,e verdh deri n t verdh t mbyllur,e verdh limonit,e verdh e art,i kuq deri n t kuq t kaft.Mjalta e dudave sht i errt edhe at n t errt kafe ,t errt t gjelbrt, por kur te fitohet nga drunjt gjilpanor sht m i elt.Ngjyra e mjaltit nvaret nga materjet prbrse t cilet gjenden n nektarin:karotine,ksianofile,hlorofile etj. Aroma lloje t ndryshme t mjaltrave kan arom specifike,n baz t asaj se nga e ka prejardhjen d.m.th nga cila bim.Ajo nvaret nga materjet organike ,t ndara nga qelizat speciale,t cilat gjenden n nektaret. Me gjith ate ,aroma sht e kndshme, karakteristike, dhe n shum raste nvaret nga bima,nga e cila perfitohet mjalti.Disa lloje t mjaltrave kan arom t dobt si p.sh.i gshtejeve, i panxharit,por disa t tjere,jan pa arom.Mjalti mund t pranoj aroma edhe nga jasht, andaj nuk duhet t skladohet n vende ku nuk sht rrymimi i ajrit i mire, apo n nj vend t prbashkt me produkte t cilat posedojn er t forte si.p.sh me peshqit ,djathin,me turshija etj. Shija mjalti i bleteve ka shije t mbl,specifike pr lloje t ndryshme.mblsira e mjaltit nvaret nga koncentrimi i llojit t sheqerit i cili gjendet n t .Mjalti i cili ka m shum fruktoz sht m i mbl.Mjalti, i fituar nga blett t cilat ushqehen me sirup t sheqerit apo i fallcifikuar me sheqer invert artificial, me glikoz industriale, pekmez,me zhelatin sht me mblsir t zvogluar.Disa lloje t mjaltrave si.p.sh.i duhanit ,gshtejve etj kan shije djegs m t dobt apo m t fort. Materjet fizike nuk jan t lejuara n mbrendi t mjaltit apo sipr t gjenden materje fizike si.p.sh gjethe,kasht,mbetje nga pita e blets,krah te blets apo edhe vet bleta etj.(22)

2.4 CILSIT E MJALTIT N SHITJEPrbrsitLloje t ndryshme t mjalteve t blets Nektari i Njluloreve dhe Shumlulore 1.Uji n %jo m shum se: 2.Sheqer invert n %jo m pak se: 3.Saharoza n %,jo m shum se: 4.Jotretshmrijane e materjeve n uj ne%jo m shum se: 5.Materje minerale(hyri)n % jo m shum se : 6.Tharrtire ne cm,1n baza e natriumit n 100g mjlt,jo m shum se: 7.Aktiviteti i diestazs n baz t Gotes,jo m pak se: 8.Florehidroksimetili n mg n100g,jo mshum se: 9.Vrtetimi i glikozs: 10.Shenja t fermentimit: 11.Shtesa t substancave: 21 68 5 0,1 0,5 4 9 2 negative nuk lejohet nuk lejohet Nektari i Bagremit dhe Lavandurs 21 65 8 0,1 0,5 4 4 8(i bagremit) 9(i lavandurs) 2 negative nuk lejohet nuklejohet Nektari Duds 21 62 8 0,1 m s paku 1%

2 negative nuk lejohet nuk lejohet

2.5 KONTROLLI I CILSIS S MJALTIT Pr tu vrtetuar cilsija e mjaltit bhen analiza me t cilat do t vrtetonim cilsit biologjike,prbrsit kimik,cilsija e mjaltit dhe gjitha analizat tjera me t cilat mundet t vrtetohet fallcifikimi i mjalts.Pr kt qllim shfritdzohen shum mnyra edhe at: 1.Analizat organoleptike, 2.Analizat fiziko-kimike , fiziko 3.Analizat e pluhurit t lules n mjalt, 4.Analizat biologjike.

2.6 FALLCIFIKIMI I MJALTIT Pr shkak se mjalti sht ushqim relativisht i shtrejt dhe pr arsije se sht rritur prdorimi i mjalts n vitet e fundit ,pr arsije trgtare,shum shpesh bletart (dhe jo bletart) t cilt n mnyr jo t drejt t perfitojn ata prodhojn dhe lshojn n shitje mjalt i cili sht i falcifikuar. Falcifikimi i mjaltitit bhet ne dy mnyra edhe ate me pjesmarrjen e bletave dhe pa pjesmarrjen e bletave. Mnyra e par e falcifikimit t mjaltit papjesmarrene ebletave sht shum thjesht kurse mjalti shum jo cilsor,dhe bhet n at mnyr ku i shtohet sheqer i dendur sirup i cili przihet me mjaltin natiror ,m shum nxefet duke e prziher vazhdimisht.N kt mnyr rritet sasija e t ashtuqujturs mjalt.N kohn e fundit ky falcifikim i mjaltit n vend t sirupit t sheqerit prdorin sheqer glikoza i cili shitet n form t sirupit t dendur dhe ka mim t ult.I cili falcifikim bhet duke e nxefur n mnyr t vazhdueshme dhe duke i shtuar sasira t vogla t mjaltit natyror dhe n kt menyr prodhojn mjalt t falcifikuar bletart e pa ndrgjegjshm. Mnyra e dit e prfitimit t mjaltit t falcifikuar i cili prfitohet me pjesmarjen e bletve .Blett ushqehen me nj sasi t madhe me sirup t sheqerit,dhe mjalta e prfituar n at menyr shndrrohet n nj mjalt me sasit madhe t saharozs,dhe me sasira t vogla t materjeve minerale ,t cilat materje i posedon mjalta natyrale.

2.7 SKLADIMI I MJALTIT Panvarsisht se mjalta e bletve sht nj ushqim i qndrueshm , skladimi i mjalts n mnyr t rregullt ka domethanje n ruajtjen e prbrsve organoleptik dhe n kualitetin.n qoft se ka nj sasi t madhe t ujit dhe temperatura t larta TC e T shpejton fermentimin.Pr tu mbrojtur nga lagshtija, dhe duke e ditur se mjalta pranon erra t huaja , kerkohet ai t skladohet n en t ndryshme,kanta dhe bure t nryshme t cilat munden t mbyllen hermetikisht.Kta mund t jen en nga metali ,lim i ngjirosur me zinge , qelq, por n kohn fundit gjithnj e m shum po prdoret en nga plastika t cilat jan n gjenjgje t durojn tamperatura t larta,dhe pa erra. Mjalta ruhet n en hermetikish t mbillura, edhe ate n en t thata,t pastra,t errta dhe vende me rrimim ,ku vendi m i mir sht n qoft se TC n t sht 10Cdhe T 10 15 15C,dhe Lagshtia e ajrit t jetrreth 50-80%.Mjalti n hoja skladohet n kushtet t njta , ku hojat 50mbshtillen me letra t cellofanit.N qoft se i prmbahemi rregullave mjati mund t qendroj m gjat. Por me gjitate n qoft se mjala rrin m gjat e humb aromn. Gjithashtu n vendet ku ruhet mjalti nuk duhet t mbahen asnj far hemikalije por edhe ushqime t cilat kan erra t rnda sijan qepa, peshqi,djath ,turshij,benzin,naft etj, pasi q n qoft se mjalti nuk sht i mbyllur hermetikisht mund q ti pranoj kta erra t ktyre produkteve dhe ky mjalt m nuk sht pr prdorim.Poashtu ruajtja e mjatit n vende me lagshti nuk sht e preferushme pasi mjalti sht produkt hidroskopik dhe shum let dhe shpejt e thithn lagshtin, ku pqindja e ujit rritet n mjalt dhe n t fillojn disa reaksione kimike ku vjen deri te prishja e mjatit.

2.8. PRDORIMI I MJALTIT N LAMI T NRYSHME Mjalti prdoret n lami t nryshme edhe ate : N mjeksi popullore, N kozmetik, N stomatologji, N veterinari, N ushqimin e fmijve etj.

3.1.REZULTATET E FITUARA NGA ANALIZAT LABORATORIKE Analizat laboratorike jan br n institutin e veterinaris n Shkup. Nga lloje t dnyshme t mjaltrave dhe vendeve te ndyshme n rrethinen e Kumanovs, ku mjalti i bagremit esht mar n fshatin Opaj t komuns s Likovs Kumanov kurse mjaltin e malit n fshatin Orashac t Kumanovs dhe nj sht i bler.Dhe nga kto lloje t mjaltrave jan br kto analizat :aciditeti i :aciditeti prgithshm,uji, sheqernat e reduktuar,materjet minerale,materjet jo t tretshm n uj,dhe saharoza dhe nga kto analiza kemi prfituar kto t dhna.

3.1.1ANALIZAT E ACIDITETIT T PGJITHSHMN baz t analizave t bra kemi prfituar kto t dhana pr aciditetin e prgjjithshem ku grafikisht sht paraqitur n grafikonin nr 1. ACIDITETI I PGJITHSHM14.8 14.4 12.8 1514.5 14 13.5 13 12.5 12 11.5 1 2 3 1 14.8mmol 14.4mmol mjalti i malit 2 3 mjalti i bagremit mjalti i bler

12.8mmol

nga ky grafikon shifet se mjalti i bagremit aciditetin e prgjithshm e ka 14.8mmol n 100gr mjalt t marur pr mostr,mjalti i bler aciditetin e prgjithshm e ka 14.4mmol n 100gr mjalt dhe mjalti i malit 12.8mmol n 100gr mjalt.

3.1.2 ANALIZAT E UJITGjithashtu n baz t analizave t bra kemi prfituar kto t dhna pr ujin ku grafikisht sht paraqiur n grafikonin nr 2. ANALIZAT E UJIT13.40% 12.10% 13.50% 12.02% 13.00% 12.50% 12.00% 12.1% 11.50% 11.00% 1 2 3 12.02% mjalt i bagremit

13.4%

mjalt i blem

mjalt i malit

1 2 3

nga ky grafikon shifet qart se mjalti i bagremit prindjen e ujit e ka 13.40%, mjalti i bler prindjen e ujit e ka 12.10% dhe mjalti i malit prindjen e ujit e ka 12.02

N baze t analizave t bra pr sheqernat e reduktuar kemi prfituar kto t dhna ku grafikisht mund t shifen n grafikonin me nr 3. SHEQERNAT E REDUKTUAR68.20% 65.68% 70.00% 69.40%69.00% 68.00% 67.00% 66.00% 65.00% 64.00% 63.00% 1 2 3 68.20% 65.68% mjalt i blem 69.40% mjalt i bagremit mjalt i malit

3.1.3 ANALIZAT E SHEQERNAVE T REDUKTUAR

1 2 3

pra nga ky grafikon mun t perceptojm s mjalti i bagremit prmban 68.20% sheqerna t reduktuar ,mjalti i bler prmban 65.68% dhe mjalti i malit prmbane 69.40% sheqerna t reduktuar.

3.1.4 ANALIZAT E MATERJEVE MINERALEGjat analizave t materjeve minerale kemi arritur kto rezultate ku jan t shprehura n mnyr grafike n grafikonin nr 4. MATERJET MINERALE0.35% 0.32% 0.40% 0.40% 0.35% 0.30% 0.25% 0.20% 0.15% 0.10% 0.05% 0.00% 1 2 3 0.35% 0.40% 0.32% 1 2 3 mjalt i malit mjalt i bagremit mjalt i blem

N kto analiza siq shihet edhe n grafikonin kemi rezultuar me kto t dhna pra mjalti i bagremit prmban materje minerale 0.35%, mjalti i bler prmban 0.32% dhe mjalti i malit prmban materje minerale 0.40%.

3.1.5 ANALIZAT E MATERJEVE JO T TRETSHME N UJPoashtu edhe gjat analizave t materjeve jo t tretshm n uje kan rzultuar kto t dhna ku jan t paraqitura n grafikonin me nr 5. MATERJET JO T TRETSHM N UJ0.03% 0.03% 0.02% 3 0.020%mjalt i malit

0.030% 2mjalt i bler 3 2 1

0.030% 1mjalt i bagremit

0.00%

0.01%

0.01%

0.02%

0.02%

0.03%

0.03%

edhe n kt garafikon jane dhn t dhnat e analizave t materjeve jo t tretshm n uj ku mjalti i bagremit ka materje jo te tretshm n uj 0.030%, pashtu edhe mjalti i bler ka 0.030% materje jo t tretshm n uj kurse mjalti i malit ka 0.020%.

Rezultatet e arritura gjat analizs s llojeve t mjaltrave p prindjen e saharozs jan t paraqitura n mnir grafike n grafikonin nr 6. ANALIZAT E SAHAROZS3.40% 6.05% 3.60% 3 3.60%

3.1.6 ANALIZAT E SAHAROZS

mjalti i malit

6.05%

2

mjalti i bler

3.4%

1

mjalti i bagremit

0.00%

1.00%

2.00%

3.00%

4.00%

5.00%

6.00%

7.00%

Series1

edhe n grafikonin e fituar nga analizat e saharozs kemi kto rezultate ku mjalti i bagremit prmban 3.4% saharoz ,mjalti i bler ka prindjen e saharozs 6.05% kurse mjalti i malit ka prindjen e saharozs 3.60%.

3.2 KONKLUZIONI N baz t gjitha analizave laboratorike vim n prfundim se aciditti i prgjithshm nuk sht i prshtaqm n baz t rregullores 4/85 t R.Maqedonis , por esht i rritur , gjithashtu edhe parametrat e ujit nuk jan t prshtaqme, por prqindja e ujit te t gjitha llojet e mjaltrave t analizuara sht m i ult n baz t t njets regullore. Kurse sa i prket sheqernave t reduktuar, materjeve minerale, materjeve jo t tretshme n uj dhe prmbajtjes s saharozs kto parametra jan n kufi t normales. Andaj n baz t ktyr t dhnave ne vime n prfundim se mjaltrat e analizuar t rrethins s Kumanovs dhe mjalti i bler, nuk i plotsojn kushtet pr tregti pasi q gjitha parametrat e analizuara duhet ti plotsojn standardet e krkuara n baz t rregulloreve t Republiks s maqedonis .