Download - MiengDaLua Balzac

Ming Da La

Ming Da La

Tc gi: Honor de BalzacTh loi: Tiu Thuyt

Website: http://motsach.infoDate: 11-October-2012

(mobile version)

Trang 1/677 http://motsach.info

Ming Da La

S Lc V Tc Gi Honor de Balzac (1799-1850) l nh vnhin thc Php ln nht na u th k 19,bc thy ca tiu thuyt vn hc hin thc.ng l tc gi ca b tiu thuyt s Tn tri (La Comdie humaine). Cuc i Honor de Balzac sinh ngy 20 thng 5 nm1799 Tours. ng l con trai ca Bernard-Franois Balssa v Anne-Charlotte-LaureSallambier, h Balzac c ly ca mt gianh qu tc c Balzac d'Entraigues. Cuc ing l s tht bi ton din trong sng tc vkinh doanh - l tng kt chung v thithanh nin ca Balzac t khi vo i cho nnm (1828): Hai ln ng c vo Hn lm vinPhp u tht bi. ng ch tht s c vnn Php cng nhn sau khi mt. Ngi ng


Ming Da La

h ng nhiu nht khi cn sng l VictorHugo. ng c mt sc sng to phi thng,kh nng lm vic cao. Thng ch ng mtngy khong 2 n 3 ting, thi gian cn lilm vic trn mt gc xp. S nghip Giai on 1829-1841 Sau tiu thuyt lch s Les Chouans (Nhngngi Chouans, 1829), Balzac cho ra i lintip nhiu tc phm ni ting, trong nhiucm hng v ch khc nhau: La Peau dechagrin (Ming da la, 1831), Le Mdecin decampagne (Ngi thy thuc nng thn,1833), La Recherche de l'absolu (i tm tuyti, 1833), Eugnie Grandet (1833), Le PreGoriot (Lo Goriot, 1834). Trong s nghip sng tc Balzac vit vnhiu ti v mi vn u c mt s tcphm, to nn s a dng trong t tng cng


Ming Da La

nh trong ngh thut ca ng. Balzac lnlt i qua nhiu phong cch tr tnh, chmbim, trit l v dn dn thit lp mt h thngcho cc sng tc ca mnh, bao gm cc ch: nghin cu trit hc (nh cc tc phmMing da la, i tm tuyt i, Kit tc vdanh...), cm hng thn b (nh: LouisLambert, Sraphita), nghin cu phong tc(trong ng thit lp mt h thng cc tim ng gi l cc "cnh i" v cuc i cng v nh mt tn hi kch ln). Giai on 1841-1850 Balzac bt u cng vic tp hp li cc tcphm theo ch v thng k sp t litrong mt h thng c tn chung l Tn tri. T tng v ti nng ngh thut Balzac l nh vn sm c thc v s ti hincuc i mt cch hon chnh mi gc


Ming Da La

cnh ca n v c t trong h thng mng v nh mt "cng trnh kin trc ca vtr" vi tnh cht va h thng va honhtrng t cc tc phm ca ng. V tr y lcuc i nhn qua nhn quang ca ng to nnmt "th gii kiu Balzac" in r du n ca"cm hng v m".[1] V vy, v tr trong tiuthuyt Balzac l mt "v tr c sng to hnl c m phng". Ph phn hay cht ph nh cao l kha cnhc ch khi ni v tiu thuyt Balzac: quas nghip sng tc ca Balzac c mt x hi vcon ngi di th ch t sn b phi by vitt c xu xa tiu cc, cng t y nhng nikh au, nhng tn bi kch xy ra cho nhiungi, nhiu hon cnh trong mt x hi mng tin l chn l. V s trng ca Balzac l vic miu t ci xu,ci c trong x hi t sn mt cch thu o vsc so qua h thng ngn t v phong cchthch hp, v y cng chnh l nguyn nhn


Ming Da La

gy ra mi c cm ca gii ph bnh ngthi i vi Balzac. Nn nhng nhn vt gy n tng mnh nhtv thnh cng nht ca Balzac l nhng nhnvt phn din, thng c tc gi cho xuthin nhiu ln trong nhiu tc phm ngic theo di chng ng pht trin tnh cch,s phn, nhng bc thng trm trong cucchen chn trong th gii ng tin, m mu vti c (Rastignac xut hin trong ba quyn: LoGoriot, Bc thng trm ca k n, Ming dala, hay Lucien Chardon xut hin trong Vmng, Bc thng trm ca k n, v Vautrintrong Lo Goriot. Ngc li, kha cnh khng nh ci p trongcc tc phm ca Balzac b cho l yu: "Nhngnhn vt c hnh trong tiu thuyt Balzac khm nht..."[2]. hoc: "Nhng nhn vt trongtiu thuyt Balzac u c c ch tnh cm vphong cch thng tc. Khi mun din t sthanh lch qu phi, ho hip th Balzac thng


Ming Da La

khoa trng mt cch cu k: ngi ph nc hnh v cc c thiu n c khc hamt cch ngng nghu..."[3]. Vd: Trong tcphm "Nhng qu b cu k rm", th mt snhn vt bo gia nhn mang ra "mt thcht lng cn thit cho cuc sng" (nc) mi khch. Tiu thuyt ca Balzac phn nh hin thc xhi khng my tt p, nhng chnh Balzac litng khng nh:" X hi t tch ra hocxch li gn hn vi nhng quy tc vnh cu,vi ci chn thc, ci p, tiu thuyt phi lmt th gii tt lnh hn..." (Li ta Tn tri) Nh vy, th gii ngh thut ca Tn tr ikhng n thun l phn nh ci thin, ci ctrong x hi, m iu Balzac mong mi chnhl ci to x hi ngy cng tt p hn. Ngh thut ca Balzac cng l vn tnggy tranh ci, khi vn c kin cho rng "ng


Ming Da La

c mt bt php thiu thoi mi, thiu sthun cht, nhng vng vng c th y ctnh th hin mt kh cht mnh m", "li vnti tm hn n" (confus), "s thng tc"(vulgaire)... ng trc nhng biu hin nhiu nh ph bnh thi trc nh: nh l lunlng mn Sainte Beuve khng thch li thhin (vn phong) ca Balzac, nh hin thc duym - nh vn Gustave Flaubert "cau my"nhn xt "gi nh Balzac bit vit vn". V nth k XX nh vn Andr Gide cho rngBalzac lm cho tc phm ca ng tr nncng knh bng "nhng yu t hn tp, honton khng th ng ha c bng tiuthuyt". Cn Marcel Proust lng l trc cuhi "ngh thut ca Balzac c hay khng?".ng thi Andr Gide v Marcel Proust cngtha nhn rng "c nhng nhc im khngth tch ri khi nhng tc phm ca ng".

Ch thch


Ming Da La

[1] Cm hng v m: c hiu l nhng tc phmvn chng phn nh hin thc thi i ca x hi vs phn ca con ngi x hi nh s tha ha ca conngi trong x hi m ng tin chi phi tt c gi tro c v cc mi quan h x hi. Nh nhng nhnvt trong Lo Goriot (Le pre Goriot) sn sng chytheo ng tin v quyn lc ch p ln nhng gi tro v tnh cm thing ling nht. Cm hng vi m: c hiu l nhng tc phm vnchng i su vo th gii ni tm ca con ngi khicon ngi ng trc nhng kh khn thch thc cacuc sng. Cuc u tranh l cuc tranh u thmlng v gay gt gia ci thin v ci c, gia ci caoc v ci thp hn din ra trong ni tm ca conngi. Nh nhn vt ng gi trong ng gi v bin cca Ernest Hemingway hay nhn vt H trong "itha" ca Nam Cao. [2] Hnr Banzac (Honor de Balzac) -Trng cbin son -Nh xut bn Gio dc.


Ming Da La

[3] Nh trn.


Ming Da La

Li Gii Thiu Tiu thuyt Ming da la (1831) l mt trongnhng tc phm xut sc u tin ca Honorde Balzac, tip sau cun tiu thuyt lch sNhng ngi Sung (1829), chm dt giaion nhng tiu thuyt ly k, k quc m sauny tc gi t mnh gi l th "Vn chng conln", v m u bc pht trin mi trong snghip sng tc ca nh vn sau mi nm tmti, m mm, gian kh, lu di. T nay Balzaci hn vo con ng ln ca ch ngha hinthc m Ming da la l mt trong nhng mcu tin. Khi vit Ming da la, Balzac cha ngh tivic xy dng c pho Tn tr i v i cang, nhng ng c kin phi i st hinthc x hi ng thi, m t ton din x hiv tnh quy lut trong s pht trin ca n,nng sng tc ca ng ln trnh khi qut


Ming Da La

ha rng ri. Cng v vy, Ming da langhim nhin tr thnh mt bc m u, m gi dn, cho c cng trnh ln lao sng topho Tn tr i tng lai. Tiu thuyt Mingda la m Balzac s xp vo phn Kho cutrit hc ca Tn tr i, t ra c mt lotvn trit l v x hi, nu ln c mt lotch m sau ny nh vn s cp ti cth v y hn trong nhiu tc phm khcca Tn tr i.

o O o Tm tt ni dung tiu thuyt Ming da la nhsau: Raphal de Valentin l mt thanh nin qu tcph sn, c ti nng v ch hng. Ban uanh cam chu sng cnh ngho nn trong mtgian gc xp cn c hc tp nghin cu vvit sch. Nhng anh li khao kht tnh yu vm c mt cnh yu ng trong nhung la,cho nn anh khng quan tm n mi tnh ca


Ming Da La

Pauline, con gi b ch nh ni anh tr, mcdu h n cn chm sc anh rt chu o. Ri mt ba, khng kin tr c, anh nghetheo bn l de Rastignac t b cuc i laong ngho kh chy theo cuc sngphng ng, ph hoa ca x hi thng lu.Anh yu say m n b tc Foedora, ngin b thi thng c sc p v tin canhng li v tnh, thiu thn tri tim hngng mi tnh chn thnh v nng nhit caRaphal. Cui cng anh b Foedora c tuyt vanh ln mnh vo nhng cuc hnh lc cho tikhi ht nhn tin, anh nh ra sng t t. Nhng va lc , Raphal c mt lo gibn c cho mt ming da la c php mulm tha mn mi c nguyn ca anh, nhngmi ln c toi nguyn th ming da la coli v tui i anh li gim i. Nh tm bathing, Raphal tr nn triu ph v khi gpli Pauline cng tr nn giu c, anh nh kthn vi nng. Song, c toi nguyn th


Ming Da La

ming da la c co li mi m bn thn anh thmang bnh nng. Lo s trc ci cht vkhng lm sao ph c php thing ca tmba, anh nh hon ton lnh xa x hi, sngmt cuc i nh cy c, khng c vng,nhng ung cng. Cui cng, bnh cng ngycng trm trng, trong mt cn in, anh cm n i vi Pauline v cht trong tay nng.

o O o Balzac bt u vit Ming da la vo ma thunm 1830, ngha l khi cuc Cch mng thngBy va n ra, nh gc hn giai cp qu tcngc u dy di thi Trng hng (1815 -1830), v a tng lp t sn ti chnh, ngnhng Php ln nm chnh quyn. Nn Qunch thng By c thit lp (1830 - 1848)thc cht l "triu i ca bn ch nh bng"vi khu hiu ni ting m mt vin th tngng thi l Ghozau vch ra: "Hy lmgiu". Lm giu, chy theo ng tin, tn thcon B vng, l l tng duy nht ng tr x


Ming Da La

hi ng thi, n ch p ln tt c mi th,t danh d, o c cho n t tng, tnhcm... va c i sng con ngi ni chung.Xut hin trong hon cnh x hi , tiuthuyt ca Balzac, c pho Tn tr i ca ngni ln ci s phn bi thm ca con ngitrong x hi ng thi, x hi t sn ng tin thng tr, din tin "cuc utranh khc lit ca tt thy chng li tt thy", con ngi b bin cht, con ngi trthnh th ch vi con ngi. Tiu thuytMing da la chnh l tc phm u tin trong, Honor de Balzac by t thi ph nhnca ng, i vi ci thc ti t sn , i vigiai cp t sn, c th l bn t sn ti chnh,ngn hng va nhy ln nm chnh quyn. Nhn vt trung tm s mt ca Ming da la lRaphal de Valentin. Anh xut thn t mt gianh qu tc b ph sn, v l mt thanh ninc ti nng, c thin v mang mt l tngcao c. Anh say m khoa hc, ngh thut v


Ming Da La

c hoi bo sng to nhng tc phm phc vnhn loi. thc hin , Raphal snsng cam chu mt cuc i ngho kh, thiuthn, hy sinh c nhng th ti thiu cn thit.V nu mnh trong mt gian gc xp tr tri,anh m mi vit tc phm Lun v ch, trong, vi tui tr nng nhit, anh t lng tintng con ngi. quyn nng ca l ch v ch. Nhng ri, chng bao lu, Raphal cayng nhn thy s lnh m gh gm, tnnhn ca x hi i vi cng vic ca anhcng nh i vi bn thn anh. Anh mauchng nhn thc c rng trong x hi qutc - t sn, tr tu, ngh lc ti nng chngng gi l bao, nhng th dng nhchng cn thit v khng li ch cho ai, chngai trc li c tc phm ca anh cho nnchng ai quan tm n anh. Sng gia kinhthnh Paris no nhit m anh cm thy tr trinh sng gia bi sa mc kinh khng nht,ngha l gia s lnh nht ca mi ngi!Raphal ch gp mt t ngi tt c thin cm


Ming Da La

vi anh trong m nhng ngi ngho nhanh, nhng h li chng gip anh nhiu.V, th l bao nhiu hy vng v m tng tanv ngi thanh nin ban u c thin ch .S phn ca Raphal cng nh ca bao nhiuthanh nin khc nh anh, qu tht l bi t: hhon ton khng c kh nng thi th ti nngtrong ci x hi y nhng tham lam, ch k,tnh ton quyn li, tin bac. Qu tht trongci x hi , con ng nghin cu khoa hc,ngh thut khng v li v mt mc ch caoc, l mt con ng y gian nan, tr ngi.Th m, chng thanh nin Raphal li khngc y ngh lc v quyt tm theo uin cng ch hng ca mnh. Chng bao lu,anh chn ngn vi cuc sng ngho nn, trtri trn gc xp ca anh, anh mun tm mtcon ng thnh cng d dng v mt cucsng y hng lc trong x hi thng lu.V mt ba, gp tay bn c l de Rastignac rr li ko, anh t b mi c vng cao c ln mnh vo cuc sng n chi phng ng;


Ming Da La

anh tm cch len li vo x hi thng lu honhong; chy theo nhng th vui try lc: anhsay m c gi Foedora kiu dim nhng phphim, m dng m v k, khng tm hn,thiu mt tri tim. Nu gia Raphal de Valentin v x hi ngthi c mu thun to nn tn bi kch v sphn ca ngi thanh nin th tri li, nhngnhn vt nh de Rastignac, Foedora hay nhg t sn Taillefer... li chnh l hin thn caci x hi ... Tht ra, de Rastignac cng l mt thanh ninqu tc ngho nh Raphal, v trc kia, khicn l sinh vin mi tnh nh ln Paris trhc, anh ta cng tng mang trong u mt ltng cao c v c mt tm hn trong trngthanh cao[1]. Nhng ri, do nh hng ca xhi qu tc t sn Paris, hn tr thnh mtcng t Paris n chi snh si mt ht t ccho c vi "ch ngha phng ng" m hnmun truyn th cho Raphal. Rastignac tht


Ming Da La

s l con ca x hi t sn, l "nhn vt anhhng" ca n. Hn trng trn, tnh ton, muthnh cng v a v trong x hi bng ci gikh t l s sa a hon ton v o c vtm hn. mt cun tiu thuyt khc v sauca Balzac[2], hn leo ln ti gh thngth trong chnh quyn t sn v qua c phoTn tr i m hn l mt nhn vt trung tmv xut hin nhiu ln, trong hnh tng deRastignac, Balzac khi qut r rng v y ci ch ngha v k v hnh tin t sn. i i vi Rastignac l n b tc Foedora,ngi n b thi thng ca x hi thnglu qu tc - t sn Paris. Nng c sc p vc tin ca, nhng li khng c mt tri tim. con ngi kiu dim m v tnh khng thc nhng xc ng hn nhin, cao thng khd p li mi tnh nng thm chn thnh caRaphal. Nng phi hp trong mnh nng cilch s ph hoa ca k phong lu qu tc vci tnh ton v k ca tay doanh thng t


Ming Da La

sn, cho nn Balzac ni rt ng: "Foedora,chnh l ci x hi ny". n nh lo t sn Taillefer, tay ch nh bnggiu s, th r rng hn l hin thn s mtca trt t ng thi. Tt c mi quyn hnh,th lc trong x hi u tp trung trong taybn ch nh bng, bn ngi c vng nhTaillefer. Xa kia bn chng lm giu bng tic v ngy nay bn chung l ch nhn tht sca x hi, bn chng ng trn c php lutv quyn lc quc gia. Hy nghe Taillefertrng trn tuyn b trong mt ba tic vng m hn l ch nhn: "Tha cc ngi, xinnng cc chc cho quyn lc ca vng. ng deValentin tr thnh su ln triu ph l nmc quyn hnh. T nay, i vi ng li ghitrn u Php in: "Mi ngi Php u bnhng trc php lut" l mt li ni lo. ngy s khng tun theo php lut, php lut stun theo ng y. i vi bc triu ph thkhng c on u i khng c ao ph".


Ming Da La

Tht khng cn li ni no in hnh hn khi qut bn cht ca x hi t sn do ngtin ng tr! Ci x hi qu tc t sn cn c th hin mt kha cnh khc trong hnh tng mngi thng lu sng nhn h bn sui ncnng, ni m Raphal ti dng bnh.Cuc xung t gia Raphal v bn ngi ni ln mt cch sc nhn ci lut th rngman r chi phi mi quan h gia ngi vingi, Balzac vit: "Ci x hi ho hoa trcxut ra khi n nhng k au kh, nh mtngi trng kin tng ra khi thn th mnhmt nguyn t bnh tt. X hi thng lukinh hi nhng au thng v bt hnh, n schng nh bnh ly, n khng bao gi do dgia chng v thi h, thi h l mt xa xphm..., n khng bao gi bung tha k u sb ng gc: n sng trn tin bc v s nhobng... Yu th cht! l li nguyn ca cith giai cp k s c thit lp ht thy cc


Ming Da La

dn tc trn qu t v u u k giu ccng ngoi ln v cu chm ngn c ghitrong y nhng qu tim do giu c nho nn,hay do giai cp qu tc nui dng... Trungthnh vi bn hin chng ca ch ngha v k, x hi rt mc khc nghit i vi nhngk ngho kh dm to bo n lm ngn trnhng hi h ca n, lm phin nhiu nhnglc th ca n. K no au kh v th xc haytm hn, khng tin ca hay quyn hnh lmt tn cng inh...".

o O o i lp vi bn thng lu ch k v i bica x hi qu tc - t sn, Balzac, vi cmtnh r rt, v ln hnh nh trong sng, thanhcao ca nhng ngi ngho kh, nhng ngiyu th nh m con Pauline, nh ngi lobc Jonathas, gio s Porriquet hay nh nhngngi nng dn min sui nc. Khng phingu nhin m nhng con ngi hin lnh,cht phc, n hu li c thin cm vi


Ming Da La

Raphal de Valentin v gip anh mt cchv t. Nhng trc mi tham vng c nhn vhn ca Raphal, s gip c hn ca h trthnh bt lc c khi anh cn sng ngho khtrong gian gc xp, cho ti lc anh trthnh giu c nhng li mang bnh tt himngho. Ni bt ln trn m ngi ngho m c tmlng vng l hnh nh c gi Pauline ngyth, chn tht, khim tn, cn c, v cngtrung hu, nng thm. Pauline, tng phn viFoedora, l tng trng cho mi tnh chnchnh thm thit v lng x k cao qu. Nhngtrong x hi t sn i bi, hnh tng nngmang tnh cht mt c m l tng i viRaphal, v trn thc t, s gip hy sinhca nng cho Raphal khng c hiu quc khi nng cn ngho kh ln khi nng trthnh giu c. Khng phi khng c l do m phn kt thc tc phm, Balzac trnh byhnh tng Pauline nh mt chic bng, mt


Ming Da La

nng tin, mt thin thn khi n, khi hin, vhnh, tri li, Foedora kia, Foedora ph hoa vtnh ton, v k v v tnh, mi l s tht trmphn trm, ci s tht s s m ngi ta btgp bt c ni no trong x hi ng thi.

o O o Raphal de Valentin vi lng y tham vngnhng tinh thn yu ui khng can mkin tr mt cuc sng trong sch nhngngho nn thiu thn. C nhin anh khngp li mi tnh ngy th, chn tht, thm thitca mt nng Pauline ngho kh. B cm dbi li sng phng ng ca Rastignac, v khtkhao chia s vi Foedora mi tnh trong nhungla, anh hm h ln mnh vo x hi thnglu ri hng ly bit bao ni au kh, ngcay m mt k ngho nh anh tt nhin phichu ng, k t vic thiu vi ho i xe tinh tnh nhn cho n vic xoay tin mua vl i xem ht vi ngi yu. Rt cc, khi htng xoay tin m tnh yu th b c tuyt,


Ming Da La

anh quyt nh trm mnh kt liu i. Nhng y, Honor de Balzac mn mtyu t qui d nhn mnh v lm ni bthn na ch tiu thuyt ca ng: l sxut hin ca lo gi bn c v ming dala thn b. Cn ch rng vic s dng yu tqui d, thn b y khng h lm gim sttnh hin thc ca tc phm, v tu trung ci khng phi l ci quyt nh s pht trin cach , m n cng khng tch ri nhn vtchnh ra khi hon cnh x hi thc ti vi tnhquy lut trong s pht trin ca n. Xt cho k,nhng g xy ra cho Raphal sau khi anh thmca hng c v chim hu ming da la vnc th gii thch c mt cch rt t nhin: tvic anh c cc bn gii thiu tham dba tic vng ca tay t bn Taillefer nvic anh c hng mt mn gia ti kch xca ngi h ngoi, cho ti ci cht ca anh vbnh lao, hu qu ca cuc i trc tng theosau mt thi gian sng thiu thn kham kh.


Ming Da La

Tri li, yu t k o y chnh l mtphng tin ngh thut c nh vn x lmt cch ti tnh phng i, khi qutha, ch r y v su xa hn bn cht cax hi, ca cuc sng ng thi, do mcun tiu thuyt cng c sc thuyt phc mnhhn. Lo gi bn c tp trung trong tay hnbao nhiu ca bu th gian l tng trnghng hn cho ci th lc vn nng, ci quynhnh phi thng ca ng tin, cn ming dala l hnh nh c th, l s khi qut ha tritl ci s phn bi thm ca con ngi b hyhoi, ph phch, b xn ct v nhn phm, tcch cng nh v th xc, tui i trong cucsng c nhn v k chy theo ng tin, chytheo lm giu v hng lc n l l tng duynht ca x hi t sn. iu ng ch l tnh cch nhn vt Raphalde Valentin vn tip tc pht trin mt cchlogic, theo quy lut, sau khi tr nn giu ccng nh trc kia. Con ngi y tham vng


Ming Da La

c nhn sau khi tip xc vi Rastignac,Foedora, vi x hi thng lu ni chung,khng trnh khi tim nhim phi ci nc c,bnh hi ca ch ngha v k t sn. V giu ckhng lm cho anh sng ci m, khong t,rng ri hn, tri li, vi tnh v k lm khho, cn ci tm hn con ngi, anh li cngco mnh thm vo ci v cng ca ch nghac nhn. Ch ngha v k ln n tuyt nhkhi Raphal tr nn giu c m li bit mnhmang bnh tt him ngho khng trnh khici cht. Anh ch cn bit bng bt c gi nocu sng ci tnh mng ca anh, n mc anhch cn nhn thy duy nht bn thn mnh, vt coi mnh, l tt c v tr: "i vi anhkhng cn v tr na, c v tr nm trong conngi anh". V Raphal, trn thc t, chtv tm hn t trc khi anh cht v th xc!

o O o Tiu thuyt Ming da la cng vi mt lot tcphm khc xut hin khong nhng nm


Ming Da La

1830 - 1831 tht s nh du mt giaion pht trin mi trong phng php sngtc ca Honor de Balzac. Ming da la,ngi ta thy r rng hn ht nhng du hiuchuyn bin ca nh vn t phong cch lngmn ban u sang bc trng thnh, gi dnca mt nh hin thc ch ngha ln. Yu tk o cn gi mt v tr quan trng y s tdng n trong nhng tc phm sau ny.Nhng i vi c gi Php vao nm 1831,ngay trong Ming da la ci cn bn ni bt,vn l bc tranh ton din x hi Php dithi Louis - Philippe c khi qut ha vinhng tnh cch in hnh ca x hi qu tc -t sn Php ng thi v do bao nhiu chitit chn thc sinh ng, sc nhn to nn. Tquang cnh sng bc m m bi t ngaytrong nhng trang u tin n quang cnhgian hng c s uy nghim, huyn otip theo sau, t khng kh no nhit, phc tpv hn n ca phng tic nh Taillefer, htsc huy hong m cng nh nhp n cc ,


Ming Da La

vi bao nhiu khch n hng, mi ngi nimt th ngn ng ring th hin r rt tnhcch v c tnh ca tng ngi, cho n nhngcuc gp g, tip xc gia Raphal vi cc nhbc hc, cc thy thuc, mi ngi tiu biucho mt xu hng t tng khc nhau, c khii lp, ca nn khoa hc v hc thut ngthi... tt c l nhng chi tit ht sc phongph to nn ci mi trng x hi hin thcmt cch sc nt hnh thnh v pht trinc quy lut tnh cch ca nhng nhn vt chyu k trn, c bit l ca Raphal deValentin. Cho nn khng ly lm l rng tiu thuytMing da la l tc phm u tin lm choBalzac ni ting bc ln a v mt nh vnln. Cng khng l rng n c cc vnho th gii c ln ht sc hm m k tGothe cho n M. Gorki. V cho ti nay, nvn l mt tc phm c rt nhiu c gikhp cc nc hoan nghnh.


Ming Da La

TRNG C

Ch thch

[1] Trong cun tiu thuyt Lo Goriot (Nh xut bnVn hc, 1967) ra i nm 1834 (sau Ming da la),Balzac k li thi k Rastignac mi ln Paris v cgio dc bc u nh th no trong ci x hi qutc - t sn Paris. [2] Xem tiu thuyt Ngi i biu ca Arcis (Ledput d'Arcis) ca Balzac.


Ming Da La

Tm Ba KNH TNG NG SAVARY[1] Vin s Vin Hn lm Khoa hc Sterne,Tristram Shandy, Chng CCCXXII[2] Khong cui thng Mi - nm ngoi[3], mtchng thanh nin bc ti khu Hong cung[4]vo lc cc sng bc m ca, theo ng nhphp lut vn che ch mt dc vng vn dnh thu c. Chng ngp ngng cho lm,anh ta leo cu thang ln ci sng tn gi lsng s 36. - B m ra, tha ngi! - Mt lo gi lot chot,mt ti nht gi bo chng trai, ging cc lcv gt gng, lo ta ang ngi xm trong bngti, sau mt hng bao ln, t nhin ng ln,th ra b mt rp khun theo mt kiu b i.


Ming Da La

Khi anh bc vo mt sng bc, lut l utin l lt ca anh chic m. Phi chng lmt ng trong gio l ca Thng ? Hayphi chng l mt cch k kt bn giao kohc m bt anh phi np mt vt no y lmbng? Hoc gi l buc anh phi gi mtthi knh trng trc nhng k sp sa lyc tin ca anh? Hoc gi l bn cnhst n np khp cc cng rnh x hi cnbit tn k bn m cho anh, hay chnh tn anhnu anh ghi n vo m? Sau na, hay l o ci s anh v lm mt bn thng k b chv dung lng b no ca quan vin lng en? V vn trn y th nh ng cchon ton im lng. Nhng, anh nn bit rng,anh va bc ti gn tm thm xanh l chicm ca anh khng thuc v anh na: anhthuc v m bc, bn thn anh, ti sn caanh, ci m ca anh, chic can ca anh vchic o ti ca anh. Khi anh ra v, thn bc, bng hnh ng chm bim tn nhn, s


Ming Da La

chng minh vi anh rng tr hnh l cho anhl cn li cho anh cht g ri . Tuy nhin,nu anh c mt chic m mi, anh s phithit thi nhn ly bi hc l khi no i nhbc th phi khoc b con bc. S ngcnhin ca chng l mt khi nhn c phiughi s gi m, may mn vnh m ca anh ta hi bt lng, t l tm hn anh ta cnngy th. Lo gi b nh, chc rng ngay tlc cn t tui ngp mnh trong nhng cucvui si ni ca cuc i con bc, a con mtl , ngui lnh nhn anh ta, trong con mt mt trit gia c l s nhn thy nhng cnhc cc nh thng, nhng ni b v ca kb bi sn, nhng bin bn ca bao nhiu v tt bng hi ngt, nhng bn n kh sai, chungthn, nhng cnh i ny bit x Guazacoalco[5]. Con ngi , vi b mt daitrng bch ch cn c nui sng bng nhngba cho sn st ca Darcet[6], l hnh nhnht nht ca dc vng trnh by di trngthi n thun nht ca n. Trong nhng np


Ming Da La

nhn ca hn c vt tch ca nhng kh nhcxa kia, chc rng hn nm vo cuc en ng lng cm ci ca hn ngay ba lnhtin; ging nh con nga ti dn dy vi roivt, chng c g lm cho hn git mnh c;hn nht thit v tnh trc nhng ting rn rnghn ngo ca nhng con bc b chy tibc ra, trc nhng li chi ra m thm,nhng con mt ngy di ca h. Hn l hinthn ca thn bc. Nu chng trai kia ngm nhn lo canh ca[7] thiu no thchc hn anh ta s t nh: "Trong gan rut lony ch cn c mt c bi.". Nhng chng lmt chng lng nghe ci li khuyn can bngxng tht m hn Thng t ti, nh Ngi by ra cnh gh tm trcca mi chn xu xa; anh ta qu quyt bcvo gian phng, ni y ting vng lm chom la nhng gic quan y ho hc. Chchn chng trai kia b x y ti bi ci hpl nht trong nhng li hng bin ca J.J.Rousseau[8], m ni dung th thm hnh nh


Ming Da La

l th ny: ng, ti quan nim c mtngi i nh bc; nhng l khi gia hn v cicht, hn ch cn nhn thy ng cu[9] cuicng ca hn. Vo bui ti, cc sng bc ch c mt cht thtm thng, nhng hiu qu ca n chc chnnh hiu qu ca mt tn kch c mu. Ccphng y khch xem v con bc, c nhngng gi ngho la c si m, c nhngb mt nhn nhc, c nhng cuc hnh lc btu trong cc ru v sn sng kt thc disng Seine; nhit tnh lai lng, nhng khchlng chi nhiu qu khin anh chng trc dinngm c con qu en. Bui d hi qu lmt v ha tu trong c on la tht, mi nhc c ca gin nhc ngn ging ca n.Anh s thy y nhiu k c danh gi ti tiu khin v tr tin nh h tr tin xemht, ch chn, hay nh khi h ti mt gian gcxp mua r nhng mi hn au n trong viba thng. Nhng anh c hiu chng tt c ci


Ming Da La

g l in cung v l hng hi trong tm hnmt ngi st rut i sng bc m ca? Giacon bc bui sng v con bc bui ti c skhc nhau nh gia anh chng h hng v gtnh nhn ngy ngt ch ngi yu di cas. Ch bui sng mi xut hin ci lng saym hi hp v ci tng qun trng thi kinhkhng bc trn ca n. Lc by gi anh c thngm nhn mt con bc chnh cng, mt conbc tng b n, b ng, chng sng, chngsuy ngh, v b ngn roi en n qut ingngi, v b cn nga ngy ca mt ncbc[10] giy v. Vo ci gi khn kip , anhs bt gp nhng con mt m v im nhintrng pht s, nhng b mt lm anh mhoc, nhng cai nhn mun lt qun bi ln vnghin ngu n. Cho nn cc sng bc chtuyt diu vo gi m ca. V bng, Ty BanNha c u b mng, La M c nhng us, th Paris kiu hnh v khu Hong cung can, vi nhng bnh xe quay ku rt em li cith nhn thy mu chy nh sui m ngi


Ming Da La

ng xem chng lo trt chn. Anh hy thlic mt thong nhn vo ci v i anh hyvo xem?... Tht l trn tri. Ci bc tngph mt th giy bng nhn cao ngang ungi, khng c ly mt tranh nh g c thlm du c tm hn; khng c ti c mtchic inh gip ngi ta t t. Sn nh thmn, bn thu. Gia bung k mt chic bndi hnh ch nht. Nhng chic gh n rmxunh xong k st xung quanh tm thmnhn mn v tin bc, ni ln ci iu k qucl nhng con ngi ti cht v tin ti vxa hoa li khng thit tha g vi xa hoa. Mimu thun trong con ngi bc l ra khp ni no m tm hn ngi ta phn ngmnh lit vi bn thn. K si tnh mun ttnh nng ca mnh trong t la, khoc lnmnh nng mt tm vi mn mng ca phngng, th m thng khi li m p nng trntm phn ti tn. G tham danh c m leoti ch tt cng ca quyn cao chc trng, thm li xp mnh trong ng bn n l. Tay li


Ming Da La

bun sng vt vng trong x ca hng mthp nhp nh, th m li rp mong xy dngnh lu cao rng truyn li cho con trai, ncha kp tha hng th b tng i v mtcuc pht mi gia anh em. Ni cho cng, cnc ni no en ti hn chn hng lu? Vn tht l k d! Con ngi lun lun mu thunvi mnh, ly nhng au kh trc mt nh la nhng hy vng mai sau, v xoa dunhng au kh hin ti bng mt tng laikhng thuc quyn mnh, mi hnh ng cah u mang du n ca tnh khng nht tr vnhu nhc. Di trn gian ny khng g trnvn hn l s kh hnh. Lc chng trai bcvo sng th c mt s khch chi ri.Ba ng gi u hi u oi ngi quanh tmthm xanh, mt h nh c bng thch cao,thn nhin nh mt cc nh ngoi giao, lra nhng tm hn chn chng, nhng qutim t lu khng cn thn thc, ngay c khiem t ti sn ring ca mt ph n. Mtthanh nin ngi , tc en, sc mt xanh


Ming Da La

xao, bnh thn ngi ta khuu tay vo u bn,v dng nh ang nghe ting ca linh tnhthm bo bt c mt tay chi no: "Trng y!- Hng ri!" Ci u g min Nam bc ravng v la. By tm ngi chu ra, ngthnh mt nhm, ch xem nhng cnh rimay, nhng b mt khch chi, tin bc quali v nhng chic co a y. Bn v cngri ngh ng , im lng, khng nhc nhch,chm ch nh qun chng php trngGrve[11] khi g ao ph cht u ngi. Mtngi cao ln kh khan, mc chic o snrch, tay ny cm quyn s, tay kia chic kimgm ghi nhng ting bc en. l mttrong nhng Tantale[12] thi nay sng ngoi lmi lc th ca thi i, mt tn h tin kitxc nh mt nc bc tng tng; mt hngngi in bit iu m p mt mi o tng xoa du nhng ni cc kh ca mnh, rtcc l i ph vi thi h v t nn nhnhng thy tu tr tui ban ru v bnh thnhtrong bui l sm. Trc mt ngi cm ci,


Ming Da La

mt hai tay li ngh c bc, snh si nc bi,v ging nh nhng ngi t kh sai k cukhng cn s kh hnh, ti nh vi tingbc n chc v cun gi tc th vi s tin c sinh sng. Hai tay hu phng gi khoanhtay ln l i li thnh thong li nhn qua cas xung vn, nh gi b mt bn bt ravi khch qua ng, thay th cho bin hng.Tay cm ci v tay h l va quc con mttrng d git ngi nhn my ngi t nc,v the th ku ln: "t tin i!" th va lcchng trai m ca bc vo. Bt u khng khyn lng nh lng thm xung, mi ngi quayu t m nhn k mi ti. iu l lng!Nhng ng gi ngn i, nhng nhn vin trnh , nhng khch chu ra, v ngay c anhchng mu m ngi , ht thy trng thyngi l mt u cm thy ci g nh ni kinhhong kh ni. Phi chng l phi au khn th no mi lm mi lng ngi ta c,phi yu ui n th no mi gy c cmtnh hay phi c v thm hi n th no mi


Ming Da La

lm rn c nhng tm hn trong gianphng , ni m d au n vn phi cmlng, d c cc vn phi vui v, d tuyt vngvn phi ng hong. Vy th, c tt cnhng th trong ci cm gic mi lm rungng nhng qu tim ngui lnh kia khi chngtrai bc vo. Nhng phi u nhng tay aoph li khng i ln r nc mt khc nhngtrinh n khi ci u tc hung vng ri xungtheo lnh ca Cch mng? Thot nhn thykhch chi nhn ra trn mt chng trai minhp mn iu b mt khng khip no ;nt mt tr trung ca anh m mt ci duynu m, con mt nhn biu l nhng c gng vhiu qu, hng nghn mi hy vng khngthnh! Ci bnh thn ru r ca k mun t vnnhum ln trn anh mt mu ti c m vm yu, mt n ci cay ng v ln hai bnmp nhng np nhn nh nhng, v mt anhbiu l mt nim nhn nhc nhn m i ngi.Cht thin ti thm kn nh ln trong y cpmt anh b m i c l do mt mi v hnh lc.


Ming Da La

Phi chng trc tng ghi du nh nhp trnb mt tao nh , xa kia trong trng vnng nhit, gi y tn t? Cc thy thucchc c l s quy cho bnh au tim hay aungc lm i mt anh c qung vng, v manh ng , cn nh khch vn chng thmun xem nh l vt tch tn ph ca khoahc, du hiu ca nhng m cn c bn ngnn khuya. Nhng mt dc vng git ngimnh hn l bnh hon, mt cn bnh tai hihn l sing hc v thin ti, lm tn tchic u xanh kia, lm chng li nhnggn ct cng cp kia, tht nght tri tim kiam nhng cuc hnh lc, hc tp v bnhhon ch va mi s qua chm ti. Cng nhmt tn ti phm tr danh khi bc vo laoth c cc phm nhn knh cn tip n, y tt c nhng qu s i lt ngi kia, loluyn v nhng kh hnh, cho n ci nimau kh khn xit, ci vt thng su m hd xem bng con mt, v nhn ra chng traimt ng hong ca h qua v oai nghim ca


Ming Da La

nim chua cht m thm, qua v xc x thanhlch ca b o qun. Chng trai mc chic ochn qu tht l thanh nh, nhng chic c-vtc ni lin vi o gilet mt cch qu kholo n mc ngi ta on chng chng thiuo lt mnh. i bn tay anh ta, xinh nh tayn b, dng nh chng sch s g; qu thtt hai ngy nay anh chng cn eo gng! Nutay cm ci v c my g phc v cng phirn mnh, th l v vt tch ca nhng nimhoan h tui ngy th cn ng kh nhiutrong tm hnh hi mnh d v thanh t, trongm tc hung vng tha v un qun mt ccht nhin. Trng mt mi chng hm lm, thih l ra ch nh mt s ngu nhin. Tui xunti xanh ang cn vt ln vi nhng phphch ca thi dm bt lc. Bng ti v nhsng, h khng v tn ti ang cn xungt ny sinh ra ci duyn dng ln ci kinhhn. Chng trai xut hin nh mt thinthn thiu ho quang, i lc li. V vy tt ccc bc tn s snh si v thi h v tt xu


Ming Da La

kia, ging nh mt m gi mm mm, milng v thy cnh mt c gi m miu hinthn vo ni try lc, u mun tht bo gtrai tn: "Ra i!" Anh ta bc thng ti chicbn, ng , khng tnh ton qung xungtm thm mt ng tin vng cm trong tay,ng tin ln vo s en, v, nh nhng conngi hng, ght cay ng nhng chuyn mnheo khng dt khot, anh ta quc mt nhng cm ci mt cch xc xc m bnh thn.Ting bc c ngha trng i n ni myng gi chng t tin na; nhng anh chngngi do thi mu m cht ny ra mt kin tng nh vn may ti, lin v htng tin ca mnh t sang pha bn kiangc vi nc bi ca chng l mt. Tay h lqun c vic xng ln my li go c nhc inhc li mi, n bin thnh nhng tingkhn khn kh nghe: - "t tin - Cn! - Mny!". Tay cm ci xe bi ra, v, xa nay vndng dng vi chuyn n thua ca khch en, y th m ln ny dng nh hn li cu


Ming Da La

may cho chng mi n. Mi ngi n xemnhng mong c mc kch mt tn kch vmn cht ca mt cuc i cao qu qua sphn ng tin vng kia; mt h sng quc lndn vo nhng qun bi nh mnh; tuy nhinmc du h chm ch ht nhn chng trai linhn xung nhng qun bi, h cng chng btgp mt triu chng xc ng no trn b mtlnh lng v nhn nhc ca chng. - chn c, - g cm ci chnh thc hln. Mt ting rn khn c thot ra t b ngc gngi khi hn thy ri tng t giy bc gpli m tay h l nm cho hn... Cn chng traikia th ch nhn ra mnh thua khi chic covn ti v v ng Napolon[13] cuicng ca mnh. Li co bng ng va vo ngtin nh cch mt ci, cn ng tin th,nhanh nh tn, n nhp cc vi ng tinby ra trc kt bc. Chng l mt kh nhmmt li, mi trng bch; nhng thot ci, anh


Ming Da La

li m mt, ming li ln nh san h, anhta lm ra iu mt ngi Anh chng l g cuci, v tan bin mt chng van xin ai mt san i bng nhng con mt au xt m nhngcon bc tuyt vng thng a v pha hngngi xem. Bit bao nhiu bin c dn dptrong khonh khc v bao nhiu chuyn quamt ting bi! - y hn l vin n cui cng ca anhchng, - g h l noi sau mt lc im lng v tayhn cm ng tin gia ngn ci v ngn trgi cho mi ngi xem. - Thng cha cung, hn s nhy xungsng cho m xem, - mt khch quen va pva nhn quanh lt khch chi, nhng ngi tng quen bit nhau. - Ch!- Tay hu phng va tht ln va lmmt mi thuc. - Gi ta theo ng kia! - Mt ng gi tr vo


Ming Da La

anh chng ngi m ni vi my tay ngbn. Mi ngi u nhn anh chng vn , hai tayanh ta va m tin va run. - T nghe thy, - anh ta ni, - nh c ai thtvo tai! - Thn ti s tr mi tuyt vng ca anh chng. - Hn chng phi l mt tay chi, - g h l lini, - nu khng th hn t tin vo ba mtm nh cho chc n hn. Chng tr tui khi i ra qun i m; nhnglo gc ca thy ci t y tng qu nn lngl a tr anh ta; anh ta nh ci my hon liphiu ri va bc xung cu thang va hutso bi di tanti palpiti[14] khe kh n mcring anh cng ch nghe hi r nhng iu dudng. Chng my lc anh ng hnhlang khu Hong cung, anh i n tn phSaint-Honor, hng v cng vin Tuileries v


Ming Da La

chn bc ngp ngng qua khu vn. Anh inh gia bi sa mc, sat cnh vi nhng ngim anh chng nhn thy, qua nhng ting no ca dn chng ch nghe thy mt ting,ting ca thn cht; ngha l anh m uitrong mt cuc suy ngh lm thn th cngi, chng khc g nhng ti nhn xa kiado mt chic xe b dn t Ta n ra tiGreve, ci ni php trng tng nhum htmu ra t nm 1793. Trong vic t st cci g va v i va kinh khng. V s kkhuu xung m khng nguy him cng nhnhng a tr ng t ch thp kh m bthng; nhng khi l mt v nhn t hyhoi, ng ta hn phi ng t ch tht cao, phi leo ln ti tn my xanh, h nhn thyni cc lc cm a no. Phi l nhng cnging t y tri n th no mi buc ng taphi nh hng mt khu sng ngn em liyn tnh cho tm hn. C bit bao ti nng traitr b giam hm trong mt gian gc xp, tna i v tiu ma v thiu mt ngi bn, thiu


Ming Da La

mt ngi n b an i gia hng triungi, trc mt mt m ng ngn v tinbc v m ra chn chng. Suy n th thvn t st tr thnh to ln v cng. Giavic quyn sinh v nim hy vng trn tr ku gi mt thanh nin ti Paris, ch duy Tribit c bao nhiu t tng va chm, baonhiu th vn b b ri, bao nhiu tht vng vting ku nghn ngo, bao nhiu mu toan vhiu v bao nhiu kit tc b sa sy. Mi cuct st l mt bi th bi ai trc tuyt. Trong binc vn chng, anh tm u thy mt tc phmni ln c th xut sc ngang vi nhng dngny: Hm qua, hi bn gi, mt thiu ph t trnnhp cao cu Ngh thut lao xung sngSeine trm mnh. Trc nhng dng vn tt kiu Paris , bitbao v kch, bit bao tiu thuyt ht thy ulu m, ngay c ci tiu c k ny: Nhng lithan vn ca ng vua quang minh x


Ming Da La

Karnavan b cc con b ngc; on cui cngca mt cun sch tht lc, m ngay cSterne l k rung ry v con, ch c thicng phi ri nc mt. Chng l mt cng bhng nghn iu suy ngh nh vy tn cng, ni qua tm hn tng mnh nh nhng l crch php phi gia mt cuc giao chin. Nuc lc no anh ta t ci gnh nng tm hnv hi tng xung dng chn trc vibng hoa m gi ung a nh nhng gianhng lm cy xanh, th chng bao lu, sngst v cn giy gia ca ban nng sng, ngcu ln di sc nng ca nh t st, anhngc nhn tri; trn kia, nhng m my xmxt, nhng lung gi nng tru u su, mt bukhng kh nng n vn khuyn mi anh t gici i. Anh va lng thng i v pha cuHong gia va ngh ti nhng ngn chingng cui cng ca nhng k i trc anh.Anh mm ci nh ti hun tc Castelreagh tha mn ci nhu cu h ng nht ca conngi trc khi t ct c, v nh hn lm


Ming Da La

Auger i tm hp thuc lm mt mi khibc ti ci cht. Anh ang phn tch nhnghnh ng k quc v t hi mnh, th valc y, khi np ngi vo lan can cu chomt tay phu bc vc ch i qua, hn lm lmtay o anh mt cht, anh bt cht thy mnhgi tay o cn thn cho ht bi. i ti imcao nht ca nhp cu un, anh nhn dngnc mt cch o no. - Tri th ny chng ng trm mnh, - mt bgi n mc rch ri ci bo anh. - SngSeine d thng lnh v bn y nh? Anh p li bng mt n ci n l ngy th,n chng t lng can m in r ca anh,nhng cht anh rng mnh nhn thy ngxa, trn bn Tuileries, chic lu c tm binvi nhng ch cao ti hn gang tay[15]: Cucha nhng ngi cht ui. Anh thy hin ratrc mt ng Dacheux[16] ang ging caotm lng thng ngi ca mnh, nh thc vthc gic nhng tay cho phc c ca ng,


Ming Da La

h p chong c nhng k cht ui no vphc ngoi ln mt nc; anh tng thy ng taang tp hp m ngi t m, tm kim mtthy thuc, chun b la t si; anh cln nhng dng ai iu m nhng tay nh bovit gia nhng nim hoan h ca mt ba ticv n ci ca mt v n; anh tng ngheting xoang xong ca nhng ng tin mvin qun trng qun Seine m tr nhngtay cho vt xc anh. Cht i, anh ng ginm mi quan, nhng lc sng anh ch l mtk c ti m khng ai che ch, khng bn,khng nm, khng tm ting, mt con skhng tht s trong x hi, v dng cho Nhnc, h chng quan tm n anh my may.Mt ci cht gia ban ngy i vi anh l nhcnh, anh quyt nh cht v ban m, traomt ci thy khng ai nhn ra mt na cho cix hi ny, n khng bit ti gi tr ln ca citnh mnh anh. Th l anh tip tc i, hngv pha ng b sng Voltaire, chn bcng nh nh mt k nhn ri mun git thi


Ming Da La

gi. Khi anh bc xung nhng bc cui thmcu, gc ng b sng, anh phi ch tinhng cun sch c by trn bao ln: ch chtna l anh mc c mua my cun. Anh chtmm ci, li t tay vo ti ra v trit nhn, vanh sp tip tc bc i ung dung l v khinhmn lnh lng, th bng anh ngc nhin nghethy t y ti ting my ng tin vang lnmt cch tht s qui d. Mt n ci hy vnglm mt anh sng ln, lt t mi n mt,n trn, lm ngi i mt v i m ti sm.Ci tia hnh phc ging nh nhng ngnla chy lan ra nhng ch cn st ca mt tgiy b la thiu: nhng b mt, theo sphn ca m tro tn, tr li sa sm khi chngtrai, rt mnh tay ti ra, nhn thy ba ngxu to. - D, xin ng t tm lm phc, lm c! nthnh Catarina! Mt ng xu mua tm bnh! Mt thng nh lm ngh thng ng khi, mtmay nh nhem, mnh y b hng, qun o


Ming Da La

rch bm, cha tay ra trc mt chng trai tc nt my ng xu cui cng ca anh. Cchthng b n xin hai bc, mt ng gi nghokh, m au, mnh khoc mnh vi m thngti tn, ku gi anh, ging khn khn: - Xin ng ty tm lm phc. Cu Tri ph hcho ng... Nhng chng trai va ngang nhn ng gi, thng ny im bt khng hi g na, chc hn vnhn ra trn b mt thm hi kia bng dngmt ni c cc, cn thiu no hn c cnhmnh. - Lm phc! Lm c! Chng trai nm ch tin cho thng nh v nggi ri ri thm cu i v pha dy nh , anhkhng cn chu ni ci v m m ca sngSeine na. - Cu Tri cho ng sng lu! - hai ngi nmy ni vi anh.


Ming Da La

Khi i ti mt quy hng bn tranh, con ngign nh cht y gp mt thiu ph t mtchic xe chong ln bc xung. Anh khoitr ngm nhn m nhn vi khun mt trngtro nhp nhng trong ln satin ca chic mthanh nh. Thn hnh mnh d vi nhng cng duyn dng ca nng quyn r anh;chic o di vng vo bc xe kh vn ln, h ra ng chn thon thon ni bt trong ln tttrng cng thng. Ngi thiu ph bc voca hng, mc c mua nhng an-bom, nhngtp tranh in thch bn; ch ta mua hng v trtin bng nhng ng tin vng lng lnh kuxoang xong trn quy hng. Anh chng lmra v bn ngoi ca ngm nhng bc tranhtrong t knh, trao mt nng nn lic nhnngi p khng quen bit, ci lic thu suttrn i ca mt chng trai, nhng n ch cp li bng i mt hng h nhn bng quvo m ngi qua li. V pha chng trai th l mt li vnh bit vi tnh yu, vi n b!


Ming Da La

Nhng li m hi cui cng v nng nhit ykhng c thng cm, khng lam xc ngngi n b ph phim y, khng lm cho chta mt, khng lm cho ch ta ci mt nhnxung. Th ci i vi ch ta c ngha g?Chng qua l thm mt s ngng m, mtthm mun c khu ln, gi cho ch ta mtli m du bui ti hm : hm nay mnhkhoi qu. Anh chng lp tc bc sang mtkhung cnh khc, anh chng quay li khi ch lmt ln xe. Nga bc i, ci hnh nh cuicng ca xa hoa v lch s tan bin nh cuci ca anh sp tan bin. Anh bc i ru rtheo dc cc ca hng, ngm nhn m chngtha thit cho lm nhng mu hng. Ht cahng, anh ngm xem in Louvre, Hc vin,nhng thp nh th c B, thp Ta n, cuNgh thut[17]. Nhng dinh th y dng nhmang mt b mt ru r v phn chiu muxm ca bu tri m nhng tia sng him hoilm cho Paris c v d tn ging nh mt mnhn khi xu khi p, oi om kh hiu. Nh


Ming Da La

vy, ngay c cnh vt t nhin cng ph ha dm chng trai vo mt cn hn m aun. Do mt quyn lc tai hi truyn sc tan rqua ci cht lng chy theo cc ng dythn kinh, chng trai cm thy c th ca mnhgn nh long ra. Nhng dn vt trong cnhp hi khin anh lo o chp chn nh sngv mt anh nhn nhng nh ca, ngi qua li,tt c u dp dnh nh qua mt ln sng. cho tm hn khi m v phn ng cacnh vt, anh i ti mt ca hng c nhmem li cho gic quan ci m cm xc hoccng ly vic mc c nhng m ngh mch cho n ti. C th ni nh vy l itm kim lng can m v cu xin mt liuthuc b, chng khc g bn ti nhn m ngsc lc ca mnh khi bc ti on u i;nhng thc v ci cht sp ti ca anh trongmt lc cng li cho anh s an tm v nh mtb qun cng c hai nhn ngi, v anh bcvo ca hng qu vi mt v thoi mi, hin ln trn mi mt n ci khng tt nh


Ming Da La

mt g say ru, phi chng anh say cucsng, hay c l say ci cht? Chng bao luanh b chong vng v li nhn thy s vtnhum nhng mu sc k l, hoc chuynng nh nhng m nguyn nhn chc l domch mu lu thng khng u, khi th si scnh dng thc, khi li lng l, t nht nh lnnc m. Anh ch yu cu thm cc gian hng xem c vt l g va anh. Mt thng bmt ti tnh, m phnh, tc hoe, i mtchic m li trai bng da ri c, trao ca hngcho mt m gi qu ma, mt kiu Caliban[18]ci, ang mi lau chi mt chic l si trngmen qu do thin ti ca Bernard dePalissy[19]; ri hn ni vi khch l mt cchh hng: - Mi ng vo xem! tng di ny chng tich by nhng vt tm thng vy thi; nhngnu ng chu kh ln gc mt, ti s ch chong xem nhng xc p rt p ca Caire[20],nhiu gm chm tr, mt s iu khc


Ming Da La

bng mun, phc hng chnh cng, hng miv v tuyt p. Trong hon cnh thm hi ca ngi khch l,ci kiu ni lin thong ca k hng dn ,nhng li l con bun ngu ngc i vichng trai dng nh nhng li chm chcnh nhen m nhng u c hp hi dng git hi mt bc thin ti. Chu ng n cng,anh lm ra v lng nghe g hng dn v atay hoc m tr li; nhng ri dn dnanh cng ginh c ci quyn im lng v cth yn tm trin min vi nhng suy nghcui cng tht l kinh khng. Anh l nh th,do tm hn anh ngu nhin gp mnh tdinh dng mnh mng; tng u nh anhnhn thy trc ng xng tn ca hng haimi th gii khc nhau. Thot nhn, nhnggian hng by ra mt cnh hn n trong ht thy mi s nghip con ngi v thnthnh va chm nhau. Nhng con c su, kh,rn, trn nhi rm mm ci vi nhng knh t


Ming Da La

mu ca gio ng, dng nh mun cnnhng tng na mnh, chy theo nhng sn, hay leo ln nhng chm n treo. Mtchic bnh Svres[21], trn Jacotot[22] v hnh Napolon, t bn cnh mt bctng u ngi mnh s hin dng choSsostris[23]. Thi khai thin lp a tr trnvi nhng bin c va qua mt cch tht thth kch. Mt chic l quay tht t trn mtchic bnh ng bnh thnh, mt thanh kimcng ha t trn mt chic sng kp thitrung c. B Dubarry do Latour[24] v bngphn mu, vi mt ngi sao trn u, trntrung trong mt m my, dng nh vangm mt cch thm mun mt chic iu htthuc n , va on xem li ch ca nhngng vng chn c ngon ngoo hng vpha mnh. Nhng dng git ngi: daogm, sng ngn l kiu, v kh b him, vt lnln vi dng sinh sng: lin sp bng s,a Saxe[25], chn kiu phng ng t TrungQuc sang, bnh ng mui c xa, hp ng


Ming Da La

ko thi phong kin. Mt chic tau bng ngcng bum bi trn lng mt con ra bt ng.Mt my rt khng kh lm li mt hong Auguste[26] thn nhin mt cch oai nghim.Nhiu chn dung cc v phn quan Php, xtrng H Lan, by gi cng v tnh nh lcsinh thi, vn ln trn ci m hn n nhng c v nhn vo y bng con mt nht nhtlnh ngt. Ht thy cc nc trn mt tdng nh mang ti y mt di vt v kinthc ca h, mt mu ngh thut ca h.N nh mt ng phn trit hc khngthiu mt th g, t chic iu ht thuc cadn man r n chic giay vi mu xanh lnvng ca hong cung Th Nh K, thanh gmca ngi Maure[27], tng thn ca dnTartare[28]; c c n chic ti ng thuc cangi lnh, chic bnh ng bnh thnh cagio s nhng lng chim cm mt ngai vng.Nhng bc tranh qui g y li chu tc ngmun v ca nh sng, bao nhiu nh hiquang k quc do mu sc pha trn, do sng


Ming Da La

ti t ngt chi nhau. Tai tng nh nghethy ting chung lin hi tr c nh thu tmnhng tn kch b d, mt nh nhn thynhng nh sng cha dp tt ht. Tu trungmt ln bi ngoan ngnh ph mt tm mnnh ln ht thy nhng phm vt , m baonhiu l gc cnh l ng ngot ngoo tonn nhng n tng mun hnh nghn v.Ngi khch l thot tin nhn ba gian phngy nhng nn vn minh, nhng tn gio,nhng thn thnh, nhng kit tc, nhnghong gia, nhng dm lon, l tr v incung, v n nh mt tm gng nhiu mt,mi mt hnh dung mt th gii ring. Sau cicm gic mng lung , anh mun la chnvt thng thc; nhng c nhn, c suyngh, c m mng mi, anh bng nh b mtcn st hnh h, c l l do rut gan anh bci i n co x. Nhn thy bao nhiu kipsng ca nhng dn tc v ca nhng c nhnc chng minh bng nhng di vt ca conngi li, cc gic quan chng trai hon


Ming Da La

ton b t lit: th l ci thc y anhbc vo ca hng ny t c: anh thotly cuc sng thc ti, vn dn ln mt thgii l tng, bc ti nhng lu i k diuca hn m, trong vn vt hin ra tngmnh bng nhng tia la, ging nh xa kiath gii v lai diu qua rc sng trc mtthnh Jean trn o Pathmos[29]. V s nhng hnh tng o no, kiu dim vkinh khng ti tm v sng sut, xa xi v gngi, ng ln tng m, c mun ngn, c thh. Ai Cp cng ci, b him, vn ln trnnhng bi ct, hnh dung bng mt xc pqun trong bng en: bn Pharaons[30] chnsng bit bao nhiu ngi xy dng chochng mt ngi m. Mose, ngiHbreux[31], sa mc: anh h trng thy cmt th gii c xa v trang trng. Ti tn vdu dng, mt pho tng hoa ngi trn mtchic ct xon v rc r mu trng, ni vianh nhng thn thoi m ly ca Hy Lp v


Ming Da La

Ionie[32]. Ch! Ai m chng nh anh, mmci khi nhn thy trn nn t th mnmng ca mt chic bnh trurie[33]: c gitc nu nhy ma cho mng hn hoan trcmt thn Priape[34]. i din l mt honghu Latinh vut ve tru mn con qui vt cab! Nhng thi thng ca La M vng cnsng y ni y v by ra tm,ging nm, trang im ca mt nng Juliey m, m mng, ch i Tibulle[35] ca nng.Vi hiu lc ca nhng tm ba rp, chicu ca Cicron[36] gi ra nhng s tch caLa M t do v m ra trc mt anh nhngtrang s ca Tite-Live[37]; chng trai ngmnhn Senatus Populusque Romanus[38]; vintng ti nhng cnh v, nhng o thng vin, nhng cuc u tranh Quc dn hingh, nhn dn phn n, tt c t t diu quatrc mt anh nh nhng hnh tng m hca mt gic chim bao. Cui cng bao trum


Ming Da La

ln la hinh anh C c La Ma. Mt bc ham ra cnh nh tri: anh nhn thy cme ng trinh Marie chm ngp trong mtm my vng, gia cc thin thn, lm lu mc nh rc r ca mt tri, lng nghe li thanvn ca ngi ngho kh m nng Eve ti sinhy mm ci vi h mt v hin t. Khi m vomt tm khm bng nhng loi khcnhau ca ni la Vsuve v Etna phun ra, tmhn anh bay ti nc nng m v mu hunghung: anh tham d nhng cuc hnh lc caBorgia[39], leo tro trn dy ni Abruzzes,kht khao nhng cuc tnh duyn , m sayvi nhng khun mt trng tro va nhng cpmt l liu mu huyn. Anh rn mnh v mncht ca nhng chuyn m hm b li gmv tnh ca c ng chng lm gin on, khianh trng thy mt mi dao gm trung cchui chm khc nh mt ren, v vt gging nhng vt mu. n v nhng tngio ca n sng li trong mt ng phng.Trung Quc u i nn chp, vi nhng hnh


Ming Da La

qu trm vnh ln, eo chung nh mc quno la v kim tuyn. Gn ng phng, mtchic chiu, cng p nh ngi v n lnmnh trn vn cn ta ra mi hng bchn. Mt con qui vt Nht Bn mt c nhi,ming un quanh, chn vn vo, thc tnh tmhn bng nhng sng ch ca mt dn tc,chn ngn v ci p n iu nht lot, tmthy hng th khn t trong v s nhng hnhth xu x. Mt chic bnh ng mui doxng Benvenuto Cellini ch to[40] a anhtr li gia thi i Phc hng, thi m ccngh thut v phng tng n nh hoa, m bnvua cha mua vui bng nhng kh hnh, mnhng Gio ngh hi[41], c m p trongtay bn k n, ra quyt ngh bt m gio sbnh thng phi gii sc. Anh nhn thy trnbc chm nhng cuc chinh phc caAlexandre[42]; trong mt chic sng ha mainhng cuc tn st ca Pizarre[43], trong ymt chic m nhng cuc chin tranh tn gioin cung, si sc, tn c. Ri nhng hnh


Ming Da La

nh ti vui ca gii k s hin ra trn mt bo gip thnh Milan khm kim tuyn tinh vi,nh tht bng, v di vnh m st vn cnlong lanh cp mt ca mt hip s. Hng h sas nhng c, sng ch, thi thng, snghip, cnh iu tn u to nn cho anhmt bi th bt tuyt. Hnh thi, mu sc, ttng, tt c sng li ; nhng chng c cig ton vn c hin cho tm hn. Nh thphi hon thnh nhng k ha ca nh ha sln dng ln bn t mu s trn bitbao bin c ca i ngi c nm ln v kvi lng khinh bc. Sau khi chim lnh thgii, sau khi ngm nhng x s, nhng thii, nhng triu vua, chng trai tr v vinhng vn mnh c nhn. Anh ly li bn lnh,xm nhp nhng chi tit m y lui vn mnhnhng dn tc qu nng n i vi mt conngi n c. Mt thng b bng sp cn gi c ca botng Ruysch[44] nm ng , nhn vt xinh


Ming Da La

ti y nhc anh nhng nim vui bui thiuthi. Trc v m hoc ca chic khn qunmnh trinh khit ca c gi Otati no , trtng tng nng nhit ca anh v cnh sngthun phc ca thin nhin, v trn trungtrinh bch ca mi e l tht s, nhng lc thca an nhn rt t nhin con ngi, tt cmt cuc sng yn tnh bn b mt dng suimt m mng, di bng mt cy thuc rngcho tri n ngt ngo. Nhng t nhin, anhtr thnh mt tay cp bin v mang trnmnh ci cht th kinh d in du trong vaiLara[45], khi anh b cm xc mnh trcnhng mu x c ca hng ngn th v trai, bkch thch v trng thy vi con thch tm[46]m mi rong bin, ru bin v nhng trncung phong trn i Ty Dng. pha xa,ngm ngha nhng bc tiu ha tinh vi nhngkiu v rp vng lam t im cho cun schkinh vit tay qu bu, anh qun i nhng xnxao ca bin c. m ru trong ci t tng yntnh, anh li thit tha vi nghin cu v khoa


Ming Da La

hc, c ao cuc sng y ca nhng tu skhng bit u phin, hoan lc v ng su trongmt phng kn, ngm nhng cnh ng,nhng khu rng, nhng vn nho qua ca skhum nhn ca tu vin. Trc mt s bc haca Teniers[47], anh chong ln vai chic olnh hay ni ngho kh ca ngi th; anhmun i chic m vi bn v m khi cangi x Flandre, ung bia say sa, nh bivi h, v mm ci vi ch gi qu bo tt da. Anh run ln khi thy mt mnh tuyt rica Miris[48], hay xng ra trn khi xem mtcnh chin u ca Salvator Rosa[49]. Anhvut ve mt chic ru trn ca ngi Ilinois, vcm thy mi dao ca mt ngi dnChrokes[50] bc ln da s ca anh. Kinhngc trc mt chic n Rebec[51], anh traon vo tay mt b cha lu i, m anh vanghe bn tnh ca m i, va ng mi tnh vinng, bui chiu hm, bn cnh mt chic lsi gothique, trong bng ti l m che khutci a mt thun tnh. Anh nu ly mi nim


Ming Da La

hn hoan, thu tm mi ni au kh, chimlnh mi phng thc sinh hot v rng lngvung vi cuc i tnh cm ln nhng o nhca ci gii to hnh v trng rng , n niting chn anh bc i vang vo tm hn anhnh ting xa xi ca mt th gii khc, nhting n o ca Paris vang ti ngn thp nhth c B. Khi ln cu thang trong dn tinhng gian phng trn gc mt, anh trngthy nhng chic khin tin thn[52], nhnggi binh kh, nhng khm th chm tr, nhnghnh tng bng g treo trn tng, t trnmi bc thang. B m nh bi nhng hnh thl lng nht, bi nhng sng to k diu ttrn ranh gii gia cuc sng v ci cht, anhbc i trong tnh trng bng hong ca mtgic m; cui cng ng vc c s tn ti camnh, anh ging nh nhng vt k l kia,khng cht hn m cng khng sng honton. Khi anh bc vo nhng kho hng mith nh ngy bt u nht; nhng nh sngdng nh khng ch g cho nhng ca ci


Ming Da La

bng vng bc rc r chng cht ni y.Nhng vt th hiu gi t nht ca nhng tayph gia cht trong mt gian gc xp sau khigiu c bc triu, u c mt trong ci cahng thnh thang by nhng cung vng cacon ngi ny. Mt nghin mc mua hngmi vn quan v bn li mt trm xu, nm trbn cnh mt kha b mt m gi c xa chuc li mt ng vua. y, thin ti con ngi ph by trong tt cnhng huy hong ca nim kh cc ca h,trong tt c nh vinh quang ca nhng ci nhmn s ca h. Mt chic bn mun, vtngng m tht s ca ngh s, chm khctheo bn v ca Jean Goujon[53], xa kia mt bao nhiu nm gia cng, th m c l c mua theo gi ci un. Nhng trp qu,nhng c do nhng bn tay tin to nn,nhng y th cht ng mt cch r mat. - Ti y ti sn ca cu c hng triu - chngtrai tht ln khi bc ti bung cui mt dy


Ming Da La

gian hng do nhng ngh s th k trc chmtr v thp vng. - Phi ni l hng t, - ch b m phnh p, -Nhng vn cha thm vo u: ng hy lngc ba m xem! Chng theo chn ch hng dn v bc tigian hng th t ln lt diu qua trcmt mt mi ca anh nhiu bc ha caPoussin[54], mt pho tng k diu ca MichelAnge[55], mt s tranh phong cnh k th caClaude Lorrain[56], mt bc ca GrardDow[57] ging nh mt trang sch ca Sterne,nhng bc ca Rembrandt[58], ca Murillo,ca Velasquez[59] va u m va rc r musc nh mt thi phm ca hun tc Byron;ri n nhng bc chm ni c, nhng cc m no, nhng vin bch ngc tuyt p; cuicng l nhng cng trnh lm cho ngi ta ghs lao cng, nhng kit tc cht y n mcgy lng cm ght ngh thut v git chtnhit tnh. Anh n trc mt bc Thnh mu


Ming Da La

ng trinh ca Raphal nhng anh ngn cRaphal [60]; mt chn dung ca Corrge[61]cng chng c anh oi nhn na; mt chicbnh c v gi bng hoa vn m nhng hnhchm vng trn hnh dung bi th tc tu, thkch nht trong cc bi th tc La M, naycng ch c anh thong mm ci. Anh ngtth di ng di vt ca hng nm mi th k tn, anh pht m v tt c nhng t tngloi ngi, b git cht v xa hoa v ngh thut,b nn di nhng hnh th hi sinh ,ging nh nhng qui vt do mt c thn tinhqui no to nn, chng giao tranh vi anhtrong mt cuc chin u khn cng. Gingnh khoa ha hc hin i trong nhng binha v thng thu tm s sng to trong mtth kh, linh hn phi chng to nn nhngcht c kinh khng bng s tp trung mau lnhng lc th, nhng lc lng hay nhng tduy ca n? V s ngi phi chng cht vs tc ng t ngt ca mt th axit tinh thnno bt thnh lnh lan ra trong tm thn ca


Ming Da La

h? - Ci hm kia ng g? - anh va hi va trmt chic hm vung ln bng g o hoatm treo vo mt chic inh bng mt si dychuyn bc, khi anh bc ti mt phng ln,ni cui cng cht ng nhng vinh quang, cgng ca con ngi, nhng phm vt tn k,nhng ca ci. - ! ng ti gi cha kha, - ch b m phnhtr li ra v b mt. - Nu ng mun xem bcchn dung y, ti sn sng nh liu hi ngti. - Liu ! - Chng trai ni. - ng ch ca chc phi l mt ng hong. - No ti bit u, - ch b p. Hai ngi nhn nhau mt lc, c hai ngicng ng ngng. Ch b lm cng thy khchl im lng th tng l bng lng, lin b anhng li mt mnh trong gian bung. C bao


Ming Da La

gi anh lao mnh vo khong mnh mng cakhng gian v thi gian khi c nhng tcphm v a cht hc ca Cuvier[62]? cthin ti ca ng li cun, anh c thy mnhling bay trn vc thm khng b ca qu kh,nh c bn tay ca mt php s du ? Khikhm ph ra t khonh ny n khonh khc,lp ny n lp khc, di nhng m Montmartre hay trong nhng phin nhamthach ni Uran, nhng cn vt m xng ctthch ha thuc v nhng nn vn minh thic, tm hn m kinh hi n trng thy hngt nm, hng triu dn tc m tr nh yu tca con ngi, m truyn thng thn thnh btdit qun lng, v m tro tn y b y lntrn mt t chng ta, cu to thnh lp tsu tc[63] ri ny sinh ra cho ta bnh v hoa.Phi chng Cuvier l nh th li lc nht cathi i chng ta? Hun tc Byron tng tihin bng t ng mt s xc ng tinh thn;nhng nh t nhin hc bt t ca chng ta ti to nhng th gii bng m xng trng,


Ming Da La

nh Cadmus[64] ti lp nhng thnh bngnhng chic rng, lm sng li mi b mtng vt hc ca hng nghn khu rng bngmnh vi than , tm ra nhng c dnkhng l trong bn chn ca mt con voi mamt[65]. Nhng hnh tng dng ln, to lndn v trn thit nhng khu vc n nhp vitm vc s ca chng. ng l nh th bngnhng con s, ng tc tuyt ch t mt cons khng bn cnh con s by, ng lm thcdy ci h v m khng phi nim nhng lithn ch huyn diu; ng mn m mt mnhthch cao, nhn thy mt vt tch, v kuln: "Ny xem". Bng chc nhng hoa hathnh ng vt, ci cht c hi sinh, th giic tri ra. Sau v s nhng th h ng vtkhng l, sau nhng chng loi c v nhngh hng trai s, cui cng ti loi ngi, snphm bin tnh ca mt ging vt k v m cl ng To ha ph b. c con mt hitng hun nng, nhng con ngi yu t, misinh ba qua, c th vt qua i hn mang,


Ming Da La

ct ting ht bi tng ca bt tuyt v hnh dungqu kh ca v tr trong mt th Mc thlc[66] ngc dng. ng trc cuc phc sinhphi thng nh ting ni ca c mt conngi , chng ta m thng ci khonhkhc i sng, n l mnh vn m quynhng dng trao li cho chng ta, trong c civ tn khng tn tui, chung cho ht thy milnh vc, m chng ta gi tn l thi gian.Chng ta t hi, khi chng ta b bp dibao nhiu th gii li tn, th c s g nhngvinh quang, nhng cm th, nhng tnh yuca chng ta; v nu i sng tr thnh mtim m h khng nhn thy trong tng lai,th ni au kh cua loai ngi c ng chpnhn hay khng? B bt r khi hin ti, chngta nm cht cho ti khi g hu bung bc vobo chng ta: B b tc tr li rng bang ch ng.

Ch thch


Ming Da La

[1] Flix Savary (1797-1841): Nh thin vn hc vton hc Php, Vin s Vin Hn lm, bn caBalzac. [2] Laurence Sterne (1713-1768): Nh vn Anh.Trong tiu thuyt Tristram Shandy (The Life andOpinions of Tristram Shandy Gentleman(1760-1767) ca Sterne: mt nhn vt mun phtbiu kin v i sng con ngi ly gy vch ln ctmt ng ngon ngoo t trn xung. Balzac vmt ng ging nh vy, nhng chy ngang vngon ngoo hn, ly thay li ta. ng vit:"Trong tiu thuyt, i sng con ngi c din tnh tn kch, n ngon ngoo, ln quanh, unkhc...". [3] Thng Mi nm 1830, sau cuc Cch mngthng By 1830. [4] Hong cung: khu ny xa vua cha , thi Balzac,ni hnh lang lin l mt dy ca hng thi trang:sng bc, hiu n...


Ming Da La

[5] Guazacoalco: Mt con sng Mexico. Thi iTrng hng (1815-1830), trn b sng ng mton phm nhn Php b i y. [6] Darcet (1777-1844): Nh khoa hc Php, li dngcht glatine xng lm ra mt mn n r tindng t chc lm t thin. [7] Nguyn vn l Xerber (Cerbre): Con ch gi cacung Dim vng (thn thoi). [8] Jean Jacques Rousseau (1712-1778): Nh vnPhp, nh trit hc nh sng, cu ny l theo caRousseau trong tc phm Emile, (hay ni v giodc). [9] cu: ng tin thi xa. [10] Nguyn vn nc bi ba mi v bn mi mtli chi bi l tnh s im. [11] Grve: Mt php trng Paris. [12] Tantale: Theo thn thoi Hy Lp, Tantale v hnxc vi cc thn b y xung a ngc, chu cc


Ming Da La

hnh i kht, trng thy quanh mnh thc n ncung m khng sao ly c. [13] ng tin c thi Napolon. [14] Ting . Thn thc g y, mt iu ht trong vca kch Tancredo ca Rossini rt thnh thi Balzac.Rossini (1792 -1868) l nh son nhc ni ting. [15] Nguyn vn l pied: n v o lng xa dichng 30 phn. [16] Dacheux: Vin thanh tra coi vic cu vt ngitrn sng Seine thi . [17] y l nhng cng trnh kin trc danh ting caParis. [18] Caliban: Mt nhn vt trong kch Bo tp caShakespeare, n l man r, na ngi na qui. [19] Bernard de Palissy: Nh vn v nh bc hcPhp (th k XVI), mt ngi sng ch ra gmtrng men. [20] Le Caire: Th Ai Cp (by gi l Cng ha


Ming Da La

rp thng nht), ni cc vua cha thi thng cthng c p xc sau khi cht. [21] Svres: Mt ni lm s ni ting ca ncPhp. [22] Jacotot (1778-1855): N ngh nhn s niting thi Napolon. [23] Ssostris: Nhn vt anh hng trong truyn k AiCp. [24] Dubary: Mt ngi n b c vua Louis XVsng i. Latour. (1704-1788) ha s Php chuyn vbng bt ch mu. [25] Saxe: Mt min nc c c ngh lm sp. [26] Auguste: Hong La M ni ting, th k Itrc cng lch. [27] Maure: Mt ging ngi ch yu Bc Phi. [28] Tartare: Mt ging ngi dng di Mng C vTh Nh K.


Ming Da La

[29] Theo truyn k o C c, thnh Jng trno Patmx tng trng thy tng lai v vit thnhtp danh sch cui ca Tn c ni v vn s ca loingi (Mc th lc). [30] Pharaon: Vua cha Ai Cp thi c. [31] Hbreux: T tin ngi Do Thi, m Moise(Moise) l cu tinh ca dn tc Do Thi. [32] Ionie: Mt x ca Tiu xa l ni ngi HyLp di c n . [33] trurie: Mt min xa ca nc . [34] Priape: Thn ca Vn tc, Nho, s Sinh thnh(thn thoi Hy Lp) [35] Julie: Con gi hong La M guyxt, niting v sc p v nhiu chuyn tnh duyn. Tibulle:Nh th La M c, tc gi nhiu bn tnh ca. [36] Cicron (l06-43 trc cng lch): Nh chnh tr vhng bin La M. [37] Tite Live (th k I trc cng lch): S gia La M.


Ming Da La

[38] Ting Latinh: Nguyn lo ngh vin v nhn dnLa M. [39] Borgia: Mt dng h c vai tr to ln trong isng chnh tr nc th k XV-XVI, ni ting v tnc v phong tc i bi. [40] Benvenuto Celini (1500-1571): Nh iu khcv lm vng bc nc . [41] Hi ngh cc quan chc cao cp ca Gio hi. [42] Alexandre: Vua nc Maxedoan (trc Cng lch)mt nh chinh phc ln vng ng Nam u Chu,Bc Phi, Cn ng. [43] Pizarre (1475-1571): Mt tay phiu lu Ty BanNha chinh phc nc Peru v tn st th dnPeru. [44] Ruysch: Nh gii phu hc H Lan c mt sutp ln xc cht, thai non, v nhiu vt k l khc.Nm 1717 Pie i (Nga) mua c su tp nyv a v Peterxbua.


Ming Da La

[45] Lara: Nhn vt mt tp th ca thi s Anh niting Byron (1788 -1824), mt kiu ngi kiu hnh,oai hng chng li lut l bt cng ca x hi xungquanh. [46] Thch tm: Ging vt thnh m bm vo bin (madrpores) [47] Teniers: (1610-1690): Ha s H Lan v nhngcnh i sng nng thn, chin tranh, qun ru, hih. [48] Miris (1635-1681): Ha s H Lan v phongcnh. [49] Salvator Rosa (1615-1673): Ha s chuyn vphong cnh v i m m v cnh sinh hot. [50] Ilinois v Chrokes: Dn tc da Bc M. [51] Rebec: Mt th n dn tc ba dy nh nh,violon. [52] Nhng chic khin treo ca n La M biudng nhng chin thng.


Ming Da La

[53] Jean Goujon: Nh iu khc v kin trc Phpni ting (th k XVI). [54] Poussin (1594-1665): Ha s c in Php. [55] Michel Ange: (1475-1564): Nh iu khc, kintrc, ha s, thi s v i thi Phc hng . [56] Claude Lorrain (1600-1682): Ha s v phongcnh Php. [57] Grard Dow (1613-1675): Ha s H Lan bcthy v tnh vt v cnh sinh hot. [58] Rembrandt (1606-1669): Ha s H Lan. [59] Murillo, Velasquez: Hai ha s Ty Ban Nha thk XVII. [60] Raphal (1483-1520): Ha s v i thi Phchng . [61] Corrge (1494-1534): Ha s . [62] Cuvier (1769-1832): Nh t nhin hc Php niting v nhng cng trnh gii phu hc so snh v


Ming Da La

c sinh vt hc. [63] Nguyn vn: Hai pied (60 phn). [64] Cadmus: Nhn vt thn thoi nm rng con rngmnh git c xung t v t nhng rng nysinh nhng ngi cm v kh, h tr nn dn thnhTeb (Thbes) m Catmuyx sng lp ra. [65] Mammouth: Ging voi khng l thi xa. [66] Mc th lc (Apocalypse): Tp sch cui ca Tnc ni v tng lai loi ngi.


Ming Da La

Tm Ba (2) Nhng k vt m quang cnh va by ra chochng trai tt c s sng to c hiu bit,gy cho anh lng chn nn thng xy ra bc trit gia khi con mt khoa hc nhn thunhng sng to xa l: anh cng hng hi mongc cht i hn bao gi ht, v ngi phchxung mt chic gh ng[1], a mt ng ngcnhn qua nhng o nh ca ton b d vng .Nhng bc ha rc sng ln, nhng u Thnhmu ng trinh mm ci vi anh, v nhngpho tng khi sc do mt cuc sng gi to.Nh bng ti, v do cn bo t dy ln trongu c r ri ca anh, nhng tc phm kia,nh chuyn ng, nhn ln v quay cungtrc mt anh: cc ng phng cau c nhnanh, nhng nhn vt hnh dung trn cc bcha a mt long lanh; nhng hnh th runry, nhy nht, ri ch nghim trang, nh


Ming Da La

nhng, duyn dng hay s sng, ty theophong thi, tnh cch v th cht ca chng.Tht l mt cuc hi ma b mt tng xng vinhng cnh qui d m tin s Faust thongnhn thy trn ni Brocken[2]. Nhng nhnghin tng quang hc sinh ra bi s mt mi,bi nhn lc b cng khng th lm cho chngl mt s hi. Nhng ni khng khip ca cucsng bt lc i vi mt tm hn quen vinhng ni khng khip ca ci cht. Hn th,ng la mt cch ngo ngh, anh li cn trlc cho nhng cnh d thng ca s kch ngtinh thn kia m nhng iu k diu hn hpvi nhng t tng cui cng cn em li choanh thc v s tn ti. Im lng trn ngpxung quanh anh n mc chng bao lu anhphiu diu vo mt cuc m mng m du vinhng cm gic u m dn dn, tng bin scv nh o thut, theo nh ngy c m dn.Khi mt tia sng sp t gi bu tri le ln mtnh cui cng trong cuc vt ln vi bngm, anh ngng u, nhn thy mt b xng


Ming Da La

sng l m ch ngn tay vo anh, v lc l cis ra v nghi hoc nh mun bo anh: Nhngk cht cha mun tip nhn anh! Khi atay ln trn xua ui cn m, chng traicm thy r rt mt ln gi mt do mt convt g lng l lt chm vo m anh, anh rngmnh. Nghe c ting p vo ca knh mthm vang ln, anh chc rng mt con di gy nn ci mn trn lnh lng tng xng vinhng nh m h ca chiu t khin anh lm nhn thy nhng bng ma vy quanh anh;th ri c ci th gii tnh vt nha i trongcng mt mu en. m ri, ci gi cht xcti. Lin , qua chng mt lc, anh chngcn cm gic r rng no v nhng vt trngian, hoc l v anh chm su vo mt gic mmng, hoc v anh chp chn na tnh na mdo mt mi v do bao nhiu tm t xu xlng anh. t nhin anh tng nh c mtting khng khip gi anh, v anh git nymnh nh khi ang gia cn m sng hm hpm b ln m xung vc su. Anh nhm mt


Ming Da La

li; nhng tia sng rc r la mt anh; anhnhn thy gia bng m lp lnh mt qu cuo m trung tm l mt lo gi b chotng ri nh sng mt ngn n vo anh. Anh khng nghe thy ting lo n, lo ni, loc ng. S xut hin c v g ma thut.D ngi bo dn n u m b bt cht giacn m nh vy cng chng khi run ln trcnhn vt k d dng nh t mt chic quanti gn u y chui ra. V trai tr l lng lmnh ln cp mt bt ng ca th yu ma khin cho chng l mt khng tin nhng tcng siu nhin; mc du vy, trong khonhkhc gia cuc sng mng du v cuc sngtht ca anh, anh trong trng thi hoi nghitrit hc m Descartes[3] gii thiu, v by gi,khng cng li c, anh b khng ch binhng o gic kh hiu m nhng b n khngc lng kiu hnh ca chng ta chp nhnhoc khoa hc bt lc ca chng ta khngphn tch ni.


Ming Da La

Ta hy hnh dung mt lo gi b chot, kht v gy cm, mnh bn mt chic o dinhung en quanh sn tht bng mt chicdy la to. Trn u lo, mt chic m chmcng bng nhung en th ra hai bn mtnhng chm tc bc di, chic m cng stvo nh u b cht ly trn. Chic o ditrm kn mnh nh mt tm vi lim rng, vkhng l ra hnh th mt con ngi ngoikhun mt chot v ti nht. Khng c cnhtay tr xng, ging nh chic gy trm mnhvi, m lo gi gi ln ri ht nh n vochng trai, th b mt kia tng nh treo llng trong khng. Mt chm ru mu tro vxn nhn che lp cm ca nhn vt l lng ,u lo trng ging nhng u ngi Do Thim cc ngh s thng dng lm mu thhin Mose[4]. Cp mi lo ta nht nht qun mc phi c bit ch mi m phngc ng nt ca ci ming trn b mttrng bch. Vng trn rng nhn nheo ca lo,i m ti xanh v lm su, i mt xanh lc ti


Ming Da La

h v khc nghit tn nhn, tri c lng mi lnlng my, c th lm cho chng l mt tngnh Ngi cn vng ca Grard Dow angbc ra ngoi khung tranh. Ci sc so phpquan, l ra nhng ng nhn khc khuu v nhng np vng trn trn thi dng lo,chng t lo rt mc li i. Khng c thnh la ni con ngi hnh nh c tichp c nhng t tng thm kn nht trongy lng ngi. Phong tc ca ht thy ccdn tc trn tri t v nhng trit l ca hthu tm trn b mt lnh lng ca lo, cngnh nhng sn vt ca ton cu c chacht trong nhng kho hng bi bm ca lo;dng nh anh nhn ra ci bnh thnminh mn ca mt Thng nhn thu khpc, hay ci nng lc kiu hnh ca mt conngi lch lm s i. Mt ha s c th,bng hai cch biu hin khc nhau v bng haint bt da vo b mt m v nn mt bctranh p ca ng cha Bt dit hay mt mtnho ci ca Mphistophls[5] l v c c


Ming Da La

mt sc mnh cao c trong vng trn ln vnho bng nham him trn ming. K , nu nh mt quyn lc v hn m khc phcmi au kh ca con ngi, th hn l thtiu mi lc th trn gian. Chng sp cht rnmnh mng tng thy lo thn kia sng u mt khu vc xa l vi trn th, tr tri mtmnh khng lc th v lo khng cn o tng;khng au kh, v hn khng cn bit mngvui. Lo gi ng bt ng khng rungchuyn nh mt ngi sao gia mt ln nhsng; i mt xanh lc y mt ci g nh vtinh ma bnh thn, dng nh soi sng th giitinh thn cng nh ngn n ca lo ang soisng gian bung huyn b ny. l ci cnh tng k l, n lm chng traisng st lc anh m mt ra sau khi m man vnhng t tng mun cht v nhng hnh nhqui d. Nu anh ta vo tnh trng nh ngydi, nu anh trong chc lt mnh b ch ngbi mt nim tin nh l tr nghe v em k


Ming Da La

chuyn, th phi quy s lm lc vo tmmn m nhng trm tng ca anh ph lncuc sng v tr tu anh, vo s kch ng thnkinh anh, vo tn kch tn bo m nhng cnhdin ra va gy cho anh nhng khoi cmkhc hi cha ng trong mt vin thucphin. Cuc o th xy ra Paris, trn ng bsng Voltaire, th k mi chn, thi gian va im y khng th c o thut c. ngbn cnh ngi nh l ni m ng thnh hoinghi Php[6] t th, l ca GayLussac v Arago[7], l k ph bng nhng trqu thut ca bn cm quyn, chng l mthn ch tun theo nhng cm d ca vn thm anh tha nhn uy th v chng tathng a thch nh trn trnh nhng stht nn lng, nh thch thc quyn lc caThng . V vy anh run ln trc nh sngv lo gi , lng anh bi ri v ci linh cmkh hiu v mt quyn lc k l no y;


Ming Da La

nhng mi xc ng ging nh ci m ttc chng ta u cm thy khi ng trc mtNapolon, hay trc mt v nhn ti nng lilc, rc r vinh quang no. - ng mun xem chn dung c Cha Jsusdo Raphal ha chng? - Lo gi ni vi chngtrai mt cch nh nhn, ging sang sng vgn gng nh ting kim loi g . V lo tci n ln trn thn mt chic ct gy, khincho bao nhiu nh sng ri vo chic hmnu. Nghe n nhng tn y tn ngng ca Jsusv Raphal, chng trai phc ra mt c ch tm, m chc chn lo gi ch i khi lo lmbt mt chic l xo. Bng tm bin bng go hoa tm trt theo mt ng rnh, mlng ng xung v by ra mt bc tranh chochng l mt ngng m. Nhn thy tc phmbt h , anh qun ht nhng ci k quc cagian hng, nhng bin o ca cn m tr lithnh con ngi, nhn ra lo gi mt nhn


Ming Da La

vt bng xng bng tht, sng hn hoi, chngc g l o tng, v anh tr li vi th gii thcti. V n cn m thm, ci bnh tnh dudng ca khun mt thn thnh pht chc tcng ti anh. Mt hng thm no t thinhkhng ta xung lm tiu tan nhng giy vtn khc thiu t n xng ty anh. uCha Cu th dng nh nh ra ngoi bngti hnh dung bng mt nn en; mt vngho quang rc sng chung quanh m tc mnh sng tng nh t pht ra; di trn,di da tht, c mt nim tin mnh lit tot rat mi nt, qua nhng ln cm kh thm tha:t cp mi thm va vang ln ting ni cas sng, v khch xem tm trong khng ci mhng linh thing, anh hi s yn lngnhng ng tuyt diu, anh lng nghe ting trong tng lai, anh tm n trong nhng bihc ca qu kh. Kinh Phc m c din tbng ci bnh d ca cp mt tn qu kia trong nhng tm hn ri lon vo n nu; sau htton b gio lnh ca ngi bc l mt n


Ming Da La

ci du hin v lng ly. N dng nh niln li hun th ny thu tm c o l: Hythng yu nhau! Bc ha gic mt li cunguyn, khuyn s khoan dung, dp tt lng vik, thc dy nhng c hnh cn nm yn.Cng nh m nhc d lm say m, tc phmca Raphal nht thit li cun anh vo hngth ca nhng hi tng v b chinh phc honton, ngi ta qun mt ha s. Uy lc ca nhsng li tc ng thm vo tc phm k diu; thnh thong, dng nh ci u vn lncao xa, va ng my no . - Ti p ln bc tranh ny bao nhiu tinvng - lo bn hng lnh lng ni. - Ch, th th phi cht thi, - chng trai thtln, v bng khi mt cn m v iu tm tcui cng ko anh tr li ci s mnh nh ca anh, qua nhng suy din ln ln, rianh khi mi hy vng cui cng m anh bm ly.


Ming Da La

- i ch! T ra ta nghi ng anh l c l! - Logi va p va nm ly hai c tay chng trai,sit cht bn tay nh mt gng km. Chng l mt ru r mm ci v s lm ln v du dng ni: - y! Tha c, c ng s, l ni ti chtch khng phi c... Sao ta chng th thcmt vic gi tr v ti, - anh li ni sau khinhn lo gi lo lng, - ti vo xem nhng bovt ca c l ch ti n s i trm mnhcho khi tai ting. Ai m chng tha th cho cithch th cui cng ny mt con ngi khoahc v vn th? Lo bn hng a nghi va ging mt sc songm ngha b mt ru r ca ngi khchhng gi hiu va lng nghe anh ni. Lp tcyn lng v ging ni au n y, hay c l quanhng nt mt nht nht nhn thy ci smnh bi thm va ny tng lm cho mkhch nh bc rn mnh, lo ta bung tay ra;


Ming Da La

nhng v cn cht nghi ng n l ra cikinh nghim ca t ra hng trm nm, lo hhng gi tay v pha mt chic t bt a nh vn, v va cm ly mt mi dao nhn vani: - Anh c phi l vin chc ngoi ngch sngn kh ba nm nay chng c tinthng g khng? Chng l mt khng nhn c mm ci vlm hiu rng khng. - C thn sinh anh c qu li mng nhic anhv anh ra i khng, hay anh b nhciu g chng? - Nu ti mun chu nhc th ti sng. - Anh c b hut so nh ht Funambules[8]khng, hay anh bt buc phi lm ra nhngbi v tc tu ly tin a ma tnh nhnanh? Hoc gi anh mc bnh tham vngchng? Anh mun trt b u phin i chng?


Ming Da La

Tm li iu lm lc g khin anh phi t t? - C chng nn tm nguyn nhn ci cht cati nhng l do tm thng, n xui nn phnln cc v t st. min cho ti bc lnhng ni au n khn xit m cng khdin t c bng ting ni con ngi, ti chxin ni vi c rng ti ang b ni kh su xanht ch nht, cay ng nht trong mi cckh. V, - anh ni thm bng mt ging kiuhnh tn nhn n ci chnh nhng li va nixong - ti chng mun van xin s cu gipcng nh li an i. - A ha!- Hai ting m lo gi tht ra thay ttc li p, ging nh ting kn kt. Ri lo nitip nh sau: - Chng bt anh van xin ti, chng lm choanh phi xu h, v chng cho anh mt ngcentime ca Php, mt ng parat ca phngng, mt ng tarain ca Sicile, mt ngheller ca c, d mt ng xu ca th gii


Ming Da La

c, cho n mt ng bc ca th gii mi[9],chng tng anh bt c ci g bng vng, bngbc, bng ng, bng giy, bng phiu, timun lm anh tr nn giu c hn, quyn thhn, v c trng vng hn c mt ng vualp hin. Chng trai tng lo gi ng ngn nn ng ra khng dm tr li. Anh hy quay li i, -lo gi va ni va t nhin v ly chic n chiu nh sng ln bc tng i din vibc chn dung, - v hy nhn MING DA LAny, - lo ni thm. Chng trai vng dy t v ngc nhin khi thybn trn gh anh ngi mt ming da la treotrn tng, khng ln hn mt tm da co;nhng, do mt hin tng thot tin kh hiu,ming da phng vo gia khong ti m gian hng nhng tia sng rc r tng nh camt ngi sao chi nh. Chng trai a nghi ngn tm ba gi nh n s cu nn anh, vthm ni mt li nho bng. Tuy nhin do mt


Ming Da La

s t m chnh ng thc y, anh ci xem lnlt tt c cc kha cnh, v chng bao lukhm ph ra nguyn nhn thc t ca ci nhsng k l ; nhng ht ct ca tm da cmi nhn k cng qu v nh bng qu,nhng ng sc dc ngang ca n sch strn tru qu n mc nhng ch li lm catm da ng phng , ging nh nhngmt nh ca vin ngc thch lu, to thnhby nhiu tiu im nh phn chiu nh sngrc r. Anh chng minh bng ton hc nguyndo ca hin tng cho lo gi; lo ta, thayli p, mm ci mt cch hm hnh. Ci nci trch thng lm cho nh bc hc trtui tng mnh ang b mt tr o thut nom hoc. Anh khng mun mang theo xungm thm mt iu b n nn vi lt tm da linh mt a tr nng mun bit nhng b nca mn chi mi ca n. - A ha! - Anh ku ln, - y l du n m ngiphng ng gi l n ca Salomon.


Ming Da La

- Th ra anh bit n? - lo gi hi, l mi loph hi ra hai ba ln, ci din t nhiu hn c nhng li hng hn nht. - i c k no ngy th n mc tin voiu o tng khng, - Chng trai ku ln,v b khch bi n ci thm v y nho bngchua cay. - C c bit rng, - anh ni thm, nhng doan ca phng ng xc nh hnh thithn b v nhng tnh cht ngoa truyn ca cibiu chng ny n hnh dung mt uy lchoang ng? Ti khng ngh rng trongtrng hp ny ti li b coi l ngu ngc hnkhi ti ni n nhng qui vt u ngi mnhs hay mnh s u cnh chim ng, m s tnti v mt no c th tha nhn mt cchkhoa hc c. - Anh l mt nh ng phng hc, - lo gip, - th c l anh c c li phn quytny.


Ming Da La

Lo mang chic n li gn tm ba m chngtrai quay mt tri li, v cho anh trng thynhng net khm vo c cu ca t bo catm da k diu , tng nh l sn phmca con vt xa kia c b da y. - Ti th tht, - chng l mt tht ln, - l tikhng on ra phng php ngi ta dng khm nhng ch ny vo da mt con lasu n th. Ri quay ngot li pha nhng bn cht y kvt, mt anh dng nh mun tm ci g. - Anh mun g? - Lo gi hi. - Mt vt ct ming tra xem nhng ch nyl in hay khm vo. Lo gi a con dao nhncho chng l mt, anh ta cm ly v th xntm da vo ch ghi nhng li ni: nhng, khianh ta ct ra c mt ln da mng th nhngch li hin ra rt r v y ht nh nhng chin trn b mt n ni trong chc lt, anh


Ming Da La

tng nh cha ly i cht g c. - Cng ngh ca phng ng c nhng bquyt tht s ring bit ca n, - anh va niva ngm li phn quyt phng ng nh cv lo lng. - ng, - lo gi p, - nn trch c vo conngi hn l vo Tri? Nhng li b mt c sp t theo cch sauy[10]: NU MI C TA, MI S C HT THY, NHNG I MI S THUC V TA, TRI NH TH. HY C I, LI C MI S C TOI, NHNG HY CHNH LI C THEOCUC I MI. N Y NY. MI LN UC, TA S COLI


Ming Da La

NH TUI I MI VY. MUN TA CHNG? CM LY. TRI CHUN CHO MI. C RI! - Ch! Anh c ch Phn tho y, - lo gini. - C l anh sang Ba T hayBengale[11]? - Tha c, cha! - Chng trai va tr li va tm s nn ming da tng trng n gnging nh mt l kim loi khng d un. Lo gi li t chic n ln ct lc trc va rt nhn chng trai vi v ma mai lnhlng nh mun ni: "Th l hn khng ngh ticht na". - Phi chng y l mt chuyn a, hay mt


Ming Da La

b n? Chng l mt hi. Lo gi lc l ci u v nghim ngh ni: - Ti khng bit tr li anh th no. Ti tng ci quyn lc kinh khng ca tm ba nycho nhng ngi tng nh c nhiu ngh lchn anh, - nhng ht thy h u nho bngci tc ng kh nghi ca tm ba ny i vis mnh ca h, v khng mt ai mun liumng k bn hp ng chng bit quyn lcno ra tai c nh vy. Ti cng ngh nhh, ti nghi ng, ti xin chu, v... - V c cng khng th xem? - Chng traingt li lo ni. - Th, - lo gi ni. - V nh anh ng trn ctqung trng Vendme[12], anh c th laomnh xung hay khng? Ai c th hm dngi li c chng? Con ngi bao gi c thchia ct ci cht ra c? Trc khi bc vophng ny anh quyt nh s t t: nhng


Ming Da La

bng chc mt iu b mt lm cho anh bntm v lm anh qun vic cht. Chng trai !Mi tui i ca anh h chng mang li choanh mt b n cn hay hn c iu ny haysao? Anh hy nghe ti. Ti tng chng kintriu i nhip chnh vng ri loan[13]. Cngnh anh, ti sng trong cc kh, ti phi ixin n; mc du th ti sng c ti mttrm le hai tui v ti tr nn triu ph: bncng em li cho ti ca ci, dt nt dyd ti. Ti s tm tt tit l cho anh mt bquyt ln ca i ngi: con ngi t hy hoibng hai hnh ng thuc bn nng, n lmkit qu ngun sinh lc. Hai ng t biu thtt c mi hnh thi ca hai ci nguyn nhnlm cht ngi l: c mun v c th.Gia hai phng thc hnh ng, con ngi cn c mt phng thc khc m cc bchin trit ginh ly, v ti nh n m chnh phc v trng th. Uc mun thiu tchng ta v c th hu dit chng ta: nhnghiu bit t c th yu t ca chng ta vo


Ming Da La

trng thi bnh tnh vnh vin. Nh vy l trongti c ci thm kht hay c mun b ttng git cht; cn s vn ng hay ci cth c gii quyt bng s vn dng t nhinca c th ti. Tm li, ti t s sng cati, khng phi qu tim n s tan nt i, khngphi vo ci gic quan n s mn nht i, mvo khi c n khng hao mn v sng luhn tt thy. Chng c ci g thi qu xcphm n c tm hn ln th xc ti. Th mti tng tham quan c th gii: bn chn ti bc ln nhng ngn ni cao nht ca chu v chu M, ti hc tt c cc ngn ngca loi ngi v ti sng di ht thy mich : ti tng cho mt ngi Trung Hoavay tin ly thn th ca b hn lm vt bom, ti tng ng di lu ca ngi rpv tin vo li ni ca hp ng khp cc thph chu u. V ti khng ngi gi vng nh l ca ngi man r, ni tm li ti cc tt c v ti bit coi khinh tt c. Citham vng duy nht ca ti l c xem. Xem,


Ming Da La

phi chng l hiu bit? , hiu bit, chngtrai , phi chng l hng th mt cchtrc quan? Phi chng l khm ph ra ngaybn cht ca s vic v chim lnh n v cbn. S chim hu ca ci vt cht rt cc ricn li ci g? Mt nim. Anh hy xtxem p bit bao cuc sng ca mt ngi cth in du vt tt c mi thc ti vo t tngca mnh, em vo trong tm hn mnh nhngci ngun ca hnh phc, t rt ra hngnghn khoi lc tinh thn gi sch nhng utp trn tc. T tng l cha kha ca mikho tng, n em li nim vui ca k bin lnm khng a ti lo u ca hn. V vy ti bay ln bn trn th gian, nhng th vuica ti bao gi cng l nhng hng th trtu. Nhng hnh lc ca ti l s thng ngmbin c, cc dn tc, rng r ni non. Ti xem ht thy, nhng bnh thn, khng mimt; ti chng bao gi thm mun ci g,ti ch n tt thy; ti ngao du trong v trnh trong vn nh ring ca ti. Ci m mi


Ming Da La

ngi gi l u phin yu ng, tham vng,tai nn, bun ru i vi ti l nhng nimm ti bin thnh m tng; ti khng cmgic chng m l ti biu hin chng, ti dint chng; ti khng chng nghin ngucuc i ti m ti kch ha chng, ti phttrin chng, ti ly chng mua vui nhnhng tiu thuyt m ti c bng con mtbn trong. V cha bao gi lm mi mt c thcho nn ti vn cn ang sung sc; tm hnti v c tha hng ht sc lc m tikhng lm dng, cho nn ci u ny cnc trn thit y hn nhng gian hngca ti. y ny, - lo va ni va v votrn lo, - y c bc triu tht s. Ti sngnhng ngy th v bng cch ngc mt sngsut nhn li d vng, ti hi tng li nhng xs ton vn nhng phong cnh, nhng cnhi dng, nhng hnh tng p theo lch s?Ti c mt ni dung tng tng trong tilm ch tt c nhng ngi n b m tikhng c. Ti thng nhn li nhng cuc


Ming Da La

chin tranh nhng cuc cch mng ca ccanh v ti ph phn. Chao ! Sao m li achung s hm m nng ny v hi ht nhngda tht nhiu hay t ti thm, nhng hnh thnhiu hay t trn trn? Sao m li a chungtt c nhng tai v ca mun khng t, hnl ci kh nng cao siu lm hin din c vtr trong con ngi mnh, hn l ci th vngn chuyn mnh m khng b tri buc binhng si dy ca thi gian cng nh binhng chng ngi ca khng gian, hn l cith bao qut ht thy, nhn xem ht thy,nghing mnh ch bin cng th gii tracu nhng khu vc khc, lng nghe Thng! - Vt ny, - lo va ct ging vang vang niva ch ming Da la, - l c iu c th viu c mun tp hp li. l nhng nim x hi ca anh, nhng thm mun thiqu ca anh, nhng iu phng tng ca anh,nhng nim vui git ngi, nhng au n lm


Ming Da La

cho sng mnh lit; l v iu c c l ch lmt th vui kch lit. Ai m c th xc nhc ci im m khoi lc tr thnh mt iuc v ci im m iu c ang cn l khoilc? Phi chng nhng nh sng chi li nhtca th gii tinh thn xoa du con mt, th mnhng bng ti m nht ca th gii vt chtbao gi cng lm cho n b tn thng, ch Trnng phi chng cng ng ngha vi ch Hiubit[14]? V in r l ci g, nu chng phi ls thi qu trong iu c mun hay trongiu c th? - Th th ng y, ti mun sng thi qu, -chng l mt va ni va nm ly ming dala. - Chng trai, hy coi chng, - lo gi tht lnmt cch khng ng. - Ti tng gii quytcuc i ti bng hc tp v bng t tng;nhng nhng ci cng chng nui sngti c. Ti khng mun mc la v mt litin tri kiu Swedenborg[15] cng nh v tm


Ming Da La

ba phng ng ca c, cng nh, tha c,v nhng c gng nhn t ca c gi ti li ci th gii m ti t nay khng th sng c na. - Th xem! - anh va ni tip va sit cht tmba trong bn tay run ry v nhn lo gi. - Ti c mun mt ba tic lng ly mt cch vng, mt cuc nh chn h xng ngvi thi i m, theo ngi ta ni, tt thy uc ci tin. c rng khch d tic ca tiu tr tui, ti tr v khng nh kin, vui vn in cung! c rng ru ung mi lccng thm cay x, thm lng lnh, v sclm chng ti say trong ba ngy. Uc rng dhi c t im bng nhng ngi n bnng nhit! Ti c rng thn Tu sc incung v go tht mang chng ti i trn xe tm, vt bin cng ca th gii, chngti xung nhng bi bin xa l: rng mi linhhn vt ln tri hay lt xung bn; ti khngbit nh vy l chng thng hay ging, ci


Ming Da La

chng h chi! Tm li ti yu cu ci uy lcgh gm ny hy c c ht mi lc th vomt lc th. Tht y, ti cn phi m ht mith vui ca tri t trong mt ci sit tay cuicng n cht. V th ti c mong c nhngbi th tc c xa sau chn ru, c nhng biht lm ngi cht thc dy, c nhng chichn lin hi, nhng chic hn bt tn vang nln c Paris nh ting n m chy, nh thcdy nhng cp v chng v thi bc ln hlng nng nhit, nung nu n, lm tr li cnhng ng lo by mi. T ming lo gi b chot, bt ra mt tingci, vang vo tai chng trai in r nh tingr rm ca a ngc, v p o lm cho anhsng s n mc anh phi im bt. - D thng anh tng, - lo bn hng ni, -sn nh ca ti bng nhin nt ra xut hinnhng chic bn tic thnh son v nhngkhch n ca th gii bn kia chng? Khngu, khng, chng trai ng nghch . Anh


Ming Da La

k giao ko, th l dt khot. By gi nhng mun ca anh s c tha mn y ,nhng tnh mnh ca anh s phi b li. Vngtui i ca anh, hnh dung bng ming dany, s co hp li ty theo nhng c nguynca anh nhiu hay t, ln hay nh, t iu cmun gin d nht cho n iu phin toinht. Ngi Brachmane[16] trao cho ti tmba ny xa kia gii thch vi ti rng gias mnh v nhng li c nguyn ca kchim hu c mt s kt hp b mt. iu cmun u tin ca anh rt tm thng, ticng c th thc hin c; nhng ti vic mc cho nhng bin din ca cuc sngmi ca anh. Chung quy anh mun cht phikhng? Ch! Vic t st ca anh ch l khoanli m thi. Ngc nhin v gn nh cu knh v thy mnhc b lo gi l lng tru chc mi, dng na thng ngi ca lo c chng minhr rng trong li nho cui cng , chng l


Ming Da La

mt ku ln: - Tha c, ti s bit r s phn ca ti cthay i hay khng trong khong thi gian tivt ht chiu rng con ng b sng.Nhng nu qu tht c khng ch nho mtk khn kh, th tr th mt s gip taihi n th, ti c mun c s phi lng mtv n! By gi c s hiu hnh phc ca mts try lc, v c l c s vung tay hoang phbao nhiu ca ci m c gi gn rt mctheo kiu trit nhn. Anh ta bc ra m khng nghe thy mt tingth di no rut ca lo gi, anh vt qua ccphng v xung cu thang, cu be m phnh itheo nh soi ng m ung cng; anhchy mau l nh mt tn n trm b bt qutang. B mt th in cung lm m qung,anh khng nhn thy ngay c tnh cht co ginl lng ca ming Da la c tr nn mm nhmt chic gng tay, cun trn trong bn taynng hm hp ca anh v c th lt vo ti o


Ming Da La

ngoi m anh t vo nh mt ci my. Khilao mnh t ca hng ra mt ng, anh vaphi ba chng trai khoc tay nhau i. - kh! - ngu! l nhng li i p nh nhn m h trao i vi nhau. - ka! Raphal m. - tt qu! Bn tao tm my mi. - Sao? Cu y ? Ba li thn mt tip theo ting chi ra linkhi nh mt chic n lng b gi ung a rivo mt m ngi ng ngng y. - Anh bn , - Chng trai m anh sut na lmng ni vi Raphal, - anh i vi chng ti. - C chuyn g vy?


Ming Da La

- C i, ti s va i va k cu chuyn anhnghe. Do cng bch hay v thin , Raphal b ccbn vy quanh, h khoc tay anh nhp voon ngi vui nhn, ko anh v pha Cungh thut. - Anh bn , - din gi ni tip - chng ti itm kim anh t khong mt tun nay. nqu khch sn Saint-Quentin, xin m ngoc:tm bin bt kh di chuyn ca n by ranhng ch c mi mi ln lt ht en li nh thi J.J. Rousseau, th b Lonarde[17]ca anh bo anh v qu t thng Su. Tuyrng chng ti qu tht chng c v nhng klin quan n tin bc nh m ta, ch n,cnh v thng nghip... Mc du Rastignac nhang nhc thy anh m trc nh htBouffons[18], chng ti ly li can m, v tkhch lng t ph pht hin xem anh cu trn cy ng Champs-Elyses, anh c


Ming Da La

i ng tr hai xu nhng nh t bn m k nxin ng da vo nhng dy cng thng, hayhnh phc hn, anh ng tri ni khuphng no chng. Chng ti chng tm thyanh u, c s t nh lao Sainte Plagie lns t nh lao La Force[19]! Cc b, vin cakch, cc nh tu, tim c ph, th vin, danhb qun trng, vn phng nh bo, tim n,phng din vin nh ht tm li tt c mi nic xu ln tt ca Paris u c thm d chuo, chng ti than vn v mt mt ngi c thin ti ngi ta tm kim c triunh ln nh lao. Chng ti bn nhau phiphong anh nh mt anh hng thng By[20]!V, cam oan l chng ti thng tic anh. Va lc Raphal cng cc bn i qua cuNgh thut, anh khng nghe h ni v nhnsng Seine nc gm reo phn chiu nh nParis. Trn con sng ny, m trc khnglu anh mun gieo mnh xung nhng li tinon ca lo gi thc hin, gi cht ca anh


Ming Da La

dt khot b lui chm li. - V chng ti tht s thng tic anh, - ngibn anh vn tip tc ci lun iu ca y -chng l chng ti nhp anh vo mt k hochvi t cch anh l mt con ngi u vit, nghal con ngi bit t mnh ln trn ht thy.Ngy nay tnh trng ci hin php qu thutbin mt di chic chn ngc ca nh vua[21]trm trng hn bao gi ht. Ci nn Qun ch hn b nhn dn anh hng lt l mt mn b xu nt m ngi ta c th ci a vch chn vi m c; nhng T quc l mtngi v cu knh v c hnh m chng ta dmun hay khng cng phi n nhn nhngci vut ve c n o. Th m, nh anh bity, quyn hnh chuyn t inTuileries[22] sang bn lm bo, cng nh ngnsch i khu, i t khu ph Saint-Germainsang ph Chaussee-d'Antin[23]. Nhng c ciiu ny m c l anh cha bit. Chnh quyn,ngha l bn qu tc ngn hng v thy kin,


Ming Da La

ngy nay li dng T quc nh xa kia, bnthy tu li dng nn qun ch, cm thy scn thit phi m hoc nhn dn Php hinlnh bng nhng li mi v c, kiu nh cctrit gia ca mi trng phi v cc nhn vtc phch mi thi i. Vy th vn l phinhi nht vo u c chng ta ci t tngquc gia dn ch. bng cch chng minh vichng ta rng ng mt nghn hai trm triuba mi ba centime cho T quc do cc v nyi in th sung sng hn l ng mt nghnmt triu l chn centime cho mt ng vua,ng y xng ta ch khng xng chng ta. Nitm li, mt t bo trang b bng hai ba trmphiu mt nghn quan va c thnh lp vimc ch to ra mt phe i lp, n tha mnnhng k bt mn m chng hi n chnhph quc gia ca ng Vua cng dn[24]. Thm, v chng ta bt cn c t do ln chuynch, tn ngng ln bt tn; i vi chng ta,T quc l mt th mi kin cgiao lu ngy no cng dn ti ba n


Ming Da La

ngon, kch ht nhiu, nhung nhc nhnga gi im, nhng tic m thu sng, nhngchuyn tnh c gi gic nh xe hng: Paris mimi s l t quc yu qu nht, T quc cavui chi, ca t do, ca tr tu, ca gi p, caby ti xu, ca ru ngon, v khng baogi cm thy g mnh chic quyn trng vngi ta gn nhng k cm n trong tay. Chng ta, nhng tn cng khai chnh cngca ng thnh Mphistophls! Chng ta quyt tm qut sn ln tinh thn cng chng,i o cho din vin, ng nhng tm vn micho chic qun chnh quyn? Bc thuc chong vin lp hin[25], xo nu li nhng ngvin cng ha gi, c ra nhng ng vin chnh[26] v tip t cho cc phi trung tm,min l cho php chng ta c ci inpetto[27] t vua cho n nhn dn, c smchiu khng gi mt kin, v c sng mtcuc i vui kiu Panurge[28] hay moreorientali[29], nm di trn nhng chic m


Ming Da La

m i. Chng ti dnh cho anh rng mi cabai ve quc ca v hi hc , v vy bygi chng ti dn anh ti ba tic ca tay snglp vin t bo chiu i, hn l mt chnha bng v vn, khng bit dng vng lmg v mun bin n thnh tr tu. anh sc n tip nh mt ngi anh em, chngti s gii thi

Download - MiengDaLua Balzac

Top Related