Max Weber o Genezie KapitalizmuWojciech Oczkowski Robert Kowalski

Życie Maksa Webera• Urodził się w 1864 roku w

Erfurcie.• Studiował: prawo, historię,

ekonomię i filozofię.• Wykładał:

▫ prawo w Berlinie – od 1892 r.

▫ ekonomię polityczną we Fryburgu i ekonomię w Heidelbergu.

▫ socjologię (specjalnie dla niego stworzona katedra) w Monachium – od 1919 r.

• Zmarł w 1920 roku w Monachium.

Główne dzieła

•„Obiektywność poznania w naukach społecznych” (1904)

•„Etyka protestancka i duch kapitalizmu” (1904)

•„Etyka gospodarcza religii światowych” (1915-9)

•„Zebrane rozprawy z socjologii religii” (1920-1)

•„Gospodarka i społeczeństwo” (1921-2)

Metodologia Maxa Webera•Krytyka stosowania metody nauk

matematyczno-przyrodniczych w naukach społecznych.

•Nauki społeczne jako „nauki rozumiejące” (socjologia rozumiejąca, historia rozumiejąca itd.)

•Pojęcie „typu idealnego”•Postulat badań historyczno-porównawczych

(np. „Etyka gospodarcza religii światowych”)•Oparcie się na ściśle zdefiniowanych pojęciach

„Duch kapitalizmu” wg B. Franklina•Stosunek do czasu: „Czas to pieniądz”.•Nakaz pracowitości.•Dążenie do ZYSKU jest pochwalane i

wręcz zalecane.•Potrzeba dobrej reputacji – łatwość

zdobycia kredytu.•Racjonalna księgowość i rachunek

ekonomiczny.•Nakaz pomnażania swoich kapitałów.

Charakterystyka etosu kapitalistycznego•Pomnażanie kapitału i pracowitość jest

moralnym obowiązkiem człowieka jako cel sam w sobie.

•Ideał człowieka kapitalizmu: uczciwy, pracowity, godny kredytu.

•Utylitarny charakter zaleceń – cnoty etosu kapitalistyczne służą zwiększaniu wiarygodności.

•Jądrem etosu jest poczucie zawodowego obowiązku.

Kulturowe uwarunkowania kapitalizmu•Kapitalizm jest jednym z wytworów

racjonalizacji, która jest cechą kultury Zachodu.

•Protestantyzm stanowi podstawę dla powstania i rozwoju nowoczesnego kapitalizmu w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej.

•„Duch kapitalizmu” jest pewną filozofią życiową i moralnością, która charakteryzuje jego funkcjonowanie w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej.

Rola protestantyzmu

•Rola religii w życiu społeczeństw nowożytnych i jej wpływ na postawy jednostek.

•Wybór „typu idealnego”: XVII-wieczny angielski purytanizm, wyrosły z kalwinizmu.

Bogactwo w etyce purytańskiej

•BOGACTWO nie jest zagrożeniem samym sobie, zagrożeniem jest konsumpcja i bezczynność wynikła z jego posiadania.

•BOGACTWO nie jest grzechem – ale jego posiadanie wiąże się z licznymi i ciężkimi pokusami.

•BOGACTWO jest dowodem szczególnej łaski Opatrzności, która czuwa nad protestantem – świadczy o p r e d y s t y n a c j i wiernego.

Czas dla protestantów

•CZASU nie wolno marnować, bowiem jest darem Opatrzności, jego marnowanie jest grzechem.

•Marnotrawstwem czasu jest: zbyt długi sen, rozrywki, rozmowy towarzyskie, ale także bezczynna kontemplacja.

•Czas dany człowiekowi jest krótki, należy go dobrze wykorzystywać na chwałę Bożą.

•Protestancka koncepcja czasu a kapitalistyczna koncepcja czasu.

Praca jako podstawowa forma ascezy•Praca – staranna, długa i dokładna - jest

najskuteczniejszą formą ascezy. Zapobiega bowiem rozmaitym pokusom.

•Praca jest pierwszym i podstawowym powołaniem człowieka i zadaniem postawionym mu przez Boga. Niechęć do pracy jest oznaką braku ŁASKI.

•Nakaz pracy jest bezwarunkowy: nic nie zwalnia człowieka z jego wypełniania.

Podział pracy w etyce reformacyjnej•Podział pracy jest dany od Boga jako

możliwość pomnożenia talentów i powołania człowieka.

•Praca jest uzależniona od powołania-zawodu: człowiek najlepiej realizuje swoje zadania pracując stale w jednym zawodzie.

•Ocena podziału pracy i specjalizacji w etyce purytańskiej i ekonomii klasycznej (np. u Adama Smitha)

Zysk – dziełem Opatrzności.

•Okazja do osiągania ZYSKU jest dziełem Opatrzności i nie korzystanie z niej jest grzechem.

•Dążenie do ZYSKU stanowi element wypełniania przez człowieka swojego powołania.

•Bogacenie się pracą i pomnażanie raz zgromadzonego BOGACTWA jest więc obowiązkiem człowieka.

Kapitalistyczny styl życia a protestanci•Stosunek do kultury i sportu: ma być

wyrazem chwały Bożej, a nie przyjemnością dla człowieka

•Zdobycie, utrzymanie i pomnożenie majątku jest obowiązkiem.

•Dążenie do zysku nie jest moralnie naganne .•Ograniczenie i racjonalizacja konsumpcji jest

również środkiem do pomnażania kapitałów.•Konsekwencją etyki protestanckiej jest

wytworzenie się kapitalistycznego etosu mieszczańskiego.

Konsekwencje dla powstania kapitalizmu•Ciągła, produktywna praca prowadzi do

powstania zysków.•Zyski są akumulowane dzięki nakazowi

ascezy: tworzą się kapitały.•Kapitały mogą być użyte jedynie w celach

inwestycyjnych (mogą być wykorzystywane do pomnażania siebie, nie na konsumpcję).

•Powstaje impuls rozwojowy, prowadzący do powstania w pełni kapitalistycznej gospodarki.