MAKNE TESSATI GENEL TEKNK ARTNAMES

Resmi Gazete Tarihi : Says : 26568 / Mkerrer 30.06.2007

1. Blm 2. Blm 3. Blm 4. Blm 5. Blm 6. Blm

Genel Esaslar Shhi Tesisat, Yangn Tesisat, Yamur ve Gaz Tesisat Istma, Soutma, Havalandrma, Klima ve Otomatik Kontrol Tesisat Merkezi Tbbi Gaz Sistemi Bina ve Mekanik Tesisat Yaltm Sistemleri Mterek Tesisat Elemanlar, Borular, Vanalar, Pompalar ve Aksesuarlar Donanm, Tecrit, Boya vb. leri

Makine Tesisat Detay Resimleri

1. BLM : GENEL ESASLAR

1.1 KapsamBu artname, zel ve tzel kiiler ile kamu kurulularna ait mevcut ve yeni yaplacak tm binalarda olmas gereken, makine tesisatnda kullanlan malzeme ve mamuln zellikleri, temini, montaj ile genel esaslara dair teknik artlar kapsar.

1.2 ProjelerProjeler umumiyetle tatbik edilecek eitli sistemlerin genel yerletirmelerini ve tip detaylarn ihtiva etmelidir. darenin yazl onay alnmadan bu projelerde hibir deiiklik yaplmayacak, verilen tip detaylara tatbikatta uyulacaktr. Projeler; kanun, tzk, ynetmelik, artnameler ve mahalli usul ve kaideler ile mecburi veya ihtiyari standartlara uygun yaplmal, Bayndrlk ve skn Bakanl Yap leri Genel Mdrl Makine Mhendislii Proje Dzenleme Esaslarna uyulmaldr.

1.3 Standartlara Uygunlukrnler ilgili Trk standartlar ve/veya uygulamaya konulmu Avrupa Birlii standartlarnda verilmi kriterlere uygun olacaktr.

Btn malzemeler artnamelerde belirtilen zelliklere ve Trk Standartlarna uygun olanlarndan ihzar edileceklerdir. Trk standard bulunmayan malzeme ve mamuller milletleraras bir standarda uygun olacaklardr.

1.4 Kanun, Tzk ve Ynetmeliklere UygunlukMteahhit tesisin yapm, denenmesi ve iletilmesiyle ilgili her trl kanun, tzk ve ynetmeliklere, zellikle evre kirlenmesinin nlenmesi ve genel saln korunmasyla ilgili olanlara uygun i yapacaktr. Herhangi bir ekilde nizama balanmam hususlarda ise mteahhit geerli olan usul ve kaidelere uygun i yapacak veya hareket edecektir. Mteahhit; projelerde, teknik artnamelerde belirtilen hususlarn kanunlara, tzklere, ynetmeliklere, mecburi olarak yrrlkte olan standartlara veya mahalli artlara, usullere ve kaidelere uygun olduunu tahkik edecektir. Eer uygun olmayan herhangi bir husus mevcut ise idareyi yazyla ikaz edecektir. in sonunda ikaz etmedii, herhangi bir aykrlk ortaya karsa, mteahhidin bu hususu dzeltmesi iin yapaca masrafa karlk hibir deme yaplmayacaktr.

1.5 zin ve RuhsatnamelerMteahhit gerek belediyeler gerekse dier kurululardan alnacak izin veya ruhsatnameler iin gerekli demeleri, denemeleri, almalar ve ilemleri yaparak ii devam ettirmek zorundadr. Su, havagaz, doalgaz, elektrik v.b.gibi belediyeye hizmetlerinin salanmas iin yaplacak tetkik ve denemeleri tamamlattrarak gerekli masraflar deyecektir. Bu masraflar genel masraflardan kabul edilecek ve mteahhide bunlar iin ayca bir bedel denmeyecektir. Bu deneme, muayene ve kontrollerin iyi netice verdiini ve istein kabul edildiini belirtir belgeleri mteahhit muhafaza edecek ve iin tesliminde kabul heyetine teslim edecektir. Tantma, letme ve Bakm el kitabna bunlarn fotokopileri konacaktr.

1.6 lmelerMontajl birim fiyatn tanmlanmasnda ve llmesinde esas alnan lme birimi ve skm bedelinin tanmlanmasnda ve llmesinde de esas alnacaktr. Montaj yaplm malzeme ve mamuln lmleri boru ekseninden yaplacak, boruyla birlemelerde eksene kadar devam edecektir. Montaj malzemesinin boylar da monte edilmi durumda birlikte llecektir. Vana ve cihaz boylar karlacaktr. malat projesine uygun olarak mamul halde ihzar edilenlerde, ihzarat ve monte edilmi durumlarda lm deimez. Onanl imalat projesindeki alan, lmde esas alnr. Istclarda ve serpantinlerde bu alan d yznn alandr. Istclarda d yzn llmesinde boru d yz ile kanat iki yan yznn alanlarnn toplam alnacaktr. Spiral kanat sarmnda; kanat boyu olarak (spiral adedi x kanat d ap x + boru boyu) alnacaktr. Bu boy, kanat eniyle arplp iki kat alnarak, kanat stma alan bulunacaktr. Tamamlanm tecrit ve boya ilerinde tecrit edilen veya boyanan yzn alan lme esas alnr. Radyatrlerde, haganlarda ve boru stclarda bu alan kabul edilen stma alandr. Hava kanallarnn tecridinde kanal alan esas alnacaktr. Panjur, tel kafes, jaluzi gibi mamullerin iten ie hava gei alan (kanat ve tel alanlar dlmez) lme esas alnacaktr.

Havalandrma santralleri ve konvektr muhafazalarnda alan hesab d yzn ana ebatlarndan, klima santral hcresinde ise darda grlen 6 yzl d yzeyi esas alnarak, hcre ara blmeleri hesaplanmayarak, kanal balant boluklar hesaplanan yzeyden dlmeyerek yaplr. Delikler veya kanal balantlar alandan dlmez, kapak v.b. katl ksmlar iin bir ilave yaplmaz. Kontrol kapa damper v.b. imalatn bedeli ayrca denir. Kuzinelerde st tablann alan lmde esastr. Korkuluk borular lm dnda kalacaktr. Davlumbazlarda en byk yatay kesit alan lmde esas alnacaktr.

1.7 Cihaz PlakalarHer bir cihaz, kartlamaz ve silinemez ekilde pirin, alminyum gibi korozyona dayankl bir plaka zerine kaznarak yazl isim ve nemli zelliklerini belirtir birer plaka ile tehiz edilecektir. Plakalarda aada belirtilen bilgiler bulunacaktr: Mamuln ad ve birim fiyat numaras, plaka numaras, malat firmann ad ve adresi, Seri, model numaras ve imalat tarihi Belirli artlardaki kapasitesi ve teknik zellikleri Azami dayanabilecei basn, scaklk v.b.snrlamalar. Btn otomatik kontrol cihazlar zerinde veya bitiiinde monte edilecek bir plakada, hangi cihaz kontrol ettii yukarda aklanan maddelere ilaveten belirtilmi olacaktr. Gerekirse cihazlar numaralanacak otomatik kontrol emas ve kontrol diyagram tablosu zerinde gereken izahat verilecektir.

1.8 Vana TablolarVana tablolar binada mevcut btn vanalar ihtiva edecektir. Her bir vanann tablo numaras, etiket numaras, bulunduu yer ve yapt hizmet bu tablolarda belirtilmi olacaktr. Her vanann zerine bu vana hakknda izahatn bulunduu tablo numaras ve bu tabloda vanann gsterildii vana numaras imkn bulunursa perinli madeni etiketle, imkan bulunmazsa zmba numaratrle yazlarak belirtilecektir.

1.9 Tantma, letme ve Bakm El KitabMteahhit 5 nsha kitap eklinde ciltlenmi olarak el kitab hazrlayacak ve idareye teslim edecektir. Bu el kitabnn ihtiva edecei bilgiler her blmn iinde aklanm olacaktr. Buna gre; Her bir sistemin basit tarifi, bakm ve iletme esaslarnn izahn, Tehizat detaylarnda, kontrol emalarnda ve kontrol cihazlarnn elektrik emalarnda gsterilen sistemin fonksiyonel paralarnn imalat tarafndan verilen para listelerini ve bu listelerde sistem, para, model numaralarn, imalat detay numaras ile bir yllk alma iin tavsiye edecei yedek paralarn listesini, Her tip cihazn yapaca vazifeyi, yerini ve plaka numarasn belirtir tablolar, bakmyla ilgili bilgileri, muhtemel arzalar ve bunlarn tamiriyle ilgili bilgileri, Her tip cihaz iin en yakn mahalli satn alma, bakm, tamir ve yedek para servisinin firma ad, adresi ve telefon numaras,

Otomatik kontrol emasnda, elektrik tesisat donatm emasnda ve projelerinde mevcut her bir tehizat elemann tarif eden ileyiini aklayan imalat katalog veya bilgileri, Projelerde mevcut dier cihazlara ait elektrik motorlarnn yardmc rle, uzaktan kumanda, kilitleme, koruyucu rle vb. tehizatn gsteren monte edildii ekliyle hazrlanm elektrik donatm emalar. Mteahhit anlan bilgilerin tamam olup olmad hususunda kontrol tekilatyla temaslar yapacak; son durumuyla el kitabnn fihristini hazrlayacak ve idareye onanmak zere yazyla verecektir. Onanl fihristin bir kopyas kitapta bulunacaktr. Emniyet ile ilgili uyarlar erevelenmi ve byk harfler ile yazlm olarak grlebilir bir konumda yer almaldr. Btn tesisat sistemi iletme bakm ve tamir iin kolaylkla ulalabilecek yerlere monte edileceklerdir.

1.10 Tesisatn retilmesiMteahhit geici kabuln sonunda binay kullanacak olan kuruluun grevlendirecei iletme personeline, szlemesinde bakaca bir sre belirtilmedii takdirde (en az 15 en ok 30 gn) mddetle tesisat tantacak, iletme ve bakm ile onarmn retecektir. Bunun iin mteahhide her hangi bir nam altnda hi bir bedel denmeyecektir.

1.11 almalarn Koordine EdilmesiBetonarme strktrn, blmelerin, duvarlarn yaplmas hususlar ihalenin dier artnamelerine gre yaplacaktr. Ancak mteahhit bu ksmlarn yapm srasnda tesisat donanm iin gerekecek tesisat kanal ve aftlarn, boru klflarn, bacalar, pencereleri ve aklklar gerekli noktalarda eksiksiz hazrlatmak zorundadr.

1.12 alan Sistemlerin Kapatlmas veya Durdurulmas htiyalar ve Balant MsaadesiTaahhdn yerine getirilmesi esnasnda ksmi bir sistemin montaj veya dier alan bir sisteme balanmas iin alan bir (Elektrik, buhar, pis su tesisat v.b.) sistemin durdurulmas gerekiyorsa; bu husus kapatlma mddeti de belirtilmek artyla en az be gn evvelden idareye yazyla bildirilecek ve balantnn yaplmas hususunda idareden yazl msaade alnacaktr.

1.13 Temizleme ve AyarlarBtn cihazlar idareye devredilmeden evvel tamamen temizlenmi olacaktr. Boyanm, kaplanm veya parlatlm yzeyler hasar grmse eski durumuna getirilecek ve btn donanm kabul edilebilecek durumda olacaktr. Sistemler her trl ayarlar yaplm ve artnamelerde belirtilmi olan fonksiyonlarn tam olarak yerine getirir vaziyette idareye teslim edileceklerdir.

1.14 DenemelerBtn boru donanm ve tehizat artnamenin ilgili ksmlarnda belirtilmi olan denemelere tabi tutulmu olacaklardr. Denemeler iin gerekli her trl cihaz, malzeme ve hizmetler (elektrik, su, gaz, yakt, iilik v.b.) szlemede aksi belirtilmemise mteahhit tarafndan temin edilecektir.

Tesisin denemelere hazr olduu mteahhit tarafndan daha evvel yazyla idareye bildirilecek ve denemede kimlerin bulunaca ve deneme gn idarece tayin edilecektir. Genelde basn denemesi cihazlar balanmadan evvel yalnz boru donanmna uygulanacak, hibir ekilde boru donanm, cihazlar veya armatrler, artnamelerin veya ilgili standartlarn tayin ettii veya belirttii dayanma snrlarnn zerinde bir basnca maruz braklmayacaklardr. Denemelerde ortaya kacak btn hatalar derhal tamir edilecek veya paralar deitirilecek ve deneme, kontrol heyetinin kabul edecei hale gelinceye kadar tekrar edilecektir. Denemede bir hasar meydana gelirse derhal tamir edilecek hasar gren para veya cihaz yenisi ile deitirilecek ve kontrol heyetinin beenecei hale getirilecektir. Denemeler heyetin tam kanaat sahibi olmasna kadar devam edecektir. Fakat hibir suretle her ksm iin uygulanan deneme sresi o ksmn deneme bahsinde belirtilmi olan sreden ksa olmayacaktr.

1.15 Sistemlerin ve Cihazlarn Geici Kabulden Evvel Bakm, Onarm ve Temizliklerinin YaplmasMteahhit geici kabule kadar monte ettii btn tesisat malzeme ve cihazlarnn bakmn yapmakla mkelleftir. Btn cihaz ve malzemeler nakledilme, depolama, montaj ve iin bitimine kadar monte edilmi olarak durduklar hallerde koruyucu bakmlar yaplm olarak muhafaza edileceklerdir. Btn sistemlerin montaj tamamlandktan sonra mteahhit sistemlerin artname ve projelerde belirtilmi, iletme artlarn mkemmelen tahakkuk ettirmelerini salamak iin gerekli btn denemelerin, ayarlamalarn, dengelemelerin yaplmasna kafi gelecek bir mddette tesisi altracak, bu esnada gerekiyorsa, sistemlerin montaj ekipleri veya imalat firma mmessilleri veya her ikisi birlikte tesisin istenen neticeyi vermesi iin gerekli almalar yapacaklardr.

1.16 D Duvarlardaki Aklklarn kapatlmasalma gerei geici olarak d duvarlarda alacak olan delik, kapak v.b.aklklardan bilhassa zemin seviyesinde ve daha aada olanlar en iyi ekilde kapatlm ve ieri su szdrmaz durumda bulundurulacaktr. Saanak, sel ve su basmas gibi ihtimaller iin gerekli tedbir alnmsa zerinde allmakta olan ksmlarda sorumluluk mteahhide ait olmak zere bu husus aranmayabilir. Ancak iin sonunda mteahhidin sorumlu olduu aklklar devaml kalc ekilde su geirmez olacaktr. Boru veya kanallarn yapm ve montaj iin duvarlarda, demelerde veya tavanlarda braklacak geici aklklar, iin tamamlanmasndan sonra yangn blntlemesi varsa yangna dayankl, aksi takdirde yap cinsine uygun malzeme ile kapatlacaktr.

BLM 2 : SIHH TESSAT, YANGIN TESSATI, YAMUR VE GAZ TESSATI2.1 Kapsam

Bu blm; shhi, yangn, yamur ve gaz tesisat ve bunlara ait uygulama esaslar kapsar.

2.2 Genel Esaslar2.2.1 malat ve Montaj Detaylar Projelere, detaylara, teknik artnamelere ilave olarak, standart dahilinde mteahhit aada aklanan hususlar yerine getirecektir. malat projeleri, imalatnn ll, lekli teknik resimlerini, tamamlayc eleman ve aksesuarlarn ll olarak ieren kataloglarn ihtiva edecektir. Bunlarn ierisinde; ana llerini, balca elemanlarn ve bunlarn birlemelerini gsteren tarif edici literatr ve karakteristikleri mevcut olacaktr. Pompalar iin karakteristik erileri verilecektir. Mteahhide verilecek yerletirme plan kesitleri ve montaj detaylar belirli hacimde borular, cihazlar ve yap elemanlarn, bunlarn balant ekillerini, aralarndaki aklklar, planda, kolon emasnda ve kesitte yeterli aklkta gsteren teknik resimleri ihtiva edecektir. Montaj detaylar, idarenin verdii ana projelerin teferruatl olarak aklanmas iin kontrollke talep edilebilir. Normal olarak boru montaj detaylar, yalnz borularn toplu olarak bulunduu noktalarda istenecektir. malat projesi gerektiren herhangi bir cihazn montajna balanmadan evvel mteahhit imalat projelerini idareye vermi ve bunlar idarece onanm olacaktr. 2.2.2 Havalandrma Boru ve apkalar Pissu havalk borular, at zerine kadar kartlarak, havalandrma boru ve apkasyla tehiz edilmi olacaktr. Havalk borusunun aty delen ksmnda boru evresi suya kar izole edilecektir. 2.2.3 Hendek Diplerinin Dzeltilmesi Hendekler borularn gei seviyesinden aa derinliklerde, makine ile kazlmayacak ve dipleri elle istenilen seviyeye kazlarak getirilecek, bylece borularn altnda yumuak toprak bulunmas nlenecektir. Boru donanm denendikten ve kabul edildikten sonra boru ekseninden altta kalan dolgu malzemesi el tokmaklaryla tamamen sktrlacak. Dolgu malzemesinin boru tecridini (varsa) bozmayacak ve borularn hasara uramasna veya eilmesine sebep olmayacak ekilde ve evsafta doldurulup sktrlmasna dikkat edilecektir. Byle hallerde boru ve muflarn st seviyesinden yukarya kadar dolgu malzemesi olarak toprak, 20 mm byklkte krlm malzeme veya kum kullanlacaktr.

2.3 Uygunluk KriteriKullanlan malzeme ve imalatn uygunluu, ilgili Trk standartlar ve /veya uygulamaya konulmu Avrupa Birlii standartlarnda verilmi kriterlere gre deerlendirilecektir.

2.4 Temiz Su Tesisat2.4.1 Genel Esaslar Temiz su tesisat; borular, armatrler, su sayalar, temiz su deposu, hidrofor tesisat, boyler, akmilasyon tank, termosifon ve ofbenler, havalk ve basn reglatrlerinden oluur.

Temiz suyun kirlenmesini (kontamine olmasn) nlemek zere standartlarda, tzklerde, ynetmeliklerde veya belediyelerce hazrlanan ynetmeliklerde mevcut mevzuata uyulacak, tesisat buna gre yaplacaktr. Temiz su tesisat d duvarlarn iinden veya yzeylerinden geirilmemelidir. Gerekiyorsa tesisatn yaltm dnlmeli, dona kar korunmu olmaldr. Hava ceplerinin bulunduu ksmlara hava tahliye cihazlar konulmaldr. Bu hava tahliye cihazlar en yksek noktalarda olacaktr. Tesisat, ilgili mhendisin onay alnmadan kolon, kiri ve perde gibi tayc elemanlardan geirilmez. Sistemin boaltlmas iin en alt noktada boaltmn musluu bulunmaldr. Projede gsterilen yerlerde ve shhi tesisat cihazlarna ayrlan en son branman noktasnda vanalar kullanlacaktr. (Son branman noktasnda grup halinde cihazlar bulunmas halinde tek bir vana kullanlacaktr.) Her bir scak su gidi ve sirklasyon dn ana borusuna ve her bir kolona, vana konacaktr. Scak ve souk suyun bir arada bulunduu durumda scak su her zaman sola gelecek ekilde dzenlenmelidir. Temiz su tesisat Binalarda temiz su tesis kurallar standardna tamamen uygun olacaktr. Kullanlacak borular ve ekleme paralar galvaniz veya plastik esasl olacaktr. Galvanizli borularn kaynakla birletirilmesi doru deildir. Plastik borular ayn anma apnda elik boruya gre daha az i apa sahiptir. Plastik boru seerken boru i apna dikkat etmek gerekir. Plastik temiz su boru balantlar: a) zlemez balantlar; 1. Termoplastik kaynak 2. Muflu yaptrma 3. Yaptrma fittings b) zlebilir balantlar; 1. Flanla 2. Yaptrma muflu temper dkm veya pirin rekorla balant 2.4.2 me ve Kullanma Suyunun Temini, Depolanmas ve artlandrlmas Mteahhit; ime ve kullanma suyu olarak temin edilecek suyun (birka varyant olabilir) aada aklanan niteliklerini proje yapmnda gz nne alnanlarla karlatrarak temini, depolama ve artlandrma ynlerinden bir tadilat gerekiyorsa bunlarn ana hatlarn, tadilat gerekmiyorsa projelerin uygun olduunu belirtir neri raporunu en ksa zamanda idareye yazyla verecektir. Temin edilecei kaynak, saatlik ve gnlk miktar (m3/h ve balant ap olarak), kesintili veya devaml oluu, kesintili ise normal kesinti rejimi (gnlk, haftalk ve aylk), yakn gelecekte vukua gelmesi muhtemel deiiklikler; ihtimalin dayand mesnetler hakknda saptayc belge veya raporlar ve gerekli bulunacak dier bilgiler, numune alma, lme, deneme, analiz gibi safhalar eksiksiz kapsayacak ekilde temin edilmi olacak ve tadilat projeleriyle veya raporla birlikte idareye verilecektir.

Balant (veya kaynak) noktasnn bina sfr kotuna nazaran kotu ve normal debide normal basnc (mss olarak), basn azalmas sz konusu ise normal debi iin normal basn rejimi (gnlk, haftalk, aylk ve yllk), Sertlik derecesi (Fransz sertlik birimi olarak), sertliin deimesi bahis konusu ise normal sertlik rejimi (yllk), letkenlik derecesi (mikrosiemens/cm olarak = S/cm), iletkenliin deimesi bahis konusu ise normal iletkenlik rejimi (yllk), Biyolojik, fiziki ve kimyevi dier bileenleri zellikle demir iyonu, Mahalli mevzuatn ilgili ksmlar veya tamam, Suyun kesilmesi hallerinde tesisi beslemek zere bina at arasna, bina giriine yakn teknik merkez veya yaknna basnlandrmann msait olduu yere, su deposu konacaktr. Depo konmadan evvel monte edilecei yeri, kapasitesini ve konumunu ayrntlaryla belirten proje idarece onanacak, bu projede tesisin statik sorumluluunu tayan teknik elemann da imzas olacaktr. Su basncnn kifayetsiz olmas veya yap ihtiyac iin hesaplanan su kapasitesinin fazla olmas hallerinde zemin veya bodrum katta veya toprak altnda temiz su iin ii dersiz fayans kapl betonarme veya paslanmaz elik satan imal edilmi bir depo ina edilecek ve hidroforla basnlandrlacaktr. Tesisat onanl projesine ve detaylarna uygun olarak yaplacaktr. Suyun ksmen veya tamamen klorlanmas gerekiyorsa, projeye klorlama cihaz ilave edilecektir. Suyun ksmen veya tamamen yumuatlmas gerekiyorsa, projeye su yumuatma cihaz ilave edilecektir. Suyun ksmen veya tamamen filtreden geirilmesi gerekiyorsa, projeye filtreleme cihaz ilave edilecektir. Su filtresi olarak, kum filtresi gibi adsorbsiyon prensibi ile alan filtreler kullanlacaksa, yatak gei hz, en ok 20 m/saat olmaldr. Yzme havuzlarnda gerekli zel filtreleme ve artlandrma cihazlar bu gibi tesislerin projelerine ilave edilecektir. me ve kullanma suyu iin hesaplanan suyu basnlandracak hidrofor sisteminde, asl pompa olarak seilen pompalarla e bir pompann yedek olarak planlanmal veya frekans konvektrl hidroforlarda sra kontroll olarak devreye alnmal veya karlmaldr. Direkt ehir ebekesine balanan hidroforlarda giri basncnn 1 bardan daha fazla dalgalanmamas ve 0,5 bardan daha dk olmamas n arttr. Hidrofor besi suyu tesisat ap, hidrofor alrken de bu basnc salayabilecek byklkte seilmelidir. Bir depodan su alarak alan hidrofor sistemlerinde su, depodan kendi arlyla pompaya doru akabilmelidir. Seilen hidrofor tipine uygun olarak, emme artlar tetkik edilmeli, depo-hidrofor yerleim ve emi az konumu tespit edilmelidir. Emi yapan hidroforlarda, hidrofor tip, pompa says ve yerleim konumuna uygun olarak armatr donanm tespit edilmelidir. Montajda dikkat edilmesi gereken bir husus da hidroforun kuru almaya kar korunmaya alnmasdr. Pompalar hibir suretle kuru altrlmamaldr. Seviye flatr

veya seviye kontrol elektrotlar kuru almay nleyici bir tedbir olarak ska uygulanan yntemdir. Hidrofor varsa hidrofordan sonra, yoksa su saatinden sonra bir basn reglatr konulmas tavsiye edilir. Yksek binalarda her hidrofor zonunun knda basn sabit tutucu vana ve son iki kat dnda btn kat girilerinde basn drc vana olmas tavsiye edilir. Temiz su tesisat dz olmal ve yatay gidilerde hava tahliyesi iin gidi ynnde hafif bir eim verilmelidir. st ste geirilen yatay boru demetlerinde yzeyde youan suyun alttaki borulara zarar vermemesi iin souk su borusunun en alttan geirilmesi tavsiye olunur. Temiz su kolonlar son yatay kat ayrmndan sonra 40-50 cm daha devam ettirilerek hava toplanmas iin bir hacim yaratlmal ve ok alclar konmaldr. Temiz su tesisatnda dey sistem uygulanmal ve dey tesisat aftlar yaplmaldr. Borular bu aftn iinden geirilmelidir. Yatay kat temiz su datmnda borular mmknse yan duvarlardan ve asma tavan iinden geirilmeli, kesinlikle demeden geirilmemelidir. Temiz su devrelerinde genel kullanm amal olan yerlerde hijyen artlarna uygun vana ve armatrler kullanlmaldr. ebeke basnc yeterliyken hidroforun devaml devrede kalmasn nlemek iin by-pass edilecek ekilde ekvalfli bir ara balant yaplmaldr. Hidroforlarn, basnl su depolama tanklar membranl, kompresrl veya hava tpl olmal, tankn hacmi; pompalarn elektrik motor glerine uygun alt saysna gre seilmelidir. Besi suyu deposu hidrofor seviyesinin altnda ise hava tp kullanlmamaldr Vanalar vidal veya flanl balantl olacaktr. Musluk ve bataryalar ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olacaktr. Basn drcler, akma basncn ayarlamak iin statik tipte, bir sistem veya cihazlar korunacak ise dinamik tipte olacaktr. Bamsz yaplarda dorudan ehir ebekesine balant yapldnda basn drc su saatinden hemen sonra monte edilir. Yksek bloklarda ise her katn giriinde bir basn drc kullanlmas uygun grlr. Basn drc montaj pozisyonu nemli deildir. Sadece ak ynn gsteren oka dikkat edilerek balant yaplmaldr. Eer sistemde basncn ani olarak ok fazla artmas durumunda veya suyun stlmas halinde sisteme emniyet ventili konulmaldr. Yksek yaplarda tesisatta statik basnlar ve musluklarn akma basnlar alt ve stten snrldr. Normal musluklarda akma basnc 1 bar ( 10mss ) ve statik basnlar alt snr 1 bar st snr 4 bar mertebelerinde olmaldr. Yksek binalarda hidrofor kna mutlaka basn sabit tutucu monte edilmelidir.

Souk ve scak kullanma suyu sistemleri arasnda basn dengelenmelidir. Aksi halde bataryalarda nemli basn farkllklar oluur. Souk su ile scak suyun birbirine karmasna neden olabilir. Yksek yaplarda temiz su tesisat tek zonlu ve tek kademeli yaplmamal, zira armatr ve cihazlarda ok yksek statik basn etkisi olmaktadr ve cihazlarn bu basnca dayanmas zordur. Bu nedenle yksek blok dey dorultuda zonlara blnr. Bu blnme btn tesisat iin geerlidir. Yksek blokta basn zonu maksimum her 20 katta ( 60 metrede ) bir oluturulur. Her tesisat katndan aa ve yukar dorultuda 10 ar kat ykseklikte dey zonlarla beslenebilir. ki musluun akma basnlar arasndaki fark 10 katla ( yaklak 3 bar ) snrlandrlmtr. Her zonda son kat veya son iki kat hari btn katlara basn drc vana konulmaldr. Scak su tesisat da tpk souk su tesisat gibi zonlarla beslenir. Ancak scak su tesisat borularnda genleme meydana gelecei iin bunlar kompansatrlerle giderilmelidir. Temiz su tesisatnda bulunan, otomatik kapama vanalar ve kresel vanalar gibi ani kapayan musluk ve vanalar, sistemde su kou ad verilen bir basn dalgas yaratrlar, buna boru uzunluu, boru ap kkl ve su hz da eklenebilir. Su kounun nlenmesi iin sisteme konulan basn drcler etkili olamad takdirde ok absorberleri ( diyafram-yay ) sisteme konmaldr. Bu cihaz statik basncn 4 -7 bar arasnda olduu blgelerde en iyi alr. Bu cihazlar darbeye neden olan armatr veya cihazlara yakn monte edilmelidir. En iyi sonu absorberin dik pozisyonda montajndan elde edilir.Boru tesisat boaltlabilir olmaldr. Kesme vanalar; Datm hattnda ve kolondan ayrlmalarda Islak hacimlere girilerde Donma tehlikesi olan boru hatlarndan nce Scak su reticilerinden nce Klozet rezervuarlarndan nce Lavabo bataryalarndan nce ekvalfler; Su sayalarnda Pompalardan sonra Boyler ve termosifonlardan nce Emniyet ventili; Boylerde Hidroforlarda Basn drcler; Ana girite su saatinden sonra Basn dalmna gre ok katl yksek yaplarda belli katlarda Havalklar; Kolonlarn st ucuna ok Absorberleri; Kolon borular en st ucuna Yerletirilmelidir. Tesisatta grltnn snrlanmas iin ncelikle su hznn kolon ve datm hatlarnda 1,5 m/sn deerini amamas gerekir. Temiz su tesisatnda oluan sesin ana nedeni genelde su hznn fazla olmasdr. 2.4.3 Su Sayalar

Su sayalar; CE belgeli olacak ve mahalli belediye veya suyun satn alnd idarenin ynetmelik veya bilinen usul ve kaidelerine uygun bir yere monte edilecektir. Sayacn monte edilecei yerin; donma, arpma, titreim gibi zararl tesirlere, ilgili olmayan ahslarn mdahalesine ve su altnda kalmasna imkan vermeyecek, okunmas kolay olacak ekilde yapnn giriine yakn duvarlara gelecek ekilde seilmesi veya bu hususlarda uygun tedbirlerin alnmas salanacaktr. Sayalar tesisata bozulduklar zaman tamir iin yerinden sklebilecek ekilde balanr. Sayatan evvel bir vana (Belediye veya idarece mecburi kesme yapmak zere konacak olana ilaveten) ve tercihen pislik ayrc, sayatan sonra bir geri tepme ventili ve boaltma tertibatl bir vana konacaktr. Boaltma veya arza hallerinde saat mahalline akacak suyun iyi bir ekilde drenaj salanacaktr. Projede aksi belirtilmemise saat boru apna uygun apta olacaktr. Su sayacnda basn kayb 0,5 bar (=5 mss) deerini gememelidir. 2.4.4 Scak Su Hazrlayclar 2.4.4.1 Boylerler Boylerde souk su giriinden evvel kapama vanas, scaklk gstergesi, scaklk duyar eleman ve geri tepme ventili konacak, ayrca emniyet ventili ve boaltma vanas ile cihaz donatlacaktr. Buharla ve (90 -70) scak suyla stlan boylerlerde scaklk ayar reglatr (termostatik vana) kullanlacaktr. 2.4.4.2 Termosifonlar Bakr borulu termosifonlarn tesisattaki su basncna maruz kalmamas iin gerekli tedbirler alnarak scak su k borusunun uzants, havalk borusu olarak rezervuar zerine kadar uzatlm olacaktr. Gaz yal ve ift cidarl kat yaktl elik termosifonlarn tesise monte edildikleri yerde iletme basncnn dayanma basncn gememesi iin emniyet ventili kullanlacaktr. 2.4.4.3 ofbenler ofbenlerin gerek cihaz gerekse montaj ve iletmeleri ynnden ilgili olduklar Trk Standartlarna, gazl ofbenler 90/396/AT Gaz Yakan Cihazlar Dair Ynetmelik, 97/23/AT Basnl Ekipmanlar Ynetmeliine uygun olacaktr. Ak yanma odal ve doal gazl ofbenler mutlaka bacaya balanmaldr. Baca olmayan yerlerde ise kapal yanma odal (hermetik) tipler kullanlmaldr. Gazl ofbenler banyo gibi i hacimlere konulmamaldr. ofbenler elektronik veya pilot alev atelemeli olabilir. Yanmann devam salanmas ve alev snmezse gazn kesilmesi gvenlik altna alnmaldr. Pilot alevli sistemlerde ift metal bir termostat pilot alev snnce beslemesini kesmelidir. Baca gaz k olmazsa gaz beslemesi kesilmelidir. Ayrca baca gaz akm sigortas bulunmaldr. Scak su kullanm olmadan gaz vanas almamaldr. 2.4.4.4 Gne Enerjili Scak Su Istclar Gne enerjili scak su stclar ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olacaktr.

Doal dolaml sistem genelde konutlarda kullanlr. 6 kollektrden fazlasnda sirklasyon pompas kullanlmas gerekmektedir. Zorlamal Dolaml (pompal) sistemde fark (diferansiyel) termostat bulunmal. Bu sistemde en fazla 50 kollektrlk grup yaplmas tavsiye edilir ve ekonomik bulunur. Is depolama tank, gneli su stc yzey net alannn her metrekaresi iin en az 40 lt olmaldr. Pompalar gidi hattna ve devrenin en alt noktasna yerletirilmeli, pislik birikmeleri nlenmelidir. Doal dolaml sistemlerde ters dolam nlemek iin depo, toplayc yzey st noktasndan en az 30 cm yukarda bulunmaldr. Gne enerjili scak su stc depo balant borularnda dirsek ve aa eimlerden mmkn olduu kadar kanlmal, borular su ak ynnden ykselen eimle ekilmeli, yn deitirmek iin verilecek eriliin yar ap en az boru apnn 1.5 kat olmaldr. Depo scak su girii deponun en alt noktasndan yaplmal, ayrca depo ierisi souk su girii karsna souk suyun aniden ykselmesini ve tabakalamay bozmasn nleyecek apka yerletirilmelidir. Gne enerjili scak su stclarnn tmnn ya da yalnz toplayc yzeyin atya yerletirilmesi durumunda at szdrmazln salayacak nlemlerin alnmas gerekir. Gne enerjili scak su stclar alma basnc, ebeke basncna uygun olmadndan sisteme rezervuar ilave edilerek s depolama tank souk su girii buradan yaplmaldr. Depo s kayplarn azaltmak iin 5-10 cm kalnlnda teknie uygun olarak yaltlmal, d etkenlerden korunmas iin galvanizli sac ile kaplanmaldr. Kapal devre alan gneli su stc sistemlerinde hava tp ile genleme deposu arasndaki kod fark pompa basma yksekliine eit olmaldr. Gne enerjili scak su stclar sistemde su yokken mmkn olduu kadar gne altnda braklmamaldr. Gne enerjili sistemlerde k iletmesinde kollektr iindeki suyun donmasn nleyecek uygun zellikte solar sv ilave edilmelidir. 2.4.5 Denemeler Btn boru donanm monte edildikten sonra cihazlar, armatrler ve basn drcler monte edilmeden evvel sistem basnl suyla kuvvetlice aktlarak temizlenecek suyla doldurulup asgari 10 at basn altnda 1 saat denecektir. dare adna denemeleri yapacak heyetin beenip kabul etmesi halinde ancak denemeler ikmal edilmi olacaktr. Devreye kimyasal katlarak borularn korunmas temin edilecektir. Denemeler tamamlandktan sonra cihazlar ve armatrler taklarak sistem, pislik, kir ve kalntlardan tamamen temizlenecektir. Scak su sistemi; btn noktalarda devaml belirli scaklkta su bulunmasn temin edecek ekilde sirklasyon yaptnn grlmesi iin denenecektir.

Mahalli belediye ynetmeliklerine gre ilave denemeler de yaplmas gerekirse bunlar da yaplacaktr. 2.4.6 lgili Standartlar

TS EN 200 (TS 274-1 EN 1452-1) TS 615 EN 26 TS 733 TS EN 817 TS 3680-1 EN 129751 TS 3680-2 EN 129752

Shhi Tesisat Armatrleri-Anma Boyutu 1/2 Anma Basnc PN 10 ve Minimum (0,5 Bar) Olan Musluk ve Bataryalarn Genel Teknik zellikleri Plastik Boru Sistemleri- me ve Kullanma Suyu in- Plastikletirici Katlmam U) Blm 1: Genel Ani Su Istclar (ofbenler)-Gaz Yakan, Atmosferik Brlrl Termosifonlar-Kat Yakt Yakan Shhi Tesisat Armatrleri-Mekanik Kartrcl Ama Kapama Tertibatna Sahip Teknik zellikleri

Isl Gne Enerji Sistemleri ve Bileenleri-Gne Enerjisi Kolektrleri-Blm 1:

Isl Gne Enerji Sistemleri ve Bileenleri-Gne Enerjisi Kolektrleri-Blm 2:

2.5 Yangn Sndrme Tesisat2.5.1 Genel Esaslar Yangn sndrme tesisat; Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik hkmlerine, ilgili TSE standartlarna ve tesisat ynetmeliklerine uygun olarak tasarlanacak, tesis edilecek ve onaylanacaktr. Bu ynetmelik hkmlerinde, ilgili TSE standartlarnda ve tesisat ynetmeliklerinde deiiklik olmas halinde bu deiiklie uygun olarak tasarlanacak, tesis edilecek ve onaylanacaktr. 2.5.2 Su Depolar ve Kaynaklar Sulu sndrme sistemleri XE "Sulu sndrme sistemleri" iin kullanlacak su depolarnn yangn rezervi olarak ayrlm blmleri baka amalar iin kullanlmayacak, depo tesisat sadece sndrme sistemlerine hizmet verecek ekilde dzenlenecektir. Yapda sprinkler sistemi bulunmas durumunda, su deposu kapasitesinin tayininde gerekli sre dk tehlike iin 30 dak, orta tehlike iin 60 dak ve yksek tehlike iin 90 dak alnacaktr. Yapda sprinkler sistemi bulunmas durumunda su deposu hacmi, yangn ynetmeliindeki yaplarn yangn tehlike snflarna gre belirlenen deerden az olmayacak, Birim alan iin tasarm debi deerleri (tasarm younluu) iin ilgili olduklar Trk Standard esas alnacaktr. Yapda sulu sndrme sistemi olarak sadece yangn dolaplar XE "Yangn:dolaplar:su kapasitesi" sistemi mevcut ise su kapasitesi sabit yangn sndrme sistemleri iin yangn ynetmeliine gre hesaplanacaktr. Yapda sadece evre hidrant XE "Hidrant" sistemi bulunmas durumunda su ihtiyac en az 1900 litre debiyi 90 dakika sre ile karlayacak kapasitede olmak zere yapnn risk snfna gre yaplacak hidrolik hesaplar ile belirlenecektir. 2.5.3 Pompalar

Yangn Pompalar XE "Yangn:pompalar" ; sulu sndrme sistemlerine basnl su salayan, anma debi ve anma basn deeri ile ifade edilen pompalardr. Sistemde bir pompa kullanlmas halinde ayn kapasitede yedek pompa olmaldr. Birden fazla pompa olmas halinde toplam kapasitenin en az %50 si yedeklenmek artyla yeterli sayda yedek pompa kullanlacaktr. 2.5.4 Sabit Boru Tesisat ve Yangn Dolaplar Sabit boru tesisat XE "Sabit boru tesisat" zerinde bulunan btn hortum balantlar, itfaiyenin XE "tfaiye:balants" kulland normlarda uygun olacaktr. Yangn dolaplar XE "Yangn:dolaplar" her katta ve yangn duvarlar ile ayrlm her blmde aralarndaki uzaklk 30 m' den fazla olmayacak ekilde dzenlenecektir. Yangn dolaplar mmkn olduu kadar koridor k ve merdiven sahanl yaknna kolaylkla grlebilecek ekilde yerletirilecektir. Hortumlar, serme ve balama gibi becerilere sahip eitilmi personel veya itfaiye grevlisi olmayan yaplarda, yuvarlak yar-sert hortumlu yangn dolaplar XE "Yangn:dolaplar" ilgili olduklar Trk Standardna uygun olmaldr. Hortum, yuvarlak yar-sert ilgili olduklar Trk Standard normuna uygun, ap 25 mm olmal ve hortum uzunluu 30 m' yi amamaldr. Nozul (lle) veya lans kapama, pskrtme ve/veya fskiye yapabilmelidir. tfaiye su alma az olmayan yuvarlak yar sert hortumlu yangn dolap dizayn debisi 100 l/dak ve lans giriindeki basn 400 kPa olmaldr. Basncn 700 kPa gemesi durumunda basn drcler kullanlmaldr. Yetimi yangn sndrme grevlisi bulundurmak zorunda olan yaplarda kullanlabilecek yass hortumlu yangn dolaplar XE "Yangn:dolaplar" ilgili olduklar Trk Standardna uygun olmaldr. Yass hortum anma ap 50 mm yi ve hortum uzunluu 20 m yi gememelidir. Nozul (lle) veya lans kapama, pskrtme ve/veya fskiye yapabilmelidir. Dolap dizayn debisi 400 l/dak ve lans giriindeki basnc 600 kPa olmaldr. Basn 900 kPa gemesi durumunda basn drc XE "Sulu sndrme sistemleri:basn drc" kullanlmaldr. 2.5.5 Hidrant Sistemi Yaplarn yangndan korunmasnda, ilk mdahalede sndrlemeyen yangnlara dardan mdahale edebilmek iin mmkn olduunca yapnn veya binann tm evresini kapsayacak ekilde tesis edilecek hidrant XE "Hidrant" sistemi bnyesinde yerletirilecek hidrantlar, itfaiye XE "tfaiye" ve aralarnn kolay yanaabilecei ve balant yapabilecei ekilde dzenlenmelidir. Hidrant sistemi XE "Hidrant" dizayn debisi en az 1900 1/dak olmal ve debi yapnn risk snfna gre arttrlmaldr. Hidrant knda 700 kPa basn olmaldr. Hidrantlar aras uzaklk ok riskli blgelerde 50 m, riskli blgelerde 100 m, orta riskli blgelerde 125 m, az riskli blgelerde 150 m alnmaldr. Normal artlarda hidrantlar korunan binalardan ortalama 5-15 m kadar uzaa yerletirilmelidir.

Hidrant sistemine suyu salayan boru donanmnda ring sistemi mevcut deilse kullanlabilecek en dk boru ap en az 100 mm olmal ve hidrolik hesaba gre belirlenmelidir. Sistemde kullanlacak hidrantlar yer st yangn hidrand olmal ve ilgili olduklar Trk Standardna uygun olmaldr. Hidrant sisteminde, hidrant yenilenmesini ve bakm ilemlerinin yaplmasn kolaylatracak uygun noktalarda ve yerlerde yeralt ve/veya yer st hat kesme vanalar temin ve tesis edilmelidir. 2.5.6 Otomatik Sprinkler Sndrme Sistemi Sprinkler sistemi elemanlar ve sistem tasarm ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. Sprinkler Koruma Alan (m2): Bir adet sprinklerin koruyabildii alandr. Dk tehlike snf iin bu alan 18 -21 m2, orta tehlike snf iin 12 m2, yksek tehlike snf iin 8-12 m2 dir. Sprinkler Uygulama Alan: Dk ve orta tehlike snf iin 139 m2, yksek tehlike Snf iin 232 m2dir. Maksimum Kat Alan: Dk ve orta tehlike snf iin 4830 m2, yksek tehlike snf iin boru tablosu ile yaplan hesaplarda bu deer 2320 m2, hidrolik hesaplarda 3715 m2 dir. Uygulama Oran ( debi ): Dk tehlike snf iin Orta tehlike snf iin Yksek tehlike snf iin letme Tasarm Basnc: En fazla 12 Bar 4.1 lt. / dakika / m2 6.1 ... 8.1 lt. / dakika / m2 12.3 ... 16.3 lt. / dakika / m2

Sprinklerler Aras Mesafe : Standart tip branmanlar zerinde veya arasnda konulanan sprinklerler arasndaki maksimum mesafe dk ve orta tehlike snf iin 4.6 m, yksek tehlike snf iin 3.7 mdir. Duvar tipi balklar arasndaki mesafe ise onaylanan koruma alanna gre olabilir. Sprinkler balklar 1.8 m den daha yakn yerletirilmek zorunda kalnrsa, sprinkler balklar arasna perde (blme) yerletirilmelidir. Sprinkler balnn duvardan olan mesafesi iki sprinkler bal arasndaki izin verilen mesafe deerinin yarsndan fazla olmamal veya duvara 10cm den daha yakn yanatrlmamaldr. Asklar Aras En Garantili Mesafe : 3.6 m Sprinkler Ucunda Gerekli Min. Basn : 0.5 Bar Branman Balantlarnda Kabul Edilen Fark Basn : En fazla 0.03 Bar Sprinkler Borulamasndaki Su Hzlar : 2 .... 8 m/saniye 1mlik 2 Galvaniz Borudaki Basn Kayb : Yaklak 0.03 Bar Sprinkler Patlama Scakl : Genel oda uygulamalarnda 68 Cdir. Mahal scaklnn 14...40 C zeri alnr.

Dolapl, Hidrantl Sprinkler Sistemi Ortalama Debisi: Sulu sndrme sistemi olarak sprinkler sistemi yannda yangn dolaplar ve/veya hidrant sistemi kullanlmas durumunda, sprinkler sistemi debisine ilave edilecek yangn dolaplar sistemi debisi LH,OH1,OH2,OH3,OH4 snflar iin 100 lt/dak, HH snf iin 200 lt/dak, ilave edilecek hidrant sistemi debisi ise LH,OH1snf iin 400 lt/dak OH2,OH3,OH4 snf iin 1000 lt/dak, HH snf iin 1500 lt/dak olmaldr. Boru, vana ve dier aksesuarlarn boyutlandrlmas, yangn pompalarnn seimi hidrolik hesaplar ile belirlenir. 2.5.7 Karbondioksit (Co2) Gazl Yangn Sndrme Sistemi A snf (yzey yangnlar), B snf (parlayc sv ve gaz yangnlar), C snf (elektrikli cihaz yangnlar) yangnlarda ve deep-seated (iten ie yangnn srd) yangnlarda etkili bir sndrcdr. Kulland sndrme yntemi, ortamdaki oksijenin orann, yangnn devam edemeyecei dzeye indirmektir. Oksijen orannn yaam snrlarnn altna dmesi nedeniyle ortamdaki insanlarn boaltlmas iin gerekli tm tedbirler alnmaldr. 2.5.7.1 Sistem Tasarm Kriterleri Korunacak mahallin CO2 Gazl Sndrme Sistemi tasarm, ilgili yangn normlarna ve retici firmann belirledii tasarm hesaplamalarna sadk kalnarak yaplacaktr. Kurulacak sistem, aada belirtilen yangn trlerini sndrecek nitelikte olacaktr: -Yzey yangnlar ( kat, kuma, lastik, ahap vs. ) -Parlayc ve kolay tutuabilen sv ve gazlarn yangnlar -ten ie sren yangnlar ( deep-seated fires ) CO2 gazl sndrme sistemi, hem kapal ortamlara hacim Koruma yntemiyle hem de direkt yangn riski olan cisimlere Ksmi Koruma yntemiyle uygulanr. Sistem, sabit tplerde muhafaza edilen CO2 gaz, boaltma hatt borular, pskrtc nozullardan oluur. Sistem, korunan mahal iindeki dedektrlerden ald uyarmla kontrol paneli vastasyla, otomatik olarak, tp zerinden mekanik olarak veya ka yoluna yerletirilecek manual boaltma butonu ile devreye girecektir. Sistemin kontrol paneli, merkezi yangn ve ihbar sistemine sinyal gnderebilecektir. Sistemin aktivasyonu, elektrikli, pnmatik veya mekanik olabilecektir. Sistemin alglamas elektrikli olacaktr. Sistemin minimum tasarm konsantrasyonu: 34 % Tek bir sistemle birden fazla mahalli korumak mmkn olabilecektir. Ancak sistem dizayn en byk (en tehlikeli) hacm dikkate alnarak yaplacaktr. Tpler, korunacak mahallin dna yerletirilmesi tercih edilmelidir. Mahal iine yerletirilmesinin zorunlu olduu durumlarda, sisteme elle dardan mdahale edilebilmesi iin gerekli ekipman bulunmaldr. CO2, iinde serbest oksijen radikalleri bulunan maddelerin sndrlmesinde etkili deildir. 2.5.7.2 Sistem Malzemeleri

2.5.7.2.1 Sndrc Tp CO2in sakland tpler, uluslararas nakliye standartlarnda, seri numaras ve retim tarihi baskl imal edilmi olacaktr. Bakm kart ile birlikte fabrikada 60 Bar basnta gaz ile dolumu yaplm olarak nakledilecek tplerin vana azlarnda, nakliye srasnda zarar grmesini nleyici korucu elik kapak bulunacaktr. Tpn gvdesi elik, vana aksam pirin olacaktr. Vana aksam zerinde 185 - 210 Bar arasnda alacak emniyet ventili bulunacaktr. 2.5.7.2.2 Tp Balant Aksam Tplerin, korunacak mahallin dna yerletirilmesi tercih edilmelidir. Tp balant aksam, tplerin bulunduklar yere salam bir ekilde sabitlenebilmesi iin gerekli dayanma sahip, krmz boyal elik malzemeden olacaktr. Balant aksam, dikey ve yatay paralar ile balantlarn yaplabilmesi iin gerekli cvata - somunlarla birlikte komple olacaktr. 2.5.7.2.3 Seici Vana Tek bir sistemin birden fazla mahalli koruduu durumlarda, CO2in akn yangn kan mahalle ynlendiren seici vanalar kullanlacaktr. 2.5.7.2.4 Manuel Boaltma Aktivatr Her sistemin gerektiinde kullanlmak zere manual boaltma butonu olacaktr. 2.5.7.2.5 Boaltma Hortumu Tplerin sabit boaltma hattna veya manifolda balantsnda montaj kolayl salayan bu esnek para sistem basnca dayanml, ift elik tel rg eperli ve lastik kaplamal, balant paral pirin malzemeden olacaktr. 2.5.7.2.6 Boaltma Nozulu ( Pskrtc ) Tplerden gelen basnl CO2 gaznn ortama boaltlmasnda kullanlacaktr. Gerekli ak hzn ve datmn salayacak nozul delik aplar, yaplacak hidrolik tasarmla belirlenecektir. Nozul tipi, ortamn zelliklerine ve konumuna gre belirlenecektir. Standart nozul gvdesi pirin olacaktr. 2.5.7.2.7 ek Vana Yedekli sistemlerde kullanlacaktr. Sistem devreye girdiinde, asl sistemden yedek sistemin manifolduna gazn geiini engellemek zere kullanlacaktr. Yedek sistem devreye girdiinde gazn boaltma hattna geiine izin verecektir. Gvdesi bronz malzemeden olacaktr. 2.5.7.2.8 Basn Tahliye Tapas Seme vanal veya ek vanal sistemlerde, kapal hatlarda oluabilecek yksek basnc atmak iin kullanlacaktr. Ayrca, yedekli sistemlerde, ek vanadan olas szmalarda, yedek sistemin yanllkla devreye girmesini nlemek iin de kullanlmas gerekmektedir. 2.5.7.3 CO2 Gazl Sistemlerde Dikkat Edilmesi Gerekli Hususlar Ortamdaki oksijen orann canl yaam snrlarnn altna drd iin insan bulunmayan ortamlarda kullanlmal veya boalma ncesinde insanlarn tahliye edilebilmesi iin gerekli

tedbirler alnmal, uyar (sesli, grsel) cihazlar kolay grlebilir ve duyulabilir noktalara yerletirilmeli, ayrca mahalde insan varken CO2 gaznn boalmamas iin tedbir alnm olmaldr. CO2 gaz boald anda ortam ok souttuu iin, havadaki nemi youturabilir ve dk ihtimalle metal yzeylerde paslanmaya sebep olabilir. 2.5.8 FM200 Gazl Yangn Sndrme Sistemi 2.5.8.1 Genel Esaslar Yangn sndrme sisteminin kurulmas, izimler, artnameler ve uygulanabilir standartlara gre yaplacaktr. malat firma, sndrme sisteminin ekipmanlarnn ve tespit paralarnn benzeri tip sistemlerle ilgili olumlu referans verebilecek ekilde tecrbeye sahip olmaldr. 2.5.8.2 Sistem Tanm ve Operasyon Sistemde yeterli sayda dedektr, siren, buton, sndrme paneli, durdurma butonu, boaltma butonu ve sndrme tpleri bulunacaktr. Sistem koruma, alan dahilinde mevcut olan minimum scaklk deerinde, tm mahallerde minimum FM -200 tasarm konsantrasyonunu tedarik etmelidir. Sistem her adan eksiksiz olmaldr. Sisteme ait mekanik, elektrik cihaz ve kontrol ekipmanlar, FM200 silindirleri, boaltma hortumlar, sndrme kontrol panelleri, sesli ve grsel alarm cihazlar, dedektrler, bekletme ve boaltma butonlar ilgili standartlara uygun olmaldr. FM200 sndrme sistemi apraz zonlu alglama ve kontrol sistemi ile beraber olacaktr. Alglama sistemi iinde yer alan birinci dedektrden ikaz geldiinde sesli bir alarm vermelidir. kinci dedektrden de yangn ikaz geldiinde sistem n boaltma konumuna gelecek ve boaltma ilemi iin belirlenen gecikme sresinden( 60 saniyeyi gememek artyla) sonra FM200 gazn boaltacaktr. Bu gecikme sresi iinde sistem bekletme konumuna alnabilmeli ve/veya sistem reset edilebilir olmaldr. FM Gaz boalma sresi max.10 saniye olacaktr. FM 200 gaz sndrme kontrol panelinden alnacak bir sinyalin silindir zerinde yer alan solenoid valfi aktive etmesiyle gerekleecektir. 2.5.8.3 Sistem Ekipmanlar 2.5.8.3.1 Nozul Boaltma nozullar pirin, alminyum veya paslanmaz elikten mamul olacaktr. 2.5.8.3.2 FM200 Silindirleri FM200 gaz silindirleri, 70F(20 C ) de en az 360 PSI alma basncna uygun olarak kuru nitrojen ile basnlandrlm olacaktr. Silindir zerindeki vanalar pirinten mamul olacaktr.

FM200 silindirleri, vanas, solenoid vanas, duvar sabitleme aksesuarlar ve FM200 gaz ile doldurulmu olacaktr. Acil durumlarda sndrme sistemi mekanik olarak boaltlabilecektir. 2.5.9 Inergen Gazl Yangn Sndrme Sistemi Inergen gaz, elektrik iletkenlii olmayan, ortama boaldktan sonra zararl / zararsz herhangi bir atk brakmayan bir gazdr. A snf ( yzey yangnlar ), B snf (parlayc sv ve gaz yangnlar), C snf (elektrikli cihaz yangnlar) yangnlarda ve deep-seated (iten ie yangnn srd) yangnlarda etkili bir sndrcdr. Inergeni oluturan gazlarn ozona ve doaya hibir zararl etkisi yoktur. Kalp ve st solunum yollarnda bir hassasiyet oluturmad ve sndrme sonrasnda zehirli bir bileke yaratmad iin insan bulunan ortamlarda rahatlkla kullanlabilir. Kulland sndrme yntemi, ortamdaki oksijen orann yangnn snmesine yetecek dzeye indirmektir. 2.5.9.1 Sistem Tasarm Kriterleri Kurulacak sistem, aada ad geen ve benzer mahallerdeki yangn sndrecek nitelikte olacaktr: - Her trl elektrik ve elektronik donanml ortamlar - Parlayc ve kolay tutuabilen sv ve gazlarn bulunduu ortamlar - Ekonomik deeri yksek veya nadide eyalarn muhafaza edildii ortamlar Inergen gazl sndrme sistemi, kapal ortamlara Hacim Koruma yntemiyle uygulanr. Sistem, sabit tplerde muhafaza edilen Inergen gaz, boaltma hatt borular, pskrtc nozullardan oluur. Sistem, korunan mahal iindeki dedektrlerden ald uyarmla kontrol paneli vastasyla, otomatik olarak veya ka yoluna yerletirilecek elle ekme istasyonu ile devreye girecektir. Sistemin kontrol paneli, merkezi yangn ve ihbar sistemine sinyal gnderebilecektir. Sistem, kendi iinde bir btn olup zellikli tm elemanlar ayn reticinin rn olacaktr. Sistemin aktivasyonu, elektrikli, pnmatik veya mekanik olabilecektir. Sistemin alglamas elektrikli olacaktr. Sistemin kurulduu mahallin normal oda koullar: 0 C - 54 C Sistemin minimum ve maksimum tasarm konsantrasyonlar srasyla: 37.5 % ve 42.8 % olacaktr. Gazn 90% nn boalma sresi 23 saniyeden az, 45 saniyeden fazla olmayacaktr. Tek bir sistemle birden fazla mahalli korumak mmkn olacaktr. 2.5.9.2 Sistem Malzemeleri 2.5.9.2.1 Sndrc Gaz - Inergen Inergen, soluduumuz havada bulunan temel gazn karmndan oluur: 52% nitrojen, 40% argon ve 8% karbon dioksit. Sndrme ilemini, ortamdaki oksijen konsantrasyonunu yanmann srmesi iin gerekli olan 15 % dzeyinin altna drerek gerekletirir. Ancak, sistem, boalma srasnda ve sonrasnda ortamdaki insanlarn nefes alma snrlar iinde kalacak ekilde tasarlanmtr.

2.5.9.2.2 Sndrc Tp Inergenin sakland tpler, uluslararas nakliye standartlarnda, seri numaras ve retim tarihi baskl imal edilmi olacaktr. Bakm kart ile birlikte fabrikada 150 / 200 Bar basnta gaz ile dolumu yaplm olarak nakledilecek tplerin vana azlarnda, nakliye srasnda zarar grmesini nleyici korucu elik kapak bulunacaktr. Tpn gvdesi paslanmaz elik, vana aksam pirin olacaktr. Vana aksam zerinde bir manometresi ve 205-230 Bar arasnda alacak emniyet ventili bulunacaktr. 2.5.9.2.3 Tp Balant Aksam Tplerin bulunduklar yere salam bir ekilde sabitlenebilmesi iin gerekli dayanma sahip, krmz emaye kapl elik malzemeden olacaktr. Balant aksam, dikey ve yatay paralar ile balantlarn yaplabilmesi iin gerekli cvata - somunlarla birlikte komple olacaktr. 2.5.9.2.4 Elektrikli Aktivatr Sistemi aktive edecek elektrikli aktivatr, pilot tpe taklacaktr. Kontrol panelinden gelen uyarmla aktivatr zerindeki solenoid vastasyla, pilot tpn vanas alacak ve dier tplerin vanalar da manifolttan gelen gazn basncyla alacaktr. Bu vana, gvdesi elik, dier aksam paslanmaz elik olacaktr. 2.5.9.2.5 Seme Vanas Tek bir sistemin birden fazla mahalli koruduu durumlarda, Inergenin akn yangn kan mahalle ynlendiren vanadr. Seim vanas, zerinde solenoid aktivatr ile birlikte olacaktr. Solenoid, kontrol panelinden gelen sinyalle vanann almasn salayacaktr. Vanann gvdesi pirin, balantlar 1 a kadar dili, daha byk aplar flanl olacaktr. 2.5.9.2.6 Manuel Boaltma Aktivatr Inergenin manuel olarak boaltlmasn salayan bu aktivatr, zerindeki kolun elle evrilmesi sonucunda sistem boaltlabilecektir. evrilen kolun geri manevra yapmasn engelleyici bir mekanizmaya sahip olacaktr. 2.5.9.2.7 Boaltma Hortumu Tplerin sabit boaltma hattna veya manifolda balantsnda montaj kolayl salayan bu esnek para iletme basncna dayanml, ift elik tel rg eperli ve lastik kaplamal, 5/8 apl, balant paral pirin malzemeden olacaktr. Herhangi bir tpn sistemden kartlmas durumunda gazn bu hattan kan nleyecek bir ek vanas bulunacaktr. 2.5.9.2.8 Boaltma Nozulu ( Pskrtc ) Tplerden gelen basnl Inergen gaznn ortama boaltlmasnda kullanlacaktr. Gerekli ak hzn ve datmn salayacak nozul delik aplar, yaplacak hidrolik tasarmla belirlenecektir. Nozul tipi, ortamn zelliklerine ve konumuna gre belirlenecektir. Standart nozul gvdesi pirin olacaktr. 2.5.9.2.9 Basn Drc Rekor Inergen gaznn akn kontrol eden ve gazn hat iindeki basncn dren, gvdesi dvme demir, iletme basncna dayanml, NPT dili balantl basn drc balant paras, manifold ile boaltma hatt arasna yerletirilecektir. Delik ap, tasarm

hesaplamalarnda bulunan deere gre belirlenen paslanmaz elik orifis plakas bulunacaktr. Orifisi tanmlayan gstergesi bulunacaktr. Bu para, her zaman gstergenin ak giri az tarafnda kalacak ekilde hatta taklacaktr. 2.5.9.2.10 Basn Tahliye Tapas Seim vanal veya yedekli sistemlerde, kapal hatlarda oluabilecek fazla basnc atmak iin kullanlacaktr. Ayrca, yedekli sistemlerde, ek vanadan olas szmalarda, yedek sistemin yanllkla devreye girmesini nlemek iin de kullanlmas gerekmektedir. 2.5.9.3 Borulama Kriterleri: Boaltma hatt borular dikisiz, kaln etli ve galvanizli elik veya siyah elik olacaktr. Balant yerlerinde galvanizli elik veya siyah ekme elik fittings kullanlacak, balantlar dili veya kaynakl olacaktr. Dili balantlarda teflon bant kullanlacaktr. 2.5.10 Davlumbaz Sndrme Sistemi Mutfaklarda, yangn kma riski yksek olan blgeler otomatik paket tip yangn alglama ve sndrme sistemiyle korunacaktr. 2.5.10.1 Sistem Tasarm Kriterleri Sistem, davlumbaz iindeki dedektrler vastasyla otomatik olarak veya davlumbaz yaknna ka yoluna yerletirilecek elle ekme istasyonu ile devreye girecektir. Sistem, mekanik veya elektriksel olarak bir vana ile ocaklarda kullanlan gaz hattn kapatmaya uygun olacaktr. Sistem, merkezi yangn alglama ve ihbar sistemine sinyal gnderebilecektir. Kurulacak sistem aada ad geen mahallerdeki yangn bastracak nitelikte olacaktr: Bacalar Filtreler Fritzler Izgaralar - Davlumbazlar - Ocaklar - Kuzineler - Dier piirme elemanlar

Riskin sz konusu olduu her cihaz grubu ve davlumbaz iin bamsz bir sistem uygulanacaktr. Sistem tasarm, ilgili standartlara ve retici dkmanlarnn ngrd hesaplama yntemlerine uygun olarak ve snrlad adetler iinde kalnarak yaplacaktr. 2.5.10.2 Sistem Malzemeleri 2.5.10.2.1 Sndrc Dk PH derecesine sahip, potasyum bazl, bu nedenle boald ortama zarar vermeyen, yal ortam yangnlarn ok ksa srede bastracak ve sndrecek nitelikte sv kimyasal bir zelti olacaktr. Ait olduu ebattaki bir tp tam dolduracak miktardaki sv sndrc, plastik bidonlarda tanmaya hazr olacaktr. 2.5.10.2.2 Sndrc Tp

Nakliye srasnda bo, sistem kurulurken sndrc ile dolumu yaplacak, dolu durumda basnsz olan tp, derin ekme karbon eliinden mamul, emaye kapl olacaktr. 2.5.10.2.3 Mekanik Boaltma Dzenei Mekanik boaltma dzenei, paslanmaz elik, n yznde vidalarla sabitlenen kapa bulunan bir kutu ierisinde, yayl, mekanik / pnmatik olarak bir veya iki sndrc tpe itici gaz yollayabilecek nitelikte olacaktr. Dzenein kapanda, sistemin durumunu (hazr/aktive olmu) gsteren gstergesi, sistemin elle boaltlmasn salayan, normal koulda zerindeki zincirli bir halka ile sabitlenerek almas engellenen acil durum dmesi bulunacaktr. Dzenek aadaki mekanizmalar ile aktive edilecektir: - eriyebilen metal balantl alglama sistemi - elle ekme istasyonu ( normalde mhrl ) - elle aktivasyon dmesi ( normalde zincirli halka ile sabitlenmi ) Dzenek aadaki ekipmanlar ierecektir: - boaltma mekanizmas - gaz reglatr - itici gaz hortumu - sndrc tp 2.5.10.2.4 tici Azot Kartuu Boaltma dzenei harekete getiinde, aznda bulunan zar delinerek, iindeki basnl azot gaznn gaz reglatr ve gaz hortumu vastasyla sndrc tpe giderek tpn iindeki svnn boaltma hatt boyunca nozullara ulamasn ve bylece sndrme ileminin gereklemesini salayan, sistemin boyutuna gre seilen bir tptr. 2.5.10.2.5 Boaltma Nozulu Nozulun kendisi pirin veya krom kaplama olacak, nozulun pskrtc ksm zerine nozul tipi ve ak oran yazl olacak ve bu para krom kaplama olacaktr. Nozulun tkanmasn nleyen pislik tutucusu bulunacaktr. Ayrca, her bir nozulun iinde, piirme gruplarndan kan ya buharnn birikerek tkanmasn engelleyecek, boalma annda alan koruyucu plastik kapa olacaktr.

2.5.10.2.6 Boaltma Hatt Boaltma hattnda, 3/8 paslanmaz elik veya siyah boru kullanlacaktr. Galvaniz boru ve fittings kesinlikle kullanlmayacaktr. Borular bklmeyecek, balantlarda ve dnlerde fittings kullanlacaktr. Szdrmazlk iin teflon sargdan yararlanlacaktr. Borularn d yzeyi ve balant azlar kir, ya ve pastan arndrlm olacaktr. Borular sarsnt ve darbelere dayanabilecek bir ekilde sabitlenecektir. 2.5.10.3 Yardmc Ekipmanlar Davlumbaz Sndrme Sisteminin ilevi ve personelin gvenlii asndan gerekli ve sistem ile uyumlu aadaki yardmc malzemeler kullanlacaktr. 2.5.10.3.1 Elle ekme stasyonu Sistemin bulunduu mahalde alan personelin sistemi gerektiinde devreye sokabilmesi -elle mdahalesi- iin en az bir adet elle ekme istasyonu boaltma dzeneinden en fazla 35 m uzaa yerletirilecektir.

Boaltma dzeneinden kan alglama hatt ile ayn zellikte ayr bir hat iinden geen alglama teli bu mekanizmaya balanacak ve elle ekildiinde telin gerilmesiyle dzenek harekete geirilebilecektir. Bir kere ekildiinde zerine takl sert plastik ubuk krlacak ve sistemin bu yolla boaltld anlalabilecektir. 2.5.10.3.2 Mekanik Gaz Kesme Vanas Yangn ktnda ocaklara giden gazn otomatik olarak kesilmesini salayan mekanik aksaml vanalardr. Boaltma dzeneine pnmatik tip hava silindiri ile akuple edilen, i aksam paslanmaz elik, gvdesi alminyum, d yznde ak/kapal konum gstergesi bulunan vana, sistem devreye girdiinde itici tpteki basnl azot gazn kullanarak ocaklara giden gaz otomatik olarak kesecektir. Doal gaz ve LPG hatlarna uygun olacaktr. 2.5.10.3.3 Elektrikli Gaz Kesme Vanas Bir solenoid ile srekli ak tutulan, alminyum gvdeli, 0 - 50 C scaklk aralna uygun, sistem devreye girdiinde devreyi keserek vanann kapanmasn salayan bir adet elektrik konta ve bir adet manuel reset rlesi bulunan, yangn annda, ocaklara gelen gaz elektriksel uyarmla kesen vanalardr. Bir ka sistemin bulunduu ortamlarda ana gaz hattn kesmek iin tercih edilir. 2.5.10.3.4 Elektrik Konta Boaltma dzenei iine yerletirilen, mevcut alarm sistemine sinyal gndermek, elektrikli ocaklar kapatmak ve dier elektrikle alan cihazlar ve sistemleri kapamak iin kullanlacaktr. 2.5.11 Aerosol Yangn Sndrme Sistemi Tesis edilecek olan yangn sndrme sistemi, sndrme yaplacak ortamda her noktada ayn konsantrasyonda aerosol gaz karmn salayabilecek bir pyrogenic aerosol total baskn sistemi olacaktr. Aerosol Yangn sndrme sistemi ajan, kat halde ve sfr basnca sahip ve kararl bir kimyasal yapda olacaktr. Elektriksel veya termal olarak tetiklendiinde, kat halde ki kimyasal blok mikron boyutlarnda aerosol yangn sndrme ajan retecektir. Sistem herhangi bir basnl kap, boru tesisat, nozul veya datm ekipmanna gerek duymayacaktr. Gaz karma, patlama veya bozulma ihtimali olmadan 10 yl sre ile bakm gerektirmeksizin faal kalabilecektir. Aerosol yangn sndrmenin scak yzey ile temas ettiinde herhangi bir zehirli gaz retilmeyecek ve ortamdaki oksijeni tketmeyecektir. Aerosol gaznn korunan blgeye boaltmadan nce zel bir kimyasal soutucudan geirilecektir. Bu soutma ilemi sayesine alevsiz bir boaltma ve tm hacme eit ve dzgn olarak dalmas salanacaktr. Kimyasal soutucudan geen gaz k portundan 1 metre uzaklkta maksimum 75C olacaktr. Aerosol yangn sndrme sistemi A ve B tipi yangnlarda kullanlabilecek ve her tip yangn iin dizayn konsantrasyonlar belirtilecektir. A ve B tipi yangnlar sndrmek iin dizayn edilen Aerosol konsantrasyonun efektiflii bamsz ve uluslar aras tannm otoriteler tarafndan gerekletirilen testler ile belirlenmi ve onaylanm olacaktr.

Aerosol gaz boalma srasnda veya boalma ileminden sonra iletkenlik gstermeyecektir. Boalma ileminin gerekletii hacimdeki elektrikli cihazlara herhangi bir zarar vermeyecektir. Her nite elektriksel olarak tetiklenmesinin yannda termal olarak da tetiklenebilecektir. nitelerin elektriksel balantlar vibrasyondan etkilenmeyen soketler ile yaplacaktr. Her bir Aerosol yangn sndrc nitesine balanacak 175C hassas termal kortlar vastas ile termal aktivasyon yaplabilecektir. Termal kortun plak atele temas veya kort etrafndaki scakln 175C ye ulamas halinde termal aktivasyon gerekleecektir. Konteynr scaklnn 500C ye ulamas halinde, dier aktivasyon elemanlarna durumuna baklmakszn nite otomatik olarak aktive olacaktr. Aerosol nitesini zerindeki elektriksel aktivasyon balants vastas ile nite elektriksel olarak aktive edilebilecektir. Elektriksel aktivasyon iin 400 mA yeterli olacaktr. Birden fazla nitenin kullanm halinde bir yangn sndrme kontrol paneli mutlaka kullanlacaktr. 2.5.12 lgili Standartlar TS EN 12845 TS EN 671-1 TS EN 671-2 TS EN 694 TS 2821 TS EN 12259-1 TS EN 12259-2 TS EN 12259-3 TS EN 12259-4

Sabit yangn sndrme sistemleri Otomatik sprinkler sistemleri - Tasarm, monta

Sabit yangn sndrme sistemleri Hortum sistemleri - Blm 1: Yar sert hortum

Sabit Yangn Sndrme Sistemleri-Hortum Sistemleri Blm 2: Yass Hortumlu Hor Yangn Sndrme Hortumlar-Yar Sert Hortumlar-Sabit Sistemler in Hidrantlar

Sabit Yangn Sndrme Sistemleri- Sprinkler ve Su Pskrtme Elemanlar- Blm 1

Sabit Yangn Sndrme Sistemleri- Sprinkler ve Su Pskrtme Elemanlar- Blm 2 Tertibatlar Sabit Yangn Sndrme Sistemleri- Sprinkler ve Su Pskrtme Sistemleri in Elem Alarm Vana Tertibatlar Sabit Yangn Sndrme Sistemleri- Sprinkler ve Su Pskrtme Sistemleri in Elem Motorlu Alarmlar

2.6 Kirli Ve Pis Su Tesisat2.6.1 Genel Esaslar Atk sular, pis su ve kirli su (yamur suyu v.s.) dan oluur. Pis su tesisat ehir kanalizasyon ebekesine, yamur suyu ise ayr bir tesisatla toplanp ehir yamur suyu ebekesine balanr. Btn yatay pis su ve kirli su borular aksi projede belirtilmemise kaynaktan itibaren metrede 10 mm. Alalacak ekilde meyilli deneceklerdir. Bina ii yamur ve pis su tesisatlar ayr olmaldr. Pis su kolonlarna kesinlikle yamur suyu balanmamaldr. Yatay kanallardaki hz en az 0,7 m/sn ~1 m/sn aras olmaldr. Pis ve kirli su kaynaklarnn her birisine ayr sifon konacaktr. (Sifonlardan kanalizasyon koku ve gazlarnn geebilmesi su seviyesinde en az 6 cm. lik bir dme olduunda kabil olacaktr veya 60 mmSS den az bir emme veya basn sifonda gaz alverii yapamayacaktr.)

- Pis su borularnn dondan korunmas ve arlktan ezilmesini nlemek iin genelde borularn - 0,8-1.2 mt derinlikte gmlmesi gerekir. Bamsz havalandrma sistemi kullanldnda bu sistemde, bamsz havalandrma borularn aknts kirli veya pis su borularna doru olacaktr. - Temiz su balant hatlar kanalizasyondan en az ~ 1mt uzakta denmelidir. - Dikey pis su tesisat borular mmkn olduu artlarda atmosfere alarak at zerinden, bunun mmkn olmad durumlarda otomatik havalandrma apkas kullanlabilir havalandrlr. Muflu demir dkm borularla dier borularn balantsnda muflu ksma uygun malzemeden yaplm adaptrler kullanlacaktr. Bu adaptrlerin dier ular, elik borulara vidal, plastik esasl borulara lastik contal balantya elverili olacaktr. Kirli ve pis su tesisat konutlarda kirli ve pis su ile yamur sular tesisat hesap esaslar standardna gre hesaplanm ve Konutlarda Kirli ve Pis Su ile Yamur Sular Tesis Kurallar Standardna uygun olarak projelenmi ve uygulanm olacaktr. Btn deme szgelerinin st yz aksi projede belirtilmemise demenin bitmi st seviyesinden takriben 3 mm. Aada kalacak ekilde monte edilecek ve deme szgece doru akntl olacaktr. Borularn; ak, bitirilmemi, zerinde allmakta olan veya balants yaplmam ular tapalanm bulundurularak temiz tutulmalar salanacaktr. Btn istikamet deimesi yaplan noktalarda temizleme kapaklar konacaktr. Alabilir bir kapak olmadan deme altna konan temizleme kapaklarnn yerleri pirin bir snrlayc ile belli edilecek ve ematik olarak bir tabloda bu noktalar gsterilecek, bu tablo Tantma, letme ve Bakm El Kitabna konacaktr. Grlt Pis su tesisleri, az grlt oluturacak (en ok 40dB(A)) veya ses ve grlty, evreyi rahatsz etmeyecek seviyede iletecek tarzda planlanmal ve uygulanmaldr. tcler Mutfak artklar, p (sprnt), kt, vb. 'lerinin tlmesinde kullanlan tcler (deirmenler) vb. cihazlar, dorudan doruya pis su tesisatna kesinlikle balanmamaldr; ancak bu gibi cihazlarn, mutfak vb. hacmlara balanmas istendiinde bunlar iin zel bir pis su borusu (hatt) dzenlenmeli ve bu hat amur tutucudan geirildikten sonra pis su tesisatna balanmaldr. Balantnn ya ayrcdan nce yaplmasna dikkat edilmelidir. 2.6.2 Denemeler Kaba tesisatn denmesini mteakip henz shhi tesisat cihazlar monte edilmeden tesisat kuvvetli su akntsyla temizlenecek, bundan sonra btn ak ular tapalandktan sonra suyla doldurulup szdrmazlk denemesine tabi tutulacak, grlen btn sznt ve hatalar dzeltilecektir. 3 kattan yksek binalarda bu deneme birbirinden ayr olmak artyla her kat iin tekrar edilecektir. Mesela zemin bir ve ikinci kat sonra 1 inci, 2 nci ve 3 nc kat, daha sonra 2 nci, 3 nc ve 4 nc kat gibi. Btn pissu borularnn montajn takiben borulama sistemi 0- 0.5 bar basnl havayla szdrmazlk denemesine veya duman denemesine tabi tutulacaktr.

Denemeler idarenin tayin edecei deneme heyetinin huzurunda yaplacaktr. 2.6.3 Ya, Benzin vb. Maddelerin Ayrlmas Bina ierisindeki amarhane, mutfak, ya yakt kullanlan kazan dairesi, ya yakt tank odalarnn pis su giderleri mutlaka ya ayrcdan geirildikten sonra dier pis su giderlerine balanacaktr. Mazot, benzin, gazya v.b. parlayc olan ve patlayc gaz teekklne sebep olabilecek maddelerin karmas muhtemel pis su giderleri de dier pis su giderlerine balanmadan evvel uygun ekilde tehlikesiz duruma getirilmi olacaklardr. Zararl olabilecek nispette asit, alkali v.b. madde tamas muhtemel pis su giderlerinde de zarar verici tesirleri ortadan kaldracak tedbirler alnacaktr. 2.6.4 Shhi Tesisat Cihazlarnn Pis Su ve Kirli Su Borularna ve Ykama Borularna Birletirilmeleri Btn balantlarda, retici tavsiyesine uygun zel gei paralar ve birletirme yntemleri kullanlacaktr. Hela ykama borular hela talarna zel macunla veya zel yaptrclarla ya da zel lastik contalarla birletirileceklerdir. Pisuvarlar sifonlara zel macun veya zel yaptrclarla veya zel lastik contalarla birletirileceklerdir. Tavsiye edilen zel birletirme paralar mutlaka kullanlacaktr. 2.6.5 Kirli Ve Pis Su Tesisatnn Havalandrlmas Kirli ve pis su tesisatnn havalandrlmas ve boyutlandrlmas hususlarnda ilgili olduklar Trk Standartlarnda belirtilmi olan esaslara uyulacaktr. Pis su tesisat havalk borularnn zerine havalandrma boru ve apkas konarak ular at zerine karlacak ve bylece pis kokularn at arasna yaylmas nlenecektir. at zerine karlamayan pis su tesisatlarnda at arasnda otomatik havalandrma apkas kullanlacaktr. (Souk atlarda havalandrma boru ve apkas at zerine karlmas art aranmayacaktr.) Kontrolln msaadesi alnarak havalandrma borularndan yakn olanlar tek havalandrma boru ve apkasnda veya kagir ve zeri apkal bir bacada toplanmas tercih edilir. at arasnn kullanlmas halinde at rtsne kadar olan ksmda da bina iinde kullanlan pis su borular ile kolon devam ettirilecektir. 2.6.6 lgili Standartlar TS EN 12056-1 TS EN 12056-2 TS EN 12056-3 Cazibeli drenaj sistemleri - Bina ii - Blm 1: Genel kurallar ve performans kurallar

Cazibeli drenaj sistemleri - Bina ii Blm 2: Shh tesisat boru sistemi Tasarm ve Cazibeli drenaj sistemleri - Bina ii - Blm 3: at drenaj - Tasarm ve hesaplama

TS EN 12056-4

Cazibeli drenaj sistemleri - Bina ii - Blm 4: Atk su terfi tesisleri - Tasarm ve hesap

2.7 Yamur Suyu Tesisat2.7.1 Genel Esaslar Btn yatay borular kaynaktan itibaren metrede 10 mm. den az olmamak artyla alalacak ekilde denecektir. Muflu demir dkm borularla dier borularn balantsnda muflu ksma uygun malzemeden yaplm adaptrler kullanlacaktr. Bu adaptrlerin dier ular kurun borulara lehimli, elik borular vidal, plastik veya asbestli imento borulara lastik contal balantya elverili olacaktr. Btn teras szgelerinin st yz aksi projede belirtilmemise demenin bitmi st seviyesinden takriben 3 mm. aada kalacak ekilde monte edilecek ve deme szgece doru akntl olacaktr. Borularn ak, bitirilmemi, zerinde allmakta olan veya balants yaplmam ular tapalanm durumda temiz tutulmalar salanacaktr. Ayrca bina iinden geen yamur borularnn en ksa mesafeden bir gidere balanmas salanacaktr. Btn istikamet deimesi yaplan noktalarda temizleme kapaklar konacaktr. Yamur suyu tesisat bina dna kadar pis su ve kirli su tesisatndan ayr denecektir. Gerektiinde yamur suyu serbest olarak d sahaya drene edilecektir. Fosseptik olmayan tesisatta eer szdrma yaplmas dnlmyorsa bina dnda yamur suyunun srkleyebilecei yzc ve kc maddeler belirli tedbirlerle ayrldktan sonra kanalizasyona balanacaktr. Fosseptik olan tesisatta yamur suyu ayr bir d boru ebekesinde toplanacak, pis ve kirli su kanalizasyonuna ancak fosseptikten sonra balanacaktr. Szdrma yaplan hallerde fosseptikten sonra da balanmayacaktr. Yamur suyu tesisat ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olarak hesaplanm, projelendirilmi ve uygulanm olacaktr. 2.7.2 Denemeler Kaba tesisatn denmesini mteakip henz shhi tesisat cihazlar monte edilmeden tesisat kuvvetli su akmyla temizlenecek, bundan sonra deneme heyetinin nezaretinde btn ular tapalandktan sonra sistem atya kadar suyla doldurulup sznt ve hatalar grlrse dzeltilecektir. Yksek binalarda her kat iin ayr bir deneme bantsz olarak yaplacaktr. 2.7.3 lgili Standartlar TS EN 12056-1 TS EN 12056-2 TS EN 12056-3 Cazibeli drenaj sistemleri - Bina ii - Blm 1: Genel kurallar ve performans kurallar

Cazibeli drenaj sistemleri - Bina ii Blm 2: Shh tesisat boru sistemi Tasarm ve Cazibeli drenaj sistemleri - Bina ii - Blm 3: at drenaj - Tasarm ve hesaplama

TS EN 12056-4 TS 12132

Cazibeli drenaj sistemleri - Bina ii - Blm 4: Atk su terfi tesisleri - Tasarm ve hesap Termoplastik Boru ve Ekleme Paralar-Spiral Sarml-Yeralt Drenaj, Yamur Suyu ve

2.8 Binalarda Temiz Su, Kirli Ve Pis Su Ve Yamur Suyu Tesisat2.8.1 Genel Esaslar Rgarlara, drenaj ukurlarna, p, amur v.b. pislik tutuculara yaplan boru balantlar, montajdan sonra, su szdrmaz durumda olacaktr. Btn borularn gzergh projede gsterilene uygun olacaktr. Mevcut sistemlere balantlar (varsa), bahse konu mevcut sistemleri en az hasara uratacak ekilde yaplacaktr. Balant yaplrken hasara uratlan mevcut sistemler veya yap elemanlarnda meydana gelen hasarlar, deitirmek veya yeniden yaplmak suretiyle idarenin kabul edecei ekilde tamir edilecektir. Btn boru tesisat, hatalar olup olmad ynnden kontrol edilecek, denemeler veya montaj esnasnda grlecek btn hatal iler mteahhit tarafndan sktrlecek, tamir ettirilecek veya yenisiyle deitirilecek ve bunlar iin mteahhide ilave bir bedel denmeyecektir. Btn borular ve eklenti paralar, iin geici kabulne kadar temiz olarak muhafaza edilecek, borularn henz balant yaplmayan ular tahta tapalarla tapalanm olarak muhafaza edilecek ve iin bitimine kadar tkanma veya kirlenmeye kar gerekli benzeri tedbirler alnm olacaktr. Btn boru tesisat iyi bir temel zerine monte edilecek ve kmelere, oturmalara kar gerekli tedbirler alnm olacaktr. Mteahhit, boru denecek hendeklerin diplerini boru seviyesine kadar ve boru alt ksmlarn tam destekleyecek ekilde sktrlm 20 cm. kalnlkta kumla rtecektir. Kumun seviyesi ve istikameti istenen boru seviye ve istikametine uygun olacaktr. Hendeklere denen boru donanmnn boydan boya sert ve niform bir tayc tabakann arasnda kalmas temin edilmi olacaktr. Boru deme ilemi srasnda hendeklerin; drenaj noktalar vazetmek, toplanma kuyular amak, pompalamak v.b. tedbirler alnmak suretiyle kuru kalmas ve boru birletirme ilemlerinin kuru olarak yaplmas temin edilecektir. Ani yalar veya baka sebeplerle su basmas vukuunda, denme ilemi tamamlanmam ilerin suyun yukar kaldrma kuvveti sebebiyle hasara uramamas iin gerekli tedbirler alnm olacaktr. Boru hatlar ve yzmeye msait dier cihazlar kelepelenmek veya dier uygun tedbirler alnmak suretiyle su basknlarnda yukar doru hasl olacak kuvvetlere kar tesbit edilmi halde bulundurulacaktr. 2.8.2 Denemeler Kontrol elemanlarnn tetkikleri srasnda tamamlanmam bir sistemde veya bir ksmnda hatal grlecek yap eleman, boru, birleme noktas tespit konstrksiyonu bulunursa bu hatal i deitirilecek veya gereken ekilde dzeltilecektir.

Btn birleme noktalar muayene edilecek ve bu genel muayenede boru hattnn tamam olduu ve btn adam deliklerinde boru geilerinin grlebilir durumda olduu saptanacaktr. 2.8.3 Rgarlar Rgarlar asgari 100x100 cm. i lde olmaldr. Tercihen duvarlar en az 15 cm. kalnlkta beton olmaldr. Rgar duvarlar tercihen betonarme yaplmal, st ksm adam delii asesine ve kapana uyacak ekilde ieri doru konik yaplmaldr. Rgarlarn zemin ksm beton yaplmal, st yz boru deliklerine akntnn birlemesine ve meyile uygun ve sularn toplanmasna olanak vermeyecek tarzda kanal eklinde yaplmaldr. (Bu konuda tip detaylara uyulacaktr.) Borularn kesitlerine uygun yaplacak bu oluklarn meyli ve genilii balanacaklar borularn ap ve seviye deimelerine muntazam bir geile uyacak ekilde tertip edilecektir. Beton temelin yaplmasnda detayda grlecek esaslara uyulacaktr. Rgarlarn inaas srasnda zemininden 40 cm. yukardan balamak ve 35 cm. aralklarla kapaa kadar devam etmek zere i duvar zerine ini merdiveni yaplacaktr. 15 mm.lik demirden yaplacak bu basamaklar duvara salam bir ekilde ankre edilmi olacaktr. Rgarlarn adam deliklerine veya yamur zgaralarna gerekli benzeri yerlere, ilgili Trk standardna uygun ase ve kapaklar veya zgaralar temin edilerek, uygun seviyede monte edileceklerdir. Rgar iilii su szdrmazln emin bir ekilde temin edecek tarzda olacak, sznt kesilmezse sklp yeniden yaplacaktr. Bilhassa kanalizasyonda duvar ve temel betonlar tam prizini alncaya kadar su seviyesinin mmkn mertebe alakta tutulmasna veya abuk prizini alan beton kullanlmasna dikkat edilecektir. HDPE rgarlar; tam szdrmazln istenildii kanalizasyon ve yamur sular iin, HDPE / PP, kanalizasyon, yamur suyu ve drenaj borular ve eklenti paralar ile birlikte kullanlacaktr. Rgarlar ile HDPE / PP borular kaynakl ya da contal olarak szdrmaz ekilde balanacaktr. Rgar boyutlar, toprak cinsine, zerindeki trafik ykne, kapak st toprak ykne, yeralt su durumuna, toprak scaklna, rgar ekseni ile trafik yk arasndaki mesafeye gre belirlenecektir. HDPE rgarlar donatl beton zemin zerinde yerletirilecektir. 2.8.4 Boru Denmesinde Kazma ve Tekrar Doldurma leri Zemin seviyesinin altnda boru denmesinde; hendek diplerinin denecek boruya gre tesviye edilmesi; kenarlarnn intizaml yaplmas; doldurulan malzemenin kabul edilebilir zellikte seilmesi ve yanlarnn en az boru eksenine kadar kumla doldurulup sktrlarak deme esnasnda borularn sabit kalmas ve korunmas temin edilecektir. Boru denmesi esnasnda fazla miktarda hendein alm durumda kalmasn nlemek iin

hendein kazlmas ve borunun denmesinin birlikte yrtlmesi ve alan hendein yaplan denemeler sonucu ksa bir zaman sonra kapatlmas salanacaktr. Mteahhit, kazlan hendein kenarlarn, boru denmesine uygun ekilde dzelttirecek ve diplerini elle tesviye ettirecektir. Hendek diplerine; borunun d yznn 1/3 nn skca oturabilecei, 20 cm. ykseklikte elenmi kumun dzgn ve kenarlar muntazam olarak serilebilmesini temin etmek zere, gerekli ekilde, kavis verilecektir. Boru tesisatnn denmi ksmnn denenmesini ve darece kabul edilmesini mteakip hendekler; darece kabul edilen dolgu malzemesi ile her iki yandan en fazla 15 cm. yi gemeyen katlar halinde dikkatlice doldurulup tokmaklanacak; sktrmaya boru zerinde 30 cm. ykseklikte skm toprak elde edilinceye kadar devam edilecektir. Bunun boru zerindeki 15 cm. ykseklikteki ksm ince elenmi kum olacaktr. Boruya hasar verecek tarzda bir dolgu yaplmayacaktr. Borularn birbirini kestii noktalarda alttan geen boru evvel konacak ve ikinci borunun seviyesine kadar yaplan dolgu tam manasyla sktrlacak, bundan sonra ikinci boru denecektir. Byle hallerde dolgu malzemesi; toprak, darece uygun bulunacak zellikte krma ta veya beton olacaktr. 2.8.5 Zemin Altnda Boru Desteklenmesi Mkemmel bir deme temin edilmesi iin gerekli grlen yerlerde boru hatlar iin beton yatak yaplacaktr. Beton yatan yapld yerlerde borularn kartrlmamas ve seviyenin kaybolmamas iin gerekli zen gsterilecektir. Beton yatak yaplmas esnasnda borularn yzmesi dolaysyla hasl olabilecek hatalarn nne geilebilmesini temine borularda gerekli ekilde bilezikleme ve kelepe ile tutturma ilemleri yaplacaktr. Dolgu topraa veya yumuak zemine boru denmesi gerektiinde; darenin onayn alarak beton tayc ve destekleyici konstrksiyon yaplacak ve borular bu konstrksiyonun zerine denecektir. Hendek dipleri yumuaksa; ya dolaysyla slanmsa; derin kazlma sebebiyle yumuak toprak dolgu yaplmsa; hendek derinlii 120 cm. den azsa veya kontrolluka daha tayc bir durumda olmas talep ediliyorsa, bu durumlarda hendek diplerine elenmi krma ta veya stabilize malzemeden bir yatak yaplarak tam manasyla sktrlacaktr. 2.8.6 Pis Su ukurlar ve Fosseptik Fosseptikler, Umumi Hfzshha Kanununun 245 inci maddesi esaslarna gre tertip ve inaa edilecektir. Binalarn alt katnda bulunacak shhi tesisat ile fosseptiin kotlar arasnda byk bir mnasebet olduundan, shhi tesisat bulunan en alt kat ile fosseptii beraber dnmek ve pis sularn tabii bir ekilde defedilmesi iin elverili olacak kotlar tespit etmek gerekir. Bu husus, binann arsasn tetkik edip projesini yapacak tasarmc tarafndan incelenecek ve tatbikat projesi ile birlikte pis su projeleri de idareye onaylatlacaktr. Fosseptikler esas itibariyle birisi byk ve dieri kk olmak zere iki blmeli yaplacaktr. Pis sular, evvela byk blmeye verilecek, blmenin su altndaki ksmnda bulunan deliklerden kk blmeye geirilecek ve buradan da bir T ile darya atlacaktr. Evvela byk blmeye gelen pis sularn iindeki yzc maddeler, suyun yzne kmakta ve yava yava ayrp ryerek tortunun byk ksm ukurun alt tarafna toplanmakta ve yal maddeler de suyun yznde kalmaktadr. kinci kk blmeye geen pis su iindeki az olan yabanc maddelerden, byk blmede olduu gibi yal olanlar suyun zerine kmakta ve dierleri de burada kmeye uradktan sonra yalnz su ksm darya gitmektedir.

Fosseptiklere giden pis sulardaki yabanc maddelerin ayrma ve kmesi iin bir zaman gemesine ihtiya olduundan, borularla gelen pis sularn yine olduu gibi srklenerek d borulardan darya gitmemesi iin blmeden ikinci blmeye gidiler, ne stten ve ne de dipten olmayp, su ksm yksekliinin tabandan itibaren 3/4 kadar ykseklikte braklacak deliklerden olacaktr. Bununla beraber pis sularn muayyen bir mddet fosseptiklerde dinlendirilmesi de lazmdr ki, bu husus fosseptiklerin hacimleri ile ilgilidir. Byk fosseptiklerde pis sularn en az 24 saat kadar dinlendirilmesi, yani binann bir gnlk pis suyunu depo edecek hacimde olmas lazmdr. Kk fosseptiklerde ise 2 -3 gnlk hacmi semek ihtiyaca kafi gelir. Yaplan birok tecrbelere gre en baarl keltme ukurlar derinliklerinin 1,5 metre olduu anlaldndan, daha derin yaplmas halinde inaat masraf nispeten fazlalam olur, fakat kapasitesi artm olmaz. Derin bodrumlarn pis sularn fosseptiklere vermek iin bunlar da derin yapmak gerekir. Fakat her ne sebeple olursa olsun, fosseptiin stndeki toprak seviyesi ile fosseptik taban arasndaki yksekliin hibir vakit 6 metreyi gememesi gerekir. Zira normal pis su pompalar en fazla 6 m. den ekebilirler, daha derin yaplmad takdirde normal aralarla temizlenmelerine imkan hasl olmaz. Kanlmaz bir sebeple 6 metreden daha derin yapld takdirde, fosseptiin muayyen vaktinde boaltlabilmesi iin zel pis su pompa tesisat yapmak gerekir. Fosseptik projeleri yaplrken, bunlarn derinlii yani boluk ykseklii, su seviyesinin zerinde takriben 50 santim bir boluk kalacana gre hesap edilerek buna gre btn derinlik verilmelidir. Su seviyesi stnde daha fazla bir boluk yapmak gereksiz yere inaat masrafn arttrm olacandan, bu suretle masrafa sebebiyet verilmesi halinde bundan mteahhit sorumlu olacak ve gereksiz masraf bedeli mteahhide verilmeyecektir. Fosseptiklerin muayene ve tahliye delikleri zerine toprak seviyesine kadar bacalar yaplacak ve zerine de kapaklar konacaktr. Bacalar, iine adam girmeye msait olacak ekilde en az 60x60 cm. llerinde olacak ve iine adam girebilmesi iin demir basamaklar yaplacaktr. Fosseptie verilen pis sularn iindeki yzc maddelerin batmalar iin saniyedeki hzn 0,50 metreyi gememesi lazmdr. stenilen hzn muhafazas iin bir saat zarfnda fosseptie verilecek pis suyun beher metrekp iin 2/3 metrekare su yz bulunacak ekilde fosseptiin hesap edilmi olmas lazmdr. Basit fosseptiklerden geirilen pis sular, her ne kadar gerek yabanc maddelerden ve gerekse zararl mikroplardan ksmen tasfiye edilmi ise de, bu gibi fosseptiklerden geecek pis sular hibir zaman temiz ve zararsz kabul edilemez. kiz gzl fosseptiklere nispeten daha iyi bir tasfiye temini iin yaplan gzl fosseptikler de tpk evvelki prensiplere gre iler ve ina edilirler. Fakat 3 nc blmede de dinlenen pis sular daha iyi bir ekilde tasfiye edilmi olacandan, buradan geecek pis sularn zarar daha fazla azaltlm olur. Hastane ve sanatoryum gibi bulac hasta pisliklerini havi olan pis sular iin gzl fosseptiklere bir dezenfeksiyon gz de ilave etmek gerekir. Bu suretle blmden geen pis sular dezenfeksiyon gzne konacak maddelerden de geirilmek suretiyle zararsz bir halde ak dere veyahut hendeklere de verilebilir. Fosseptikten kan pis sularn kimyevi bir maddeden geirilerek iyi ve tabii ekilde tasfiyesi ve mikroplarn zararsz bir hale getirilmesi ve fena kokularnn giderilmesi iin

yaplacak filtrelemelerde her eyden evvel binann arsa vaziyetinin elverili bulunmas gerekir. Bu filtrelemelerin tatbik edilmesi iin binann bodrum demesi ile filtrelerden kan sularn verilecei hendek, dere veya denizin su seviye mesafesi (Kot fark) en az 3,5 metre kadar olmaldr. Filtre ile hendekler v.b. arasnda denecek mecra borularnn en az % 1 eimden dolay husule gelecek kot farknn da evvelkine ilave edilmesi gerekir. Zemin suyu seviyesi yksek olan veya zaman zaman ykselen yerlerde fosseptik yapmnda zemin suyunun ieri girmesine mani olacak tedbirler alnacaktr. 2.8.7 lgili Standartlar

TS.12132

Termoplastik Boru ve Ekleme Paralar-Spiral Sarml-Yeralt Drenaj, Yamur Suyu ve Kanali Kullanlan

2.9 Doalgaz, Havagaz ve L.P. G Tesisat2.9.1 Genel Esaslar Doalgaz tesisat, Gaz Datm ebekelerinde Basn Kayplarnn Hesaplanmas ve Doalgaz Bina Tesisat Projelendirme ve Uygulama Kurallar. standartlarna uygun olarak projelendirilmesi, mahalli belediye veya idarelerin karm olduu ynetmelik ve artnamelere uygun olarak imalatlarn yaplmas, muayene edilmesi gerekmektedir. Havagaz tesisat Yaplarda Havagaz Tesisat Proje ve Uygulama Esaslar. standartlarna uygun olarak projelendirilmesi, mahalli belediye veya idarelerin karm olduu ynetmelik ve artnamelere uygun olarak imalatlarn yaplmas, muayene edilmesi gerekmektedir. L.P.G. Tesisat ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olarak projelendirilmesi, mahalli belediye veya idarelerin karm olduu ynetmelik ve artnamelere uygun olarak imalatlarn yaplmas, muayene edilmesi gerekmektedir. Doalgaz, Havagaz veya L. P.G. Tesisat yakt temin edecek kurulu tarafndan muayene edilecek ve balant yaplabilecei, tesisin tehlikesizce alabilir durumda olduu hususunda rapor alnacaktr. 2.9.2 Doalgaz Bina i Tesisat Doal Gaz Bina i Tesisat Projelendirme ve Uygulama Kurallarna uygun olmal Sva altndan doalgaz tesisat borusu denmez. Sva st hatlar duvarlara elik dbelli kelepelerle tutturulmaldr. Kelepeler yangna kar gvenli olmaldr. tesisat borular, tayc yap eleman olarak kullanlmaz. Bunlarn Dier borularn biriken youma, sznt veya terleme sularndan etkilenmemesi iin dier borularn en stnde uygun bir seviyeye yerletirilmelidir. Gaz tesisat dier tesisatlardan en az 30 cm uzaa denmelidir. Duvar iindeki kanallardan geen hatlar kelepelerle tespit edilmeli ve stleri havalandrmaya uygun kapak veya zgaralarla rtlmelidir.

Gaz borular, kapal hacim iinden, kanal vb. iinden geirilmemelidir. Ancak tesisat kanal ierisinden geirildiinde bu kanal tam olarak havalanabilecek ebat ve boyutta olmaldr. Kalorifer kazanlarnn gaz besleme borusu dnda, kalorifer dairelerinden kolon vb. gaz borular geirilemez. Ancak zorunlu hallerde gerekli nlemler alnarak geirilebilir. Temel ve zemin zellikleri nedeniyle binann dilatasyonla ayrlm iki ksm arasnda farkl oturma olabileceinden, buralardaki gaz borular bu olaydan etkilenmeyecek ekilde kompansatr veya benzeri esnek balant eleman ile balanmaldr. Gaz borular balant elemanlaryla yaplm vidal balantlarda amacna uygun plastik esasl vb. szdrmazlk malzemeleri kullanmal veya szdrmazlk macunu ile keten kullanlmaldr. Bu malzemeler ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. Gaz kolonlar, kolayca kontrol edilebilecek ve kolayca grlebilecek yerlerden geirilmeli. Servis girii olanlarda katlara kan kolon merdiven blmnden geirilmek zere denir. Ancak, kolon kapc odas ve snak ierisinden geirilmemelidir. Her i tesisatta, sayalardan nce saya vanas ve gaz cihazlarndan ncede bir kapama vanas bulunacaktr.(Ocak veya frn gibi cihazlarn gaz balantlarnda boynet vana + hortum veya kresel vana + hortum eklinde balanmaldr.) Vanalar ilgili olduklar Trk Standartlarna veya milletleraras kabul grm standartlara uygun olarak kresel vana olmaldr. 2.9.2.1 Bina balant hatlar: Trk standartlarna uygun, elik veya PE boru ile denecektir. PE boru kullanlmas durumunda binaya 1 m kala elik boruya geilecektir. Bina d duvar ve demeden koruyucu borular kullanlmak suretiyle geirilmelidir, binann giriine en yakn, yeterince aydnlatlm, kuru, doal olarak havalanabilen ve tehlike annda kolayca ulalabilen bir yerden girmeli, buradaki gaz borusu ve ana kapama vanas hasara uramayacak bir biimde korunmu olmaldr. Kapama vanas ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun kresel elik olmal, servis hatt anma ap 80 mm byk olan yerlerde bina dna ikinci bir kapama vanas konulmaldr. Bu hatlarn bina zemin stne k ve bina iine giri noktalar arasnda kalan ksmlar korozyona ve mekanik darbelere kar tam korunmu olmaldr. Koruyucu boru ierisinde kalan gaz borusunda ek yeri bulunmamaldr. 2.9.2.2 Gaz sayalar: Gaz sayalar ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. Sayalar, ilgili memurlarn kolayca girip muayene edebilecekleri ve gstergeleri okuyabilecekleri, ayrca grevlilerin gaz kolayca kesip aabilecekleri ekilde aydnlk, havalandrlabilen, rutubetsiz ve donmaya kar korunan ok scak olmayan yerlere yerletirilmelidir. Saya ve balant borular duman bacalar zerine yerletirilmemeli. Duvar ile saya arasnda en az 2 cm aralk kalacak ekilde duvara yerletirilmeli. Saya balantlar rakorlu olacak, n gerilme oluturmayacak ve deiik tip sayalarn kullanlmasna imkan salayabilecek ekilde metalden esnek balant elemanlar kullanlacak. Kullanlan saya giri vanalarnda, herhangi bir tehlike annda abonenin veya bir bakasnn kolayca kapatabilmesini salayacak ekilde bir ama kapama kolu olmaldr ak-kapal konumlarn gstermelidir.

Sayalarn montaj, ilgili gaz kuruluuna kayd yapldktan sonra gaz kuruluu ve yeterlilik verdii kurulular tarafndan yaplmal. Zorunluluk nedeniyle yap dna konulmas gerekli sayalar, korozyona dayankl ve koruyucu malzemeden yaplm saya kutusu ierisine duvar veya duvar ierisine yerletirilebilir. Saya kutusunun kapa devaml havalandrmay salayacak ekilde alttan ve sten delikli olmaldr. Saya, Filitre ve reglatr montajnda aadaki hususlara riayet edilmelidir: Sayalar elektrik sayc, anahtar priz, buat elektrikle alan aletler ve elektrik kablolarndan, scak su borularndan minimum 30 cm. mesafede olmaldr. Saya, filtre ve reglatr grubunun kazan dairesi iine montaj yaplmamaldr. Saya baca duvarlarna monte edilmemelidir. U 65 m3/h ve daha kk kapasitedeki krkl tip sayalar duvara konsol ile, daha byk kapasitedeki U 100- U160 tipi krkl sayalar beton kaide zerine monte edilecektir. 2.9.2.3 Doalgaz letme Basnc Bina ii tesisatlarda iletme basnc daire iinde en ok 21 mbar, bina kazan dairelerinde 21 mbar ancak byk tketimli s merkezlerine ait mstakil kazan dairelerinde ise tesisat basnc, kazan kapasitelerine bal olarak 4 bara kadar kullanlabilir. 2.9.2.4 Basn Drme ve lme stasyonu Basn Drme ve lme stasyonu ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. Byk tketimli s merkezlerinde kullanlacak basn drme istasyonu; tketim yerinin ehemmiyetine gre gaz kuruluunun onay alnmak koulu ile tek ya da ift hatl olarak kullanlabilir. Hastaneler, srekli buhar veya s verilmesi gereken yerler iin ift hatl basn drme istasyonu olmaldr. Direkt olarak 4 barda gaz kullanan s merkezi reglatrleri tek hatl seilebilir. k basnc 100 mbarn zerinde olan basn drme istasyonlarnda mutlaka ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun elektronik hacim dzelticileri kullanlmaldr. Basn drme ve lme istasyonu binas ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun patlama panelli veya sabit atl bina kabin olmaldr, insanlarn topluca yaad yerler gz nne alnarak binalara olan uzaklnn uygun mesafede tesis edilmesine zen gsterilmelidir. Byk tketimli s merkezlerinde, kalorifer kazanlar ile basn drme lme istasyonu ayr projelerde gsterilerek tesisat muayene ve testleri ayr ayr yaplmaldr. 2.9.2.5 Teshin merkezleri: Istma Sistemleri Gazl Merkezi Yakma Tesislerinin Tasarm, Yerletirilmesi Ve Gvenlik Kurallarna uygun olmal. Doalgaz tesisat bulunan ortak kullanm alanlarnn havalandrlmas iin gazn toplanmas muhtemel olan ve atya yakn st noktada asgari 150 cm2 lik bir havalandrma kanal almal ve/veya gaz alarm cihaz kullanlmaldr. Tm kazan dairesi tesisatlarnda ve sanayi tipi mutfaklarda gaz alarm cihaz ve emniyet vanas (normal konum iin ak tip ) konulmaldr.

Yaktta ekonomi salanmas ve evre kirliliinin en aza indirilmesi iin, gazl merkezi yakma tesisleri, d hava scaklndan etkilenen, elle ve/veya otomatik olarak alan (3 veya 4 yollu valfle donatlan) otomatik kumanda tertibatyla (kompanzasyon panel) donatlacak ekilde tasarlanmal ve imal edilmelidir.( D hava kompanzasyonlu) 2.9.3 Doalgaz Tketen Cihazlar 2.9.3.1 Doalgaz kazanlar Doalgaz yakmak zere zel olarak tasarlanm, anma s gcnde sl verimleri % 88 deerinden az olmamal, doalgaz kazanlarnda korozyon olumamas iin su scakl 55 oC deerinin altna dmemeli. D hava kompanzasyonlu otomatik kontrol sistemleri ile kazan su scaklnn ve giden su scaklnn ayarlanmas hem kazan mr hem de yakt tasarrufu salamas asndan gereklidir. Yarm silindirik kazanlar kesinlikle doalgaza dntrlmemelidir. Sanayi ve Ticaret Bakanl tarafndan belirlenen ekonomik mrn tamamlam olan kazanlar da dntrlmemelidir. Ekonomik mr sresi iinde olan tam silindirik kazanlar iin, yetkili kurumlar tarafndan yaplan kontrollerde fiziki durumlarnn uygun olduuna dair bir rapor ve termik verimlerinin minimum % 85 olduunun belgelenmesi halinde, doalgaz dnmlerine izin verilir. Kazanlar 92/42/AT Yeni Scak Su Kazanlarna Dair Ynetmelik ile 90/396/AT Gaz Yakan Cihazlar Dair Ynetmelik artlarna uygun olmal ve CE iaretine haiz olmaldr. Doalgaz kazanlar, ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. 2.9.3.2 Kombi 90/396/AT Gaz Yakan Cihazlar Dair Ynetmeliine ve ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. Istma ve kullanm suyu temin amal, ar snmaya ar basnca, baca blokajna, susuz almaya, alevin snmesine kar gaz otomatik kesme emniyet tertibat bulunan, deien s ihtiyacna gre alev modlasyonlu, stma ve kullanma suyu scaklklar ayr ayr ayarlanabilen, sirklasyon pompas, kapal genleme tank, otomatik prjr, emniyet ventiline sahip olmaldr. 2.9.3.3 Youmal Kombiler Youmal kombiler ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. Kazanda sistem gidi, dn ve emniyet scaklklarn kontrol eden scaklk sensrleri bulunmaldr. Cihazn zerinde gidi suyu termometresi, manometre, emniyet ventili, youma suyu sifonu, doldurma- boaltma ventili, otomatik hava atma prjr bulunmaldr. 2.9.3.4 Kaskad sistemi Youmal duvar tipi kazanlarn birden fazlasnn kullanlmasyla ve sral almasyla oluan sistemlerdir. Kapasite ayarlanabilmeli, kazanlar ihtiyaca gre devreye girip kmaldr. Kaskad sisteminde kullanlacak otomasyon sistemi deiik stma ve scak su retim zonlarna kumanda etmeli, her stma devresinin yaz-k gei scaklklar bamsz olarak ayarlanmaldr.

2.9.3.5 ofben Gazl ofbenler 90/396/AT Gaz Yakan Cihazlar Dair Ynetmeliine ve ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. 2.9.3.6 Radyant Istclar Gazl radyant stclar 90/396/AT Gaz Yakan Cihazlar Dair Ynetmeliine ve ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. 2.9.3.7 Soba, mine vb. Soba, mineler ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. 2.9.3.8 Hava Istclar Hava Istclar ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. 2.9.3.9 Gaz brlrleri 90/396/AT Gaz Yakan Cihazlar Dair Ynetmeliine ve ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun olmaldr. 2.9.3.10 Bacalar 89/106/EEC Yap Malzemeleri Ynetmelii artlarna uygun olmal ve CE iaretine haiz olmaldr. Merkezi gaz yakma (Kalorifer kazanlar vb.) tesisat ilgili olduklar Trk Standartlarna uygun biim, boyut ve zelliklerdeki bacalara balanmaldr. 2.9.4 lgili Standartlar

TS EN 677 TS EN 656 TS EN 486 TS 6565 TS 7363 TS 1176 TS 2179 TS EN 751-1 TS EN 751-2 TS 9807 TS 9809 TS EN 331 TS 8415 TS 5910

Gaz yakan merkez stma kazanlar - Anma s girdisi 70 kW amayan youm artlar

Kazanlar- Merkezi Istma Kazanlar- Gaz Yakan- Anma Is Yk 70 kW-300 kW

Kazanlar- Merkezi Istma- Gaz Yakan- Anma Is Yk 70 kW' Amayan C Tipi K Gaz Datm ebekelerinde Basn Kayplarnn Hesaplanmas Doal Gaz-Bina Tesisat Projelendirme ve Uygulama Kurallar Yaplarda Havagaz Tesisat Proje ve Uygulama Esaslar Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG)-Kullanma Kurallar

Contalk Malzemeler-1 inci, 2 nci ve 3 nc Aile Gazlarla ve Scak Su ile Temas Metalik Balantlarda Kullanlan-Blm 1:Havasz Ortamda Sertleen Conta Bile Contalk Malzemeler-1 nci, 2 nci ve 3 nc Alie Gazlarla ve Scak Su le Temas Balantlarda Kullanlan-Blm 2:Sertlemeyen Conta Bileikleri

Doal Gaz Boru Hatt - Basn Drme ve Basn Snrlama stasyonu ve Cihaz

Vanalar-Datm Vanalar (Boru Hatlarnda Kullanlanlar Hari)-Kresel-Yanc G Svlatrlm Petrol Gaz "LPG")-Anma ap (DN) 65 mm'den 500 mm (dahil)'y Vanalar-Bina Gaz Tesisat in-Elle Kumandal-Kresel ve Dipten Yatakl Konik Doal Gaz Boru Hatt Donanmnda Kullanlan Terimler ve Tarifler EN 1359 Gaz Sayalar-Diyaframl

TS 5477 EN 12261 TS EN 12261 TS 11655 TS 5826 TS 10877 EN 12405-1 TS 11672 TS 3818 TS 303-1 TS 303-2 TS 303-3 TS EN 297 TS EN 304 TS 377-1 EN 12953-1 TS 377-2 EN 12953-2 TS 377-3 EN 12953-3 TS 377-4 EN 12953-4 TS 377-5 EN 12953-5 TS 377-6 EN 12953-6 TS 377-7 EN 12953-7 TS 377-8 EN 12953-8 TS 10 TS 11 TS 12 TS 14 377-10 EN 12953377-11 EN 12953377-12 EN 12953377-14 EN 12953-

Gaz Sayalar-Trbin Tipi Sayalar Gaz Sayalar-Trbin Tipi Sayalar

Emniyet Basn Tahliye ve Ani Kapama Vanalar letme Basnc 10 MPa (100 b Besleme Tesisleri in Reglaj Kurallar-Doal Gaz Blge Reglatrleri in Gaz Sayalar-Dnm Tertibatlar Blm 1:Hacim dntrlmesi

Doalgaz Blge Reglaj stasyonlar-Giri Basnc 0,4 MPa - 2,5 MPa(4 bar-25 ba

Istma Sistemleri -Gazl Merkezi Yakma Tesislerinin Tasarm, Yerletirilmesi ve

Kazanlar Cebri eki Brlrl Blm 1: Terim ve Tarifler, Genel zellikler, Den

Kazanlar-Cebri eki Brlrl-Ksm 2: Pskrtmeli Yakt Brlrl Kazanlar in

Merkezi Istma Kazanlar Gaz Yakan kazan Gvdesi ve Cebri ekili Brlrden m