1
Jaarverslag 2016 Stichting DUOS
2
Inhoudsopgave
Voorwoord
Hoofdstuk 1: Doelstellingen p. 5
Hoofdstuk 2: Bestuur, organisatie en
deelnemende ziekenhuizen
p. 7
Hoofdstuk 3: Onderzoek, studies en
werkgroepen
p. 8
Hoofdstuk 4: Voorlichting en communicatie p. 15
Hoofdstuk 5: Beleidsplan
p. 18
Voorwoord
Rotterdam, 8 mei 2017
Het jaar 2016 werd voor Stichting DUOS gekenmerkt door nieuwe hoogtepunten:
een stijging van de naamsbekendheid, de donaties, grants en het aantal acties,
de (door)start van onderzoeksprojecten,
een goedlopend Forum op de website,
actieve werkgroepen,
een stijging naar 15 lopende studies,
en: een groot aantal studievoorstellen.
Het bestuur bestaat uit 6 leden die in principe 3 jaar deze functie vervullen.
Al een aantal jaren streeft DUOS naar een kleiner aantal, meer actieve participanten. Vorig
jaar vielen ziekenhuizen af, dit jaar zijn drie andere, nauwelijks participerende DUOS sites
afgevallen. Deze ziekenhuizen gaven aan ook voor de toekomst onvoldoende
capaciteit/gelegenheid te zien voor deelname cq doorverwijzing aan studies. Het aantal actief
participerende DUOS sites kwam daarmee dit jaar op 30.
In 2016 werd een nieuw record van 15 studies (2016: 11 studies) bereikt.
Capri, Pro-Capri (observationele studie bij mCRPC) CirGuidance (blaas, neo-adj.) Probach (radiotherapie bij lokale prostaatkanker) ACIS PCR3001 (mCRPC, 1e lijn) Range (blaas, 2de lijn) Enza/BI 1280.8 (mCRPC, 3de lijn) CARD (mCRPC, 3de lijn) IMvigor010 (blaas, adj.) Chemoradiatie (penis, 2de lijn, single center) MK 3475-052 Pembrolizumab (blaas, 1e lijn) ARN509 (mCRPC. 2e/3e lijn)
3
HYPPI (blaas, 2de lijn, single center) Keynote 057 (blaas, 2de lijn) Interactie docetaxel en prednison (NTR TC 6037, mCRPC) Keynote 199/MK 199 (3/4 de lijns mCRPC, pembrolizumab)
Opvallend is de toename van studies op het gebied van blaaskanker en immunotherapie.
De website www.stichtingduos.nl heeft sinds 2011 een centrale functie. De site is
overzichtelijk, heeft een gebruiksvriendelijke structuur, een uitgebreide zoekfunctie en een
besloten deel waarop wordt ingelogd door artsen. Op dit deel verschijnen protocollen,
verslagen van werkgroepen en bestuur; en meer, voor intern gebruik bedoelde, informatie.
In 2016 werd een nieuwsbrieven en –berichten record gebroken: niet alleen verschenen 50
algemene DUOS nieuwsbrieven en 219 berichten, ook werden 19 digitale nieuwsbrieven voor
professionals uitgegeven. Deze nieuwsbrieven zijn primair bedoeld als kennisgeving van
berichten op het besloten deel.
Een ander succes betreft het aantal bezoekers (140+) op het Jaarsymposium. Tevens steeg het
aantal abonnees op de algemene nieuwsbrief naar bijna 1.000.
DUOS onderscheidt zich van andere onderzoeksgroepen door zowel de doelgroep
‘professional’ als ‘patiënt’ nadrukkelijk centraal te stellen. Dit laatste onder meer door de
mogelijkheid van het direct stellen van vragen per mail en/of telefoon, toegankelijke
patiëntenervaringen en -informatie op de site, een zeer frequente digitale communicatie en een
Forum waarop onder meer gelegenheid tot second opinions. Dit heeft geleid tot een
uitstekende samenwerking met patiëntenverenigingen, tot een toenemend aantal patiënten die
medische vragen voorlegt aan DUOS bestuursleden en tot een groeiende aandacht van de
nationale media, zowel kranten, tijdschriften, als radio en tv.
Er zijn drie werkgroepen actief: 'Werkgroep Niet-Spierinvasief Blaascarcinoom'; 'Werkgroep
Spierinvasief Blaascarcinoom.' Werkgroep Gemetastaseerd Prostaatcarcinoom. Op het
Jaarsymposium 2016 gaf de voorzitter van de laatstgenoemde Werkgroep, dr. Andre
Bergman, een update van de studieplannen. Daarnaast werd op het Jaarsymposium 2015 en
ook in 2016 de Werkgroep Lokale Therapie Urologische Kankers (LTUK) geïntroduceerd.
In 2016 kwam meer dan € 64.000 aan donaties binnen. Daarvan werd € 20.000 (2015: €
15.500) besteed aan wetenschappelijk onderzoek (opstart kosten wetenschappelijke studies).
Daarmee geeft dit jaar een bruto omzet resultaat van bijna € 15.000. De wetenschappelijke
reserve in de Stichting nam toe van bijna € 130.000 naar € 131.000.
Gezamenlijk strijden tegen urologische kankers: dat is onze missie.
Het DUOS bestuur
Dr. Inge van Oort Dr. Fons van den Bergh Dr. Joost Boormans
4
Uroloog Radboud UMC Radiotherapeut Oncoloog UMCG Uroloog ErasmusMC
Dr. Floris Pos Dr. Andre Bergman Prof. dr. Ronald de Wit
Radiotherapeut AvL Internist Oncoloog AvL Internist Oncoloog ErasmusMC
Tevens voorzitter.
Kerngegevens Stichting DUOS
Statutaire naam Stichting Dutch Uro-Oncology Studygroup
Statutaire zetel Rotterdam
Bezoekadres Groene Hilledijk 301, Kamer G4-70, 3075 EA Rotterdam
Telefoon 010-7041505
GSM 06-833 543 10
e-mail [email protected]
Datum akte oprichting 28-07-2011
Inschrijving handelsregister 30-08-2011
KvK 53432673
RSIN 850877866
Secretariaat Stichting DUOS, Postbus 485, 3720 AL Bilthoven
RABO bank, Rotterdam
IBAN NL56RABO0162346298
BIC RABONL2U
5
Hoofdstuk 1: Doelstellingen
De Stichting Dutch Uro-Oncology Studygroup (DUOS) is een multidisciplinaire studiegroep
van 30 aangesloten ziekenhuizen, voor studies bij vroeg en laat prostaatcarcinoom,
blaascarcinoom en zaadbalkanker. DUOS is opgericht in juli 2011 mede dankzij een
startsubsidie van KWF Kankerbestrijding. De groep initieert wetenschappelijk onderzoek en
voert deze gezamenlijk uit in de uro-oncologisch geïnteresseerde ziekenhuizen in Nederland.
Internationale kansen worden gecoördineerd opgepakt en de groep vindt aansluiting bij
vergelijkbare uro-oncologische onderzoeksgroepen zoals de Scandic Group en de Spaanse
SOGUG.
DUOS bundelt krachten en ijvert zo veel mogelijk studies gezamenlijk uit te voeren. Het is
een multidisciplinaire groep, waarmee samenwerking tussen urologie, radiotherapie en
medische oncologie wordt gerealiseerd. Het hechte verband van 30 ziekenhuizen, en daarmee
sterke Nederlandse onderzoeksgroep DUOS voert het gehele spectrum van vroeg klinisch tot
en met fase 3 registratiestudies uit.
Alle aanvragen die de Stichting ontvangt voor financiering van wetenschappelijk onderzoek
worden beoordeeld door de Wetenschappelijke Advies Raad (WAR) gevormd door de
bestuursleden. De goedgekeurde onderzoeksprojecten vindt u op de website
www.stichtingduos.nl.
Een andere doelstelling van de Stichting is de levenskwaliteit van de patiënten te verbeteren.
Wanneer iemand de diagnose prostaatkanker, blaaskanker of zaadbalkanker krijgt, gaat
diegene, na het verwerken van de eerste schok, veel op zoek naar meer informatie. Met het
digitaal DUOS kennisplatform en het digitale DUOS forum waar patiënten ervaringen met
lotgenoten kunnen uitwisselen, wordt daarvoor een belangrijk fundament gelegd.
Daarnaast verstrekt DUOS voorlichting en advies over behandeling van prostaat-, testis- en
blaascarcinoom aan professionals, patiënten en betrokkenen. Dit doet DUOS zowel digitaal
(site, nieuwsbrieven, mail, aanleveren informatieve teksten aan diverse media, video’s), als
telefonisch en persoonlijk (aanwezigheid patiëntenbijeenkomsten; symposia, interviews en
internationale congressen).
De Stichting is sinds 2013 door de Belastingdienst aangewezen als een Algemeen Nut
Beogende Instelling (ANBI).
6
Strategische doelen
Kerndoelen Om de strategische doelen te kunnen realiseren, werkt de Stichting met een meerjarenplan
2012-2017 met daarin de volgende kerndoelen:
1. Ondersteunen van de deelnemende uro-oncologische ziekenhuizen als belangrijke basis
voor optimale diagnose, zorg en wetenschappelijk onderzoek;
2. maximalisatie van de beschikbare subsidies voor onderzoek en zorg;
3. het bevorderen van internationale samenwerking op het gebied van onderzoek;
4. eenduidiger en efficiënter onderzoek en zorg faciliteren;
5. communicatie en objectieve voorlichting voor zowel professionals als patiënten.
Realisatie door:
fondsenwerving: het werven van fondsen voor de uitvoering van de activiteiten van de
Stichting en de financiering van wetenschappelijk onderzoek; doelstelling hierbij is om de
inkomsten uit fondsenwerving ten opzichte van 2012 te verveelvoudigen en de
inkomstenstroom te stabiliseren;
geven van bekendheid aan de behandelingen van prostaat-, testis- en blaaskanker, teneinde
steun, advies en voorlichting voor patiënten en hun naasten te creëren
verstrekken van informatie en bieden van een communicatieplatform aan patiënten,
naasten en nabestaanden; de Stichting heeft een loketfunctie voor iedereen die in verband met
behandelingen rond prostaat-, testis- en blaaskanker geïnformeerd wil worden, hulp nodig
heeft of een actie wil opzetten.
Aandachtsgebieden en projecten
De Stichting onderscheidt drie aandachtsgebieden op het terrein van wetenschappelijk
onderzoek:
A. Onderzoek en verbetering van de behandeling van prostaat-, testis- en blaaskanker
B. Verbeteren van de kwaliteit van zorg
C. Verbeteren van de kwaliteit van leven
De Stichting heeft een website die openbaar toegankelijk is en gelegenheid biedt vragen voor
te leggen. DUOS geeft daarmee een laagdrempelige toegang voor vragen van patiënten buiten
de reguliere zorg om. Dit kan algemeen advies zijn, een detailvraag over een bepaalde
ontwikkeling in onderzoeksverband of een concrete vraag naar aanleiding van een medische
ziektegeschiedenis omtrent een behandeling of een studie. Om deze vraagbaak functie nog
toegankelijker te maken, is DUOS in 2015 gestart met 3 openbare forums: prostaatkanker,
blaaskanker en zaadbalkanker. Hier worden ervaringen gedeeld, en vragen gesteld die worden
beantwoord door medegebruikers en/of redactie. Ook wordt regelmatig gebruik gemaakt van
de mogelijkheid tot een digitale second opinion.
7
Hoofdstuk 2: Bestuur, organisatie en deelnemende ziekenhuizen
Het bestuur van Stichting DUOS bestaat uit zes leden uit verschillende disciplines waardoor
het multidisciplinaire karakter is gewaarborgd. Professor dr. Jeroen van Moorselaar (uroloog
VUmc) bereikte in 2016 zijn maximale (drie-jarige) termijn en stond zijn zetel af aan dr. Inge
van Oort (uroloog, RadboudUMC). Het bestuur bestaat sinds het voorjaar van 2016 uit:
* Dr. Inge van Oort (uroloog RadboudUMC)
* Dr. Fons van den Bergh (radiotherapeut-oncoloog, UMCG)
* Dr. Joost Boormans (uroloog, ErasmusMC)
* Dr. Floris Pos (radiotherapeut NKI/AvL)
* Dr. Andre Bergman (internist-oncoloog, NKI/AvL )
* Professor Dr. Ronald de Wit (internist-oncoloog, ErasmusMC) en tevens voorzitter.
DUOS werd ook in 2016 weer ondersteund door (medewerkers van) het IKNL.
De bestuursleden van de Stichting zijn onbezoldigd; er zijn geen vacatiegelden voor
vergaderingen of andere activiteiten.
8
Hoofdstuk 3: Onderzoek, studies en werkgroepen
Voltooide (inclusie) studies;
De NePro studie bij patiënten met prostaatkanker met docetaxel +/- risedronaat was de
eerste Nederlandse studie waaraan 42 ziekenhuizen deelnamen. Feitelijk was de
succesvolle NePro studie aanleiding te komen tot de Nederlandse studiegroep DUOS.
NePro resultaten werden ondermeer belicht op ASCO 2011 en zijn gepubliceerd:
o Eur J Cancer. 2012 Nov;48(16):2993-3000. doi: 10.1016/j.ejca.2012.05.014.
Epub 2012 Jun 6.
NePro heeft geleid tot vervolgonderzoek en presentaties en publicaties:
o Eur J Cancer. 2013 Oct;49(15):3176-83. doi: 10.1016/j.ejca.2013.06.008. Epub
2013 Jul 9.
In het kielzog van NePro hebben 12 ziekenhuizen die betrokken waren bij NePro
deelgenomen aan MAINSAIL; de internationale fase 3 studie met docetaxel +/-
lenalidomide, en tevens aan AFFIRM; de fase 3 studie met MDV3100 vs placebo bij
patiënten die eerder met docetaxel waren behandeld. De resultaten van MAINSAIL
zijn gepresenteerd tijdens ESMO 2012 en gepubliceerd in de Lancet ‘Docetaxel and
prednisone with or without lenalidomide in chemotherapy-naive patients with
metastatic castration-resistant prostate cancer (MAINSAIL): a randomised, double-
blind, placebo-controlled phase 3 trial’ en de analyse naar circulerende tumorcellen
tijdens ESMO 2013. De AFFIRM studie uitkomsten zijn gepresenteerd tijdens het
ASCO genitourinary cancers symposium in 2012 en ASCO 2012. Deze studie is ook
gepubliceerd met onder andere twee Nederlandse (DUOS) co-auteurs:
o N Engl J Med. 2012 Sep 27;367(13):1187-97. Epub 2012 Aug 15.
o BJU Int. 2015 Jan;115(1):41-9. doi: 10.1111/bju.12898. Epub 2014 Oct 23.
Enzalutamide in European and North American men participating in the
AFFIRM trial.
In 2012 en 2013 heeft DUOS deelgenomen aan twee studies met TAK-700 (orteronel)
Deze studies met orteronel bij patiënten bij wie nog geen reden bestaat een
behandeling te starten met chemotherapie (pre-docetaxel) en de studie met orteronel
post-docetaxel zijn inmiddels gesloten voor inclusie. Naar verwachting worden deze
studies gepresenteerd tijdens ASCO 2014.
In 2013 hebben 10 DUOS centra geparticipeerd aan COMET-1; de fase 3 studie met
cabozantinib plus placebo vs placebo plus prednison bij patiënten met mCRPC die
reeds met chemotherapie en abiraterone (of enzalutamide) waren behandeld. Deze
studie heeft snel (inter)nationaal geïncludeerd en is in september 2013 voor nieuwe
deelname gesloten. De resultaten van COMET-1 werden onder meer besproken tijdens
de ASCO GU 2015 (nieuwsbericht 15 maart 2015)
In 2015 participeerden DUOS centra in: Achievements and perspectives in prostate
cancer phase 3 trials from genitourinary research groups in Europe: introducing the
Prostate Cancer Consortium in Europe. Eur Urol. 2015 May;67(5):904-12. doi:
10.1016/j.eururo.2014.08.076. Epub 2014 Sep 11.
In 2015 participeerden DUOS centra in de EORTC 30994 studie: Immediate versus
deferred chemotherapy after radical cystectomy in patients with pT3-pT4 or N+ M0
urothelial carcinoma of the bladder (EORTC 30994): an intergroup, open-label,
9
randomised phase 3 trial. Lancet Oncol. 2015 Jan;16(1):76-86. doi: 10.1016/S1470-
2045(14)71160-X. Epub 2014 Dec 11.
In 2015 participeerde DUOS in: The influence of prior novel androgen receptor
targeted therapy on the efficacy of cabazitaxel in men with metastatic castration-
resistant prostate cancer. Eur J Cancer. 2015 Nov;51(17):2562-9. doi:
10.1016/j.ejca.2015.07.037. Epub 2015 Aug 13
In 2015 participeerden DUOS centra in: CAST: A retrospective analysis of cabazitaxel
and abiraterone acetate sequential treatment in patients with metastatic castrate-
resistant prostate cancer previously treated with docetaxel Int J Cancer. 2015 Mar
15;136(6):E760-72. doi: 10.1002/ijc.29231. Epub 2014 Oct 3
In 2015 participeerden DUOS centra in: Targeting the Androgen Receptor Confers In
Vivo Cross-resistance Between Enzalutamide and Docetaxel, But Not Cabazitaxel, in
Castration-resistant Prostate Cancer. Eur Urol. 2015 Jun;67(6):981-5. doi:
10.1016/j.eururo.2014.11.033. Epub 2014 Dec 4.
Cabaresc, een vergelijkende fase 2 studie met cabazitaxel+/- budesonide bij 250
patiënten met mCRPC, waarbij wordt onderzocht of met budesonide de incidentie van
diarree vermindert. Een gerandomiseerde, open-label multicenter studie gestart in
december 2011. 23 DUOS ziekenhuizen participeerden in Cabaresc. Het benodigde
aantal patiënten werd bereikt in oktober 2015. De studie is gesloten voor inclusie. In
september werd de interim-analyse van Cabaresc bekend. Daaruit bleek dat de
studie voldoet aan het doel: de combinatie van cabazitaxel en budesonide leidt niet
tot meer graad 3-4 diarree dan cabazitaxel alleen. Substudie: Van juni 2012 tot
december 2014 draait een substudie bij Cabaresc. Dit betrof een translationeel
onderzoek naar circulerende tumorcellen. In 2015 zijn de resultaten van de CTC
substudie gepubliceerd in European Urology ‘Efficacy of Cabazitaxel in Castration-
resistant Prostate Cancer Is Independent of the Presence of AR-V7 in Circulating
Tumor Cells’
In 2016 participeerden drie DUOS sites in de ANTI-PD-1 studie Pembrolizumab.
Deze studie, ook wel Keynote-045 genoemd, een fase 3 studie met Pembrolizumab
vs chemotherapie als 2e lijnsbehandeling bij blaaskanker toont –als eerste
immunotherapie in vergelijking met chemotherapie bij blaaskanker- het verwachte
overlevingsvoordeel. Lees het persbericht dat in oktober 2016 verscheen: ‘Merck’s
KEYNOTE-045 Studying KEYTRUDA® (pembrolizumab) in Advanced Bladder
Cancer (Urothelial Cancer) Meets Primary Endpoint and Stops Early’
Op het ESMO congres in Kopenhagen (7 tot en met 11 oktober 2016) werden data
gepresenteerd van de fase 2 studie met de PD-1 remmer Pembrolizumab
(KEYNOTE-052) bij patiënten met een lokaal gevorderd en/of gemetastaseerd
urotheelcarcinoom die niet fit genoeg waren voor cisplatinumhoudende
chemotherapie. De analyse betrof 100 patiënten die 3-wekelijks Pembrolizumab
kregen toegediend. De overall response rate was 24% (24 patiënten). In 20 van de
24 patiënten die een respons hadden, hield de respons langer dan 6 maanden aan.
Bij patiënten waarbij de tumor een duidelijk verhoogde immunohistochemische
expressie van PD-L1 had (PD-L1 expressie ≥10%), bedroeg het responspercentage
37% (11 van de 30 patiënten). Pembrolizumab werd goed verdragen met slechts in
3 patiënten een Graad 3 of 4 toxiciteit (2x pneumonitis en 1x nefritis). Vijf
patiënten moesten stoppen met de behandeling vanwege toxiciteit.
Binnen DUOS heeft het Erasmus MC Kanker Instituut heeft actief patiënten
geïncludeerd in de KEYNOTE-052 studie.
10
Studies 2016;
Onder de vleugels van DUOS werden in 2016 een record van 15 studies en 2 substudies
uitgevoerd (in 2015 nog 11 studies en 2 substudies):
Capri, Pro-Capri (observationele studie bij mCRPC) CirGuidance (blaas, neo-adj.) Probach (radiotherapie bij lokale prostaatkanker) ACIS PCR3001 (mCRPC, 1e lijn) Range (blaas, 2de lijn) Enza/BI 1280.8 (mCRPC, 3de lijn) CARD (mCRPC, 3de lijn) IMvigor010 (blaas, adj.) Chemoradiatie (penis, 2de lijn, single center) MK 3475-052 Pembrolizumab (blaas, 1e lijn) ARN509 (mCRPC. 2e/3e lijn) HYPPI (blaas, 2de lijn, single center) Keynote 057 (blaas, 2de lijn) Interactie docetaxel en prednison (NTR TC 6037, mCRPC) Keynote 199/MK 199 (3/4 de lijns mCRPC, pembrolizumab)
Capri: In de CAPRI studie (CAstration-resistant Prostate Cancer Registry: an observational
study in the Netherlands) worden de uitkomsten van CRPC behandeling in de dagelijkse
praktijk onderzocht. De 1500 patiënten , ongeveer 15% van alle CRPC patiënten in
Nederland, werden in de loop van 2016 geincludeerd in de 20 ziekenhuizen die participeerden
in de studie. In oktober 2016 werden de eerste resultaten gepubliceerd.
Substudie: In pro-capri krijgen deelnemende patiënten regelmatig vragenlijsten naar kwaliteit
van leven en zorggebruik buiten het ziekenhuis. Deze studie is geopend in 4 ziekenhuizen
(VU Medisch Centrum Amsterdam, Medisch Centrum Alkmaar, Tergooi Ziekenhuis
Hilversum en St Lucas Andreas Ziekenhuis Amsterdam). Door de uitkomsten van pro-capri te
combineren met CAPRI worden de patiëntgerapporteerde uitkomsten van de behandelingen
onderdeel van de analyses.
CirGuidance: Op het 3de
DUOS symposium werd een 1 oktober 2013 geopende prospectieve
studie gepresenteerd waarin onderzocht wordt in hoeverre circulating tumor cells
(CTC’s) kunnen bepalen of neoadjuvante chemotherapie bij spierinvasief blaascarcinoom al
dan niet gegeven dient te worden. Eind 2015 zijn 17 centra in Nederland geopend voor
inclusie. De studie is nog tot het einde van 2017 open. In 23% van de patiënten werden
CTC’s aangetoond. Dit komt overeen met de tevoren gestelde verwachting van CTC -
positiviteit in 20-25% van de patiënten in de studie.
11
Probach
Eind 2016 zijn in totaal 146 patiënten geïncludeerd in de Probach studie. Patiënten zijn
behandeld volgens arm 1, de standaard behandeling met alleen EBRT (uitwendige
bestraling) en volgens arm 2: zij ontvingen naast EBRT een boost met brachytherapie
(inwendige bestraling). Inclusie en behandeling vindt plaats in Erasmus MC, RC West,
AMC RISO, Maastro Clinic, Isala Klinieken en ZRTI. De inclusie zal naar verwachting
doorgaan tot eind 2017.
Acis
Sinds juli 2015 is geopend de ACIS (PCR3001) fase 3 studie. Binnen ACIS onderzoekt
men de waarde van toevoeging van ARN-509 (selectieve androgeenreceptor blokker) aan
abiraterone + prednison bij nog niet eerder met chemotherapie behandelde patiënten
met gemetastaseerde Castratie Resistent Prostaat Carcinoom (mCRPC). Tien DUOS sites
participeren in deze studie.
Range
5 DUOS sites participeren in de ‘RANGE’ studie. Range betreft patiënten met een lokaal
uitgebreid of uitgezaaid urotheelcel carcinoom dat niet weggehaald kan worden of
gemetastaseerd is en waarbij ziektetoename is vastgesteld na eerdere behandeling met
platinum (cisplatin of carboplatin) bevattende chemotherapie. De studie onderzoekt de
toevoeging van een nieuwe angiogeneseremmer aan docetaxel chemotherapie. Docetaxel is
een gebruikelijk middel bij de behandeling van blaaskanker na eerdere chemotherapie. De
angiogeneseremmer die in deze studie wordt onderzocht, is in Nederlands reeds
geregistreerd bij de behandeling van uitgezaaide maagkanker of adenocarcinoom van de
gastro-oesofageale overgang. Ook is deze in combinatie met docetaxel in de Verenigde
Staten goedgekeurd als behandeling voor een bepaald type longkanker. Nu wordt de
combinatie angiogeneseremmer + docetaxel onderzocht bij blaaskanker.
Enza/Bi
Zes DUOS ziekenhuizen participeren in de studie Enza/BI bij mCRPC (3de lijn).
Enzalutamide is geregistreerd bij de behandeling van uitgezaaide castratieresistente
prostaatkanker. Het middel blokt de Androgeen Receptor (AR) en daarmee het signaal
(androgenen) waarmee de prostaatkankercel wordt aangestuurd. Bij een deel van de
patiënten werkt het middel niet. Mogelijk omdat het signaal van de AR door een andere
receptor (pathway) wordt overgenomen. De Insuline growth factor receptor is zo’n
mogelijke ander route. BI 836845 is een nog experimenteel middel dat de Insulin growth
factor receptor remt. Het doel van de studie is de werkzaamheid en de bijwerkingen van de
combinatie enzalutamide plus BI 836845 te onderzoeken in vergelijking met enzalutamide
alleen. Dit bij patiënten met uitgezaaide castratieresistente prostaatkanker die eerder zowel
abiraterone als docetaxel hebben gehad en inmiddels weer ziektetoename hebben, blijkens
achtereenvolgende PSA stijgingen of radiologische progressie. Eerdere behandeling met
cabazitaxel is toegestaan. Eerdere behandeling met enzalutamide is uitgesloten. Het betreft
een gerandomiseerde studie met een 1:1 verdeling in twee groepen en er is geen sprake van
een placebo (open label). De ziekte moet eerder met PA onderzoek zijn aangetoond en er
moet nog gearchiveerd materiaal aanwezig zijn voor onderzoek of patiënten moeten bereid
zijn alsnog weefselonderzoek (biopt uit de prostaat of een uitzaaiing) te ondergaan. Het
12
onderzoek omhelst tevens vragenlijsten naar pijn en kwaliteit van leven. Er zijn in totaal
120 patiënten nodig, van wie ongeveer 25 % uit Nederland worden verwacht.
Card
In december 2015 werd geopend de studie CARD (bij mCRPC). Card onderzoekt de
werkzaamheid van cross-over tussen abiraterone en enzalutamide in vergelijking met
cabazitaxel. Het betreft patiënten die al één van beide middelen hebben gehad en vóór of
na deze behandeling ook reeds met docetaxel zijn behandeld. Drie DUOS sites
participeren.
IMvigor010
Studie IMvigor010 (WO29636) werd geopend in december 2015. Het is een
gerandomiseerde open label fase III studie, waarbij de effectiviteit en veiligheid van
adjuvante behandeling met Atezolizumab (anti PD-L1) wordt vergeleken met observatie bij
patiënten met PD-L1 positieve, hoog risico, spierinvasieve blaaskanker, na verwijdering
van de blaas. De patiënten zijn al dan niet eerder behandeld met neoadjuvante
chemotherapie. Vijf sites participeren.
Chemoradiatie peniscarcinoom
Een wat afwijkend studie qua ziektebeeld, is ‘chemoradiatie bij peniscarcinoom’. Deze
studie startte begin 2016 in het AvL (single center). De geschatte incidentie van het
locoregionaal gevorderde peniscarcinoom is laag, waarschijnlijk rond de 15 patiënten in
heel Nederland per jaar, dus de verwachte inclusie is max. 10 per jaar. Dat betekent dat
deze studie, waarin momenteel 12 patiënten zijn geïncludeerd -ruwweg een derde van het
totaal-, naar verwachting verloopt. DUOS besloot toch aandacht te geven aan deze studie,
vanwege het zeldzame karakter en het feit dat het eveneens een uro-oncologische tumor
betreft.
MK 3475-052 Pembrolizumab
Met ingang van 9 februari 2016 start in het Erasmus MC Kanker Instituut (locatie Daniel
den Hoed) als enige site in Nederland een grote internationale fase 2 studie met
pembrolizumab bij blaaskanker (1e lijn). Internationaal worden 350 patiënten
geïncludeerd. Voor Nederland gaat het om 10 tot 20 patiënten. Met het anti-PD medicijn
pembrolizumab (Keytruda) werden eerder superieure resultaten behaald bij onder andere
gemetastaseerd melanoom (KEYNOTE-006 studie). Bij DUOS werd eerder een studie
uitgevoerd met pembrolizumab De reden voor een dergelijke grote fase 2 studie is het
optimaliseren van biomarkers naast het bepalen van de ICH expressie. De studie bereikte
snel het aantal patiënten en werd enkele maanden na start gesloten.
ARN509
Studie ARN 509, voor mannen met mCRPC voor wie na abiraterone en chemotherapie
geen opties meer zijn, of die na abiraterone nog een aanvullende hormoonbehandeling
wensen voorafgaande aan chemotherapie startte in maart 2016 en werd enkele maanden
daarna gesloten vanwege het bereiken van het benodigde aantal patienten. ARN 509 is een
superselectieve AR antagonist, de studie onderzocht de invloed van ARN 509 op QTc
tijden (hartgeleiding), één van de recente eisen van FDA en EMA voor registratie van een
13
nieuw geneesmiddel. Momenteel is de analyse van deze studie, die draaide in de VS,
Canada en Nederland (ErasmusMC), gaande. De paper wordt over na de zomer van 2017
verwacht.
HYPPI.
In het Erasmus MC Kanker Instituut is op 21 juni 2016 gestart met een fase I studie bij
patiënten met blaaskanker waarbij de tumor na radicale cystectomie is teruggekeerd of bij
wie de tumor door de grootte niet meer te opereren is en die niet (meer) reageert op
chemotherapie, of voor wie chemotherapie een te grote kans op complicaties geeft.
Patiënten zullen worden behandeld met uitwendige hyperthermie in combinatie met het
medicijn Olaparib. Dit medicijn remt het enzym dat betrokken is bij DNA reparatie en
zorgt in combinatie met hyperthermie bij laboratoriumonderzoek voor het afsterven van
kankercellen. Olaparib is al geregistreerd voor de behandeling van eierstokkanker. Het doel
van de studie is om te bepalen wat de optimale dosering is van Olaparib in combinatie met
hyperthermie en wat de bijwerkingen zijn van de combinatie met hyperthermie.
KEYNOTE 057
De KEYNOTE 057 studie is bestemd voor patiënten met hoog-risico niet-spierinvasief
urotheelcarcinoom van de blaas die eerder BCG hebben gehad (BCG-unresponsive
disease). Het betreft een wereldwijde fase 2 studie naar de effectiviteit van de PD-1
remmer Pembrolizumab. In totaal worden 260 patiënten geïncludeerd. De studie populatie
wordt verdeeld in twee cohorten; cohort A betreft patiënten met CIS, Ta + CIS of T1 + CIS
en cohort B betreft patiënten zonder CIS (Ta hooggradig of T1, any grade). Primaire
eindpunt voor cohort A is: complete response rate en voor cohort B: disease-specific
survival. Patiënten zullen 3-wekelijkse infusies met Pembrolizumab 200 mg krijgen
gedurende 2 jaar of tot het moment van eerste recidief, of onacceptabele toxiciteit.
Voor de ASCO poster: ‘KEYNOTE-057: Phase 2 Study of Pembrolizumab for
Patients With Bacillus Calmette Guérin–Unresponsive, High-Risk Non–Muscle-Invasive
Bladder Cancer‘
Interactie docetaxel en prednison
Een farmacokinetische studie tussen docetaxel en prednison bij patiënten met castratie-
resistent en hormoon-sensitief gemetastaseerd prostaatcarcinoom. De studie is per oktober
2016 gestart in ErasmusMC, Franciscus Gasthuis, Maasstad Ziekenhuis, alle in Rotterdam
en het Twee Steden Ziekenhuis te Tilburg.
KEYNOTE 199
Begin september 2016 ging in AvL, Radboud UMC en het ErasmusMC Kankerinstituut
(later gevolgd door Amphia en St. Antonius) de grote internationale fase 2 studie met
Pembrolizumab bij mCRPC Keynote 199 (ofwel MK-199) van start. Deze studie werd in
november 2016 gesloten vanwege het bereiken van het benodigde aantal patiënten.
14
Werkgroepen;
Het DUOS Jaarsymposium 2012 leidde tot de oprichting van de eerste twee DUOS
werkgroepen ‘Niet-spierinvasief blaascarcinoom’ en ‘Spierinvasief blaascarcinoom’. De
werkgroepen hebben regelmatig overleg en introduceren studievoorstellen. De studie
CirGuidance, een voorstel uit 2012, wordt momenteel ten uitvoer gebracht. Dr. Bas van Rhijn,
voorzitter van de Werkgroep Spierinvasief blaascarcinoom, gaf in oktober 2016 de
voorzittershamer over aan dr. Michiel van der Heijden.
Op het Jaarsymposium 2013 werd de werkgroep Gemetastaseerd Prostaatcarcinoom
(voorzitter dr. A. Bergman) opgericht. In augustus 2016 publiceerde deze werkgroep in het
vakmagazine ‘Oncology’ ‘Enzalutamide as a Fourth- or Fifth-Line Treatment Option for
Metastatic Castration-Resistant Prostate Cancer’
De werkgroepen zijn actief en vergaderen enkele keren per jaar. DUOS faciliteert, stelt ruimte
beschikbaar en bekostigt een broodmaaltijd. De werkgroepen bespreken ieder Jaarsymposium
de nodige studievoorstellen.
15
Hoofdstuk 4: Voorlichting en communicatie
Het belangrijkste face-to-face communicatiemiddel voor DUOS is het Jaarsymposium dat in
2016 voor de 6de keer werd georganiseerd. Het symposium is een gelegenheid om onderlinge
banden te versterken, onderzoeksvoorstellen te introduceren en de laatste ontwikkelingen op
het gebied van relevante uro-oncologische studies te bespreken. Meer dan 120 urologen,
internist-oncologen en radiotherapeuten, benevens vertegenwoordigers uit de farmaceutische
industrie en media bezochten het geaccrediteerde vijfde Jaarsymposium; een aantal dat
wederom hoger lag dan het bezoekersaantal in 2014.
Uit objectieve enquêtes van het IKNL blijkt dat de symposia hoog worden gewaardeerd met
name vanwege het praktijkgerichte, interactieve en laagdrempelige karakter. Daarnaast geeft
DUOS acte de presence op diverse (inter)nationale congressen als ESMO, ASCO, ASCO-GU,
IGUCC en patiëntenbijeenkomsten.
AGENDA ZESDE JAARSYMPOSIUM
DUTCH URO-ONCOLOGY STUDY GROUP
PROGRAMMA VRIJDAG 9 December 2016
09.20 uur Dr. Inge van Oort ( voorzitter ochtend)
Opening en invulling DUOS website; benut het platform
09.35 uur Prof. Dr. Luca Incrocci
Hypofractionering bij prostaatkanker; de stand van zaken
10.00 uur Dr. Fons van de Bergh
Prostaatkanker; plaats van radiotherapie bij Oligometastatic disease
10.25 uur Koffiepauze
10.50 uur Dr. Andre Bergman
Rapportage vanuit de werkgroep Gemetastaseerde Prostaatkanker
11.45 uur Prof. Dr. Ronald de Wit
Proselica en Firstana, de plaats en dosis van Cabazitaxel anno 2016
12.10 uur Lunchpauze
Prof. Dr. Ronald de Wit (voorzitter eerste middagdeel)
13.10 uur Prof Dr. Oliver Sartor
Radium223; Surrogate measures and secundairy endpoints in the studies
16
13.40 uur Prof Dr. Peter Albers
Extent of lymph node dissection in bladder cancer surgery
14.10 uur Prof. Dr. Thomas Powles, Barts Cancer Institute London
Checkpoint inhibition in Bladder cancer; trial results and biomarkers
14.40 uur Dr Michiel van der Heijden
De checkpoint inhibitors; hoe gaan we het in Nederland aanpakken en wat voor initiatieven liggen er al?
15.10 uur Koffiepauze
Dr. Floris Pos (voorzitter tweede middagdeel)
15.35 uur Dr. Joost Boormans
Is er plaats voor checkpoint inhibition bij BCG refractair oppervlakkig blaas ca? Studie MK057 is open voor inclusie
15.50 uur Promovendi Open inschrijving voor drie korte presentaties en uitreiking prijs voor het beste verhaal
16.40 uur Afsluiting en borrel
DUOS in het Nieuws
DUOS verscheen in 2016 op de TV, Radio NPO1 en in diverse magazines waaronder
Oncologie Up-to-date, Medische Oncologie enz.
DUOS bestuursleden waren tevens present bij de belangrijkste internationale events op het
gebied van de (uro-)oncologie: ASCO GU, ASCO, ESM enz.
Een highlight was de KWF subsidie in december 2016. Dr. Joost Boormans, uroloog
Erasmus MC en bestuurslid DUOS, heeft samen met Dr. Pim van Leeuwen, uroloog in
opleiding in Erasmus MC, en Dr. Toine van der Heijden, uroloog Radboudumc een
onderzoeksvoorstel bij de KWF Kankerbestrijding ingediend. Het voorstel werd
gehonoreerd met een forse subsidie van ruim €400.000,-.
YouTube
Het YouTube kanaal van DUOS is inmiddels ruim 5.000x bekeken, populaire filmpjes (als die
over de second opinion) hebben al snel plus 1.000 views. Voor een niche kanaal als DUOS
een bijzondere verdienste! In 2016 werden maar liefst zes films geuploaded:
17
In februari verscheen een film over het nut van een second opinion in samenwerking met
de voorzitter van het forum van de ProstaatKankerStichting en prostaatkankerpatiënt dhr
Franken uit Goes. Direct naar de film op YouTube.
Ontwikkelingen en studies binnen de behandelingen van nierkanker, blaaskanker en
prostaatkanker werden besproken in een film gemaakt op de ECC (European Cancer
Congres) maart 2016 in Wenen. Direct naar YouTube
In juni 2016 werden 2 filmpjes geuploaded met een verslag van de laatste ontwikkelingen
op het gebied van uro-oncologische tumoren op ASCO 2016. Er is een versie voor
patiënten, en een voor professionals.
KLIK HIER voor patiënten verslag ASCO 2016
KLIK HIER voor professionals verslag ASCO 2016
In juli 2016 werd op YouTube Stichting DUOS een nieuwe film geplaatst over de second
opinion. Bernardus Kompaan, blaaskankerpatiënt uit Friesland verleende medewerking.
In november 2016 werd op het YouTube kanaal van Stichting DUOS een
interview geplaatst met voorzitter prof. dr. Ronald de Wit (spreker op, en deelnemer aan
ESMO 2016) over de laatste ontwikkelingen op de ESMO 2016 met betrekking tot
immunotherapie bij blaas- en prostaatkanker. Daarnaast de belangrijke update van de
CHAARTED studie bij low volume gemetastaseerde prostaatkanker.
Forum Online
Het Forum op de DUOS site wordt goed bezocht. In 2016 werden 169 berichten en 29 second
opinions geplaatst op het onderdeel Prostaatkanker. Het onderdeel Blaaskanker ontving 65
berichten en 11 second opinions. Het onderdeel Zaadbalkanker 35 berichten en 2 second
opinions. Hiermee voldoet het Forum optimaal aan de doelstelling om de site meer interactief
te maken en een plaats te bieden aan digitale second opinions.
DUOS beoogt een laagdrempelige toegang te bieden voor vragen van patiënten buiten de
reguliere zorg om; dit kan een detailvraag zijn over een bepaalde ontwikkeling in
onderzoeksverband of een concrete vraag naar aanleiding van een medische
ziektegeschiedenis omtrent een behandeling of een studie. Deze vragen worden beantwoord
door één van de DUOS bestuursleden. Als meer gegevens nodig zijn, wordt ook de
mogelijkheid geboden voor een second opinion/ overname van behandeling. In 2016 leidde
ongeveer 30% van de voorgelegde vragen uiteindelijk tot een verwijzing naar een DUOS
centrum of DUOS ziekenhuis.
Website en nieuwsbrief
De website werd bijna 31.000 keer bezocht. Iets meer dan 85% van de bezoekers komt uit het
Nederlandstalige gebied, bijna 10% uit Angelsaksische landen en de overige uit diverse
andere landen. De DUOS nieuwsbrief verscheen in 2016 49 x, op de nieuwsbrief zijn
momenteel bijna 1.000 mensen geabonneerd (700 in 2015).
18
Hoofdstuk 5: Beleidsplan
Om de strategische doelen te kunnen realiseren, werkte de Stichting in 2016 met een
meerjarenplan 2012-2017 met daarin de volgende kerndoelen (zie ook Hoofdstuk 1):
1. Ondersteunen van de deelnemende uro-oncologische ziekenhuizen als belangrijke basis
voor optimale diagnose, zorg en wetenschappelijk onderzoek;
2. maximalisatie van de beschikbare donaties voor onderzoek en zorg;
3. het bevorderen van internationale samenwerking op het gebied van onderzoek;
4. eenduidiger en efficiënter onderzoek en zorg faciliteren;
5. communicatie en voorlichting voor zowel professionals als patiënten.
Stichting DUOS stelt in het beleidsplan de volgende lijnen centraal:
1. Effectief informeren en/of doorverwijzen van geïnteresseerden op zoek naar kennis
2. Het vergroten van de bekendheid in diverse media en op uiteenlopende bijeenkomsten
3. Het vergroten van de (financiële) transparantie
4. Het verstevigen en vernieuwen van de interne organisatie
5. Kennisuitwisseling en samenwerking met andere onderzoeksgroepen en stichtingen
6. Het bevorderen van institutionele en particuliere donaties
Daartoe wordt sinds 2013 de financiële rapportage, maar ook de verslaglegging in de vorm
van een Jaarverslag transparanter en breder ontsloten. Niet alleen via de website, maar ook via
ANBI.nl.
Met het oog op een zo laag mogelijk kostenniveau enerzijds, en een zo groot mogelijke
professionaliteit en slagkracht anderzijds, is DUOS vormgegeven als een bureau met een
kleine vaste kern: communicatie, ICT, marketing en PR, administratieve ondersteuning en de
voorzitter als dagelijks aanspreekpunt. De vaste kern wordt ondersteund door het Bestuur.
Daarnaast verleent het IKNL ondersteuning, onder meer bij de organisatie van het
Jaarsymposium en de verslaglegging bij de jaarlijkse bestuursvergadering.
DUOS zoekt proactief contact met de (patiënten)verenigingen op het gebied van prostaat-,
blaas- en testiskanker. In 2017 zal deze lijn verder worden doorgezet. Tevens zal de
internationale exposure nadrukkelijk op de kaart worden gezet. Een ander doel dat in 2016
werd nagestreefd, is het verhogen van de visuele exposure middels het YouTube kanaal van
Stichting DUOS en films op de site. Dat resulteerde in een (tot nu toe) maximaal aantal
geuploaded films van zes in 2016.
Met ingang van het boekjaar 2013 wordt de financiële verslaglegging verzorgd door externe
accountant mr. E. C. Vogel, federatie belastingadviseur bij NAHV te Amsterdam. Tevens
wordt, samen met het Jaarverslag, aan DUOS donateurs en belangstellenden via de site en via
ANBI.nl inzage gegeven in de doelstelling, beleidsplan en de besteding van gelden. DUOS
hoopt in 2017 weer meer donaties, institutioneel als particulier te ontvangen. Zeker voor deze
laatstgenoemde, is de ANBI status van DUOS van belang voor de aftrekbaarheid van giften.
