Download - Instalacje elektryczne i teletechniczne

Przykładowy rozdział pochodzi z publikacji:

Instalacje elektryczne i teletechniczne

Poradnik montera i inżyniera elektryka

Zespól autorów pod redakcją dra inż. Jana Strzałki

http://www.dashofer.pl/Instalacje-elektryczne-i-teletechniczne/8/4

Zespó∏ autorów pod redakcjà dra in˝. Jana Strza∏ki

INSTALACJEELEKTRYCZNE

i TELETECHNICZNEPoradnik montera

i in˝yniera elektryka

ObliczanieProjektowanie

Monta˝Eksploatacja

stan prawny na sierpieƒ 2011 r.

Andrzej Dubrawski, Zbigniew Gabryjelski, Witold Jab∏oƒski, Alfred Ka∏u˝ny,Antoni Klajn, Fryderyk ¸asak, Krzysztof Majos, Edward Musia∏,

Ryszard Niedzielski, Wies∏aw Nowak, Pawe∏ Petykiewicz, KrzysztofSa∏asiƒski, Stefan Siemek , Aleksander Skibiƒski, Edward Skiepko,

Jan Strza∏ka, Janusz Strzy˝ewski, Krzysztof Wincencik

WydawnictwoVerlag Dashofer

Warszawa 2011

tytulowa.qxd 8/3/11 7:45 AM Page 3 (Black plate)

Copyright © 2001

Dashöfer Holding Ltd. & Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. Warszawa

ISBN 978-83-88285-11-0

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. al. Krakowska 27102-133 Warszawatel.: (22) 559 36 80, fax: (22) 829 27 00; 829 27 27

www.dashofer.pl

Redaktor odpowiedzialny: Bart∏omiej Stasiake-mail: [email protected]

Opracowanie redakcyjne: Wojciech Niemiec, Joanna Czarnecka-Lewandowska, Karolina Maƒkowska

Sk∏ad: Dariusz Ziach

Druk: SEMAFIC

Wszelkie prawa zastrze˝one, prawo do tytu∏u i licencji jest w∏asnoÊcià Dashöfer Holding Ltd.Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie ca∏oÊci lub fragmentów niniejszej publikacji,równie˝ na noÊnikach magnetycznych i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione.Ze wzgl´du na sta∏e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów Wydaw-nictwo nie ponosi odpowiedzialnoÊci za zamieszczone informacje.

tytulowa.qxd 8/3/11 7:45 AM Page 4 (Black plate)

Mo˝na sprecyzowaç kilka zasad bezpiecznego wy-konywania oraz u˝ytkowania instalacji i urzàdzeƒelektrycznych w domu jednorodzinnym, a tak˝e w jego otoczeniu:

1) roboty nale˝y realizowaç w oparciu o dokumen-tacj´ projektowà sporzàdzonà przez projek-tanta z uprawnieniami budowlanymi,

2) wykonawstwo instalacji elektrycznych nale˝ypowierzaç tylko uprawnionemu specjaliÊcie,

3) po zakoƒczeniu robót nale˝y zadbaç o ich pro-fesjonalny odbiór poprzedzony pomiarami,

4) w warunkach zwi´kszonego zagro˝enia w takichpomieszczeniach jak ∏azienka, piwnica czy te˝gara˝ oraz na zewnàtrz budynku stosowaç nale˝y,urzàdzenia z podwójnà izolacjà oznaczone natabliczce znamionowej znakiem podwójnegokwadratu lub urzàdzenia pracujàce przynapi´ciu 24 V lub nawet 12 V np. przenoÊnelampy w specjalnej obudowie wzgl´dnie narz´-dzia zasilane z w∏asnych akumulatorów pracu-jàce tak˝e przy niskim bezpiecznym napi´ciu,

5) w pomieszczeniach wilgotnych i na zewnàtrzbudynków instalowaç tylko osprz´t elektryczny

STAN PRAWNY Dzia∏ 2, rozdzia∏ 8, podrozdzia∏ 8.1, str. 1

INSTALACJE ELEKTRYCZNE I TELETECHNICZNE 2.8. Wymagania BHP

2.8.8. WARUNKI BEZPIECZNEGOU˚YTKOWANIA INSTALACJIELEKTRYCZNYCH W BUDOWNICTWIEJEDNORODZINNYM

2.8.8.1. Wprowadzenie

2.8.8 7/25/07 6:13 PM Page 1 (Black plate)

w szczelnej obudowie o odpowiednim stopniuIP,

6) nie u˝ytkowaç sprz´tów klasy 0,

7) unikaç wszelkiego rodzaju prowizorek,

8) wsz´dzie tam gdzie to mo˝liwe stosowaç wy-∏àczniki ró˝nicowopràdowe – w nowych insta-lacjach montowane na sta∏e i chroniàce ca∏yuk∏ad, a w starych wy∏àczniki przenoÊne zabez-pieczajàce okreÊlony odbiornik np. betoniark´,kosiark´ lub urzàdzenia w kuchni czy w ∏azience,

9) eksploatowaç tylko w pe∏ni sprawnà instalacj´i zasilane z niej urzàdzenia,

10) stosowaç gniazda wtyczkowe tylko ze stykiemochronnym,

11) ka˝de uszkodzenie w instalacji usuwaç nie-zw∏ocznie zatrudniajàc wykwalifikowanegospecjalist´.

STAN PRAWNYDzia∏ 2, rozdzia∏ 8, podrozdzia∏ 8.1, str. 2

INSTALACJE ELEKTRYCZNE I TELETECHNICZNE2.8. Wymagania BHP


Bezpieczeƒstwo u˝ytkowania urzàdzeƒ elektrycz-nych i instalacji elektrycznych zale˝y od zastoso-wanych Êrodków technicznych chroniàcymi przed:

1) pora˝eniem pràdem elektrycznym,

2) pràdami przecià˝eniowymi i zwarciowymi,

3) przepićiami ∏àczeniowymi i pochodzàcymiod wy∏adowaƒ atmosferycznych,

4) skutkami cieplnymi.

Wprowadzona stopniowo od 1999 roku normaarkuszowa PN-IEC 60364 „Instalacje elektrycznew obiektach budowlanych” stanowi aktualizacjárkuszy normy PN/.../E-05009 z lat poprzednich.Oprócz zaktualizowanych arkuszy, norma zawieranowe postanowienia dotyczàce mi´dzy innymiochrony instalacji niskiego napićia przed przepi´-ciami powstajàcymi w sieciach wysokiego napi´-cia, d∏ugotrwa∏ej obcià˝alnoÊci pràdowej przewodów,uziemieƒ w instalacjach urzàdzeƒ przetwarzaniadanych, instalacji elektrycznych w przestrzeniachograniczonych powierzchniami przewodzàcymi,ochrony przed zak∏óceniami elektromagnetycz-nymi oraz uk∏adów uziemiajàcych i po∏àczeƒ wy-równawczych instalacji informatycznych.



2.8.8.2. Uregulowania normatywne w zakresie Êrodkówochrony od pora˝eƒ elektrycznych stosowane w budownictwie jednorodzinnym


Nowa norma wprowadzi∏a szereg wymagaƒ doty-czàcych ochrony przeciwpora˝eniowej w instala-cjach elektrycznych do 1 kV, czyli takich jakiewyst´pujà tak˝e w jednorodzinnych budynkachmieszkalnych.

Postanowienia ogólne normy odnoszà si´ do nor-malnych warunków Êrodowiskowych, tj. takich jakiewyst´pujà w pokojach mieszkalnych (arkusz 41).Natomiast w przypadku warunków Êrodowisko-wych stwarzajàcych zwi´kszone zagro˝enie, normawprowadza odpowiednie obostrzenia. Umieszczonoje w odr´bnych arkuszach normy (grupa 700).W budynkach mieszkalnych dotyczy to przedewszystkim takich pomieszczeƒ jak ∏azienka, sauna,basen itp.

Konsekwencjà postanowieƒ nowej normy jestkoniecznoÊç:

1) wykonania ca∏ej instalacji w budynku jakotrójprzewodowej (tzw. obwody jednofazowe –przewód fazowy L, neutralny N i ochronnyPE) lub pi´cioprzewodowej (tzw. obwody trój-fazowe – przewody fazowe L1, L2, L3, neu-tralny N i ochronny PE),

2) stosowania we wszystkich pomieszczeniach,tak˝e w pokojach, gniazd wtyczkowych zestykami ochronnymi do których przy∏àczonyjest przewód ochronny PE,

3) stosowania opraw oÊwietleniowych o I lub IIklasie ochronnoÊci i doprowadzenie do wszyst-kich wypustów oÊwietleniowych przewoduochronnego PE,




4) wyeliminowania wszystkich odbiorników o klasieochronnoÊci 0,

5) wykonania w ∏azienkach miejscowych po∏à-czeƒ wyrównawczych (tzw. dodatkowych),

6) zabezpieczenia obwodów zasilajàcych gniazdawtyczkowe w ∏azienkach wy∏àcznikami ochron-nymi ró˝nicowopràdowymi na pràd ró˝nicowynie wi´kszy ni˝ 30 mA,

7) instalowania gniazd wtyczkowych w ∏azien-kach i innych pomieszczeniach podobnegotypu poza strefami szczególnego zagro˝enia.

W jednorodzinnych budynkach mieszkalnych i w ich otoczeniu stosuje si´ (tabela 2.8.8.2/1) Êrodkiochrony przed dotykiem bezpoÊrednim (ochronapodstawowa), Êrodki ochrony przed dotykiempoÊrednim (ochrona dodatkowa), Êrodki jednoczes-nej ochrony przed dotykiem bezpoÊrednim i poÊred-nim (równoczesna ochrona podstawowa i dodat-kowa).






Tabela 2.8.8.2/1. Rodzaje stosowanych Êrodków ochrony od pora˝eƒw budownictwie jednorodzinnym (wg PN-IEC 60364)

Ochrona przed dotykiem bezpoÊrednim – ochrona podstawowa

Ochrona przed dotykiem poÊrednim – ochrona dodatkowa

Równoczesna ochrona przed dotykiem bezpoÊrednim i poÊrednim

– izolacja cz´Êci czynnych (normalnie znajdujàcych si´ pod napi´ciem),– stosowanie obudów o stopniu ochrony co najmniej IP2X;Jako uzupe∏nienie:– stosowanie wy∏àczników ochronnych ró˝nicowopràdowych na pràd ró˝nicowy nie

wi´kszy ni˝ 30 mA.

– stosowanie urzàdzeƒ II klasy ochronnoÊci (oznaczenie na tabliczce znamionowejznakiem ,

– stosowanie separacji elektrycznej odbiorników (zasilanie za poÊrednictwem trans-formatorów separacyjnych),

– samoczynne wy∏àczenie zasilania w przypadku przekroczenia wartoÊci dopuszczal-nego napi´cia dotykowego, wspó∏dzia∏ajàce z dodatkowymi (miejscowymi) po∏àcze-niami wyrównawczymi.

– ochrona równoczesna podstawowa i dodatkowa,– stosowanie napi´ç nie przekraczajàcych wartoÊci napi´ç dotykowych dopuszczal-

nych d∏ugotrwale w okreÊlonych warunkach otoczenia – obwody SELV – np. 25 Vpràdu przemiennego.


Izolacja cz´Êci czynnych

Izolacja cz´Êci czynnych jest realizowana przezproducentów urzàdzeƒ, przewodów i sprz´tu. Ka˝defabrycznie wykonane urzàdzenie elektryczne posiadaizolacj´ chroniàcà u˝ytkownika przed dotknićiemcz´Êci znajdujàcych si´ normalnie pod napićiem.

Podobnà rol´ spe∏niajà obudowy urzàdzeƒ i tablicz zabezpieczeniami. Obudowy te w zale˝noÊci odmiejsca u˝ytkowania urzàdzenia muszà mieçodpowiedni stopieƒ ochrony okreÊlony w normiePN-EN 60529: 2003 Stopnie ochrony zapewnianeprzez obudowy (Kod IP). Zadaniem obudowy jestuniemo˝liwienie dotknićia cz´Êci czynnych przezcz∏owieka, a tak˝e ochrona przed dostawaniem si´do jej wn´trza cia∏ sta∏ych oraz wody. Podstawoweoznaczenia Kodu IP sk∏adajà si´ z liter i cyfr (tab.2.8.8.3/1). Po literach IP nast´pujà dwie cyfry, z których pierwsza okreÊla stopieƒ ochrony przeddostaniem si´ cia∏ sta∏ych, a druga wody. Np.oznaczenie IP45 dotyczy obudowy chroniàcej przeddost´pem cia∏ sta∏ych o Êrednicy wi´kszej lub rów-niej 1 mm (cyfra 4) oraz wody lanej strugà (cyfra 5).



2.8.8.3. Ârodki ochrony od pora˝eƒ elektrycznych stosowanew budownictwie jednorodzinnym


Oznaczenie IP 2X oznacza, ˝e okreÊla si´ tylkoochron´ przed dost´pem cia∏ sta∏ych o Êrednicy≥12 mm (dotyk palcem).



Tabela 2.8.8.3/1. Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy – KodIP (wg PN-EN 60529:3003)

Ochrona przed cia∏ami sta∏ymi

Stopieƒ ochronyPierwsza cyfra charakterystyczna

0 Bez ochrony

1 O Êrednicy 50 mm i wi´kszej

2 O Êrednicy 12,5 mm i wi´kszej

3 O Êrednicy 2,5 mm i wi´kszej

4 O Êrednicy 1 mm i wiekszej

5 Ochrona przed py∏em

6 Ochrona py∏oszczelna

Ochrona przed wnikaniem wody

Stopieƒ ochronyDruga cyfra charakterystyczna

0 Bez ochrony

1 Przed padajàcymi kroplami

2 Przed padajàcymi kroplami do kàta 15°

3 Przed natryskiwaniem

4 Przed bryzgami

5 Przed strugà

6 Przed silnà strugà

7 Krótkotrwa∏ym zanurzeniem

8 Ciàg∏ym zanurzeniem


Uzupe∏niajàce Êrodki ochrony

Przy ochronie podstawowej jako Êrodek uzupe∏-niajàcy, norma przewiduje stosowanie, wy∏àcznikówochronnych ró˝nicowopràdowych. Powinny byç towy∏àczniki na pràd ró˝nicowy nie wi´kszy ni˝ 30 mA.

WÊród Êrodków ochrony przed dotykiem poÊred-nim – ochrony dodatkowej stosuje si´ w budynkachmieszkalnych urzàdzenia o II klasie ochronnoÊci,czyli z tzw. podwójnà izolacjà.

Drugim Êrodkiem ochrony jest samoczynne wy∏à-czenie zasilania. Samoczynne wy∏àczenie zasilaniajest realizowane za poÊrednictwem wy∏àcznikównadpràdowych, bezpieczników topikowych orazwy∏àczników ochronnych ró˝nicowopràdowych.

Warunkiem dzia∏ania tego typu ochrony jest wy-konanie dodatkowych po∏àczeƒ wyrównawczych(miejscowych, m.in. w ∏azienkach).

Jednoczesna ochrona przed dotykiem bezpoÊred-nim i poÊrednim

Dla zapewnienia równoczesnej ochrony przeddotykiem bezpoÊrednim i poÊrednim czyli równo-czesnej ochrony podstawowej i dodatkowej nale˝ystosowaç urzàdzenia elektryczne zasilane bardzoniskim napi´ciem SELV. Przy pràdzie przemien-nym jest to wartoÊç 50V, 25V lub 12V. W warun-kach domowych b´dà to np. przenoÊne lampy zasi-lane z transformatora ochronnego (bezpieczeƒstwa)220/24V. Innym rozwiàzaniem coraz powszechniejstosowanym sà urzàdzenia r´czne z wbudowanymw∏asnym êród∏em zasilania w postaci akumulatora,pracujàce przy pràdzie sta∏ym 12V lub 6V.




W sieciach bardzo niskiego napićia – SELV (ang.Safety extra-low voltage) gniazdka wtyczkowe i wtyczki nie mogà pasowaç do sprz´tu zasilanegonormalnym napićiem.

Ârodki ochrony w obostrzonych warunkachÊrodowiskowych

W domu jednorodzinnym, w zale˝noÊci od jegostandardu wyposa˝enia mamy szereg pomieszczeƒw których wyst´pujà obostrzone warunki Êrodowis-kowe. Nale˝à do nich ∏azienki, baseny, sauny itp.Norma w arkuszach grupy 700 okreÊla obostrzenia,które muszà spe∏niaç umieszczone w tych pomiesz-czeniach urzàdzenia i instalacje elektryczne.

Obostrzenia te polegajà przede wszystkim na:

1) zakazie umieszczania urzàdzeƒ elektrycznychw okreÊlonych strefach,

2) stosowaniu urzàdzeƒ o zwi´kszonym stopniuochrony,

3) koniecznoÊci wykonywania dodatkowych(miejscowych) po∏àczeƒ wyrównawczych,

4) koniecznoÊci obni˝enia napićia dotykowego(dopuszczalnego d∏ugotrwa∏e) do wartoÊci 25 Vlub nawet 12 V (w zale˝noÊci od warunkówotoczenia),

5) koniecznoÊci stosowania uzupe∏niajàcegoÊrodka ochrony przed dotykiem bezpoÊrednimw postaci wy∏àczników ochronnych ró˝nico-wopràdowych na pràd ró˝nicowy nie wi´kszyni˝ 30 mA.




W odniesieniu do konkretnych pomieszczeƒ posta-nowienia normy sà nast´pujàce:

¸azienki

W arkuszu 701 normy ∏azienki sà okreÊlone jakopomieszczenia wyposa˝one w wann´ lub/i basennatryskowy (brodzik).

W rzeczywistoÊci arkusz okreÊla tak˝e strefy wokó∏zraszacza lub basenu natryskowego, a tak˝e prefab-rykowanej kabiny natryskowej.

W pomieszczeniach tego rodzaju norma rozró˝nianast´pujàce strefy:

1) strefa 0 obejmuje wn´trze wanny lub basenunatryskowego,

2) strefa 1 jest ograniczona p∏aszczyznà prze-biegajàcà wzd∏u˝ zewn´trznej kraw´dzi wannylub basenu natryskowego, a w przypadku prysz-nica bez basenu natryskowego w odleg∏oÊci0,6 m od prysznica, si´ga ona do wysokoÊci2,25 m od poziomu pod∏ogi,

3) strefa 2 to przestrzeƒ o szerokoÊci 0,6 metrawokó∏ strefy 1,

4) strefa 3 obejmuje przestrzeƒ o szerokoÊci 2,4 metra wokó∏ strefy 2.

W omawianych pomieszczeniach obowiàzujà okreÊ-lone zasady w zakresie ochrony od pora˝eƒ. Doty-czà one m.in. instalowania osprz´tu, przewodów i odbiorników energii elektrycznej.




W ∏azience muszà byç wykonane dodatkowe(miejscowe) po∏àczenia wyrównawcze ∏àczàce zesobà oraz z przewodami ochronnymi takie przed-mioty jak: metalowe wanny, brodziki, rury, bateriekrany, grzejniki wodne, podgrzewacze wody, kon-strukcje i zbrojenia budowlane.

Nowoczesne instalacje ciep∏ej i zimnej wody sàobecnie wykonywane przy zastosowaniu rur z two-rzyw sztucznych. W takim przypadku po∏àczeniamiwyrównawczymi nale˝y objàç wszelkie metaloweelementy takiej instalacji (mogàce mieç stycznoÊçz wodà) na przyk∏ad baterie i krany. Gniazda wtycz-kowe z bolcem ochronnym mo˝na instalowaç w stre-fie 3 oraz w odleg∏oÊci 0,6 metra od otworu drzwio-wego wolnostojàcej prefabrykowanej kabiny natrys-kowej. Obwody zasilajàce te gniazda nale˝y zabez-pieczyç wy∏àcznikami ochronnymi ró˝nicowoprà-dowymi na pràd ró˝nicowy nie wi´kszy ni˝ 30 mA.Gniazda te mogà byç równie˝ zasilane bardzoniskim napi´ciem SELV nie przekraczajàcym 25Vlub indywidualnie z transformatora separacyjnego.

W ∏azience mo˝na stosowaç elektryczne ogrzewa-nie pod∏ogowe, pod warunkiem pokrycia elementówgrzejnych metalowà siatkà lub blachà przy∏àczonàdo miejscowych po∏àczeƒ wyrównawczych.

W poszczególnych strefach mo˝na instalowaç urzà-dzenia elektryczne spe∏niajàce warunki okreÊlonew tabeli 2.8.8.3/2.




Baseny p∏ywackie, brodziki, fontanny i kaskadywodne

Arkusz normy PN-IEC 60364-7-702 dotyczy base-nów p∏ywackich, basenów fontann i brodzików,oraz otaczajàcych je przestrzeni. (Postanowieniazawarte w tym arkuszu nie dotyczà basenów docelów leczniczych).

Norma okreÊla strefy zagro˝enia:

1) strefa 0 obejmuje wn´trza basenów, brodzików,fontann i kaskad,

2) strefa 1 – obejmuje przestrzeƒ wokó∏ strefyzerowej o szerokoÊci 2 metrów w ka˝dà stron´oraz w gór´ do wysokoÊci 2,5 metra dla base-nów wyposa˝onych w wie˝e, trampoliny itp.norma okreÊla odpowiednio granice strefy 1 uwzgl´dniajàce to wyposa˝enie,



Tabela 2.8.8.3/2. Warunki instalowania urzàdzeƒ elektrycznych w stre-fach zagro˝enia w ∏azience budynku jednorodzinnego

Strefa Urzàdzenia elektryczne

OUrzàdzenia zasilane napi´ciem nie wy˝szym ni˝ 12 V (êród∏o poza strefà) o stopniu ochrony nie mniejszym ni˝ IPX7 (odporne na krótkotrwa∏e zanurzenie w wodzie)

1Elektryczne podgrzewacze wody, w obudowie o stopniu ochrony IPX5 (odpornej na wod´ lanà strugà)

2Elektryczne podgrzewacze wody jak dla strefy 1 oraz oprawy oÊwietleniowew obudowie o stopniu ochronyIPX4 (odpornej na bryzgi wody) w II klasie ochronnoÊci (podwójna izolacja)

3Gniazda wtyczkowe z bolcem ochronnym zabezpieczone wy∏àcznikami ochronnymi ró˝nicowopràdowymi na pràd ró˝nicowy nie wi´kszy ni˝ 30 mA,w obudowie co najmniej IPX1 (odporne na spadajàce krople wody)


3) strefa 2 – obejmuje przestrzeƒ o szerokoÊci1,5 metra wokó∏ strefy 1. Wyjàtek stanowiàfontanny, dla których norma nie przewiduje tejstrefy.

W pomieszczeniach w których wyst´pujà baseny,brodziki i inne okreÊlone w arkuszu 702 urzàdzeniaobowiàzujà obostrzone zasady ochrony od pora˝eƒ.

Niezb´dne jest wykonanie po∏àczeƒ wyrównaw-czych dodatkowych (miejscowych) na tych samychzasadach co w ∏azience.

Ponadto obowiàzuje stosowanie Êrodków ochronyw poszczególnych strefach oraz dobór i monta˝wyposa˝enia elektrycznego zgodnie z wytycznymizwartymi w arkuszu 702 normy.

Pomieszczenia wyposa˝one w ogrzewacze dosauny

Arkusz normy PN-IEC 364-703 dotyczy instalacjielektrycznych w pomieszczeniach wyposa˝onychw ogrzewacze do sauny.

W pomieszczeniach tych rozró˝nia si´ cztery strefy:

1) strefa 1 rozciàga si´ w odleg∏oÊci 0,5 wokó∏obrysu ogrzewacza sauny – wolno w niej insta-lowaç tylko urzàdzenia z nim zwiàzane,

2) strefa 2 obejmuje przestrzeƒ wokó∏ strefy 1 odpod∏ogi do wysokoÊci 0,5 m w której nie maspecjalnych wymagaƒ dotyczàcych odpornoÊcicieplnej urzàdzeƒ,




3) strefa 3 rozciàga si´ powy˝ej strefy 2 do wyso-koÊci 0,3 m poni˝ej sufitu – urzàdzenia w niejinstalowane powinny mieç wytrzyma∏oÊç cieplnàco najmniej 125°C, a izolacja przewodów po-winna mieç wytrzyma∏oÊç cieplnà co najmniej170°C,

4) strefa 4 obejmuje przestrzeƒ 30 centymetro-wej wysokoÊci usytuowana przy suficie ponadstrefami 1 i 3 w której nale˝y instalowaç tylkourzàdzenia sterujàce ogrzewaczami sauny(termostaty i wy∏àczniki termiczne) i przewodynale˝àce do tych urzàdzeƒ. Wytrzyma∏oÊçcieplna powinna byç taka, jaka jest wymaganaw strefie 3.

W pomieszczeniach z ogrzewaczem do sauny obo-wiàzujà nast´pujàce podstawowe zasady ochronyprzeciwpora˝eniowej oraz instalowania sprz´tu,osprz´tu, przewodów i urzàdzeƒ elektrycznych:

1) instalowanie wy∏àcznie na zewnàtrz pomiesz-czeƒ aparatury nie wbudowanej w ogrzewaczesauny,

2) nie instalowanie w pomieszczeniach gniazdwtyczkowych,

3) instalowanie przewodów wielo˝y∏owych izo-lowanych, w pow∏oce izolacyjnej lub przewo-dów jedno˝y∏owych w rurach z materia∏u izo-lacyjnego,

4) instalowane urzàdzenia elektryczne powinnymieç stopieƒ ochrony nie mniejszy ni˝ IP24,

5) urzàdzenia elektryczne nale˝y chroniç przezzastosowanie samoczynnego wy∏àczenia zasi-




lania, wraz z wykonaniem po∏àczeƒ wyrów-nawczych dodatkowych (miejscowych) albozasilaç indywidualnie z transformatora sepa-racyjnego lub napićiem nie przekraczajàcymnapićia dotykowego dopuszczalnego d∏ugo-trwale,

6) êród∏a napićia zasilajàcego nale˝y instalowaçna zewnàtrz pomieszczeƒ.




W zale˝noÊci od rozwiàzaƒ konstrukcyjnych urzà-dzenia elektryczne zalicza si´ do 4 klas ochron-noÊci. Od tego do jakiej klasy ochronnoÊci nale˝ydane urzàdzenie zale˝y mo˝liwoÊç jego stosowaniaw okreÊlonych warunkach:

1) Do klasy 0 zalicza si´ urzàdzenia elektryczneo izolacji podstawowej, bez styku ochronnego,∏àczone z siecià zasilajàcà przewodem bez ˝y∏yochronnej, zakoƒczonym wtykiem bez stykuochronnego, zgodnie z wymaganiami normyPN-IEC 60364 urzàdzenia tej klasy mo˝nastosowaç jedynie przy izolowaniu stanowiskalub przy u˝yciu indywidualnej separacji elek-trycznej, wykluczone zatem jest stosowanietakich urzàdzeƒ w domu jednorodzinnym;

2) Do klasy I zalicza si´ urzàdzenia elektryczne o izolacji podstawowej z dodatkowymi Êrod-kami bezpieczeƒstwa, co powoduje, ˝e dost´pnecz´Êci przewodzàce pràd elektryczny sà po∏à-czone z ˝y∏à ochronnà, która jest zawarta w przewodzie ∏àczàcym ze stykiem ochronnym.Symbol graficzny uziemienia umieszczany natakim sprz´cie cz´sto jest traktowany jako znakinformacyjny I klasy ochronnoÊci. W budynkujednorodzinnym urzàdzenia tej klasy wyma-



2.8.8.4. Klasy ochronnoÊci sprz´tów elektrycznych


gajà po∏àczenia z przewodem ochronnym.Mogà byç u˝ytkowane w pokojach mieszkal-nych i podobnych pomieszczeniach z izolo-wana pod∏ogà;

3) Do klasy II zalicza si´ urzàdzenia elektryczneo izolacji podstawowej i dodatkowo o izolacjipodwójnej lub wzmocnionej. Poniewa˝ urzà-dzenia tej klasy nie wymagajà po∏àczenia z przewodem ochronnym, ich gi´tki przewódpo∏àczeniowy jest dwu˝y∏owy. Symbolemgraficznym II klasy ochronnoÊci jest podwójnykwadrat Symbol ten umieszczany jest nazewnàtrz i wewnàtrz obudowy urzàdzeniaelektrycznego, gdy spe∏nia ona warunki IIklasy ochronnoÊci lub izolacji równowa˝nej.Urzàdzenia tej klasy mo˝na stosowaç w po-mieszczeniach o zwi´kszonym zagro˝eniupora˝eniem, zalecane jest stosowanie ichzamiast urzàdzeƒ I klasy, tak˝e w pozosta∏ychpomieszczenia domu jednorodzinnego;

4) Do klasy III zalicza si´ urzàdzenia elektrycznezasilane bardzo niskim napićiem SELV a w szczególnie uzasadnionych przypadkachbardzo niskim napićiem PELV. Wtyk przewodugi´tkiego przy∏àczeniowego nie ma stykuochronnego i nie powinien pasowaç do gniazdwtykowych o napićiu wy˝szym ni˝ bardzoniskie napićie SELV lub PELV. Symbolemgraficznym III klasy ochronnoÊci sà trzy pio-nowe kreski umieszczone w rombie. Urzàdze-nia tej klasy nale˝y u˝ytkowaç przede wszyst-kim w pomieszczeniach o szczególnym zagro-˝eniu pora˝eniem.




RODZAJE, ELEMENTY SKŁADOWE I SYSTEMY ZASILANIA INSTALACJI Dział 3, rozdział 2, podrozdział 1, str. 1

INSTALACJE ELEKTRYCZNE I TELETECHNICZNE 3.2. Elementy składowe instalacji elektrycznej

elementy instalacjiZgodnie z normą [25] w skład instalacji elektrycz−nych wchodzą:

1) obwody elektryczne zasilane napięciem zna−mionowym do 1000 V prądu przemiennegolub do 1500 V prądu stałego,

2) obwody nie będące obwodami wewnętrznymiurządzeń, pracujące przy napięciu przekracza−jącym 1000 V, lecz zasilane napięciem nie−przekraczającym 1000 V prądu przemiennego,

3) oprzewodowanie obejmujące przewody insta−lacyjne, kable i przewody szynowe,

4) obwody odbiorcze instalowane na zewnątrzobiektów budowlanych,

5) oprzewodowanie przeznaczone dla teleko−munikacji, sygnalizacji i sterowania,

6) zespoły wyposażenia elektrycznego instalacji.

W skład instalacji elektrycznych obiektów budow−lanych wchodzą przede wszystkim:

1) przewody,

2) elektrotechniczny sprzęt instalacyjny,

3.2. ELEMENTY SKŁADOWEINSTALACJI ELEKTRYCZNYCH

3.2.1. ELEMENTY INSTALACJI

RODZAJE, ELEMENTY SKŁADOWE I SYSTEMY ZASILANIA INSTALACJIDział 3, rozdział 2, podrozdział 1, str. 2

INSTALACJE ELEKTRYCZNE I TELETECHNICZNE3.2. Elementy składowe instalacji elektrycznej

3) rozdzielnice,

4) urządzenia automatyki i sterowania.

W zależności od zadań spełnianych przez poszcze−gólne elementy instalacji, zgodnie z rys. 3.2.1/1 wy−różnia się w instalacjach (głównie mieszkaniowych):

1) przyłącze,

2) złącze,

3) rozdzielnicę główną,

4) wewnętrzne linie zasilające (WLZ),

5) instalacje odbiorcze.

Rysunek 3.2.1/1. Elementy instalacji elektrycznej w budynkuzasilanym linią kablową niskiego napięcia

WWLLZZ

WLZ

WLZ



przyłącza

złącze

Przyłącze jest to linia elektroenergetyczna łączącazłącze (odbiorcę) z siecią zasilającą, czyli zwyklez siecią energetyki zawodowej. RozporządzenieMG [3] definiuje przyłącze jako odcinek sieci słu−żący do połączenia instalacji lub sieci jednegopodmiotu z siecią. Każdy obiekt budowlany powi−nien być zasilany za pomocą jednego przyłącza.Przyłącze może być wykonane jako kablowe lubnapowietrzne. Instalacja elektryczna każdegoobiektu budowlanego powinna być zasilana, w za−sadzie, z odrębnego złącza. Dopuszcza się jednakzastosowanie jednego złącza dla budynkówmieszkalnych bliźniaczych lub szeregowych.Przyłącza napowietrzne należy wykonywać za po−średnictwem samonośnych przewodów izolowa−nych typu AsXS.

Złącze z jednej strony jest końcowym elementemsieci zasilającej, zaś z drugiej – początkiem insta−lacji elektrycznej obiektu budowlanego.

Rozporządzenie MG [3] wymaga, aby złącze byłousytuowane w miejscu ogólnodostępnym, uwzględ−niającym wymagania wynikające z rodzaju przyłą−cza (kablowe lub napowietrzne) i konstrukcji bu−dynku. Zazwyczaj złącze zlokalizowane jest w za−mykanej skrzynce lub szafce we wnęce, usytuowa−ne w ścianie zewnętrznej lub na klatce schodowejbudynku. W przypadku wolnostojących budynkówzłącze w postaci wolno stojącej szafki może byćusytuowane w linii ogrodzenia działki.

W budynkach jednorodzinnych rozdzielnice głów−ne umieszcza się najczęściej we wnęce ściennej,w budynkach wielorodzinnych i użyteczności pu−



blicznej rozdzielnice te sytuowane są w wolno sto−jącym przejściowym zestawie skrzynek. Jeżeliz rozdzielnicy głównej są zasilane bezpośrednio in−stalacje odbiorcze, to może ona zawierać licznikienergii obwodów odbiorczych.

W budynkach wielorodzinnych, w których wystę−pują pomieszczenia techniczne i gospodarcze orazpomieszczenia komunikacji ogólnej, integralnączęść rozdzielnicy głównej stanowi rozdzielnicaadministracyjna, umieszczona obok rozdzielnicygłównej, z której zasilane są wewnętrzne linie za−silające administracyjne występujące w wymienio−nych wyżej pomieszczeniach.

W zabudowie wielorodzinnej stosuje się zazwyczajsieci zasilające kablowe w rozwiązaniach magi−stralnych. Wówczas konstrukcja złączy powinnaumożliwiać usuwanie awarii, na przykład wymianęuszkodzonego odcinka kabla, bez przerwy w zasi−laniu sąsiednich obiektów. Na rys. 3.2.1/2 przed−stawiono różne układy złączy kablowych [7], mię−dzy innymi układ z rezerwowym zasilaniem, którypowinien być stosowany w takich obiektach uży−teczności publicznej jak szpitale, sanatoria, dużeobiekty handlowe ze względów bezpieczeństwaciągłości zasilania w energię elektryczną.



rozdzielnicagłówna

Rozdzielnica główna jest to element instalacjielektrycznej występujący w przypadku, gdy z jed−nego złącza zasilana jest więcej niż jedna we−wnętrzna linia zasilająca. W rozdzielnicy głównejusytuowane są zabezpieczenia poszczególnychwewnętrznych linii zasilających. Rozdzielnicęgłówną budynku umieszcza się zwykle w pobliżuzłącza.

Rysunek 3.2.1/2. Układy połączeń złączy kablowych

a) złącze pojedyncze końcowe, b) złącze pojedyncze przelotowe, c) złącze pojedyncze przelotoweumożliwiające sekcjonowanie sieci i przyłączenie złącza do wybranego kabla zasilającego, d) złączepodwójne (możliwe zasilanie z dwóch kabli oraz sekcjonowanie sieci), e) złącze podwójne dwuprze−lotowe z zasilaniem rezerwowym

RG – rozdzielnica główna, Z – złącze, 1 – zwora



W budynkach jednorodzinnych rozdzielnice głów−ne umieszcza się najczęściej we wnęce ściennej;w budynkach wielorodzinnych i użyteczności pu−blicznej rozdzielnice te sytuowane są w wolno sto−jącym przejściowym zestawie skrzynek. Jeżeli in−stalacje odbiorcze są zasilane bezpośrednio z roz−dzielnicy głównej, to może ona zawierać licznikienergii obwodów odbiorczych. W budynkach wie−lorodzinnych, w których występują pomieszczeniatechniczne i gospodarcze oraz pomieszczenia ko−munikacji ogólnej, integralną część rozdzielnicygłównej stanowi rozdzielnica administracyjna,umieszczona obok rozdzielnicy głównej, z którejzasilane są wewnętrzne linie zasilające admini−stracyjne występujące w wymienionych wyżej po−mieszczeniach.

W dużych budynkach zasilanie odbiorów admini−stracyjnych odbywa się z rozdzielnicy administra−cyjnej, zwanej „główną rozdzielnicą administra−cyjną” (GRA) i stanowiącej integralną część zesta−wu wchodzącego w skład rozdzielnicy głównej bu−dynku. Z GRA bezpośrednio zasilane są obwodyoświetlenia pomieszczeń ogólnie dostępnych, kla−tek schodowych, korytarzy i oświetlenia zewnętrz−nego budynku. Zasilanie pozostałych odbiorów ad−ministracyjnych, takich jak: dźwigi osobowe, wę−zły cieplne, pompownie wody, wentylatory i inneodbywa się z rozdzielnic administracyjnych miej−scowych, ulokowanych w pomieszczeniach z tymiodbiorami lub w bezpośrednim ich sąsiedztwie, na−tomiast w GRA znajdują się zabezpieczenia liniizasilających te rozdzielnice. Przykład rozwiązaniaGRA z licznikiem energii elektrycznej zużywanejprzez wszystkie odbiory administracyjne pokazanona rys. 3.2.1/3. [7].



wewnętrzna liniazasilająca

Wewnętrzna linia zasilająca (WLZ) jest to ob−wód zasilający tablice rozdzielcze (rozdzielnice),z których zasilane są instalacje odbiorcze.

Rysunek 3.2.1/3. Schemat głównej rozdzielnicy administracyjnej(GRA)

– wyłączniki nadmiarowe

– bezpieczniki (3)

– licznik energii elektrycznej

– łącznik jednobiegunowy grupowy (hotelowy)

– łącznik jednobiegunowy grupowy (czasowy)

– łącznik trójbiegunowy



Wewnętrzne linie zasilające wykonywane są w do−mach wielorodzinnych w celu elektrycznego połą−czenia złącza i odległych od złącza instalacji od−biorczych. Są to więc obwody rozdzielcze instala−cji budynku.

Wewnętrzne linie zasilające powinny być prowa−dzone wewnątrz budynków w miejscach łatwo do−stępnych, przeważnie w rurkach elektroinstalacyj−nych, w których są również prowadzone inne insta−lacje (telefoniczne, domofonowe, oświetlenia klat−ki schodowej).

W budynkach wielorodzinnych zamieszkania zbio−rowego i użyteczności publicznej, w których wystę−puje na ogół duża liczba mieszkań lub lokali użyt−kowych, przewody WLZ tworzące tzw. główne cią−gi pionowe instalacji prowadzone są przed lokalamimieszkalnymi i użytkowymi, w wydzielonych ka−nałach lub szybach instalacyjnych, w których sąrównież prowadzone inne instalacje (telefoniczne,domofonowe, oświetlenia klatki schodowej i inne).

W budynkach do pięciu kondygnacji najczęściej sto−suje się jedną WLZ na każdej klatce schodowej, na−tomiast w budynkach wyższych stosowane są roz−wiązania z większą liczbą WLZ na każdej klatce.

Na każdym piętrze następują odgałęzienia od WLZdo poszczególnych lokali użytkowych zrealizowa−ne za pomocą tzw. tablic piętrowych.

Przykładowy schemat tablicy piętrowej pokazanona rys. 3.2.1/4. W tablicy tej umieszczone są za−bezpieczenia przedlicznikowe i liczniki energii po−szczególnych instalacji odbiorczych wyprowadzo−nych z tablicy.



instalacjaodbiorcza

WLZ wykonywane są przewodami z żyłamio przekroju zależnym od obciążenia, jednak niemniejszym niż 4 mm2.

Instalacja odbiorcza jest to część instalacji znaj−dująca się za układem pomiarowym służącym dorozliczeń między dostawcą a odbiorcą energii elek−trycznej, a w razie braku układu pomiarowego – zawyjściowymi zaciskami pierwszego urządzenia za−bezpieczającego instalację odbiorczą od strony za−

Rysunek 3.2.1/4. Schemat tablicy piętrowej z pionemsygnalizacyjnym [7]

TP – tablica piętrowa, B – bezpieczniki topikowe podlicznikowe, W·h – licznik energii elektrycznej,WLZ – wewnętrzna linia zasilająca

WLZ

Download - Instalacje elektryczne i teletechniczne

Top Related