Transcript
Page 1: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Prof. Dr. RICARDO VICTORIA FILHOÁREA DE BIOLOGIA E MANEJO DE PLANTAS DANINHAS

ESALQ/USP – PIRACICABA/SP

IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS

Page 2: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

1. INTRODUÇÃO

3. HERBICIDAS E O AMBIENTE

5. HERBICIDAS NO SOLO

4. ANÁLISE DO RISCO/BENEFÍCIO

2. AVALIAÇÃO DO IMPACTO AMBIENTAL

6. HERBICIDAS NA ATMOSFERA

7. CONSIDERAÇÕES FINAIS

Page 3: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

1. INTRODUÇÃO

- revolução verde

- recursos tecnológicos disponíveis

- sustentabilidade agrícola

- produção mundial de alimentos

- futuras gerações: forma de produção agrícola

- agricultores devem produzir alimentos de uma

forma que possam produzir no futuro.

Page 4: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias
Page 5: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias
Page 6: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias
Page 7: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias
Page 8: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

2. AVALIAÇÃO DO IMPACTO

AMBIENTAL

análise do impacto ambiental – década de 70

Brasil – Lei dos Agrotóxicos (Lei 7802) de

julho de 1979

análise do impacto:

- economica

- toxicologica

- ambiental ou ecológica

- social

Page 9: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

M.A.A.M.A.A.EFICÁCIA

FITOSSANITÁRIA

IBAMA

ESTUDOS

IMPACTOAMBIENTAL

MONOGRAFIA

M. SAÚDE

ESTUDOS

TOXICOLÓGICOS

LMR. INT. SEG.

MONOGRAFIA

M.A.A.

CONSOLIDAÇÃO DOS DADOS

CERTIFICADO REGISTRO

ROTULAGEM, BULA

CADASTRAM. ESTADUAL

COMERCIALIZAÇÃO

Regulamentação e Registro - Esquema Básico para

Registro

Page 10: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 1 . Toxicidade de alguns herbicidas e outras substâncias

por classes.

Categoria LD 50

Dose/pessoa70 kg

Produtos

Oral Dermal

I -Altamente Tóxico 0 – 50 0 – 200 1,0 a 3,5 g Hipoclorito de sódio, paraquat

II-Moderadamente 50 – 500 200 – 2000 3,5 a 35 g Nafta (solvente de

pinturas); 2,4-D

III-Levemente tóxico 500 –5000 2000 -20000 35 a 350 g Detergentes, dicamba,

atrazine, hexazinone,

triclopyr

IV-Relativamente

não toxico

> 5000 > 20000 > 350 g glifosate, simazine,

sulfometuron,

picloram, metsulfuron

Page 11: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

3. HERBICIDAS E O AMBIENTE

Contribuição incontestável

Aspectos de segurança e confiabilidade

Contaminação de águas subterrâneas

Resistência de plantas daninhas

Mudança na composição florística

Persistência

Herbicida ideal ?

- Mecanismo de ação especifico

- Baixa dose

- Baixa solubilidade

Page 12: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

APLICAÇÃO ADEQUADA

Aplicação em condições ambientais e

climáticas ótimas (temp. < 30ºC, UR > 50%,

ventos < 10 km/h, sem a possibilidade de

chuva próxima).

Utilizar equipamento regulado e em

condições ótimas de uso.

Utilizar produtos e doses recomendadas

para as condições de solo

Page 13: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Posição

no solo

Sorção

Degradação química

Solução do solo Absorção

VolatilizaçãoFotodegradação

Arrastamento superficial

Lixiviação

Lençol freático

Degradação microbiana

FIGURA 1 – Comportamento do herbicida quando aplicado ao solo

Page 14: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

HERBICIDAS

1 - Atingem o solo :

Aplicação:

• Pré-emergência

• Pré-plantio incorporado

• Pré-plantio

• Lavagem da folha pela chuva

• Incorporação de restos de cultura

2 - Atingem as águas :

• Na pulverização

• Erosão das áreas agrícolas

• Descarte de embalagens

• Efluentes industriais

• Efluentes de esgoto

Page 15: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

PERDAS DOS HERBICIDAS NO

AMBIENTE

Escorrimento superficial 5

Lixiviação 1

Volatilização 40 a 80

Absorção pelas plantas 2 a 5

Fonte: PLIMMER (1992)

%

Page 16: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

4. ANÁLISE DO RISCO/BENEFICIO

• risco – probabilidade de causar efeitos

adversos

• toxicidade – determinada em condições

experimentais

• periculosidade – é determinada pela

combinação da toxicidade com a intensidade

de exposição

• análise do risco:

- identificação do perigo

- avaliação da dose-resposta

- avaliação da exposição

- caracterização do risco

Page 17: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Figura 2. Análise do risco/beneficio, no processo de registro

dos produtos fitossanitários (FAO, 1989).

FORMULAÇÃO DO

PROBLEMA

EXPOSIÇÃO EFEITOS

GERENCIAMENTO

DO RISCO

AVALIAÇÃO

DO RISCO

AVALIAÇÃO DO

RISCO/BENEFÍCIO

BENEFÍCIOS

ECOLÓGICO

ECONÔMICO

SOCIAL

Page 18: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

PRINCIPAIS PROBLEMAS NA PRESENÇA

DE HERBICIDAS NO AMBIENTE

1. Contaminação de águas subterrâneas

Características:

• alta solubilidade em água

• estabilidade química na água e no solo

• baixa adsorção

• dose elevada

2. Persistência - alta

3. Volatilidade - alta pressão de vapor

• afetam culturas vizinhas

• causam intoxicação nas vias respiratórias

4. Resistência

5. Presença de resíduos nos alimentos

6. Toxicidade

7. Impurezas na formulação

Page 19: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

4.1. PARAMETROS PARA ANÁLISE

DA PERICULOSIDADE

• Toxicidade

• Transporte

• Persistência no ambiente

Page 20: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

CLASSIFICAÇÃO – IBAMA

IMPACTO AMBIENTAL

CLASSE I altamente perigoso

soma de parâmetros de 11 a 19

CLASSE II muito perigoso

parâmetros de 20 a 27

CLASSE III perigoso

parâmetros de 28 a 34

CLASSE IV pouco perigoso

parâmetros de 35 a 40

Page 21: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

5. HERBICIDAS NO SOLO

Page 22: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

5.1 – SORÇÃO DOS HERBICIDAS NO

SOLO

SORÇÃO – é um processo geral deretenção do herbicida no solo queengloba os mecanismos de adsorção,precipitação e absorção

ADSORÇÃO – é um processo temporáriopelo qual uma substância dissolvida sefixa a uma superfície sólida ou líquida

Page 23: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

FATORES QUE NFLUENCIA A SORÇÃO

DOS HERBICIDAS NO SOLO

a) Textura do solo

b) Teor de matéria orgânica e argila

c) pH do solo

d) Umidade

e) Características dos herbicidas

Page 24: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Fração do solo Diâmetro

(mm)

Superfície específica

cm2/g

Areia grossa 2 – 0,2 21

Areia fina 0,2 – 0,02 210

Limo 0,02– 0,002 2100

Argila < 0,002 23.000

Tabela 2. Tamanho e superfície específica das partículas do solo.

Page 25: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

ConstituintesSuperfície específica

(m2/g)

Capacidade de troca de

cátions (e.mg/100g)

Gibbsita 1 –2,5 -

Caulinita 10 –30 10 –20

Mica hidratada 100 –200 20 –30

Clorita 100 –175 10 –25

Sílica amorfa 100 –600 -

Sílica–alumina amorfa 200 –500 150

Vermiculita 300 –500 150

Alofana 400 –700 120

Montmorilonita 700 –800 100

Matéria orgânica 700 280

Tabela 3. Superfície específica e capacidade de troca de cátions

dos principais componentes da fração do solo.

Page 26: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Montmorilonita

Vermiculita

Ilita

Caulinita

Gibbsita

Goethita

MineraisPermanente Variável Total CTA

Mmolc kg -1 de argila

CTC

Fonte: Alleoni, 2002

Tabela 4 - Cargas elétricas de alguns minerais da fração

argila de solos

1120

850

110

10

0

0

60

0

30

30

50

40

1180

850

140

40

50

40

10

0

30

20

50

40

Page 27: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

HERBICIDA

SORVIDO

HERBICIDA

NA SOLUÇÃO

DO SOLO

SORÇÃO

DESSORÇÃO

Figura 3. Diagrama esquemático da sorção dos herbicidas nos

colóides do solo.

Page 28: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

ADSORÇÃO NO SOLO

Kd = é o coeficiente de partição entre oherbicida adsorvido nas partículas dosolo e a quantidade na solução do solo.

<Kd> herbicida na solução

quantidade do herbicida/g de solo

quantidade do herbicida/g de soluçãoKd =

Page 29: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

COEFICIENTE DE PARTIÇÃO

octanol-água

Cn-octanolKow =Cw

Onde:

Cn-octanol concentração do soluto dissolvido no

n-octanol

concentração do soluto dissolvido na

águaCW

Page 30: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

COEFICIENTE DE DISTRIBUIÇÃO DO HERBICIDA

NO SOLO E NA MATÉRIA ORGÂNICA

KdKoc =foc

* 100

Onde:

Coeficiente de partição do herbicida no soloKd =

Foc =Fração orgânica do solo em porcentagem

Page 31: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

LogKow

Fonte: Vidal, 2002

Tabela 5 - Classificação da lipofilicidade dos herbicidas em

função dos valores de logKow ou Kow

< 0,1

0,1 a 1

1 a 2

2 a 3

> 3

< 1

1 a 10

10 a 100

100 a 1000

> 1000

Hidrofílico

Medianamente Liposolúvel

Lipofílico

Muito Lipofílico

> 1000

Kow Lipofilicidade

Page 32: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Adsorção / Dessorção:

K Fator Classificação

> 150 4 elevadaadsorção

50 - 149 3 grandeadsorção

25 - 49 2 médiaadsorção

0 - 24 1 pequenaadsorção

Page 33: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Sorção Herbicidas

Muito forte - Koc > 5000 Benefin, bipiridilios, bromoxynil, DCPA, diclofop,

DSMA, fluazifop, glyphosate, MSMA, pendimethalin,

prodianine, oxyfluorfen, trifluralin.

Forte –K oc 600 a 4999 Bensulide, butachlor, cycloate, desmedipham,

ethalfluralin, fluridone, napropamide, norflurazon,

oryzalin, oxadiazon, pyridate, thiobencarb.

Moderada - K oc 100 a 599 Alachlor, acifluorfen, amitrole, bensulfuron,

butachlor, clomazone, dichlobenil, diuron, EPTC,

fluometuron, glufosinate, isoxaben, quizalofop,

triazinas, triasulfuron, vernolate.

Fraca –K oc – 0,5 a 99 Acrolein, bentazon, bromacil, chlorsulfuron,

clopyralid, dicamba, haloxyfop, hexazinone,

imidazolinonas, mecoprop, metribuzin, nicosulfuron,

picloram, primisulfuron, clorato de sódio

sulfometuron, terbacil, tebuthiuron, tribenuron,

triclopyr.

TABELA 6. Sorção de diversos herbicidas ao solo

Page 34: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Tipo de hidróxido Constante de Freundlich (kf)

Hidróxido – Fe 2653

Hidróxido – Al 174

TABELA 7. Sorção do imazaquim em diferentes

hidróxidos de ferro e alumínio.

Page 35: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Qu

an

tidad

e ad

sorv

ida

Concentração da solução em equilíbrio

Figura 4. Classificação das isotermas de adsorção onde S =

maior afinidade do adsorvente a maior conc. do herbicida; N =

normal ou de menor afinidade a maior conc.; C = partição

constante e A = alta afinidade a baixa conc. (Garcia Torres &

Fernandes-Quintabilha, 1995).

Page 36: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

ADSORÇÃO – CARGAS NA MOLÉCULA

1. HERBICIDAS – BASES FRACAS

O herbicida adsorve o íon H+ da solução do solo abaixo pH, e passa de uma forma negativa para uma forma positiva (estado iônico)

2. HERBICIDAS – ÁCIDOS FRACOS

3. HERBICIDAS – NÃO IÔNICOS

Muitos dos herbicidas não têm cargas e têm pouca tendência de ganhar ou perder íon H+. As suas reações no solo não são afetadas pelo pH ou cargas na superfície.

Exemplos: uréias, uracilas, carbamatos, carbamotioatos, dinitronanilinas, difenileteres, e outros

H+ HERBICIDA HERBICIDA +

H- HERBICIDA HERBICIDA-

Page 37: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

pH baixo pH alto

Ácido fraco

Base fraca

Figura 5. Efeito do pH na ionização de ácidos e bases fracas (Ross

e Lembi, 1985).

Page 38: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Tipo de solo pH Sorção (%)

Franco – arenoso 5,6 536,3 536,6 0

Franco – siltoso 4,7 625,2 405,5 25

TABELA 8. Sorção de imazaquim em solos com diferentes pH

Page 39: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 9. Sorção de alguns herbicidas iônicos e não iônicos no

solo.

Herbicida Grupo

Químico

Solubilidade

U Moles/L

Kd

Montmorilonita Caulinita

PH baixo PH alto

Paraquat Catiônico 2,7 x 106

- 4,2 x 104

1,7 x 103

Atrazine Básico 1,6 x 102

5,0 x 103

1,5 x 103

3,0

Ametryne Básico 8,6 x 102

6,3 x 104

2,0 x 104

-

Prometone Básico 3,0 x 103

3,5 x 104

1,6 x 104

0

Picloran Ácido 1,8 x 103

50 0 -

2,4-D Ácido 2,9 x 103

0 0 0

Page 40: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

5.2 – LIXIVIAÇÃO DOS HERBICIDAS AO

SOLO

LIXIVIAÇÃO – É o caminhamento damolécula do herbicida no perfil do solo

Fatores: - sorção

- umidade

- temperatura

- persistência

Page 41: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

5.2 – LIXIVIAÇÃO DOS HERBICIDAS AO

SOLO

QUANTIDADE – O herbicida perdido no

perfil do solo é geralmente de 0,1 a 1%

podendo atingir 5%

Page 42: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

5.3 – ESCORRIMENTO SUPERFICIAL

• É o arraste das partículas coloidaisjuntamente com os herbicidas

• fatores: - Umidade do solo

- tipo de solo

- características do herbicida

- cobertura do solo

• QUANTIDADE – A perda por esse processo

normalmente não excede 1% do herbicida

aplicado

Page 43: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

LIXIVIAÇÃO NO SOLO

Kh = é o coeficiente de partição entre oherbicida presente no ar e a quantidadena água.

quantidade no arquantidade na água

SOLO ÁGUA NOSOLO

Kd

Kh

Kh =

Page 44: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Solubilidade:

(mg/l) Fator Classificação

< 5 4 insolúvel

5 - 50 3 pouco solúvel

50 -500 2 medianamentesolúvel

> 500 1 solúvel

Page 45: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 10. Exemplos de herbicidas classificados, segundo o critério de

solubilidade em água para temperaturas na faixa de 20 a 27oC (WSSA,

1994).

Herbicida Solubilidade em água mg/L (ppm)

Muito baixa

(1 a 10 ppm)

2,4pendimethalin

Oxyfluorfen

Fluazifop-

butil

Simazine

0,03240,30

0,10,1

0,501,102,603,504,00)

Diuron3342

Linuron 75Elevada

Baixa(11 a 50 ppm)

(51 a 150 ppm)

(151 a 500 ppm)Cyanazine

EPTC

AmetryneAlachlorSethoxydim

PicloranPropanilBentazon

171

185242257370430500500

- D éster isooctilico

Lactofen

DCPA

Oryzalin

ButachlorAtrazine

Classe de solubilidade

Page 46: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 11. Exemplos de herbicidas classificados, segundo o critério de solubilidade

em água para temperaturas na faixa de 20 a 27oC (WSSA, 1994).

Continuação

Herbicida Solubilidade em água

mg/L (ppm)

Muito elevada

(501 a 5.000 ppm)

Metolachlor

2,4-

D sal dimetilaminico

Bromacil

Chomazone

Tebuthiuron

Dichlofop-

metil

530

796

815

1.100

2.500

3.000

Extremamente elevada

(> 5.000 ppm)

Glifosate

TCAHexazinone

Dalapon

12.000

12.000

33.000

500.000

Classe de solubilidade

Page 47: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias
Page 48: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias
Page 49: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 12. Lixiviação relativa de alguns herbicidas e a solubilidade

em água (WSSA, 1994).

Herbicidas Lixiviação relativa Solubilidade em água(ppm)

Trifluralin 1 0,001

Diuron 2 42

Linuron 2 75

Simazina 5 5

Ametrina 7 185

Atrazina 10 33

Fluometuron 11 80

Bromacil 15 815

Terbacil 16 710

Fenuron 21 3850

Picloram 25 430

Page 50: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 13. Índices de mobilidade do 2,4-D (Rf1) e da ametrina

(Rf2) em diversos solos.

Solos Rf Rf2

PV1 0,65 0,25

PV2 0,95 0,37

PV3 0,83 0,37

PV5 0,53 0,27

LAD2 0,82 0,31

LAD3 0,88 0,41

PE3 0,75 0,20

TE3 0,70 0,18

LVD 0,74 0,22

LRe 0,75 0,25

Média 0,76 0,28

CV (%) 14,47 28,57

Page 51: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Koc = Coeficiente de repartição carbono orgânico – água

T ½ = meia vida do herbicida no solo

GUS = escore de contaminação do lençol freático

GUS = Log T ½ x (4 – Log Koc)

HHeerrbbiicciiddaa KKoocc ((mmLL//gg)) TT ½½ ((ddiiaass)) GGUUSS

FFOOMMEESSAAFFEENN 22 118800 88,,3344

TTEEBBUUTTHHIIUURROONN 8800 336600 55,,3377

MMEETTOOLLAACCHHLLOORR 9999 4444 33,,2299

AATTRRAAZZIINNEE 110077 7744 33,,6688

SSIIMMAAZZIINNEE 113388 5566 33,,2255

AALLAACCHHLLOORR 116611 1144 22,,0066

TTRRIIFFLLUURRAALLIINN 77..995500 8833 00,,6666

PPEENNDDIIMMEETTHHAALLIINN 1166..330000 6600 --00,,3388

OOXXYYFFLLUUOORRFFEENN 110000..000000 3355 --11,,5544

TABELA 14 - CARACTERÍSTICAS FÍSICO-QUÍMICAS DE ALGUNS

HERBICIDAS USADOS NO BRASIL

FONTE: GUSTAFSON (1989)

GUS > 2,8 – POTENCIAL/POLUIDOR

< 1,8 – NÃO APRESENTAM POTENCIAL DE CONTAMINAÇÃO

Page 52: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

5.4. VOLATILIDADE

É o processo pelo qual o herbicida da

solução do solo passa para forma de

vapor podendo se perder para a

atmosfera por evaporação

Page 53: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 15. Pressão de vapor de alguns herbicidas utilizados no Brasil.

HerbicidaPressão de vapor

mm/Hg Temperatura ( oC)

EPTC 3,4 x 10-2 25

2,4-D éster 3,0 x 10-4 30

Trifluralin 1,1 x 10-4 25

Alachlor 1,6 x 10-5 25

Metalachlor 1,3 x 10-5 20

Pendimethalin 3,0 x 10-5 25

Chlorimuron-ethyl 1,5 x 10-5 25

Linuron 1,7 x 10-5 20

Fluazifop-butil 5,5 x 10 -5 20

Butachlor 4,5 x 10-6 25

Sethoxydim < 1,0 x 10 -6 20

Ametryne 8,4 x 10 -7 20

Atrazine 2,9 x 10-7 25

Halosulfuron < 1,0 x 10 - 7 25

Imazapyr < 1,0 x 10 -7 45

Glyphosate 1,84 x 10- 7 45

Picloram 6,16 x 10-7 35

2,4- D amina 5,5 x 10 7 30

Imazaquim 2,0 x 10 8 45

Diuron 6,9 x 10 8 25

Inoxafutole 7,5 x 10 9 25

Simazine 6,1 x 10 9 20

Sulfentrazine 1,0 x 10 9 25

Flunutsulam 2,8 x 10 15 25

Nicosulfuron 1,2 x 10 16 25

-

-

-

-

-

--

Page 54: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 16. Efeito da temperatura e da umidade do solo na perda do

EPTC aplicado a 3,4 kg/ha na superfície do solo

Temperatura do ar Perda do EPTC em 24 h

Solo úmido (14% de

umidade)

Solo seco (1% de

umidade)

0 62,4 12,0

4,4 67,0 12,2

15,5 81,0 9,2

26,6 80,8 12,2

37,7 75,3 15,7

Fonte: Gray & Weierich (1965)

Page 55: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

Tabela 17 - Efeito da profundidade de

incorporação na volatilização

da Trifluralina

Prof. Perda Tempo cm % dias

Solo 0,5% m.o.

2,5 22 120

Solo 4% m.o.

15,0 3,4 90

Solo úmido 0 90 7 Solo úmido 0 87 2 Solo seco 0 25 2

Page 56: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

5.5. FOTODEGRAÇÃO

É a degradação química dos herbicidas

pela radiação solar na faixa do ultravioleta

(290-450 nm) podendo levar a sua

inativação.

Page 57: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

FOTOLISE

A luz formada por pacotes de energia

denominados de fotons podem provocar a

quebra das ligações químicas entre as

moléculas dos herbicidas

Maioria dos poluentes orgânicos são

afetados pela luz transmitidas entre os

comprimentos de onda de 290 a 600

nanômetros. Maior ação entre 290 e 400 nm

Page 58: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 18. Perdas por fotodecomposição de diferentes dinitroanilinas em um

solo limo-argiloso após 7 dias de exposição a luz solar.

Dinitroanilina Perdas em %

Isopropalin 8,2

Butralin 9,0

Pendimethalin 9,9

Benefin 17,1

Trifluralin 18,4

Oryzalin 26,2

Fluchloralin 30,4

Nitralin 40,6

Proflenalin 47,6

Dinitramine 72,3

Page 59: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

5.6. DEGRADAÇÃO MICROBIANA

É a degração da molécula pelos

microrganismos na superfície do solo

Page 60: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

HIDRÓLISE

É o processo físico-químico mais relevante para

a degradação dos agroquímicos.

Sulfonilureias em pH baixo não degradadas

principalmente por hidrólise, e em pH alto são

biodegradadas.

Page 61: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

FOTOLISE

A luz formada por pacotes de energia

denominados de fotons podem provocar a quebra

das ligações químicas entre as moléculas dos

herbicidas

Maioria dos poluentes orgânicos são afetados

pela luz transmitidas entre os comprimentos de

onda de 290 a 600 nanômetros. Maior ação entre

290 e 400 nm

Page 62: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

FIGURA 6. Degradação do MCPA em soluções inoculadas com solos onde o

MCPA havia sido aplicado, 18 anos (o), 1 ano ( ) e na primeira

aplicação ().

TEMPO (DIAS)

Page 63: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

6. HERBICIDAS NA ATMOSFERA

Page 64: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 19. Tamanho de gotas e proporção de gotas sujeitas a deriva, de diversos

bicos da marca Delavan. (Matuo, 1990).

BicoPressão

(psi)

Vazão

(gal./min.)

Vmd

(mm)

% de vol.

Abaixo de

100 m m

Impacto D-1,5

D-2,5

40

14

0,30

0,30

210

306

13,0

8,7

Leque

LF-3

LF-3

LF-5

300

40

14

0,82

0,30

0,30

116

202

295

38,7

15,5

9,0

Cone DC4- -25

DC4-25

DC5-45

300

40

14

0,75

0,29

0,27

105

195

283

46,2

15,9

10,4

Raindrop RD-2

RD-2

RD-7

RD-9

300

40

40

40

0,75

0,29

0,84

1,36

163

410

865

1200

18,5

0,8

0,4

0,4

Page 65: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

7. CONSIDERAÇÕES FINAIS

Page 66: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

ASPECTOS POSITIVOS

BAIXA DOSE

• Reduz os riscos biológicos e

ecológicos

• Decresce a quantidade de

agroquímico no ambiente

• Maior segurança no transporte e no

armazenamento

• Novas tecnologias de formulação e

embalagem

Page 67: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 20. Efeito do polímero agrysol (ASE-108) sobre a lixiviação

dos herbicidas atrazina e metolachlor no solo.

% da quantidade aplicada

Profundidade

(cm)

Atrazina Metolachlor

Sem Com Sem Com

0 – 5 41 93 41 93

5 - 10 54 5 54 3,6

10 - 15 4 1,4 1,9 0,5

15- 20 0,3 0,4 1,5 0,6

20 - 25 0,1 0,4 0,9 0,7

25 - 30 0,4 0,4 0,6 1,3

Page 68: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias
Page 69: IMPACTO AMBIENTAL DOS HERBICIDAS - esalq.usp.br · AMBIENTAL análise do impacto ambiental –década de 70 Brasil –Lei dos Agrotóxicos ... •causam intoxicação nas vias respiratórias

TABELA 21. Persistência e adsorção de um defensivo agrícola e seu potencial

de contaminação de águas subterrâneas ou superficiais.

Produto Pot. Lixiviação Pot. Arrast. Sup. Koc

Não Persistente T ½ < 30 dias

dicamba

alachlor

cyanazine

Grande

Grande

Médio

Pequeno

Pequeno

Médio

2

15

170

Moderada / persistente T ½ 30 – 100 dias

carbofuran

atrazine

diuron

trifluralin

Grande

Grande

Médio

Pequeno

Pequeno

Médio

Grande

Grande

22

100

480

7000

Persistente T ½ > 100 dias

terbacil

ethion

Grande

Pequeno

Médio

Grande

120

8890


Top Related