HYRJE NË INFORMATIKË MSC. FISNIK MORINA, PHD (C)
PEJË 2017
FAKULTETI MTHM
2
3
4
5
Informatika e biznesit
Zbatimi i gjithanshëm i Informatikës në vitet e 70-ta,
sjell ndarjen e saj në diciplina të veçanta që
përpunojnë tërësi të ndryshme, mes të cilëve është
edhe informatika e biznesit.
Pra, informatika e biznesit është lëmi e veçantë në
kuadër të informatikës si shkencë, dhe meret
kryekëput me rolin e informatave dhe menaxhimin e
tyre lidhur me veprimtaritë ekonomike-biznesore.
Me çka meret informatika e biznesit
Informatika e biznesit merret me informata komerciale.
Informata komerciale është e dhënë që ka vlerë (informative) për marrësin në kuptimin e vendimeve biznesore.
Shembuj informatash komerciale janë:
oferta
komunikimi biznesor,
lajmërimet (proces verbalet e ndryshme, regjistrimet, etj.)
dokumente kontabël (faturat etj.)
Meret me menaxhimin e proceseve të afarizmit si
prodhimi, shërbimet, të ardhurat, shitja etj.
Informatika e biznesit mbështetet në
Teknologjinë Kompjuterike
Teknologjinë Komunikuese
Çka është Kompjuteri 9
Kompjuteri
Pajisje e aftë
Të llogarisë
Të marrë vendime logjike
Punon biliona herë më shpejtë se qeniet
njerëzore
Superkompjuterët sot
Kryejnë qindra biliona mbledhje për
sekondë
10
11
12
13
14
15
Personal Computer - PC
Hardware
Pajisjet hyrëse
Pajisjet dalëse
Pajisjet
qendrore
Software
Sistemor
Aplikativ
16
Pajisjet hyrëse
Tastiera,
Miu
Lapsi optik
Xhoistiku
CD-ROM
DVD
Scaneri
Lexuesi i Barcod-eve
Disketa
Zip drajvi
Flash memory
USB, pocky drive, …
Fax-modemi
Kamera etj
17
Pajisjet dalëse
Monitori
(15”; 17”; 19”; 21”)
Printeri
Ploteri
CD & DVD RW
Videoprojektori LCD
TV dhe video daljet
Zërimi etj
18
Pajisjet qendrore
Pllaka amë (Motherboard) CPU (286 ; 386 ; 486 ; PENTIUM ; P II ; P III ; P IV,
Dual Core, Core2Duo, i3,i5,i7) Kartela për rrjetë Kartela grafike Kartela për zërim Kartela për fax-modem Kujtesa (memoria) Qendrore dhe Periferike
RAM HDD ROM FDD
CD-ROM
ZIP DRIVE
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
Biti dhe Bajti
Sistemet numerike:
Binar
Oktal
Decimal dhe
Hexadecimal
Biti është njësia më e vogël e informatës
Biti: Numër Binar(0 ose 1)
Bajti përbëhet prej bitëve (8 – 64)
44
Biti dhe Bajti 45
1 KB (Kilo Bajt) = 210 Bajt = 1.024 bajt
1 MB (Mega Bajt) = 220 Bajt = 1.048.576 bajt
1 GB (Giga Bajt) = 230 Bajt = mbi 1
mlrd.bajt
1 TB (Tera Bajt) = 240 Bajt = mbi 1 blrd.bajt
46
Gjuhët e Makinës, Gjuhët Asembler
dhe Gjuhët e Nivelit të Lartë 47
Gjuhët e Makinës
E vetmja gjuhë direkt e kuptuar prej kompjuterit
Vështirë të kuptohen për lexuesit njeri
Vargje dhe numra
Të redukuara në mënyrë ultimative në ‘0’ dhe
‘1’-sha
Kodi binar
Udhëzojnë operacionet prej më të thjeshtave
Të ngadalshme, vështira dhe të prirura për gabime
Sollën tek gjuhët asembler
Gjuhët e Makinës, Gjuhët Asembler
dhe Gjuhët e Nivelit të Lartë 48
Gjuhët Asembler
Shkurtesa të ngjajshme me anglishten
Paraqet operacionet elementare të
kompjuterit
Më e qartë për lexuesit njeri
Ende të vështira për tu shfrytëzuar
Shumë instruksione për detyra të
thjeshta
Sollën tek gjuhët e nivelit të lartë
Gjuhët e Makinës, Gjuhët Asembler
dhe Gjuhët e Nivelit të Lartë 49
Gjuhët e Nivelit të Lartë
Instruksionet të kuptueshme për
njeriun
Duket kryesisht si anglishtja e
përditshme
Përmbajnë notacione të zakonshme
matematike
Kuptimi i disa njësive 50
Për shpejtësi përdoren:
Hz - Herc, KHz - KiloHerc, MHz - MegaHerc,
GHz - GigaHerc, etj
Për madhësi (sasi) – transferim ose bartje:
Bps – Bit për sekond, Kbps – Kilobit për sekond,
ppm – page per minut (faqe për minut), etj
Mbrojtja dhe siguria e të dhënave 51
Mbrojtja e të drejtave autoriale të softvereve
Mbrojtja tjera të kompjuterëve dhe soft. nga:
Dëmtimet fizike
Zjarri
Vjedhja
Shfrytëzimi i paautorizuar
Gabimet nga mosnjohja e programit
Virusët
Antivirusët 52
Sigurimi i të dhënave nga shkatrrimi i virusëve
bëhet me ndihmen e programeve antivirus
siq janë:
Norton antivirus
Kaspersky
Mc Affe
Pc cellin
Microsoft Security Essentials
etj
Ergonomia 53
Ergonomia trajton problemet e punës dhe vendit të punës.
Ergonomia e punës me kompjuter:
- Tavolina
- Karrika
- Tastiera
- Monitori
- Miu
- Ndriçimi, Kushtet klimatike, etj
Interneti dhe WWW
54
Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Internet
Lidhje e rrjetave kompjuterike duke shfrytëzuar protokolin Internet Protocol (IP)
Çfarë është diferenca midis Internetit dhe World Wide Web-it (WWW)?
Webi është koleksion I web sajtave dhe faqeve nëpër botë; Interneti është shumë më I madh dhe përfshinë gjithashtu shërbime tjera si email, chat, lojëra online, etj.
Llojet e rrjetave 55
LAN (Local Area Network)
-Rrjet i mbrendshem lokal i një kompanie apo institucioni.
MAN (Metropolitan Area Network)
Rjet i gjërë i cili përfshin një qytet apo regjion të ngushtë komunal.
WAN (Wide Area Network)
Rrjet i gjërë që përfshin disa qytete, regjione më të gjera.
Komponentet e rrjetave
Kompjuterët (Serverë
dhe Workstation)
Kartelat e rrjetit
(10Mbps, 100Mbps
dhe 1Gbps)
56
Komponentet e rrjetave
Modemi, Router -at, Switch-at dhe Hub-at
Switchat punojnë më shpejt sepse secilit kompjuter i shkon
vetëm informacioni i kërkuar
Hub-i informacionin e kërkuar nga një kompjuter ua
dërgon të gjithëve
Kabllot dhe Konektorët
57
Disa terme të tjera 58
E-commerce – Tregtia elektronike
E-mail – Posta elektronike
IT – Teknologjia Informative
E-learning – Mësimi elektronik
Teleworking – Puna nga distanca
Çka janë programet 59
Programet
Bashkësi instruksionesh që
procesojnë të dhëna
Udhëheqin kompjuterin nëpër
bashkësi të kryera me rradhë të
aksioneve të specifikuara nga
programerët e kompjuterëve
Fazat e Programimit 60
Faza 1: - Mbledhja e informatave
Faza 2: - Sistemimi i informatave dhe
bërja e algoritmit për programin
Faza 3: - Shkrimi i kodit
Faza 4: - Kontrollimi i gabimeve eventuale
Faza 5: - Shfrytëzimi i programit
Bazat e të dhënave 61
Të dhënat e sistemuara mirë dhe të
gatshme për tu shfrytëzuar paraqesin
Bazë të të dhënave. Psh për bibliotekë
do të kemi nevojë për këto tabela të
ndërlidhura me relacionet mes tyre.
Njisit e kompjuterit
63
Ju uroj suksese
