DÜZLEM SEYİRDÜZLEM SEYİR
• Kıyı seyri, volta seyri, enlem seyri, orta Kıyı seyri, volta seyri, enlem seyri, orta enlem seyri, parakete seyri, boylam seyri, enlem seyri, parakete seyri, boylam seyri, markator seyri, düzlem seyri çeşitleridir.markator seyri, düzlem seyri çeşitleridir.
KIYI SEYRİ KIYI SEYRİ (KILAVUZ SEYRİ)(KILAVUZ SEYRİ)
Yeryüzü düzlem kabul edilerek yapılan seyir Yeryüzü düzlem kabul edilerek yapılan seyir türüdür. Geminin bir noktadan bir noktaya en türüdür. Geminin bir noktadan bir noktaya en kısa yoldan emniyetle seyrettirilmesi ve bu kısa yoldan emniyetle seyrettirilmesi ve bu seyir süresince geminin mevkiinin karadan seyir süresince geminin mevkiinin karadan veya karaya yakın bulunan cisimlerden ve veya karaya yakın bulunan cisimlerden ve seyir yardımcılarından yararlanılarak seyir yardımcılarından yararlanılarak belirlenmesi kıyı seyrinin esasıdır. Bu seyir belirlenmesi kıyı seyrinin esasıdır. Bu seyir esnasında geminin mevkii, kıyı seyri esnasında geminin mevkii, kıyı seyri yöntemleriyle veya elektronik seyir yöntemleriyle veya elektronik seyir yöntemleri ile bulunur.yöntemleri ile bulunur.
KIYI SEYRİKIYI SEYRİ
• Kıyı seyri, 70Kıyı seyri, 70°° kuzey ve güney enlemleri kuzey ve güney enlemleri arasında yapılır. Rota daima bir kerte arasında yapılır. Rota daima bir kerte hattıdır. Genelde markator haritalar hattıdır. Genelde markator haritalar kullanılır. kullanılır.
• Kutup bölgelerinde kutup seyri uygulanır.Kutup bölgelerinde kutup seyri uygulanır.
• Yeryüzü küre kabul edilerek yapılan seyre Yeryüzü küre kabul edilerek yapılan seyre büyük daire seyri denir. Büyük daire büyük daire seyri denir. Büyük daire seyrinde ise nomonik ve lambert haritalar seyrinde ise nomonik ve lambert haritalar kullanılır.kullanılır.
KIYI SEYRİNDE KIYI SEYRİNDE KULLANILACAK HARİTALARKULLANILACAK HARİTALAR
• 1- Seyir yapılacak bölgenin küçük 1- Seyir yapılacak bölgenin küçük ölçekli genel haritası ile büyük ölçekli ölçekli genel haritası ile büyük ölçekli parça haritası kullanılmalıdır.parça haritası kullanılmalıdır.
• 2- Haritaların düzeltmelerinin 2- Haritaların düzeltmelerinin yapılmış olması lazımdır.yapılmış olması lazımdır.
• 3- Haritalar yıpranmamış ve deforme 3- Haritalar yıpranmamış ve deforme olmamış olmalıdır.olmamış olmalıdır.
HARİTA KULLANIRKEN DİKKAT HARİTA KULLANIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAREDİLECEK HUSUSLAR
• 1- Haritadan haritaya geçişte geçiş 1- Haritadan haritaya geçişte geçiş noktasının koordinatları, kerterizleri, noktasının koordinatları, kerterizleri, mesafeleri kontrol edilmelidir.mesafeleri kontrol edilmelidir.
• 2- Yumuşak kalem ve silgi 2- Yumuşak kalem ve silgi kullanılmalıdır.kullanılmalıdır.
• 3- Rota ve kerteriz dereceleri 3- Rota ve kerteriz dereceleri yakın pusula gülündenyakın pusula gülünden ölçülmelidir. ölçülmelidir.
• 4- Harita yazı kağıdı olarak 4- Harita yazı kağıdı olarak kullanılmamalıdır.kullanılmamalıdır.
• 5- Harita üzerinde tükenmez kalem 5- Harita üzerinde tükenmez kalem kullanılmamalıdır.kullanılmamalıdır.
• 6- Haritanın üstüne paralel cetvel, 6- Haritanın üstüne paralel cetvel, pergel, kalem ve silgiden başka bir şey pergel, kalem ve silgiden başka bir şey konulmamalıdır.konulmamalıdır.
• 7- Harita masası efektif kullanılmalıdır.7- Harita masası efektif kullanılmalıdır.
• 8- Harita masasının üstünde sıvı madde 8- Harita masasının üstünde sıvı madde bulundurulmamalıdır.bulundurulmamalıdır.
• 9- Islak ellerle veya ıslak giysilerle harita 9- Islak ellerle veya ıslak giysilerle harita üzerinde çalışma yapılmamalıdır.üzerinde çalışma yapılmamalıdır.
• 10- Harita gereksiz yere 10- Harita gereksiz yere katlanmamalıdır.katlanmamalıdır.
• 11- Haritaya çizilecek çizgiler, yazılacak 11- Haritaya çizilecek çizgiler, yazılacak yazılar fazla bastırılmadan yazılmalıdır. yazılar fazla bastırılmadan yazılmalıdır.
• 12- Kör pergel kullanılırken harita 12- Kör pergel kullanılırken harita delinmemelidir.delinmemelidir.
• 13- Derinliklerin ve yüksekliklerin 13- Derinliklerin ve yüksekliklerin birimine dikkat edilmelidir.birimine dikkat edilmelidir.
ROTA ÇİZERKEN DİKKAT ROTA ÇİZERKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAREDİLECEK HUSUSLAR
• 1- Kalkış ve varış noktaları arasındaki 1- Kalkış ve varış noktaları arasındaki en kısa ve en emniyetli yol en kısa ve en emniyetli yol kullanılmalıdır.kullanılmalıdır.
• 2- Tehlikelerden uzak geçilmelidir.2- Tehlikelerden uzak geçilmelidir.• 3- Gündüz seyrinde dik sahillere 1 3- Gündüz seyrinde dik sahillere 1
milden, alçak sahillere 2 milden, milden, alçak sahillere 2 milden, gece seyrinde ise dik sahillere 2 gece seyrinde ise dik sahillere 2 milden, alçak sahillere ise 3 milden milden, alçak sahillere ise 3 milden fazla sokulmamalıdır.fazla sokulmamalıdır.
• 4- Rota değişiklikleri mutlaka belli 4- Rota değişiklikleri mutlaka belli noktalardan yapılmalıdır. noktalardan yapılmalıdır.
• 5- Nehirlerin denize döküldüğü 5- Nehirlerin denize döküldüğü sahalardan açık geçilmelidir.sahalardan açık geçilmelidir.
• 6- Akıntı ve rüzgar daima gözönünde 6- Akıntı ve rüzgar daima gözönünde tutulmalı ve rotalar ona göre tutulmalı ve rotalar ona göre verilmelidir. verilmelidir.
• 7- Gemi seyir cihazlarının durumları 7- Gemi seyir cihazlarının durumları gözönüne alınmalıdır.gözönüne alınmalıdır.
• 8- Trafik ayrım düzenine göre rotalar 8- Trafik ayrım düzenine göre rotalar çizilmelidir. çizilmelidir.
• 9- Rotalar genel trafik akış yönüne 9- Rotalar genel trafik akış yönüne uygun olmalıdır.uygun olmalıdır.
ROTA ÇİZİLMESİ ve SEYİRROTA ÇİZİLMESİ ve SEYİR
• Çizilen rotanın değeri pusula gülü Çizilen rotanın değeri pusula gülü yardımı ile ölçülür ve rotanın üstüne yardımı ile ölçülür ve rotanın üstüne Hk ... Hk ... °° olarak yazılır. olarak yazılır.
• Rota değiştirmek için geminin dönüş Rota değiştirmek için geminin dönüş noktası üstüne gelmesi beklenmez, noktası üstüne gelmesi beklenmez, geminin dönüş kabiliyetine göre geminin dönüş kabiliyetine göre yeterli bir zaman önce dönüşe yeterli bir zaman önce dönüşe başlanır.başlanır.
• Sık sık mevki konularak geminin Sık sık mevki konularak geminin rotada olup olmadığı kontrol rotada olup olmadığı kontrol edilmelidir.edilmelidir.
• DR mevkileri, parakete mevkii, radar DR mevkileri, parakete mevkii, radar mevkii, GPS mevkii ve göksel seyir mevkii, GPS mevkii ve göksel seyir mevkii harita üzerine farklı işaretlerle mevkii harita üzerine farklı işaretlerle konulmalıdır.konulmalıdır.
MEVKİ PLOTLAMA SEMBOL VE KISALTMALARIMEVKİ PLOTLAMA SEMBOL VE KISALTMALARI
MEVKİİ HATTIMEVKİİ HATTI
• Geminin üzerinde bulunduğu farz Geminin üzerinde bulunduğu farz edilen doğru veya eğri çizgilerdir. edilen doğru veya eğri çizgilerdir. Yeryüzünde bulunan maddelerden Yeryüzünde bulunan maddelerden alınan kerterizler birer doğru mevki alınan kerterizler birer doğru mevki hattıdır. Gök cisimlerinin rasatları hattıdır. Gök cisimlerinin rasatları sonucunda doğru mevkii hatları elde sonucunda doğru mevkii hatları elde edilir.edilir.
MEVKİ DAİRESİMEVKİ DAİRESİ
• Herhangi bir nokta merkez olmak Herhangi bir nokta merkez olmak üzere istenilen mesafede çizilen üzere istenilen mesafede çizilen daireye mevki dairesi denir.daireye mevki dairesi denir.
MEVKİ ÜÇGENİMEVKİ ÜÇGENİ
• Mevki hatlarının kesişmesi sonucu Mevki hatlarının kesişmesi sonucu meydana gelen üçgene mevki üçgeni meydana gelen üçgene mevki üçgeni denir. Kerterizler doğru alınmışsa üç denir. Kerterizler doğru alınmışsa üç kerteriz bir noktada kesişirler. Eğer kerteriz bir noktada kesişirler. Eğer kerteriz hatları kesişmemişse;kerteriz hatları kesişmemişse;bir üçgen oluşur ve bu üçgenin kenar bir üçgen oluşur ve bu üçgenin kenar ortayları kesişimi doğru mevkii verir.ortayları kesişimi doğru mevkii verir.
MEVKİ ÇEŞİTLERİMEVKİ ÇEŞİTLERİ
• 1- 1- Parakete mevkii (Dead reckoning-DR):Parakete mevkii (Dead reckoning-DR): Geminin hakiki rotası ve gittiği mesafe Geminin hakiki rotası ve gittiği mesafe dikkate alınarak bulunan hesabi mevkie dikkate alınarak bulunan hesabi mevkie parakete mevkii denir. Akıntı, rüzgar ve parakete mevkii denir. Akıntı, rüzgar ve gezdirme (düşme) dikkate alınmaz.gezdirme (düşme) dikkate alınmaz.
• 2- 2- Tahmini mevkii (Estimated position-EP):Tahmini mevkii (Estimated position-EP): Geminin hakiki rotası, gidilen mesafe, Geminin hakiki rotası, gidilen mesafe, akıntı, rüzgar gibi etkenler dikkate alınarak akıntı, rüzgar gibi etkenler dikkate alınarak bulunan hesabi mevkidir.bulunan hesabi mevkidir.
• 3- 3- Kesin mevki (Fix position-Fix.):Kesin mevki (Fix position-Fix.): Kerteriz Kerteriz aletleri, elektronik seyir cihazları ve göksel aletleri, elektronik seyir cihazları ve göksel seyir ekipmanları ile konulan kesin seyir ekipmanları ile konulan kesin mevkilere fix (kesin) mevkii denilmektedir. mevkilere fix (kesin) mevkii denilmektedir.
MEVKİİ KOYMA MEVKİİ KOYMA YÖNTEMLERİYÖNTEMLERİ
• a) a) Parakete mevkii bulunması;(DR)Parakete mevkii bulunması;(DR) rota rota üstünde gidilen mesafenin işaretlenmesi ile üstünde gidilen mesafenin işaretlenmesi ile mevkii bulunur. mevkii bulunur.
• Gidilen mesafe = sürat x zaman ileGidilen mesafe = sürat x zaman ile
• Geminin torna sayılarına göre hazırlanmış Geminin torna sayılarına göre hazırlanmış olan mesafe ve sürat cetvelleri ile olan mesafe ve sürat cetvelleri ile hesaplanabilir.hesaplanabilir.
N
W E
S
.A
0900 FIX
B1000 DR
C 075
S 16.3
.
• b) Tahmini mevkii bulunması;(EP)b) Tahmini mevkii bulunması;(EP)
N
W E
S
.A
0900 FIX
TR 090
SOA 20
B
C
1000 EP
1000 DR
C 075
S 16.3
TAHM
İNİ AKIN
TI SET
TAHMİNİ AKINTI DFT
.
C) Kesin mevkii bulunmasıC) Kesin mevkii bulunması
• İki kerterizle kesin mevkii İki kerterizle kesin mevkii konması;konması; aralarındaki açı 30aralarındaki açı 30°° den den küçük, 150küçük, 150°° den büyük olmayan iki den büyük olmayan iki cisimden art arda alınan iki kerterizle cisimden art arda alınan iki kerterizle elde edilen kesin mevkiidir. elde edilen kesin mevkiidir. Kerterizler arasındaki ideal açı 90Kerterizler arasındaki ideal açı 90°° dir. dir.
• Üç kerteriz ile kesin mevki Üç kerteriz ile kesin mevki koyma;koyma; üç noktadan alınan kerteriz üç noktadan alınan kerteriz ile konulan mevkidir. İki noktadan ile konulan mevkidir. İki noktadan alınan kerterize göre daha sağlıklıdır. alınan kerterize göre daha sağlıklıdır. Aralarındaki açının 60Aralarındaki açının 60°° veya 120 veya 120°° olmasına gayret edilir.olmasına gayret edilir.
Bir kerteriz ve bir transit hattı Bir kerteriz ve bir transit hattı yardımı ile kesin mevkii konması;yardımı ile kesin mevkii konması; iki kerteriz ile kesin mevkii konulması iki kerteriz ile kesin mevkii konulması ile aynıdır, yalnız kerterizlerden biri ile aynıdır, yalnız kerterizlerden biri transit hattıdır.transit hattıdır.
Transit Mevki Hattı:Transit Mevki Hattı:
Yeri haritada belirtilmiş biri diğerinden daha uzakta iki Yeri haritada belirtilmiş biri diğerinden daha uzakta iki maddenin aynı hizada görülmesine TRANSİT denir.maddenin aynı hizada görülmesine TRANSİT denir.
Dünya üzerinde belirli iki mevkiden geçen ve yönü sabit Dünya üzerinde belirli iki mevkiden geçen ve yönü sabit bir değer olan kerte hattıdır.bir değer olan kerte hattıdır.
Transit mevkii hattının üzerine sadece zaman yazılır yönü Transit mevkii hattının üzerine sadece zaman yazılır yönü yazılmazyazılmaz
ROTA İSKELEYE ALINMALIROTA İSKELEYE ALINMALI ROTA SANCAĞA ALINMALIROTA SANCAĞA ALINMALI
VETETLER TRANSİTTEVETETLER TRANSİTTE
Sekstant;Sekstant;
Astronomik Seyrin temel gereçlerinden biridir. Astronomik Seyrin temel gereçlerinden biridir.
Seyirci ile ufuk ve gökcismini birleştiren hatlar Seyirci ile ufuk ve gökcismini birleştiren hatlar
arasında kalan açıyı doğru ve hassas bir şekilde arasında kalan açıyı doğru ve hassas bir şekilde
ölçmek için kullanılır. ölçmek için kullanılır.
Başka bir deyişle gök cisimlerinin ufuktan olan Başka bir deyişle gök cisimlerinin ufuktan olan
açısal yüksekliklerini veya dünya üzerindeki açısal yüksekliklerini veya dünya üzerindeki
maddelerin dikey veya yatay açılarını ölçmeye maddelerin dikey veya yatay açılarını ölçmeye
yarayan bir alettir. yarayan bir alettir.
İskelet (Frame) :Yay Kısmı (Arc) :
Gösterge Kolu (Index Arm):
Büyük Ayna (Index Mirror) :
Küçük Ayna (Horizon Glass) :
Mikrometre Dramı ve Verniye Taksimatı
Teleskop :
Renkli Camlar :
Elektrik Donanımı :
Yatay sekstant açısı ve bir kerteriz ile FİX mevki plotlanması
• Loran-C, RDF, GPS ile kesin Loran-C, RDF, GPS ile kesin mevkilerin konulması.mevkilerin konulması.
d) Kaydırılmış kesin mevkii d) Kaydırılmış kesin mevkii bulunması (Running Fix)bulunması (Running Fix)
e) Özel Açılar Yardımıyla e) Özel Açılar Yardımıyla Kaydırılmış kesin mevkii Kaydırılmış kesin mevkii bulunması (Running Fix)bulunması (Running Fix)
• Kerteriz ve iskandil ile mevkii Kerteriz ve iskandil ile mevkii bulunması;bulunması; bir noktadan kerteriz bir noktadan kerteriz aldıktan sonra, geminin iskandilinden aldıktan sonra, geminin iskandilinden geminin altındaki derinliğin hesaba geminin altındaki derinliğin hesaba katılarak bilinmesi ve elde edilen katılarak bilinmesi ve elde edilen derinliğe göre tahmini mevkiin derinliğe göre tahmini mevkiin bulunması sağlanır. Mevkii, kesin bulunması sağlanır. Mevkii, kesin mevkii değildir.mevkii değildir.
