Download - FEN VE TEKNOLOJ‹ - sinifogretmenim.com · Vücudumuz Bilmecesini Çözelim FEN VE TEKNOLOJ‹ 495 1. Piramitten de anlaﬂ›laca¤› gibi bir günde en çok karbonhidrat içeren

A. Besinler ve Dengeli Beslenme

B. Besinlerin Sindirimi

C. Boflalt›m

D. Sa¤l›¤a Zararl› Maddeler

FEN VE TEKNOLOJ‹

Vücudumuz Bilmecesini Çözelim

Beslenme Neden Gereklidir?Canl›lar beslenemezlerse yaflamlar›n›

sürdüremezler. Tüm canl›lar büyüyebilmek veyaflamsal faaliyetlerini devam ettirebilmekiçin beslenir.

• Canl›lar, do¤duktan sonra büyür vegeliflirler. Büyüyebilmek ve geliflebilmek için isebeslenirler.

Yedi¤imiz besinlerin bir k›sm›vücudumuzun kas ve kemik yap›s›na kat›l›r.Böylece büyürüz. Dünyaya gelen bebekbüyüyerek çocuk olur, çocuk büyüyerek yetiflkinolur. Yetiflkinler büyümezler.

‹nsanlar belli bir yafla gelincebüyümelerini tamamlarlar.

• Canl›lar yaflamsal faaliyetlerini devamettirebilmek için gerekliolan enerjiyibesinlerden sa¤larlar.Organlar›m›z çal›fl›rken,soluk al›p verirkenenerji harcar›z.Yürürken, konuflurken,düflünürkenharcad›¤›m›z enerji, uyurken harcad›¤›m›zenerjiden daha fazlad›r. Bu nedenle çokhareket etti¤imizde daha çabuk ac›k›r›z.Vücudumuzun enerji ihtiyac› artt›¤› içinbeslenme iste¤i duyar›z.

Besinleri Nas›l Elde Ederiz?Besinlerimizi bitkilerden ve hayvanlardan

elde ederiz.Hayvansal Besinler✹ Et, süt, yumurta

• ‹nek, koyun, tavuk, bal›k gibihayvanlardan et,

• ‹nek, koyun, keçi gibi hayvanlardan süt(Yo¤urt ve peynir, sütten elde edilir.),

• Tavuk, hindi, kaz, ördek gibihayvanlardan yumurta elde edilir.

Bitkisel Besinler✹ Meyve ve Sebzeler

• Elma, armut, üzüm, muz, nar, portakal,mandalina vb. meyveler, bu meyvelerina¤açlar›ndan elde edilir.

• P›rasa, ›spanak, marul, lahana,domates, salatal›k, maydanoz, so¤an birersebzedir.

✹ Tah›llar: Bu¤day, arpa, çavdar, yulaf,pirinç, m›s›r vb.

✹ Baklagiller: Kuru fasulye, nohut,mercimek, bezelye vb.

✹ Turunçgiller: Portakal, limon,mandalina, greyfurt vb.

Temel Kaynak 5

492

A. BES‹NLER VE DENGEL‹ BESLENME

I II III

‹çerdikleri Maddelere Göre BesinlerBesinler içerdikleri maddelere göre

karbonhidratlar, proteinler, ya¤lar, vitaminler,su ve mineraller olarak grupland›r›l›r.Besinlerde birçok madde vard›r ancak besinleren çok içerdikleri maddeye göre grupland›r›l›r.

KarbonhidratlarHangi Besinlerde Bulunur?Temel besin

maddelerimizdendir. Ekmek,makarna, pilav, süt, bal,meyve çeflitlerinde, tah›llarda,patates ve fleker kam›fl›ndabolca bulunur. Karbonhidrat

içeren maddeleretentürdiyot damlat›ld›¤›nda rengi maviolur.

Vücudumuzda Ne ‹fle Yarar?Karbonhidratlar vücudumuza enerji

sa¤lar. Meyve ve sebzelerde, kepekli ekmekte,yulafta bulunan lif, sindirimi kolaylaflt›r›r. Lif debir karbonhidratt›r.

ProteinlerHangi Besinlerde Bulunur?

Et, süt, yumurta, yo¤urt,bal›k, peynir gibi hayvansalbesinlerde bolca bulunur.

Bitkiselbesinlerden

tah›llar, baklagiller ve kuruyemifller protein bak›m›ndan

zengindir. Nitrik asitdamlatt›¤›m›zda rengi sar›olan maddelerde proteinvard›r.

Vücudumuzda Ne ‹fle Yarar?Proteinler, büyüme ve geliflmeyi sa¤lar.

Vücudumuzda oluflan yaralar›n iyileflmesiniproteinler gerçeklefltirir. Bu nedenle proteinleryap›c› ve onar›c› besinler olarak adland›r›l›r.

Vücudumuzun mikroplara karfl› direnci vezekâm›z›n geliflmesi için de proteinlere ihtiyaçduyar›z.

Büyüme ve geliflme dönemindekibebekler ve çocuklar yeterince proteinalmazlarsa büyümeleri yavafllar ya da durabilir.Çünkü yeterince protein almazsak kemik vekaslar›m›z geliflemez.

Ya¤larHangi Besinlerde Bulunur?Bitkilerden ve hayvanlardan elde edilir.

Vücudumuzda Ne ‹fle Yarar?Vücudumuz, fazla enerji gerektiren ifller

için gerekli enerjiyi ya¤lardan sa¤lar. Ya¤lar,karbonhidratlardan daha fazla enerji içerir.Fazla ya¤ vücudumuzda depolan›r. Çok ya¤ vekarbonhidrat tüketti¤imizde fliflmanl›k sorunuyaflar›z.

Vücudumuz Bilmecesini Çözelim FEN VE TEKNOLOJ‹

493

BitkiselYa¤lar

zeytin

ayçiçe¤i

m›s›r

yer f›st›¤›

soya

susam

bulunur.

HayvansalYa¤lar

bal›k

süt

peynir

et

tereya¤›

kaymak

bulunur.

Ya¤lar

Vücudumuz Bilmecesini ÇözelimTemel Kaynak 5

494

VitaminlerHangi Besinlerde Bulunur, Ne ‹fle Yarar?A Vitamini Havuç,

kereviz, domates, tazefasulye, f›st›k, avakado,baklagiller, mantar, yumurta,süt, bu¤day ve cevizdebulunur. Eksikli¤inde gecekörlü¤ü, deride kuruma vepullanma görülür. Kemik ve difl gelifliminekatk›da bulunur.

B Vitamini Süt ve sütürünlerinde, k›rm›z› et, yumurtave birçok sebzede bulunur.Tah›l ve tah›llardan elde edilenürünlerde de B vitamini bulunur.B vitaminleri eksikli¤inde kans›zl›k,yorgunluk, deride yaralar gibi rahats›zl›klaroluflur.

C Vitamini Turunçgiller,çilek, kuflburrnu, bö¤ürtlen,domates, maydanoz, lahana,patates ve yeflil yaprakl›sebzelerde bulunur. Difl ve difleti sa¤l›¤› için gereklidir.Vücudu mikroplara karfl› korur.

D Vitamini Süt, yumurta, tereya¤›,bal›k ve bal›k ya¤›, peynir ve sebzelerdebulunur.

Kalsiyum ve fosforun emilmesini vekemiklerde depolanmas›n› sa¤lar.

D vitamininin ön maddesi besinlerdenal›n›r, günefl ›fl›nlar› ile D vitamini oluflur. Ancakbal›k ya¤›yla do¤rudan alabiliriz.

E Vitamini K›rm›z› et,süt ve süt ürünleri, yumurta,tah›l ve tah›l ürünlerindebulunur. Eksikli¤inde k›s›rl›k,karaci¤er, kalp ve damarhastal›klar› görülür.

K Vitamini K›rm›z› et, pirinç, karaci¤er,m›s›r, domates, yeflil sebzeler,muz, fleftali ve çilekte bulunur.Kan›n p›ht›laflmas›n› sa¤lar. Kvitamini eksikli¤inde kanp›ht›laflmaz. Yaralanmalardaçok kan kaybedilebilir.

Vitaminler, vücudumuzda düzenleyiciolarak görev yapar. Vücudun direncini art›rarakhastal›klardan korur. Ayr›ca vitaminlerbüyüme, geliflme ve üremede önemli rol oynar.

SuCanl›lar susuz yaflayamaz. Yemek

yemeden 2 hafta yaflayabiliriz amasusuz birkaç gün yaflayabiliriz.Vücudumuzun % 70’i sudur. Su içerekvücudumuzun su ihtiyac›n› karfl›lar›z.Her gün 1,5 - 2 litre su içmeliyiz. Meyve

ve sebzeleri yedi¤imizde de vücudumuza sual›r›z. Yaz›n terleyerek su kaybetti¤imiz içindaha çok su içeriz.

Su da vitaminler gibi vücudumuzdadüzenleyici olarak görev yapar.

MinerallerMineralller, vücudumuza yedi¤imiz

yiyecekler ve içeceklerle girer. Vücudumuzdadüzenleyici olarak görev yapar.

Ya¤lar

Karbonhidratlar

Proteinler

Yap›c› veOnar›c›

Düzenleyici

Su

Mineraller

Vitaminler

Enerjiverici

‹çeriklerine Göre Besinler


495

1. Piramitten de anlafl›laca¤› gibi bir günde

en çok karbonhidrat içeren besinler yemeliyiz.

Böylece vücudumuzun sa¤l›kl› çal›flabilmesi için

gerekli enerjiyi sa¤lam›fl oluruz. Karbonhidrat

en çok ekmek, makarna, pilav, unlu

mamuller gibi besinlerde bulunur.

2. Karbonhidratlardan sonra en çok

tüketmemiz gereken besinler vitaminler ve

minerallerdir. Bu besinler düzenleyicidir.

Vücudumuzun hastal›klara karfl› direncini

art›r›r. Sebze ve meyvelerde bolca bulunur.

3. Üçüncü besin grubu ise proteinlerdir.Proteinler yap›c› ve onar›c›d›r. En çok süt vesüt ürünleri ile et ve et ürünlerinde,yumurtada bulunur.

4. Enerji verici ya¤ ve flekerlerden deyeteri kadar almal›y›z.

Bu besinlerden yeterli miktardayedi¤imizde enerji ihtiyac›m›z› karfl›lar,vücudumuzun di¤er iflleri için gerekli maddelerialm›fl oluruz. Buna yeterli ve dengelibeslenme deriz. Dengeli beslenmeye diyet dedenir. Diyet sözcü¤ü ço¤u zaman yanl›flkullan›l›r.

Ya¤larfiekerler

Süt ve süt ürünleriEt ve et ürünleri

Sebze ve meyveler

Tah›l ürünleri

Ya¤ ve flekerler (Enerji verici)

Proteinler (Yap›c› - onar›c›)

VitaminlerMineraller (Düzenleyici)

Karbonhidratlar (Enerji verici)

Nas›l Beslenmeliyiz?Yaflam›m›z› sa¤l›kl› bir biçimde sürdürebilmemiz için dengeli ve sa¤l›kl› beslenmeliyiz. Sa¤l›kl›

ve dengeli beslenebilmek için de vücudumuz için gerekli olan tüm maddeleri almal›y›z. Enerji veren,yap›c› - onar›c› ve düzenleyici besinlerden belli miktarda yemeliyiz.

Bir günde yememiz gereken besin miktarlar› besin piramidinde gösterilmifltir.

1

2

3

4

Dengeli ve yeterli beslenen birinin günlük menüsü afla¤›daki gibi olabilir.

• 1 bardak süt• 1 adet yumurta• 10 adet zeytin• Bir dilim ekmek• 1 domates

• Bal›k• Makarna• Salata• Puding

• Ezogelinçorba• Salata• Pilav• 2 adetmandalina

Besin maddeleri vücudumuzda eksik olursa vücudumuzun sa¤l›¤› bozulur. Özellikle çocuklar,h›zl› büyüdü¤ü için daha çok protein ve karbonhidrat içeren besinler yemelidir. Yeterli ve dengelibeslenmeyen çocuklarda büyüme yavafllar, vücut sa¤l›kl› çal›flamaz.

Sabah Ö¤le Akflam


496

Haz›r YiyeceklerBesinlerin çeflitlili¤i, teknolojik geliflmelerin

etkisiyle son y›llardaart›fl göstermifltir.Yandaki resimdegörülen g›dalardaçeflitli katk› maddelerivard›r. Haz›r g›dalardaço¤unlukla koruyucu,renklendirici, tatland›r›c› katk› maddeleribulunur. Katk› maddeleri besinlerin do¤all›¤›n›bozar. Bu besinlerden fazla tüketen insanlardasa¤l›k sorunlar› yaflanabilir.

Besin maddeleri al›rken,• ‹çindekiler bölümünde g›da içerikleri ile

ilgili aç›klamalar› incelemeliyiz.• Paketin üzerindeki son kullanma

tarihlerine bakmal›y›z. Tazeli¤ini yitirmifl,bozulmufl yiyecekler sa¤l›¤›m›za zarar verebilir;besin zehirlenmesine neden olur.

• G›da maddelerinde damgas›n›nolup olmad›¤›na bakmal›y›z. Bu damga ürününkalitesini gösterir.

• Tar›m ve Köy ‹flleri Bakanl›¤›’n›n iznininolup olmad›¤›na dikkat etmeliyiz.

Taze YiyeceklerSa¤l›¤›m›z› korumak ve sa¤l›kl› yaflamak

için taze besinler tüketmeliyiz.Canl› renkli ve dirigörünümlü besinlertazedir. Besinleridokunarak, koklayarak dataze olup olmad›¤›n›anlayabiliriz. Meyve vesebzeleri sat›n al›rken yukar›da anlatt›¤›m›zözelliklerine bakarak al›r›z. Bu besinlerintemizli¤ine dikkat etmeliyiz. Yemeden önce iyicey›kamal›y›z. Aksi takdirde vücudumuza baz›mikroplar girerek sa¤l›¤›m›z› bozar.

Afla¤›daki tabloyu inceleyerek ö¤rendiklerimizi pekifltirelim.☞

‹çeriklerine Göre Besinler

Düzenleyicidir.Enerji verir.

Yap›c› veonar›c›d›r.

Yumurtadabol

bulunur.

Sebze vemeyvelerdebol bulunur.

Tah›lürünlerindebol bulunur.

Ya¤bitkilerindenelde edilir.

(zeytin,ayçiçe¤i,

m›s›r, f›nd›k)

Karbonhidratlar ✓ ✓

Vitamin veminareller ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Proteinler ✓ ✓

Ya¤lar ✓ ✓

Su ✓ ✓


497

BES‹NLER VE DENGEL‹ BESLENME - TEST 1✍

1. I. Hareket edebilmek için gerekli enerjiyisa¤lamak

II. Kas ve kemik yap›s›n› gelifltirmek

III. Yaflamsal faaliyetlerini devamettirmek

Yukar›dakilerden hangisi ya da hangileri

canl›lar›n beslenme nedenlerindendir?

a. Yaln›z I

b. Yaln›z III

c. II, III

d. I, II, III

2. Afla¤›daki efllefltirmelerden hangisi

yanl›flt›r?

a. F›nd›k Ya¤

b. Ekmek Karbonhidrat

c. Havuç Protein

d. Portakal Vitamin

3. Üzerine tentürdiyot damlat›lan

patatesin görüntüsü afla¤›dakilerden hangisi

olur?

a.

b.

c.

d.

Afla¤›daki iki soruyu tabloya görecevaplay›n›z.

4. Yukar›daki tabloya göreafla¤›dakilerden hangisi do¤rudur?

A B Ca. maydanoz süt patatesb. et portakal bisküvic. bal›k süt bu¤dayd. ›spanak yumurta limon

5. Tablodan ç›kar›lacak en genel sonuçafla¤›dakilerden hangisidir?

a. B’de bolca ya¤ bulunur.b. Protein içeren besinlerde mineral vard›r.c. C, karbonhidrat bak›m›ndan zengindir.d. Mineraller tüm besinlerde bulunur.

6. Erinç, afla¤›daki besinlere nitrik asitdamlatt›. Hangisinin rengi sar›ya döner?

a. portakal b. peynirc. lahana d. muz

7. Üç ayr› besin maddesine nitrik asitdamlatan Erinç’in amac› afla¤›dakilerdenhangisidir?

a. Karbonhidrat içeren besini belirlemekb. Hangi besinlerde mineral oldu¤unu

saptamakc. Ya¤ içeren besinin hangisi oldu¤unu

bulmakd. Hangi besinin protein içerdi¤ini

ö¤renmek

A B C

Protein ✓ ✓

Karbonhidrat ✓ ✓

Ya¤lar ✓ ✓

Mineraller ✓ ✓ ✓


498

8. Yandaki dairede

dengeli beslenmede

içeriklerine göre

besinlerin tüketilme

miktarlar› gösterilmifltir.

Buna göre afla¤›daki

efllefltirmelerden hangisi

yanl›flt›r?

a. I Karbonhidratlar

b. II Süt ve süt ürünleri

c. III Et ve et ürünleri

d. IV Ya¤lar ve flekerler

9. Afla¤›dakilerden hangisi yeterli ve

dengeli beslenen bir çocu¤un bir ö¤ünü

olabilir?

a. köfte, makarna, salata, puding

b. salata, meyve, ayran

c. yumurta, süt, et

d. çorba, makarna, domates, ekmek

10. Yandaki kutuda

içinde bol miktarda su ve

karbonhidrat bulunan

besinler vard›r. Kutunun

içinde bulunan besin

afla¤›dakilerden hangisi olamaz?

a. süt

b. zeytin

c. patates

d. pirinç

11. Afla¤›daki vitamin çeflitlerinden

hangisi ön maddesi besinlerle al›narak günefl

›fl›nlar›yla oluflur?

a. A b. C

c. D d. K

12. • A maddesine tentürdiyot damlat›nca

rengi maviye dönüyor.

• B maddesini bir kâ¤›da sürtünce kâ¤›t

fleffaflafl›yor.

Buna göre A ve B maddeleri için

afla¤›dakilerden hangisini kesin olarak

söyleriz?

a. A maddesi protein içerir.

b. B maddesinde bol karbonhidrat vard›r.

c. Her ikisinde de bol vitamin vard›r.

d. A bol karbonhidrat, B ise ya¤ içerir.

13. I. Ya¤

II. Renklendirici

III. Koruyucu

IV. Baharat

Yukar›dakilerden hangisi ya da hangileri

haz›r besin teknolojisinde kullan›lan katk›

maddelerindendir?

a. Yaln›z II

b. I, III

c. II, III

d. II, III, IV

14. I. Do¤al kokulu

II. Canl› renkli

III. Diri görünümlü

Yukar›dakilerden hangileri taze

besinlerde bulunmas› gereken

özelliklerdendir?

a. I, II

b. I, III

c. II, III

d. I, II, III

IIV

IIIII

?

15. Yap›lan araflt›rmalar, yanl›fl

beslenme al›flkanl›klar›n›n fliflmanl›k

sorununa neden oldu¤unu göstermifltir.

Afla¤›dakilerden hangisi fliflmanl›k sorununun

nedenidir?

a. Bol sebze ve meyve yemek

b. Çok su içmek

c. Fazla ya¤ ve karbonhidrat tüketmek

d. Her ö¤ünde bir dilim ekmek yemek

16. Afla¤›dakilerden hangisi tüm sebze

ve meyvelerde bulunur?

a. ya¤

b. su

c. protein

d. karbonhidrat

17. Besinler içeriklerine göre afla¤›daki

tabloda uygun yerlere yaz›lm›flt›r. Hangi

sat›rda hata yap›lm›flt›r?

18. I. G›da içerikleriII. Son kullanma tarihiIII. TSE damgas›n›n olup olmamas›

Bir besin maddesi al›rken

yukar›dakilerden hangisine ya da hangilerine

dikkat edilmelidir?

a. Yaln›z I b. Yaln›z II

c. II, III d. I, II, III

19. Afla¤›da vitaminlerle ilgili verilen

bilgilerden hangisi yanl›flt›r?

a. D vitamini kan›n p›ht›laflmas›n› sa¤lar.

b. A vitamini noksanl›¤›nda gece körlü¤ü

görülür.

c. B vitamini eksikili¤i kans›zl›¤a neden

olur.

d. C vitamini vücudu hastal›klara karfl›

korur.

20. fiekildeki besin

piramidine göre

afla¤›dakilerden hangisi

yanl›flt›r?

a. I Karbonhidratlar

b. II Sebzeler

c. III Ya¤lar

d. IV fieker


499

Enerjiverici

Yap›c›Onar›c›

Düzenleyici

fieker Et Muz

Tereya¤› Süt Kereviz

Lahana Yo¤urt Domates

Bisküvi Bal›k TazeFasulye

a.

b.

c.

d.

IV

III

II

I


500

Besinler Vücudumuzda Nas›l Tafl›n›r?Büyüyebilmek ve

vücudumuzun sa¤l›kl› çal›flmas›n›sa¤layacak enerjiyi üretebilmekiçin besleniriz. Enerjivücudumuzun her yerindeüretilir: Parmak uçlar›m›zdankafam›za kadar… Bunedenle besinlerinvücudumuzun her yerinetafl›nmas› gerekir. Besin, kanarac›l›¤› ile vücudumuzun hernoktas›na ulafl›r.

Besinlerin kana kar›flabilmesiiçin çok küçük parçalara ayr›lmas› gerekir. Buiflle görevli organlar, besinleri çeflitliifllemlerden geçirerek kana kar›flabilecek hâlegetirir.

SindirimKarbonhidrat, ya¤ ve

protein gibi besinlerin kanakar›flabilecek hâle gelmesinesindirim denir. Bu ifli sindirimdegörevli yap› ve organlar gerçeklefltirir. Sindirimido¤rudan gerçeklefltiren organlar sindirimkanal› ad› alt›nda incelenir. Di¤erleri isesindirime yard›mc› organlar olarak adland›r›l›r.

✹ Sindirim Kanal›• A¤›z: A¤z›m›z›n

içerisinde dil ve difllervard›r.

Difller, kopar›pparçalar ve ö¤ütür.

Tükürük, besinleri›slat›p kayganlaflt›rarakkolay yutulmas›n› sa¤lar.Ayr›ca tükürük baz›besinlerin sindiriminiçi¤nenirken bafllat›r.

Dil, besinlerin çi¤nenmesineve yutulmas›na yard›mc› olur.Yediklerimizi yuta¤a do¤ru iterekyutulmas›n› sa¤lar. Ayr›cabesinlerin tad›n› da dilimizle al›r›z.

• Yutak: A¤›zdan sonra gelenboflluktur. A¤›zdan gelen lokmalar› yemekborusuna iletir. Yutak ayn› zamandasoludu¤umuz havay› soluk borusuna iletir. Buanlamda yutak, hava ve besin trafi¤ini kontroleder.

• Yemek Borusu: Yutaktanmideye kadar uzan›r. 20 - 25 cmuzunlu¤undad›r. Özelhareketlerle besinleri mideyetafl›r.

• Mide: Kar›n bofllu¤unun üst bölümündeyer al›r. Yedi¤imiz besinler bir süre midede kal›ryani mide bir süre besinleri depolar. Kas›l›pgevfleme hareketleri yaparak besinleribulamaç hâline (çorba k›vam›) getirir.

Mide taraf›ndan salg›lanan yak›c› ve eriticiözelli¤e sahip mide öz suyu da besinlerinezilip bulamaç hâline gelmesine yard›mc› olur.Ayr›ca besinlerle midemize gelen mikroplar›öldürür. Çorba k›vam›ndaki bu kar›fl›m› mide,ince ba¤›rsa¤a gönderir.

• ‹nce Ba¤›rsak: Kar›n bofllu¤unda yeral›r. De¤iflik salg›lar›n etkisiyle besinler inceba¤›rsakta emilecek duruma gelir. ‹yiceparçalanan besinler burada kana geçer.Besinlerin yararl› k›s›mlar› emilince geriye kalank›s›m kal›n ba¤›rsa¤a gönderilir.

• Kal›n Ba¤›rsak: ‹nce ba¤›rsaktaemilmeyen, ifle yaramayan art›k maddelerkal›n ba¤›rsa¤a gönderilir. Buposan›n içinde kalan su vemineraller kal›n ba¤›rsaktaemilerek kana kar›fl›r. Geriyekalan kat› hâldeki maddeler d›flk› olarakanüsten at›l›r.

B. BES‹NLER‹N S‹ND‹R‹M‹

A¤›z

Yutak

Mide

Kal›nba¤›rsak

‹nceba¤›rsak

Yemekborusu

Sindirime Yard›mc› OrganlarKaraci¤er ve pankreas sindirici enzimlerle

besinlerin sindirimine yard›mc› olur. Bu organlarsalg›lar›n› ince ba¤›rsa¤a boflaltarak besinlerinemilimini sa¤lar.

Sindirim Yap› ve Organlar›n›n Sa¤l›¤›Mide rahats›zl›klar› ve sindirim

bozukluklar›n› önlemek için afla¤›daki hususlaradikkat etmeliyiz.

• Sigara ve alkol kullanmamak• Çok ac› ve çok ekfli yememek• Çok so¤uk ya da çok s›cak yeme ve

içmeden sak›nmak• Besinleri iyice temizlemek, bayat

yiyecekler yememek• Asitli içecekler içmemek


501

1. Besinler, difllertaraf›ndan parçalanarakö¤ütülür. Tükürük salg›s› ile›slan›r, kayganlafl›r, yutulacakhâle gelir. Dil ile yuta¤a do¤ruitilir.

3. Besinler buradanyavafl yavafl iner. Mide kapa¤›aç›l›nca da mideye girer.

5. Çeflitli salg›larlabesinler kana kar›flacak halegelir. ‹nce ba¤›rsakta ilerlerkenbesinlerin yararl› k›s›mlar›emilerek kana kar›fl›r.

2. Yutakta, g›rtlak kapa¤›soluk borusunu kapataraklokman›n yemek borusunageçmesini sa¤lar.

4. Kas›l›p gevfleyerek vesalg›lad›¤› mide öz suyu ilebesinleri bulamaç hâlinegetirir. Besinler mide ç›k›flkap›s›ndan ince ba¤›rsa¤ageçer.

6. Posa olan maddelerdekalan su ve minareller kal›nba¤›rsakta emilerek kanageçer. ‹yice kat›laflan posaanüsten d›flk› olarak d›flar›at›l›r.

Ad›m Ad›m Sindirim Olay›

Sindirim, a¤›zda bafllay›p anüste son bulan bir süreçtir.

karaci¤er pankreas


502

Difller ve GörevleriDifllerimizi

besinleri ›s›rmak,koparmak ve ö¤ütmekiçin kullan›r›z.Difllerimizin flekil vebüyüklükleribirbirinden farkl›d›r.A¤z›m›zda görev veyap›lar›na göre kesicidifller, köpek ve az›diflleri olmak üzere üççeflit difl vard›r.

1. Kesici Difller: Üst ve alt çenede dördertane olmak üzere sekiz kesici difl vard›r.Besinleri kesme ve koparma ifline yarar. Uçlar›düzgündür.

2. Köpek Diflleri: Kesici difllerin sa¤›nda vesolunda birer köpek difli vard›r. Alt ve üstçenede toplam dört köpek difli bulunur. Uçlar›sivri olup besinleri kopar›p parçalama göreviyapar.

3. Az› Diflleri: Girintili ç›k›nt›l› yap›lar›ylabesinleri ö¤ütür. Köpek difllerinin sa¤›nda vesolunda bulunan iki tanesi küçük az›, di¤erleriise büyük az› olarak adland›r›l›r. Sekiz alt, sekizüst çenede olmak üzere on alt› az› difli vard›r.

Yirmi Yafl Diflleri: 18-22 yafllar›nda ç›kar.Ak›l diflleri de denir. Alt ve üst çenede ikiflertane bulunur.

Süt Diflleri: Kal›c› difller 7-8 yafllar›nda sütdiflleri döküldükçe ç›kar. Bebekler 6 ayl›kken sütdiflleri ç›kmaya bafllar. 2,5 yafl›na kadar 20 sütdifli ç›kar. Süt diflleri kal›c› difllere göre dahaküçüktür.

Difllerin Önemi ve Sa¤l›¤›Difllerimiz olmasayd›

besinleri kopar›pparçalayamaz,çi¤neyemezdik. Bütünhalindeki büyüklokmalar› yutmam›z çokzor olurdu. Midemizbüyük lokmalar›sindirirken zorlan›rd›.

Difllerimiz sa¤lamolmad›¤›nda da besinleriiyi çi¤neyemeyiz. ‹yi çi¤nenmeden yutulanbesinler baz› sindirim bozukluklar›na nedenolur. Çürük difller,

• A¤›z kokusu,

• Difl ve bafl a¤r›s›,

• Sindirim sorunlar›na neden olur.

Difllerimizin sa¤l›¤›n› korumak vegüçlendirmek için:

• Beslenmemize dikkatetmeli, yeterince mineral veA, C, D vitaminleri almal›y›z.

• Sert cisimleri (f›nd›k, cevizgibi) difllerimizle k›rmamal›y›z. Çok flekerlibesinleri ve asitli içecekleri çok tüketmemeliyiz.Çok s›cak ya da çok so¤uk yiyecek ve içecekleriyiyip içmemeliyiz. Yemeklerden sonra difllerimizif›rçalamal›y›z.

12 2

2 2

3333

33

3

3

33

33

3333 1 1 1

1 1 1 1


503

At›k Maddeleri Vücudumuzdan Nas›l Atar›z?Vücudumuzun

her yerinde enerjiüretilir. Enerjiüretilirken at›kmaddeler oluflur.Bunlardankarbondioksit ve subuhar›n› akci¤erleryoluyla soluk vererekd›flar› atar›z.

Sindirim sonucu oluflan kat› at›klar iseba¤›rsaklar yoluyla anüsten d›flar› at›l›r.

Bunlar›n yan›nda vücudumuzdan at›lmas›gereken zararl› maddeler ve fazla su boflalt›morganlar› ile d›flar› at›l›r.

Vücudumuzda oluflan at›k maddeler d›flar›at›lmal›d›r. Aksi takdirde vücudumuzun iflleyiflibozulur.

Boflalt›m Organ ve Yap›lar›

1. Bel hizas›nda omurgan›n iki yan›ndabulunur. fiekilleri fasulyeye benzer. Böbreklervücudumuzun süzme organlar›d›r. Tüm kan›m›zböbreklerimizden geçerek süzülür. Bu s›radakan zararl› maddelerden temizlenir.

2. Kan›n böbreklerde süzülmesi sonucuoluflan idrar bu kanala geçer. ‹drar kanal› bus›v›y› idrar kesesine tafl›r.

3. Böbreklerden gelen idrar buradatoplan›r. ‹drar kesesi yaklafl›k 600 mL idrartoplayabilir.

4. ‹drar kesesinde oluflturulan bas›nçlaidrar, idrar borusuna pompalan›r. ‹drarburadan d›flar› at›l›r.

Derimiz de terleme yoluyla boflalt›mayard›mc› olur. ‹çerisinde su ve madensel tuzlarolan ter derimizdeki gözeneklerden at›l›r.

Boflalt›m Nas›l Gerçekleflir?Enerji oluflumu sonucu ortaya ç›kan zararl›

maddeler ve vücudumuzdaki fazla su kanakar›fl›r.

• Kan, böbreklerden geçerek süzülür.Süzme iflini böbreklerin iç k›sm›nda bulunanözel süzme cisimcikleri gerçeklefltirir. Birböbrekte bunlardan yaklafl›k bir milyon tanebulunur. Bu yolla temizlenen kan kalbe giderektüm vücuda da¤›t›l›r.

• Kan›n süzülmesi sonucu böbreklerdeoluflan zararl› ve ihtiyaç fazlas› su, idrar olarakadland›r›l›r. ‹drar, idrar kanal› ile idrar kesesineaktar›l›r.

• ‹drar kesesi dolmaya bafllay›nca oluflanbas›nçla tuvalete gitme ihtiyac› hissederiz. ‹drarburadan idrar borusuna pompalan›r. ‹drarborusu ile de d›flar› at›l›r.

C. BOfiALTIM

Subuhar› +karbondioksit

Böbrekler (1)

‹drar kanal› (2)

‹drar kesesi (3)

‹drar borusu (4)


504

Böbreklerimizin Sa¤l›¤›n› Korumak ‹çin Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Zararl› maddelerin vücudumuzdanat›lmas›n› sa¤layan böbreklerimizin vücudumuziçin çok büyük bir önemi vard›r. Böbreklerimizifllevini yerine getiremezse vücudumuzdazararl› maddeler birikir ve sa¤l›¤›m›z bozulur.

Böbreklerimizin sa¤l›¤›n› korumak için bolbol su içmeliyiz. Özellikle s›cak havalardaterleyerek çok su kaybetti¤imiz için daha çok suiçeriz.

‹drar vücudumuzdan at›l›rken ac› olursa yada idrar›m›z kanl› olursa hemen doktorabaflvurmal›y›z.

Vücudumuzu temiz tutmal›y›z. Tuvalettensonra ellerimizi y›kamal›, s›k s›k banyoyapmal›y›z. ‹ç çamafl›rlar›m›z› de¤ifltirmeliyiz.

Sa¤l›¤›m›z›n Düflmanlar›: Sigara ve Alkol

Sigara ve alkol ba¤›ml›l›¤a neden olanal›flkanl›klard›r. ‹nsanlar, sigara ve alkolkullanmaya al›flt›klar›nda bunlardankurtulmakta oldukça zorlan›rlar.

Sigaran›n Bireye ve Topluma Verdi¤i Zararlar

Tütünden yap›lansigaran›n içinde yaklafl›k4000 tane zararl›madde vard›r. Bumaddelerden nikotinba¤›ml›l›¤a neden olur.Karbonmonoksit gaz› dabu maddelerden biridir.

Sigara;

• Solunum yollar›n› tahrifl ederek bronflitve ast›m gibi hastal›klara,

• Akci¤er ve g›rtlak kanserlerine,

• Kalp ve damar hastal›klar›na,

• Mide hastal›klar› ve sindirimbozukluklar›na neden olur.

Yap›lan araflt›rmalar sigaran›n insanömrünü azaltt›¤›n› göstermifltir.

Sigara içenler, yaln›zca kendilerine de¤il,çevrelerindeki insanlara da zarar verirler. Pasifiçici olarak adland›r›lan bu insanlar sigaraiçenler gibi sigaradan zarar görürler. Bunlargenellikle bebekler ve çocuklard›r. Pasifiçicilerde nefes darl›¤›, öksürük ve bo¤azdayanma rahats›zl›klar› görülür.

Sigaradan ç›kan dumanlar havay›, at›lankül ve izmaritler de çevreyi kirletir.

Sigara almak için harcanan paralar hemkiflilere hem de ülke ekonomisine zarar verir.

D. SA⁄LI⁄A ZARARLI MADDELER


505

Alkolün Zararlar›Alkol, vücudumuzda alkol sorununa neden

olur. Çok alkol alan insanlar, yürümede vekonuflmada zorluk çekerler.

Alkollü insanlar kendilerini kontroledemedikleri için davran›fllar›yla çevrelerinirahats›z ederler.

Alkollü araç kullanan sürücüler, trafikkazalar›na ve kazalar sonucunda insanlar›nyaralanmas›na ya da ölümüne neden olurlar.

Sürekli alkol kullanan insanlar›n karaci¤er,mide, ba¤›rsaklar› kalp, beyin ve sinirleri zarargörür. Alkol de sigara gibi ba¤›ml›l›k yapar.Alkol ba¤›ml›l›¤› bir hastal›kt›r. Kurtulmak içintedavi görmek gerekir.

Alkol kullan›m› aile ve ülke ekonomisine dezarar verir.

Sa¤l›kl› Yaflam ‹çin Neler Yapmal›y›z?

Sa¤l›¤›m›z› korumak için,

• Sigara ve alkolkullanmamal›y›z.

• Sigara içilen ortamlardanuzak durmal›y›z.

• Düzenli spor yapmal›y›z.

Spor, vücudumuzun dayan›kl›l›¤›n› art›r›r.Böylece sa¤l›kl› ve dinç kal›r›z.

Afla¤›daki tablolar› inceleyerek ö¤rendiklerimizi pekifltirelim.☞

Sa¤l›k

Sigara

Alkol

zarar verir.

zarar verir.

Difller

Dengelibeslenme

Spor

Temizlik DoktorKontrolü

içinönemlidir.

içinönemlidir.

içingereklidir.

içingereklidir.

içingereklidir.

Kan‹drar

borusuBöbrekler ‹drartemizlenir.kan›

temizlerkenoluflur.

d›flar›at›l›r.

toplan›r.

‹drarkesesi

1.

2.


506

1. Afla¤›dakilerden hangisi besinleri

tafl›ma görevini yapar?

a. kan b. kalp

c. yemek borusu d. ba¤›rsaklar

2. I. Mide II. Yemek borusuIII. ‹nce ba¤›rsak IV. YutakV. Kal›n ba¤›rsak

Yukar›da sindirimde görevli yap› ve

organlar verilmifltir. Sindirimin gerçekleflme

s›ras› afla¤›dakilerden hangisinde verilmifltir?

a. IV, I, II, III, V b. IV, II, I, III, V

c. II, I, IV, III, V d. IV, V, II, I, III

3. A, besinleri mideye tafl›r.

B, besinlerin kana kar›flt›¤› yerdir.

C, besinleri k›sa bir süre için depolar.

Yukar›daki A, B ve C sindirimde görevli

yap› ve organlard›r. Buna göre

afla¤›dakilerden hangisi yanl›flt›r?

a. A, boru fleklindedir.

b. C, midedir.

c. B, kal›n ba¤›rsakt›r.

d. A, yutaktan mideye kadar uzan›r.

4. Afla¤›da besinlerin sindirimi ile ilgili

verilen olaylardan hangisi di¤erlerinden

sonra gerçekleflir?

a. Ö¤ütülmüfl besin mideye ulafl›r.

b. Besin maddeleri kana geçer.

c. Besinler çorba k›vam›na gelir.

d. Posadaki su ve mineraller emilir.

5. Afla¤›dakilerden hangisinde sindirimi

sa¤layan s›v› salg›lanmaz?

a. a¤›z b. yemek borusu

c. mide d. ince ba¤›rsak

6. Enerji oluflumu sonucu aç›¤a ç›kanzararl› maddeleri afla¤›dakilerden hangisitafl›r?

a. ba¤›rsaklar b. idrarc. kan d. idrar kanal›

7. Modelde gösterilendifllerle ilgili afla¤›dakilerdenhangisi yanl›flt›r?

a. I, besinleri ö¤ütür.b. II, kesici difller olarak

adland›r›l›r.c. III, a¤z›m›zda toplam 8 tanedir.d. IV, 18 ile 22 yafl aras› ç›kar.

8. V, idrar›n topland›¤› yap›d›r.Y, kan› süzerek temizler.Z, idrar›n vücuttan at›ld›¤› borudur.

Yukar›da boflalt›m organlar› ile ilgilibilgiler verilmifltir. Buna göre afla¤›dakilerdenhangisi söylenemez?

a. V, idrar kesesidir.b. Y, böbreklerdir.c. ‹drar, Z’den V’ye geçer.d. Y, idrar› V’ye gönderir.

9. Su ve zararl› maddelerden oluflanidrar afla¤›dakilerden hangisinde üretilir?

a. kan b. böbrekc. idrar kesesi d. idrar yolu

10. Afla¤›dakilerden hangisi sindirimeyard›mc› yap› ve organlardan biri de¤ildir?

a. karaci¤er b. dilc. akci¤er d. pankreas

11. I. Böbrekler II. Kal›n ba¤›rsakIII. Mide IV. Karaci¤er

Yukar›dakilerden hangisi ya da hangileriboflalt›mda görevli yap› ve organlardand›r?

a. Yaln›z I b. I, IIc. I, III, IV d. II, III, IV

BES‹NLER‹N S‹ND‹R‹M‹ - BOfiALTIM - SA⁄LI⁄A ZARARLI MADDELER - TEST 2✍

II

IV

III

I


507

12. Oksijen ve besin kan arac›l›¤› ilevücudumuzun her noktas›na iletilir. Bunlarenerji üretimi için kullan›l›rken birtak›m at›kmaddeler ortaya ç›kar.

I. KarbondioksitII. Zararl› maddelerIII. PosaYukar›dakilerden hangileri enerji

üretilirken aç›¤a ç›kan maddelerdendir?a. I, II b. I, IIIc. II, III d. I, II, III

13. I. ‹drar, idrar kesesinde toplan›r.II. Kan süzülerek temizlenir.III. ‹drar, borusuna pompalan›r.IV. Oluflan idrar, idrar kanal›na gider.

Yukar›da boflalt›m s›ras›nda meydanagelen olaylar verilmifltir. Bunlar›n olufl s›ras›afla¤›dakilerden hangisinde gösterilmifltir?

a. I, II, III, IV b. II, IV, I, IIIc. II, III, IV,I d. IV, I, II, III

14. Bol su içmek böbreklerimizin sa¤l›¤›için gereklidir. Bunun nedeni afla¤›dakilerdenhangisinde aç›klanm›flt›r?

a. Böbreklerimizin su ile dolu olmas›gerekir.

b. Böbreklerimiz kan› su ile temizler.c. Az su içersek böbreklerimiz hiç

çal›flamaz.d. Yeterince su olmazsa zararl› maddeler

böbreklerden at›lamaz.

15. Afla¤›dakilerden hangisi sindirimyap› ve organlar›m›z›n sa¤l›¤›n› korumak içinyap›lmas› gereken davran›fllardan biride¤ildir?

a. Çok s›cak ve çok so¤uk yememekb. Bayat, bozuk yiyecekler yememekc. S›k s›k ya¤l› yiyecekleri tüketmekd. Asitli içeceklerden uzak durmak

16. I. Sigara kullanmak II. Bol su içmekIII. Alkol almak IV. S›k s›k meyve yemek

Yukar›dakilerden hangisi ya da hangileriba¤›ml›l›k yapan al›flkanl›klardand›r?

a. Yaln›z I b. I, IIIc. I, II, III d. II, III, IV

17. Sigara öncelikle afla¤›daki yap› veorganlardan hangisine zarar verir?

a. solunum b. sindirimc. boflalt›m d. dolafl›m

18. “Pasif içici” ifadesi afla¤›dakilerdenhangisini belirtmek için söylenir?

a. Sigara tiryakilerinib. Ara s›ra sigara içenleric. Ayda bir kere alkollü içecekler içenlerid. ‹çmedi¤i hâlde sigaradan zarar

görenleri

19. I. Spor II. Dengeli beslenmeIII. Temizlik IV. Doktor kontrolü

Sa¤l›kl› yaflamak için yukar›dakilerdenhangilerini yapmal›y›z?

a. I, II b. II, IIIc. II, III, IV d. I, II, III, IV

20. Umut, böbreklerinin sa¤l›¤› için bol s›v›tüketmesi gerekti¤ini biliyordu. Bu nedenle s›ks›k gazoz içiyordu. Zaman kazanmak içinyeme¤ini çok acele yerdi. Yemeklerden sonradifllerini f›rçalar, her sabah süt içerdi. Her haftaolmasa da baz› haftalar 2-3 saat basketboloynard›.

Paragrafta baz› al›flkanl›klar› anlat›lanUmut’un sa¤l›¤›n› korumas› içinafla¤›dakilerden hangisi önerilemez?

a. Gazoz yerine su içmelidir.b. Düzenli spor yapmal›d›r.c. Difllerini yaln›zca sabahlar›

f›rçalamal›d›r.d. Yemeklerini sakin ve yavafl yemelidir.


508

1. Afla¤›dakilerden hangisinde

sindirimin bafllama ve bitifl yeri do¤ru olarak

gösterilmifltir?

Bafllama Bitifl

a. A¤›z Kal›n ba¤›rsaklar

b. A¤›z Anüs

c. Difller ‹nce ba¤›rsaklar

d. Difller Anüs

2. Besin maddelerinin a¤›zdan kana

kar›flmas›na kadar geçtikleri yol

afla¤›dakilerden hangisinde verilmifltir?

a. Yemek borusu - mide - kal›n ba¤›rsak

b. Mide - ince ba¤›rsak - kal›n ba¤›rsak

c. Yutak - yemek borusu - mide - ince

ba¤›rsak

d. Yutak - mide - ince ba¤›rsak - kal›n

ba¤›rsak

3. I. Damarlar II. MideIII. Kalp IV. ‹nce ba¤›rsakV. A¤›z

Yukar›dakilerden hangileri besinlerin

parçalanarak kana kar›flabilecek hâle

gelmesinde görev al›r?

a. I, II b. III, IV

c. II, IV, V d. III, IV, V

4. Modelde gösterilen

organ ve yap›larla ilgili

afla¤›dakilerden hangisi

yanl›flt›r?

a. I’de kan süzülür.

b. II, idrar borusu olarak adland›r›l›r.

c. III, idrar›n topland›¤› yerdir.

d. IV, idrar›n d›flar› at›ld›¤› yap›d›r.

5.

Yukar›daki grafik bir besinin içerdi¤i

maddelerin miktar›n› göstermektedir. Bu

besin afla¤›dakilerden hangisi olabilir?

a. portakal

b. karpuz

c. patates

d. ekmek

6. • K, özel s›v›s› ile besinleri ezer.

• L, besin maddeleriinin kana kar›flt›¤›

yap›d›r.

• M, su ve minerallerin emilimini

gerçeklefltirir.

Yukar›da sindirim yap› ve organlar›na ait

görevler verilmifltir. Buna göre

afla¤›dakilerden hangisi do¤rudur?

K L M

a. A¤›z Mide ‹nce

ba¤›rsak

b. Mide ‹nce Kal›n

ba¤›rsak ba¤›rsak

c. A¤›z ‹nce Kal›n


d. Mide Kal›n ‹nce


VÜCUDUMUZ B‹LMECES‹N‹ ÇÖZEL‹M - ÜN‹TE TEST‹ 1✍

I

II

Miktar› (mg)

Besin içeri¤iSu Mineral C Vitamini Karbonhidrat

III

IV


509

7. Kan› zararl› maddelerden temizleyenyap› ve organlar hangi seçenekte verilmifltir?

a. Akci¤erler - böbreklerb. Böbrekler - ba¤›rsaklarc. Kalp - akci¤erlerd. Damarlar - kalp

8. Yandaki besinpiramidinde bir gündetüketilmesi gereken besinlerinmiktar› gösterilmifltir. Bunagöre afla¤›dakilerdenhangisi yanl›flt›r?

a. I Enerji vericib. II ve III Düzenleyicic. IV Yap›c› onar›c›d. V ve IV Enerji verici

9. Afla¤›da besinlerle içinde bolbulunan vitaminler efllefltirilmifltir. Hangisindeyanl›fl efllefltirilme yap›lm›flt›r?

a. D vitamini

b. C vitamini

c. K vitamini

d. E vitamini

10. Parma¤› kesilen Nefle, bir süre sonrakesik yerde kan›n p›ht›laflt›¤›n› gözlemledi.Bunun nas›l gerçekleflti¤ini annesine sordu.Annesi bunu k›rm›z› et, karaci¤er, muz yiyerekald›¤›m›z bir vitaminin yapt›¤›n› söyledi.

Nefle’nin annesinin söz etti¤i vitaminafla¤›dakilerden hangisidir?

a. Db. Ac. Kd. C

11. I. Posa II. ‹drar

III. Karbondioksit IV. TerYukar›dakilerden hangisi ya da hangileri

vücudumuzda birtak›m faaliyetler sonucu

oluflan at›k maddelerdendir?

a. Yaln›z III b. I, II

c. II, III, IV d. I, II, III, IV

12. Afla¤›da baz› organlarla görevleri

efllefltirilmifltir. Hangisi yanl›flt›r?

a. Sindirim

b. Solunum

c. Solunum

d. Sindirim

13. Vücudumuzda enerji oluflumu

sonucu ortaya ç›kan at›k maddeleri

temizlenmesi için akci¤erlere ve böbreklere

tafl›yan yap› afla¤›dakilerden hangisidir?

a. idrar kanal›

b. kalp

c. ince ba¤›rsaklar

d. kan

14. Afla¤›daki bilgilerden hangisi

yanl›flt›r?

a. Dil, lokman›n çi¤nenmesi ve

yutulmas›na yard›m eder.

b. Vitamin ve minareller vücudumuza

enerji verir.

c. Köpek diflleri besinleri kopar›p parçalar.

d. Proteinler, vücudumuzda yap›m ve

onar›m ifli yapar.

VI

III II

I

IVV


510

15. Kan, böbreklerde süzme cisimcikleri

taraf›ndan süzülür. Bunun sonucunda

afla¤›dakilerden hangisi oluflur?

a. ter

b. madensel tuzlar

c. idrar

d. kirli su

16. Vücudumuzun yaflamsal faaliyetlerini

sürdürebilmesi için gerekli besinlerden yeteri

kadar yenilmesi afla¤›dakilerden hangisidir?

a. beslenme

b. rejim

c. diyet

d. sindirim

17. Kandaki s›v› at›klar afla¤›dakilerden

hangisinde görevli yap› ve organlar

taraf›ndan temizlenir?

a. sindirim

b. solunum

c. boflalt›m

d. dolafl›m

18. Afla¤›dakilerden hangisi haz›r

g›dalara konulan katk› maddelerinden biri

de¤ildir?

a. niflasta

b. koruyucu

c. renklendirici

d. tatland›r›c›

Afla¤›daki 2 soruyu modele göre

cevaplay›n›z.

19. Modelde hangi numara ile belirtilen

yap› soludu¤umuz oksijenin ve yedi¤imiz

besinlerin geçiflini kontrol eder?

a. I

b. II

c. III

d. V

20. Modelde besinlerin yararl› k›s›mlar›

hangi numara ile belirtilen yap›da kana

geçer?

a. III

b. IV

c. V

d. VI

I

II

III

IV

V

VI

Download - FEN VE TEKNOLOJ‹ - sinifogretmenim.com · Vücudumuz Bilmecesini Çözelim FEN VE TEKNOLOJ‹ 495 1. Piramitten de anlaﬂ›laca¤› gibi bir günde en çok karbonhidrat içeren

Top Related