Download - ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ

ELEKTRİK KUVVETLİ ELEKTRİK KUVVETLİ AKIMAKIM

TESİSLERİ TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ YÖNETMELİĞİ

Murat ERARSLANMurat ERARSLAN

Elek.Müh.Elek.Müh.

ELEKTRİK KUVVETLİ AKIMELEKTRİK KUVVETLİ AKIMTESİSLERİ YÖNETMELİĞİTESİSLERİ YÖNETMELİĞİ

Enerji ve Tabii Kaynaklar Enerji ve Tabii Kaynaklar BakanlığındanBakanlığından

Yayımlandığı Resmi Gazete Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 30/11/2000Tarihi: 30/11/2000

Yayımlandığı Resmi Gazete Yayımlandığı Resmi Gazete No: 24246No: 24246

ELEKTRİK KUVVETLİ AKIMELEKTRİK KUVVETLİ AKIMTESİSLERİ YÖNETMELİĞİ TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜMBİRİNCİ BÖLÜM

Amaç ve Kapsam,Amaç ve Kapsam, Dayanak,Dayanak, Uygulama,Uygulama, Tanımlar.Tanımlar.

AMAÇ VE KAPSAMAMAÇ VE KAPSAM

Madde 1Madde 1 - - Bu Yönetmelik, Bu Yönetmelik, elektrik kuvvetli akım tesislerinin elektrik kuvvetli akım tesislerinin kurulmasınınkurulmasının, , işletilmesininişletilmesinin ve ve bakımınınbakımının can (insan hayatı) ve can (insan hayatı) ve mal emniyetimal emniyeti bakımından bakımından güvenlikle yapılmasına ilişkin güvenlikle yapılmasına ilişkin hükümleri kapsar.hükümleri kapsar.


Aşağıdaki tesisler bu Yönetmeliğin Aşağıdaki tesisler bu Yönetmeliğin kapsamına girmez:kapsamına girmez:

- Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği - Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği kapsamındaki tesisler,kapsamındaki tesisler,

- Elektrikle işleyen taşıtlara ilişkin - Elektrikle işleyen taşıtlara ilişkin besleme ve cer hatları,besleme ve cer hatları,

- Maden işletmelerindeki elektrik - Maden işletmelerindeki elektrik tesisleri.tesisleri.


Ancak, elektrikle ilgili öteki Ancak, elektrikle ilgili öteki yönetmeliklerde karşıt bir yönetmeliklerde karşıt bir hüküm bulunmadıkça bu hüküm bulunmadıkça bu Yönetmelik hükümleri Yönetmelik hükümleri uygulanır.uygulanır.


İlgili Türk standartları bu İlgili Türk standartları bu Yönetmeliğin tamamlayıcı ekidir. Yönetmeliğin tamamlayıcı ekidir.

Yönetmelikte bulunmayan hükümler Yönetmelikte bulunmayan hükümler için EN, HD, IEC, VDE gibi standartlar için EN, HD, IEC, VDE gibi standartlar göz önüne alınır. göz önüne alınır.

Çelişmeler durumunda sıralamaya Çelişmeler durumunda sıralamaya göre öncelik verilir.göre öncelik verilir.


Herhangi bir tesisin bu Herhangi bir tesisin bu Yönetmelik kapsamına girip Yönetmelik kapsamına girip giremeyeceği konusunda bir giremeyeceği konusunda bir kararsızlık ortaya çıkarsa, kararsızlık ortaya çıkarsa,

Enerji ve Tabii KaynaklarEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın bu konuda vereceği Bakanlığı'nın bu konuda vereceği karar geçerlidirkarar geçerlidir..

DAYANAK DAYANAK

Madde 2Madde 2 - Bu Yönetmelik, - Bu Yönetmelik, 3154 sayılı Enerji ve Tabii 3154 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın Kaynaklar Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 28 inci Hakkında Kanunun 28 inci maddesine göre maddesine göre hazırlanmıştır.hazırlanmıştır.

UYGULAMA UYGULAMA

Madde 3Madde 3 - - Bu Yönetmelik Bu Yönetmelik yeni kurulacak tesislere ve yeni kurulacak tesislere ve kurulu tesislerde kurulu tesislerde değişikliğe uğrayacak değişikliğe uğrayacak kısımlara uygulanır.kısımlara uygulanır.

UYGULAMAUYGULAMA

Bu Yönetmeliğin herhangi bir Bu Yönetmeliğin herhangi bir maddesinin uygulanması yerel maddesinin uygulanması yerel koşullar nedeniyle zorluklar, yada koşullar nedeniyle zorluklar, yada teknik gelişmeyi önleyecek durumlar teknik gelişmeyi önleyecek durumlar ortaya çıkarırsa, Enerji ve Tabii ortaya çıkarırsa, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na yapılacak Kaynaklar Bakanlığı'na yapılacak gerekçeli başvuru üzerine, Bakanlık gerekçeli başvuru üzerine, Bakanlık yalnızca o başvuru için söz konusu yalnızca o başvuru için söz konusu maddenin maddenin uygulanmamasınauygulanmamasına izin izin verebilir.verebilir.

TANIMLARTANIMLAR

Madde 4Madde 4 –Tanımlar; –Tanımlar;

1-1-Genel tanımlar, Genel tanımlar,

2-2-Elektrik tesislerinde aşırı Elektrik tesislerinde aşırı gerilimlere ilişkin tanımlar, gerilimlere ilişkin tanımlar,

3-3-Hava hatlarına ilişkin tanımlar,Hava hatlarına ilişkin tanımlar,

4-4-Kablo şebekelerine ilişkin tanımlar Kablo şebekelerine ilişkin tanımlar olmak üzere olmak üzere dördedörde ayrılmıştır. ayrılmıştır.

GENEL TANIMLARGENEL TANIMLAR

1- Elektrik kuvvetli akım tesisleri:1- Elektrik kuvvetli akım tesisleri: İnsanlar, İnsanlar, diğer canlılar ve eşyalar için bazı diğer canlılar ve eşyalar için bazı durumlarda (yaklaşma, dokunma vb.) durumlarda (yaklaşma, dokunma vb.) tehlikeli olabilecek ve elektrik enerjisinin tehlikeli olabilecek ve elektrik enerjisinin üretilmesiniüretilmesini, , özelliğinin değiştirilmesiniözelliğinin değiştirilmesini, , biriktirilmesinibiriktirilmesini, , iletilmesiniiletilmesini, , dağıtılmasınıdağıtılmasını ve ve mekanik enerjiyemekanik enerjiye, , ışığaışığa, , kimyasal kimyasal enerjiyeenerjiye vb. enerjilerevb. enerjilere dönüştürülerek dönüştürülerek kullanılmasını sağlayan tesislerdir. kullanılmasını sağlayan tesislerdir.

GENEL TANIMLARGENEL TANIMLAR

2- Alçak gerilim:2- Alçak gerilim: Etkin değeri 1000 volt ya Etkin değeri 1000 volt ya da 1000 voltun altında olan fazlar arası da 1000 voltun altında olan fazlar arası gerilimdir.gerilimdir.

3- Yüksek gerilim:3- Yüksek gerilim: Etkin değeri 1000 voltun Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir.üstünde olan fazlar arası gerilimdir.

4- Tehlikeli gerilim:4- Tehlikeli gerilim: Etkin değeri, alçak Etkin değeri, alçak gerilimde 50 voltun üstünde olan, yüksek gerilimde 50 voltun üstünde olan, yüksek gerilimde hata süresine bağlı olarak gerilimde hata süresine bağlı olarak değişen gerilimdir.değişen gerilimdir.

GENEL TANIMLARGENEL TANIMLAR 5- İşletme elemanı:5- İşletme elemanı: Elektrik enerji tesislerini Elektrik enerji tesislerini

oluşturan jeneratör, motor, kesici, ayırıcı, oluşturan jeneratör, motor, kesici, ayırıcı, anahtarlama (bağlama) hücresi vb. cihazlardır.anahtarlama (bağlama) hücresi vb. cihazlardır.

6- Santral:6- Santral: Elektrik enerjisinin üretildiği tesislerdir. Elektrik enerjisinin üretildiği tesislerdir. 7- Ağ (Enterkonnekte) şebeke:7- Ağ (Enterkonnekte) şebeke: Santrallerin birbiri Santrallerin birbiri

ile bağlantısını sağlayan gözlü şebekedir.ile bağlantısını sağlayan gözlü şebekedir. 8- İletim şebekesi:8- İletim şebekesi: Yerel koşullar nedeniyle belli Yerel koşullar nedeniyle belli

yerlerde üretilebilen ve ağ şebeke ile en üst yerlerde üretilebilen ve ağ şebeke ile en üst düzeyde toplanan enerjiyi tüketicinin yakınına düzeyde toplanan enerjiyi tüketicinin yakınına ileten kablo ve/veya hava hattı şebekeleridirileten kablo ve/veya hava hattı şebekeleridir

Genel tanımlarGenel tanımlar

9- Dağıtım şebekesi:9- Dağıtım şebekesi: İletilerek tüketilecek İletilerek tüketilecek bölgeye taşınmış olan enerjiyi, tüketiciye bölgeye taşınmış olan enerjiyi, tüketiciye kadar götüren şebekedir.kadar götüren şebekedir.

10- Ana indirici merkez:10- Ana indirici merkez: Gerek Gerek enterkonnekte şebekeden alınan enerjiyi, enterkonnekte şebekeden alınan enerjiyi, daha küçük seviyeli iletim şebekelerine, daha küçük seviyeli iletim şebekelerine, gerekse iletilerek dağıtım bölgesine gerekse iletilerek dağıtım bölgesine taşınan enerjiyi seçilmiş dağıtım gerilimi taşınan enerjiyi seçilmiş dağıtım gerilimi seviyesine dönüştüren transformatör seviyesine dönüştüren transformatör merkezleridir.merkezleridir.

Genel tanımlarGenel tanımlar

11-11- Ara indirici merkez:Ara indirici merkez: İki veya daha fazla İki veya daha fazla yüksek gerilim seviyesi kullanılan yüksek gerilim seviyesi kullanılan şebekelerde enerjiyi bir yüksek gerilim şebekelerde enerjiyi bir yüksek gerilim seviyesinden diğerine dönüştüren seviyesinden diğerine dönüştüren transformatör merkezleridir.transformatör merkezleridir.

12-12- Dağıtım transformatör merkezi:Dağıtım transformatör merkezi: Yüksek Yüksek gerilimli elektrik enerjisini alçak gerilimli gerilimli elektrik enerjisini alçak gerilimli elektrik enerjisine dönüştüren elektrik enerjisine dönüştüren transformatör merkezleridir.transformatör merkezleridir.

AŞIRI GERİLİMLERE İLİŞKİN AŞIRI GERİLİMLERE İLİŞKİN TANIMLARTANIMLAR

1- Aşırı gerilim:1- Aşırı gerilim: Genellikle kısa Genellikle kısa süreli olarak iletkenler arasında süreli olarak iletkenler arasında ya da iletkenlerle toprak ya da iletkenlerle toprak arasında oluşan, arasında oluşan, işletme işletme geriliminin izin verilen en büyük geriliminin izin verilen en büyük sürekli değerini aşansürekli değerini aşan, fakat , fakat işletme frekansındaişletme frekansında olmayan bir olmayan bir gerilimdir. gerilimdir.

AŞIRI GERİLİMLERE İLİŞKİN AŞIRI GERİLİMLERE İLİŞKİN TANIMLARTANIMLAR

2- İç aşırı gerilim:2- İç aşırı gerilim: Toprak temaslarıToprak temasları, kısa , kısa devreler gibi istenilen ya da istenilmeyen devreler gibi istenilen ya da istenilmeyen bağlama olayları ya da bağlama olayları ya da rezonansrezonans etkileriyle etkileriyle oluşan bir aşırı gerilimdir.oluşan bir aşırı gerilimdir.

3- Dış aşırı gerilim:3- Dış aşırı gerilim: Yıldırımlı havalarınYıldırımlı havaların etkisiyle oluşan bir aşırı gerilimdir.etkisiyle oluşan bir aşırı gerilimdir.

4- Başka şebekelerin etkisi ile oluşan aşırı 4- Başka şebekelerin etkisi ile oluşan aşırı gerilim:gerilim: Başka şebekelerin, sözü edilen Başka şebekelerin, sözü edilen şebekeye etkisi sonucunda oluşan şebekeye etkisi sonucunda oluşan gerilimdir.gerilimdir.

HAVA HATLARINA İLİŞKİN HAVA HATLARINA İLİŞKİN TANIMLARTANIMLAR

1- Hava hattı:1- Hava hattı: Kuvvetli akım iletimini Kuvvetli akım iletimini sağlayan mesnet noktaları, direkler ve sağlayan mesnet noktaları, direkler ve bunların temelleri, yer üstünde çekilmiş bunların temelleri, yer üstünde çekilmiş iletkenler, iletken donanımları, izolatörler, iletkenler, iletken donanımları, izolatörler, izolatör bağlantı elemanları ve izolatör bağlantı elemanları ve topraklamalardan oluşan tesisin tümüdür.topraklamalardan oluşan tesisin tümüdür.

2- İletkenler:2- İletkenler: Gerilim altında olup Gerilim altında olup olmamasına bağlı olmaksızın bir hava olmamasına bağlı olmaksızın bir hava hattının mesnet noktaları arasındaki çıplak hattının mesnet noktaları arasındaki çıplak ya da yalıtılmış örgülü ya da tek tellerdir.ya da yalıtılmış örgülü ya da tek tellerdir.


3- Yalıtılmış hava hattı kabloları:3- Yalıtılmış hava hattı kabloları: Yalıtılmış Yalıtılmış hava hattı kabloları, yalıtılmış faz hava hattı kabloları, yalıtılmış faz iletkenleri ile yalıtılmış ya da yalıtılmamış iletkenleri ile yalıtılmış ya da yalıtılmamış nötr iletkeni birbirine yada taşıyıcı bir tele nötr iletkeni birbirine yada taşıyıcı bir tele bükülerek sarılmış tek telli, sıkıştırılarak bükülerek sarılmış tek telli, sıkıştırılarak yuvarlatılmış çok telli ya da örgülü yuvarlatılmış çok telli ya da örgülü iletkenlerden oluşan kablolardır.iletkenlerden oluşan kablolardır.

4- Demet iletkenler:4- Demet iletkenler: Bir faz iletkeni yerine, Bir faz iletkeni yerine, iki ya da daha çok iletken kullanılan ve iki ya da daha çok iletken kullanılan ve iletkenler arasında hat boyunca yaklaşık iletkenler arasında hat boyunca yaklaşık olarak aynı uzaklık bulunan düzendir.olarak aynı uzaklık bulunan düzendir.


5- Anma kesiti (Nominal kesit):5- Anma kesiti (Nominal kesit): İletkenlerin İletkenlerin standartlarda belirtilen kesit değeridir.standartlarda belirtilen kesit değeridir.

6- Gerçek kesit:6- Gerçek kesit: Örgülü iletkenlerin, yapım Örgülü iletkenlerin, yapım toleransları dikkate alınmaksızın, net kesit toleransları dikkate alınmaksızın, net kesit değerleridir.değerleridir.

7- İletken kopma kuvveti:7- İletken kopma kuvveti: İletkenlerin İletkenlerin hesapla bulunan teorik kopma değerinin hesapla bulunan teorik kopma değerinin %95'i ya da kataloglarda "kopma yükü" %95'i ya da kataloglarda "kopma yükü" olarak belirtilen değerdir.olarak belirtilen değerdir.


8- En büyük çekme gerilmesi:8- En büyük çekme gerilmesi: -5 C'da -5 C'da hesap için esas olan ek yükte ya da en hesap için esas olan ek yükte ya da en küçük ortam sıcaklığında ek yüksüz yahut küçük ortam sıcaklığında ek yüksüz yahut +5 C'da rüzgar yükünde oluşan iletken +5 C'da rüzgar yükünde oluşan iletken gerilmelerinin en büyük yatay bileşenidir.gerilmelerinin en büyük yatay bileşenidir.

9- Yıllık ortalama çekme gerilmesi (EDS: 9- Yıllık ortalama çekme gerilmesi (EDS: Every day stress):Every day stress): Yıllık ortalama sıcaklıkta Yıllık ortalama sıcaklıkta (genellikle + 15 C'da) rüzgarsız durumda (genellikle + 15 C'da) rüzgarsız durumda oluşan, iletken çekme gerilmesinin yatay oluşan, iletken çekme gerilmesinin yatay bileşenidir.bileşenidir.


10- Salgı (sehim):10- Salgı (sehim): İletken ile iletkenin iki İletken ile iletkenin iki askı noktasını birleştiren doğru arasındaki askı noktasını birleştiren doğru arasındaki en büyük düşey uzaklıktır.en büyük düşey uzaklıktır.

11- İletken donanımı:11- İletken donanımı: İletkenle doğrudan İletkenle doğrudan doğruya temasta olan ve iletkenlerin doğruya temasta olan ve iletkenlerin bağlanması, gerilmesi ve taşınmasına bağlanması, gerilmesi ve taşınmasına yarayan parçalardır.yarayan parçalardır.

12- İzolatör bağlantı elemanları:12- İzolatör bağlantı elemanları: İzolatörleri mesnet noktalarına ve iletken İzolatörleri mesnet noktalarına ve iletken donanımlarına, izolatör elemanlarını donanımlarına, izolatör elemanlarını birbirine bağlamaya yarayan parçalardır.birbirine bağlamaya yarayan parçalardır.


13- Direğin yararlı tepe kuvveti:13- Direğin yararlı tepe kuvveti: Direğe Direğe gelen rüzgar yükü dışında, tepeye gelen rüzgar yükü dışında, tepeye indirgenmiş öteki kuvvetlerin izin verilen indirgenmiş öteki kuvvetlerin izin verilen yatay bileşenidir.yatay bileşenidir.

14- Direk açıklığı (menzil):14- Direk açıklığı (menzil): İki komşu direk İki komşu direk arasındaki yatay uzaklıktır.arasındaki yatay uzaklıktır.

15- Rüzgar açıklığı:15- Rüzgar açıklığı: Direğin iki yanındaki Direğin iki yanındaki açıklıkların aritmetik ortalamasıdır.açıklıkların aritmetik ortalamasıdır.

16- Ağırlık açıklığı:16- Ağırlık açıklığı: Direğin iki yanındaki Direğin iki yanındaki iletkenlerin yatay teğetli noktaları iletkenlerin yatay teğetli noktaları arasındaki yatay açıklıktır.arasındaki yatay açıklıktır.

HAVA HATTI ÇEŞİTLERİHAVA HATTI ÇEŞİTLERİ i- Küçük aralıklı hatlar:i- Küçük aralıklı hatlar: Birbirini izleyen iki Birbirini izleyen iki

direk arasındaki açıklık, çıplak iletkenler direk arasındaki açıklık, çıplak iletkenler için 50 m'yi, yalıtılmış iletkenler için 60 için 50 m'yi, yalıtılmış iletkenler için 60 m'yi aşmayan hatlardır.m'yi aşmayan hatlardır.

Not:Not: Küçük aralıklı hatlarda 50 m'den Küçük aralıklı hatlarda 50 m'den büyük açıklıklar: Küçük aralıklı hatlarda en büyük açıklıklar: Küçük aralıklı hatlarda en büyük açıklık olan 50 m'lik aralık ancak büyük açıklık olan 50 m'lik aralık ancak kaçınılmaz nedenlerle arttırılabilir. Küçük kaçınılmaz nedenlerle arttırılabilir. Küçük aralıklı hatlarda topografya durumu aralıklı hatlarda topografya durumu nedeniyle, 50 m'den fazla bir açıklık nedeniyle, 50 m'den fazla bir açıklık gerekirse, bu bölüm büyük aralıklı hatlar gerekirse, bu bölüm büyük aralıklı hatlar gibi işlem görür.gibi işlem görür.

Hava hattı çeşitleriHava hattı çeşitleri

İİ- Büyük aralıklı hatlar:İİ- Büyük aralıklı hatlar: Birbirini izleyen iki direk Birbirini izleyen iki direk arasındaki açıklık, çıplak arasındaki açıklık, çıplak iletkenler için 50 m'yi, iletkenler için 50 m'yi, yalıtılmış iletkenler için 60 yalıtılmış iletkenler için 60 m'yi aşan hatlardır. m'yi aşan hatlardır.

KABLO ŞEBEKELERİ İLE İLGİLİ KABLO ŞEBEKELERİ İLE İLGİLİ TANIMLARTANIMLAR

1- Enerji kabloları:1- Enerji kabloları: Elektrik enerjisinin Elektrik enerjisinin iletilmesi veya dağıtılması için kullanılan, iletilmesi veya dağıtılması için kullanılan, gerektiğinde toprak altına da döşenebilen gerektiğinde toprak altına da döşenebilen yalıtılmış iletkenlerdir.yalıtılmış iletkenlerdir.

2- Ring kablo şebekeleri:2- Ring kablo şebekeleri: Bir indirici Bir indirici merkezin diğer barasında nihayetlenen ve merkezin diğer barasında nihayetlenen ve çoğunlukla bir noktada açık işletilen kablo çoğunlukla bir noktada açık işletilen kablo şebekeleridir.şebekeleridir.

3- İki taraftan beslenen kablo şebekeleri:3- İki taraftan beslenen kablo şebekeleri: Bir indirici merkezin bir başka indirici Bir indirici merkezin bir başka indirici merkezde nihayetlenen ve çoğunlukla bir merkezde nihayetlenen ve çoğunlukla bir noktada açık işletilen kablo şebekeleridir.noktada açık işletilen kablo şebekeleridir.


İKİNCİ BÖLÜM İKİNCİ BÖLÜM Genel HükümlerGenel Hükümler

Kuvvetli akım tesislerinin güvenliğiKuvvetli akım tesislerinin güvenliği

KUVVETLİ AKIM TESİSLERİNİN KUVVETLİ AKIM TESİSLERİNİN GÜVENLİĞİGÜVENLİĞİ

Madde 5 -Madde 5 - Kuvvetli akım tesisleri her türlü Kuvvetli akım tesisleri her türlü işletme durumunda, işletme durumunda, cana ve malacana ve mala herhangi herhangi bir zarar vermeyecek ve tehlike bir zarar vermeyecek ve tehlike oluşturmayacak bir biçimde yapılmalıdır.oluşturmayacak bir biçimde yapılmalıdır.

Herhangi bir kimsenin dikkatsizlikle de olsa Herhangi bir kimsenin dikkatsizlikle de olsa yaklaşabileceği uzaklıktaki kuvvetli akım yaklaşabileceği uzaklıktaki kuvvetli akım tesislerinin gerilim altındaki bölümlerine tesislerinin gerilim altındaki bölümlerine (aktif bölümler) dokunulması olanaksız (aktif bölümler) dokunulması olanaksız olmalıdır ve ilerideki bölümlerde belirtilen olmalıdır ve ilerideki bölümlerde belirtilen emniyet mesafeleri ile koruma önlemleri emniyet mesafeleri ile koruma önlemleri sağlanmalıdır.sağlanmalıdır.

KUVVETLİ AKIM TESİSLERİNİN KUVVETLİ AKIM TESİSLERİNİN GÜVENLİĞİGÜVENLİĞİ

Herhangi bir kimsenin Herhangi bir kimsenin dikkatsizlikle de olsa dikkatsizlikle de olsa yaklaşabileceği uzaklıktaki yaklaşabileceği uzaklıktaki kuvvetli akım tesislerinin gerilim kuvvetli akım tesislerinin gerilim altındaki bölümlerine (aktif altındaki bölümlerine (aktif bölümler) dokunulması olanaksız bölümler) dokunulması olanaksız olmalıdır ve ilerideki bölümlerde olmalıdır ve ilerideki bölümlerde belirtilen emniyet mesafeleri ile belirtilen emniyet mesafeleri ile koruma önlemleri sağlanmalıdır.koruma önlemleri sağlanmalıdır.

ELEKTROMANYETİK ALANLARA KARŞI ELEKTROMANYETİK ALANLARA KARŞI DUYARLI TESİSLERİN GÖZELTİLMESİDUYARLI TESİSLERİN GÖZELTİLMESİ

Madde 6 -Madde 6 - Elektrik tesisleri, Elektrik tesisleri, yakınlarında bulunan yakınlarında bulunan elektromanyetik alanlara karşı elektromanyetik alanlara karşı duyarlı tesislere etkileri, ilgili duyarlı tesislere etkileri, ilgili standartlarda müsaade edilebilir standartlarda müsaade edilebilir sınırlar içinde olacak biçimde sınırlar içinde olacak biçimde yapılmalıdır.yapılmalıdır.

ELEKTROMANYETİK ALANLARA KARŞI ELEKTROMANYETİK ALANLARA KARŞI DUYARLI TESİSLERİN GÖZELTİLMESİDUYARLI TESİSLERİN GÖZELTİLMESİ

Enerji tesislerinin oluşturdukları Enerji tesislerinin oluşturdukları rahatsız edici elektrik ve rahatsız edici elektrik ve manyetik alanlar müsaade edilen manyetik alanlar müsaade edilen sınırlar içinde kalacak şekilde sınırlar içinde kalacak şekilde zayıflatılmalı ve yüksek zayıflatılmalı ve yüksek harmoniklerden temizlenmiş harmoniklerden temizlenmiş olmalıdır.olmalıdır.

DOĞANIN KORUNMASIDOĞANIN KORUNMASI

Madde 7 -Madde 7 - Kuvvetli akım tesislerinin Kuvvetli akım tesislerinin tasarımlanmasında ve yapımında, tasarımlanmasında ve yapımında, teknik ve ekonomik bakımlardan teknik ve ekonomik bakımlardan birbirine çok yakın birkaç çözümün birbirine çok yakın birkaç çözümün bulunması durumunda, bunlar bulunması durumunda, bunlar arasından arasından doğaya en az zarar veren doğaya en az zarar veren çözümçözüm seçilmelidir. seçilmelidir.


ÜÇÜNCÜ BÖLÜM :ÜÇÜNCÜ BÖLÜM :

Topraklamalar, Topraklamalar,

Koruma Yöntemleri, Koruma Yöntemleri,

Sigorta, Sigorta,

Minyatür Kesici ve Minyatür Kesici ve KesicilerKesiciler

TOPRAKLAMALAR VE KORUMA TOPRAKLAMALAR VE KORUMA YÖNTEMLERİ YÖNTEMLERİ

Madde 8-a)Madde 8-a)Topraklamalar ve Topraklamalar ve endirekt temasa karşı diğer endirekt temasa karşı diğer koruma yöntemleri:koruma yöntemleri:

Elektrik Tesislerinde Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği Topraklamalar Yönetmeliği hükümleri uygulanır. hükümleri uygulanır.

Elektrik İç Tesisleri Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği'nde belirtilen ilgili Yönetmeliği'nde belirtilen ilgili hükümler de göz önüne alınır.hükümler de göz önüne alınır.

TOPRAKLAMALAR VE KORUMA TOPRAKLAMALAR VE KORUMA YÖNTEMLERİYÖNTEMLERİ

b-Aşırı gerilimlerin oluşmasını önlemek veya b-Aşırı gerilimlerin oluşmasını önlemek veya aşırı gerilimleri zayıflatmak için alınacak aşırı gerilimleri zayıflatmak için alınacak önlemler:önlemler:

1- İç aşırı gerilimlerde:1.1)1- İç aşırı gerilimlerde:1.1) Toprak teması Toprak teması sonucunda oluşacak aşırı gerilimlere karşı sonucunda oluşacak aşırı gerilimlere karşı alınacak önlemler: 3 amperden küçük alınacak önlemler: 3 amperden küçük kapasitif toprak temas akımlarında ark, kapasitif toprak temas akımlarında ark, özel bir önlem alınmadan kendi kendine özel bir önlem alınmadan kendi kendine söner. Toprak temas akımının daha büyük söner. Toprak temas akımının daha büyük değerlerinde şebekenin yıldız noktası değerlerinde şebekenin yıldız noktası aşağıda belirtildiği gibi topraklanmalıdır. aşağıda belirtildiği gibi topraklanmalıdır.

Topraklamalar ve koruma Topraklamalar ve koruma yöntemleriyöntemleri

İ- Söndürme bobini üzerinden İ- Söndürme bobini üzerinden topraklama:topraklama: Uygun değerli bir Uygun değerli bir reaktans bobini ile temas reaktans bobini ile temas noktasındaki akımın kalıcı akım noktasındaki akımın kalıcı akım değerine düşmesi ve arkın sönmesi değerine düşmesi ve arkın sönmesi sağlanmalıdır. Geniş şebekelerde sağlanmalıdır. Geniş şebekelerde kalıcı akım, arkın sönmeyeceği kadar kalıcı akım, arkın sönmeyeceği kadar büyükse şebekeyi bölerek sönme büyükse şebekeyi bölerek sönme sağlanmalıdır. sağlanmalıdır.

Topraklamalar ve koruma Topraklamalar ve koruma yöntemleriyöntemleri

İİ- Dirençsiz ya da küçük bir omik ya da İİ- Dirençsiz ya da küçük bir omik ya da reaktif direnç üzerinden topraklama:reaktif direnç üzerinden topraklama: Bu durumda ark otomatik tekrar Bu durumda ark otomatik tekrar kapama ile söndürülebilir. Bu yöntem kapama ile söndürülebilir. Bu yöntem hava hatlarında kullanılır. Kablolu hava hatlarında kullanılır. Kablolu şebekelerde tekrar kapama rölesi şebekelerde tekrar kapama rölesi kullanılmaz ve tekrar kapama kullanılmaz ve tekrar kapama yapılmamalıdır. yapılmamalıdır.


2- Bağlama olayları sonucunda oluşacak aşırı 2- Bağlama olayları sonucunda oluşacak aşırı gerilimlere karşı alınacak önlemler:gerilimlere karşı alınacak önlemler:

i) Bu konuda bağlama tekniği ile ilgili i) Bu konuda bağlama tekniği ile ilgili olarak aşağıdaki önlemler alınabilir:olarak aşağıdaki önlemler alınabilir:

Boşta çalışan transformatörlerin Boşta çalışan transformatörlerin devrelerinin aynı anda iki taraftan devrelerinin aynı anda iki taraftan kesilmesi önlenmelidir.kesilmesi önlenmelidir.

Transformatörler ile reaktans bobinlerinde Transformatörler ile reaktans bobinlerinde olduğu gibi seri bağlı endüktif dirençler, olduğu gibi seri bağlı endüktif dirençler, kısa devre durumu dışında hep birlikte kısa devre durumu dışında hep birlikte devre dışı edilmemeli, ayrı ayrı devreden devre dışı edilmemeli, ayrı ayrı devreden çıkarılmalıdır.çıkarılmalıdır.


İİ-İİ- Bağlama olayları sonucunda Bağlama olayları sonucunda oluşacak aşırı gerilimleri oluşacak aşırı gerilimleri küçültmek için en uygun önlem, küçültmek için en uygun önlem, transformatörlerin yıldız transformatörlerin yıldız noktalarını dirençsiz olarak ya da noktalarını dirençsiz olarak ya da küçük omik dirençler üzerinden küçük omik dirençler üzerinden topraklamaktır. topraklamaktır.


İİİİİİ- İstenilerek ya da kendiliğinden olan açma - İstenilerek ya da kendiliğinden olan açma ve kapamalar sonucunda oluşan aşırı ve kapamalar sonucunda oluşan aşırı gerilimler kesici, ayırıcı ve sigortalarda gerilimler kesici, ayırıcı ve sigortalarda alınacak yapımsal (konstrüktif) önlemlerle alınacak yapımsal (konstrüktif) önlemlerle de küçültülebilir. Aşırı gerilimler, de küçültülebilir. Aşırı gerilimler, örneğin örneğin akımların sıfırdan geçme anında kesilmesiakımların sıfırdan geçme anında kesilmesi, , kontaklar arasında tekrar atlamaların kontaklar arasında tekrar atlamaların önlenmesi ya da devre açılır veya önlenmesi ya da devre açılır veya kapatılırken kapatılırken uygun dirençlerinuygun dirençlerin bağlanmasıyla küçültülebilir. bağlanmasıyla küçültülebilir.

Rezonans olayları sonucunda Rezonans olayları sonucunda oluşan aşırı gerilimlere karşı oluşan aşırı gerilimlere karşı

alınacak önlemleralınacak önlemler

i-i- Yıldız noktası dirençsiz topraklanan Yıldız noktası dirençsiz topraklanan şebekelerde şebekelerde rezonansrezonans olayları olayları oluşmaz.oluşmaz.

İİ-İİ- İletken kopması sonucunda İletken kopması sonucunda rezonans olayı nedeniyle oluşan aşırı rezonans olayı nedeniyle oluşan aşırı gerilimler kopma noktası şebekeden gerilimler kopma noktası şebekeden iki taraflı beslenerek (çift hat ya da iki taraflı beslenerek (çift hat ya da kapalı ring hattı gibi) önlenir.kapalı ring hattı gibi) önlenir.


İİİ-İİİ- Yeraltı kablolu şebekelerde, Yeraltı kablolu şebekelerde, uygulanabildiğinde iç aşırı gerilimlere uygulanabildiğinde iç aşırı gerilimlere karşı karşı parafudrparafudr veya arktan dolayı veya arktan dolayı zarar oluşmayacak yerlerde zarar oluşmayacak yerlerde eklatöreklatör kullanılması tavsiye edilir.kullanılması tavsiye edilir.

Sigorta, minyatür kesici ve Sigorta, minyatür kesici ve kesicilerkesiciler

Madde 9Madde 9 - Tesislerdeki elektrik - Tesislerdeki elektrik donanımlarının aşırı akımlara karşı donanımlarının aşırı akımlara karşı korunması genel kural olarak korunması genel kural olarak sigortalarla ya da kesicilerle sigortalarla ya da kesicilerle yapılacaktır. yapılacaktır.

en büyük kısa devre akımını en büyük kısa devre akımını güvenlikle kesebilecek değerde güvenlikle kesebilecek değerde seçilmelidir. seçilmelidir.

Aşırı akımlara karşı koruma düzeni, Aşırı akımlara karşı koruma düzeni, arıza olduğunda tehlike altında kalan arıza olduğunda tehlike altında kalan iletkenlerin akımının kesilmesini iletkenlerin akımının kesilmesini sağlayacak biçimde yerleştirilmelidir. sağlayacak biçimde yerleştirilmelidir.

Sigorta, minyatür kesici ve Sigorta, minyatür kesici ve kesicilerkesiciler

Buna karşılık topraklanmış Buna karşılık topraklanmış sistemlerde, aşırı akımlara karşı sistemlerde, aşırı akımlara karşı koruma düzeninin çalışması sırasında koruma düzeninin çalışması sırasında topraklama tesisleri sistemden topraklama tesisleri sistemden ayrılmamalı; topraklama tesisleri ayrılmamalı; topraklama tesisleri direnci yükseltilmemelidir.direnci yükseltilmemelidir.

Bu tip aygıtların kabul görmüş, Bu tip aygıtların kabul görmüş, tarafsız (akredite edilmiş) tarafsız (akredite edilmiş) laboratuvarlardan alınmış bütün tip laboratuvarlardan alınmış bütün tip deney raporlarının bulunması deney raporlarının bulunması gereklidir.gereklidir.

ELEKTRİK KUVVETLİ AKIMELEKTRİK KUVVETLİ AKIMTESİSLERİ YÖNETMELİĞİ TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMDÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Kuvvetli Akım Elektrik Kuvvetli Akım Elektrik

AygıtlarıAygıtları

Aygıtların ark ve kıvılcımlardan Aygıtların ark ve kıvılcımlardan korunmasıkorunması

Madde 10Madde 10 - Kuvvetli akım elektrik aygıtları, - Kuvvetli akım elektrik aygıtları, kullanılmaları ya da işletilmeleri sırasında kullanılmaları ya da işletilmeleri sırasında oluşacak ark ve kıvılcımlar, insanlar ve oluşacak ark ve kıvılcımlar, insanlar ve eşyalar için tehlikeli olmayacak biçimde eşyalar için tehlikeli olmayacak biçimde yapılmalı ya da düzenlenmelidir. yapılmalı ya da düzenlenmelidir.

Yangın tehlikesi bulunan yerlerdeki sigortalı Yangın tehlikesi bulunan yerlerdeki sigortalı ayırıcılarda oluşabilecek arkların yaratacağı ayırıcılarda oluşabilecek arkların yaratacağı yangın tehlikesini en aza indirmek üzere, bu yangın tehlikesini en aza indirmek üzere, bu tip ayırıcıların bulunduğu direklerin altına tip ayırıcıların bulunduğu direklerin altına 10 cm. kalınlığında ve 3 metre yarı çapında 10 cm. kalınlığında ve 3 metre yarı çapında bir bölgeye mıcır dökülecek veya grobeton bir bölgeye mıcır dökülecek veya grobeton atılacaktır.atılacaktır.

Aygıtların sürekli yük altında Aygıtların sürekli yük altında ısınmasıısınması

Madde 11Madde 11 - Kuvvetli akım elektrik aygıtları - Kuvvetli akım elektrik aygıtları ve bunların bağlantı elemanları, anma akımı ve bunların bağlantı elemanları, anma akımı ile sürekli yüklenmeleri durumunda ilgili ile sürekli yüklenmeleri durumunda ilgili standartlarda yer alan sıcaklık artışı standartlarda yer alan sıcaklık artışı deneylerinde belirtilen en fazla sıcaklık deneylerinde belirtilen en fazla sıcaklık artışlarını aşmayacak biçimde yapılmalı ve artışlarını aşmayacak biçimde yapılmalı ve düzenlenmelidir.düzenlenmelidir.

Kendileri için zararlı olmamakla birlikte, Kendileri için zararlı olmamakla birlikte, öteki aygıtlara geçtiğinde tehlikeli öteki aygıtlara geçtiğinde tehlikeli olabilecek yüksek sıcaklık oluşan aygıtlar, olabilecek yüksek sıcaklık oluşan aygıtlar, civarındaki yanabilen gereçler için yanma civarındaki yanabilen gereçler için yanma tehlikesi yaratmayacak biçimde yapılmalı ve tehlikesi yaratmayacak biçimde yapılmalı ve düzenlenmelidir.düzenlenmelidir.

Aygıtların gerilim altındaki Aygıtların gerilim altındaki bölümlerinin yalıtılmasıbölümlerinin yalıtılması

Madde 12Madde 12 - Kuvvetli akım - Kuvvetli akım elektrik aygıtlarının gerilim elektrik aygıtlarının gerilim altındaki bölümleri işletme altındaki bölümleri işletme gerilimi ve yerel koşullar göz gerilimi ve yerel koşullar göz önüne alınarak toprağa karşı ve önüne alınarak toprağa karşı ve kendi aralarında güvenli ve kendi aralarında güvenli ve sürekli bir biçimde yalıtılmalıdır.sürekli bir biçimde yalıtılmalıdır.

Aygıtların koruyucu kutularıAygıtların koruyucu kutuları

Madde 13Madde 13 - Kuvvetli akım elektrik - Kuvvetli akım elektrik aygıtlarının gerilim altındaki bölümlerine aygıtlarının gerilim altındaki bölümlerine rastgele dokunmayı önlemek için yapılan rastgele dokunmayı önlemek için yapılan kutular, bir arıza anında oluşabilecek iç ve kutular, bir arıza anında oluşabilecek iç ve dışarıdan gelebilecek mekanik zorlamalara dışarıdan gelebilecek mekanik zorlamalara karşı dayanıklı ve aygıtta ark oluşsa bile karşı dayanıklı ve aygıtta ark oluşsa bile tehlikesiz bir manevra yapılabilecek biçimde tehlikesiz bir manevra yapılabilecek biçimde olmalıdır.olmalıdır.

Bu koruyucu kutular aygıtın bulunduğu Bu koruyucu kutular aygıtın bulunduğu yerin koşullarına uygun koruma derecesine yerin koşullarına uygun koruma derecesine sahip olmalıdır. Koruma derecelerinin sahip olmalıdır. Koruma derecelerinin tanımı, ilgili standartlarda belirtildiği tanımı, ilgili standartlarda belirtildiği gibidir.gibidir.

Burada kutu kelimesi mahfaza anlamında Burada kutu kelimesi mahfaza anlamında kullanılmaktadır.kullanılmaktadır.

Aygıtların koruyucu kutularıAygıtların koruyucu kutuları

Bu koruyucu kutular aygıtın Bu koruyucu kutular aygıtın bulunduğu yerin koşullarına bulunduğu yerin koşullarına uygun koruma derecesine sahip uygun koruma derecesine sahip olmalıdır. Koruma derecelerinin olmalıdır. Koruma derecelerinin tanımı, ilgili standartlarda tanımı, ilgili standartlarda belirtildiği gibidir.belirtildiği gibidir.

Burada kutu kelimesi mahfaza Burada kutu kelimesi mahfaza anlamında kullanılmaktadır.anlamında kullanılmaktadır.

Aygıtların düzenlenmesiAygıtların düzenlenmesi

Madde 14Madde 14 - İşletme sırasında üzerinde manevra - İşletme sırasında üzerinde manevra yapılacak aygıtlar ve okunacak ölçü aletleri kolayca yapılacak aygıtlar ve okunacak ölçü aletleri kolayca ve tehlikesizce ulaşılabilen yerlere konulacak ve ve tehlikesizce ulaşılabilen yerlere konulacak ve kullanışlı olacaklardır.kullanışlı olacaklardır.

Bağlama tesislerinde kullanılacak olan elle ya da Bağlama tesislerinde kullanılacak olan elle ya da yalıtkan pensler ve benzer aletlerle kumanda edilen yalıtkan pensler ve benzer aletlerle kumanda edilen sigortalar, ayırıcılar ve kesicilerin kumanda kollarının sigortalar, ayırıcılar ve kesicilerin kumanda kollarının tutma noktaları, uygun bir yüksekliğe tutma noktaları, uygun bir yüksekliğe yerleştirilecektir. Ancak bu yükseklik, manevra yerleştirilecektir. Ancak bu yükseklik, manevra sırasında basılan zeminden en az 50 cm. ve en fazla sırasında basılan zeminden en az 50 cm. ve en fazla 170 cm. yükseklikte olacaktır.170 cm. yükseklikte olacaktır.

Açıktaki tesislerde bu yükseklik gerektiği kadar Açıktaki tesislerde bu yükseklik gerektiği kadar arttırılabilir.arttırılabilir.

Aygıtların kumanda düzenleriAygıtların kumanda düzenleri

Madde 15Madde 15 - Elektrik aygıtlarının kumanda - Elektrik aygıtlarının kumanda bölümleri, kullanma sırasında oluşabilecek bölümleri, kullanma sırasında oluşabilecek dış ve arıza halinde ise iç zorlamalara zararlı dış ve arıza halinde ise iç zorlamalara zararlı bir biçim değişikliği olmaksızın ilgili bir biçim değişikliği olmaksızın ilgili standartta belirtildiği şekilde dayanmalıdır. standartta belirtildiği şekilde dayanmalıdır. Bunlar ayrıca, arıza durumunda gerilim Bunlar ayrıca, arıza durumunda gerilim altındaki bölümlere dokunmayacak biçimde altındaki bölümlere dokunmayacak biçimde düzenlenmelidir.düzenlenmelidir.

Taşıma organlarına ilişkin kollar, tel halatlar Taşıma organlarına ilişkin kollar, tel halatlar ve zincirler kopma halinde gerilim altında ve zincirler kopma halinde gerilim altında bulunan tesis bölümlerine dokunmayacak bulunan tesis bölümlerine dokunmayacak biçimde düzenlenmeli ve korunmalıdır.biçimde düzenlenmeli ve korunmalıdır.

Kesici, ayırıcı ve yük Kesici, ayırıcı ve yük ayırıcılarının konumlarıayırıcılarının konumları

Madde 16Madde 16 - Kesiciler ve ayırıcılar açık - Kesiciler ve ayırıcılar açık konumlarında her türlü hava konumlarında her türlü hava koşullarında, devreyi tam ve güvenli koşullarında, devreyi tam ve güvenli bir biçimde ayırmış olmalıdır. Burada bir biçimde ayırmış olmalıdır. Burada ana kontakların konumlarının gözle ana kontakların konumlarının gözle görülmesi şart değildir.görülmesi şart değildir.

Bu aygıtların açık ve kapalı konumları Bu aygıtların açık ve kapalı konumları güvenli bir düzenle konum göstergesi güvenli bir düzenle konum göstergesi ile fark edilmelidir.ile fark edilmelidir.

Özellikle son konumlar yanılmaya yer Özellikle son konumlar yanılmaya yer vermeyecek biçimde işaretlenmelidir.vermeyecek biçimde işaretlenmelidir.

Yardımcı akım devrelerinin aşırı Yardımcı akım devrelerinin aşırı akımlara karşı korunmasıakımlara karşı korunması

Madde 17Madde 17 - Ana otomatik aygıtları - Ana otomatik aygıtları yardımcı bir akımla çalıştıran açma yardımcı bir akımla çalıştıran açma elektromıknatısları, röleler vb. elektromıknatısları, röleler vb. yardımcı aygıtların akım devrelerine yardımcı aygıtların akım devrelerine genel kural olarak sigorta genel kural olarak sigorta konulmamalıdır. İşletme tekniği konulmamalıdır. İşletme tekniği bakımından kullanımları gerekli bakımından kullanımları gerekli olursa bu devreler ve sigortalar olursa bu devreler ve sigortalar yardımcı akımın birkaç katını sürekli yardımcı akımın birkaç katını sürekli olarak taşıyabilmelidir.olarak taşıyabilmelidir.

Aygıtların koruma Aygıtların koruma topraklamasına bağlanmasıtopraklamasına bağlanması

Madde 18Madde 18 - Kuvvetli akımla - Kuvvetli akımla çalışan metal gövdeli elektrik çalışan metal gövdeli elektrik aygıtlarını ve koruyucu kutularını aygıtlarını ve koruyucu kutularını topraklama iletkenine bağlamak topraklama iletkenine bağlamak için bir düzen bulunmalıdır.için bir düzen bulunmalıdır.

Aygıtlar üzerindeki yazılarAygıtlar üzerindeki yazılar

Aygıtlar üzerindeki yazılarAygıtlar üzerindeki yazılar

Madde 19Madde 19 - Bütün kuvvetli akım - Bütün kuvvetli akım aygıtları, ölçü transformatörleri, ölçü aygıtları, ölçü transformatörleri, ölçü aletleri ve sigortalarla birlikte tüm aletleri ve sigortalarla birlikte tüm devre kesme aygıtları üzerinde, devre kesme aygıtları üzerinde, bunların ilgili standartlarda belirtilen bunların ilgili standartlarda belirtilen işaretleme bilgilerini açık olarak işaretleme bilgilerini açık olarak gösteren silinmez ve bozulmaz, gösteren silinmez ve bozulmaz, kolayca görülebilen ve anlaşılabilen kolayca görülebilen ve anlaşılabilen yazılar ya da işaretler bulunmalıdır.yazılar ya da işaretler bulunmalıdır.


BEŞİNCİ BÖLÜMBEŞİNCİ BÖLÜM

Tesislerin düzenlenmesiTesislerin düzenlenmesi

Tesislerin düzenlenmesiTesislerin düzenlenmesi Madde 20Madde 20 - Tesisler gerek işletme, gerekse - Tesisler gerek işletme, gerekse

onarım ve bakım için kısa sürede çabuk ve onarım ve bakım için kısa sürede çabuk ve güvenle izlenebilecek biçimde açık olarak güvenle izlenebilecek biçimde açık olarak düzenlenmelidir. Bütün önemli tesis düzenlenmelidir. Bütün önemli tesis bölümlerine ve aygıtlara kolayca bölümlerine ve aygıtlara kolayca ulaşılabilmeli, bunlar zorluk çekilmeden ulaşılabilmeli, bunlar zorluk çekilmeden yerlerine konulabilmeli ya da yerlerinden yerlerine konulabilmeli ya da yerlerinden çıkarılabilmelidir. Aynı tesiste değişik çıkarılabilmelidir. Aynı tesiste değişik gerilim ve akım türleri bulunursa bunlarla gerilim ve akım türleri bulunursa bunlarla ilgili tesis bölümleri olabildiğince ayrı ilgili tesis bölümleri olabildiğince ayrı gruplar halinde toplanmalı ve yer gruplar halinde toplanmalı ve yer bakımından da birbirinden ayrılmalıdır.bakımından da birbirinden ayrılmalıdır.

Tesislerin düzenlenmesiTesislerin düzenlenmesi Tesisler arıza, onarım ve bakım nedeniyle Tesisler arıza, onarım ve bakım nedeniyle

çeşitli bölümlerin devre dışı olması çeşitli bölümlerin devre dışı olması durumunda da işletmenin olabildiğince durumunda da işletmenin olabildiğince kesintisiz sürebileceği biçimde bölümlere kesintisiz sürebileceği biçimde bölümlere ayrılarak düzenlenmelidir. Devre dışı edilen ayrılarak düzenlenmelidir. Devre dışı edilen tesis bölümleri ya da aygıtlar uygun ve tesis bölümleri ya da aygıtlar uygun ve kolayca görülebilecek ayırma düzenleri ile kolayca görülebilecek ayırma düzenleri ile gerilimsiz duruma getirilebilmelidir.gerilimsiz duruma getirilebilmelidir.

Tesisler yapılırken, gelecekteki Tesisler yapılırken, gelecekteki genişlemeler ve yapım işleri sırasında genişlemeler ve yapım işleri sırasında işletmenin süreceği göz önünde işletmenin süreceği göz önünde bulundurulmalıdır.bulundurulmalıdır.

Uyarma levhalarıUyarma levhaları

Madde 21Madde 21 - Çeşitli yerlere ve tesis - Çeşitli yerlere ve tesis bölümlerine, görevlilerin makineler, aygıtlar bölümlerine, görevlilerin makineler, aygıtlar ve iletkenlerin ne işe yaradığını açıkça ve iletkenlerin ne işe yaradığını açıkça anlayabileceği biçimde bozulmaz türden anlayabileceği biçimde bozulmaz türden yazı, işaret ve şemalar konulmalıdır.yazı, işaret ve şemalar konulmalıdır.

Ayrıca elektrik tesislerinde uygun yerlere Ayrıca elektrik tesislerinde uygun yerlere aşağıdaki levhalar asılmalıdır:aşağıdaki levhalar asılmalıdır:

1) Elektrik akımının neden olduğu kazalarda 1) Elektrik akımının neden olduğu kazalarda yapılacak ilk yardımla ilgili yönergeler,yapılacak ilk yardımla ilgili yönergeler,

2) Tesisin bağlama şeması,2) Tesisin bağlama şeması, 3) Tesisin işletilmesi sırasında alınması 3) Tesisin işletilmesi sırasında alınması

gereken özel önlemlerle ilgili kısa yönerge.gereken özel önlemlerle ilgili kısa yönerge.

Yanabilen gereçlerYanabilen gereçler

Madde 22Madde 22 - Yanabilen gereçler, yangın ve duman - Yanabilen gereçler, yangın ve duman tehlikesi oluşturmayacak biçimde düzenlenerek ya tehlikesi oluşturmayacak biçimde düzenlenerek ya da yanmayan bir örtü ile kaplanarak kullanılabilir. da yanmayan bir örtü ile kaplanarak kullanılabilir. Elektrik tesisleri içinde tesise bitişik konut vb. gibi Elektrik tesisleri içinde tesise bitişik konut vb. gibi bölümler dışında, ağaçtan yapılmış gereç bölümler dışında, ağaçtan yapılmış gereç kullanılmaz.kullanılmaz.

Konutlarda ve başka işler için kullanılan yapılarda Konutlarda ve başka işler için kullanılan yapılarda özellikle yağlı transformatörün bulunduğu bölümler özellikle yağlı transformatörün bulunduğu bölümler öteki yapı bölümlerinden ateşe dayanıklı ve öteki yapı bölümlerinden ateşe dayanıklı ve çıkabilecek bir yangının yayılması önlenecek biçimde çıkabilecek bir yangının yayılması önlenecek biçimde ayrılmalıdır. Tüm kapılar mahal dışına açılacak yönde ayrılmalıdır. Tüm kapılar mahal dışına açılacak yönde ve çelik saçtan yapılmalıdır ve transformatörlerin iç ve çelik saçtan yapılmalıdır ve transformatörlerin iç arızalarına karşı hızla etkili olan koruma düzenleri arızalarına karşı hızla etkili olan koruma düzenleri kullanılmalıdır.kullanılmalıdır.

AydınlatmaAydınlatma

Madde 23Madde 23 - Bütün tesis bölümleri - Bütün tesis bölümleri olabildiğince gün ışığı ile iyi biçimde olabildiğince gün ışığı ile iyi biçimde aydınlatılmalıdır. Ayrıca bu bölümlere aydınlatılmalıdır. Ayrıca bu bölümlere yeterli ve düzgün dağılımlı elektrik yeterli ve düzgün dağılımlı elektrik aydınlatma tesisi yapılmalıdır. aydınlatma tesisi yapılmalıdır. Elektrik aydınlatma tesisinden Elektrik aydınlatma tesisinden yararlanılamayan durumlarda yararlanılamayan durumlarda manevra ve denetleme yerlerinde manevra ve denetleme yerlerinde tehlikesizce dolaşabilmek ve gerekli tehlikesizce dolaşabilmek ve gerekli çalışmaları yapabilmek için özel çalışmaları yapabilmek için özel aydınlatma tesisleri kurulmalıdır.aydınlatma tesisleri kurulmalıdır.

AydınlatmaAydınlatma

Yapılan aydınlatma tesisi, YG. hücreleri ve Yapılan aydınlatma tesisi, YG. hücreleri ve AG pano odalarında en az 250 Iux, AG pano odalarında en az 250 Iux, transformatör odalarında en az 150 Iux transformatör odalarında en az 150 Iux aydınlık düzeyini sağlamalıdır. aydınlık düzeyini sağlamalıdır. Transformatör merkezlerinde her bir Transformatör merkezlerinde her bir mahalde yeterli sayıda (en az bir adet) mahalde yeterli sayıda (en az bir adet) akümülatörlü acil durum lambası veya akümülatörlü acil durum lambası veya yeterli kapasitede akümülatör var ise yeterli kapasitede akümülatör var ise aküden beslenen aydınlatma lambaları aküden beslenen aydınlatma lambaları bulunmalıdır. Söz konusu lambalar sürekli bulunmalıdır. Söz konusu lambalar sürekli insan bulunan yerlerde enerji kesintilerinde insan bulunan yerlerde enerji kesintilerinde otomatik devreye girecek şekilde otomatik devreye girecek şekilde yapılmalıdır. Diğer yerlerde lambalar uygun yapılmalıdır. Diğer yerlerde lambalar uygun bir tedbirle manuel olarak yanmalıdır.bir tedbirle manuel olarak yanmalıdır.

Döşemelerin yapılışıDöşemelerin yapılışı

Madde 24Madde 24 - Hareket eden makine parçaları - Hareket eden makine parçaları ve gerilim altındaki tesis bölümlerinin ve gerilim altındaki tesis bölümlerinin yakınındaki döşemeler, insanların kaymasını yakınındaki döşemeler, insanların kaymasını ve tökezlemesini önleyecek biçimde ve tökezlemesini önleyecek biçimde yapılmalıdır. Bu olamıyorsa gerilim altında yapılmalıdır. Bu olamıyorsa gerilim altında olan ya da hareket eden tesis bölümlerine olan ya da hareket eden tesis bölümlerine dokunmayı önlemek için ayrıca koruyucu dokunmayı önlemek için ayrıca koruyucu önlemler alınmalıdır. Yüzey kaplamaları önlemler alınmalıdır. Yüzey kaplamaları tozlanmaya neden olmayacak tozlanmaya neden olmayacak malzemelerden yapılmalıdır. Döşemede malzemelerden yapılmalıdır. Döşemede bulunan yüksek gerilim kanallarının bulunan yüksek gerilim kanallarının kapakları herhangi bir arıza sırasında oluşan kapakları herhangi bir arıza sırasında oluşan iç basınçla yerlerinden fırlamayacak şekilde iç basınçla yerlerinden fırlamayacak şekilde monte edilmelidir.monte edilmelidir.

Y G tesisleri başka işler için Y G tesisleri başka işler için kullanılmayacakkullanılmayacak

Madde 25Madde 25 - Y G tesislerine - Y G tesislerine ayrılan ve işletilmekte olan ayrılan ve işletilmekte olan yerler, güvenlik için gerekli olan yerler, güvenlik için gerekli olan (manevra çubuğu, izole eldiven (manevra çubuğu, izole eldiven vb.) gereçlerden başka eşyaları vb.) gereçlerden başka eşyaları depolamak için ya da başka bir depolamak için ya da başka bir amaçla kullanılamaz.amaçla kullanılamaz.

İşletme ve bakım aygıtlarıİşletme ve bakım aygıtları

Madde 26Madde 26 - İşletmede kullanılan (Manevra - İşletmede kullanılan (Manevra çubukları, sigorta pensleri, yalıtkan çubukları, sigorta pensleri, yalıtkan eldivenler, yalıtkan sehpalar gibi) bütün eldivenler, yalıtkan sehpalar gibi) bütün araçlar standardında belirtildiği sürelerde, araçlar standardında belirtildiği sürelerde, yoksa imalatçının öngördüğü sürelerde yoksa imalatçının öngördüğü sürelerde denetlenip bakım ve onarım altında denetlenip bakım ve onarım altında bulundurulmalıdır. Bu denetlemeler kalıcı bulundurulmalıdır. Bu denetlemeler kalıcı bir şekilde kayıt edilmelidir.bir şekilde kayıt edilmelidir.

Bir tesis bölümünde çeşitli büyüklükte Bir tesis bölümünde çeşitli büyüklükte gerilimler bulunuyorsa, yanlışlıkları önlemek gerilimler bulunuyorsa, yanlışlıkları önlemek için bu gibi aletlerin en yüksek gerilime için bu gibi aletlerin en yüksek gerilime göre yapılmış olanı kullanılmalıdır.göre yapılmış olanı kullanılmalıdır.

Bakım ve onarımBakım ve onarım

Madde 27Madde 27 - Tesislerin ve - Tesislerin ve aygıtların teknik belgelerinde aygıtların teknik belgelerinde belirtilen aralıklarda bakım ve belirtilen aralıklarda bakım ve onarımları yapılmalıdır. Yapılan onarımları yapılmalıdır. Yapılan bakım ve onarımlar kalıcı bir bakım ve onarımlar kalıcı bir şekilde kaydedilmelidir.şekilde kaydedilmelidir.

Elektrik işletme aygıtlarının Elektrik işletme aygıtlarının yerleştirilmesi ve korunmasıyerleştirilmesi ve korunması

Madde 28Madde 28 - Elektrik işletme aygıtlarının - Elektrik işletme aygıtlarının işletme, bakım ve onarımları tehlikesizce işletme, bakım ve onarımları tehlikesizce yapılabilecek biçimde yerleştirilmelidir. yapılabilecek biçimde yerleştirilmelidir. İşletme görevlilerinin çalışırken üzerinde İşletme görevlilerinin çalışırken üzerinde durduğu yerler ve geçitler her zaman boş durduğu yerler ve geçitler her zaman boş bırakılmalıdır.bırakılmalıdır.

Elektrik işletme aygıtları ve koruma Elektrik işletme aygıtları ve koruma düzenleri, aralarında 250 volt'dan fazla düzenleri, aralarında 250 volt'dan fazla gerilim bulunan bölümlere aynı anda ve gerilim bulunan bölümlere aynı anda ve rastgele dokunulmasını önleyecek biçimde rastgele dokunulmasını önleyecek biçimde tesis edilmelidir.tesis edilmelidir.

Elektrik işletme aygıtlarında yangın Elektrik işletme aygıtlarında yangın çıkması ve yayılması uygun düzenlerle çıkması ve yayılması uygun düzenlerle olabildiğince önlenmelidir.olabildiğince önlenmelidir.

Yalıtılmış YG işletme aygıtlarında Yalıtılmış YG işletme aygıtlarında AG’li bölümlerAG’li bölümler

Madde 29Madde 29 - Toprağa karşı yalıtılmış olarak - Toprağa karşı yalıtılmış olarak kurulan YG’li makine ve aletlerle temasta kurulan YG’li makine ve aletlerle temasta bulunan alçak gerilimli devreler, gördükleri bulunan alçak gerilimli devreler, gördükleri iş ve düzenlenmeleri bakımından YG’li tesis iş ve düzenlenmeleri bakımından YG’li tesis bölümleri gibi işlem görmelidir.bölümleri gibi işlem görmelidir.

Bu madde özellikle doğru akımlı seri Bu madde özellikle doğru akımlı seri makinelere, doğrultmaçlara (redresörlere), makinelere, doğrultmaçlara (redresörlere), sığaçlara (kondansatörler) vb. uygulanır. sığaçlara (kondansatörler) vb. uygulanır. Toprağa karşı yalıtılmış olarak kurulan Toprağa karşı yalıtılmış olarak kurulan makinelerin yakınında çalışırken, özellikle makinelerin yakınında çalışırken, özellikle taşınılabilir el lambaları, bükülgen kablolar, taşınılabilir el lambaları, bükülgen kablolar, vinç zincirleri vb.'nin elle kullanılmasında vinç zincirleri vb.'nin elle kullanılmasında dikkatli olunmalıdır.dikkatli olunmalıdır.

Akümülatörler ve bulunduğu Akümülatörler ve bulunduğu yerlerin havalandırılmasıyerlerin havalandırılması

Madde 30Madde 30 - Akümülatörlerin kullanılması - Akümülatörlerin kullanılması gerektiğinde bakım gerektirmeyen veya gerektiğinde bakım gerektirmeyen veya kuru tip aküler olması zorunludur. Akülerin kuru tip aküler olması zorunludur. Akülerin kapasiteleri, besledikleri tüketicilere kapasiteleri, besledikleri tüketicilere işletmenin gereği olan süre kadar işletmenin gereği olan süre kadar yetebilecek şekilde olmalıdır.yetebilecek şekilde olmalıdır.

Kuru tip akülerin kullanıldığı yerlerde Kuru tip akülerin kullanıldığı yerlerde havalandırma için ek bir önlem alınmasına havalandırma için ek bir önlem alınmasına gerek yoktur ve ayrıca akü odası gerek yoktur ve ayrıca akü odası bulundurulması gerekmez. Mevcut kurşun bulundurulması gerekmez. Mevcut kurşun asit akümülatörlerin ömürleri asit akümülatörlerin ömürleri tamamlandığında yerlerine bakım tamamlandığında yerlerine bakım gerektirmeyen veya kuru tip aküler tesis gerektirmeyen veya kuru tip aküler tesis edilmelidir.edilmelidir.

Kurşun - asitli akümülatör Kurşun - asitli akümülatör odalarının özellikleriodalarının özellikleri

Madde 31Madde 31 - Kuru havalı, serin, sarsıntısız olmalı ve - Kuru havalı, serin, sarsıntısız olmalı ve olabildiğince sıcaklık değişmelerinin etkisinden uzak olabildiğince sıcaklık değişmelerinin etkisinden uzak bulundurulmalıdır. Akümülatörler çok yüksek ya da bulundurulmalıdır. Akümülatörler çok yüksek ya da alçak ortam sıcaklıklarına karşı korunmalıdır.alçak ortam sıcaklıklarına karşı korunmalıdır.

Don tehlikesinden uzak olmalı, ısıtma gereği Don tehlikesinden uzak olmalı, ısıtma gereği duyulmamalıdır. Açık ateş ya da kızarmış cisimlerle duyulmamalıdır. Açık ateş ya da kızarmış cisimlerle ısıtılmamalıdır.ısıtılmamalıdır.

Kurşun - asitli akümülatör birimlerinin birbirinden Kurşun - asitli akümülatör birimlerinin birbirinden farklı biçimde ısınmaları da önlenmelidir. Dışarıdan farklı biçimde ısınmaları da önlenmelidir. Dışarıdan kolayca ulaşılabilen, örneğin insanların gelip geçtiği kolayca ulaşılabilen, örneğin insanların gelip geçtiği yollara açık olan akümülatör odalarının pencereleri yollara açık olan akümülatör odalarının pencereleri sık örgülü tel kafes ya da telli camla korunmalıdır.sık örgülü tel kafes ya da telli camla korunmalıdır.


Kapılar ve pencereler dışarıya doğru açılmalıdır. Kapılar ve pencereler dışarıya doğru açılmalıdır. Kapılar, pencere çerçeveleri, duvarlar, tavanlar Kapılar, pencere çerçeveleri, duvarlar, tavanlar akümülatör yerleştirilen döşeme ve düzlükler akümülatör yerleştirilen döşeme ve düzlükler elektrolit etkisine karşı dayanıklı olmalıdır. elektrolit etkisine karşı dayanıklı olmalıdır. Gerektiğinde bu etkiye karşı koruyucu boyalar Gerektiğinde bu etkiye karşı koruyucu boyalar kullanılmalıdır.kullanılmalıdır.

Eelektrik tesisleri için nemli ve benzeri yerlere ilişkin Eelektrik tesisleri için nemli ve benzeri yerlere ilişkin iletken, kablo ve elektrik işletme gereçleri iletken, kablo ve elektrik işletme gereçleri kullanılmalıdır. Bu yerlerde akkor telli lamba ve su kullanılmalıdır. Bu yerlerde akkor telli lamba ve su geçirmez tip armatür kullanılmalı, kıvılcım yapabilen geçirmez tip armatür kullanılmalı, kıvılcım yapabilen kollektörlü vantilatörler kullanılmamalıdır.kollektörlü vantilatörler kullanılmamalıdır.

Anahtar, priz vb. gibi işletme sırasında alevlenmeye Anahtar, priz vb. gibi işletme sırasında alevlenmeye sebep olabilecek, kıvılcım çıkaran elektrik araçları sebep olabilecek, kıvılcım çıkaran elektrik araçları akümülatör odalarının dışarısına konulmalıdır.akümülatör odalarının dışarısına konulmalıdır.


Amonyak gibi zararlı gazlar bulundurulmamalıdır.Amonyak gibi zararlı gazlar bulundurulmamalıdır. Kurşun - asitli akümülatör bataryası için gerekli Kurşun - asitli akümülatör bataryası için gerekli

gereçlerin konacağı bitişik bir bölme olmalı ve gereçlerin konacağı bitişik bir bölme olmalı ve burada lavabo bulunmalıdır.burada lavabo bulunmalıdır.

Akümülatörlerin bulunduğu yerler tercihen doğal Akümülatörlerin bulunduğu yerler tercihen doğal havalandırmanın yeterli olabileceği biçimde havalandırmanın yeterli olabileceği biçimde yapılmalıdır.yapılmalıdır.

Pencere, kapı vb. ile havalandırma için gerekli hava Pencere, kapı vb. ile havalandırma için gerekli hava sağlanamazsa, akümülatör tesislerinin büyüklüğüne sağlanamazsa, akümülatör tesislerinin büyüklüğüne göre kıvılcım yapmayan vantilatör, havalandırma göre kıvılcım yapmayan vantilatör, havalandırma boruları ya da kanalları vb. gibi yapay havalandırma boruları ya da kanalları vb. gibi yapay havalandırma düzenleri kullanılmalıdır. Bu boru ve kanallar düzenleri kullanılmalıdır. Bu boru ve kanallar elektrolit etkisine karşı dayanıklı olmalı, duman elektrolit etkisine karşı dayanıklı olmalı, duman bacalarına ya da ateşli (ocak, vb.) yerlere açık bacalarına ya da ateşli (ocak, vb.) yerlere açık olmamalıdır.olmamalıdır.

Akümülatör bataryalarının Akümülatör bataryalarının yerleştirilmesiyerleştirilmesi

Madde 32Madde 32 - Bataryalar, kolayca ulaşabilecek - Bataryalar, kolayca ulaşabilecek ve denetlenebilecek biçimde ve denetlenebilecek biçimde yerleştirilmelidir. Yerleştirme konusunda yerleştirilmelidir. Yerleştirme konusunda havalandırma durumu da dikkate havalandırma durumu da dikkate alınmalıdır.alınmalıdır.

Bataryalar bir ya da birkaç katlı raflar Bataryalar bir ya da birkaç katlı raflar üzerine yerleştirilirse, gerekli çalışmaların üzerine yerleştirilirse, gerekli çalışmaların yapılabilmesi için aralarında uygun yapılabilmesi için aralarında uygun açıklıklar bırakılmalıdır.açıklıklar bırakılmalıdır.

Her batarya birimi toprağa ve yere karşı Her batarya birimi toprağa ve yere karşı yalıtılmalıdır. Kurşun - asitli akülerin tespit yalıtılmalıdır. Kurşun - asitli akülerin tespit edildiği yalıtkan gereçler elektrolitlere edildiği yalıtkan gereçler elektrolitlere dayanıklı olmalıdır.dayanıklı olmalıdır.

Akümülatör bataryalarının Akümülatör bataryalarının yerleştirilmesiyerleştirilmesi

Kurşun - asitli bataryalar aşağıdaki gibi Kurşun - asitli bataryalar aşağıdaki gibi yerleştirilebilir:yerleştirilebilir:

Taş, tuğla ya da betondan yapılmış döşeme Taş, tuğla ya da betondan yapılmış döşeme ya da düz yerlere konulan elektrolitlere ya da düz yerlere konulan elektrolitlere dayanıklı yalıtkanlar üzerine,dayanıklı yalıtkanlar üzerine,

Raflar üzerine. Bu durumda raflar elektrolit Raflar üzerine. Bu durumda raflar elektrolit etkilerine karşı dayanıklı olmalıdır. Rafların etkilerine karşı dayanıklı olmalıdır. Rafların altındaki yerler de temizlenebilmelidir. altındaki yerler de temizlenebilmelidir. Akümülatör tesislerinde geçit genişlikleri Akümülatör tesislerinde geçit genişlikleri Madde 35-b/1'de açıklanan büyüklükte Madde 35-b/1'de açıklanan büyüklükte olmalıdır. Bu geçitlerin tavan yüksekliği 2 olmalıdır. Bu geçitlerin tavan yüksekliği 2 m'den az olmamalıdır.m'den az olmamalıdır.

Akümülatör bağlantı iletkenleriAkümülatör bağlantı iletkenleri Madde 33Madde 33 - Kurşun - asitli akümülatör odalarında ayrı kümeler - Kurşun - asitli akümülatör odalarında ayrı kümeler

arasında ya da pano ile oda arasındaki bağlantılar, elektrolit arasında ya da pano ile oda arasındaki bağlantılar, elektrolit etkilere dayanıklı yalıtılmış iletkenlerle ya da kablolarla etkilere dayanıklı yalıtılmış iletkenlerle ya da kablolarla yapılmalıdır.yapılmalıdır.

Akümülatör bataryalı tesislerin d.a. kısmında gerilim her iki Akümülatör bataryalı tesislerin d.a. kısmında gerilim her iki kutupta da kesilerek ayrılmalıdır.kutupta da kesilerek ayrılmalıdır.

Görevlilerin korunmasıGörevlilerin korunması Madde 34 - Mevcut Kurşun - asitli akümülatör işletmesinin Madde 34 - Mevcut Kurşun - asitli akümülatör işletmesinin

tehlikesine karşı görevlilerin dikkatli olmaları sağlanmalı ve bu tehlikesine karşı görevlilerin dikkatli olmaları sağlanmalı ve bu görevlileri tehlikelerden korumak için aşağıdaki önlemler görevlileri tehlikelerden korumak için aşağıdaki önlemler alınmalıdır:alınmalıdır:

1) Kibrit - çakmak dahil ateş yakılmamalıdır,1) Kibrit - çakmak dahil ateş yakılmamalıdır, 2) Kıvılcım çıkaracak aletler kullanılmamalıdır,2) Kıvılcım çıkaracak aletler kullanılmamalıdır, 3) Cep telefonları kapatılmalıdır,3) Cep telefonları kapatılmalıdır, 4) Asit ve/veya asitli suyla temas edildiğinde, hemen temas 4) Asit ve/veya asitli suyla temas edildiğinde, hemen temas

eden uzuvlar temiz su ile yıkanmalıdır,eden uzuvlar temiz su ile yıkanmalıdır, 5) İçeride birikmiş gaz varsa mahal hemen terk edilmelidir,5) İçeride birikmiş gaz varsa mahal hemen terk edilmelidir, 6) Genel ve özel iş güvenliği tavsiyelerine uyulmalıdır.6) Genel ve özel iş güvenliği tavsiyelerine uyulmalıdır.

Görevlilerin korunmasıGörevlilerin korunması Madde 34Madde 34 - Mevcut Kurşun - asitli akümülatör - Mevcut Kurşun - asitli akümülatör

işletmesinin tehlikesine karşı görevlilerin dikkatli işletmesinin tehlikesine karşı görevlilerin dikkatli olmaları sağlanmalı ve bu görevlileri tehlikelerden olmaları sağlanmalı ve bu görevlileri tehlikelerden korumak için aşağıdaki önlemler alınmalıdır:korumak için aşağıdaki önlemler alınmalıdır:

1) Kibrit - çakmak dahil ateş yakılmamalıdır,1) Kibrit - çakmak dahil ateş yakılmamalıdır, 2) Kıvılcım çıkaracak aletler kullanılmamalıdır,2) Kıvılcım çıkaracak aletler kullanılmamalıdır, 3) Cep telefonları kapatılmalıdır,3) Cep telefonları kapatılmalıdır, 4) Asit ve/veya asitli suyla temas edildiğinde, 4) Asit ve/veya asitli suyla temas edildiğinde,

hemen temas eden uzuvlar temiz su ile yıkanmalıdır,hemen temas eden uzuvlar temiz su ile yıkanmalıdır, 5) İçeride birikmiş gaz varsa mahal hemen terk 5) İçeride birikmiş gaz varsa mahal hemen terk

edilmelidir,edilmelidir, 6) Genel ve özel iş güvenliği tavsiyelerine 6) Genel ve özel iş güvenliği tavsiyelerine

uyulmalıdır.uyulmalıdır.

Yapı içindeki tesislerin yapılmasıYapı içindeki tesislerin yapılması

Madde 35Madde 35 - a) Havadaki en küçük - a) Havadaki en küçük açıklıklar:açıklıklar:

1) Yapı içindeki yalıtım yeteneği 1) Yapı içindeki yalıtım yeteneği deneyleri yapılmış bağlama deneyleri yapılmış bağlama (anahtarlama) tesislerinde (anahtarlama) tesislerinde kullanılacak en küçük açıklıklar, kullanılacak en küçük açıklıklar, Çizelge - 1'de gösterilmiştir.Çizelge - 1'de gösterilmiştir.

Çizelge - 1 Yapı içindeki bağlama Çizelge - 1 Yapı içindeki bağlama tesislerinde kullanılacak en küçük tesislerinde kullanılacak en küçük güvenlik açıklıklarıgüvenlik açıklıkları

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları

Un: Anma gerilimi (fazlar arası),Un: Anma gerilimi (fazlar arası), Um: İzin verilen en yüksek sürekli işletme Um: İzin verilen en yüksek sürekli işletme

gerilimi (fazlar arası),gerilimi (fazlar arası), ao: Gerilim altındaki parçalarla ao: Gerilim altındaki parçalarla

topraklanmış bölümler arasındaki en küçük topraklanmış bölümler arasındaki en küçük açıklık olup, bu açıklık (ao = 7,5 Um + açıklık olup, bu açıklık (ao = 7,5 Um + 50mm.)dir.50mm.)dir.

a: Gerilim altındaki parçalar arasındaki a: Gerilim altındaki parçalar arasındaki (fazlar arası) en küçük açıklık (a = 1,2 ao)(fazlar arası) en küçük açıklık (a = 1,2 ao)

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları H: Geçitler üzerinde gerilim altındaki korunmamış H: Geçitler üzerinde gerilim altındaki korunmamış

tesis bölümlerinin zeminden en küçük yüksekliği tesis bölümlerinin zeminden en küçük yüksekliği (H = ao + 2300 mm, en az 2500mm.)(H = ao + 2300 mm, en az 2500mm.)

A: Açık ya da her tarafı örtülü tesislerdeki dolu A: Açık ya da her tarafı örtülü tesislerdeki dolu duvar ve kapılar için güvenlik açıklıkları (Şekil -2)duvar ve kapılar için güvenlik açıklıkları (Şekil -2)

A1: İletken olmayan örtüler (sert kağıt vb.) için A1 A1: İletken olmayan örtüler (sert kağıt vb.) için A1 = a,= a,

A2: En az 1800 mm yüksekliğinde iletken örtü A2: En az 1800 mm yüksekliğinde iletken örtü (saç vb.) ya da "C"de açıklandığı gibi hücre (saç vb.) ya da "C"de açıklandığı gibi hücre kapısının arkasında ayrıca tel kafes ya da çıta kapısının arkasında ayrıca tel kafes ya da çıta bulunursa A2 = a + 30 mm,bulunursa A2 = a + 30 mm,


B: En az 1800 mm yüksekliğinde tel kafes B: En az 1800 mm yüksekliğinde tel kafes düzenler ve tel kafes kapılar kullanılırsa düzenler ve tel kafes kapılar kullanılırsa güvenlik açıklıkları (B = a + 100 mm) güvenlik açıklıkları (B = a + 100 mm) (Şekil - 2),(Şekil - 2),

C: En az 1000 mm yüksekliğinde demir C: En az 1000 mm yüksekliğinde demir parmaklık ya da yüksekliği 1800mm'den parmaklık ya da yüksekliği 1800mm'den küçük tel kafes ve kapı düzenleri küçük tel kafes ve kapı düzenleri kullanılırsa güvenlik açıklıkları kullanılırsa güvenlik açıklıkları

C= a + 200 mm, en az 500 mm. (Şekil -2)C= a + 200 mm, en az 500 mm. (Şekil -2)

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları Fabrikada yapılmış ve denenmiş olan Fabrikada yapılmış ve denenmiş olan

tesislerde yalıtım yeteneği istenilen tesislerde yalıtım yeteneği istenilen değerde ise, en küçük (ao) ve (a) değerde ise, en küçük (ao) ve (a) açıklıklarının sağlanması zorunlu değildir.açıklıklarının sağlanması zorunlu değildir.

2) Asenkron çalışabilen ve yalıtım 2) Asenkron çalışabilen ve yalıtım gerilimleri aynı olan tesis bölümleri gerilimleri aynı olan tesis bölümleri arasındaki açıklıklar en az Çizelge - 1'deki arasındaki açıklıklar en az Çizelge - 1'deki (ao) değerlerinin 1,2 katı olmalıdır.(ao) değerlerinin 1,2 katı olmalıdır.

Fabrikada yapılmış ve denenmiş olan Fabrikada yapılmış ve denenmiş olan tesislerde, yalıtım yeteneği istenilen tesislerde, yalıtım yeteneği istenilen değerde ise, en küçük açıklıkların değerde ise, en küçük açıklıkların sağlanması zorunlu değildir.sağlanması zorunlu değildir.

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları 3) Gerilimleri farklı tesis bölümleri arasındaki açıklıklar 3) Gerilimleri farklı tesis bölümleri arasındaki açıklıklar

Çizelge - 1'deki daha büyük gerilimlere ilişkin değerlerin en Çizelge - 1'deki daha büyük gerilimlere ilişkin değerlerin en az 1,2 katı olmalıdır.az 1,2 katı olmalıdır.

4) Aygıtların ya da izolatörlerin bağlantı noktalarının 4) Aygıtların ya da izolatörlerin bağlantı noktalarının toprağa olan açıklıkları Çizelge - 1 'deki (ao) açıklıklarından toprağa olan açıklıkları Çizelge - 1 'deki (ao) açıklıklarından küçük olursa aşağıdaki (i ve ii)'deki hükümler küçük olursa aşağıdaki (i ve ii)'deki hükümler uygulanmalıdır.uygulanmalıdır.

i) Deney gerilimine göre boyutlandırılmış olan aygıtlar ve i) Deney gerilimine göre boyutlandırılmış olan aygıtlar ve izolatörler, denenmiş bağlantı yerlerine bunlara ilişkin izolatörler, denenmiş bağlantı yerlerine bunlara ilişkin montaj talimatına göre bağlanmalıdır.montaj talimatına göre bağlanmalıdır.

ii) Yalıtım yetenekleri örneğin model deneyi ile ii) Yalıtım yetenekleri örneğin model deneyi ile doğrulandığında, özellikle yalıtıcı ara parçalarda ve doğrulandığında, özellikle yalıtıcı ara parçalarda ve yalıtılmış iletkenlerde daha küçük açıklıklar kullanılabilir.yalıtılmış iletkenlerde daha küçük açıklıklar kullanılabilir.

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları b) Geçitler ve kapılar:b) Geçitler ve kapılar: 1) Geçitlerin genişliği:1) Geçitlerin genişliği: Geçit ve giriş yerlerinin genişliği, rahat hareket etmek ve Geçit ve giriş yerlerinin genişliği, rahat hareket etmek ve

gereçleri taşımak için yeterli olmalıdır. Geçit genişlikleri gereçleri taşımak için yeterli olmalıdır. Geçit genişlikleri Çizelge-2'de verilen değerlerden küçük olmamalı ve Çizelge-2'de verilen değerlerden küçük olmamalı ve kumanda düzenleri, ayırma noktalarında bulunan arabalı kumanda düzenleri, ayırma noktalarında bulunan arabalı bağlama tesisleri gibi çıkıntı yapan parçalar geçitleri bağlama tesisleri gibi çıkıntı yapan parçalar geçitleri daraltmamalıdır.daraltmamalıdır.

Toprağa karşı gerilimi 250 volta kadar olan tesislerde Toprağa karşı gerilimi 250 volta kadar olan tesislerde Çizelge-2'deki değerler 20 cm. kadar azaltılabilir.Çizelge-2'deki değerler 20 cm. kadar azaltılabilir.

Büyük tesisler için geniş geçitler salık verilir.Büyük tesisler için geniş geçitler salık verilir. Tam kapalı tesislerin arkasındaki montaj yerlerinin duvar ile Tam kapalı tesislerin arkasındaki montaj yerlerinin duvar ile

açıklığı en az 60 cm. olmalıdır.açıklığı en az 60 cm. olmalıdır. Önden müdahaleli tam kapalı sistemler, basınç boşaltma Önden müdahaleli tam kapalı sistemler, basınç boşaltma

düzeni varsa duvara tam olarak dayandırılabilir.düzeni varsa duvara tam olarak dayandırılabilir.

Toprağa karşı gerilimi 250 volta kadar olan Toprağa karşı gerilimi 250 volta kadar olan tesislerde Çizelge-2'deki değerler 20 cm. tesislerde Çizelge-2'deki değerler 20 cm. kadar azaltılabilir.kadar azaltılabilir.

Büyük tesisler için geniş geçitler salık Büyük tesisler için geniş geçitler salık verilir.verilir.

Tam kapalı tesislerin arkasındaki montaj Tam kapalı tesislerin arkasındaki montaj yerlerinin duvar ile açıklığı en az 60 cm. yerlerinin duvar ile açıklığı en az 60 cm. olmalıdır.olmalıdır.

Önden müdahaleli tam kapalı sistemler, Önden müdahaleli tam kapalı sistemler, basınç boşaltma düzeni varsa duvara tam basınç boşaltma düzeni varsa duvara tam olarak dayandırılabilir.olarak dayandırılabilir.


2) Geçitlerin yüksekliği:2) Geçitlerin yüksekliği: i) Kilitli elektrik işletme yerlerinde geçitler i) Kilitli elektrik işletme yerlerinde geçitler

üzerindeki gerilim altındaki çıplak, üzerindeki gerilim altındaki çıplak, korunmamış bölümlerin yerden yüksekliği korunmamış bölümlerin yerden yüksekliği en az Çizelge-1'deki (H) kadar olmalıdır.en az Çizelge-1'deki (H) kadar olmalıdır.

ii) Kilitli yapı tipi elektrik işletme yerlerinde ii) Kilitli yapı tipi elektrik işletme yerlerinde herhangi bir koruma düzeni yoksa, herhangi bir koruma düzeni yoksa, topraklanmış izolatör taban demirinin üst topraklanmış izolatör taban demirinin üst kenarı yerden en az 2300 mm. yükseklikte kenarı yerden en az 2300 mm. yükseklikte olmalıdır. (Şekil-3)olmalıdır. (Şekil-3)

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları 3) Kilitli elektrik işletme yerlerinin çıkışları ve 3) Kilitli elektrik işletme yerlerinin çıkışları ve

kapıları:kapıları: i) Çıkış ve kapılar, tesis içerisinde bulunan ve i) Çıkış ve kapılar, tesis içerisinde bulunan ve

tehlikeli durumlarda dışarıya çıkışı sağlayan yolun tehlikeli durumlarda dışarıya çıkışı sağlayan yolun uzunluğu 20 m.'den fazla olmayacak biçimde uzunluğu 20 m.'den fazla olmayacak biçimde düzenlenmeli ve koridorların her iki yanına da düzenlenmeli ve koridorların her iki yanına da çıkış kapısı yapılmalıdır.çıkış kapısı yapılmalıdır.

Sabit merdiven ve kayma düzenleri kullanılabilir. Sabit merdiven ve kayma düzenleri kullanılabilir. Gerilimleri 60 kV ya da daha büyük olan yapı Gerilimleri 60 kV ya da daha büyük olan yapı içindeki tesislerde, tehlikeli durumlarda dışarıya içindeki tesislerde, tehlikeli durumlarda dışarıya çıkmayı sağlayan ve uzunluğu 40 m.'yi aşmayan çıkmayı sağlayan ve uzunluğu 40 m.'yi aşmayan çıkış yolları kullanılabilir.çıkış yolları kullanılabilir.

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları ii) Kapı kilitleri, görevli olmayan kimselerin ii) Kapı kilitleri, görevli olmayan kimselerin

girmesini önleyebilecek fakat tesisin içerisinde girmesini önleyebilecek fakat tesisin içerisinde bulunanların buradan ayrılmasına engel bulunanların buradan ayrılmasına engel olmayacak biçimde yapılmalıdır.olmayacak biçimde yapılmalıdır.

Bu koşul, yapı giriş kapıları ve tehlikeli Bu koşul, yapı giriş kapıları ve tehlikeli durumlarda dışarıya çıkışı sağlayan kapılar durumlarda dışarıya çıkışı sağlayan kapılar dışardan ancak güvenli anahtar (yuvalı değil) dışardan ancak güvenli anahtar (yuvalı değil) yardımı ile açılabilirse yerine gelmiş sayılır.yardımı ile açılabilirse yerine gelmiş sayılır.

Bu kapılar dışardan kilitlenmiş olsalar bile, Bu kapılar dışardan kilitlenmiş olsalar bile, içerden anahtar kullanılmadan bir mandal ya da içerden anahtar kullanılmadan bir mandal ya da benzer bir basit düzen ile kolayca açılabilmelidir.benzer bir basit düzen ile kolayca açılabilmelidir.


iii) Kapı önündeki alan genel trafiğe açıksa, iii) Kapı önündeki alan genel trafiğe açıksa, kapılar ateşe dayanıklı ya da yanmayan kapılar ateşe dayanıklı ya da yanmayan gereçlerden yapılmış olmalıdır.gereçlerden yapılmış olmalıdır.

iv) Kapıların serbest yüksekliği en az iv) Kapıların serbest yüksekliği en az 200 cm. ve serbest genişliği en az 70 cm. 200 cm. ve serbest genişliği en az 70 cm. olmalıdır.olmalıdır.

v) Havalandırma delikleri, gerilim v) Havalandırma delikleri, gerilim altındaki bölümlere dokunmayı ve yabancı altındaki bölümlere dokunmayı ve yabancı cisimlerin içeriye girmesini önleyecek cisimlerin içeriye girmesini önleyecek biçimde yapılmalıdır.biçimde yapılmalıdır.


Şekil-1 Hücre cephelerinin tel kafes kapı Şekil-1 Hücre cephelerinin tel kafes kapı ve dolu duvar olması durumunda geçit ve dolu duvar olması durumunda geçit genişliklerigenişlikleri

c) Hücreler, bağlama dolapları, tablolar vb.c) Hücreler, bağlama dolapları, tablolar vb. Bağlama (şalt) dolapları, bağlama tabloları Bağlama (şalt) dolapları, bağlama tabloları

vb. tesis bölümlerindeki tüm geçiş ve giriş vb. tesis bölümlerindeki tüm geçiş ve giriş elektrik iletkenleri çok açık ve anlaşılabilir elektrik iletkenleri çok açık ve anlaşılabilir biçimde bağlanmalı ve kolayca biçimde bağlanmalı ve kolayca çözülebilmelidir. Bağlantı uçları kolayca çözülebilmelidir. Bağlantı uçları kolayca denetlenebilmelidir.denetlenebilmelidir.


Her tarafı kapalı olan ve yüksekliği 220 Her tarafı kapalı olan ve yüksekliği 220 cm.'den az olan hücreler, bağlama cm.'den az olan hücreler, bağlama dolapları, bağlama çerçeveleri vb.'nin üst dolapları, bağlama çerçeveleri vb.'nin üst bölümleri kapalı olmalıdır.bölümleri kapalı olmalıdır.

d) Dokunmaya ve rasgele dokunmaya d) Dokunmaya ve rasgele dokunmaya karşı korunma:karşı korunma:

1) Yapı içindeki tesisler görevli olmayan 1) Yapı içindeki tesisler görevli olmayan kimselerin giremeyeceği biçimlerde kilitli kimselerin giremeyeceği biçimlerde kilitli olarak yapılmalıdır.olarak yapılmalıdır.


2) Koruma düzenleri ile gerilim altındaki 2) Koruma düzenleri ile gerilim altındaki çıplak tesis bölümleri arasında Çizelge-çıplak tesis bölümleri arasında Çizelge-1'deki (A), (B), ya da (C) güvenlik 1'deki (A), (B), ya da (C) güvenlik açıklıkları bırakılmalıdır. (Şekil-1)açıklıkları bırakılmalıdır. (Şekil-1)

3) Tesis bölümlerinde çalışma sırasında 3) Tesis bölümlerinde çalışma sırasında çalışan kişilerin tesis bölümlerinde çalışan kişilerin tesis bölümlerinde çalışırken korunması için tesisler koruma çalışırken korunması için tesisler koruma düzenleri uygulanabilecek biçimde düzenleri uygulanabilecek biçimde yapılmalıdır.yapılmalıdır.

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları Şekil-1 Hücre cephelerinin tel kafes kapı ve dolu Şekil-1 Hücre cephelerinin tel kafes kapı ve dolu

duvar olması durumunda geçit genişlikleriduvar olması durumunda geçit genişlikleri c) Hücreler, bağlama dolapları, tablolar vb.c) Hücreler, bağlama dolapları, tablolar vb. Bağlama (şalt) dolapları, bağlama tabloları vb. Bağlama (şalt) dolapları, bağlama tabloları vb.

tesis bölümlerindeki tüm geçiş ve giriş elektrik tesis bölümlerindeki tüm geçiş ve giriş elektrik iletkenleri çok açık ve anlaşılabilir biçimde iletkenleri çok açık ve anlaşılabilir biçimde bağlanmalı ve kolayca çözülebilmelidir. Bağlantı bağlanmalı ve kolayca çözülebilmelidir. Bağlantı uçları kolayca denetlenebilmelidir.uçları kolayca denetlenebilmelidir.

Her tarafı kapalı olan ve yüksekliği 220 cm.'den Her tarafı kapalı olan ve yüksekliği 220 cm.'den az olan hücreler, bağlama dolapları, bağlama az olan hücreler, bağlama dolapları, bağlama çerçeveleri vb.'nin üst bölümleri kapalı olmalıdır.çerçeveleri vb.'nin üst bölümleri kapalı olmalıdır.

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları d) Dokunmaya ve rasgele dokunmaya karşı d) Dokunmaya ve rasgele dokunmaya karşı

korunma:korunma: 1) Yapı içindeki tesisler görevli olmayan 1) Yapı içindeki tesisler görevli olmayan

kimselerin giremeyeceği biçimlerde kilitli olarak kimselerin giremeyeceği biçimlerde kilitli olarak yapılmalıdır.yapılmalıdır.

2) Koruma düzenleri ile gerilim altındaki çıplak 2) Koruma düzenleri ile gerilim altındaki çıplak tesis bölümleri arasında Çizelge-1'deki (A), (B), ya tesis bölümleri arasında Çizelge-1'deki (A), (B), ya da (C) güvenlik açıklıkları bırakılmalıdır. (Şekil-1)da (C) güvenlik açıklıkları bırakılmalıdır. (Şekil-1)

3) Tesis bölümlerinde çalışma sırasında çalışan 3) Tesis bölümlerinde çalışma sırasında çalışan kişilerin tesis bölümlerinde çalışırken korunması kişilerin tesis bölümlerinde çalışırken korunması için tesisler koruma düzenleri uygulanabilecek için tesisler koruma düzenleri uygulanabilecek biçimde yapılmalıdır.biçimde yapılmalıdır.

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları Yukarıda belirtilen koruma için yalıtkan levhalar Yukarıda belirtilen koruma için yalıtkan levhalar

kullanılması halinde bunlar yanlış işlemlerde kullanılması halinde bunlar yanlış işlemlerde (çarpma gibi) durumları tehlikeli olarak (çarpma gibi) durumları tehlikeli olarak değişmeyecek biçimde tespit edilmelidir. Levhalar değişmeyecek biçimde tespit edilmelidir. Levhalar gerilim altındaki parçalara doğrudan doğruya gerilim altındaki parçalara doğrudan doğruya temas etmemelidir.temas etmemelidir.

Not: Burada yer alan şekil için Resmi gazeteye Not: Burada yer alan şekil için Resmi gazeteye bakınız.bakınız.

Şekil-2 Açık bağlama tesislerinde koruma alanları Şekil-2 Açık bağlama tesislerinde koruma alanları (taranmış bölümler) ve en küçük yükseklikler. (taranmış bölümler) ve en küçük yükseklikler. Şekil üzerindeki değerler yalnızca 30 kV'a kadar Şekil üzerindeki değerler yalnızca 30 kV'a kadar geçerlidir. 45 kV ve daha büyük gerilimler için geçerlidir. 45 kV ve daha büyük gerilimler için Şekil-4'e bakınız. Şekil-2'deki harfler, Çizelge-Şekil-4'e bakınız. Şekil-2'deki harfler, Çizelge-1'deki açıklıkları göstermektedir.1'deki açıklıkları göstermektedir.

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları 4) Arıza etkilerine karşı korunma:4) Arıza etkilerine karşı korunma: Üzerine bağlama aygıtları takılan çerçeveler ve bağlama Üzerine bağlama aygıtları takılan çerçeveler ve bağlama

dolapları yanıcı gereçlerden yapılmamalıdır. Ara bölmeler dolapları yanıcı gereçlerden yapılmamalıdır. Ara bölmeler ve örtüler de güç tutuşabilen ve nem emmeyen (almayan) ve örtüler de güç tutuşabilen ve nem emmeyen (almayan) gereçlerden yapılmalıdır.gereçlerden yapılmalıdır.

Yalıtılmış bara uygulamalarında yalıtkanlar burada Yalıtılmış bara uygulamalarında yalıtkanlar burada belirtilen hususlara uygun olmalıdır.belirtilen hususlara uygun olmalıdır.

e) Kısa devre etme ve topraklama:e) Kısa devre etme ve topraklama: Çıkış hatlarının topraklanmasında kullanılan topraklama Çıkış hatlarının topraklanmasında kullanılan topraklama

donatımı hücre içindeki öteki aygıtları topraklamıyorsa, donatımı hücre içindeki öteki aygıtları topraklamıyorsa, gerektiğinde topraklama ve kısa devre etme düzenlerini gerektiğinde topraklama ve kısa devre etme düzenlerini bağlamak için hücrede ya da aygıtlar üzerinde sabit bağlamak için hücrede ya da aygıtlar üzerinde sabit bağlantı yapmaya uygun çıplak bölümler bırakılmalıdır. bağlantı yapmaya uygun çıplak bölümler bırakılmalıdır. Hücrelere girmeden topraklama sağlanabilmelidir. Hücre Hücrelere girmeden topraklama sağlanabilmelidir. Hücre kapısı bağlama sırasında açık olabilir.kapısı bağlama sırasında açık olabilir.

Güvenlik açıklıklarıGüvenlik açıklıkları f) Aydınlatma ve havalandırma:f) Aydınlatma ve havalandırma: Tesislerin aydınlık şiddeti en az 250 lux olmalı, Tesislerin aydınlık şiddeti en az 250 lux olmalı,

nemi giderilmeli ve damlamalar önlenmelidir. nemi giderilmeli ve damlamalar önlenmelidir. Aydınlatma ve havalandırma tesislerinin Aydınlatma ve havalandırma tesislerinin iletkenleri, olabildiğince arktan tehlike iletkenleri, olabildiğince arktan tehlike görmeyecek biçimde yerleştirilmelidir. Ayrıca acil görmeyecek biçimde yerleştirilmelidir. Ayrıca acil durum (Emergency) aydınlatması yapılmalıdır.durum (Emergency) aydınlatması yapılmalıdır.

Üzerinde çalışılması ya da bakım yapılması Üzerinde çalışılması ya da bakım yapılması zorunlu olan tesis bölümleri (lamba armatürleri zorunlu olan tesis bölümleri (lamba armatürleri gibi) tekniğe uygun olarak ve dikkat edildiğinde gibi) tekniğe uygun olarak ve dikkat edildiğinde çalışanlar için yüksek gerilimli tesis bölümlerine çalışanlar için yüksek gerilimli tesis bölümlerine hiç bir dokunma tehlikesi bulunmayacak biçimde hiç bir dokunma tehlikesi bulunmayacak biçimde kurulmalıdır.kurulmalıdır.

İşaretler ve uyarma levhalarıİşaretler ve uyarma levhaları

Bara sistemleri, hücreler, çıkışlar ve Bara sistemleri, hücreler, çıkışlar ve öteki önemli tesis bölümleri yeter öteki önemli tesis bölümleri yeter sayıda açık ve kolay okunulabilecek sayıda açık ve kolay okunulabilecek biçimde işaretlenmelidir. biçimde işaretlenmelidir.

Hücre sistemlerindeki işaretler, hücre Hücre sistemlerindeki işaretler, hücre kapılarının açık ve kapalı oluşuna kapılarının açık ve kapalı oluşuna göre kolayca görülecek ve göre kolayca görülecek ve karıştırılamayacak bir biçimde karıştırılamayacak bir biçimde takılmalıdır.takılmalıdır.


Çıplak iletkenler uygun biçimde Çıplak iletkenler uygun biçimde işaretlenmelidir. İletkenlerin tanıtıcı işaretlenmelidir. İletkenlerin tanıtıcı renkleri TS 6429 da öngörüldüğü gibi renkleri TS 6429 da öngörüldüğü gibi olmalıdır. olmalıdır.

Baraların tamamen boyalı olmasına gerek Baraların tamamen boyalı olmasına gerek yoktur. yoktur.

Bu Yönetmelikte istenilen uyarma Bu Yönetmelikte istenilen uyarma levhaları, uyarma yazıları, etiketler vb. levhaları, uyarma yazıları, etiketler vb. tesislere kolayca okunulabilecek biçimde tesislere kolayca okunulabilecek biçimde yerleştirilmelidir.yerleştirilmelidir.


Yalıtkan çubuk (ıstanka) ve Yalıtkan çubuk (ıstanka) ve kıskaçlar, gerilim denetleme kıskaçlar, gerilim denetleme aletleri, topraklama ve kısa aletleri, topraklama ve kısa devre etme düzenleri kolayca devre etme düzenleri kolayca girilebilen kuru bir yerde girilebilen kuru bir yerde saklanmalıdır.saklanmalıdır.


Manevralar sırasında ters Manevralar sırasında ters beslemeyi önlemek ve güvenliği beslemeyi önlemek ve güvenliği sağlamak bakımından manevra sağlamak bakımından manevra sırasına göre kilidi çözülen sırasına göre kilidi çözülen kilitleme düzenlerinin (Loop kilitleme düzenlerinin (Loop interlock) kullanılması tavsiye interlock) kullanılması tavsiye edilir.edilir.


i) Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe i) Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıllık geçiş girdiği tarihten itibaren iki yıllık geçiş süresini müteakip en fazla işletme süresini müteakip en fazla işletme gerilimi 36kV'a kadar (36kV dahil) gerilimi 36kV'a kadar (36kV dahil) olan, yeni yapılacak yüksek gerilim olan, yeni yapılacak yüksek gerilim tesislerinde, ilgili standarda uygun bu tesislerinde, ilgili standarda uygun bu standartta öngörülen tüm tip standartta öngörülen tüm tip deneyleri yapılmış, metal muhafazalı deneyleri yapılmış, metal muhafazalı tip hücreler/anahtarlama ve tip hücreler/anahtarlama ve kumanda tesisleri kullanılacaktır.kumanda tesisleri kullanılacaktır.

Açık hava tesislerinin yapılmasıAçık hava tesislerinin yapılması

Madde 36Madde 36 - a) Havadaki en küçük - a) Havadaki en küçük açıklıklar:açıklıklar:

1) Açık havadaki tesislerde 1) Açık havadaki tesislerde kullanılacak en küçük açıklıklar kullanılacak en küçük açıklıklar Çizelge-3'de gösterilmiştir.Çizelge-3'de gösterilmiştir.

2) Asenkron çalışabilen ve yalıtım 2) Asenkron çalışabilen ve yalıtım gerilimleri aynı olan tesis bölümleri gerilimleri aynı olan tesis bölümleri arasındaki açıklıklar en az Çizelge-arasındaki açıklıklar en az Çizelge-3'deki (ao) değerlerinin 1,2 katı 3'deki (ao) değerlerinin 1,2 katı olmalıdır.olmalıdır.


Çizelge 3'de kullanılan harflerin anlamları:Çizelge 3'de kullanılan harflerin anlamları: Un: Anma gerilimi (fazlar arası),Un: Anma gerilimi (fazlar arası), Um: İzin verilen en yüksek sürekli işletme Um: İzin verilen en yüksek sürekli işletme

gerilimi (fazlar arası),gerilimi (fazlar arası), ao: Gerilim altındaki parçalarla ao: Gerilim altındaki parçalarla

topraklanmış bölümler arasındaki en küçük topraklanmış bölümler arasındaki en küçük açıklık (ao = 7,5.Um +50mm., fakat en az açıklık (ao = 7,5.Um +50mm., fakat en az 100mm.)100mm.)

a: Gerilim altındaki parçalar arasındaki a: Gerilim altındaki parçalar arasındaki (fazlar arası) en küçük açıklık (a = 1,2 ao (fazlar arası) en küçük açıklık (a = 1,2 ao mm., fakat en az 100 mm.),mm., fakat en az 100 mm.),


H1: Gerilim altındaki bölümlerin zeminden H1: Gerilim altındaki bölümlerin zeminden en küçük yüksekliği (H1 = ao + 2400mm., en küçük yüksekliği (H1 = ao + 2400mm., fakat en az 2500mm.),fakat en az 2500mm.),

H2: Arazi, cadde vb. yerlerde gerilim H2: Arazi, cadde vb. yerlerde gerilim altındaki bölümlerin zeminden en küçük altındaki bölümlerin zeminden en küçük yüksekliği (H2'ye ilişkin değerler Çizelge-yüksekliği (H2'ye ilişkin değerler Çizelge-8'den alınacaktır.),8'den alınacaktır.),

A: Dış tel çitlerle aygıtlar arasındaki en A: Dış tel çitlerle aygıtlar arasındaki en küçük güvenlik açıklığı (A = ao + 1800 küçük güvenlik açıklığı (A = ao + 1800 mm.).mm.).


Bu açıklık içerisinde 6 m.'den daha az Bu açıklık içerisinde 6 m.'den daha az yüksekliğe gerilimli bölümler konamaz.yüksekliğe gerilimli bölümler konamaz.

B, C: Doğrudan doğruya zemine konulan B, C: Doğrudan doğruya zemine konulan yüksek aygıtlarla çevrelerindeki koruma yüksek aygıtlarla çevrelerindeki koruma düzenleri (engeller) arasındaki en küçük düzenleri (engeller) arasındaki en küçük açıklık (Şekil-4).açıklık (Şekil-4).

En az 1800 mm. yüksekliğinde koruma En az 1800 mm. yüksekliğinde koruma düzenleri kullanılırsa B = ao + 100 mm., düzenleri kullanılırsa B = ao + 100 mm., fakat en az 600 mm. olmalıdır. En az 1000 fakat en az 600 mm. olmalıdır. En az 1000 mm. yüksekliğinde koruma düzenleri mm. yüksekliğinde koruma düzenleri kullanılırsa C = ao + 1250 mm. olmalıdır.kullanılırsa C = ao + 1250 mm. olmalıdır.


Çizelge-3 Açık hava anahtarlama Çizelge-3 Açık hava anahtarlama tesislerinde kullanılacak en küçük güvenlik tesislerinde kullanılacak en küçük güvenlik açıklıklarıaçıklıkları

Not: Çizilge için Lütfen ilgli Resmi Not: Çizilge için Lütfen ilgli Resmi Gazeteye bakınız.Gazeteye bakınız.

3) Yalıtım gerilimleri farklı tesis bölümleri 3) Yalıtım gerilimleri farklı tesis bölümleri arasındaki açıklıklar, Çizelge-3'deki en arasındaki açıklıklar, Çizelge-3'deki en büyük yalıtım gerilimlerine ilişkin (ao) büyük yalıtım gerilimlerine ilişkin (ao) değerlerinin en az 1,2 katı olmalıdır.değerlerinin en az 1,2 katı olmalıdır.


4) Aygıtların ya da 4) Aygıtların ya da izolatörlerin bağlantı izolatörlerin bağlantı noktalarının toprağa olan noktalarının toprağa olan uzaklıkları, Çizelge-3 'teki (ao) uzaklıkları, Çizelge-3 'teki (ao) açıklıklarından küçük olursa açıklıklarından küçük olursa aşağıdaki gibi davranılmalıdır:aşağıdaki gibi davranılmalıdır:


Deney gerilimine göre Deney gerilimine göre boyutlandırılmış olan aygıtlar ve boyutlandırılmış olan aygıtlar ve izolatörler, denenmiş bağlantı izolatörler, denenmiş bağlantı yerlerine bunlara ilişkin montaj yerlerine bunlara ilişkin montaj talimatnamesine göre bağlanmalıdır. talimatnamesine göre bağlanmalıdır. Tesis gerilimsiz duruma getirilmeden Tesis gerilimsiz duruma getirilmeden (B) ve (C) açıklıkları ile belirlenen (B) ve (C) açıklıkları ile belirlenen alanlara girilemez.alanlara girilemez.


b) Tesisler içindeki geçitler ve geçit yolları:b) Tesisler içindeki geçitler ve geçit yolları: 1) Geçit ve benzeri yerlerin genişliği:1) Geçit ve benzeri yerlerin genişliği: Geçit ve geçit yollarının genişliği rahat Geçit ve geçit yollarının genişliği rahat

çalışmak ve gereçleri taşımak için yeterli çalışmak ve gereçleri taşımak için yeterli olmalıdır. Geçit genişlikleri Çizelge-4'de olmalıdır. Geçit genişlikleri Çizelge-4'de verilen değerlerden küçük olmamalı ve verilen değerlerden küçük olmamalı ve kumanda düzenleri, kumanda dolapları kumanda düzenleri, kumanda dolapları gibi çıkıntı yapan parçalar geçitleri gibi çıkıntı yapan parçalar geçitleri daraltmamalıdır.daraltmamalıdır.

Büyük tesisler için büyük geçitler salık Büyük tesisler için büyük geçitler salık verilir.verilir.


2) Geçitlerin yüksekliği:2) Geçitlerin yüksekliği: Koruma düzenleri çit ve diğerleri için Koruma düzenleri çit ve diğerleri için

Çizelge-3'te verilen yükseklikler, Çizelge-3'te verilen yükseklikler, tesislerin bulunduğu yerdeki olağan tesislerin bulunduğu yerdeki olağan kar yükseklikleri, bunların koruma kar yükseklikleri, bunların koruma değerini önemli biçimde azaltmazsa, değerini önemli biçimde azaltmazsa, geçerlidir.geçerlidir.


Çizelge-4 Açık hava tesislerinde en Çizelge-4 Açık hava tesislerinde en küçük geçit genişlikleri (F)küçük geçit genişlikleri (F)

Geçit ya da giriş yerlerinin Geçit ya da giriş yerlerinin Geçit genişliği Geçit genişliği kullanılma amacı kullanılma amacı Geçitin bir tarafında Geçitin iki Geçitin bir tarafında Geçitin iki

tarafındatarafında Gerilim var. Gerilim var. Gerilim var. Gerilim var.


Yürünülen yüzeyler üzerinde Yürünülen yüzeyler üzerinde korunmamış, çıplak ve gerilim korunmamış, çıplak ve gerilim altında bulunan bölümlerin altında bulunan bölümlerin yerden yüksekliği, çevreleri yerden yüksekliği, çevreleri çitle çevrilmemişse en az çitle çevrilmemişse en az Çizelge-3'teki (H1) kadar Çizelge-3'teki (H1) kadar olmalıdır. (Şekil-3)olmalıdır. (Şekil-3)


ii) Tesisteki aygıtların ii) Tesisteki aygıtların taşınabilmesi için gerilim taşınabilmesi için gerilim altındaki bölümlerle aygıtın en altındaki bölümlerle aygıtın en yüksek noktası arasında en az yüksek noktası arasında en az Çizelge-3'teki (a0) açıklığı Çizelge-3'teki (a0) açıklığı bırakılmalı, fakat bu açıklık 500 bırakılmalı, fakat bu açıklık 500 mm.'den küçük olmamalıdır.mm.'den küçük olmamalıdır.


iii) Çevresi bir koruma düzeni iii) Çevresi bir koruma düzeni ile çevrilmemiş bir aygıtın ile çevrilmemiş bir aygıtın topraklanmış bir izolatör topraklanmış bir izolatör taban demirinin üst kenarı, taban demirinin üst kenarı, bütün gerilimlerde yerden bütün gerilimlerde yerden enaz 2300 mm. yükseklikte enaz 2300 mm. yükseklikte bulunmalıdır. (Şekil-3)bulunmalıdır. (Şekil-3)


Not: Burada yer alan şekil için Not: Burada yer alan şekil için Resmi gazeteye bakınız.Resmi gazeteye bakınız.

Şekil-3 Tesis içerisinde çitle Şekil-3 Tesis içerisinde çitle çevrilmemiş yürünülen yüzeyler çevrilmemiş yürünülen yüzeyler üzerindeki iletkenlerin yerden üzerindeki iletkenlerin yerden yükseklikleri (Çizelge-3'e göre).yükseklikleri (Çizelge-3'e göre).


c) Dokunmaya ya da rastgele c) Dokunmaya ya da rastgele dokunmaya karşı korunma:dokunmaya karşı korunma:

1) Açık hava tesisleri görevli olmayan 1) Açık hava tesisleri görevli olmayan kimselerin giremeyeceği biçimde kimselerin giremeyeceği biçimde kilitli olarak yapılmalıdır.kilitli olarak yapılmalıdır.

2) Çitle çevrilmiş tesisler içerisindeki 2) Çitle çevrilmiş tesisler içerisindeki koruma düzenleri: Dolu duvarlar ve koruma düzenleri: Dolu duvarlar ve tel kafes düzenler en az 1800 mm. tel kafes düzenler en az 1800 mm. yükseklikte olmalıdır.yükseklikte olmalıdır.


3) Tesisler içerisindeki koruma alanı 3) Tesisler içerisindeki koruma alanı (Şekil-4): Tesisteki aygıtların (Şekil-4): Tesisteki aygıtların çevresindeki koruma düzeni (örgülü çevresindeki koruma düzeni (örgülü tel, parmaklık vb.) ile aygıtlar tel, parmaklık vb.) ile aygıtlar arasında Çizelge-3'deki (B) ve (C) arasında Çizelge-3'deki (B) ve (C) güvenlik açıklıkları bırakılmalıdır.güvenlik açıklıkları bırakılmalıdır.

Not: Burada yer alan şekil için Resmi Not: Burada yer alan şekil için Resmi gazeteye bakınız.gazeteye bakınız.


Şekil-4 Tesis içerisindeki koruma alanı ve Şekil-4 Tesis içerisindeki koruma alanı ve en küçük yükseklik (H1)en küçük yükseklik (H1)

4) Açık hava tesislerinin dış çiti ve koruma 4) Açık hava tesislerinin dış çiti ve koruma alanı (Şekil-5, 6, 7)alanı (Şekil-5, 6, 7)

i) Açık hava tesislerinin çevresi, üzerinde i) Açık hava tesislerinin çevresi, üzerinde yüksek gerilim tesislerine karşı uyarma yüksek gerilim tesislerine karşı uyarma levhası bulunan ve yüksekliği en az 1800 levhası bulunan ve yüksekliği en az 1800 mm. olan bir çitle çevrilmelidir.mm. olan bir çitle çevrilmelidir.

Not: Burada yer alan 3 adet şekil için Not: Burada yer alan 3 adet şekil için Resmi gazeteye bakınız.Resmi gazeteye bakınız.


iv) Dış çit ile yanındaki aygıt iv) Dış çit ile yanındaki aygıt arasında bir geçit bulunursa, arasında bir geçit bulunursa, aygıt ile dış çit arasında (B1 + F) aygıt ile dış çit arasında (B1 + F) ya da (C2 + F) açıklığı ya da (C2 + F) açıklığı bırakılmalıdır. (Şekil-7)bırakılmalıdır. (Şekil-7)

5) Her yanı kapalı tesis ve 5) Her yanı kapalı tesis ve işletme araçları için çit yapılması işletme araçları için çit yapılması gerekmezgerekmez


d) Kısa devre etme ve topraklama:d) Kısa devre etme ve topraklama: Çıkış hatlarını topraklayan Çıkış hatlarını topraklayan

topraklama donatımı, hücre içindeki topraklama donatımı, hücre içindeki başka aygıtları topraklamıyorsa, başka aygıtları topraklamıyorsa, topraklama ve kısa devre etme topraklama ve kısa devre etme düzenlerinin bağlamaya ya da düzenlerinin bağlamaya ya da aygıtlar üzerinde sabit bağlantı aygıtlar üzerinde sabit bağlantı yapmaya uygun çıplak bölümler yapmaya uygun çıplak bölümler bırakılmalıdır.bırakılmalıdır.


e) Mesnetler, iletken donanımları, e) Mesnetler, iletken donanımları, izolatörler:izolatörler:

Mesnet ve portalların dayanım hesabı ile Mesnet ve portalların dayanım hesabı ile açık hava bağlama tesislerinde germe için açık hava bağlama tesislerinde germe için kullanılan çekmeye zorlanan iletken kullanılan çekmeye zorlanan iletken donanımlarının, izolatörler ve izolatör donanımlarının, izolatörler ve izolatör bağlantı parçalarının boyutlandırılması bağlantı parçalarının boyutlandırılması hava hatları için uygulanan ilkelere göre hava hatları için uygulanan ilkelere göre yapılır. yapılır.


f) Aydınlatma:f) Aydınlatma: Tesislerin aydınlık seviyesi en az 60 Tesislerin aydınlık seviyesi en az 60

lux olmalıdır. Aydınlatma tesislerinin lux olmalıdır. Aydınlatma tesislerinin iletkenleri, olabildiğince arktan iletkenleri, olabildiğince arktan tehlike görmeyecek biçimde tehlike görmeyecek biçimde döşenmelidir.döşenmelidir.


Üzerinde çalışılması ya da bakım Üzerinde çalışılması ya da bakım yapılması zorunlu tesis bölümleri yapılması zorunlu tesis bölümleri (lamba armatürleri vb.) tekniğe (lamba armatürleri vb.) tekniğe uygun olarak ve çalışanlar için uygun olarak ve çalışanlar için yüksek gerilimli tesis bölümlerine hiç yüksek gerilimli tesis bölümlerine hiç bir dokunma tehlikesi bulunmayacak bir dokunma tehlikesi bulunmayacak biçimde kurulmalıdır.biçimde kurulmalıdır.


g) İşaretler, uyarma levhaları:g) İşaretler, uyarma levhaları: Bara sistemleri, çıkışlar, transformatörler Bara sistemleri, çıkışlar, transformatörler

ve öteki önemli tesis bölümleri kolayca ve öteki önemli tesis bölümleri kolayca okunabilecek şekilde TS 6429'da belirtilen okunabilecek şekilde TS 6429'da belirtilen biçimde işaretlenmelidir.biçimde işaretlenmelidir.

Bu Yönetmelikte gerekli görülen uyarma Bu Yönetmelikte gerekli görülen uyarma levhaları, uyarma yazıları, etiketler vb. levhaları, uyarma yazıları, etiketler vb. tesislerde kolayca okunabilecek biçimde tesislerde kolayca okunabilecek biçimde yerleştirilmelidir.yerleştirilmelidir.

Transformatör merkezleriTransformatör merkezleri Madde 37Madde 37 - a) Dağıtım Transformatörlerinin - a) Dağıtım Transformatörlerinin

havalandırılması:havalandırılması: 1) Transformatörlerin havalandırılması için 1) Transformatörlerin havalandırılması için

gerekli önlemler alınmalıdır. Dağıtım gerekli önlemler alınmalıdır. Dağıtım transformatörlerinin havalandırılması için transformatörlerinin havalandırılması için özel koşullar dışında (kompakt özel koşullar dışında (kompakt transformatör merkezleri vb.) örnek bir transformatör merkezleri vb.) örnek bir şekil aşağıda verilmiştir.şekil aşağıda verilmiştir.

Bu çözümün uygulanamayacağı yerlerde Bu çözümün uygulanamayacağı yerlerde (özel koşullarda) cebri veya özel doğal (özel koşullarda) cebri veya özel doğal havalandırma yapılmalıdır.havalandırma yapılmalıdır.

Dağıtım transformatörlerinin Dağıtım transformatörlerinin havalandırılmasıhavalandırılması

Hava girişi kurangalez Hava girişi kurangalez (Havalandırmanın yağ çukuru (Havalandırmanın yağ çukuru vasıtasıyla alttan yapılması) ile de vasıtasıyla alttan yapılması) ile de sağlanabilir.sağlanabilir.

Not: Burada yer alan Şekil için Resmi Not: Burada yer alan Şekil için Resmi Gazeteye bakınız.Gazeteye bakınız.

Örnek Şekil: Örnek bir Dağıtım Örnek Şekil: Örnek bir Dağıtım Transformatör Hücresi (Verilen örnek Transformatör Hücresi (Verilen örnek şekil zorunlu olmayıp sadece bilgi şekil zorunlu olmayıp sadece bilgi vermek amacıyla yer almıştır.)vermek amacıyla yer almıştır.)


2) Doğal havalandırma için 2) Doğal havalandırma için gerekli panjur boyutlarına örnek gerekli panjur boyutlarına örnek bir hesap şekli aşağıda bir hesap şekli aşağıda verilmiştir.verilmiştir.

H: Transformatör tankı yatay H: Transformatör tankı yatay ekseni ile hava çıkış panjuru ekseni ile hava çıkış panjuru yatay ekseni arasındaki yatay ekseni arasındaki yükseklik farkı (m)yükseklik farkı (m)


P: Transformatörün toplam kaybı P: Transformatörün toplam kaybı (kW)(kW)

AL: Hava giriş çıkış panjurları AL: Hava giriş çıkış panjurları alanı (m) olmak üzere:alanı (m) olmak üzere:

AL = 0,188P/(karakök)h şeklinde AL = 0,188P/(karakök)h şeklinde hesaplanır. Ancak çıkış panjuru hesaplanır. Ancak çıkış panjuru alanının hesaplanan (AL) alanının hesaplanan (AL) değerinden %10 büyük olması değerinden %10 büyük olması tavsiye edilir.tavsiye edilir.


3) Cebri havalandırma yapılan 3) Cebri havalandırma yapılan yerlerde termostat kontrolü yerlerde termostat kontrolü gereklidir. Transformatör odası gereklidir. Transformatör odası ortam sıcaklığı 40 C yi ortam sıcaklığı 40 C yi geçmemelidir.geçmemelidir.

4) Panjur tel kafesleri, yabancı 4) Panjur tel kafesleri, yabancı madde ve canlıların girmesini madde ve canlıların girmesini engellemek için en fazla 0,5x0,5 engellemek için en fazla 0,5x0,5 cm'lik gözlerden oluşmalıdır.cm'lik gözlerden oluşmalıdır.

Transformatör yağ çukurlarıTransformatör yağ çukurları Yağ hacmi 1500 1.'ye kadar olan yağlı Yağ hacmi 1500 1.'ye kadar olan yağlı

transformatörler için, transformatörün transformatörler için, transformatörün bulunduğu bölümde bu yağın tümünü bulunduğu bölümde bu yağın tümünü alabilecek büyüklükte bir yağ toplama alabilecek büyüklükte bir yağ toplama haznesi yapılabilir yada uygun yükseklikte haznesi yapılabilir yada uygun yükseklikte eşiği bulunan ve yağ geçirmeyen zemin bu eşiği bulunan ve yağ geçirmeyen zemin bu amaçla kullanılabilir. amaçla kullanılabilir.

Yağ hacmi 1500 1.'den fazla olan yağlı Yağ hacmi 1500 1.'den fazla olan yağlı transformatörler için transformatör transformatörler için transformatör bölmesinin altına (Örnek şekildeki gibi) bölmesinin altına (Örnek şekildeki gibi) veya dışına sızdırmaz betonarme olmak veya dışına sızdırmaz betonarme olmak koşuluyla yağ çukuru yapılacaktır. koşuluyla yağ çukuru yapılacaktır.

Transformatör yağ çukurlarıTransformatör yağ çukurları

Bu çukurun galvanizli çelik ızgaranın Bu çukurun galvanizli çelik ızgaranın altındaki yağ toplanan bölümünün hacmi altındaki yağ toplanan bölümünün hacmi en az transformatör yağ hacmi kadar en az transformatör yağ hacmi kadar olmalı ve yağ ızgarasının üzerinde en az 5 olmalı ve yağ ızgarasının üzerinde en az 5 cm. kalınlıkta çakıl bulunmalıdır.cm. kalınlıkta çakıl bulunmalıdır.

Yapının içindeki veya dışındaki yağ Yapının içindeki veya dışındaki yağ çukurlarının kanalizasyon şebekesine, çukurlarının kanalizasyon şebekesine, toprağa, akarsu, göl ve denize bağlanması toprağa, akarsu, göl ve denize bağlanması kesinlikle yasaktır.kesinlikle yasaktır.

Transformatör odalarıTransformatör odaları

1) Transformatörler duvarlarla en az 60 cm 1) Transformatörler duvarlarla en az 60 cm mesafe olacak şekilde yerleştirilmelidir.mesafe olacak şekilde yerleştirilmelidir.

Eğer transformatörün tüm boyu boyunca Eğer transformatörün tüm boyu boyunca iki taraflı açılan kapı (kapaklar) var ise bu iki taraflı açılan kapı (kapaklar) var ise bu mesafe (hava sirkülasyonu sağlaması için) mesafe (hava sirkülasyonu sağlaması için) 30 cm'ye indirilebilir. 36kV'a kadar 30 cm'ye indirilebilir. 36kV'a kadar transformatörlerin en üst noktası ile tavan transformatörlerin en üst noktası ile tavan arasında en az 60 cm mesafe arasında en az 60 cm mesafe bulunmalıdır.bulunmalıdır.


Kompakt trafo merkezleri için bu bent (c.1) Kompakt trafo merkezleri için bu bent (c.1) geçerli değildir. İlgili standartlar ve özel geçerli değildir. İlgili standartlar ve özel şartnamelerde belirtilen koşullara göre şartnamelerde belirtilen koşullara göre düzenlenir.düzenlenir.

2) Transformatör odalarında döşemede 2) Transformatör odalarında döşemede kademe bulunması yasaktır. Odanın iç kademe bulunması yasaktır. Odanın iç yüzeyleri toz yapmayacak bir malzeme ile yüzeyleri toz yapmayacak bir malzeme ile kaplanmalıdır. Tavanlara kesinlikle boya kaplanmalıdır. Tavanlara kesinlikle boya yapılmayacaktır.yapılmayacaktır.

d) Transformatörlerin elektriksel d) Transformatörlerin elektriksel bağlantıları tesadüfen temas edilmeyecek bağlantıları tesadüfen temas edilmeyecek şekilde yapılacaktır.şekilde yapılacaktır.


e) Yapı içinde kullanılan Transformatörlerin e) Yapı içinde kullanılan Transformatörlerin yüksek gerilim geçit izolatörlerinin yüksek gerilim geçit izolatörlerinin elektriksel bağlantılarının yalıtımı, elektriksel bağlantılarının yalıtımı, uygulama gerilimine uygun bir malzeme uygulama gerilimine uygun bir malzeme veya geçmeli tip ile sağlanmalıdır.veya geçmeli tip ile sağlanmalıdır.

f) Transformatörler yer altına, bodrumlara f) Transformatörler yer altına, bodrumlara ve yüksek katlı yapıların üst katlarında da ve yüksek katlı yapıların üst katlarında da tesis edilebilir. tesis edilebilir.

Yeraltı ve bodrumlardaki Yeraltı ve bodrumlardaki transformatörlerde, rutubet, havalandırma transformatörlerde, rutubet, havalandırma ve su baskınına karşı önlemler alınmalıdır.ve su baskınına karşı önlemler alınmalıdır.


Transformatörlerin yerine konulması ve gereğinde Transformatörlerin yerine konulması ve gereğinde değiştirilmesi durumlarında ağırlığı ve en büyük değiştirilmesi durumlarında ağırlığı ve en büyük boyutları göz önünde bulundurulmalı ve gerekli boyutları göz önünde bulundurulmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır.önlemler alınmalıdır.

g) İnsanların yoğun bulunduğu paniğin g) İnsanların yoğun bulunduğu paniğin yaşanabileceği tüm yapılar, bodrumlar, yüksek yaşanabileceği tüm yapılar, bodrumlar, yüksek katlı binalar, hastaneler, tiyatrolar, alış-veriş katlı binalar, hastaneler, tiyatrolar, alış-veriş merkezleri, okullar gibi yapılar bağımsız olarak merkezleri, okullar gibi yapılar bağımsız olarak yüksek gerilimle enerjilendirildiğinde ana bina yüksek gerilimle enerjilendirildiğinde ana bina içindeki transformatörler güvenlik açısından içindeki transformatörler güvenlik açısından kuru kuru tiptip olmalıdır. olmalıdır.


h) Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği h) Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıllık geçiş süresini müteakip, tarihten itibaren iki yıllık geçiş süresini müteakip, primer gerilimi 36 kV'a kadar transformatörlerin primer gerilimi 36 kV'a kadar transformatörlerin (transformatörle ayrılmaz bir bütün oluşturan (transformatörle ayrılmaz bir bütün oluşturan donanımları dahil) en büyük dıştan dışa (dış) donanımları dahil) en büyük dıştan dışa (dış) boyutları; A (cm) transformatörün boyu, B (cm) boyutları; A (cm) transformatörün boyu, B (cm) transformatörün eni, C (cm) transformatörün transformatörün eni, C (cm) transformatörün yüksekliği olmak üzere; gücü 630 kVA'ya kadar yüksekliği olmak üzere; gücü 630 kVA'ya kadar olan transformatörler için A = 170 cm, B = 135 olan transformatörler için A = 170 cm, B = 135 cm, C = 195 cm; gücü 1600 kVA'ya kadar olan cm, C = 195 cm; gücü 1600 kVA'ya kadar olan transformatörler için A = 210 cm, B = 185 cm, C transformatörler için A = 210 cm, B = 185 cm, C = 245 cm; gücü 2500 kVA'ya kadar olan = 245 cm; gücü 2500 kVA'ya kadar olan transformatörler için A = 230 cm, B = 215 cm, C transformatörler için A = 230 cm, B = 215 cm, C = 265 cm'yi aşamaz. = 265 cm'yi aşamaz.


i) Deprem yükleri:i) Deprem yükleri: Transformatör merkezlerinin yapımında yatay deprem Transformatör merkezlerinin yapımında yatay deprem

yükleri göz önüne alınacaktır. Deprem bölgelerinde yükleri göz önüne alınacaktır. Deprem bölgelerinde oluşacak deprem yükleri F = C.W formülü ile oluşacak deprem yükleri F = C.W formülü ile hesaplanacaktır. Burada:hesaplanacaktır. Burada:

F: Her elemanın ağırlık merkezine etki eden kuvveti (kg-F: Her elemanın ağırlık merkezine etki eden kuvveti (kg-kuvvet),kuvvet),

W: Çelik aksam veya elektrik teçhizatının kütlesi (kg-kütle),W: Çelik aksam veya elektrik teçhizatının kütlesi (kg-kütle), C: 0,5 g'dir. (g = 9,81 m/sn2 olarak yerçekimi ivmesidir)C: 0,5 g'dir. (g = 9,81 m/sn2 olarak yerçekimi ivmesidir) Transformatör merkezlerindeki çelik aksam ile elektrik Transformatör merkezlerindeki çelik aksam ile elektrik

teçhizatı yukarıda verilen formül ile hesaplanacak teçhizatı yukarıda verilen formül ile hesaplanacak kuvvetlere dayanmalıdır. Özellikle izolatörler ve bağlantı kuvvetlere dayanmalıdır. Özellikle izolatörler ve bağlantı noktalarının davranışı tahkik edilmelidir.noktalarının davranışı tahkik edilmelidir.

Dağıtım transformatörlerinin Dağıtım transformatörlerinin bağlama (şalt) düzenbağlama (şalt) düzen

Madde 38Madde 38 - Her dağıtım transformatörünün alçak - Her dağıtım transformatörünün alçak gerilim çıkışına termik manyetik açıcılı ana kesici gerilim çıkışına termik manyetik açıcılı ana kesici konulmalıdır. konulmalıdır.

Ancak sekonder kısıma konulacak aşırı akım rölesinin Ancak sekonder kısıma konulacak aşırı akım rölesinin primer taraftaki yük ayırıcısını, bir kısa devre halinde primer taraftaki yük ayırıcısını, bir kısa devre halinde sigortanın kesme süresinden daha geç uyarması sigortanın kesme süresinden daha geç uyarması koşulu ile (primer kısma sekonder korumalı kesici koşulu ile (primer kısma sekonder korumalı kesici konulması halinde koşulsuz) elektrik üretim-iletim - konulması halinde koşulsuz) elektrik üretim-iletim - dağıtım hizmetlerini yürüten şirketler alçak gerilim dağıtım hizmetlerini yürüten şirketler alçak gerilim kısmına ana kesici koymayabilir.kısmına ana kesici koymayabilir.

Alçak gerilim besleme hatları çıkışlarına mutlaka Alçak gerilim besleme hatları çıkışlarına mutlaka koruyucu düzenler ve en azından yük altında açma koruyucu düzenler ve en azından yük altında açma kapama yapabilen düzenler konulmalıdır.kapama yapabilen düzenler konulmalıdır.

Güç TR’nin üst ve alt gerilim Güç TR’nin üst ve alt gerilim tesislerinden ayrılmasıtesislerinden ayrılması

Madde 39Madde 39 - Her güç transformatörü, primer - Her güç transformatörü, primer ve sekonder taraflarına sekonder korumalı ve sekonder taraflarına sekonder korumalı kesici ile techiz edilecektir. Bu kesicinin kesici ile techiz edilecektir. Bu kesicinin gerilimden ayrılması için gerekli gerilimden ayrılması için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.düzenlemeler yapılmalıdır.

Sekonder taraftaki kesicilerin kesme gücü Sekonder taraftaki kesicilerin kesme gücü ve mekanik dayanımı transformatörün ve mekanik dayanımı transformatörün bağlandığı alt gerilim barası kısa devre bağlandığı alt gerilim barası kısa devre gücüne göre boyutlandırılmalıdır. Röleli gücüne göre boyutlandırılmalıdır. Röleli kesicilerin röleleri ve koruma devreleri, kesicilerin röleleri ve koruma devreleri, transformatörün arıza ve aşırı yük transformatörün arıza ve aşırı yük akımlarına uygun olarak seçilmiş olmalıdır.akımlarına uygun olarak seçilmiş olmalıdır.


Transformatör merkezlerinde baraya giren Transformatör merkezlerinde baraya giren tüm hat fiderleri topraklanabilmelidir. tüm hat fiderleri topraklanabilmelidir.

Açık ve kapalı çalışan ring sistemlerde, bu Açık ve kapalı çalışan ring sistemlerde, bu topraklama düzeni bağımsız çalışan topraklama düzeni bağımsız çalışan topraklama ayırıcıları olmalıdır. topraklama ayırıcıları olmalıdır.

Bu topraklama ayırıcıları hat gerilimli iken Bu topraklama ayırıcıları hat gerilimli iken toprak temasını önleyecek elektriksel ve/ toprak temasını önleyecek elektriksel ve/ veya mekanik kilitleme düzenlerini ihtiva veya mekanik kilitleme düzenlerini ihtiva etmelidir. etmelidir.

Bu düzenler sağlanamadığı takdirde hattın Bu düzenler sağlanamadığı takdirde hattın gerilimsiz olduğunun anlaşılması sağlanarak gerilimsiz olduğunun anlaşılması sağlanarak topraklama ayırıcısı kapatılmalıdır.topraklama ayırıcısı kapatılmalıdır.


Kesicilerle kendi ayırıcıları arasında Kesicilerle kendi ayırıcıları arasında kilitlenme düzenleri bulunmalı, bu kilitlenme düzenleri bulunmalı, bu durumda kesiciler kapalı konumda iken durumda kesiciler kapalı konumda iken ayırıcılar açılıp, kapatılamamalıdır. ayırıcılar açılıp, kapatılamamalıdır.

Bu kilitlenme düzenleri mekanik, Bu kilitlenme düzenleri mekanik, elektriksel yada mekanik - elektriksel tipte elektriksel yada mekanik - elektriksel tipte olabilir.olabilir.

Primer ve sekonderde bulunan kesici, Primer ve sekonderde bulunan kesici, ayırıcı, akım transformatörü bara kısa ayırıcı, akım transformatörü bara kısa devre akımına göre seçilmelidir.devre akımına göre seçilmelidir.


Sekonder tarafta kullanılan aynı cihazlar Sekonder tarafta kullanılan aynı cihazlar transformatörün bağlandığı alt gerilim transformatörün bağlandığı alt gerilim barası kısa devre akımı göz önüne alınarak barası kısa devre akımı göz önüne alınarak seçilmelidir. seçilmelidir.

Her iki halde de kesme akımının dinamik Her iki halde de kesme akımının dinamik zorlamalarına karşı dayanabilmelidir.zorlamalarına karşı dayanabilmelidir.

Güç transformatörü, yükseltici-indirici Güç transformatörü, yükseltici-indirici merkezler arası enerji iletiminde kullanılan merkezler arası enerji iletiminde kullanılan YG/YG transformatörüdür.YG/YG transformatörüdür.

Aşırı yüke ve kısa devre Aşırı yüke ve kısa devre akımlarına karşı korumaakımlarına karşı koruma

Madde 40Madde 40 - a) Anma gücü 400 - a) Anma gücü 400 kVA'ya kadar (400 kVA dahil) kVA'ya kadar (400 kVA dahil) olan dağıtım transformatörlerinin olan dağıtım transformatörlerinin giriş tarafına sigortalı ayırıcı giriş tarafına sigortalı ayırıcı tesis edilerek transformatör tesis edilerek transformatör korunmalıdır. Mümkün olabilen korunmalıdır. Mümkün olabilen hallerde primerdeki sigortalı yük hallerde primerdeki sigortalı yük ayırıcısı ile sekonderdeki ana ayırıcısı ile sekonderdeki ana şalter arasında kilitleme düzeni şalter arasında kilitleme düzeni sağlanmalıdır.sağlanmalıdır.


Anma gücü 400 kVA'dan büyük Anma gücü 400 kVA'dan büyük dağıtım transformatörlerinin besleme dağıtım transformatörlerinin besleme tarafında röleli bir kesici kullanılarak tarafında röleli bir kesici kullanılarak transformatör kısa devre ve aşırı yüke transformatör kısa devre ve aşırı yüke karşı bütün kutuplarında karşı bütün kutuplarında korunabileceği gibi, anma gücü 1600 korunabileceği gibi, anma gücü 1600 kVA'ya kadar (1600 kVA dahil) olan kVA'ya kadar (1600 kVA dahil) olan dağıtım trafolarında kısa devre kesme dağıtım trafolarında kısa devre kesme gücü uygun sigortalar ile donatılmış gücü uygun sigortalar ile donatılmış sigortalı yük ayırıcısı bileşik cihazları sigortalı yük ayırıcısı bileşik cihazları da kullanılabilir.da kullanılabilir.


Kısa devre akımlarına karşı korunma Kısa devre akımlarına karşı korunma bulunmayan sadece yük akımının bulunmayan sadece yük akımının açılıp kapatıldığı yerlerde, uygun açılıp kapatıldığı yerlerde, uygun anma akımı ve kısa süreli dayanma anma akımı ve kısa süreli dayanma akımı özelliklerinde akımı özelliklerinde yük ayırıcılarıyük ayırıcıları kullanılabilir.kullanılabilir.


b) 36 kV kademesine kadar trafo b) 36 kV kademesine kadar trafo merkezlerinde, gerilim merkezlerinde, gerilim transformatörleri baraya sigortalı transformatörleri baraya sigortalı ayırıcı üzerinden bağlanmalıdır.ayırıcı üzerinden bağlanmalıdır.

Ölçü transformatörlerinin sınıfları, Ölçü transformatörlerinin sınıfları, enerji ölçüm için akım enerji ölçüm için akım transformatörlerinde 0,5, gerilim transformatörlerinde 0,5, gerilim transformatörlerinde 1, koruma için transformatörlerinde 1, koruma için her ikisinde en az 3 sınıfı olacaktır. her ikisinde en az 3 sınıfı olacaktır.


Enerji ölçümü dışındaki ölçü aletleri için Enerji ölçümü dışındaki ölçü aletleri için ölçü TR’leri 1 sınıfı olmalıdır. Bu konuda ölçü TR’leri 1 sınıfı olmalıdır. Bu konuda ilgili elektrik şirketlerinin kurallarına da ilgili elektrik şirketlerinin kurallarına da uyulmalıdır.uyulmalıdır.

24 kV'un üstündeki gerilimlerde, 36 kV'luk 24 kV'un üstündeki gerilimlerde, 36 kV'luk sistemlerde gerilim ölçü TR’lerinde sistemlerde gerilim ölçü TR’lerinde bağlantı faz-toprak arası olacaktır.bağlantı faz-toprak arası olacaktır.

c) Bir TR merkezinden çıkan AG ve YG c) Bir TR merkezinden çıkan AG ve YG hatları aşırı akıma karşı ayrı ayrı hatları aşırı akıma karşı ayrı ayrı korunmalıdır.korunmalıdır.


ALTINCI BÖLÜMALTINCI BÖLÜM

ELEKTRİK HATLARIELEKTRİK HATLARI

Hava hatlarıHava hatları

Madde 42Madde 42 - Aşağıdaki - Aşağıdaki hükümler, açıkta tesis hükümler, açıkta tesis edilen yönetmelik edilen yönetmelik kapsamındaki tüm kapsamındaki tüm elektrik hava hatlarına elektrik hava hatlarına uygulanır.uygulanır.

İletkenler ve izolatörlerİletkenler ve izolatörler

Madde 43Madde 43 - a) Çıplak iletkenler: - a) Çıplak iletkenler: 1) İletkenlerin özellikleri ve 1) İletkenlerin özellikleri ve

kullanılması:kullanılması: i) İletkenler bakır, tam alüminyum, i) İletkenler bakır, tam alüminyum,

çelik özlü alüminyum ya da sağlamlık çelik özlü alüminyum ya da sağlamlık ve kimyasal dayanıklılık bakımından ve kimyasal dayanıklılık bakımından bunlara eşdeğer olan alaşımlardan bunlara eşdeğer olan alaşımlardan yapılmalıdır. İletkenler ilgili yapılmalıdır. İletkenler ilgili standartlara uygun olacaktır.standartlara uygun olacaktır.


ii) Bir telli (som) ya da örgülü çelik ii) Bir telli (som) ya da örgülü çelik iletkenler, ancak kullanıldıkları yerde iletkenler, ancak kullanıldıkları yerde oluşabilecek korozyon etkilerine karşı oluşabilecek korozyon etkilerine karşı sürekli olarak dayanabilecek şekilde sürekli olarak dayanabilecek şekilde metal örtü ile kaplandıkları takdirde metal örtü ile kaplandıkları takdirde kullanılabilir.kullanılabilir.

iii) Kesitleri ve cinsleri ne olursa olsun iii) Kesitleri ve cinsleri ne olursa olsun hava hatlarında kullanılan alüminyum hava hatlarında kullanılan alüminyum iletkenler ile, kesitleri 16 mm'den (16 iletkenler ile, kesitleri 16 mm'den (16 mmdahil) büyük bakır iletkenler mmdahil) büyük bakır iletkenler örgülü olmalıdır.örgülü olmalıdır.


iv) Bir merkezin çıkışı ile ilk iv) Bir merkezin çıkışı ile ilk mesnet noktası olan direk mesnet noktası olan direk arasında ve direk üstündeki arasında ve direk üstündeki köprüleme ve atlamalarda bir köprüleme ve atlamalarda bir telli iletken de kullanılabilir.telli iletken de kullanılabilir.

v) Yüksek gerilimli hava v) Yüksek gerilimli hava hatlarında yalnız örgülü hatlarında yalnız örgülü iletkenler kullanılır.iletkenler kullanılır.


vi) İletkenlerin kopma kuvveti, vi) İletkenlerin kopma kuvveti, AG’li hatlarda en az 350 kg., AG’li hatlarda en az 350 kg., YG’li hatlarda ise en az 550 kg. YG’li hatlarda ise en az 550 kg. olmalıdır.olmalıdır.

vii) Hava hatlarında kullanılan vii) Hava hatlarında kullanılan çıplak örgülü iletkenlerin çıplak örgülü iletkenlerin kesitleri aşağıdaki değerlerden kesitleri aşağıdaki değerlerden küçük olamaz.küçük olamaz.


AG YGAG YG ------ ------------ ------ Bakır 10 mm 16 mmBakır 10 mm 16 mm Tam alüminyum 21 mm ---Tam alüminyum 21 mm --- Çelik/alüminyum --- 21/4 mmÇelik/alüminyum --- 21/4 mm Çelik 16 mm 16 mmÇelik 16 mm 16 mm Bronz 16 mm 16 mmBronz 16 mm 16 mm Alçak gerilimli küçük aralıklı hatlarda 10 mm kesitli bir telli Alçak gerilimli küçük aralıklı hatlarda 10 mm kesitli bir telli

veya örgülü bakır iletkenler ya da iletkenlik bakımından veya örgülü bakır iletkenler ya da iletkenlik bakımından buna eşdeğer olan başka iletkenler kullanılabilir.buna eşdeğer olan başka iletkenler kullanılabilir.

İletken ekleriİletken ekleri

İki direk arasında eklerden olabildiğince İki direk arasında eklerden olabildiğince kaçınılmalıdır. Artık teller eklenerek kaçınılmalıdır. Artık teller eklenerek kullanılamaz. Zorunlu durumlarda iki direk kullanılamaz. Zorunlu durumlarda iki direk arasında her iletken için ancak bir ek arasında her iletken için ancak bir ek yapılabilir.yapılabilir.

Lehim ve kaynakla ek yapılmamalıdır. Lehim ve kaynakla ek yapılmamalıdır. Ekler iyi bir iletkenlik ve sürekli bir Ekler iyi bir iletkenlik ve sürekli bir sağlamlık sağlamalıdır. Alüminyum sağlamlık sağlamalıdır. Alüminyum iletkenler örülerek ek yapılamaz.iletkenler örülerek ek yapılamaz.


Çekmeye zorlanan iletken ekleri, en Çekmeye zorlanan iletken ekleri, en büyük çekme kuvvetinin 2,5 katı ile büyük çekme kuvvetinin 2,5 katı ile iletken kopma kuvvetinin %90'nından iletken kopma kuvvetinin %90'nından küçük olanına dayanmalıdır. Ek küçük olanına dayanmalıdır. Ek malzemeleri ilgili standartlara uygun malzemeleri ilgili standartlara uygun olmalıdır.olmalıdır.


Çekmeye zorlanan iletken ekleri, Çekmeye zorlanan iletken ekleri, en büyük çekme kuvvetinin 2,5 en büyük çekme kuvvetinin 2,5 katı ile iletken kopma kuvvetinin katı ile iletken kopma kuvvetinin %90'nından küçük olanına %90'nından küçük olanına dayanmalıdır. Ek malzemeleri dayanmalıdır. Ek malzemeleri ilgili standartlara uygun ilgili standartlara uygun olmalıdır.olmalıdır.

Hat iletkenlerinin kollara ayrılmasıHat iletkenlerinin kollara ayrılması

Hat iletkenlerinden bir kol ayrıldığında, Hat iletkenlerinden bir kol ayrıldığında, bağlantı noktasına koldan dolayı önemli bağlantı noktasına koldan dolayı önemli ölçüde bir çekme kuvveti gelmemeli ve ölçüde bir çekme kuvveti gelmemeli ve bağlantı yeri iletkenlerin dayanımını bağlantı yeri iletkenlerin dayanımını önemli ölçüde zayıflatmamalıdır.önemli ölçüde zayıflatmamalıdır.

Ana hat ve kol iletkenlerinin gereçlerinin Ana hat ve kol iletkenlerinin gereçlerinin farklı olması durumunda, ek yerinde farklı olması durumunda, ek yerinde korozyonakorozyona engel olmak için gerekli engel olmak için gerekli önlemler alınmalıdır.önlemler alınmalıdır.

İletken bağıİletken bağı

Bağ, iletkenin izolatör üzerindeki Bağ, iletkenin izolatör üzerindeki durumunu sürekli olarak koruyacak ve durumunu sürekli olarak koruyacak ve aşağıdaki varsayımlara göre yapılacaktır:aşağıdaki varsayımlara göre yapılacaktır:

i) Taşıyıcı bağ: Bağ, iletken ile iletkene i) Taşıyıcı bağ: Bağ, iletken ile iletkene gelen rüzgar yükünü ya da buz yükünü gelen rüzgar yükünü ya da buz yükünü taşımalıdır.taşımalıdır.

ii) Durdurucu ve nihayet bağları: Bağ, ii) Durdurucu ve nihayet bağları: Bağ, iletken kopma yükünün %90'ı ile iletkenin iletken kopma yükünün %90'ı ile iletkenin en büyük çekme kuvvetinin 2,5 katından en büyük çekme kuvvetinin 2,5 katından en küçük olanına eşit bir kuvvetle en küçük olanına eşit bir kuvvetle yüklenmelidir.yüklenmelidir.

İletken donanımıİletken donanımı i) İletken donanımlarından da akım geçeceğinden, i) İletken donanımlarından da akım geçeceğinden,

bu donanımlarda izin verilecek en büyük sürekli bu donanımlarda izin verilecek en büyük sürekli akımda, iletkeninden daha yüksek sıcaklık akımda, iletkeninden daha yüksek sıcaklık oluşmamalı ve olası kısa devre zorlanmalarına da oluşmamalı ve olası kısa devre zorlanmalarına da dayanmalıdır.dayanmalıdır.

ii) İletkenlerin mesnet izolatörlerine bağlanmasına ii) İletkenlerin mesnet izolatörlerine bağlanmasına yarayan donanımlar, dış yükleri taşıyabilecek yarayan donanımlar, dış yükleri taşıyabilecek biçimde boyutlandırılmalıdır. biçimde boyutlandırılmalıdır.

Bunlar ayrıca iletkenleri, işletmedeki bileşke Bunlar ayrıca iletkenleri, işletmedeki bileşke çekme kuvvetlerine karşı güvenilir biçimde çekme kuvvetlerine karşı güvenilir biçimde tutmalıdır.tutmalıdır.

v) Zincir izolatörlerde kullanılan taşıyıcı v) Zincir izolatörlerde kullanılan taşıyıcı klemensler, klemensler,

İletken donanımıİletken donanımı

iii) Hava hatlarının köşe iii) Hava hatlarının köşe direklerindeki traversler bileşke direklerindeki traversler bileşke kuvvet doğrultusunda olmalıdır.kuvvet doğrultusunda olmalıdır.

iv) İletkenlerin zincir izolatörlere iv) İletkenlerin zincir izolatörlere irtibatlanmasına yarayan ve çekmeye irtibatlanmasına yarayan ve çekmeye zorlanan gergi klemensleri, en büyük zorlanan gergi klemensleri, en büyük iletken çekme kuvvetinin 2,5 katı ile iletken çekme kuvvetinin 2,5 katı ile iletken kopma kuvvetinin %90 'ından, iletken kopma kuvvetinin %90 'ından, küçük olanına dayanmalıdır.küçük olanına dayanmalıdır.

İletken donanımıİletken donanımı

v) Zincir izolatörlerde kullanılan taşıyıcı v) Zincir izolatörlerde kullanılan taşıyıcı klemensler, kopma kuvvetleri bakımından klemensler, kopma kuvvetleri bakımından dış yükleri en az 2,5 emniyet katsayısı ile dış yükleri en az 2,5 emniyet katsayısı ile karşılayabilecek biçimde karşılayabilecek biçimde boyutlandırılmalıdır. Bu klemensler ayrıca, boyutlandırılmalıdır. Bu klemensler ayrıca, iletkenlerin bileşke çekme kuvvetlerini iletkenlerin bileşke çekme kuvvetlerini güvenle taşımalıdır.güvenle taşımalıdır.

vi) Çelik, temper ya da çelik dökümden vi) Çelik, temper ya da çelik dökümden yapılmış iletken donanımları paslanmaya yapılmış iletken donanımları paslanmaya karşı korunmuş tipten olmalıdır.karşı korunmuş tipten olmalıdır.

Yalıtılmış hava hattı kablolarıYalıtılmış hava hattı kabloları

1) Bu kablolarda taşıma görevi ya 1) Bu kablolarda taşıma görevi ya ayrı bir askı teli ya da doğrudan ayrı bir askı teli ya da doğrudan doğruya kendi nötr iletkeni ile yerine doğruya kendi nötr iletkeni ile yerine getirilir. Ancak nötr iletkeni askı teli getirilir. Ancak nötr iletkeni askı teli olarak da kullanıldığında, bunun olarak da kullanıldığında, bunun mekanik bakımdan gerekli dayanımı mekanik bakımdan gerekli dayanımı sağladığı doğrulanmalıdır. Bu sağladığı doğrulanmalıdır. Bu durumda nötr iletkeninin yalıtılmış durumda nötr iletkeninin yalıtılmış olması zorunlu değildir.olması zorunlu değildir.


2) Bu kabloların yalıtılmasını 2) Bu kabloların yalıtılmasını sağlayan kılıflar, kullanıldıkları sağlayan kılıflar, kullanıldıkları yörelerde ve yerlerde oluşabilecek yörelerde ve yerlerde oluşabilecek her türlü elektrik ve mekanik her türlü elektrik ve mekanik dayanımı azaltacak ya da bozacak dayanımı azaltacak ya da bozacak etkilere karşı dayanacak biçimde etkilere karşı dayanacak biçimde olmalıdır.olmalıdır.


3) Askı telli ya da kendi kendini 3) Askı telli ya da kendi kendini taşıyan biçimdeki yalıtılmış hava taşıyan biçimdeki yalıtılmış hava hattı kabloları, mekanik zorlanmalar hattı kabloları, mekanik zorlanmalar bakımından tek bir iletken olarak bakımından tek bir iletken olarak varsayılmalıdır. Kablo yapısından ileri varsayılmalıdır. Kablo yapısından ileri gelen mekanik yüklenmeler iletken gelen mekanik yüklenmeler iletken boyunca düzgün biçimde dağılmış boyunca düzgün biçimde dağılmış olmalıdır.olmalıdır.


4) Kabloların yalıtılmış faz 4) Kabloların yalıtılmış faz iletkenlerinin birbirlerinden kablo iletkenlerinin birbirlerinden kablo boyunca herhangi bir noktada ayırt boyunca herhangi bir noktada ayırt edilebilmeleri için yalıtkan örtüleri edilebilmeleri için yalıtkan örtüleri üzerinde iletken boyunca gözle ve üzerinde iletken boyunca gözle ve dokunma ile seçilebilecek farklılıkları dokunma ile seçilebilecek farklılıkları olmalıdır.olmalıdır.

Yalıtılmış hava hattı kablolarıYalıtılmış hava hattı kabloları 5) Yalıtılmış hava hattı kablolarında ekler 5) Yalıtılmış hava hattı kablolarında ekler

yalnızca durdurucu direkler üzerinde yalnızca durdurucu direkler üzerinde yapılabilir.yapılabilir.

6) Yalıtılmış hava hattı kabloları izolatörlü 6) Yalıtılmış hava hattı kabloları izolatörlü olarak kullanılmalıdır.olarak kullanılmalıdır.

7) Yalıtılmış hava hattı kabloları ilgili 7) Yalıtılmış hava hattı kabloları ilgili standartlarda belirtildiği gibi olmalıdır.standartlarda belirtildiği gibi olmalıdır.

8-i) Ayrı askı teli bulunmayan kabloların 8-i) Ayrı askı teli bulunmayan kabloların izolatörlerinin ve izolatör bağlantı izolatörlerinin ve izolatör bağlantı parçalarının mekanik dayanımı çıplak parçalarının mekanik dayanımı çıplak iletkenlerdeki gibi olmalıdır.iletkenlerdeki gibi olmalıdır.

İzolatörlerİzolatörler

ii) Ayrı askı teli bulunan ii) Ayrı askı teli bulunan kablolarda:kablolarda:

(1) İzolatörler, izolatörün kopma (1) İzolatörler, izolatörün kopma kuvveti izolatöre etki eden kuvveti izolatöre etki eden kuvvetlerin en az 1,75 katı ile, kuvvetlerin en az 1,75 katı ile, iletkenin kopma kuvvetinin iletkenin kopma kuvvetinin 0,70'inden en büyüğü olacak 0,70'inden en büyüğü olacak biçimde,biçimde,


(2) İzolatör bağlantı parçaları ile (2) İzolatör bağlantı parçaları ile izolatörün tespiti için kullanılan izolatörün tespiti için kullanılan bağlantı parçaları, izolatöre etki bağlantı parçaları, izolatöre etki eden kuvvetlerin en az 2 katı ile eden kuvvetlerin en az 2 katı ile iletkenin kopma kuvvetinin iletkenin kopma kuvvetinin 0,80'inden, en büyüğü olacak 0,80'inden, en büyüğü olacak biçimde seçilir.biçimde seçilir.


9) Yalıtılmış hava hattı kablolarında 9) Yalıtılmış hava hattı kablolarında hesap çapı: dt = 2 df + dn'dır. Bu hesap çapı: dt = 2 df + dn'dır. Bu formülde;formülde;

dt= Kablonun hesap çapıdt= Kablonun hesap çapı df= Faz iletkeninin dış çapıdf= Faz iletkeninin dış çapı dn= Nötr iletkeninin dış çapıdır.dn= Nötr iletkeninin dış çapıdır.

İzolatörlerİzolatörler İzolatörler hava etkilerine ve işletme İzolatörler hava etkilerine ve işletme

sırasında oluşacak elektrik, mekanik sırasında oluşacak elektrik, mekanik ve elektrodinamik zorlanmalara ve elektrodinamik zorlanmalara dayanacak nitelikte olmalı ve dayanacak nitelikte olmalı ve aşağıdaki biçimde aşağıdaki biçimde boyutlandırılmalıdır.boyutlandırılmalıdır.

1) Elektriksel boyutlandırma:1) Elektriksel boyutlandırma: İzolatörler, ilgili Türk Standardlarına İzolatörler, ilgili Türk Standardlarına

uygun olmalıdır.uygun olmalıdır.


2) Mekanik boyutlandırma:2) Mekanik boyutlandırma: i) Mesnet izolatörleri: Mesnet i) Mesnet izolatörleri: Mesnet

izolatörlerinin kopma kuvveti izolatörlerinin kopma kuvveti izolatörlere etki eden kuvvetlerin izolatörlere etki eden kuvvetlerin en az 2,5 katı ile iletkenin kopma en az 2,5 katı ile iletkenin kopma kuvvetinin %90'ından en büyüğü kuvvetinin %90'ından en büyüğü olacak biçimde seçilir.olacak biçimde seçilir.


ii) Zincir izolatörler: Zincir izolatörler, ii) Zincir izolatörler: Zincir izolatörler, bu izolatörün kopma kuvveti ile bu izolatörün kopma kuvveti ile izolatöre etki eden kuvvetlerin en az izolatöre etki eden kuvvetlerin en az 2,5 katı ile iletken kopma kuvvetinin 2,5 katı ile iletken kopma kuvvetinin %90'ından en büyüğü oluşacak %90'ından en büyüğü oluşacak biçimde seçilir.biçimde seçilir.


Birden fazla paralel sıralı Birden fazla paralel sıralı zincir izolatörlerde (n) zincir izolatörlerde (n) paralel sıralı zincirin izin paralel sıralı zincirin izin verilen yükü bir sıralı verilen yükü bir sıralı zincirin izin verilen yükünün zincirin izin verilen yükünün (n) katına eşit olmalıdır.(n) katına eşit olmalıdır.


iii) Diğer çeşit izolatörler: Bunlar iii) Diğer çeşit izolatörler: Bunlar yukarıda sözü edilenlerin dışında yukarıda sözü edilenlerin dışında kalan çubuk izolatörler, dolu kalan çubuk izolatörler, dolu çekirdekli mesnet izolatörleri ve iki çekirdekli mesnet izolatörleri ve iki başlıklı (motor) izolatörler olup başlıklı (motor) izolatörler olup bunlarda da en az yukarda sözü bunlarda da en az yukarda sözü edilen izolatörlerdeki güvenlik edilen izolatörlerdeki güvenlik koşulları aranır. koşulları aranır.


3) İzolatör dolgu gereci ve bağlantı 3) İzolatör dolgu gereci ve bağlantı parçaları:parçaları:

i) İzolatörleri demirlerine tespit etmek ve i) İzolatörleri demirlerine tespit etmek ve çeşitli izolatör bölümlerini birleştirmek için çeşitli izolatör bölümlerini birleştirmek için kullanılacak dolgu gereçleri ve bağlantı kullanılacak dolgu gereçleri ve bağlantı parçaları, herhangi bir genleşme ya da parçaları, herhangi bir genleşme ya da benzeri olaylar nedeniyle bu izolatörlerde benzeri olaylar nedeniyle bu izolatörlerde aşırı zorlanmalar oluşturmamalıdır. Bunlar aşırı zorlanmalar oluşturmamalıdır. Bunlar olası kısa devre zorlanmalarına karşı olası kısa devre zorlanmalarına karşı dayanıklı olmalıdır.dayanıklı olmalıdır.


ii) Mesnet izolatörlerinin tespit edilmesi ii) Mesnet izolatörlerinin tespit edilmesi için kullanılan bağlantı parçaları, izolatöre için kullanılan bağlantı parçaları, izolatöre etki eden kuvvetlerin en az 2,5 katı ile etki eden kuvvetlerin en az 2,5 katı ile iletkenin kopma kuvvetinin %90'ından iletkenin kopma kuvvetinin %90'ından büyüğünü karşılamalıdır.büyüğünü karşılamalıdır.

iii) Zincir izolatörlerin bağlantı parçaları ise iii) Zincir izolatörlerin bağlantı parçaları ise yapıldığı malzemeye göre en az aşağıda yapıldığı malzemeye göre en az aşağıda belirtilen emniyet katsayıları ile dış yükleri belirtilen emniyet katsayıları ile dış yükleri karşılamalıdır:karşılamalıdır:

İzolatörlerİzolatörler Çelik bağlantı parçaları için 2,5Çelik bağlantı parçaları için 2,5 Karışık alaşımlı parçalar için 2,5Karışık alaşımlı parçalar için 2,5 Temper döküm ve çelik döküm parçalar Temper döküm ve çelik döküm parçalar

için 3için 3 Döküm alaşımlı parçalar için 4Döküm alaşımlı parçalar için 4 Birden fazla paralel sıralı zincir izolatörlerin Birden fazla paralel sıralı zincir izolatörlerin

zincirlerinden birinin kopması durumunda zincirlerinden birinin kopması durumunda geriye kalan ve çekmeye zorlanan bağlantı geriye kalan ve çekmeye zorlanan bağlantı parçaları, gerecin kopma kuvvetinin parçaları, gerecin kopma kuvvetinin %50'sinden fazlasına zorlanmamalıdır.%50'sinden fazlasına zorlanmamalıdır.

UzaklıklarUzaklıklar

Madde 44Madde 44 - a) Hava hatlarında - a) Hava hatlarında iletkenler arasında alınması gerekli iletkenler arasında alınması gerekli en küçük uzaklıklar aşağıdaki gibi en küçük uzaklıklar aşağıdaki gibi hesaplanacaktır:hesaplanacaktır:

1) Malzeme, kesit, salgı ve anma 1) Malzeme, kesit, salgı ve anma gerilimleri aynı olan, aynı ya da farklı gerilimleri aynı olan, aynı ya da farklı yatay yüzeylerde bulunan iletkenler yatay yüzeylerde bulunan iletkenler arasındaki en küçük (D) uzaklığı arasındaki en küçük (D) uzaklığı aşağıdaki formüle göre aşağıdaki formüle göre hesaplanacaktır.hesaplanacaktır.

D= k. (Fmak + 1)üssü1/2 + (U/150)D= k. (Fmak + 1)üssü1/2 + (U/150)


Burada;Burada; D: Direk üzerinde iletkenler arasındaki D: Direk üzerinde iletkenler arasındaki

uzaklık (m)uzaklık (m) k: Bir katsayı olup bu katsayı alçak k: Bir katsayı olup bu katsayı alçak

gerilimde 0,35 yüksek gerilimde 0,50 gerilimde 0,35 yüksek gerilimde 0,50 alınacaktır.alınacaktır.

Fmak: Hesaplanan direğin en büyük Fmak: Hesaplanan direğin en büyük açıklığına ilişkin en büyük salgı (m)açıklığına ilişkin en büyük salgı (m)

l: Taşıyıcı zincir izolatörün uzunluğu (m) l: Taşıyıcı zincir izolatörün uzunluğu (m) (Mesnet izolatöründe 1=0 alınacaktır.)(Mesnet izolatöründe 1=0 alınacaktır.)

U: Hattın fazlar arası anma gerilimi (kV)U: Hattın fazlar arası anma gerilimi (kV)


2) Bir direk üzerinde birden fazla 2) Bir direk üzerinde birden fazla sistem bulunursa ve bunlarda sistem bulunursa ve bunlarda malzeme, kesit, salgı ve anma malzeme, kesit, salgı ve anma gerilimleri farklı ise, bu iletkenler gerilimleri farklı ise, bu iletkenler arasında alınacak en küçük "D" arasında alınacak en küçük "D" uzaklığı, her devrenin kendi salgı ve uzaklığı, her devrenin kendi salgı ve gerilimlerinin madde 44 - a/1'de gerilimlerinin madde 44 - a/1'de verilen formülde yerine konması ile verilen formülde yerine konması ile bulunacak değerlerden en büyüğüne bulunacak değerlerden en büyüğüne eşit olacaktır. eşit olacaktır.


b) Konsol ve travers boyları ile bunlar b) Konsol ve travers boyları ile bunlar arasındaki uzaklıklar madde 44 - a/1 yada arasındaki uzaklıklar madde 44 - a/1 yada a/2'deki gibi hesaplanmakla birlikte ayrıca a/2'deki gibi hesaplanmakla birlikte ayrıca aşağıda belirtildiği gibi çizilecek iletken aşağıda belirtildiği gibi çizilecek iletken salınım diyagramlarına (Şekil-8'e bakınız.) salınım diyagramlarına (Şekil-8'e bakınız.) göre gerilim altındaki iletkenler arasındaki göre gerilim altındaki iletkenler arasındaki uzaklığın (U/150) m.den daha az olmadığı uzaklığın (U/150) m.den daha az olmadığı doğrulanacaktır. Bu uzaklık 0,20 m'den az doğrulanacaktır. Bu uzaklık 0,20 m'den az olamaz. olamaz.

UzaklıklarUzaklıklar Bu salınım diyagramları, +5C ve %70 rüzgar yükü Bu salınım diyagramları, +5C ve %70 rüzgar yükü

ile bölgenin en büyük sıcaklığında ve %42 rüzgar ile bölgenin en büyük sıcaklığında ve %42 rüzgar yükünde çizilecektir.yükünde çizilecektir.

İletken salınım kontrolünde en büyük sapma açısı İletken salınım kontrolünde en büyük sapma açısı (alfa), 50'ye kadar (alfa)/4, (alfa), 50'ye kadar (alfa)/4,

50-6250-62 30'a kadar 1230'a kadar 12 30' sabit ve 6230' sabit ve 62 30'dan büyük sapma açılarında ise iletken 30'dan büyük sapma açılarında ise iletken

salınımları arasında (alfa)/5'e kadar bir açısal salınımları arasında (alfa)/5'e kadar bir açısal kayma varsayılarak gerekli doğrulamalar kayma varsayılarak gerekli doğrulamalar yapılacaktır.yapılacaktır.

Bu madde yalnızca yüksek gerilimli büyük aralıklı Bu madde yalnızca yüksek gerilimli büyük aralıklı hatlara uygulanır.hatlara uygulanır.

UzaklıklarUzaklıklar c) Yukarıda hesaplanan konsol ve travers boyları c) Yukarıda hesaplanan konsol ve travers boyları

ile bunlar arasındaki uzaklıklar ayrıca kamçılanma ile bunlar arasındaki uzaklıklar ayrıca kamçılanma kontrolü yapılarak doğrulanacaktır.kontrolü yapılarak doğrulanacaktır.

Bir direkte birbirinin üstünde bulunan Bir direkte birbirinin üstünde bulunan iletkenlerden, alttaki iletkenin üzerindeki buz iletkenlerden, alttaki iletkenin üzerindeki buz yükünün birdenbire düşmesinden sonra, alttaki yükünün birdenbire düşmesinden sonra, alttaki iletkenin düşey düzlemde bir sıçrama yapacağı iletkenin düşey düzlemde bir sıçrama yapacağı varsayılarak sıçramadan sonra üstteki buzlu varsayılarak sıçramadan sonra üstteki buzlu iletkene uzaklığı (U/150) m.den az olmayacaktır. iletkene uzaklığı (U/150) m.den az olmayacaktır. Bu uzaklık 0,20 m.'den az olamaz.Bu uzaklık 0,20 m.'den az olamaz.

Bu madde yalnızca yüksek gerilimli büyük aralıklı Bu madde yalnızca yüksek gerilimli büyük aralıklı hatlara uygulanır.hatlara uygulanır.

UzaklıklarUzaklıklar d) Aynı direk üzerinde bulunan yüksek ve alçak d) Aynı direk üzerinde bulunan yüksek ve alçak

gerilimli iletkenlerin bağlantı noktaları arasındaki gerilimli iletkenlerin bağlantı noktaları arasındaki düşey uzaklık en az 1,5 m. olacaktır.düşey uzaklık en az 1,5 m. olacaktır.

e) Alçak gerilimli küçük aralıklı hatlarda iletkenler e) Alçak gerilimli küçük aralıklı hatlarda iletkenler arasındaki uzaklık 0,40 m. den az olmayacaktır.arasındaki uzaklık 0,40 m. den az olmayacaktır.

Bu uzaklıklar aşağıdaki durumlarda küçültülebilir:Bu uzaklıklar aşağıdaki durumlarda küçültülebilir: - Gerilimleri birbirine eşit olan aynı faz - Gerilimleri birbirine eşit olan aynı faz

iletkenlerinde,iletkenlerinde, - İletkenlerin birbirine değmemesi için gerekli - İletkenlerin birbirine değmemesi için gerekli

güvenlik önlemleri alınmış olan hatlardagüvenlik önlemleri alınmış olan hatlarda

UzaklıklarUzaklıklar f) Hat iletkenleriyle topraklanmış metal f) Hat iletkenleriyle topraklanmış metal

bölümler arasındaki uzaklık en az (U/150 + bölümler arasındaki uzaklık en az (U/150 + 0,05) m. olacaktır. Bu uzaklık yüksek 0,05) m. olacaktır. Bu uzaklık yüksek gerilimli hava hatlarında 0,20 m.den, alçak gerilimli hava hatlarında 0,20 m.den, alçak gerilimli hava hatlarında da 0,05 m.den az gerilimli hava hatlarında da 0,05 m.den az olamaz.olamaz.

U: Fazlar arası anma gerilimidir (kV).U: Fazlar arası anma gerilimidir (kV). g) Toprak iletkeni ile faz iletkenleri g) Toprak iletkeni ile faz iletkenleri

arasındaki uzaklık, toprak iletkeninin faz arasındaki uzaklık, toprak iletkeninin faz iletkenlerini yıldırıma karşı maksimum iletkenlerini yıldırıma karşı maksimum 30'lik açı altında koruyabileceği biçimde 30'lik açı altında koruyabileceği biçimde hesaplanacaktır.hesaplanacaktır.

UzaklıklarUzaklıklar h) İletkenlerin 46 ncı maddeye göre hesaplanan h) İletkenlerin 46 ncı maddeye göre hesaplanan

en büyük salgılı durumda üzerinden geçtikleri yer en büyük salgılı durumda üzerinden geçtikleri yer ve cisimlere olan en küçük düşey uzaklıkları ve cisimlere olan en küçük düşey uzaklıkları Çizelge-8'de verilmiştir.Çizelge-8'de verilmiştir.

i) Hava hattı iletkenleri ile yanından geçtikleri i) Hava hattı iletkenleri ile yanından geçtikleri yapıların en çıkıntılı bölümleri arasında, en büyük yapıların en çıkıntılı bölümleri arasında, en büyük salınım konumunda en az Çizelge-5'te verilen salınım konumunda en az Çizelge-5'te verilen yatay uzaklık bulunmalıdır.yatay uzaklık bulunmalıdır.

Çizelge 5 - Hava hattı iletkenlerinin en büyük Çizelge 5 - Hava hattı iletkenlerinin en büyük salınımlı durumda yapılara olan en küçük yatay salınımlı durumda yapılara olan en küçük yatay uzaklıklarıuzaklıkları

UzaklıklarUzaklıklar Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi mesafegerilimi mesafe kV m kV m 0-1 (1 dahil) 1 0-1 (1 dahil) 1 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 1-36 (36 dahil) 2 1-36 (36 dahil) 2 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 36-72,5 (72,5 dahil) 3 36-72,5 (72,5 dahil) 3 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 72,5-170 (170 dahil) 4 72,5-170 (170 dahil) 4 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 170-420 (420 dahil) 5 170-420 (420 dahil) 5

UzaklıklarUzaklıklar Çizelge-7 Hava hattı iletkenlerinin ağaçlara olan en küçük Çizelge-7 Hava hattı iletkenlerinin ağaçlara olan en küçük

yatay uzaklıklarıyatay uzaklıkları Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi Yatay uzaklık gerilimi Yatay uzaklık KV mKV m ----------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------- 0-1 (1 dahil) 1 0-1 (1 dahil) 1 ----------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------- 1-170 (170 hariç) 2,5 1-170 (170 hariç) 2,5 ----------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------- 170 3,0 170 3,0 ----------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------- 170-420 (420 dahil) 4,5 170-420 (420 dahil) 4,5


o) (Değişik bent: 08/02/2007-o) (Değişik bent: 08/02/2007-26428S.R.G. Yön/1.mad) Alçak ve 26428S.R.G. Yön/1.mad) Alçak ve yüksek gerilimli demir direklere yüksek gerilimli demir direklere zeminden en az dört metre zeminden en az dört metre yükseklikte ve gerilimli bölüme üç yükseklikte ve gerilimli bölüme üç metreden daha fazla yaklaşmayacak metreden daha fazla yaklaşmayacak bir tırmanma engeli tesis edilir.bir tırmanma engeli tesis edilir.


Yeni tesis edilecek enerji iletim ve dağıtım Yeni tesis edilecek enerji iletim ve dağıtım hatlarında otuz metreyi geçen direklerin hatlarında otuz metreyi geçen direklerin toprak kuleleri, toprak kuleleri olmayan toprak kuleleri, toprak kuleleri olmayan hatlarda direklerin en üst noktadan hatlarda direklerin en üst noktadan itibaren %10'u turuncu boya ile boyanır ve itibaren %10'u turuncu boya ile boyanır ve yerden yüksekliği otuz metreyi geçen yerden yüksekliği otuz metreyi geçen iletkenlere de turuncu/beyaz renkli ikaz iletkenlere de turuncu/beyaz renkli ikaz küreleri takılır.küreleri takılır.

Söz konusu boya ve ikaz kürelerinin teknik Söz konusu boya ve ikaz kürelerinin teknik özellikleri, ilgili şartname veözellikleri, ilgili şartname ve

UzaklıklarUzaklıklar Koordinatları Milli Savunma Bakanlığı Koordinatları Milli Savunma Bakanlığı

koordinatörlüğünde belirlenecek hava koordinatörlüğünde belirlenecek hava araçlarına ait mevcut ve yeni tesis araçlarına ait mevcut ve yeni tesis edilecek alçak irtifa eğitim sahaları ile uçuş edilecek alçak irtifa eğitim sahaları ile uçuş emniyeti açısından kritik sahalar içerisinde emniyeti açısından kritik sahalar içerisinde kalan ve yüksekliği yirmi metreyi geçen kalan ve yüksekliği yirmi metreyi geçen tüm enerji iletim ve dağıtım hatları tüm enerji iletim ve dağıtım hatları bölümlerinde ilgili kuruluşlar ile yapılacak bölümlerinde ilgili kuruluşlar ile yapılacak karşılıklı mutabakat sonucu belirlenecek karşılıklı mutabakat sonucu belirlenecek öncelik sırası ve işin yapılabilirlik durumu öncelik sırası ve işin yapılabilirlik durumu incelenerek yukarıdaki madde esasları incelenerek yukarıdaki madde esasları uygulanır.uygulanır.


Söz konusu boya ve ikaz kürelerinin Söz konusu boya ve ikaz kürelerinin teknik özellikleri, ilgili şartname ve teknik özellikleri, ilgili şartname ve uluslararası standartlara uygun uluslararası standartlara uygun olmalıdır.olmalıdır.

Ayrıca yüksekliği seksen metreyi Ayrıca yüksekliği seksen metreyi geçen direklerde ışıklı işaretlendirme geçen direklerde ışıklı işaretlendirme bulundurulması zorunludur.bulundurulması zorunludur.


Yeni tesis edilecek enerji iletim ve dağıtım Yeni tesis edilecek enerji iletim ve dağıtım hatlarının meskun mahaller dışında hatlarının meskun mahaller dışında tümüne ait koordinat ve yükseklik bilgileri tümüne ait koordinat ve yükseklik bilgileri Harita Genel Komutanlığına bildirilir.Harita Genel Komutanlığına bildirilir.

Ayrıca yüksekliği 50 metreyi geçen Ayrıca yüksekliği 50 metreyi geçen hatlarda gündüz işareti ve 80 metreyi hatlarda gündüz işareti ve 80 metreyi geçen hatlarda gündüz ve gece işareti geçen hatlarda gündüz ve gece işareti bulundurulması zorunludur.bulundurulması zorunludur.


p) Her tip yüksek gerilim direğine p) Her tip yüksek gerilim direğine zeminden en az 2,5 m. yükseklikte zeminden en az 2,5 m. yükseklikte ve kolayca sökülmeyecek biçimde bir ve kolayca sökülmeyecek biçimde bir ölüm tehlike levhası takılacaktır. ölüm tehlike levhası takılacaktır. Yalnızca beton direkler üzerine Yalnızca beton direkler üzerine gömme ya da yağlı boya ile gömme ya da yağlı boya ile çıkmayacak biçimde ölüm tehlikesi çıkmayacak biçimde ölüm tehlikesi işareti yapılabilir.işareti yapılabilir.


r) Hava alanı pist orta r) Hava alanı pist orta noktasından 5 km. uzağına noktasından 5 km. uzağına kadar olan yerlerde ve hava kadar olan yerlerde ve hava seyrüsefer cihazlarının seyrüsefer cihazlarının bulunduğu yerlerde, bulunduğu yerlerde, havacılıkla ilgili kuruluşların havacılıkla ilgili kuruluşların kurallarına aynen uyulur.kurallarına aynen uyulur.

Hava hatları mekanik hesaplarıHava hatları mekanik hesapları

Hava hatlarının mekanik hesaplarında Hava hatlarının mekanik hesaplarında kullanılacak varsayımlarkullanılacak varsayımlar

Madde 45Madde 45 - Hava hatlarının mekanik - Hava hatlarının mekanik hesaplarında göz önüne alınacak hesaplarında göz önüne alınacak varsayımların kullanılacağı bölgeler varsayımların kullanılacağı bölgeler ile bu bölgelere ilişkin buz yükleri ve ile bu bölgelere ilişkin buz yükleri ve en düşük, en yüksek ortam en düşük, en yüksek ortam sıcaklıkları Çizelge-9'da gösterilmiştir. sıcaklıkları Çizelge-9'da gösterilmiştir. Bu bölgeleri gösteren harita Bu bölgeleri gösteren harita Yönetmeliğin sonunda eklidir.Yönetmeliğin sonunda eklidir.

Özel koşullar gereği, tabloda Özel koşullar gereği, tabloda belirtilenlerden daha yüksek buz belirtilenlerden daha yüksek buz yükü oluştuğu bilinen veya yükü oluştuğu bilinen veya beklenen yerlerde daha büyük beklenen yerlerde daha büyük katsayılar kullanılır. Buz katsayılar kullanılır. Buz yoğunluğu 0,6 kg/dm alınacaktır.yoğunluğu 0,6 kg/dm alınacaktır.

Çizelge-9 Bölgelere ilişkin buz yükleri Çizelge-9 Bölgelere ilişkin buz yükleri ve ortam sıcaklıklarıve ortam sıcaklıkları

Bölge No. Bölge No. Buz yükü katsayısı Buz yükü katsayısı Buz yükü Buz yükü Ortam sıcaklığı (C) Ortam sıcaklığı (C) k k kg/m kg/m En düşük En yüksek En düşük En yüksek

İletkenlerİletkenler

Madde 46Madde 46 - a) İletkenlerin en - a) İletkenlerin en büyük zorlanmaları:büyük zorlanmaları:

1) Hava hatlarında kullanılacak 1) Hava hatlarında kullanılacak iletkenlerin en büyük çekme iletkenlerin en büyük çekme zorlanmaları, iletkenin kopma zorlanmaları, iletkenin kopma dayanımının %45'ini dayanımının %45'ini geçmeyecektir.geçmeyecektir.


2) Hava hatlarında kullanılacak 2) Hava hatlarında kullanılacak iletkenlerin +15 C'da rüzgarsız iletkenlerin +15 C'da rüzgarsız durumda çekme zorlanmaları durumda çekme zorlanmaları iletkenin kopma dayanımının iletkenin kopma dayanımının %15'ini geçmeyecektir. %15'ini geçmeyecektir.

Ancak titreşimi söndürücü Ancak titreşimi söndürücü önlemler alındığında bu değer önlemler alındığında bu değer %22'ye kadar arttırılabilir.%22'ye kadar arttırılabilir.


3) Küçük aralıklı hatlarda (müşterek 3) Küçük aralıklı hatlarda (müşterek direkli hatlar dahil), 10 mm kesitli direkli hatlar dahil), 10 mm kesitli bakır iletkenler için 12 kg/mm ve 21 bakır iletkenler için 12 kg/mm ve 21 mm alüminyum iletkenler için 7 mm alüminyum iletkenler için 7 kg/mm'lik en büyük çekme gerilmesi kg/mm'lik en büyük çekme gerilmesi esas alınarak +5 C için hesaplanan esas alınarak +5 C için hesaplanan salgılara paralel olacak şekilde öteki salgılara paralel olacak şekilde öteki iletken gerilme ve salgılarına göre iletken gerilme ve salgılarına göre hazırlanacak çizelgeler hazırlanacak çizelgeler kullanılacaktır.kullanılacaktır.


Büyük aralıklı hatlarda -5 C'da iki kat Büyük aralıklı hatlarda -5 C'da iki kat buz yükü alınarak askı noktalarında buz yükü alınarak askı noktalarında iletkenin en büyük gerilmesinin, iletkenin en büyük gerilmesinin, kopma dayanımının %70'ini aşmadığı kopma dayanımının %70'ini aşmadığı doğrulanacaktır. doğrulanacaktır.

Çizelge-8 Hava hattı iletkenlerinin en Çizelge-8 Hava hattı iletkenlerinin en büyük salgı durumunda üzerinden büyük salgı durumunda üzerinden geçtikleri yerlere olan en küçük düşey geçtikleri yerlere olan en küçük düşey uzaklıkları.uzaklıkları.


Zorunlu hallerde yöre ve özel şartlar Zorunlu hallerde yöre ve özel şartlar karşısında bu mesafeler alınacak bazı karşısında bu mesafeler alınacak bazı tedbirlerle yukarıda belirtilen mesafelerin tedbirlerle yukarıda belirtilen mesafelerin yarısına kadar küçültülebilir. yarısına kadar küçültülebilir.

Yeraltı kablosu ile gaz ve petrol boru hattı Yeraltı kablosu ile gaz ve petrol boru hattı arasında izole PVC veya PE gibi maddeler arasında izole PVC veya PE gibi maddeler konulmalıdır. konulmalıdır.

Bu gibi maddelerin boyutları, et kalınlığı en Bu gibi maddelerin boyutları, et kalınlığı en az 5 mm. olmak şartı ile: az 5 mm. olmak şartı ile:


a) Kesişme halinde gaz veya petrol a) Kesişme halinde gaz veya petrol boru hattı çapının 2 kat genişlik ve boru hattı çapının 2 kat genişlik ve kesişim iz düşümlerinin iki kat kesişim iz düşümlerinin iki kat uzunluğunda, uzunluğunda,

b) Paralel gitme halinde gaz veya b) Paralel gitme halinde gaz veya petrol boru hattı çapının 2 kat petrol boru hattı çapının 2 kat genişliğinde ve normal paralellik genişliğinde ve normal paralellik mesafesi kadar uzunlukta olmalıdır. mesafesi kadar uzunlukta olmalıdır.


Elektrik tesisleri topraklamaları ile gaz Elektrik tesisleri topraklamaları ile gaz veya petrol boru hattı tesisleri veya veya petrol boru hattı tesisleri veya topraklamaları kesişiyor veya aralarındaki topraklamaları kesişiyor veya aralarındaki uzaklık 2 metreden az ise, topraklama uzaklık 2 metreden az ise, topraklama iletkeninin her iki tarafı gaz veya petrol iletkeninin her iki tarafı gaz veya petrol borusu üzerindeki kesişme noktasından borusu üzerindeki kesişme noktasından itibaren 2'şer metre olmak üzere veya itibaren 2'şer metre olmak üzere veya boru hattındaki temas gerilimi 50 volt'tan boru hattındaki temas gerilimi 50 volt'tan az olacak şekilde izole edilmelidir. az olacak şekilde izole edilmelidir.


Basınç yükseltme (pompa-Basınç yükseltme (pompa-kompresör), basınç düşürme ve kompresör), basınç düşürme ve dağıtım istasyonları gibi boru hattı dağıtım istasyonları gibi boru hattı bölümlerinin yeryüzünde erişilebilen bölümlerinin yeryüzünde erişilebilen teçhizatlarına vb. kısımlarına olan en teçhizatlarına vb. kısımlarına olan en küçük yaklaşım mesafeleridir. küçük yaklaşım mesafeleridir.


NOT: ENH direklerinin demiryolu ve karayoluna NOT: ENH direklerinin demiryolu ve karayoluna olan en yakın yatay uzaklığı, metre olarak, olan en yakın yatay uzaklığı, metre olarak, hangisi daha büyükse; ya direğin toprak üstü tüm hangisi daha büyükse; ya direğin toprak üstü tüm boyundan 2 metre daha büyük, ya da karayolu boyundan 2 metre daha büyük, ya da karayolu veya demiryolu istimlak sınırının dışında olmalıdır. veya demiryolu istimlak sınırının dışında olmalıdır.

GSM baz istasyonu kulelerinin, elektrik kuvvetli GSM baz istasyonu kulelerinin, elektrik kuvvetli akım tesislerine olan en yakın yatay uzaklığı, akım tesislerine olan en yakın yatay uzaklığı, kulenin toprak üstü boyundan 2 metre daha kulenin toprak üstü boyundan 2 metre daha büyük olmalıdır. büyük olmalıdır.

Ayrıca "Mobil Telekomünikasyon Şebekelerine Ait Ayrıca "Mobil Telekomünikasyon Şebekelerine Ait Baz İstasyonlarının Kuruluş Yeri, Ölçümleri, Baz İstasyonlarının Kuruluş Yeri, Ölçümleri, İşletilmesi ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik" İşletilmesi ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik" hükümlerine de uyulur. hükümlerine de uyulur.


b) Büyük aralıklı hatlarda iletkenlerin b) Büyük aralıklı hatlarda iletkenlerin çekme gerilmelerini ve bu gerilmelere çekme gerilmelerini ve bu gerilmelere ilişkin en büyük salgıları hesaplamak için ilişkin en büyük salgıları hesaplamak için aşağıdaki varsayımlar ayrı ayrı göz önüne aşağıdaki varsayımlar ayrı ayrı göz önüne alınacaktır:alınacaktır:

1) İletken,1) İletken, 1. Bölgede -10 C1. Bölgede -10 C 2. Bölgede -15 C2. Bölgede -15 C 3. Bölgede -25 C3. Bölgede -25 C


4. ve 5. Bölgelerde -30 C sıcaklıkta 4. ve 5. Bölgelerde -30 C sıcaklıkta rüzgarsız ve buzsuz olarak bulunmaktadır.rüzgarsız ve buzsuz olarak bulunmaktadır.

2) İletken üzerinde -5 C sıcaklıkta Çizelge-2) İletken üzerinde -5 C sıcaklıkta Çizelge-

9'daki buz yükleri vardır.9'daki buz yükleri vardır. 3) 1. Bölgede 50 C3) 1. Bölgede 50 C 2. Bölgede 45 C2. Bölgede 45 C 3.4.ve 5. Bölgelerde 40 C sıcaklıklarda 3.4.ve 5. Bölgelerde 40 C sıcaklıklarda

rüzgar esmediği varsayılacaktır.rüzgar esmediği varsayılacaktır.


4) İletkenler üzerine -5 C 4) İletkenler üzerine -5 C sıcaklıkta, yatay ve hatta dik sıcaklıkta, yatay ve hatta dik yönde rüzgar estiği yönde rüzgar estiği varsayılacaktır. Rüzgar varsayılacaktır. Rüzgar kuvveti Madde 48-b/1'de kuvveti Madde 48-b/1'de belirtildiği biçimde belirtildiği biçimde hesaplanacaktır.hesaplanacaktır.


c) Özel durumlar:c) Özel durumlar: 1) Hat birden fazla bölgeden geçiyorsa, 1) Hat birden fazla bölgeden geçiyorsa,

her bölgedeki hat bölümü o bölgeye her bölgedeki hat bölümü o bölgeye ilişkin değerlerle hesaplanacaktır.ilişkin değerlerle hesaplanacaktır.

2) Direkler üzerinde malzeme ve kesiti 2) Direkler üzerinde malzeme ve kesiti farklı iletkenlerin bulunması durumunda farklı iletkenlerin bulunması durumunda direk açıklığı, en küçük açıklığı veren direk açıklığı, en küçük açıklığı veren iletkene göre saptanacaktır.iletkene göre saptanacaktır.


3) 1. Bölgede bulunup yükseltisi (kotu) 600 3) 1. Bölgede bulunup yükseltisi (kotu) 600 m.'yi aşan arazideki hatların hesabı 2. m.'yi aşan arazideki hatların hesabı 2. Bölge koşullarına, 2. Bölgede bulunup Bölge koşullarına, 2. Bölgede bulunup yükseltisi 900 m.'yi aşan arazideki hatların yükseltisi 900 m.'yi aşan arazideki hatların hesabı 3. Bölge koşullarına ve 3. Bölgede hesabı 3. Bölge koşullarına ve 3. Bölgede bulunup yükseltisi 1600 m.'yi aşan bulunup yükseltisi 1600 m.'yi aşan arazideki hatların hesabı 4. Bölge arazideki hatların hesabı 4. Bölge koşullarına göre yapılacaktır. koşullarına göre yapılacaktır.

Bu durumda madde 46-c/1 de göz önüne Bu durumda madde 46-c/1 de göz önüne alınmalıdır. alınmalıdır.

Küçük aralıklı alçak gerilim hatlarında arazi Küçük aralıklı alçak gerilim hatlarında arazi yükseklik farkları göz önüne alınmaz.yükseklik farkları göz önüne alınmaz.

DireklerDirekler

Madde 47Madde 47 - a) Sınıflandırma: - a) Sınıflandırma: Direkler aşağıdaki gibi Direkler aşağıdaki gibi

sınıflandırılır.sınıflandırılır. 1) Taşıyıcı direkler:1) Taşıyıcı direkler: Görevleri yalnızca iletkenleri Görevleri yalnızca iletkenleri

taşımak olan ve iletkenlerin taşımak olan ve iletkenlerin taşıyıcı bağ ile bağlandığı taşıyıcı bağ ile bağlandığı doğrusal güzergahta ya da doğrusal güzergahta ya da köşede kullanılan direklerdir.köşede kullanılan direklerdir.

DireklerDirekler

2) Durdurucu direkler:2) Durdurucu direkler:

Görevleri hem hat iletkenlerini Görevleri hem hat iletkenlerini taşımak, hem de durdurucu bağ taşımak, hem de durdurucu bağ ile bunları tespit etmek olan, ile bunları tespit etmek olan, doğrusal güzergahta ya da doğrusal güzergahta ya da köşede kullanılan direklerdir.köşede kullanılan direklerdir.

DireklerDirekler

3) Son direkler (nihayet 3) Son direkler (nihayet direkleri):direkleri):

Hattın başlangıcında ya da Hattın başlangıcında ya da sonunda kullanılan direklerdir.sonunda kullanılan direklerdir.

4) Ayırım (dağıtım) direkleri:4) Ayırım (dağıtım) direkleri: Bir ya da daha çok hattın Bir ya da daha çok hattın

ayrıldığı yerlerde kullanılan ayrıldığı yerlerde kullanılan direklerdir.direklerdir.

Demir DireklerDemir Direkler Direk hesaplarında göz önüne alınacak Direk hesaplarında göz önüne alınacak

kuvvetlerkuvvetler Madde 48Madde 48 - a) Düşey kuvvetler: - a) Düşey kuvvetler: Düşey kuvvetler, direk ve travers ağırlıkları Düşey kuvvetler, direk ve travers ağırlıkları

ile izolatör, iletken donanımı ve aşağıda ile izolatör, iletken donanımı ve aşağıda belirtilen ek yüklerden oluşur. Tek telli ya belirtilen ek yüklerden oluşur. Tek telli ya da örgülü iletkenler için k(karakök)d da örgülü iletkenler için k(karakök)d kg/m.'lik bir buz yükü varsayılır. Burada d kg/m.'lik bir buz yükü varsayılır. Burada d (mm) olarak iletken çapını, (k) bölgelere (mm) olarak iletken çapını, (k) bölgelere göre değişen bir katsayıyı gösterir. Bu (k) göre değişen bir katsayıyı gösterir. Bu (k) katsayıları Çizelge 9-'da verilmiştir. Direk ve katsayıları Çizelge 9-'da verilmiştir. Direk ve traverslerde buz yükü olmadığı varsayılır.traverslerde buz yükü olmadığı varsayılır.

Demir DireklerDemir Direkler

Montaj yükü, iletkenin konsol ya da Montaj yükü, iletkenin konsol ya da traverse bağlandığı yerde 100kg. traverse bağlandığı yerde 100kg. olarak alınır.olarak alınır.

Direklerin yatayla 30'ye kadar açı Direklerin yatayla 30'ye kadar açı yapan ögelerinin yapan ögelerinin boyutlandırılmasında, ayrıca başka boyutlandırılmasında, ayrıca başka bir yük hesaba katılmaksızın bu bir yük hesaba katılmaksızın bu ögelerin ortalarında 100 kg.'lık bir ögelerin ortalarında 100 kg.'lık bir montaj yükü bulunabileceği montaj yükü bulunabileceği varsayılacaktır.varsayılacaktır.


b) Yatay kuvvetler:b) Yatay kuvvetler: 1) Rüzgar kuvveti:1) Rüzgar kuvveti: i) Faz ve toprak iletkenlerine etki eden i) Faz ve toprak iletkenlerine etki eden

rüzgar kuvvetinin hesaplanmasında: rüzgar kuvvetinin hesaplanmasında: 200m.'ye kadar olan rüzgar açıklıkları için,200m.'ye kadar olan rüzgar açıklıkları için,

W = c.p.d.aw (kg) bağıntısı, 200m.'den W = c.p.d.aw (kg) bağıntısı, 200m.'den büyük olan rüzgar açıklıkları için,büyük olan rüzgar açıklıkları için,

W = c.p.d.(80+0,6.aw) (kg) bağıntısı W = c.p.d.(80+0,6.aw) (kg) bağıntısı kullanılacaktır.kullanılacaktır.


Not: Arazi koşulları zorunlu kılmadıkça Not: Arazi koşulları zorunlu kılmadıkça direk açıklıklarının birbirinden çok farklı direk açıklıklarının birbirinden çok farklı olmamasına dikkat edilecektir.olmamasına dikkat edilecektir.

Burada;Burada; c: Rüzgarın etkisinde olan öğenin c: Rüzgarın etkisinde olan öğenin

biçimine, büyüklüğüne ve yatay niteliğine biçimine, büyüklüğüne ve yatay niteliğine bağlı dinamik rüzgar basınç katsayısı bağlı dinamik rüzgar basınç katsayısı (Çizelge-10'a bakınız)(Çizelge-10'a bakınız)

p = v2 / 16: Dinamik rüzgar basıncı p = v2 / 16: Dinamik rüzgar basıncı (kg/m) (Çizelge-11'e bakınız), (kg/m) (Çizelge-11'e bakınız),


v: Rüzgar hızı (m/s),v: Rüzgar hızı (m/s), aw: Varsayılan rüzgar açıklığı (m),aw: Varsayılan rüzgar açıklığı (m), d: Örgülü ya da tek telli iletkenin d: Örgülü ya da tek telli iletkenin

çapı (m)'dır.çapı (m)'dır. Zincir izolatör salınım açısının Zincir izolatör salınım açısının

hesabında, yukarıda bulunan rüzgar hesabında, yukarıda bulunan rüzgar kuvvetinin %70'i alınacaktır.kuvvetinin %70'i alınacaktır.

Çizelge-10 Dinamik rüzgar basınç Çizelge-10 Dinamik rüzgar basınç katsayıları (c)katsayıları (c)


ii) Kare ya da dikdörtgen kesitli kafes ii) Kare ya da dikdörtgen kesitli kafes direklerde rüzgarın etki ettiği iki paralel direklerde rüzgarın etki ettiği iki paralel yüzden yalnızca birisi göz önüne yüzden yalnızca birisi göz önüne alınacaktır.alınacaktır.

En üst traversinin üst yüzüne kadar olan En üst traversinin üst yüzüne kadar olan yüksekliği 60m.'den büyük olan kare ya da yüksekliği 60m.'den büyük olan kare ya da dikdörtgen kesitli direklerde rüzgarın hat dikdörtgen kesitli direklerde rüzgarın hat doğrultusuna göre 45'lik bir açı altında doğrultusuna göre 45'lik bir açı altında geldiği varsayılacaktır. geldiği varsayılacaktır.


Bu rüzgar yükü, dinamik basınç Bu rüzgar yükü, dinamik basınç direğin yan yüzlerine paralel ve dik direğin yan yüzlerine paralel ve dik bileşenlere ayrılarak hesaplanabilir. bileşenlere ayrılarak hesaplanabilir. Rüzgarın etki ettiği yüzey olarak bu Rüzgarın etki ettiği yüzey olarak bu iki yüzün sözü edilen bileşenlerin iki yüzün sözü edilen bileşenlerin etkisinde bulunan yüzeylerinin düşey etkisinde bulunan yüzeylerinin düşey düzlemdeki izdüşümleri alınacaktır.düzlemdeki izdüşümleri alınacaktır.

Çizelge-11 Dinamik rüzgar basıncı (p)Çizelge-11 Dinamik rüzgar basıncı (p)


Uzun aralıklı hatlarda bu değer 53 Uzun aralıklı hatlarda bu değer 53 kg/m olarak alınacaktır.kg/m olarak alınacaktır.

2) İletken çekme kuvveti:2) İletken çekme kuvveti: İletken çekme kuvvetleri 49 uncu İletken çekme kuvvetleri 49 uncu

maddedeki çeşitli yüklenme maddedeki çeşitli yüklenme varsayımlarına göre alınacaktır.varsayımlarına göre alınacaktır.


Direklerin hesaplanması için Direklerin hesaplanması için yüklenme varsayımlarıyüklenme varsayımları

Madde 49Madde 49 - Her tip direğin - Her tip direğin hesaplanmasında aşağıda o tip direğe hesaplanmasında aşağıda o tip direğe ilişkin verilen varsayımlardan her biri ilişkin verilen varsayımlardan her biri ayrı ayrı göz önüne alınacaktır. ayrı ayrı göz önüne alınacaktır. Hatların düzenlenmesi gereği normal Hatların düzenlenmesi gereği normal çalışma durumunda burulma çalışma durumunda burulma momentinin etkisinde kalan momentinin etkisinde kalan direklerde ayrıca o moment de göz direklerde ayrıca o moment de göz önünde bulundurulmalıdır.önünde bulundurulmalıdır.


a) Taşıyıcı direkler:a) Taşıyıcı direkler: 1) Normal taşıyıcı direkler:1) Normal taşıyıcı direkler: 1. Varsayım: Hat doğrultusuna 1. Varsayım: Hat doğrultusuna

dik doğrultuda direğe, dik doğrultuda direğe, izolatörlere, iletkenlere ve izolatörlere, iletkenlere ve toprak iletkenlerine gelen rüzgar toprak iletkenlerine gelen rüzgar kuvveti ile buzsuz düşey kuvveti ile buzsuz düşey kuvvetler.kuvvetler.


2. Varsayım: Hat doğrultusunda 2. Varsayım: Hat doğrultusunda direğe ve izolatörlere gelen direğe ve izolatörlere gelen rüzgar kuvveti ile iletkenlerin ve rüzgar kuvveti ile iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin en büyük toprak iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetlerinin %2'sine eşit çekme kuvvetlerinin %2'sine eşit tek yanlı çekme kuvveti ve tek yanlı çekme kuvveti ve buzsuz düşey kuvvetler.buzsuz düşey kuvvetler.

Demir DireklerDemir Direkler 3. Varsayım: Zincir izolatörlü hava 3. Varsayım: Zincir izolatörlü hava

hatlarında direkte en büyük zorlanmayı hatlarında direkte en büyük zorlanmayı oluşturabilecek bir iletkenin (demet oluşturabilecek bir iletkenin (demet iletkenlerde demeti oluşturan iletkenlerden iletkenlerde demeti oluşturan iletkenlerden tümünün) ya da bir toprak iletkeninin tümünün) ya da bir toprak iletkeninin kopması durumunda, en büyük çekme kopması durumunda, en büyük çekme kuvvetinin 1/3'ü (mesnet izolatörlü hava kuvvetinin 1/3'ü (mesnet izolatörlü hava hatlarında 1/5'i) ile buzlu düşey kuvvetler.hatlarında 1/5'i) ile buzlu düşey kuvvetler.

Faz iletkeni sayısı altıdan fazla olan Faz iletkeni sayısı altıdan fazla olan hatlarda iki fazın iletkenlerinin koptuğu hatlarda iki fazın iletkenlerinin koptuğu varsayılacaktır.varsayılacaktır.


4. Varsayım: (Yalnızca 380 kV ve daha 4. Varsayım: (Yalnızca 380 kV ve daha büyük gerilimli hava hatları için) Her büyük gerilimli hava hatları için) Her bölgeye ilişkin normal buz yükü üzerine, bölgeye ilişkin normal buz yükü üzerine, iletkenlere ve toprak iletkenlerine hat iletkenlere ve toprak iletkenlerine hat doğrultusuna dik doğrultuda 20 kg/m, doğrultusuna dik doğrultuda 20 kg/m, direklere ve izolatörlere 30kg/m'lik direklere ve izolatörlere 30kg/m'lik dinamik rüzgar basıncı ve buzlu düşey dinamik rüzgar basıncı ve buzlu düşey kuvvetler.kuvvetler.

Bu varsayımın uygulanmasında direğin Bu varsayımın uygulanmasında direğin rüzgarın etkisinde kalan yüzeyi, buz rüzgarın etkisinde kalan yüzeyi, buz nedeniyle %50 arttırılarak alınacaktır.nedeniyle %50 arttırılarak alınacaktır.

Demir DireklerDemir Direkler 5. Varsayım: 380 kV ve bunun üstündeki 5. Varsayım: 380 kV ve bunun üstündeki

enerji iletim hatlarında ağırlık açıklığının enerji iletim hatlarında ağırlık açıklığının yarısı direğin bir tarafında, öteki yarısı yarısı direğin bir tarafında, öteki yarısı öbür tarafında olmak koşulu ile buzlu öbür tarafında olmak koşulu ile buzlu durumda direğin bir yanındaki iletkenler durumda direğin bir yanındaki iletkenler ve toprak iletkenleri üzerindeki normal buz ve toprak iletkenleri üzerindeki normal buz ağırlığının %100'ü ve öbür yanındaki ağırlığının %100'ü ve öbür yanındaki iletkenleri ve toprak iletkenleri üzerindeki iletkenleri ve toprak iletkenleri üzerindeki normal buz ağırlığının %50 si koşulunun normal buz ağırlığının %50 si koşulunun projede kullanılan ortalama açıklık esas projede kullanılan ortalama açıklık esas alındığında oluşturduğu hat yönündeki fark alındığında oluşturduğu hat yönündeki fark kuvveti ile buzlu düşey kuvvetler (izolatör kuvveti ile buzlu düşey kuvvetler (izolatör sapması göz önüne alınacaktır). sapması göz önüne alınacaktır).


2) Köşede taşıyıcı direkler:2) Köşede taşıyıcı direkler: 1. Varsayım: İletkenlerin ve toprak 1. Varsayım: İletkenlerin ve toprak

iletkenlerinin en büyük çekme iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetlerinin bileşkesine eşit bir kuvvet ile kuvvetlerinin bileşkesine eşit bir kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler.buzlu düşey kuvvetler.

2. Varsayım: Hattın açı ortayına dik 2. Varsayım: Hattın açı ortayına dik doğrultuda direğe ve izolatörlere gelen doğrultuda direğe ve izolatörlere gelen rüzgar kuvveti ile iletkenlerin ve toprak rüzgar kuvveti ile iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetinin iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetinin %2 sine eşit tek yanlı çekme kuvveti ve %2 sine eşit tek yanlı çekme kuvveti ve buzsuz düşey kuvvetler.buzsuz düşey kuvvetler.


3. Varsayım: Normal taşıyıcı direklerin 3. Varsayım: Normal taşıyıcı direklerin üçüncü Varsayımı'nın aynı.üçüncü Varsayımı'nın aynı.

4. Varsayım: (yalnızca 380kV ve daha 4. Varsayım: (yalnızca 380kV ve daha büyük gerilimli hava hatları için) Her büyük gerilimli hava hatları için) Her bölgeye ilişkin normal buz yükü üzerine bölgeye ilişkin normal buz yükü üzerine iletkenlere toprak iletkenlerine hattın iletkenlere toprak iletkenlerine hattın açıortay doğrultusunda ve bileşke açıortay doğrultusunda ve bileşke yönünde 20 kg/m, direklere ve izolatörlere yönünde 20 kg/m, direklere ve izolatörlere 30 kg/m'lik dinamik rüzgar basıncı ve 30 kg/m'lik dinamik rüzgar basıncı ve buzlu düşey kuvvetler.buzlu düşey kuvvetler.


Bu varsayımın uygulanmasında, Bu varsayımın uygulanmasında, direğin rüzgarın etkisinde kalan direğin rüzgarın etkisinde kalan yüzeyi, buz nedeniyle %50 yüzeyi, buz nedeniyle %50 arttırılarak alınacaktır.arttırılarak alınacaktır.

5. Varsayım: 380 kV ve bunun 5. Varsayım: 380 kV ve bunun üstündeki enerji iletim hatlarında üstündeki enerji iletim hatlarında ağırlık açıklığının yarısı direğin bir ağırlık açıklığının yarısı direğin bir tarafında, öteki yarısı öbürtarafında, öteki yarısı öbür

Demir DireklerDemir Direkler 5. Varsayım: 380 kV ve bunun üstündeki 5. Varsayım: 380 kV ve bunun üstündeki

enerji iletim hatlarında ağırlık açıklığının enerji iletim hatlarında ağırlık açıklığının yarısı direğin bir tarafında, öteki yarısı yarısı direğin bir tarafında, öteki yarısı öbür tarafında olmak koşulu ile buzlu öbür tarafında olmak koşulu ile buzlu durumda direğin bir yanındaki iletkenler durumda direğin bir yanındaki iletkenler ve toprak iletkenleri üzerindeki normal buz ve toprak iletkenleri üzerindeki normal buz ağırlığının %100'ü ve öbür yanındaki ağırlığının %100'ü ve öbür yanındaki iletkenler ve toprak iletkenleri üzerindeki iletkenler ve toprak iletkenleri üzerindeki normal buz ağırlığının %50'si koşulunun normal buz ağırlığının %50'si koşulunun oluşturduğu hattın açı ortayına dik ve oluşturduğu hattın açı ortayına dik ve paralel doğrultudaki kuvvetleri ile buzlu paralel doğrultudaki kuvvetleri ile buzlu düşey kuvvetler.düşey kuvvetler.


6. Varsayım: +5 C'da iletkenlerin ve 6. Varsayım: +5 C'da iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin çekme toprak iletkenlerinin çekme kuvvetlerinin bileşkesi ile bu bileşke kuvvetlerinin bileşkesi ile bu bileşke (açıortayı) yönünde direğe, (açıortayı) yönünde direğe, izolatörlere, iletkenlere ve toprak izolatörlere, iletkenlere ve toprak iletkenlerine gelen rüzgar kuvveti ve iletkenlerine gelen rüzgar kuvveti ve buzsuz düşey kuvvetler.buzsuz düşey kuvvetler.


1) Normal durdurucu direkler:1) Normal durdurucu direkler: 1. Varsayım: İletkenlerin en büyük 1. Varsayım: İletkenlerin en büyük

çekme kuvvetlerinin bir yanda %100 çekme kuvvetlerinin bir yanda %100 olduğu, öteki yanda ise Çizelge-12'ye olduğu, öteki yanda ise Çizelge-12'ye uygun bir zayıflama varsayılarak uygun bir zayıflama varsayılarak bulunacak bileşke kuvvet ile buzlu bulunacak bileşke kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler.düşey kuvvetler.


2. Varsayım: Direkte en büyük 2. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde üç zorlamayı oluşturabilecek biçimde üç iletkenli hatlarda bir iletkenin, üçten iletkenli hatlarda bir iletkenin, üçten çok iletkenli hatlarda ise aynı çok iletkenli hatlarda ise aynı taraftaki iki iletkenin kopması taraftaki iki iletkenin kopması durumunda en büyük çekme durumunda en büyük çekme kuvvetinin %75'i ile buzlu düşey kuvvetinin %75'i ile buzlu düşey kuvvetler. Demet iletkenler söz kuvvetler. Demet iletkenler söz konusu olduğunda bir demet tek bir konusu olduğunda bir demet tek bir iletken gibi varsayılacaktır.iletken gibi varsayılacaktır.


3. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı 3. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde bir toprak oluşturabilecek biçimde bir toprak iletkeninin kopması durumunda en büyük iletkeninin kopması durumunda en büyük çekme kuvvetinin %75'i ile buzlu düşey çekme kuvvetinin %75'i ile buzlu düşey kuvvetler.kuvvetler.

4. Varsayım: Hat doğrultusuna dik 4. Varsayım: Hat doğrultusuna dik doğrultuda direğe, izolatörlere, iletkenlere doğrultuda direğe, izolatörlere, iletkenlere ve toprak iletkenlerine gelen rüzgar ve toprak iletkenlerine gelen rüzgar kuvveti ile buzsuz tüm düşey kuvvetler.kuvveti ile buzsuz tüm düşey kuvvetler.


5. Varsayım: (yalnızca 380kV ve daha 5. Varsayım: (yalnızca 380kV ve daha büyük gerilimli hava hatları için) Her büyük gerilimli hava hatları için) Her bölgeye ilişkin normal buz yükü üzerine bölgeye ilişkin normal buz yükü üzerine iletkenlere, toprak iletkenlerine, hat iletkenlere, toprak iletkenlerine, hat doğrultusuna dik doğrultuda 20 kg/m, doğrultusuna dik doğrultuda 20 kg/m, direklere ve izolatörlere 30 kg/m'lik direklere ve izolatörlere 30 kg/m'lik dinamik rüzgar basıncı ve buzlu düşey dinamik rüzgar basıncı ve buzlu düşey kuvvetler.kuvvetler.

Bu varsayımın uygulanmasında, direğin Bu varsayımın uygulanmasında, direğin rüzgarın etkisinde kalan yüzeyi, buz rüzgarın etkisinde kalan yüzeyi, buz nedeniyle %50 arttırılarak alınacaktır.nedeniyle %50 arttırılarak alınacaktır.


2) Köşede durdurucu direkler:2) Köşede durdurucu direkler: 1. Varsayım: İletkenlerin en büyük 1. Varsayım: İletkenlerin en büyük

çekme kuvvetlerinin bir yanda %100 çekme kuvvetlerinin bir yanda %100 olduğu, öteki yanda ise Çizelge-12'ye olduğu, öteki yanda ise Çizelge-12'ye uygun bir zayıflama varsayılarak uygun bir zayıflama varsayılarak bulunacak bileşke kuvvet ile buzlu bulunacak bileşke kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler.düşey kuvvetler.


2. Varsayım: Direkte en büyük 2. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde üç zorlamayı oluşturabilecek biçimde üç iletkenli hatlarda bir iletkenin, üçten iletkenli hatlarda bir iletkenin, üçten çok iletkenli hatlarda ise aynı çok iletkenli hatlarda ise aynı taraftaki iki iletkenin kopması taraftaki iki iletkenin kopması durumunda en büyük çekme durumunda en büyük çekme kuvvetinin %75'i ile buzlu düşey kuvvetinin %75'i ile buzlu düşey kuvvetler. Demet iletkenler söz kuvvetler. Demet iletkenler söz konusu olduğunda bir demet tek bir konusu olduğunda bir demet tek bir iletken gibi varsayılacaktır.iletken gibi varsayılacaktır.

Demir DireklerDemir Direkler 3. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı 3. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı

oluşturulabilecek biçimde bir toprak oluşturulabilecek biçimde bir toprak iletkeninin kopması durumunda en büyük iletkeninin kopması durumunda en büyük çekme kuvvetinin %75'i ile buzlu düşey çekme kuvvetinin %75'i ile buzlu düşey kuvvetlerkuvvetler

4. Varsayım: +5 C'da iletkenlerin ve toprak 4. Varsayım: +5 C'da iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin rüzgarlı durumdaki çekme iletkenlerinin rüzgarlı durumdaki çekme kuvvetlerinin bileşkesi ile bu bileşke kuvvetlerinin bileşkesi ile bu bileşke (açıortayı) yönünde direğe, izolatörlere, (açıortayı) yönünde direğe, izolatörlere, iletkenlere ve toprak iletkenlerine gelen iletkenlere ve toprak iletkenlerine gelen rüzgar kuvveti ve buzsuz düşey kuvvetler.rüzgar kuvveti ve buzsuz düşey kuvvetler.


c) Son direkler:c) Son direkler: 1. Varsayım: İletkenlerin ve toprak 1. Varsayım: İletkenlerin ve toprak

iletkenlerinin en büyük çekme iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetlerine eşit tek yanlı bir kuvvet kuvvetlerine eşit tek yanlı bir kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler. Ayrıca ile buzlu düşey kuvvetler. Ayrıca iletkenlerin tespit biçimlerine göre bir iletkenlerin tespit biçimlerine göre bir burulma momenti var ise bu burulma momenti var ise bu moment.moment.


2. Varsayım: Direkte en büyük 2. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde üç zorlamayı oluşturabilecek biçimde üç iletkenli hatlarda bir iletkenin, üçten iletkenli hatlarda bir iletkenin, üçten çok iletkenli hatlarda ise aynı çok iletkenli hatlarda ise aynı taraftaki iki iletkenin kopması taraftaki iki iletkenin kopması durumunda en büyük çekme durumunda en büyük çekme kuvvetinin %100'ü ile buzlu düşey kuvvetinin %100'ü ile buzlu düşey kuvvetler. (Demet iletkenler söz kuvvetler. (Demet iletkenler söz konusu olduğunda bir demet tek bir konusu olduğunda bir demet tek bir iletken gibi varsayılacaktır)iletken gibi varsayılacaktır)


3. Varsayım: Direkte en büyük 3. Varsayım: Direkte en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde bir zorlamayı oluşturabilecek biçimde bir toprak iletkeninin kopması toprak iletkeninin kopması durumunda en büyük çekme durumunda en büyük çekme kuvvetinin %100'ü ile buzlu düşey kuvvetinin %100'ü ile buzlu düşey kuvvetler.kuvvetler.


4. Varsayım: Hat doğrultusuna dik 4. Varsayım: Hat doğrultusuna dik doğrultuda direğe, izolatörlere, doğrultuda direğe, izolatörlere, iletkenlere ve toprak iletkenlerine iletkenlere ve toprak iletkenlerine gelen rüzgar kuvveti ile hat yönünde gelen rüzgar kuvveti ile hat yönünde bu rüzgarlı durumdaki çekme bu rüzgarlı durumdaki çekme kuvvetleri ve düşey kuvvetler.kuvvetleri ve düşey kuvvetler.


5. Varsayım: (yalnızca 380 kV ve daha 5. Varsayım: (yalnızca 380 kV ve daha büyük gerilimli hava hatları için) Her büyük gerilimli hava hatları için) Her bölgeye ilişkin normal buz yükü üzerine bölgeye ilişkin normal buz yükü üzerine iletkenlere ve toprak iletkenlerine hat iletkenlere ve toprak iletkenlerine hat doğrultusuna dik doğrultuda 20 kg/m'lik, doğrultusuna dik doğrultuda 20 kg/m'lik, direklere ve izolatörlere 30 kg/m'lik direklere ve izolatörlere 30 kg/m'lik dinamik rüzgar basıncı ile hat yönünde bu dinamik rüzgar basıncı ile hat yönünde bu durumdaki çekme kuvvetleri.durumdaki çekme kuvvetleri.

Bu varsayımın uygulanmasında, direğin Bu varsayımın uygulanmasında, direğin rüzgarın etkisinde kalan yüzey, buz rüzgarın etkisinde kalan yüzey, buz nedeniyle %50 arttırılarak alınacaktır.nedeniyle %50 arttırılarak alınacaktır.


Gerilimleri 380 kV'un altında olan Gerilimleri 380 kV'un altında olan hatlarda, arazinin durumuna ve hatlarda, arazinin durumuna ve meteorolojik koşullara göre meteorolojik koşullara göre gerektiğinde Enerji ve Tabii gerektiğinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na veya Kaynaklar Bakanlığı'na veya Bakanlıkça yetkili kılınan ilgili Bakanlıkça yetkili kılınan ilgili kuruluşlarına yapılacak gerekçeli kuruluşlarına yapılacak gerekçeli başvurma ile buz üzerine rüzgar başvurma ile buz üzerine rüzgar estiği varsayımı uygulanabilir.estiği varsayımı uygulanabilir.


d) Ayırım direkleri:d) Ayırım direkleri: 1. Varsayım: Ana hat ve kollardaki 1. Varsayım: Ana hat ve kollardaki

iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin en büyük çekme kuvvetlerinin en büyük çekme kuvvetlerinin bileşkesine eşit bir kuvvet ile buzlu bileşkesine eşit bir kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler.düşey kuvvetler.


2. Varsayım: En büyük bileşke kuvvetini 2. Varsayım: En büyük bileşke kuvvetini verecek biçimde ana hat ya da kollardan verecek biçimde ana hat ya da kollardan birinde Çizelge-12'ye uygun bir zayıflama birinde Çizelge-12'ye uygun bir zayıflama göz önüne alınarak bulunacak bileşke göz önüne alınarak bulunacak bileşke kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler.kuvvet ile buzlu düşey kuvvetler.

Büyük aralıklı hatlarda taşıyıcı bağ ile Büyük aralıklı hatlarda taşıyıcı bağ ile bağlanmış direklerden ancak gevşek bağlanmış direklerden ancak gevşek çekilmiş iletkenler ile en fazla 20 m.'lik çekilmiş iletkenler ile en fazla 20 m.'lik kollar ayrılabilir. Yoksa ana hat durdurucu kollar ayrılabilir. Yoksa ana hat durdurucu bağ ile bağlanmalıdır. Bu durumda ana bağ ile bağlanmalıdır. Bu durumda ana hatlarda zayıflama göz önüne alınacaktır.hatlarda zayıflama göz önüne alınacaktır.


3. Varsayım: Ana hat ve kollardaki 3. Varsayım: Ana hat ve kollardaki iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin +5 iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin +5 C'daki rüzgarlı çekme kuvvetlerinin C'daki rüzgarlı çekme kuvvetlerinin bileşkesi ile bu bileşke yönünde ana hat bileşkesi ile bu bileşke yönünde ana hat kuvveti ile buzsuz düşey kuvvetler.kuvveti ile buzsuz düşey kuvvetler.

4. Varsayım: Büyük aralıklı hatlarda en 4. Varsayım: Büyük aralıklı hatlarda en büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde büyük zorlamayı oluşturabilecek biçimde her iletkeninki ayrı ayrı alınmak koşulu ile her iletkeninki ayrı ayrı alınmak koşulu ile bir tek iletkenin kopması durumunda en bir tek iletkenin kopması durumunda en büyük çekme kuvveti ve buzlu düşey büyük çekme kuvveti ve buzlu düşey kuvvetler.kuvvetler.


Direk varsayımlarına ilişkin genel Direk varsayımlarına ilişkin genel hükümlerhükümler

Madde 50Madde 50 - a) Varsa düşey - a) Varsa düşey ağırlıklardan dolayı oluşabilecek ağırlıklardan dolayı oluşabilecek eğilme momentleri, direğe ilişkin eğilme momentleri, direğe ilişkin varsayımlarda verilen her varsayımlarda verilen her yüklenme durumunda yüklenme durumunda hesaplanacaktır.hesaplanacaktır.


b) Toprak iletkeni kuleleri ile b) Toprak iletkeni kuleleri ile traversler, konsollar, varsa traversler, konsollar, varsa yukarı kaldırmaya ve direğin iki yukarı kaldırmaya ve direğin iki yanında farklı ağırlık yanında farklı ağırlık açıklıklarından dolayı oluşacak açıklıklarından dolayı oluşacak döndürme momentlerine göre de döndürme momentlerine göre de kontrol edilecektir.kontrol edilecektir.


c) En üst traversinin üst yüzüne kadar c) En üst traversinin üst yüzüne kadar olan yüksekliği 60 m.'den büyük olan olan yüksekliği 60 m.'den büyük olan kare ya da dikdörtgen kesitli kare ya da dikdörtgen kesitli direklerde yukarıda belirtilen direk direklerde yukarıda belirtilen direk yüklenme varsayımlarına ek olarak, yüklenme varsayımlarına ek olarak, rüzgarın direğe, iletkenlere, toprak rüzgarın direğe, iletkenlere, toprak iletkenlerine ve izolatörlere hat iletkenlerine ve izolatörlere hat doğrultusuna göre 45'lik bir açı doğrultusuna göre 45'lik bir açı altında geldiği varsayılacaktır.altında geldiği varsayılacaktır.


d) Yalnızca durdurucu ve son d) Yalnızca durdurucu ve son direklerde, toprak iletkeni direklerde, toprak iletkeni kulelerinin, traverslerin, kulelerinin, traverslerin, konsolların ve izolatör konsolların ve izolatör demirlerinin hesabı direk demirlerinin hesabı direk yüklenme varsayımlarındaki en yüklenme varsayımlarındaki en büyük kuvvetler göz önüne büyük kuvvetler göz önüne alınarak yapılacaktır.alınarak yapılacaktır.

Demir DireklerDemir Direkler e) Birinci bölge için yapılacak direk e) Birinci bölge için yapılacak direk

hesaplarında:hesaplarında: Taşıyıcı direklere ilişkin 3. Varsayımlarda,Taşıyıcı direklere ilişkin 3. Varsayımlarda, Durdurucu direklere ilişkin 1., 2. ve 3. Durdurucu direklere ilişkin 1., 2. ve 3.

VarsayımlardaVarsayımlarda Köşede durdurucu direklere ilişkin 1. ve 2. Köşede durdurucu direklere ilişkin 1. ve 2.

Varsayımlarda,Varsayımlarda, Son direklere ilişkin 2. ve 3. VarsayımlardaSon direklere ilişkin 2. ve 3. Varsayımlarda Ayrım direklerine ilişkin 2. ve 4. Ayrım direklerine ilişkin 2. ve 4.

Varsayımlarda,Varsayımlarda, ayrıca rüzgar kuvvetleri göz önüne ayrıca rüzgar kuvvetleri göz önüne

alınmayacaktır.alınmayacaktır.


f) Birinci Bölgede en f) Birinci Bölgede en büyük iletken gerilmesinin büyük iletken gerilmesinin +5 C'da rüzgarlı durumda +5 C'da rüzgarlı durumda ya da en küçük sıcaklıkta ya da en küçük sıcaklıkta oluşabileceği göz önünde oluşabileceği göz önünde bulundurulacaktır.bulundurulacaktır.


Madde 51Madde 51 - Direk elemanlarının - Direk elemanlarının boyutlandırılması ve direk boyutlandırılması ve direk gereçleri için varsayılan en gereçleri için varsayılan en büyük gerilmeler:büyük gerilmeler:

Demir direklerin bası, çeki ve Demir direklerin bası, çeki ve eğilmeye çalışan bütün eğilmeye çalışan bütün elemanlarında akma gerilmesine elemanlarında akma gerilmesine göre emniyet katsayısı 1,5'dan göre emniyet katsayısı 1,5'dan az olmayacaktır.az olmayacaktır.

Demir DireklerDemir Direkler a) Demir direklerin hesaplanmasında çeşitli a) Demir direklerin hesaplanmasında çeşitli

gerilmeler için Çizelge-13'de verilen kesitler gerilmeler için Çizelge-13'de verilen kesitler kullanılacaktır.kullanılacaktır.

Direk elemanlarının boyutlandırılmasında da Direk elemanlarının boyutlandırılmasında da (1,5 emniyet katsayısına göre düzenlenmiş (1,5 emniyet katsayısına göre düzenlenmiş olan) Çizelge-14'de verilen değerler esas olan) Çizelge-14'de verilen değerler esas alınacaktır. Çizelge-14'de verilen çelik alınacaktır. Çizelge-14'de verilen çelik çeşitlerinden başkaları, mekanik nitelikleri çeşitlerinden başkaları, mekanik nitelikleri bunlar için geçerli olan kalite yönetmeliği ve bunlar için geçerli olan kalite yönetmeliği ve yapım standartlarına uygunsa ve bu yapım standartlarına uygunsa ve bu gereçlere ilişkin değerler, en az St 37'nin gereçlere ilişkin değerler, en az St 37'nin değerlerine eşdeğerse kullanılabilir.değerlerine eşdeğerse kullanılabilir.


b) Kullanılmasına izin verilen başka b) Kullanılmasına izin verilen başka bir çelik için kabul edilen çekme ve bir çelik için kabul edilen çekme ve eğilme gerilmesi Çizelge-13'ün birinci eğilme gerilmesi Çizelge-13'ün birinci satırında St 37 için verilen gerilmenin, satırında St 37 için verilen gerilmenin, F/2400 kg/cm ile çarpılması ya da F/2400 kg/cm ile çarpılması ya da akma gerilmesinin emniyet akma gerilmesinin emniyet katsayısına bölünmesi ile bulunabilir.katsayısına bölünmesi ile bulunabilir.

Burada; F çeliğin kg/cm olarak kalite Burada; F çeliğin kg/cm olarak kalite yönetmeliğinde garanti edilen en yönetmeliğinde garanti edilen en küçük akma sınırıdır.küçük akma sınırıdır.


c) Çelik kafes direklerin basıya c) Çelik kafes direklerin basıya çalışan ve bu nedenle çalışan ve bu nedenle burkulmaya zorlanan çubukları, burkulmaya zorlanan çubukları, burkulma dayanımı bakımından burkulma dayanımı bakımından aşağıda gösterilen biçimde aşağıda gösterilen biçimde boyutlandırılmalıdır: boyutlandırılmalıdır: em = S. /F em = S. /F

Demir DireklerDemir Direkler S: Çubuk bası kuvveti Burkulma katsayısı,S: Çubuk bası kuvveti Burkulma katsayısı, F: Dolu elemanın kesiti (elemanın F: Dolu elemanın kesiti (elemanın

zayıflatılmamış kesiti),zayıflatılmamış kesiti), em: Bası emniyet gerilmesidir. Bu değer 1,5 em: Bası emniyet gerilmesidir. Bu değer 1,5

emniyete göre St 37 için 1600 kg/cm, St 52 emniyete göre St 37 için 1600 kg/cm, St 52 için 2400 kg/cm'dir.için 2400 kg/cm'dir.

St 37 ve St 52 çeliğinden yapılmış St 37 ve St 52 çeliğinden yapılmış çubukların çeşitli narinlik değerleri için çubukların çeşitli narinlik değerleri için düzenlenmiş olan burkulma katsayıları, düzenlenmiş olan burkulma katsayıları, Çizelge-16 ve Çizelge-17'de verilmiştir.Çizelge-16 ve Çizelge-17'de verilmiştir.

Demir DireklerDemir Direkler 1) Çelik kafes direklerin boyutlandırılmasında 1) Çelik kafes direklerin boyutlandırılmasında

kullanılacak köşebentlerin malzeme kalınlıkları en kullanılacak köşebentlerin malzeme kalınlıkları en az dikmelerde 5mm, yük taşıyan öteki az dikmelerde 5mm, yük taşıyan öteki elemanlarda 4 mm ve sıfır elemanlarında 3 mm elemanlarda 4 mm ve sıfır elemanlarında 3 mm olmak koşulu ile aşağıda belirtilenlerden daha olmak koşulu ile aşağıda belirtilenlerden daha küçük olmayacaktır.küçük olmayacaktır.

Sıfır elemanlarında L 35x35x3 (TS 908/1 - FE37)Sıfır elemanlarında L 35x35x3 (TS 908/1 - FE37) Yük taşıyan elemanlarda (dikme dışında) 40x40x4Yük taşıyan elemanlarda (dikme dışında) 40x40x4 Dikme elemanlarında L 50x50x5 (TS 908/1 FE37)Dikme elemanlarında L 50x50x5 (TS 908/1 FE37) Köşebentin iç eğrilik yarıçapının bittiği nokta ile Köşebentin iç eğrilik yarıçapının bittiği nokta ile

profil kenarına olan uzaklık (b) ve köşebent profil kenarına olan uzaklık (b) ve köşebent kalınlığı (t) ise; b/t oranı 16'dan büyük kalınlığı (t) ise; b/t oranı 16'dan büyük olmayacaktır.olmayacaktır.

Demir DireklerDemir Direkler 2) Narinlik değerlerinin üst sınırları:2) Narinlik değerlerinin üst sınırları: i) Dikmelerde ve ana bası elemanlarında i) Dikmelerde ve ana bası elemanlarında

(konsol ve dikme): 120(konsol ve dikme): 120 ii) Öteki bası elemanlarında (çapraz ve ii) Öteki bası elemanlarında (çapraz ve

benzeri): 200benzeri): 200 iii) Sıfır elemanlarında (hesaba göre yük iii) Sıfır elemanlarında (hesaba göre yük

taşımayan elemanlar): 250taşımayan elemanlar): 250 iv) Yalnız çekiye çalışan konsol iv) Yalnız çekiye çalışan konsol

elemanlarında: 300elemanlarında: 300 v) Yalnız çekiye çalışan öteki elemanlarda: v) Yalnız çekiye çalışan öteki elemanlarda:

500500


3) A tipi direklerde burkulma boyu olarak 3) A tipi direklerde burkulma boyu olarak direk toprak üstü boyunun %65'i direk toprak üstü boyunun %65'i alınmalıdır.alınmalıdır.

4) Bası elemanlarının hesabında 4) Bası elemanlarının hesabında uygulanabilecek öteki yöntemler:uygulanabilecek öteki yöntemler:

Bası elemanlarının hesaplanmasında, Bası elemanlarının hesaplanmasında, yukarıda açıklanan yöntem dışında, hesap yukarıda açıklanan yöntem dışında, hesap biçimi verilmek koşulu ile (CRC yöntemi biçimi verilmek koşulu ile (CRC yöntemi vb.) başka yöntemler de kullanılabilir.vb.) başka yöntemler de kullanılabilir.

Demir DireklerDemir Direkler Çizelge 13 deki simgeler:Çizelge 13 deki simgeler: F: Çubuğun dolu kesitiF: Çubuğun dolu kesiti F: En kritik yerlerdeki yırtılma F: En kritik yerlerdeki yırtılma

çizgisindeki bütün deliklerin yüzeylerinin çizgisindeki bütün deliklerin yüzeylerinin toplamıtoplamı

eb, eç: Zayıflatılmış kesitin ağırlık ekseni eb, eç: Zayıflatılmış kesitin ağırlık ekseni ile bası veya çeki kenarı lifleri arasındaki ile bası veya çeki kenarı lifleri arasındaki uzaklık.uzaklık.

Wb, Wç: Çubuğun eğilmede bası veya çeki Wb, Wç: Çubuğun eğilmede bası veya çeki kenar gerilmeleri için esas alınan dayanım kenar gerilmeleri için esas alınan dayanım mukavemet momenti.mukavemet momenti.


dd: Delik çapı.dd: Delik çapı. dc: Cıvata çapı.dc: Cıvata çapı. dç: Cıvatanın çekirdek çapıdç: Cıvatanın çekirdek çapı F1: Bağlanmış kenarının kesitiF1: Bağlanmış kenarının kesiti I: Deliksiz kesitin atalet momentiI: Deliksiz kesitin atalet momenti I: Yatay çubukların çeki kesitlerindeki en I: Yatay çubukların çeki kesitlerindeki en

kritik yerdeki yırtılma çizgisindeki bütün kritik yerdeki yırtılma çizgisindeki bütün gediklerin, zayıflatılmamış kesitin ağırlık gediklerin, zayıflatılmamış kesitin ağırlık eksenine göre hesaplanmış atalet eksenine göre hesaplanmış atalet momentlerinin toplamı.momentlerinin toplamı.


Fk: Perçin ya da cıvatanın enine kesiti.Fk: Perçin ya da cıvatanın enine kesiti. Fdç: Delik çevresi yüzeyi.Fdç: Delik çevresi yüzeyi. Fç: Cıvatanın çekirdek kesiti.Fç: Cıvatanın çekirdek kesiti. t: Bağlanacak elemanların en kritik t: Bağlanacak elemanların en kritik

kalınlığı.kalınlığı. Çizelge-13 Çeşitli zorlanmalar için Çizelge-13 Çeşitli zorlanmalar için

hesaplarda kullanılacak çelik kesitlerihesaplarda kullanılacak çelik kesitleri Not: Çizelge için lütfen ilgili Resmi Not: Çizelge için lütfen ilgili Resmi

Gazeteye bakınız.Gazeteye bakınız.


d) Bası çubuklarının uçlarının yana d) Bası çubuklarının uçlarının yana sapmaları önlenebilirse, kafes direklerin sapmaları önlenebilirse, kafes direklerin dikmelerinde lb burkulma uzunluğu olarak dikmelerinde lb burkulma uzunluğu olarak çubuğun (l) sistem boyu alınır.çubuğun (l) sistem boyu alınır.

Uçları kaymayacak biçimde saptanmış Uçları kaymayacak biçimde saptanmış olan ve kesitleri dikmelerden daha küçük olan ve kesitleri dikmelerden daha küçük olan çapraz çubukların (diyagonallar) olan çapraz çubukların (diyagonallar) boyutlandırılmasında basit ve kesişen boyutlandırılmasında basit ve kesişen çaprazlar için (Şekil-9'da a, b, c ve d'deki çaprazlar için (Şekil-9'da a, b, c ve d'deki çaprazlar) burkulma uzunluğu olarak lb = çaprazlar) burkulma uzunluğu olarak lb = 0,9 l uzunluğu alınır. 0,9 l uzunluğu alınır.


Birisi basıya öteki çekiye çalışan kesişen Birisi basıya öteki çekiye çalışan kesişen iki çapraz çubuğun kesişme noktası, bu iki çapraz çubuğun kesişme noktası, bu çubuklar birbirine uygun biçimde çubuklar birbirine uygun biçimde bağlanmışlarsa, taşıyıcı düzlemde sabit bir bağlanmışlarsa, taşıyıcı düzlemde sabit bir nokta olarak düşünülebilir.nokta olarak düşünülebilir.

Kafes sisteminde ancak çaprazların Kafes sisteminde ancak çaprazların kesişme noktasında düzleme dik iç örgü kesişme noktasında düzleme dik iç örgü kullanılırsa, lb = 0,9 l alınabilir. Öteki kullanılırsa, lb = 0,9 l alınabilir. Öteki bütün durumlarda lb = l alınır.bütün durumlarda lb = l alınır.

Demir DireklerDemir Direkler e) Bir çubuğun burkulması, burkulma uzunluğu e) Bir çubuğun burkulması, burkulma uzunluğu

içindeki bağlantılar nedeniyle belirli bir içindeki bağlantılar nedeniyle belirli bir doğrultuya bağlı olursa, bu durumda atalet doğrultuya bağlı olursa, bu durumda atalet momenti, bu doğrultuya dik eksene göre momenti, bu doğrultuya dik eksene göre alınmalıdır.alınmalıdır.

Çizelge-14 Çelik gereçler için izin verilen Çizelge-14 Çelik gereçler için izin verilen gerilmelergerilmeler

Not: Çizelge için lütfen ilgili Resmi Gazeteye Not: Çizelge için lütfen ilgili Resmi Gazeteye bakınız.bakınız.

Not: 3.6 (3D) ve 5.6 (5D) perçin ya da cıvata Not: 3.6 (3D) ve 5.6 (5D) perçin ya da cıvata gereçlerinin 267 no'lu DIN normunda belirtilen gereçlerinin 267 no'lu DIN normunda belirtilen eski ve yeni kalite işaretleridir.eski ve yeni kalite işaretleridir.


Bir kafes direkte dikmeler eşit kenarlı Bir kafes direkte dikmeler eşit kenarlı köşebentlerden yapılmışsa ve çaprazlar köşebentlerden yapılmışsa ve çaprazlar Şekil-9'da a ve b'deki gibi düzenlenmişse, Şekil-9'da a ve b'deki gibi düzenlenmişse, dikmelerin hesaplanmasında Ix atalet dikmelerin hesaplanmasında Ix atalet momenti kullanılır. Çaprazlar Şekil-9'da c momenti kullanılır. Çaprazlar Şekil-9'da c ve d'deki gibi düzenlenmiş hesaplarda en ve d'deki gibi düzenlenmiş hesaplarda en küçük In atalet momenti kullanılır.küçük In atalet momenti kullanılır.

"Şekil-9 Direk Açınımı" için ilgili Resmi "Şekil-9 Direk Açınımı" için ilgili Resmi Gazeteye bakınız.Gazeteye bakınız.

CıvatalarCıvatalar

Madde 52Madde 52 - Mekanik olarak - Mekanik olarak zorlanan cıvataların çaplarına zorlanan cıvataların çaplarına göre köşebentlerin uçlarında göre köşebentlerin uçlarında kenarlarında ve cıvata kenarlarında ve cıvata merkezleri arasında bulunması merkezleri arasında bulunması gerekli en küçük uzaklıklar gerekli en küçük uzaklıklar Çizelge-15'de gösterilmiştir.Çizelge-15'de gösterilmiştir.


Demir direklerde kullanılan köşebent Demir direklerde kullanılan köşebent ve levhalardaki delikler, gereçlerin ve levhalardaki delikler, gereçlerin dayanımını zayıflatmayacak ve çıplak dayanımını zayıflatmayacak ve çıplak gözle görülebilen yırtılma, çatlama, gözle görülebilen yırtılma, çatlama, ezilme ve çapak oluşturmayacak ezilme ve çapak oluşturmayacak biçimde açılacaktır. Demir direklerin biçimde açılacaktır. Demir direklerin konsol ve traverslerinde sürekli konsol ve traverslerinde sürekli çekmeye zorlanan elemanlardaki çekmeye zorlanan elemanlardaki deliklerin zımba ile delinmesine izin deliklerin zımba ile delinmesine izin verilmez.verilmez.


Demir direklerde çapı 12 mm'den Demir direklerde çapı 12 mm'den küçük cıvata kullanılmamalı ve küçük cıvata kullanılmamalı ve somunların gevşememesi için somunların gevşememesi için gerekli önlemler alınmalıdır.gerekli önlemler alınmalıdır.

Çizelge 15 - Cıvata delik Çizelge 15 - Cıvata delik merkezlerinin uçlara, kenarlara merkezlerinin uçlara, kenarlara ve birbirlerine olan en küçük ve birbirlerine olan en küçük uzaklıklarıuzaklıkları


16 ve 17 no'lu çizelgelerde16 ve 17 no'lu çizelgelerde = lb/i, i = (I/F)üssü 1/2'dir.= lb/i, i = (I/F)üssü 1/2'dir. Burada,Burada, lb: Burkulma uzunluğu (cm) (dikmeler için ld, lb: Burkulma uzunluğu (cm) (dikmeler için ld,

çaprazlar için lc)çaprazlar için lc) F : Dolu elemanların kesiti (cm),F : Dolu elemanların kesiti (cm), i : atalet yarıçapı (cm),i : atalet yarıçapı (cm), I : dolu elemanın hesaplarda kullanılacak atalet I : dolu elemanın hesaplarda kullanılacak atalet

momenti (cm4),momenti (cm4), = Varsayılan bası emniyet gerilmesi/Elemanın = Varsayılan bası emniyet gerilmesi/Elemanın

güvenle taşıyabileceği burkulma gerilmesi.güvenle taşıyabileceği burkulma gerilmesi.

Beton DireklerBeton Direkler Madde 53 - a) Enerji iletim ve dağıtım Madde 53 - a) Enerji iletim ve dağıtım

tesislerinde;tesislerinde; 1) Betonarme direkler:1) Betonarme direkler: - Savurmalı (santrifüjlü)- Savurmalı (santrifüjlü) - Titreşimli tiplerde kullanılabilir.- Titreşimli tiplerde kullanılabilir. 2) Ön gerilimli beton direkler:2) Ön gerilimli beton direkler: - Savurmalı (santrifüjlü),- Savurmalı (santrifüjlü), - Titreşimli tiplerde, kullanılabilir.- Titreşimli tiplerde, kullanılabilir. Çizelge-16 narinlik değerlerine göre Çizelge-16 narinlik değerlerine göre

burkulma katsayıları (St 37 için)burkulma katsayıları (St 37 için)

Ağaç direklerAğaç direkler Madde 54Madde 54 - a) Üç yıldan fazla kullanılacak - a) Üç yıldan fazla kullanılacak

ağaç direğin tümü çürümeye karşı etkili ağaç direğin tümü çürümeye karşı etkili şekilde (emprenye vb.) korunmalıdır.şekilde (emprenye vb.) korunmalıdır.

b) Ağaç direklerin tepesi yağmur sularının b) Ağaç direklerin tepesi yağmur sularının çürütücü etkisine karşı etkili biçimde çürütücü etkisine karşı etkili biçimde korunmalıdır. Çift ve A tipi ağaç direklerde korunmalıdır. Çift ve A tipi ağaç direklerde bağlantılar yağmur sularının birikmesini bağlantılar yağmur sularının birikmesini önleyecek biçimde yapılmalıdır.önleyecek biçimde yapılmalıdır.

c) Ağaç direk malzemeleri için izin verilen c) Ağaç direk malzemeleri için izin verilen gerilmeler Çizelge-18'de gösterilmiştir.gerilmeler Çizelge-18'de gösterilmiştir.

Ağaç direklerAğaç direkler

d) A tipi direklerde burkulma d) A tipi direklerde burkulma uzunluğunun ortasındaki kesitte uzunluğunun ortasındaki kesitte atalet momenti en az:atalet momenti en az:

I = n.5.P.l2 (cm4) olmalıdır.I = n.5.P.l2 (cm4) olmalıdır. Yalnız sert ağaçlarda I = n.3.P.lüssü2 Yalnız sert ağaçlarda I = n.3.P.lüssü2

(cm4) alınabilir.(cm4) alınabilir. Burada;P: Bası kuvveti (ton), l: Burada;P: Bası kuvveti (ton), l:

Burkulma uzunluğu (m)Burkulma uzunluğu (m) n: Burkulma emniyet katsayısı olup, n n: Burkulma emniyet katsayısı olup, n

= 4 alınacaktır.= 4 alınacaktır.

Ağaç direklerAğaç direkler Çizelge-17 narinlik değerlerine göre Çizelge-17 narinlik değerlerine göre

burkulma katsayıları (St 52 için)burkulma katsayıları (St 52 için) Çizelge - 18 Ağaç malzemeleri için izin Çizelge - 18 Ağaç malzemeleri için izin

verilen gerilmelerverilen gerilmeler Not: Çizelge 17 ve 18 için lütfen ilgili Resmi Not: Çizelge 17 ve 18 için lütfen ilgili Resmi

Gazeteye bakınız.Gazeteye bakınız. Not: Burada çamgiller için 500 kg/cm, sert Not: Burada çamgiller için 500 kg/cm, sert

ağaç için 800 kg/cm'lik kırılma dayanımı ağaç için 800 kg/cm'lik kırılma dayanımı varsayılmıştır. Çamgiller ve sert ağaçlar varsayılmıştır. Çamgiller ve sert ağaçlar dışında direkler kullanılmak istendiğinde dışında direkler kullanılmak istendiğinde çeki gerilmesi için emniyet katsayısı 4 çeki gerilmesi için emniyet katsayısı 4 olacaktır.olacaktır.

Ağaç direklerAğaç direkler Toprağa gömülü direklerde burkulma Toprağa gömülü direklerde burkulma

uzunluğu, direğin ortasındaki takoz ya da uzunluğu, direğin ortasındaki takoz ya da saplamadan, gömülme derinliğinin yarısına saplamadan, gömülme derinliğinin yarısına kadar olan uzaklıktır.kadar olan uzaklıktır.

e) Çift direkler uygun biçimde birbirine e) Çift direkler uygun biçimde birbirine bağlanacaktır. Takozla birbirine bağlanacak bağlanacaktır. Takozla birbirine bağlanacak çift direkler bütün uzunlukları boyunca en çift direkler bütün uzunlukları boyunca en az 4-6 takoz ile donatılacak ve cıvatalarla az 4-6 takoz ile donatılacak ve cıvatalarla vidalanacaktır.vidalanacaktır.

f) Zorunlu haller dışında, ormanlık alanlarda f) Zorunlu haller dışında, ormanlık alanlarda ağaç direk kullanılmamalıdır.ağaç direk kullanılmamalıdır.

Direk lenteleriDirek lenteleri Madde 55Madde 55 - a) Lente halatı olarak sıcak - a) Lente halatı olarak sıcak

galvanizli, içinde lifli bölüm bulunmayan galvanizli, içinde lifli bölüm bulunmayan çelik halatlar kullanılacaktır.çelik halatlar kullanılacaktır.

b) Çelik lente halatının kuramsal (teorik) b) Çelik lente halatının kuramsal (teorik) kopma emniyeti 2,5'dan küçük olmamalıdır. kopma emniyeti 2,5'dan küçük olmamalıdır. Ancak hesap sonucu ne olursa olsun Ancak hesap sonucu ne olursa olsun lentenin zemin üzerindebulunan bölümünün lentenin zemin üzerindebulunan bölümünün kesiti 25 mm'den, zemin içinde kalan kesiti 25 mm'den, zemin içinde kalan bölümünün kesiti ise 50 mm'den az bölümünün kesiti ise 50 mm'den az olmayacaktır. Zemine giren bölüm, çapı en olmayacaktır. Zemine giren bölüm, çapı en az 10 mm. olan yuvarlak demirden de az 10 mm. olan yuvarlak demirden de olabilir.olabilir.

Direk lenteleriDirek lenteleri c) Lente bağlantı parçalarında etkin kopma c) Lente bağlantı parçalarında etkin kopma

ya da kayma yükü, halatın maruz kalacağı ya da kayma yükü, halatın maruz kalacağı maksimum yükün 2,25 katından küçük maksimum yükün 2,25 katından küçük olamaz.olamaz.

d) Lente halatları tekrar gerilmeyi d) Lente halatları tekrar gerilmeyi sağlayacak düzenlerle donatılacaktır. Bu sağlayacak düzenlerle donatılacaktır. Bu düzenler yerden ulaşılabilecek yükseklikte düzenler yerden ulaşılabilecek yükseklikte bulunacaktır.bulunacaktır.

e) Bağlantı parçaları çözülmeye karşı e) Bağlantı parçaları çözülmeye karşı güvenlik altına alınmalıdır.güvenlik altına alınmalıdır.

f) Lenteler ancak zarar görmeyecekleri ve f) Lenteler ancak zarar görmeyecekleri ve trafiği güçleştirmeyecek yerlerde kullanılır.trafiği güçleştirmeyecek yerlerde kullanılır.

Direk lenteleriDirek lenteleri g) Lenteler bağlandıkları direkteki g) Lenteler bağlandıkları direkteki

iletkenlerin fazlar arası anma geriliminin en iletkenlerin fazlar arası anma geriliminin en az iki katına eşit kuruda atlama ve bir az iki katına eşit kuruda atlama ve bir katına eşit yaşta atlama gerilim değeri olan katına eşit yaşta atlama gerilim değeri olan izolatörler ile yalıtılmalıdır. İzolatörlerin izolatörler ile yalıtılmalıdır. İzolatörlerin mekanik dayanımı, en az lentenin dayanımı mekanik dayanımı, en az lentenin dayanımı kadar olmalıdır. İzolatörün tespit edildiği kadar olmalıdır. İzolatörün tespit edildiği yer, üzerinden geçen iletkenlerin yatay yer, üzerinden geçen iletkenlerin yatay izdüşümlerinin açığında kalmalıdır. izdüşümlerinin açığında kalmalıdır. İzolatörün yerden yüksekliği en az 2,40 m. İzolatörün yerden yüksekliği en az 2,40 m. olmalıdır.olmalıdır.

Lenteler; topraklanmış veya ağaç direkli Lenteler; topraklanmış veya ağaç direkli alçak gerilim hatlarının en alt iletkenlerinin alçak gerilim hatlarının en alt iletkenlerinin en az 50 cm. altında bağlanmış ise en az 50 cm. altında bağlanmış ise yalıtılmayabilir.yalıtılmayabilir.

TemellerTemeller Madde 56Madde 56 - a) Temellerin boyutlandırılması: - a) Temellerin boyutlandırılması: Direkler, devrilmeye karşı güvenlik Direkler, devrilmeye karşı güvenlik

bakımından 49 uncu maddede belirtilen bakımından 49 uncu maddede belirtilen yüklenme varsayımlarındaki koşulların en yüklenme varsayımlarındaki koşulların en ağırına göre hesaplanacaktır. Temel ağırına göre hesaplanacaktır. Temel hesaplarında mutlaka direk tasarımına esas hesaplarında mutlaka direk tasarımına esas olan emniyet değerlerinin üzerinde bir olan emniyet değerlerinin üzerinde bir emniyet sağlanacaktır. Direk temellerinin emniyet sağlanacaktır. Direk temellerinin hesaplanmasında çeşitli topraklar için hesaplanmasında çeşitli topraklar için Çizelge-19'daki değerler kullanılacaktır.Çizelge-19'daki değerler kullanılacaktır.

TemellerTemeller

b) Direklerin temel içinde kalan b) Direklerin temel içinde kalan bölümünün korunması:bölümünün korunması:

1) Demir direklerde toprak içinde kalan 1) Demir direklerde toprak içinde kalan metal bölümlerin korozyon ve çürümeye metal bölümlerin korozyon ve çürümeye karşı korunması için gerekli önlemler karşı korunması için gerekli önlemler alınacaktır. Beton temelli demir direklerde alınacaktır. Beton temelli demir direklerde beton içinde kalan parçaların korunması beton içinde kalan parçaların korunması için önlem gerekmez.için önlem gerekmez.

2) Ağaç direklerin toprak içinde kalacak 2) Ağaç direklerin toprak içinde kalacak bölümü en az aşağıdaki uzunluklarda bölümü en az aşağıdaki uzunluklarda olacaktır.olacaktır.

TemellerTemeller

Zeminden başlayarak yüksekliği 8 Zeminden başlayarak yüksekliği 8 m'ye kadar olan direklerde 130 cm, 8 m'ye kadar olan direklerde 130 cm, 8 m'yi geçen her bir metre için bu m'yi geçen her bir metre için bu uzunluğa 10 cm eklenecektir. uzunluğa 10 cm eklenecektir.

Ağaç direkler yerel koşullarda Ağaç direkler yerel koşullarda dikkate alınarak çepeçevre taşlarla dikkate alınarak çepeçevre taşlarla tutturulmalıdır. tutturulmalıdır.

TemellerTemeller

Ağaç direklerin temel içinde kalan bölümü Ağaç direklerin temel içinde kalan bölümü ile toprak üstündeki yaklaşık 30 cm.'ye ile toprak üstündeki yaklaşık 30 cm.'ye kadar olan bölümünün, toprak içerisindeki kadar olan bölümünün, toprak içerisindeki suların etkisi ile çürümesini önlemek için suların etkisi ile çürümesini önlemek için gerekli önlemler alınacaktır. Bu önlemler gerekli önlemler alınacaktır. Bu önlemler direğin yukarıda anılan bölümlerinde en az direğin yukarıda anılan bölümlerinde en az direğin üst bölümünün dayanıklılığını direğin üst bölümünün dayanıklılığını sağlayacak nitelikte olacaktır. sağlayacak nitelikte olacaktır.

Ağaç direkler doğrudan doğruya beton Ağaç direkler doğrudan doğruya beton içine gömülemez. içine gömülemez.

TemellerTemeller 3) Çizelge-19'daki değerlerin geçerli 3) Çizelge-19'daki değerlerin geçerli

olabilmesi için, temel çukurlarının kusursuz olabilmesi için, temel çukurlarının kusursuz biçimde doldurulduğu ve sıkıştırıldığı biçimde doldurulduğu ve sıkıştırıldığı varsayılmıştır.varsayılmıştır.

4) Temelde su çıkarsa en elverişsiz temel 4) Temelde su çıkarsa en elverişsiz temel suyu düzeyi dikkate alınarak temelin suyu düzeyi dikkate alınarak temelin taşıma kuvvetinin zayıflaması hesaba taşıma kuvvetinin zayıflaması hesaba katılacaktır.katılacaktır.

5) Temel hesaplarında demirsiz betonun 5) Temel hesaplarında demirsiz betonun yoğunluğu en çok 2200 kg/m, demirli yoğunluğu en çok 2200 kg/m, demirli betonun yoğunluğu ise 2400 kg/m betonun yoğunluğu ise 2400 kg/m alınacaktır.alınacaktır.

Hava hatlarında topraklamaHava hatlarında topraklama

Madde 57Madde 57 - Hava hatlarının - Hava hatlarının topraklamasında Elektrik Tesislerinde topraklamasında Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği hükümleri Topraklamalar Yönetmeliği hükümleri uygulanır.uygulanır.

Yüksek Gerilim Havai hatlarında Yüksek Gerilim Havai hatlarında direklerin tek tek topraklanması direklerin tek tek topraklanması halinde, söz konusu yönetmelikte halinde, söz konusu yönetmelikte belirtilen toprak geçiş direnci elde belirtilen toprak geçiş direnci elde edilemediği takdirde toprak geçiş edilemediği takdirde toprak geçiş direncinin bu değerde olmasını direncinin bu değerde olmasını sağlayacak önlemler alınmalıdır.sağlayacak önlemler alınmalıdır.

KablolarKablolar Madde 58Madde 58 - Bu Yönetmeliğin kapsamına - Bu Yönetmeliğin kapsamına

giren tesislerde Türk Standartlarına uygun giren tesislerde Türk Standartlarına uygun kablolar kullanılacaktır. Bunlar kablolar kullanılacaktır. Bunlar bulunmadığında Madde 1'de belirtilen bulunmadığında Madde 1'de belirtilen standartlara uygun kablolar kullanılacaktır.standartlara uygun kablolar kullanılacaktır.

a) Kablo seçimi:a) Kablo seçimi: Kablo seçiminde aranılan öteki koşulların Kablo seçiminde aranılan öteki koşulların

yanında aşağıdakiler de göz önünde yanında aşağıdakiler de göz önünde bulundurulacaktır:bulundurulacaktır:

1) Anma gerilimi:1) Anma gerilimi: Kablolar için iki anma gerilimi kullanılır:Kablolar için iki anma gerilimi kullanılır: U: Fazlar arası gerilim,U: Fazlar arası gerilim, U0: İletken ile metal kılıf ya da toprak U0: İletken ile metal kılıf ya da toprak

arasındaki gerilim.arasındaki gerilim.

KabloKablo 2) Yük akımı:2) Yük akımı: Kablo kesitleri, yük akımına bağlı olarak çeşitli Kablo kesitleri, yük akımına bağlı olarak çeşitli

kablo tiplerine, döşeme durumlarına ve ortam kablo tiplerine, döşeme durumlarına ve ortam koşullarına göre standartlarda belirtilen ya da koşullarına göre standartlarda belirtilen ya da yapımcılar tarafından bildirilen yükleme yapımcılar tarafından bildirilen yükleme durumlarına göre belirlenir.durumlarına göre belirlenir.

Kablo kesitinin belirlenmesinde göz önünde Kablo kesitinin belirlenmesinde göz önünde bulundurulacak koşullardan bazıları aşağıdadır:bulundurulacak koşullardan bazıları aşağıdadır:

Gelecekte yük artışlarıGelecekte yük artışları İzin verilen iletken sıcaklığı (sürekli kullanmadaki İzin verilen iletken sıcaklığı (sürekli kullanmadaki

iletken sıcaklığı, seçilen kablo tipi için belirtilen iletken sıcaklığı, seçilen kablo tipi için belirtilen değerlerden büyük olmamalıdır.)değerlerden büyük olmamalıdır.)

KabloKablo Kabloda oluşan ısının dışarıya atılmasında Kabloda oluşan ısının dışarıya atılmasında

etkili olan ortam koşulları (toprağın ısıl etkili olan ortam koşulları (toprağın ısıl direnci vb.)direnci vb.)

Kablonun tek ya da çok damarlı oluşuKablonun tek ya da çok damarlı oluşu Kablonun havada ya da yeraltında Kablonun havada ya da yeraltında

döşenmiş olmasıdöşenmiş olması Kablonun döşenme yöntemiKablonun döşenme yöntemi Özgül ısı dayanımıÖzgül ısı dayanımı Bu hesapların yapılmasında ilgili Bu hesapların yapılmasında ilgili

standardlarda yer alan kablolarla ilgili standardlarda yer alan kablolarla ilgili çizelgelerden yararlanılacaktır.çizelgelerden yararlanılacaktır.

KabloKablo 3) Kısa devre dayanımı:3) Kısa devre dayanımı: Kablolar kullanılacakları şebekelerde oluşacak Kablolar kullanılacakları şebekelerde oluşacak

kısa devre akımlarına dayanmalıdır. Kabloların kısa devre akımlarına dayanmalıdır. Kabloların kısa devre dayanıklılığı hesapla gösterilmelidir. kısa devre dayanıklılığı hesapla gösterilmelidir. kısa devre sonucunda kablo iletken sıcaklığı PVC kısa devre sonucunda kablo iletken sıcaklığı PVC yalıtkanlı kablolarda en çok 160 C, XLPE yalıtkanlı yalıtkanlı kablolarda en çok 160 C, XLPE yalıtkanlı kablolarda en çok 250 C olacaktır.kablolarda en çok 250 C olacaktır.

Özellikle tek damarlı kablolarda kablo tutturma Özellikle tek damarlı kablolarda kablo tutturma parçaları, kısa devrenin neden olacağı kuvvetlere parçaları, kısa devrenin neden olacağı kuvvetlere dayanacak boyutta seçilmeli ve aralarında yeterli dayanacak boyutta seçilmeli ve aralarında yeterli açıklık olmalıdır.açıklık olmalıdır.

KabloKablo 4) Gerilim düşümü:4) Gerilim düşümü: Kabloların gerilim düşümü hesaplanırken Kabloların gerilim düşümü hesaplanırken

omik dirençten başka endüktif empedans omik dirençten başka endüktif empedans da gözönüne alınmalıdır.da gözönüne alınmalıdır.

Gerilim düşümü indirici trafo merkezlerinin Gerilim düşümü indirici trafo merkezlerinin sekonderinden itibaren yüksek gerilim sekonderinden itibaren yüksek gerilim dağıtım şebekelerinde %7'yi aşmamalıdır. dağıtım şebekelerinde %7'yi aşmamalıdır. Ancak ring şebekeler için ayrıca arıza Ancak ring şebekeler için ayrıca arıza hallerinde ringin tek taraflı beslenmesi hallerinde ringin tek taraflı beslenmesi durumu için gerilim düşümü tahkikleri durumu için gerilim düşümü tahkikleri yapılmalıdır. Bu durumda gerilim düşümü yapılmalıdır. Bu durumda gerilim düşümü %10'u aşmamalıdır.%10'u aşmamalıdır.

KabloKablo

Alçak gerilim tesislerinde gerilim düşümü Alçak gerilim tesislerinde gerilim düşümü %5'i aşmamalıdır. Kendi transformatörü %5'i aşmamalıdır. Kendi transformatörü bulunan tesislerde, transformatörlerin AG bulunan tesislerde, transformatörlerin AG çıkışından itibaren gerilim düşümü çıkışından itibaren gerilim düşümü bakımından en kritik durumda olan bakımından en kritik durumda olan tüketiciye kadar olan toplam gerilim tüketiciye kadar olan toplam gerilim düşümü aydınlatma tesislerinde %6,5, düşümü aydınlatma tesislerinde %6,5, motor yüklerinde %8'i aşmamalıdır. Ring motor yüklerinde %8'i aşmamalıdır. Ring olması halinde yüksek gerilim için olması halinde yüksek gerilim için yukarıdaki açıklamalar aynen geçerlidir.yukarıdaki açıklamalar aynen geçerlidir.

KabloKablo

5) Etkin güç kaybı:5) Etkin güç kaybı: Kablo kesiti madde 58 - a/2, 3 ve Kablo kesiti madde 58 - a/2, 3 ve

4'de belirtilen yöntemlere göre 4'de belirtilen yöntemlere göre hesaplanacak en büyük kesite uygun hesaplanacak en büyük kesite uygun olarak seçilir. Ancak hat kayıpları da olarak seçilir. Ancak hat kayıpları da göz önüne alınarak daha büyük göz önüne alınarak daha büyük kesitli (ekonomik kesit) kablolar kesitli (ekonomik kesit) kablolar kullanılabilir. kullanılabilir.

KabloKablo

Önemli kablo hatlarında ekonomik Önemli kablo hatlarında ekonomik hesap, kablo maliyeti, hat kayıpları, hesap, kablo maliyeti, hat kayıpları, yıllık kullanma süresi, enerji fiyatı, yıllık kullanma süresi, enerji fiyatı, reel faiz, amortisman süresi göz reel faiz, amortisman süresi göz önüne alınarak yapılmalıdır. önüne alınarak yapılmalıdır.

Bu durumda ekonomik kesite Bu durumda ekonomik kesite çıkılması tavsiye edilir.çıkılması tavsiye edilir.

KabloKablo

6) Dielektrik kaybı: 6) Dielektrik kaybı: Özellikle yüksek gerilimli ve Özellikle yüksek gerilimli ve

uzun kablolar kullanıldığında uzun kablolar kullanıldığında özel koşullar dışında dielektrik özel koşullar dışında dielektrik kaybı düşük olan kablolar kaybı düşük olan kablolar (XLPE gibi) seçilmelidir.(XLPE gibi) seçilmelidir.

KabloKablo

7) Mekanik koşullar:7) Mekanik koşullar:Kablo kullanılacağı yerdeki mekanik Kablo kullanılacağı yerdeki mekanik koşullar göz önünde bulundurularak koşullar göz önünde bulundurularak seçilmelidir. Mekanik zorlanma olan seçilmelidir. Mekanik zorlanma olan yerlerde, buna dayanıklı kablo yerlerde, buna dayanıklı kablo cinsleri seçilmelidir. Örneğin çekiye cinsleri seçilmelidir. Örneğin çekiye çalışan kabloların zırhı olmalı, eğimli çalışan kabloların zırhı olmalı, eğimli yerlerde ve ek kutularının yakınında, yerlerde ve ek kutularının yakınında, çeki kuvvetini taşıyan kelepçelerle çeki kuvvetini taşıyan kelepçelerle tutturulmalıdır.tutturulmalıdır.

KabloKablo

Toprağa doğrudan gömülü Toprağa doğrudan gömülü kabloların çelik zırhlı olması kabloların çelik zırhlı olması tavsiye edilir. Çelik zırhsız tavsiye edilir. Çelik zırhsız kabloların yeraltında beton kabloların yeraltında beton kanallar, beton büzler veya kanallar, beton büzler veya beton muhafaza içine alınmış beton muhafaza içine alınmış PVC borular içinde kullanılması PVC borular içinde kullanılması tavsiye edilir.tavsiye edilir.

KabloKablo

8) Kimyasal etkiler ve dış 8) Kimyasal etkiler ve dış etkiler: etkiler:

Kablolar döşendikleri Kablolar döşendikleri yerlerdeki kimyasal etkilere, yerlerdeki kimyasal etkilere, su, rutubet ve hava koşulları su, rutubet ve hava koşulları ile öteki çevre etkilerine ile öteki çevre etkilerine dayanacak tipte seçilmelidir.dayanacak tipte seçilmelidir.

KabloKablo

9) Kablolar işletme koşullarına uygun tipte 9) Kablolar işletme koşullarına uygun tipte seçilmelidir.seçilmelidir.

10) Yer durumu:Kablolar döşenecekleri 10) Yer durumu:Kablolar döşenecekleri yerlerin özelliklerine uygun tipte yerlerin özelliklerine uygun tipte seçilmelidir. seçilmelidir.

İnsanların yoğun bulunduğu, paniğin İnsanların yoğun bulunduğu, paniğin yaşanabileceği tüm yapılar, yüksek katlı yaşanabileceği tüm yapılar, yüksek katlı binalar, hastaneler, tüneller, tiyatrolar, binalar, hastaneler, tüneller, tiyatrolar, okullar, alış-veriş merkezleri gibi yapı ve okullar, alış-veriş merkezleri gibi yapı ve yerlerde yangın anında az duman çıkaran, yerlerde yangın anında az duman çıkaran, halojensiz özellikli kablolar kullanılmalıdır.halojensiz özellikli kablolar kullanılmalıdır.

KabloKablo

b) Kabloların döşenmesi:b) Kabloların döşenmesi: 1) Yer altı kablolarının döşendikleri yerler 1) Yer altı kablolarının döşendikleri yerler

kimyasal, mekanik ve ısıl etkilerden kimyasal, mekanik ve ısıl etkilerden olabildiğince uzak yada bunlara karşı olabildiğince uzak yada bunlara karşı korunmuş olmalıdır.korunmuş olmalıdır.

2) Kablo ve çevresini yangın tehlikesinden 2) Kablo ve çevresini yangın tehlikesinden korumak ve yangının yayılmasını önlemek korumak ve yangının yayılmasını önlemek için kablolar yanıcı maddeler üzerine için kablolar yanıcı maddeler üzerine döşenmemelidir. Kabloların varsa jüt döşenmemelidir. Kabloların varsa jüt tabakaları soyulmalıdır.tabakaları soyulmalıdır.

KabloKablo

3) Yapı girişlerinde kablolar boru içine 3) Yapı girişlerinde kablolar boru içine alınmalı, kablo ile boru arasındaki boşluk alınmalı, kablo ile boru arasındaki boşluk elastik silikon yada benzeri bir madde ile elastik silikon yada benzeri bir madde ile doldurulmalıdır. Bu amaçla çimento doldurulmalıdır. Bu amaçla çimento kullanılamaz. kullanılamaz.

Mekanik darbelerin oluşabileceği Mekanik darbelerin oluşabileceği durumlarda çelik borular kullanılmalıdır. durumlarda çelik borular kullanılmalıdır. Çelik borular nerede kullanılırsa kullanılsın Çelik borular nerede kullanılırsa kullanılsın üç faz aynı borudan geçirilmelidir. üç faz aynı borudan geçirilmelidir.

Tek damar olması durumunda anti Tek damar olması durumunda anti manyetik malzeme kullanılmalıdır. manyetik malzeme kullanılmalıdır.

KabloKablo

4) Y.G. kablolarına dahilde ve hariçte 4) Y.G. kablolarına dahilde ve hariçte kablo başlığı yapılacaktır. Kablo kablo başlığı yapılacaktır. Kablo başlıkları, kabloya su, nem girmesini başlıkları, kabloya su, nem girmesini önleyecek şekilde olmalıdır. AG önleyecek şekilde olmalıdır. AG kablolarda su girmesini önleyecek kablolarda su girmesini önleyecek tedbirlerin alınması durumunda kablo tedbirlerin alınması durumunda kablo başlığı kullanılmayabilir. başlığı kullanılmayabilir.

KabloKablo

55) Kablo ekleri mutlaka özel ek ) Kablo ekleri mutlaka özel ek aksesuarları veya ek kutularında aksesuarları veya ek kutularında yapılmalıdır. Ekler, mekanik yapılmalıdır. Ekler, mekanik bakımdan güvenilir, içine su ve bakımdan güvenilir, içine su ve nem sızmasını önlemeli ve iyi bir nem sızmasını önlemeli ve iyi bir elektrik iletkenliğini sağlamalıdır. elektrik iletkenliğini sağlamalıdır. Ekler tesis edildiği yere uygun Ekler tesis edildiği yere uygun tipte seçilmelidir. tipte seçilmelidir.

KabloKablo

6) Kabloların koruyucu kılıfları yada 6) Kabloların koruyucu kılıfları yada yalıtkanları bulundukları yerlerde yalıtkanları bulundukları yerlerde zorlanmamalı ve zedelenmemelidir. zorlanmamalı ve zedelenmemelidir. Kablolar gerektiğinde koruyucu büz Kablolar gerektiğinde koruyucu büz yada borular içine alınmalıdır.yada borular içine alınmalıdır.

7) Tek damarlı kabloların tespitinde 7) Tek damarlı kabloların tespitinde kullanılan elemanlar manyetik halka kullanılan elemanlar manyetik halka oluşturmamalıdıroluşturmamalıdır

KabloKablo 8) Tek damarlı sistemden oluşan 8) Tek damarlı sistemden oluşan

beslenmelerde tek sıra yerleşme beslenmelerde tek sıra yerleşme düzeninde damarlar, L1 L2 L3 L3 L2 L1 düzeninde damarlar, L1 L2 L3 L3 L2 L1

L1 L2 L3 L3 L2 L1 şeklinde, birden fazla L1 L2 L3 L3 L2 L1 şeklinde, birden fazla katlı yerleşmede, katlar arasında en az 20 katlı yerleşmede, katlar arasında en az 20 cm olmak koşuluylacm olmak koşuluyla

1. kat 2. kat1. kat 2. kat L1 L2 L3 L3 L2 L1L1 L2 L3 L3 L2 L1 L1 L2 L3 L3 L2 L1L1 L2 L3 L3 L2 L1 L1 L2 L3 L3 L2 L1L1 L2 L3 L3 L2 L1 şeklinde olmalıdır.şeklinde olmalıdır.

KabloKablo

Bu beslemelerde aynı faz kesinlikle Bu beslemelerde aynı faz kesinlikle yan yana tesis edilmemelidir, başka yan yana tesis edilmemelidir, başka bir deyişle L1L1L1, L2L2L2, L3L3L3 bir deyişle L1L1L1, L2L2L2, L3L3L3 düzeni şeklinde yapılmamalıdır.düzeni şeklinde yapılmamalıdır.

Sistemler arasında en az bir kablo Sistemler arasında en az bir kablo çapı kadar aralık olmalıdır. çapı kadar aralık olmalıdır.

Ayrıca tüm sistemlerin uzunluğu Ayrıca tüm sistemlerin uzunluğu yaklaşık eşit olmalıdır. yaklaşık eşit olmalıdır.

KabloKablo 9) Kabloların en küçük kıvrılma yarıçapı, D 9) Kabloların en küçük kıvrılma yarıçapı, D

kablonun dış çapı olmak üzere Çizelge-20 deki kablonun dış çapı olmak üzere Çizelge-20 deki gibi olmalıdır.gibi olmalıdır.

Çizelge-20 Kablolarda en küçük kıvrılma yarıçapıÇizelge-20 Kablolarda en küçük kıvrılma yarıçapı Kablo kıvrılma yarıçapı (R) Kablo kıvrılma yarıçapı (R) damar Sayısı damar Sayısı XLPE VE PVC XLPE VE PVC XLPE ve PVC XLPE ve PVC Zırhlı Kablolar Zırhlı Kablolar Yalıtkanlı A.G. Yalıtkanlı A.G. Yalıtkanlı Y.G. Yalıtkanlı Y.G.

KabloKablo Üç Üç 12 x D 12 x D 15 x D 15 x D 15 x D 15 x D damarlı damarlı ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bir Bir 15 x D 15 x D 15 x D 15 x D 15 x D 15 x D damarlı damarlı ------------------------------------------------------------------------------------------------

KabloKablo

10) Döşeme sırasında kabloyu 10) Döşeme sırasında kabloyu çekmek için bütün iletkenler bir çekmek için bütün iletkenler bir araya getirilip çekme klemensi ile araya getirilip çekme klemensi ile birbirine bağlanmalıdır. birbirine bağlanmalıdır.

En büyük çekme gerilmesi bakır En büyük çekme gerilmesi bakır iletkenler için 5 kg/mm, alüminyum iletkenler için 5 kg/mm, alüminyum iletkenler için 3 kg/mm'yi iletkenler için 3 kg/mm'yi geçmemelidir.geçmemelidir.

KabloKablo

11) Yeraltına döşenecek kablolar, sokak ve 11) Yeraltına döşenecek kablolar, sokak ve alanlarda en az 80 cm derinliğe alanlarda en az 80 cm derinliğe gömülmelidir. Bu yerlerin dışında en az 60 gömülmelidir. Bu yerlerin dışında en az 60 cm olmalıdır. Bu derinlik zorunlu cm olmalıdır. Bu derinlik zorunlu durumlarda özel koruyucu önlemler durumlarda özel koruyucu önlemler alınarak 20 cm dolaylarında azaltılabilir.alınarak 20 cm dolaylarında azaltılabilir.

12) Açık havada döşenen kablolar 12) Açık havada döşenen kablolar olabildiğince güneş ışınlarının etkilerinden olabildiğince güneş ışınlarının etkilerinden korunmalıdır.korunmalıdır.

KabloKablo

13) Kablolar duruma göre toprak 13) Kablolar duruma göre toprak içine, kablo kanallarına yada içine, kablo kanallarına yada duvarlara tutturulan delikli tavalara duvarlara tutturulan delikli tavalara veya merdiven raflara döşenmelidir. veya merdiven raflara döşenmelidir.

Deliksiz yapılmış tavalarla kablo Deliksiz yapılmış tavalarla kablo döşenmesi tavsiye edilmez. Toprak döşenmesi tavsiye edilmez. Toprak içine yerleştirilen kabloların altında içine yerleştirilen kabloların altında ve üstünde yaklaşık 10 cm kalınlıkta ve üstünde yaklaşık 10 cm kalınlıkta elenmiş kum bulunmalıdır. elenmiş kum bulunmalıdır.

KabloKablo

Kablonun üzerindeki kumun üzerine Kablonun üzerindeki kumun üzerine ve aynı kanala döşenen AG ve YG ve aynı kanala döşenen AG ve YG kabloları arasına tüm kablo boyunca kabloları arasına tüm kablo boyunca dolu tuğla veya en az 6 cm kalınlıkta dolu tuğla veya en az 6 cm kalınlıkta beton plaka veya plastik vb. beton plaka veya plastik vb. malzemelerden yapılmış koruyucu malzemelerden yapılmış koruyucu elemanlar yerleştirilmelidir.elemanlar yerleştirilmelidir.

KabloKablo

Böylece çukuru açan işçilerin kazma Böylece çukuru açan işçilerin kazma darbelerinden kablo korunmalı ve darbelerinden kablo korunmalı ve orada kablo bulunduğu önceden orada kablo bulunduğu önceden anlaşılmalıdır. Bu koruyucunun anlaşılmalıdır. Bu koruyucunun yaklaşık 30 cm üzerine ise en az 10 yaklaşık 30 cm üzerine ise en az 10 cm genişliğinde polietilenden cm genişliğinde polietilenden yapılmış uyarı şeridi konulmalıdır. yapılmış uyarı şeridi konulmalıdır.

KabloKablo

14) Bir enerji kablosu ile başka bir 14) Bir enerji kablosu ile başka bir enerji kablosu yada kumanda enerji kablosu yada kumanda kablosu arasındaki en küçük açıklık 7 kablosu arasındaki en küçük açıklık 7 cm'den az olmamak koşulu ile kablo cm'den az olmamak koşulu ile kablo çapı kadar olmalıdır. Kumanda çapı kadar olmalıdır. Kumanda kabloları arasında açıklık gerekmez.kabloları arasında açıklık gerekmez.

KabloKablo

15) Bir enerji kablosu ile 15) Bir enerji kablosu ile telekomünikasyon, demiryolu, otoyol telekomünikasyon, demiryolu, otoyol vb. ile ilgili kabloların birbirlerine vb. ile ilgili kabloların birbirlerine yaklaşmaları yada birbirlerini yaklaşmaları yada birbirlerini kesmeleri durumunda aralarındaki kesmeleri durumunda aralarındaki açıklık en az 30 cm. olmalıdır. Bu açıklık en az 30 cm. olmalıdır. Bu açıklık daha küçük olduğunda açıklık daha küçük olduğunda kablolar yanmayan gereçlerden kablolar yanmayan gereçlerden yapılan levha, yarım büz yada yapılan levha, yarım büz yada borularla korunmalıdır.borularla korunmalıdır.

KabloKablo

16) Demiryolu, su kanalı ve 16) Demiryolu, su kanalı ve üzerinden taşıt aracı geçen yolların üzerinden taşıt aracı geçen yolların altından geçirilecek kablolar çelik, altından geçirilecek kablolar çelik, HDPE yada beton muhafazalı PVC HDPE yada beton muhafazalı PVC borular veya beton kablo kanallarının borular veya beton kablo kanallarının içine döşenmelidir. Bu boru ve içine döşenmelidir. Bu boru ve kanalların üst kenarları, ray alt kanalların üst kenarları, ray alt kenarlarından ve yol yüzeylerinden kenarlarından ve yol yüzeylerinden en az 1 m aşağıda olmalıdır.en az 1 m aşağıda olmalıdır.

KabloKablo

c) Kabloların korunması:c) Kabloların korunması: Kablolar aşırı gerilimlere karşı Kablolar aşırı gerilimlere karşı

uçlarına konacak uçlarına konacak parafudrlarlaparafudrlarla korunabilir.korunabilir.

d) Kabloların topraklanması:d) Kabloların topraklanması: Kabloların topraklanması için Elektrik Kabloların topraklanması için Elektrik

Tesislerinde Topraklamalar Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği'ndeki hükümler Yönetmeliği'ndeki hükümler uygulanır.uygulanır.

KabloKablo

e) Kablo yerlerinin işaretlenmesi:e) Kablo yerlerinin işaretlenmesi: Kablo tesisleri bulunan kuruluşlar, Kablo tesisleri bulunan kuruluşlar,

bunların yerlerini tam olarak bunların yerlerini tam olarak işaretleyerek bu kabloların geçiş işaretleyerek bu kabloların geçiş güzergahlarını gösteren planları, güzergahlarını gösteren planları, belediye ve mücavir alan sınırları belediye ve mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyelere, diğer içinde ilgili belediyelere, diğer yerlerde de ilgili mülki idare yerlerde de ilgili mülki idare amirliklerine vermelidir.amirliklerine vermelidir.

KabloKablo

Yer altı kablo güzergahları Yer altı kablo güzergahları kaplamasız yerlerde işaretli beton kaplamasız yerlerde işaretli beton kazıklarla, kaplamalı yerlerde kazıklarla, kaplamalı yerlerde oyulmuş işaretlerle belirtilmelidir. oyulmuş işaretlerle belirtilmelidir.

Şöyle ki güzergahı görünmeyen Şöyle ki güzergahı görünmeyen kablolar (mesela hendek içindekiler), kablolar (mesela hendek içindekiler), kablo güzergahı ve niteliği kablo güzergahı ve niteliği anlaşılacak şekilde işaretlenmelidir. anlaşılacak şekilde işaretlenmelidir.

KabloKablo

Bu çerçevede düz güzergah maksimum Bu çerçevede düz güzergah maksimum 100 m'de bir, ek ve branşman yerleri 100 m'de bir, ek ve branşman yerleri dönüş noktaları vb. yanılgıyı önleyecek dönüş noktaları vb. yanılgıyı önleyecek şekilde işaretlenmelidir. şekilde işaretlenmelidir.

Bu işaretler yerine göre beton kazık, pirinç Bu işaretler yerine göre beton kazık, pirinç veya döküm levha yada kaldırım veya döküm levha yada kaldırım kaplamasında oyulmak suretiyle kaplamasında oyulmak suretiyle yapılmalıdır.yapılmalıdır.

f) Kablo renk kodları TS 6429 standartına f) Kablo renk kodları TS 6429 standartına uygun olacaktır. uygun olacaktır.


YEDİNCİ BÖLÜMYEDİNCİ BÖLÜM

İşletme Güvenliğine İşletme Güvenliğine

İlişkin Hükümlerİlişkin Hükümler

Kuvvetli akım Kuvvetli akım

tesislerine girmektesislerine girmek

Kuvvetli akım tesislerine girmekKuvvetli akım tesislerine girmek

Madde 59Madde 59 - Kuvvetli akım - Kuvvetli akım tesislerine meslekten olmayan tesislerine meslekten olmayan kimselerin girmesine ve özel kimselerin girmesine ve özel gereçler olmadan bunlara gereçler olmadan bunlara dokunulmasına izin verilmez. dokunulmasına izin verilmez. Ayrıca tesislerin girişinde Ayrıca tesislerin girişinde işletme personeli için gerekli iş işletme personeli için gerekli iş güvenliği malzemeleri her zaman güvenliği malzemeleri her zaman hazır bulundurulacaktır.hazır bulundurulacaktır.


Bu tesislere herhangi bir nedenle Bu tesislere herhangi bir nedenle geçici olarak herkesin girmesine geçici olarak herkesin girmesine izin verilirse, meslekten izin verilirse, meslekten olmayanların, tehlikeye olmayanların, tehlikeye uğramasını önleyecek önlemler uğramasını önleyecek önlemler alınacaktır.alınacaktır.


Kuvvetli akım tesislerine Kuvvetli akım tesislerine girilmesi ziyaretçiler için tehlikeli girilmesi ziyaretçiler için tehlikeli olacaksa bunların ancak işletme olacaksa bunların ancak işletme tarafından özel olarak tarafından özel olarak görevlendirilmiş olan ve tesisleri görevlendirilmiş olan ve tesisleri tanıyan bir kimsenin gözetimi tanıyan bir kimsenin gözetimi altında küçük topluluklar halinde altında küçük topluluklar halinde girmesine izin verilir.girmesine izin verilir.

Kuvvetli akım tesislerinde Kuvvetli akım tesislerinde çalışmakçalışmak

Madde 60Madde 60 - Tüm yüksek gerilimli - Tüm yüksek gerilimli kuvvetli akım tesislerinde teknik kuvvetli akım tesislerinde teknik konulardan sorumlu elektrik konulardan sorumlu elektrik mühendisi olmalıdır. 154 kV ve mühendisi olmalıdır. 154 kV ve daha büyük kuvvetli akım daha büyük kuvvetli akım tesislerinde (uzaktan kumanda tesislerinde (uzaktan kumanda edilen TM ler hariç) işletme edilen TM ler hariç) işletme sorumlusu olarak en az bir sorumlusu olarak en az bir elektrik mühendisi elektrik mühendisi bulundurulmalıdır. bulundurulmalıdır.


Bu Mühendisin iş güvenliği ve iş emniyeti Bu Mühendisin iş güvenliği ve iş emniyeti açısından sorumluluğu, tesiste uyulması açısından sorumluluğu, tesiste uyulması gereken iş güvenliği yöntemlerini tespit gereken iş güvenliği yöntemlerini tespit etmek, emniyetli bir işletme için uyulması etmek, emniyetli bir işletme için uyulması gerekli kuralları belirlemek ve gerekli araç gerekli kuralları belirlemek ve gerekli araç gereçleri tespit ederek söz konusu kurallara gereçleri tespit ederek söz konusu kurallara uyulması yönünde denetlemeler yapmaktır. uyulması yönünde denetlemeler yapmaktır. Kuvvetli akım tesislerinde yapım, bakım ve Kuvvetli akım tesislerinde yapım, bakım ve işletme esnasında işi yapan elemanın kişisel işletme esnasında işi yapan elemanın kişisel hatalarından oluşacak kazalarda bu hatalarından oluşacak kazalarda bu mühendise hukuki sorumluluk yüklenemez.mühendise hukuki sorumluluk yüklenemez.


Yeterli güvenlik önlemleri alınmadan ve özel araçlar Yeterli güvenlik önlemleri alınmadan ve özel araçlar kullanılmadan yüksek gerilim altında hiçbir şekilde kullanılmadan yüksek gerilim altında hiçbir şekilde çalışma yapılamaz.çalışma yapılamaz.

Kuvvetli akım tesislerinde yüksek gerilim altında Kuvvetli akım tesislerinde yüksek gerilim altında ancak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca ancak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca yetkilendirilmiş olan kurum ve kuruluşlar tarafından yetkilendirilmiş olan kurum ve kuruluşlar tarafından bu amaçla açılmış olan eğitim kurslarını bitirerek bu amaçla açılmış olan eğitim kurslarını bitirerek "Kuvvetli Akım Tesisleri'nde Yüksek Gerilim Altında "Kuvvetli Akım Tesisleri'nde Yüksek Gerilim Altında Çalışma İzin Belgesi" alan elektrikle ilgili fen Çalışma İzin Belgesi" alan elektrikle ilgili fen adamları ya da bir mühendisin sorumluluğu ve adamları ya da bir mühendisin sorumluluğu ve gözetimi altında olmak üzere öteki görevliler çalışma gözetimi altında olmak üzere öteki görevliler çalışma yapabilir. Yeterli elektrik bilgisi olmayan kimseler yapabilir. Yeterli elektrik bilgisi olmayan kimseler yardımcı olarak çalıştırılacaksa bunlara önceden ilgili yardımcı olarak çalıştırılacaksa bunlara önceden ilgili kuruluşlar tarafından hazırlanan gerekli yönergeler kuruluşlar tarafından hazırlanan gerekli yönergeler verilecek ve açıklamalar yapılacaktır.verilecek ve açıklamalar yapılacaktır.


Müşterek direklerde alçak gerilimli Müşterek direklerde alçak gerilimli bölümlerde çalışma yapılacağında bölümlerde çalışma yapılacağında yüksek gerilimli hattın gerilimi yüksek gerilimli hattın gerilimi mutlaka kesilecektir.mutlaka kesilecektir.

Gerilim altında olmayan tesis Gerilim altında olmayan tesis bölümlerinde çalışılacağında gerilim bölümlerinde çalışılacağında gerilim altında bulunan öteki bölümler altında bulunan öteki bölümler nedeniyle çalışanların her hangi bir nedeniyle çalışanların her hangi bir tehlikeye uğramaması için gerekli tehlikeye uğramaması için gerekli önlemler alınacaktır.önlemler alınacaktır.


61 inci maddedekilerin dışında 61 inci maddedekilerin dışında örneğin şu önlemler alınabilir:örneğin şu önlemler alınabilir:

- Gerilim altındaki tesis bölümlerinin - Gerilim altındaki tesis bölümlerinin kapatılması ya da yalıtkan bir kılıfla kapatılması ya da yalıtkan bir kılıfla örtülmesi,örtülmesi,

- Çalışma sırasında sürekli gözetim,- Çalışma sırasında sürekli gözetim, - Çalışma yapılan yerin bir engelle - Çalışma yapılan yerin bir engelle

çevrilmesi. Ancak, bu durumda çevrilmesi. Ancak, bu durumda aygıtlarla tehlikesiz ve serbest olarak aygıtlarla tehlikesiz ve serbest olarak hareket edilebilmelidir.hareket edilebilmelidir.


Çalışanların güvenliğini Çalışanların güvenliğini sağlamak için alınacak önlemlersağlamak için alınacak önlemler

Madde 61 - İşletme sorumluları Madde 61 - İşletme sorumluları genellikle yapılacak işler için genellikle yapılacak işler için görevlendirilen kişilere işin görevlendirilen kişilere işin süresi, yeri, cinsi ve önemine süresi, yeri, cinsi ve önemine ilişkin yazılı yönergeler ilişkin yazılı yönergeler vereceklerdir.vereceklerdir.


Aşağıdaki durumlarda yazılı Aşağıdaki durumlarda yazılı yönergeler verilmeyebilir:yönergeler verilmeyebilir:

1) İşi yapmakla görevlendirilen 1) İşi yapmakla görevlendirilen kimselerin yeterli teknik bilgi ve kimselerin yeterli teknik bilgi ve görgüsü varsa, kendisi ve yardımcıları görgüsü varsa, kendisi ve yardımcıları için gerekli güvenlik önlemlerini kendi için gerekli güvenlik önlemlerini kendi sorumluluğu altına alabilirse,sorumluluğu altına alabilirse,

2) İşletme sorumlusu tüm devre açma 2) İşletme sorumlusu tüm devre açma ve kapama işlerini kendisi yapar ya ve kapama işlerini kendisi yapar ya da gözetimi altında yaptırır ve yapılan da gözetimi altında yaptırır ve yapılan işleri kendi denetlerse.işleri kendi denetlerse.


Sözlü olarak ya da telefonla verilen Sözlü olarak ya da telefonla verilen emirler, bu emri alan kimseye tekrar emirler, bu emri alan kimseye tekrar ettirilecektir.ettirilecektir.

İlgililerin saatleri birbirine göre tam İlgililerin saatleri birbirine göre tam olarak ayarlanmalı ve ek güvenlik olarak ayarlanmalı ve ek güvenlik önlemi olarak işe başlarken gerilimin önlemi olarak işe başlarken gerilimin kaldırılması ve iş bittikten sonra kaldırılması ve iş bittikten sonra gerilimin uygulanması sırasında gerilimin uygulanması sırasında yeterli süre bırakılmalıdır.yeterli süre bırakılmalıdır.


Kuvvetli akım tesislerinde Kuvvetli akım tesislerinde yapılacak bakım-onarım yapılacak bakım-onarım çalışmaları sırasında çalışanların çalışmaları sırasında çalışanların hayatının korunması açısından hayatının korunması açısından mutlaka alınması gereken mutlaka alınması gereken önlemler aşağıda açıklanmıştır:önlemler aşağıda açıklanmıştır:


a) Gerilimin kesilmesi:a) Gerilimin kesilmesi:Bakım ve onarım yapılacak yere Bakım ve onarım yapılacak yere

enerji sağlayan tüm kesicilerin enerji sağlayan tüm kesicilerin açılması ve bunlara ait ayırıcılar açılması ve bunlara ait ayırıcılar ile ayırma işleminin emniyet ile ayırma işleminin emniyet altına alınması gerekir.altına alınması gerekir.


b) Tekrar gerilim verilmesinin önlenmesib) Tekrar gerilim verilmesinin önlenmesi Gerilimin kesilmesi için açılmış olan kesici Gerilimin kesilmesi için açılmış olan kesici

ve ayırıcıların bir başkası tarafından ve ayırıcıların bir başkası tarafından yanlışlıkla kapatılmasını önlemek üzere yanlışlıkla kapatılmasını önlemek üzere gerekli önlemlerin alınmış olması gerekir. gerekli önlemlerin alınmış olması gerekir. Bu maksatla, bu aygıtların varsa tahrik ve Bu maksatla, bu aygıtların varsa tahrik ve kumanda kilitleme düzenleri kumanda kilitleme düzenleri kilitlenebilmeli, aygıtların üzerine kilitlenebilmeli, aygıtların üzerine "kapamak yasaktır", "hat üzerinde "kapamak yasaktır", "hat üzerinde çalışılıyor" gibi yazılar asılmalıdır.çalışılıyor" gibi yazılar asılmalıdır.


Bu önlemler, örneğin kesicilerin Bu önlemler, örneğin kesicilerin kapanmasını önleyici anahtarlı kapanmasını önleyici anahtarlı kilitleme düzeninin anahtarının yetkili kilitleme düzeninin anahtarının yetkili kişi tarafından alınması ile de daha kişi tarafından alınması ile de daha emin şekilde sağlanabilir.emin şekilde sağlanabilir.

Bir çalışma yeri birden fazla Bir çalışma yeri birden fazla noktadan besleniyorsa, (a) ve (b) noktadan besleniyorsa, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen önlemler her bentlerinde belirtilen önlemler her besleme noktası için uygulanacaktır.besleme noktası için uygulanacaktır.


c) Çalışılacak yerde gerilim olmadığının c) Çalışılacak yerde gerilim olmadığının kontrolu:kontrolu:

Tesislerin bir bölümünde çalışma yapmak için Tesislerin bir bölümünde çalışma yapmak için gerilimin kaldırılması gerekiyorsa, devre gerilimin kaldırılması gerekiyorsa, devre kapama ve açmalarının belirli bir zamanda kapama ve açmalarının belirli bir zamanda yapılacağını bildirmek yeterli değildir. yapılacağını bildirmek yeterli değildir. Çalışılacak yeri besleyen tüm kesicilerin açılmış Çalışılacak yeri besleyen tüm kesicilerin açılmış olmasına rağmen söz konusu tesis bölümünün olmasına rağmen söz konusu tesis bölümünün gerilim altında olup olmadığı gerekli ölçü veya gerilim altında olup olmadığı gerekli ölçü veya gösterge cihazları ile denetlenmeli ve gösterge cihazları ile denetlenmeli ve denetleyen kimse gerilim olmadığı kanısına denetleyen kimse gerilim olmadığı kanısına vardıktan sonra çalışmaya başlanmalıdır. vardıktan sonra çalışmaya başlanmalıdır.


Üzerinde çalışılacak bir tesisin gerilim Üzerinde çalışılacak bir tesisin gerilim altında olmadığının saptanmasında, yalnız altında olmadığının saptanmasında, yalnız devresi kesildikten sonra ölçü aygıtlarının devresi kesildikten sonra ölçü aygıtlarının göstergelerinin geri gitmesi, anahtarı göstergelerinin geri gitmesi, anahtarı kapatılan lambaların sönmesi, ya da kapatılan lambaların sönmesi, ya da transformatör gürültülerinin kesilmesi gibi transformatör gürültülerinin kesilmesi gibi özelliklere güvenilmemelidir. İş bittiğinde özelliklere güvenilmemelidir. İş bittiğinde çalışanların tehlikeyle çalışanların tehlikeyle karşılaşmayacaklarına kesinlikle karşılaşmayacaklarına kesinlikle inanıldıktan sonra tesisler gerilim altına inanıldıktan sonra tesisler gerilim altına alınmalıdır.alınmalıdır.


d) Çalışılan bölüme yakın yerlerde, işletme d) Çalışılan bölüme yakın yerlerde, işletme esnasında gerilim altında bulunması gerekli başka esnasında gerilim altında bulunması gerekli başka bölümler varsa, bu bölümlerdeki gerilimli bölümler varsa, bu bölümlerdeki gerilimli kısımlara dokunmayı önleyecek önlemler kısımlara dokunmayı önleyecek önlemler alınmalıdır. Örneğin bir anahtarlama hücresi alınmalıdır. Örneğin bir anahtarlama hücresi içinde çalışılırken, kesici açıldığı halde, tesisin içinde çalışılırken, kesici açıldığı halde, tesisin diğer bölümlerinde işletmeye devam edildiği için, diğer bölümlerinde işletmeye devam edildiği için, baralarda gerilim bulunabilir. Bölmelendirilmemiş baralarda gerilim bulunabilir. Bölmelendirilmemiş hücrelerde, hücre içine, hücre kapısı kapalı iken hücrelerde, hücre içine, hücre kapısı kapalı iken sokulmuş bulunan bir ayırma plakası ile bu sokulmuş bulunan bir ayırma plakası ile bu koruma önlemi alınmış olmalıdır. Böyle bir önlem koruma önlemi alınmış olmalıdır. Böyle bir önlem alınamıyorsa, baraların gerilimlerinin mutlaka alınamıyorsa, baraların gerilimlerinin mutlaka kesilmesi gerekir.kesilmesi gerekir.

Bara bölümü bölmelendirilmiş bir hücrede bu Bara bölümü bölmelendirilmiş bir hücrede bu ilave önleme gerek yoktur.ilave önleme gerek yoktur.


e) Kısa devre etme ve topraklama:e) Kısa devre etme ve topraklama: Gerilimi kesilmiş yüksek gerilim Gerilimi kesilmiş yüksek gerilim

tesislerinde çalışılacaksa, çalışılacak bölüm tesislerinde çalışılacaksa, çalışılacak bölüm önceden topraklanmış olan bir düzenek önceden topraklanmış olan bir düzenek üzerinden kısa devre edilecektir. üzerinden kısa devre edilecektir. İşletmelerin sorumlu kimseleri, iş süresince İşletmelerin sorumlu kimseleri, iş süresince çalışanların tehlikeyle karşılaşabileceği çalışanların tehlikeyle karşılaşabileceği hiçbir devre kapama işlemi yapılmamasını hiçbir devre kapama işlemi yapılmamasını sağlayacaktır. Kısa devre ve topraklama, sağlayacaktır. Kısa devre ve topraklama, ancak bütün çalışmalar bittikten ve bunları ancak bütün çalışmalar bittikten ve bunları yapanların hepsine haber verildiği kesin yapanların hepsine haber verildiği kesin olarak öğrenildikten sonra kaldırılabilir.olarak öğrenildikten sonra kaldırılabilir.


Bağlama hücresi içinde Bağlama hücresi içinde çalışıldığında, bu hücreler kablo çalışıldığında, bu hücreler kablo çıkış veya bara topraklama çıkış veya bara topraklama ayırıcıları ile donatılmış ise, bu ayırıcıları ile donatılmış ise, bu aygıtların kapatılması ile istenen aygıtların kapatılması ile istenen şart sağlanabilir.şart sağlanabilir.


Çıkış hatlarının topraklanmasında Çıkış hatlarının topraklanmasında kullanılan topraklama donanımı kullanılan topraklama donanımı hücre içindeki öteki aygıtları hücre içindeki öteki aygıtları topraklayamıyorsa, gerektiğinde topraklayamıyorsa, gerektiğinde topraklama ve kısa devre etme topraklama ve kısa devre etme düzenlerini bağlamak için hücrede ya düzenlerini bağlamak için hücrede ya da aygıtlar üzerinde sabit bağlantı da aygıtlar üzerinde sabit bağlantı yapmaya uygun çıplak bölümler yapmaya uygun çıplak bölümler bırakılmalıdır.bırakılmalıdır.


Topraklama düzenleri, hücrelere Topraklama düzenleri, hücrelere girmeden topraklama tesislerine girmeden topraklama tesislerine bağlanabilmelidir. Hücre kapısı bağlanabilmelidir. Hücre kapısı bağlama sırasında açık olabilir, ancak bağlama sırasında açık olabilir, ancak bu durumda kapının açılabilmesi için bu durumda kapının açılabilmesi için mutlaka kesicinin açık olması şartı mutlaka kesicinin açık olması şartı gerekli kilitlemelerle sağlanmış gerekli kilitlemelerle sağlanmış olmalıdır.olmalıdır.


Topraklama ve kısa devre etme işi, Topraklama ve kısa devre etme işi, çalışma yapılan yerin yakınında ve çalışma yapılan yerin yakınında ve olabilirse burası ile akım kaynakları olabilirse burası ile akım kaynakları arasında yapılacaktır. Topraklama ve arasında yapılacaktır. Topraklama ve kısa devre etme düzenleri, yapılan kısa devre etme düzenleri, yapılan çalışmalardan dolayı ve çalışma çalışmalardan dolayı ve çalışma süresince hiç kaldırılmayacak süresince hiç kaldırılmayacak biçimde tesis edilecektir.biçimde tesis edilecektir.


Bir elektrik enerji tesisinde, yukarıda Bir elektrik enerji tesisinde, yukarıda belirtilen önlemler alınmadan hiçbir belirtilen önlemler alınmadan hiçbir bakım ve onarım çalışması bakım ve onarım çalışması yapılmamalıdır. Bu şarta rağmen yapılmamalıdır. Bu şarta rağmen tesisin yapılacak işler sırasında tesisin yapılacak işler sırasında geriliminin kesilmesi imkansız ise, geriliminin kesilmesi imkansız ise, birisi işten sorumlu tutulan en az iki birisi işten sorumlu tutulan en az iki kişi görevlendirilmelidir.kişi görevlendirilmelidir.

Görevlilere verilecek donatım ve Görevlilere verilecek donatım ve yönergeleryönergeler

Madde 62Madde 62 - Kuvvetli akım - Kuvvetli akım tesislerinde çalışan görevlilere, tesislerinde çalışan görevlilere, çalıştığı kuruluş yada işletme çalıştığı kuruluş yada işletme tarafından yapacağı iş ve tarafından yapacağı iş ve yükümlülükler konusunda bilgi yükümlülükler konusunda bilgi verilecek ve gerekli açıklamalar verilecek ve gerekli açıklamalar yapılacaktır. Geçici olarak ya da yapılacaktır. Geçici olarak ya da gözetim altında tehlikesiz işlerde gözetim altında tehlikesiz işlerde çalışanlara yapacakları işlere çalışanlara yapacakları işlere ilişkin yönerge verilmesi gerekir.ilişkin yönerge verilmesi gerekir.

Görevlilere verilecek donatım ve Görevlilere verilecek donatım ve yönergeleryönergeler

Yaptırılan iş, sağlık ve yaşam için Yaptırılan iş, sağlık ve yaşam için tehlikeli ise, iş yaptıran, çalışanları tehlikeli ise, iş yaptıran, çalışanları gerekli koruyucu malzemelerle gerekli koruyucu malzemelerle donatmak zorundadır. Tesisin uygun donatmak zorundadır. Tesisin uygun noktalarında, kaza durumlarında noktalarında, kaza durumlarında gerekli olacak ilk yardım malzemeleri gerekli olacak ilk yardım malzemeleri ve kurtarma aygıtları her an güvenle ve kurtarma aygıtları her an güvenle kullanılabilir durumda hazır kullanılabilir durumda hazır bulundurulacaktır.bulundurulacaktır.

Çalışma konusunda öteki Çalışma konusunda öteki tesislerin sahipleri ile uyuşmatesislerin sahipleri ile uyuşma

Madde 63Madde 63 - Bir tesisin sahibi başkalarının - Bir tesisin sahibi başkalarının tesisine zarar verebilecek ya da onu tesisine zarar verebilecek ya da onu tehlikeye sokabilecek çalışmalar yaptırmak tehlikeye sokabilecek çalışmalar yaptırmak durumunda ise; ya da bu çalışmalar durumunda ise; ya da bu çalışmalar sırasında kendi görevlileri öteki tesisler sırasında kendi görevlileri öteki tesisler nedeniyle tehlikeye uğrayacaksa, öteki nedeniyle tehlikeye uğrayacaksa, öteki tesisin sahiplerine önceden haber tesisin sahiplerine önceden haber verecektir. Bu durumda her türlü bozukluk verecektir. Bu durumda her türlü bozukluk ve tehlikeleri önlemek için gerekli önlemler ve tehlikeleri önlemek için gerekli önlemler taraflar arasında karşılıklı anlaşma ile taraflar arasında karşılıklı anlaşma ile alınacaktır. Bu türlü anlaşmalarda 61 inci alınacaktır. Bu türlü anlaşmalarda 61 inci madde hükümlerine uyulacaktır.madde hükümlerine uyulacaktır.

Önemli tesis merkezleri arasında Önemli tesis merkezleri arasında iletişim (haberleşme) bağlantılarıiletişim (haberleşme) bağlantılarıMadde 64Madde 64 - Önemli elektrik - Önemli elektrik

üretim ve dağıtım tesisleri üretim ve dağıtım tesisleri her an genel ya da özel her an genel ya da özel telefon iletişim tesisleri telefon iletişim tesisleri aracılığı ile birbirine aracılığı ile birbirine bağlanacaktır.bağlanacaktır.

Hava hatlarını gerilim altına alma Hava hatlarını gerilim altına alma bildirimibildirimi

Madde 65Madde 65 - Tesisi bitirilen hava - Tesisi bitirilen hava hatlarına ilk gerilim hatlarına ilk gerilim uygulanmasından en az üç gün uygulanmasından en az üç gün önce yerel gereklere ve önce yerel gereklere ve olanaklara göre aşağıdaki olanaklara göre aşağıdaki bilgileri de kapsayan bildiriler bilgileri de kapsayan bildiriler yayınlanacaktır:yayınlanacaktır:

Hava hatlarını gerilim altına alma Hava hatlarını gerilim altına alma bildirimibildirimi

- Hava hattının yeri,- Hava hattının yeri, - Hava hattının gerilimi,- Hava hattının gerilimi, - Doğabilecek tehlikeler,- Doğabilecek tehlikeler, - Hat dolayında bulunanların - Hat dolayında bulunanların

dikkat edeceği konular.dikkat edeceği konular. Bu konuda Elektrik Tesisleri Bu konuda Elektrik Tesisleri

Kabul Yönetmeliği'nde yer alan Kabul Yönetmeliği'nde yer alan diğer hükümlere de uyulur.diğer hükümlere de uyulur.

Hava hatları iletkenlerinde Hava hatları iletkenlerinde yapılacak değişiklikleryapılacak değişiklikler

Madde 66Madde 66 - Bir hava hattında - Bir hava hattında iletkenlerin kesitinin arttırılması iletkenlerin kesitinin arttırılması ya da hatta yeni iletkenlerin ya da hatta yeni iletkenlerin çekilmesi durumlarında çekilmesi durumlarında direklerin ve temellerinin o direklerin ve temellerinin o sıradaki gerçek dayanımlarının sıradaki gerçek dayanımlarının artan yüke göre yeterliliği artan yüke göre yeterliliği doğrulanacaktır.doğrulanacaktır.

a) Hava hatlarının denetimi:a) Hava hatlarının denetimi:

Madde 67Madde 67 -İşletme -İşletme tarafından belirli sürelerde tarafından belirli sürelerde hava hatları ve direkler, hava hatları ve direkler, topraklamalar dahil topraklamalar dahil denetlenmeli ve denetlenmeli ve yoklanmalıdır. Yoklama ve yoklanmalıdır. Yoklama ve bakımın sonuçları düzenli bakımın sonuçları düzenli olarak kaydedilmelidir.olarak kaydedilmelidir.

b) Hava hatları dışındaki kuvvetli b) Hava hatları dışındaki kuvvetli akım tesisleri:akım tesisleri:

İşletme tarafından tesisin İşletme tarafından tesisin özellikleri göz önüne alınarak özellikleri göz önüne alınarak belirli aralıklarla denetleme ve belirli aralıklarla denetleme ve yoklamaların süresi hiç bir yoklamaların süresi hiç bir zaman 2 yılı geçmemelidir. zaman 2 yılı geçmemelidir. Yoklama ve bakımların sonuçları Yoklama ve bakımların sonuçları düzenli olarak kaydedilmelidir.düzenli olarak kaydedilmelidir.

Devre dışı edilen hatlarDevre dışı edilen hatlar

Madde 68Madde 68 - Devre dışı edilen - Devre dışı edilen kullanılmayacak hatlar kullanılmayacak hatlar topraklanmalıdır.topraklanmalıdır.

Uzun süre işletme dışında Uzun süre işletme dışında bırakılacak hava hatları ya bırakılacak hava hatları ya tamamen sökülecek ya da tamamen sökülecek ya da işletmede bulunan hatlar gibi işletmede bulunan hatlar gibi düzenli biçimde belirli sürede düzenli biçimde belirli sürede bakımı yapılacaktır.bakımı yapılacaktır.


SEKİZİNCİ BÖLÜMSEKİZİNCİ BÖLÜM Yürürlüğe İlişkin HükümlerYürürlüğe İlişkin Hükümler

Yürürlükten kaldırılan yönetmelikYürürlükten kaldırılan yönetmelik

Madde 69Madde 69 - 21/11/1978 tarih ve - 21/11/1978 tarih ve 16466 sayılı Resmi Gazetede 16466 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Elektrik Kuvvetli yayımlanan Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği Akım Tesisleri Yönetmeliği yürürlükten kalkmıştır.yürürlükten kalkmıştır.

YürürlükYürürlük Madde 70 - Bu Yönetmelik yayımı Madde 70 - Bu Yönetmelik yayımı

tarihinde yürürlüğe girer.tarihinde yürürlüğe girer. YürütmeYürütme Madde 71 - Bu Yönetmelik Madde 71 - Bu Yönetmelik

hükümlerini Enerji ve Tabii Kaynaklar hükümlerini Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı yürütür.Bakanı yürütür.

EK-1EK-1 Not: Ekte yer alan "Buz Yükü Haritası" Not: Ekte yer alan "Buz Yükü Haritası"

için lütfen Resmi Gazeteye bakınız.için lütfen Resmi Gazeteye bakınız.

SONSON

Download - ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ

Top Related