VISUAL BASIC .NET PROGRAMI
Microsoft Visual Basic .NET çok tanınan ve beğenilen Visual Basic geliştirme sisteminin yükseltilmiş ve genişletilmiş önemli bir sürümü olup dünya genelinde 3 milyon programcı tarafından kullanılmaktadır. Bu bölümde Visual Basic .NET’deki yenilikleri tanıyacak ve Visual Studio .NET ortamında hızlı ve etkin biçimde çalışmaya başlamak için gereken becerileri öğreneceksiniz. İster Visual Basic programlamada yeni olun isterse de Visual Basic derleyicisinin önceki sürümlerini kullanmış olun bu bölümü okumalısınız. Visual Basic .NET'in en önemli üstünlüğü, sizi günlük geliştirme işlerinde -özellikle veritabanlarındaki bilgileri kullanmak ya da İnternet için çözümler yaratmak istediğinizde- daha verimli yapmak amacıyla tasarlanmış olmasıdır. Ancak, Visual Studio geliştirme ortamında olduğunuzda, önemli bir ek yarar da aynı araçları Microsoft Visual C++ .NET, Microsoft Visual C# .NET ve diğer satıcıların araç ve derleyicileri için program yazmada kullanabilecek olmanızdır.
VISUAL STUDIO .NET GELİŞTİRME ORTAMIBu derste öğreneceğiniz programlama dili Visual Basic olsa da program yazmak için kullanacağınız geliştirme ortamına Microsoft Visual Studio .NET geliştirme ortamı olacaktır. Visual Studio Microsoft Windows için hızlı ve etkin bir biçimde sağlıklı programlar oluşturmak için gerek duyacağınız bütün araçları içeren güçlü ve özelleştirilebilir bir programlama atölyesidir. Visual Studio'daki özelliklerin çoğu Visual Basic .NET, Visual C++ .NET ve Visual C# .NET için de geçerlidir.
Visual Studio'yu başlatmak için aşağıdaki işlemleri sırasıyla gerçekleştirin.
1. Windows görev çubuğundaki Start düğmesine tıklayıp Programlar komutuna geldikten sonra Microsoft Visual Studio .NET klasörünü seçin. Microsoft Visual Studio .NET klasöründeki simgelerin bir listesi görünecektir.
2. Microsoft Visual Studio .NET program simgesine tıklayın. İlk olarak aşağıdaki açılış penceresini göreceksiniz.
ÜNİTE
1
GÖRSEL PROGRAMLAMA EDİTÖRÜ PROGRAM AÇMA VE EDİTÖRDEN ÇIKIŞ
Resim 1: Microsoft Visual Studio 2010 Premium açılış penceresi
3. Sonra Visual Studio başlayacak ve ekran üzerinde birçok menüleri, araçları ve bileşen pencereleriyle geliştirme ortamı görülecektir. Bu pencerelere araç pencereleri de denir. Bu, Visual Studio'nun yeni bir kurulumu ise bir dizi bağlantıları olan bir Start Page göreceksiniz. (Start Page'i görmüyorsanız Help menüsündeki Show Start Page komutunu tıklayın)
Resim 2: Visual Studio .NET geliştirme ortamı
4. Start Page penceresinden veya File menüsünden New Project’i seçtiğinizde yeni bir proje açma penceresi gelecektir. Buradan Visual Basic .NET, Visual C++ .NET ve Visual C# .NET programlama dillerinden dilediğinizi seçebileceksiniz.
Resim 3: Yeni proje oluşturma penceresi
5. Visual Basic .NET’i seçtiğinizde, Visual Studio, Visual Basic programlama için hemen bir geliştirme ortamı yapılandırıp Toolbox'ı görüntüleyecek ve programlarınızın standart Visual Basic çözümleri gibi görünmesini sağlamak için pencere özellikleri ve kod biçimlendirme stillerinde ayarlamalar yapacaktır.
Resim 4: Visual Basic .NET çalışma ortamı
VISUAL STUDIO .NET ARAÇLARI
Bu noktada, geliştirme ortamını incelemek ve bu dersi tamamlarken kullanacağınız bazı programlama araçları ile pencereleri tanımak için bir miktar zaman ayırmalısınız. Daha önce Visual Basic programları yazdıysanız, geliştirme araçlarının tamamını olmasa bile çoğunu
tanıyacaksınız. Bu özellikler bir bütün olarak Visual Basic programlarınızı oluşturmak, düzenlemek ve sınamak için kullanacağınız bileşenlerdir. Programlama araçlarının az bir bölümü ise size sunulan daha geniş bir veritabanı dünyası ve Web sitesi bağlantıları dahil sisteminizin kaynakları hakkında daha çok şey öğrenmenize yardım eder. Çeşitli güçlü çevrimiçi Help araçları da ayrıca bulunmaktadır.
Menü çubuğu geliştirme ortamını denetleyen komutların çoğuna erişim sağlar. Menüler ve komutlar bütün Windows temelli programlarda çalıştığı biçimde çalışır ve onlara klavye ya da fareyi kullanarak ulaşabilirsiniz. Menü çubuğunun altında komut çalıştırmaya ve Visual Studio geliştirme ortamını denetlemeye hizmet eden bir düğmeler koleksiyonundan oluşan Standard araç çubuğu bulunur. Excel ya da Word’de olduğu gibi, araç çubuğu tanıdık bir kavramdır. Araç çubuğundaki bir düğmeyi etkinleştirmek için fareyi kullanarak düğmeyi tıklayın. Ekranın alt tarafı boyunca Windows görev çubuğu bulunur. Görev çubuğunu Visual Studio NET bileşenleri arasında geçiş yapmak ve diğer Windows temelli programlan etkinleştirmek için kullanabilirsiniz. Burada, Microsoft Internet Explorer ve diğer programlar için görev çubuğu simgeleri de görebilirsiniz.
Visual Studio geliştirme ortamının bazı araçları ve pencereleri ile diğer öğeleri bundan sonraki başlıklarda verilecektir.
Solution Explorer (daha önce Project Explorer deniyordu), Properties penceresi, Dynamic Help, Windows Forms Designer, Toolbox ve Output penceresi Visual Studio geliştirme ortamında göreceğiniz ana araçlardır. Server Explorer ve Class View gibi daha özel araçlar da görebilirsiniz. Ancak, bunlar genellikle geliştirme ortamının kenarları boyunca ya da araç pencerelerinin alt tarafında sekmeler biçimindedir veya hiç görünür değildir. Bir araç görünür değilse ve onu görmek istiyorsanız View menüsünü tıklayıp kullanmak istediğiniz aracı seçin. View menüsü artık oldukça kalabalık olduğundan Microsoft bazı az kullanılan araçları Other Windows olarak akıllıca adlandırılmış bir alt menüye taşımış bulunmaktadır. Gerek duyduğunuz aracı görmüyorsanız, oraya bakabilirsiniz.
Araç ve pencerelerin kesin boyut ve şekli geliştirme ortamınızın nasıl yapılandırılmış olduğuna bağlıdır. Visual Studio yalnız görünür olmasını istediğiniz pencereleri hizalayıp iliştirmenize, yani yuvalamanıza izin verir. Araçları sekmeler biçiminde geliştirme ortamının kenarları boyunca da gizleyebilir ve böylece yeniden onlara gerek duyana kadar görünmez olmamalarını sağlayabilirsiniz. Visual Studio arabirimini öğrenirken hangi araçların sizin için önemli olduğunu ve hangilerini daha sonra öğrenebileceğinizi kestirmek başlangıçta zordur. Geliştirme ortamınız büyük olasılıkla ekran alanınızı en büyük duruma getiren ekran ve Windows masaüstü ayarlarınızı yaptığınızda en iyi görünüme kavuşacaktır. Yine de kalabalık bir durum olabilir. (İdeal görüntü için 1024 x 768 ekran çözünürlüğü kullanılabilir. Bu ayarı Windows masaüstünü farenin sağ düğmesiyle tıklayıp Properties komutunu seçerek değiştirebilirsiniz.)Microsoft'un bütün bu araç karmaşası için yaptığı şey geliştirme ortamına bir yandan birçok yeni ve yararlı özellik eklerken diğer yandan ve ayın zamanda bu karmaşayı gidermek amacıyla akıllıca işleyiş biçimleri sağlamaktır. (Bunlar arasında yuvalama, otomatik gizleme ve daha sonra anlatılacak birkaç diğer özellik sayılabilir.) Visual Basic'e henüz başlıyorsanız, bu özellik gerilimini aşmanın en iyi yolu sık kullanmayı planlamadığınız araçları gizleyerek önemli olanlar için yer açmaktır. Visual Basic programlama için önemli olan araçlar (yani bu derste hemen
kullanacaklarınız) Solution Explorer, Properties penceresi, Windows Forms Designer, Toolbox, Dynamic Help ve Output penceresidir. Dersin başlarında Server Explorer, Class View penceresi, Resource View penceresi, Object Browser ya da Debug pencerelerini kullanmayacaksınız.
Resim 5: Menü çubuğu ve araç çubuğu
Resim 6: Kod penceresi
Resim 7: Form Designer
Resim 8: Araç kutusu (Toolbox)
Resim 9: Properties penceresi Resim 10: Solution Explorer penceresi
BİR VISUAL BASIC .NET PROJESİNİ AÇMAK
1. Start Page bölümündeki Open Project düğmesini tıklayın. Ekranda çeşitli seçenekleri olan Open Project iletişim kutusu görünecektir. Visual Basic'i daha önce kullanmamış olsanız bile bu iletişim kutusu Microsoft Word ya da Microsoft Excel'deki bilinen Open iletişim kutusu gibidir.
2. Sabit diskinizdeki C:\vbnetsbs klasörüne göz atın. Bu klasörde program örnekleri olacaktır.
3. Chap01\musictrivia klasörünü açıp MusicTirivia proje dosyasını (MusicTirivia.vbproj) çift tıklayın.
4. Visual Studio MusicTrivia projesi için MusicTrivia formunu, özelliklerini ve program kodunu yükler. Olasıdır ki Start Page hala görünür durumdadır, ancak ekranın sağ üst köşesindeki Solution Explorer projede MusicTirivia projesi görünür durumda olacaktır.
5. Solution Explorer penceresinde MusicTrivia.vb formuna tıklayın. Bu dahil bütün form dosyalarının yan taraflarında onları kolayca tanımanız için küçük bir form simgesi bulunur. Form dosyasını tıkladığınızda Visual Studio, Solution Explorer içinde onu vurgular ve dosya hakkında bazı bilgiler Properties penceresinde (pencere görünür durumda ise) görünür.
6. Programın kullanıcı arabirimin görüntülemek için Solution Explorer penceresindeki View Designer düğmesine tıklayın. MusicTrivia formu aşağıda gösterildiği gibi Windows Forms Designer içinde görüntülenir.
7. Solution Explorer penceresinde View Code’yi tıkladığınızda program kodunu görebilirsiniz.
BİR VISUAL BASIC .NET PROJESİNİ ÇALIŞTIRMAK
MusicTrivia Visual Studio'daki programlama araçlarını tanımanız için tasarlanmış basit bir Visual Basic programıdır. Şimdi gördüğünüz form beş nesne {iki etiket, bir resim ve iki düğme) ile özelleştirilmiştir. Programa, basit bir sorunun uygun yanıtını görüntülemesi için iiç satırlık kod eklenmiştir. (Program şu anda tasarım modunda olduğu için yanıtı belli etmektedir, ancak onu çalıştırdığınızda yanıt gizlenmiş olacaktır.) Sonraki bölümde nesne yaratma ve program kodu ekleme konularında daha çok şey öğreneceksiniz. Şimdilik programı Visual Studio geliştirme ortamında çalıştırmayı deneyin.
1. Visual Studio'da MusicTrivia programını çalıştırmak için Standard araç çubuğundaki Start düğmesini tıklayın
2. Ayrıca Visual Studio geliştirme ortamında bir programı çalıştırmak için F5 tuşuna basabilir ya da Debug menüsünden Start komutunu tıklayabilirsiniz.
3. Visual Studio, programı yükler ve bir montaj (yapısal bir modüller, veriler ve açık program bilgileri koleksiyonu) biçiminde derledikten sonra geliştirme ortamında çalıştırır. Program için bir simge de Windows görev çubuğunda görünür. Derleme sırasında Output penceresi çeşitli yükleme ve derleme adımlarını belgeler ve oluşan hataları düzeltmeniz için kaydeder. Kısa bir süre sonra MusicTrivia formu yeniden, ancak fotoğraflı ve yanıt etiketi gizlenmiş olarak görünecektir.
4. MusicTrivia programı çalıştığında (hangi rock and roll enstrümanı başparmağın keskin çarpma hareketleriyle çalınır?) sorusunu sormaktadır. Answer düğmesine tıklandığında cevap (Bass Guitar) olarak verilecek ve basgitar sanatçısının resmi görüntülenecektir.
5. Programı kapatmak için Quit düğmesi tıklanır.
VISUAL STUDIO .NET’TEN ÇIKIŞ
Visual Studio ile günlük işlerinizi bitirdiğinizde açık olan projeleri kaydedin ve geliştirme ortamını kapatın. Şimdi bunu deneyin.
1. Standard Toolbar'daki Save All düğmesini tıklayarak programınızda yaptığınız bütün değişiklikleri kaydedin. Visual Basic 6'nın tersine, Visual Studio NET'te projeye başlarken - kaydetmeye hazır olduğunuzda değil- programınıza bir ad verirsiniz. Böylece şimdi dosya adı bilgisi sağlamaya gerek olmayacaktır. Yine öğreneceğiniz gibi, Visual Studio .NET'te Visual Basic 6'ya kıyasla çok daha fazla proje klasörü bulunur. Her projenin kendi klasörü vardır ve ana proje klasörü altında programın oluşturulması ve derlenmesi sırasında dosyaları tutmak için çeşitli alt klasörler oluşturulur
2. File menüsünden Exit komutunu tıklayın. Visual Studio .NET programı kapanacaktır
ÖZET
Visual Studio program yazmayı kolaylaştıran bir program geliştirme aracıdır. Visual Studio geliştirme ortamında Microsoft Visual Basic .NET, Microsoft Visual C++ .NET, Microsoft Visual C# .NET vb programlama dilleri kullanabilmektedir. Visual Studio çalıştırıldığında yeni proje hazırlanabilmesi ve mevcut projelerin açılabilmesi için ilk olarak Start Page penceresi görüntülenmektedir.
