Transcript
Page 1: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

Compair Lapin et so vié ChouaL

Coffée

Page 2: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

La Sénégambie et les origines de Bouki

Page 3: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

Compair Lapin et so vié ChouaL

Coffée

La Bibliothèque Tintamarre Shreveport 2017

Page 4: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

4

Les Éditions Tintamarre—Les Cahiers du TintamarreLa Bibliothèque Tintamarre (en ligne)

Rédacteur en chef

D. A. Kress, Centenary College of Louisiana

Comité de Rédaction et de Direction

Andia Augustin-Billy, Centenary College of LouisianaClint Bruce, Université Sainte-AnneJennifer Gipson, University of Wisconsin, MadisonAmanda LaFleur, Chercheure indépendanteCarol Lazzaro-Weis, University of Missouri, ColumbiaChris Michaelides, University of Louisiana, MonroeNathan Rabalais, William & Mary

__________________

Coffée, « Compair Lapin et so vié choual », La Bibliothèque Tintamarre, Shreveport, 2017. Copyright © 2017, Centenary College of Louisiana.

Éditions TintamarreCentenary College of Louisiana2911 Centenary Blvd.Shreveport, LA 71134www.centenary.edu/editions

Page 5: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

5

Compair Lapin et so vié ChouaL

Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé et yé trouvé vini fé lamou à ein fie gro zabitan. Mamzel là di com ça :

— Mo lémé mié mayé avé Compair Bouki passé mayé avé Compair Lapin, pasque Compair Lapin so la tché to coute.

Compair Bouki té oulé fé Compair Lapin ouâ et tou moune ouâ Mamsel là li lémé li mié passé Compair Lapin. Li ranzé tou zafair pou fé ein gro bamboula dan mison Mamzel là. Kan li té voyé tou so vitations et li té gagné tou ki chauge paré, li couri côté Compair Lapin.

Page 6: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

6

Anthologie vivante de la Louisiane française

— Compair Lapin, no va gagnien gran bal sandi ka pé vini. Tou mamzels yé conain coman to famé misichien ; yé di mouen sire pou di toi pa manké vini avé to vieillon calbasse.

Vanderdi bon matin, Compair Tayot passé au ra cabanne Compair Lapin.

— Compair Lapin, mo gagnien ein ti ki chauge pou di toi ; pa di arien lot moune, pasqué zafair mouton cé pa zafair cabri, et malor capa rivé mouen. Mamzel là di li té ben oulé mayé avé toi, mé to la tché to coute, et so popa di li fé mié pran Compair Bouki pasqué li pli gro michié passé toi.

— Ben méci pou ça to di mouen ; Compair Tayot, mo pa pé di arien lot moune.

Compair Tayot couri so chimin. Compair Lapin ouvri so lormoi et li pran so zoli capo et so kilote dimance. Li billé ben faro ; apé ça li couri côté mison gro zabitan la. Mamzel là di li :

— Compair Lapin, pa manké vini dimin soa et méné vou viellon calabasse pou jouyé zoli rigodon.

— Pa pair, Mamzel, va ouâ mouen sire. Mé mo pa pé vini on mo pié. Compair Bouki ka pé fé so vantor, li té choual pou mo gran popa. Mouen oussi mo gagnien pou monté li. A soâ va ouâ.

Mamzel là rété avé so la bouce gran ouvé à foce li té pa coné ça pou di.

Api pré midi, Compair Bouki passé au ra cabanne Compair Lapin, et ouâ li apé manzé gombo çaoui avé zambalaya.

— Eh ben ! Compair Lapin ; to va paré pou à soâ !— Oui, Compair Bouki ; mo contan ouâ toi pou di toi vini

pran mouen ; no va couri ansamme.

Page 7: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

7

Anthologie vivante de la Louisiane française

Solé coucé, Compair Lapin ouâ Compair Bouki apé vini dan ti chantié. Ti souite li soté on so lite. Compair Bouki rivé côté cabanne et li tendé Compair Lapin apé crié :

— Bon Djié Seigné, la Viége Malie ! sire, mo gagnien pou mouri !Compair Bouki cogné apé la pote kam ! kam ! Moman

Compair Lapin vini ouver.— Michié Bouki, mo pove gaçon mané tro boucou gombo

çaoui avé zambalaya ; ça donné li colik.Compair Bouki zonglé com ça :— Si Compair Lapin pa vini, tou zafair gâté ; fô mo méné li.Li rentré dan cabanne et li trivé Compair Lapin apé tordi on

so lite.— Compair Lapin, mo jà di toi no pa capa fé bamboula si to

pa vini. Si to oulé, mo poté toi on mo do moké chimin.— Non non ! Compair Bouki, to va pacatape avé mouen et

soucouyé mouen tro boucou.— Mo siré toi mo va couri pa tou di lon.— Eh ben ! mo va sévé, si to lessé mouen metté la bride on

toi, pou pèché toi couri to vite.— Meté-li vite, Compair, et pi no pati !Compair Lapin ben ranzé so la bride ki té fé avé bon la po

cocodri.— Compair Bouki, mo pa capa rété on to do tan mo pa mété

mo la sel.— Mété-li vite, et pi no couri !Compair Lapin sanglé ben so la sel, et pi pran so rakatchas

avé so fouate.

Page 8: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

8

Anthologie vivante de la Louisiane française

— Ça to oulé fé avé ça, Compair Lapin ?Cé pou chaché mouces avé tons si yé vini pou mordi toi.Compair Lapin monté dan so la sel et pi yé parti. Tan yé rivé

api pré moké chimin, Compair Bouki troté ein ti brin. Compair Lapin fé samblan crié :

— Aïe ! aïe ! Compair Bouki, to proumi mouen pa fé ça.La mison Mamzel là té on lot côté bayou. Compair Bouki té

gagnien pou poté Compair Lapin jika yé rivé côté pon là. Tan yé rivé là, Compair Bouki olé rété. Compair Lapin di li :

— Tan pri, mo compair, poté mouen lot côté bayou là. Mo senti mié, mé mo pa capa maché enco.

Kan yé rivé bouté pon là, Compair Bouki di à Compair Lapin :

— Dessanne vite avan moune ouâ nou zot.— Non, mo compair, mo gagnien tro bon choual pou couri

on mo pié.Compair Lapin dardé so rakatchas dan côtes Compair Bouki,

et li voyé so fouate on li : paô ! paô !Pove Compair Bouki, ça fé li si tan mal, li pi coné ça li té apé

fé. Li galopé drète divan li, et primié ki chauge li coné, li té rendi côté la mison gro zabitan là.

Compair Lapin soté on la garlie ouké tou mamzels yé té apé tende li avé Compair Bouki.

Compair Lapin di domestic yé :— Couri vite frémé mo vié choual dan kirie, et ben pran ga

pa lessé li sapé.Compair Bouki té gagné si tan onte, li pa di ein parol.

Page 9: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

9

Anthologie vivante de la Louisiane française

Compair Lapin voyé charché so viellon calbasse, et yé dancé ridodon jika minouite. Pi yé bâfré gombo avé dou ri yé vanté plin. Soupé fini, Compair Lapin voyé ein domestic poté ein laciète gombo pou so vié choual.

Compair Bouki té cacé au ra la pote kiri-là. Domestic li rivé, li gadé andan, li pa ouâ Compair Bouki. Li ouvri la pote crak ! Compair Bouki soté diyor, kardap ! et li galopé jika li rivé côté Compair Tayot. Li conté Compair Tayot tou so malor.

— Compair Tayot, fô to vini idé mouen trapé Compair Lapin.— Mo ben fâcé, Compair Bouki ; mo pa capa idé toi ; mo fé

zami avé Compair Lapin.Compair Bouki pran ein sac lazan blan dan so lo poce et li

voyé li on la tabe guiling ! guiling !— Compair Tayot, tou ça pou toi, si to trapé Compair Lapin.— To mo miyor zami, Compair Bouki ; to couri posé ; sire,

mo méné toi Compair Lapin avan solé livé.Compair Tayot couri cacé dan zerbe au ra pon bayou là ouké

li koné Compair Lapin gagné pou tourné vini.Tan Compair Lapin soti dan bal, domestic di li so choual

sapé. Compair Lapin dressé so gran zoreil.— Mo fé mié pran ga pou mo la po mem !Li pati mâché, mé so jié apé cléré côté-ci, côté-là, divan,

darié. Tan li rivé côté pon, li tendé zerbe grouyé. Houp-là ! li pati galopé, Compair Tayot darié li iahou ! iahou ! Tan Compair Lapin ouâ Compair Tayot sofé li tro, li grimpé dan trou di bois.

Page 10: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

10

Anthologie vivante de la Louisiane francophone

Compair Zoâ ki té apé couri bégné dan bayou vini passé, Compair Tayot di :

— Tan pri, Compair Zoâ, guété Compair Lapin jikà mo couri charché tizon di fé.

Compair Tayot parti galopé ; Compair Zoâ rété côté trou di boi. Compair Lapin di Compair Zoâ :

— Mo compair, to boucou lémé calimaçons ?— Quack ! quack ! cé ça mo lémé !— Eh ben ! trou cila plin calimaçons.— Quack quack ! lessé mo ouâ yé.Li lévé so la tête, et Compair Lapin voyé boi pouri dan so jié.— Quack ! quack ! to borgné mo jié, mo pu capa ouâ.Compair Lapin soté dyior et li sapé. Compair Tayot vini limé

so di fé.— Compair Tayot, mo sagrin di vou Compair Lapin sapé.Compair Tayot si tan colair, li mordi la tché Compair Zoâ ki

pati volé en lère et lessé so la tché dan djole Compair Tayot.Compair Tayot couri conté Compair Bouki ça ki rivé.Compair Bouki zonglé ben. Li di Compair Tayot :— Fô no fé mékié pou trapé li. Dimin to voyé di li mo mouri ;

fô li vini pou couri mo zanterman.Landimin Compair Lapin tendé nouvel Compair Bouki tan

galopé soâ bamboula, li trapé pirisie jikà li mouri. Li pati couri côté Compair Bouki, et li ouâ ta moune au ra la pote cabanne. Li passé darié gardé dan finète, et li ouâ Compair Bouki tandi on la tabe.

Page 11: Compair Lapin et so vié ChouaLfrench.centenary.edu/chaoul.pdfCompair Lapin et so vié ChouaL Dan lé tan lé zot foi, Compair Lapin avé Compair Bouki té tou lé dé oulé mayé

— Tzote sire Compair Bouki mouri ? Moune mouri touzou fé grimace et mo pa ouâ grimace en so figur.

Compair Bouki tandé ça, li ti suite fé grimace. Compair Lapin di :

— Moune mouri pa capa fé grimace.Li pati galopé. Compair Tayot zamé trapé li.

notes

Allgemeiner (Andrees), Sénégambie, Leipzig, 1881, p. 96.Buffon (Comte de), « L’Hyène », Histoire naturelle, générale et particulière,

Imprimerie Royale, Paris, 1749-88.Coffée, « Compair Lapin et so vié choual », Le Meschacébé, le 17 juin

1876. Frost (Arthur Burdett ), « Mr. Rabbit Grossly Deceives Mr. Fox », 1895.


Top Related