Download - Cel programu
Zagrożenia zdrowotne wynikające z palenia tytoniu oraz sposoby walki z
nałogiem w świetle ,,Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw
Palenia Tytoniu w Polsce”autor prezentacji inż. Ewa Strzeszewska
Państwowa Inspekcja Sanitarna MSW
Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw
Palenia Tytoniu w Polsce, cele i zadania na lata 2010-2013
Cel programu
Zmniejszenie ekspozycji na dym tytoniowy
Programy określające politykę zdrowotną
– Narodowy Program Zdrowia– Program Ograniczania Zdrowotnych
Następstw Palenia Tytoniu w Polsce
Podstawowe zadania programu
• Ochrona zdrowia oraz rozwoju dzieci przed narażeniem na dym tytoniowy
• Upowszechnienie programów edukacyjnych• Zapewnienie środowiska wolnego od dymu
tytoniowego w miejscach wyznaczonych• Zapewnienie osobom uzależnionym pomocy
medycznej i psychologicznej
Upowszechnienie programów antytytoniowych wśród dzieci
Uzasadnienie celowości kontynuowania programu
• Ekspozycja na dym tytoniowy młodych kobiet
• Ekspozycja na dym kobiet ciężarnych
• Skutki ekspozycji na dym tytoniowy dzieci, młodzieży
Zarządzanie programem• Warunkiem skutecznego wdrażania i
upowszechniania programu, przy najbardziej efektywnym wykorzystaniu środków finansowych jest zapewnienie stabilnych źródeł i systemu finansowania, który umożliwia racjonalne planowanie zadań.
• Ustawa z dnia 09 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, która w art. 4 ust. 3 stanowi, że program finansowany jest z budżetu państwa, a kwota jego finansowania winna wynosić równowartość kwoty 0,5% wpływu z podatku akcyzowego od wyrobów tytoniowych.
Szansa na powodzenie programu leży w upowszechnieniu na terenie
całego kraju
Zadania na rok 2009 m.in. w zakresie ograniczania palenia
tytoniu w środowisku zawodowym i rodzinnym funkcjonariuszy
Realizacja
• Wprowadzenie problematyki do programów na uczelniach kształcących funkcjonariuszy
• Przeprowadzanie badań profilaktycznych wśród funkcjonariuszy
• Wprowadzenie interwencyjnej polityki zdrowotnej
Składniki dymu tytoniowego
Składniki dymu tytoniowego
Epidemiologia chorób wywołanych paleniem tytoniu
choroby wywołanych paleniem tytoniu
69 000 zgonów
57 tysięcy mężczyzn 12 tysięcy kobiet
W tym 43 tysiące to zgony przedwczesne czyli w wieku 35-69 latW populacji mężczyzn w wieku 35-69 lat zgony spowodowane schorzeniami odtytoniowymi stanowiły 38% wszystkich zgonów w tej kategorii wiekuW przypadku raka płuc- 95%Wszystkich nowotworów - 55%Nienowotworowych chorób układu oddechowego 63%Chorób układu krążenia - 37%Innych schorzeń - 21%
W 2000 roku palenie tytoniu było przyczyną w Polsce
22 lata życia to strata, którą poniosły osoby w średnim wieku palące papierosy Starsi Polacy tracili średnio 9 lat życia
Statystyka wśród palących mężczyzn w 2007r.
34%
2%
19%
45%
CodziennieOkazjonalnieEkspalaczeNigdy
Statystyka wśród palących kobiet w 2007r.
23%
3%
10%64%
CodzinnieOkazjonalnieOkazjonalnie
Ekspalacze
Nigdy
spadek częstości codziennego palenia wśród młodych 20-29 letnich kobiet w latach 80-tych to główna przyczyna
spadku zachorowalności na raka płucw tej grupie
Palenie przez kobiety-konsekwencje zdrowotne
Palenie tytoniu przez kobiety częściej niż u mężczyzn wywołuje nowotwory głowy i szyi
Wśród mężczyzn 45% przypadków tego rodzaju nowotworów było związane z paleniem, u kobiet aż 75% przypadków raka było pochodną nałogu.
Palenie tytoniu przez kobiety w ciąży
• Palenie papierosów przez ciężarne wiąże się ze wzrostem ryzyka powikłań przebiegu ciąży, wzrostem ryzyka urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową, urodzeń martwych, urodzeń z wadami rozwojowymi.
• Choroby odtytoniowe: rak jelita grubego, szyjki macicy, nerek, pęcherza moczowego, przełyku, krtani, jamy ustnej, gardła, żołądka, ostrej białaczki szpikowej, choroby układu krążenia, choroby układu oddechowego tj. astma, obniżona wydolność płucna, zapalenie płuc, zaćma, paradentoza, wrzody żołądka
Spadek odporności to główna przyczyna wszystkich chorób osoby
palącej, między innymi tocznia rumieniowatego, który powoduje
owrzodzenia, utratę włosów-niszczy organizm
Pozytywny skutek palenia
Pozytywne skutki palenia tytoniu
• Rak błony śluzowej macicy – palenie tytoniu zmniejsza ryzyko zachorowania na ten nowotwór o 50 % prawdopodobnie jest to związane z zaburzeniami układu hormonalnego u kobiet palących.
• Rzadziej występują gładkokomórkowe mięśniaki macicy i zatrucie ciążowe.
cd.
• Choroba Parkinsona – palenie redukuje o 20 % umieralność z powodu tej choroby
• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego występuje rzadziej u osób palących niż u niepalących.
Tylko co trzecia kobieta w
Polsce
rzuca palenie w czasie ciąży.
Uzależnienie od tytoniu- definicje
• Uzależnienie od tytoniu to przewlekła, nawracająca choroba, wymieniona w międzynarodowej klasyfikacji chorób jako zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane paleniem
• Zespół Uzależnienia od tytoniu obejmuje objawy behawioralne, fizjologiczne i zmiany procesów poznawczych, które są wynikiem wielokrotnego stosowania tytoniu
Uzależnienie od tytoniu-definicje
Zespół uzależnienia od tytoniu to postępująca, przewlekła i
nawracająca choroba, stan medyczny wymagający rozpoznania, rzetelnej
diagnozy i leczenia
Mechanizmy uzależnienia od nikotyny
Nikotyna jako czynnik uzależniający
Uzależnienia od palenia jako choroba
• Uzależnienie od tytoniu jest uwzględnione jako jednostka chorobowa w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób
• Jest to choroba przewlekła występująca w stanie remisji i nawrotów, dlatego mówi się o leczeniu uzależnienia chociaż świadomość tego ciągle nie jest powszechna.
Rzucanie palenia• Problemy z rzucaniem palenia wiążą się
najczęściej nie z brakiem motywacji, lecz z trudnościami wynikającymi z poradzeniem sobie z nałogiem.
• Częściej rzucają palenie palacze okazjonalni.• Rzucanie palenia wiąże się bowiem często z
wystąpieniem objawów zespołu abstynencyjnego
Postawy dotyczące rezygnacji z palenia
• 2/3 regularnie palących deklaruje, że chciałoby rzucić palenie
• 55% palących próbowało już to robić
• ¼ palących nie chce rezygnować z palenia
cd.
Osoby, które rzuciły palenie wyjaśniają, że dokonały tego dzięki:
• własnej decyzji, silnej woli 96%• ograniczeniu liczby wypalanych papierosów -
25%• podjęciu aktywności fizycznej, sportowej -10%• środkom farmaceutycznym – 7%
Zespół abstynencyjny
• Przykładowe objawy - nerwowość - pobudzenie - irytacja
cd.
- wahania nastroju - kłopoty ze snem - zmęczenie - obstrukcja - nadmierny apetyt
Zespół abstynencyjny
• Istnieją możliwości redukcji dolegliwości abstynencyjnych przez np. odpowiedni tryb życia tj. odżywianie, sport, a także wsparcie farmakologiczne
Czy warto próbować
• Redukcja ryzyka wystąpienia chorób odtytoniowych
• W Polsce palenie papierosów jest przyczyną prawie połowy przedwczesnych zgonów mężczyzn w średnim wieku
• palenie jest czynnikiem związanym ze stylem życia i daje się modyfikować.
Leczenie zespołu uzależnienia od tytoniu obowiązkiem lekarza
• W leczeniu zespołu uzależnienia od tytoniu należy stosować metody diagnostyczne i terapeutyczne o naukowo potwierdzonej skuteczności.
• Rzetelne metody diagnostyczne i efektywne metody leczenia prowadzące do długotrwałej lub stałej abstynencji są powszechnie dostępne i powinny być stosowane w codziennej praktyce lekarskiej
Minimalna interwencja
Metoda 5 razy PPytaj
PoradźPamiętaj, Pomagaj, Planuj
Zaprzestanie palenia (stosowania tytoniu) to złożony, wieloetapowy, często cykliczny
proces, do którego należy ściśle dostosować sposób leczenia.
Leczenie Zespołu Uzależnień od Tytoniu
• Porada lekarska wstępem do leczenia metodami farmakologicznymi i niefarmakologicznymi
• Metody farmakologiczne: - preparaty nikotynowej terapii zastępczej
(guma do żucia, plaster, inhalator, tabletki) ∙
Nikotynowa Terapia Zastępcza
• NTZ polega na podawaniu osobom palącym rzucającym palenie nikotyny w innej formie niż palenie papierosów. Cel- zmniejszenie następstwa głodu nikotynowego. Inny jest czas dotarcia nikotyny do mózgu.
Bupropion i Champix
• Oba leki dostępne tylko na receptę• E papieros
metody niefarmakologiczne: - terapia awersyjna - hipnoza - akupunktura - ćwiczenia fizyczne - tzw. biorezonans
Bierne palenie
• Lista chorób spowodowanych biernym paleniem
• Skala biernego narażenia na dym tytoniowy w Polsce
• Koncentracja dymu tytoniowego w miejscach publicznych
Bierne wdychanie dymu tytoniowego zabija w Polsce
rocznie 2000 osób
Palenie tytoniu przez kierowców w autobusie podlega karze
48% dorosłych w Polsce przyznaje
się, że pali w obecności dzieci
Aktualne trendy w zakresie realizacji programów
antytytoniowych w zakładach pracy w Polsce
Stopień zainteresowania firm problemem palenia tytoniu dane z
2006r.
• tylko 5% firm analizowało skutki, jakie zjawisko palenia wywołuje w firmie
• niespełna 7% spośród firm, które wprowadziły regulacje dotyczące palenia, oceniało skutki podjętych przedsięwzięć
tylko 17% firm posiada jakiekolwiek dane nt. liczby
palących pracowników
Ograniczenia dotyczące swobody palenia w czasie pracy
10% całkowity zakaz palenia w czasie pracy
20% palenie dozwolone tylko w czasie przerw
70% brak jakichkolwiek uregulowań dotyczących czasu, w którym wolno palić
tytoń
Stosunek kadry zarządzającej do wprowadzonych uregulowań:
54% kadra stara się w konsekwentny sposób egzekwować realizację wprowadzonych
uregulowań
31% różnie bywa z ich egzekwowaniem
15% kadra zazwyczaj nie kontroluje stosowania wprowadzonych przepisów
Sposoby rozwiązań problemu palenia tytoniu
- 23% upomnienia i nagany za łamanie reguł i przepisów- 15% kolportaż ulotek, informatorów, plakatów o
szkodliwości palenia- 11% zachęcanie pracowników do udziału w akcjach
typu ,,Rzuć palenie razem z nami”- 8% preferencje dla niepalących przy zatrudnianiu
nowych pracowników
Opinie o zakazie palenia w miejscach publicznych
• zdecydowanie nie popiera – 6%
• zdecydowanie popiera - 47%
• Pozostali nie mają zdania na ten temat
Palenie tytoniu jest w opinii społecznej problemem powszechnie uznawanym za bardzo rozpowszechniony oraz groźny lecz nie jest uznawane za problem wymagający działań dla jego pilnego rozwiązania
Ustanowione prawo jednym ze
sposobów walki z paleniem tytoniu
Konstytucja RP z dn. 02.04.1997r. Dz.Uz. dn. 16.07.1997r.
,,Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy”
Kodeks Pracy Ust. Z dn. 26.06.1974r. (dz. U. 98.21.94.z zm.)
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higieniczno-sanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków w jakich tan praca jest wykonywana.
Planowane zaostrzenie przepisów ustawy kolejnym krokiem do
ograniczenia skutków zdrowotnych wynikających z palenia tytoniu
Nieprzestrzeganie przez pracodawcę przepisów
znowelizowanej Ustawy będzie skutkować karą w wysokości
20.000 złotych
Nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów
znowelizowanej Ustawy będzie skutkować karą w wysokości do
100 złotych
Przykłady europejskich rozwiązań respektowania znowelizowanej
Ustawy
Rząd oraz agencje odpowiedzialne za zdrowie publiczne to liderzy
antynikotynowych działań
Warto żyć
Dziękuję za spotkanie
Literatura-Wykład pt. ,, Metodyka realizacji programów rozwiązywania problemów palenia tytoniu w zakładach pracy” WSSE w Łodzi- Program ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu w Polsce na lata 2010-2013. Cele i zadania- Gazeta Lekarska XII 2008r.. ,,Konsensus dotyczący rozpoznawania i leczenia zespołu uzależnienia od tytoniu”- ,,Stan zagrożenia epidemią palenia tytoniu w Polsce” praca zbiorowa