CASE STUDY ÖRNEK OLAY (DURUM) ÇALIŞMASI
SEDA ÇIRAY
DURUM ÇALIŞMASI:Nitel araştırma desenlerinden biri
olan durum çalışmasında, bir veya birkaç duruma ilişkin etkenler bütüncül bir yaklaşımla araştırılır ve ilgili durumu nasıl etkiledikleri ve ilgili durumdan nasıl etkilendikleri üzerine derinlemesine araştırma yapılır. (Yıldırım, 2006)
Örnek olay tarama modelleri evrendeki belli bir ünitenin (birey, aile okul, hastane dernek vb. nin), derinliğine ve genişliğine, kendisini ve çevresi ile olan ilişkilerini belirleyerek, o ünite hakkında bir yargıya varmayı amaçlayan tarama düzenlemeleridir(Karasar, 2005 :86)
Merriam nitel durum çalışmalarını “ bir örneğin, olgunun veya sosyal birimin, yoğun, bütüncül bir biçimde tanımlanması ve analizi” olarak ifade etmiştir. (Merriam, 1988, s.21 akt. Merriam, 1998, s.27).
Durum çalışmalarının büyük bölümünde genelleme bir amaç değildir, çünkü her durumun kendi eşsizliğini keşfetmek temel amaçtır. Örnek olay araştırıcıları her durumu yeni ve sıra dışı etkileşimler, olaylar, açıklamalar, yorumlamalar ve etki-tepki ilişkileri ortaya çıkarmak umuduyla incelerler.
Durum Çalışmalarına Yönelik Önyargılar:
Durum çalışması yanlıdır,Durum çalışması genellemelere izin
vermez,Durum çalışması uzun zaman alır
(Yin 1984 akt. Yıldırım ve Şimşek 2008 :279)
Durum Çalışmasında Karşılaşılan Güçlükler:1. Araştırmacının çalışacağı
durumun tanımlanması, sınırlarının belirlenmesi,
2. Araştırma desenine karar verilmesi, tek durum mu çalışılacak ya da çoklu durumlar mı?, eğer çoklu durum ise kaç tane durum seçilmesi gerektiğine karar vermeli.
3. Durumun sınırlarını belirlenmesinde yaşanan güçlükler. (Creswell,2007)
Durum Çalışmasının Avantajları:Durum çalışmaları bir örnek
hakkında veya bir örnekten bir gruba olan genellemelere izin verir.
Farklı amaçları olan araştırmacılar ve kullanıcılar için bir veri kaynağıdır.
Durum çalışmalarının görüşleri doğrudan yorumlanabilir.
Her türlü kişiye hitap eder.
Durum Çalışması Türleri:1. Açıklayıcı/Tanımlayıcı Durum Çalışmaları
(Illustrative Case Studies)2. Keşfetmeye Dayalı Durum Çalışmaları
(Exploratory Case Studies) 3. Kritik Olay Durum Çalışmaları (Critical
Instance Case Studies)4. Program Yürütme Durum Çalışmaları
(Program Implementation Case Studies):5. Programın Etkilerine Dayalı Durum
Çalışmaları (Program Effects Case Studies):6. Birikimli Durum Çalışmaları (Cumulative
Case Studies)
Durum Çalışmasının Planlanması
Her araştırma deseni en azından şu dört soruyu hedef alır;
Çalışılacak (araştırılacak) sorular nelerdir?,
Hangi tür veriler bu sorularla ilgilidir?Toplanacak veri ne olmalıdır?Sonuçlar nasıl analiz edilecektir?
(Yıldırım ve Şimşek 2008 :280)
Durum Çalışmasında izlenebilecek aşamalar
1. Araştırma sorularının geliştirilmesi: “nasıl” ve “niçin”
2. Araştırmanın alt problemlerinin geliştirilmesi3. Analiz biriminin saptanması: “durum” un ne
olduğu? 4. Çalışılacak durumun belirlenmesi5. Araştırmaya katılacak bireylerin seçilmesi 6. Verinin toplanması ve alt problemlerle
ilişkilendirilmesi 7. Verinin analiz edilmesi ve yorumlanması8. Durum çalışmasının raporlaştırılması
Durum Çalışması Desenleri: Bütüncül Tek Durum Deseni: Tek bir analiz birimi
vardır. İyi formüle edilmiş bir kuramın teyit edilmesi veya çürütülmesi amacıyla, Aşırı, aykırı ya da kendine özgü durumların araştırılmasında.Daha önce kimsenin ulaşamadığı, veya çalışmadığı durumlarda kullanılabilir.
İç İçe Geçmiş Tek Durum Deseni: Tek bir durum içinde birden fazla alt tabaka veya birim olabilir. Ör: okulu araştıran bir araştırmacının okulun tüm katmanlarından veri toplaması gereklidir.
Bütüncül Çoklu Durum Deseni: Her bir durum kendi başına bütüncül olarak ele alınır ve daha sonra birbiriyle karşılaştırılır.
İç İçe Geçmiş Çoklu Durum Deseni: Yine birden fazla durum söz konusudur ancak ele alınan her bir durum kendi içinde alt birimlere ayrılarak çalışılabilir. (Yıldırım ve Şimşek 2008 :290-292)
Durum çalışmalarında geçerlik, güvenirlik ve genelleme
Alınabilecek önlemler;1. Çalışılan durumla etkileşim süresini
uzun tutma2. Veri toplarken çeşitli veri yöntemlerini
kullanma3. Elde edilen temel sonuçları
katılımcılarla ve aynı alanda çalışan diğer araştırmacılarla paylaşma
• 4. Aynı alanda diğer araştırmacıların görüşlerine başvurulabilir (Merriam, 1990 akt. Yıldırım ve Şimşek 2008 :288)
Yapı Geçerliği: yapı geçerliği için, birden fazla veri türü kullanılabilir, verilere ilişkin kanıt zinciri oluşturulabilir, çalışma kendinden veri toplanmış bir kişiye okutulup görüş alınabilir. (Yıldırım ve Şimşek 2008 :289)
İç geçerlik: Araştırmada yapılan çıkarımlar ve ne derecede geçerli oldukları ile ilgilidir. Durum çalışması yapan kişinin bulduğu sonuçlara nasıl ulaştığını açık seçik ortaya koyması ve kanıtlarını diğer kişilerin ulaşabileceği biçimde sunması gerekir.
Dış geçerlik: Daha çok bir araştırmanın sonuçlarının genellenmesi ile ilgilidir. Pek çok kişi durum çalışmalarının sonuçlarının genellemeyeceğini iddia eder. Ama burada yapılan genelleme anket çalışmalarında olduğu gibi bir evrene değil, bir kurama yapılmaktadır (analitik genelleme).
Güvenirlik:Yapılmış bir çalışmanın başka bir araştırmacı tarafından aynı biçimde tekrar edildiğinde aynı veya benzer sonuçlar vermesi ile ilgilidir. Durum çalışmasında araştırmacı
• İzlenen süreçleri açıkça tanımlamalı,• İlgili dokümanlarla desteklemeli,• Araştırmasını bir sistem içinde kademeli
olarak geliştirmeli ve bunu sunmalı,• Gerektiğinde başka araştırmacıların
kullanabileceği/kontrol edebileceği bir veri tabanı oluşturmalıdır (Yıldırım ve Şimşek 2008 :289-290)
Durum Çalışmasını RaporlaştırmaDurum çalışmasını
raporlaştırmanın doğru bir yolu yoktur. Fakat bazıları, kronolojik rapor oluşturarak okuyucuya hikayeleme ya da her önermeye gönderme yapma gibi yöntemler önermişlerdir.
Yeni araştırmacıları bekleyen risklerden biri araştırma sorusundan uzak ilgi çekici lüzumsuz veriler arasında kaybolmaktır (Baxter ve Jack, 2008 :555)
KaynaklarYıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel
araştırma yöntemleri (6.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık Karasar N. (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi (15. baskı)
Ankara Nobel yay. Dağ.Merriam, S. B. (1998). QualitativeResearchand Case Study
Applications in Education (secondedition). San Francisco: Jossey-BassPublishers
Yıldırım A., Şimşek H. (2008) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (7. Baskı) Ankara Seçkin Yay
Creswell, J.W. (2007). Qualitativeinquiryandresearchdesign: Choosingamongfivetraditions (secondedition). London: Sage.
Köklü N.; örnek olay çalışma metodları http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/491/5792.pdf
Baxter, P., Jack, S. (2008) Qualitative Case Study Methodology: Study Design and mplementation for Novice Researchers The Qualitative Report Volume 13 Number 4 December 544-559 http://www.nova.edu/ssss/QR/QR13-4/baxter.pdf
