AVRUPA BİRLİĞİ GELİŞİMİ,

KURUMLARI ve İŞLEYİŞİ İLKER GİRİT

04.11.2015

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

AVRUPA BİRLİĞİ ANABİLİM DALI

İÇERİK

• Birliğin Kuruluşu

• Birliğin Gelişimi

• Antlaşmalar

• Genişleme

• Kurumlar

• Yasama Usulü

KURULUŞ

• 2. Dünya Savaşı

KURULUŞ

• Churchill’in Önerisi ▫ 1946 Zürih Üniversitesi

▫ Avrupa Birleşik Devletleri

▫ Avrupa Kongresi 1949

• Marshall Planı

▫ Haziran 1947

▫ 17 ülkeye yardım

KURULUŞ

• Liberal – “Atlantikçi”

• Avrupa Birleşik Devletleri

• Jean Monnet

• Cumhuriyetçi – de Gaulle

• Almanya – Fransa Ekseni

• Konfederasyon tarzı

KURULUŞ

• 9 Mayıs 1950 Schuman Planı

▫ Fransa – Almanya demir çelik üretimi denetimi

▫ Diğer Avrupa ülkelerinin ortaklığına açık

▫ Saar-Ruhr-Lorraine’de ulus-üstü kurum

▫ Fransız-Alman ortak meclisi

▫ Çelik ve Kömür Havzası > Yüksek Otorite yönetimi

Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu

▫ 18 Nisan 1951 Paris Anlaşması

Fransa, Batı Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda, Lüksemburg

Karşılıklı bağımlılık

Kömür ve Çelik için ortak pazar

Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu

▫ 18 Nisan 1951 Paris Anlaşması

Yüksek Otorite,

Bakanlar Konseyi,

Ortak Meclis,

Adalet Divanı.

AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU

▫ 27 Mart 1957 Roma Anlaşması

Avrupa Ekonomik Topluluğu ve EURATOM kurulması

Ekonomik İşbirliği (Yatırım Bankası)

Gümrük Birliği (1968’de yürürlükte)

Serbest Dolaşım

Ortak Politikalar (Tarım, Ulaştırma, Sosyal Politikalar vb.)

AVRUPA TOPLULUĞU

▫ 08 Nisan 1965 Brüksel (Birleşme) Anlaşması

AKÇT, AET, EURATOM birleşmesi

Tek yürütme mekanizması

Tek Komisyon

Tek Konsey

1951 – 1970 KARAR ALMA MEKANİZMASI

▫ Konsey: karar alma, komisyonu belirleme, adalet divanı

üyelerini belirleme, bütçe taslağı hazırlama

▫ Komisyon: 9 kişi, Topluluk kurullarını uygulama, bütçeyi

yürütme

▫ Parlamento: Üye ülkelerden gelen parlamenterler, bütçe taslağı

üzerinde öneri sunabilir

1970 KARAR ALMA MEKANİZMASI

▫ “Belirli bütçe hükümlerini düzenleyen anlaşma”

Treaty amending certain budgetary provisions

▫ Parlamento: Zorunlu olmayan harcamalarda son sözü söyleme

Zorunlu harcamalar; Topluluk anlaşmasından doğan harcamalar,

tarım gibi.

1973 Genişlemesi

▫ Büyük Britanya

▫ İrlanda

▫ Danimarka

1975 KARAR ALMA MEKANİZMASI

▫ “Belirli mali hükümleri düzenleyen anlaşma”

Treaty amending certain financial provisions

▫ Parlamento: Bütçeyi taslağını bütünüyle reddetme hakkı

▫ Sayıştay’ın kurulması

1979 AVRUPA PARLAMENTOSU SEÇİMLERİ

▫ Halk tarafından doğrudan seçim

▫ 7-10 Haziran 1979

▫ 410 parlamento üyesi

▫ Katılım oranı %62,5

1981 YUNANİSTAN’IN KATILIMI

▫ Parlamento seçimi

▫ 24 sandalye

1986 PORTEKİZ VE İSPANYA

▫ Üye sayısı 12

1986 AVRUPA TEK SENEDİ

▫ Tek Pazar

▫ Konsey’de nitelikli çoğunluk (QMV)

▫ Karar almanın hızlanması

▫ Parlamento’nun yetki artırımı

▫ İşbirliği usulü

▫ İki okuma

1990 ALMAN BİRLEŞMESİ

▫ Ekim 1990

▫ Federal Almanya Cumhuriyeti

▫ Alman Demokratik Cumhuriyeti

1993 MAASTRICHT ANLAŞMASI

▫ Avrupa Birliği ismi

▫ Vatandaşlık tanımı

▫ Parasal birlik (Avro)

▫ Maastricht Kriterleri

▫ Borçlanma, enflasyon, faiz oranı

▫ Ortak dış ve iç politika

▫ Ortak karar alma mekanizması

(Co-decision)

1993 MAASTRICHT ANLAŞMASI

▫ Üç Sütun

Avrupa Topluluğu

Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası

Güvenlik ve Adalette İşbirliği

1. Sütun //Avrupa Topluluğu

▫ Gümrük birliği ve Ortak Pazar, Ortak Tarım Politikası,

Ortak Balıkçılık Politikası, Avrupa Topluluğu Rekabet

Hukuku, Ekonomik ve Parasal Birlik, AB vatandaşlığı,

Eğitim ve Kültür, Trans-Avrupa ağları, Tüketici hakları,

Sağlık hizmetleri, Araştırma, Çevre yasası, Toplumsal

politika, Sığınma talebi, Schengen Antlaşması, Göç

yasası

▫ Ulus-üstü karar alma

2. Sütun //Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası

▫ Dışişleri

▫ İnsan hakları

▫ Demokrasi

▫ Dış yardım

▫ Güvenlik politikası:

▫ Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası

▫ Avrupa Birliği Savaş Grupları

▫ Helsinki Amaçları

▫ Barış gücü

3. Sütun //Güvenlik ve Adalette İşbirliği

▫ Uyuşturucu ticareti ve silah kaçakçılığı

▫ Terörizm

▫ İnsan ticareti

▫ Örgütlü suç

▫ Rüşvet ve dolandırıcılık

▫ Eurojust,

▫ Europol

▫ European Police College

1993 MAASTRICHT ANLAŞMASI

▫ Karar almaya etkisi

▫ AP ve Konsey ikinci okuma yapma

▫ Uzlaşma Komitesi

▫ Ortak metin kabul ediliyor

▫ Komisyon başkanı,

▫ AMB,

▫ Ombudsman,

▫ Sayıştay, atamalarında danışma.

1993 KOPENHAG KRİTERLERİ

▫ Siyasi kriterler

▫ Ekonomik kriterler

▫ Uyum Kriterleri

▫ Doğu Avrupa Ülkelerine yönelik

1995 AVUTURYA, İSVEÇ, FİNLANDİYA

▫ Kuzey Avrupa

▫ Üye sayısı 15

1997 AMSTERDAM ANLAŞMASI

▫ Avrupa Parlamentosu veto hakkı

▫ 32 Politika alanında

▫ Komisyon Başkanı seçimi

▫ 1999 yılı veto hakkını kullandı

▫ Bütçe taslağı

▫ (1975’ten gelen hak)

1997 -2004 ARASI DÖNEM

▫ 2001 Nice Anlaşması (Nitelikli çoğunlukta politika alanlarının genişletilmesi)

▫ 2001 Avrupa Anayasası çalışmalarının başlaması

▫ 2002 Avro’nun kullanılmaya başlanması

▫ 12 ülke

▫ Belçika, Fransa, Almanya, İrlanda

▫ İtalya, Lüksemburg, Hollanda,

▫ Avusturya, Finlandiya, Yunanistan

▫ İspanya, Portekiz

▫ Creation term (1993-2004)

2004 GENİŞLEMESİ

▫ Macaristan,

▫ Çek Cumhuriyeti,

▫ Polonya,

▫ Slovakya,

▫ Slovenya,

▫ Letonya,

▫ Litvanya,

▫ Estonya,

▫ Malta,

▫ Kıbrıs.

2004 AVRUPA ANAYASASI

▫ 29 Ekim 2004 ”Treaty establishing a Constitution for Europe”

▫ Roma’da 25 üye ülke imzalıyor

▫ 18 ülke kabul ediyor

▫ Fransa ve Hollanda referandumda

veto ediyor.

Lizbon Anlaşması’nın hazırlanması

2007 GENİŞLEMESİ

▫ Bulgaristan

▫ Romanya

1951 - 2007

2007 LİZBON ANLAŞMASI

▫ Bakanlar Konseyi’nde 45 politika alanında nitelikli

çoğunluk (QMV)

▫ Konsey’in %55, Nüfus %65

▫ Vergi ve dış politika hariç

▫ Olağan yasama usulü

▫ Parlamento’nun gücünün artması

2007 LİZBON ANLAŞMASI

▫ Kurumlar

▫ Konsey

▫ Bakanlar Konseyi

▫ Komisyon

▫ Parlamento

▫ Adalet Divanı

▫ Sayıştay

▫ Merkez Bankası

2007 LİZBON ANLAŞMASI

KONSEY

▫ Devlet başkanları zirvesi

▫ Avrupa Komisyonu Başkanı

▫ Dış İlişkiler ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi

▫ Konsey Başkanı

▫ Yasama değil

▫ Genel hedefler, öncelikler

BAKANLAR KONSEYİ

▫ Yasama (Parlamento ile)

▫ Bütçeyi kullanma (Parlamento ile)

▫ Uluslararası anlaşmaların sonuçlandırılması

▫ Üye devletlerin ilgili bakanları

▫ 10 formasyonda toplanma

▫ Dış İşleri (Yüksek temsilci başkanlığı)

▫ 6 aylık dönemler, başkanlık

PARLAMENTO

▫ Yasama (Bakanlar Konseyi ile)

▫ Bütçeyi kullanma (Konsey ile) ve taslağı reddetme hakkı

▫ Avrupa Birliği kurumları üzerinde kontrol

▫ Komisyon Başkanı seçimi

▫ 2004, 2009 veto örneği

▫ Doğrudan seçim, 751 parlamenter

▫ Yasama

▫ Denetleme

▫ Bütçe

KOMİSYON

▫ Yasa teklifi hazırlama

▫ Politikaları yönetme

▫ Fonların dağıtılması

▫ Bütçe taslağı hazırlama

▫ Yasaların tüm üye ülkelerde

uygulanmasını sağlama (Adalet Divanı ile)

KOMİSYON

▫ 28 üye ülkeden birer kişi

▫ Hükümetin ataması

▫ AP’nin onayı

▫ Ülkelerini temsil etmiyorlar

▫ Her politika alanı için

Genel Müdürlükler

ADALET DİVANI

▫ Yasaların tüm ülkelerde

aynı şekilde uygulanmasının temini

• Yüksek mahkeme

▫ Yargılama kapsamı

▫ Üye ülkeler

▫ AB kurumları

▫ Şirketler

▫ Bireyler

DİĞER KURUMLAR

▫ SAYIŞTAY

▫ AVRUPA MERKEZ BANKASI

▫ BÖLGELER KOMİTESİ

▫ AVRUPA EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTESİ

YASAMA USULLERİ

▫ OLAĞAN YASAMA USULÜ

▫ Komisyon > Konsey ve Parlamento

▫ ÖZEL YASAMA USULÜ

▫ Konsey >/ Parlamento

▫ Uluslararası anlaşmalar

▫ Temel haklar, rekabet, iç pazar, ayrımcılıkla mücadele

▫ Parlamento veto hakkı

OLAĞAN YASAMA USULÜ

▫ OLAĞAN YASAMA USULÜ

▫ Komisyon yasa taslağı hazırlar

▫ Konsey ve Parlamento’ya gönderir

▫ Konsey ve Parlamento birlikte onaylar

▫ İki kurumunda veto hakkı

▫ İki kez okuma hakkı

▫ Uzlaşma Komitesi

2013 GENİŞLEMESİ

▫ Hırvatistan

1951’DEN BUGÜNE YASAMA USULLERİ

BUGÜN

▫ 28 üye ülke