ANGAZHIMI I PUNËDHËNËSVE DHE REFORMAT NË ARSIMIN DHE AFTËSIMIN PROFESIONAL NË BALLKANIN PERËNDIMOR
UDHËZUESI I ANGAZHIMIT TË PUNËDHËNËSVE kosovo.britishcouncil.org
Të rinjët e Ballkanit Perëndimor janë resurs shumë i fuqishëm i rajonit. Por, me të drejtë ata brengosen dhe janë të padurim për një jetë më të mirë.
Ky vit shënon vitin e Sigurimit të Cilësise dhe Aftësive të Punësueshmërisë. Qeveria Britanike është krenare që përkrah dhe financon punën e Këshillit Britanik për të përkrahur këtë proces. Projekti ynë ‘Angazhimi i Punëdhënësve dhe Reformat në Arsimin dhe Aftësimin Profesional në Ballkanin Perëndimor’ do të i ndihmojë autoritetet të ndërmarrin një hap të rëndësishëm në reformat e sistemit arsimor dhe zhvillimin ekonomik. Ky udhëzues do të lehtësojë bashkëpunimin në mes të shkollave profesionale dhe punëdhënësve në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Për më tepër, shpresojmë që ky udhëzues të inspirojë dhe motivojë mësimdhënësit që të krijojnë dhe të fuqizojnë bashkëpunimin me punëdhënësit dhe komunitetin e gjërë, në mënyrë që të rinjët të trajnohen me shkathtësitë e duhura të punësueshmërisë. Punëdhënësit dhe shkollat e Arsimit dhe Aftësimit Profesional, në këtë udhëzues, do të mund të gjejnë shembuj të praktikave të mira, raste të ndryshme studimore si dhe rekomandime nga i tërë Ballkani Perëndimor se si të i konsolidojnë marrëdhëniet mes bizneseve dhe sistemit arsimor.
Punëdhënësit duhet të përfshihen gjatë hartimit të kurrikulumeve mësimore. Zhvillimi i lidhjeve të qëndrueshme në mes të punëdhënësve dhe shkollave profesionale do të lehtësojë krijimin e kurrikulumeve të cilat përputhen me nevojat dhe kërkesat e komunitetit të biznesit. Për më tepër, kjo do të vendos precedentë në planifikimin e shkathtësive të cilat nevojiten në të ardhmen, dhe ajo çka është më e rëndësishmja, të transmetojë tek të rinjët shkathtësitë e duhura për punësim.
Shpresoj se ky udhëzues do të jetë i dobishëm dhe praktik gjatë punës dhe përpjekjeve tuaja në baza ditore.
Sinqerisht i juaji,
Ruairí O’Connell HM Ambassador
Mjafton vetëm një vështrim i shkurtër në gazetat lokale apo në internet për të parë se jetojmë në një shoqëri të globalizuar. Arsyet dhe ndikimet e kësaj janë të gjera dhe të ndryshme. Të gjithë jetojmë në një botë të globalizuar ku produktet dhe shërbimet mund të prodhohen në shumë vende të ndryshme dhe të shiten në tregjet kudo në botë. Ky vështrim global bën që kërkesa për produkte dhe shërbime të përshtatet, të përditësohet dhe të rregullohet me hap të shpejtë, për t’iu përgjigjur nevojave të klientëve të tyre.
Ashtu si bizneset dhe organizatat që prodhojnë produkte dhe shërbime për këto tregje, edhe arsimi profesional ka të njëjtën nevojë që të përshtatet dhe të ndryshojë në mënyrë që aftësitë dhe njohuritë që ai zhvillon te të rinjtë të jenë ato që u mundësojnë të hyjnë në këtë ambient pune gjithnjë e më dinamik e të shpejtë. Shumë shkolla dhe institucione arsimore nëpër Ballkanin Perëndimor janë duke punuar fort tashmë për t’u angazhuar me punëdhënësit në zonën e tyre lokale dhe kanë krijuar lidhje përmes të cilave nxënësit të mund të fitojnë dhe të mësojnë nga përvojat e reja pozitive në punë. Këto mundësi bazohen në punën e përbashkët të shkollave dhe punëdhënësve.
Por si mund të arrihet kjo? Sfera e arsimit formal është shumë e ndryshme nga ajo e biznesit dhe e punësimit, ku edhe presionet dhe prioritetet janë të ndryshme. Fillimisht, mund të duket sikur mes tyre nuk mund të arrihet një lidhje. Megjithatë, me pak mendim dhe imagjinatë, mund të krijohen partneritete dhe marrëdhënie pozitive dhe produktive.
Ky udhëzues është ndarë në shtatë pjesë, secila prej të cilave mbulon një zonë kyçe të angazhimit të punëdhënësit.
PËRMBAJTJA
KRIJIMI I SKENËS PSE SHKOLLAT DUHET TË ANGAZHOHEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
PËRFITIMET E ANGAZHIMIT TË PUNËDHËNËSVE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
ZHVILLIMI I NJË ANGAZHIMI IDE DHE AKTIVITETE TË NDRYSHME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
ZHVILLIMI I NJË ANGAZHIMI PUNA NË NIVEL STRATEGJIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
PLANIFIKIMI I AKTIVITETEVE TË ANGAZHIMIT TË PUNËDHËNËSVE . . . . . . . . . 39
KONTAKTIMI I PUNËDHËNËSVE GJETJA E NJË AUDIENCE PERCEPTUESE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
PËRMBLEDHJE PIKAT KYÇE PËR TË MBAJTUR MEND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
MJETET QË DO TË JU NDIHMOJNË DOKUMENTET E PLANIFIKIMIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
7
KRIJIMI I SKENËS PSE SHKOLLAT DUHET TË ANGAZHOHEN
PËR ÇFARË SHËRBEN KY UDHËZUES?Ky manual i shkurtër është shkruar për të ndihmuar si drejtorët e shkollave ashtu edhe mësuesit e arsimit profesional që punojnë në Ballkanin Perëndimor të gjejnë mënyrën se si mund të angazhohen dhe të inkurajohen punëdhënësit dhe industria lokale që të bashkëpunojnë me shkollat profesionale. Udhëzuesi paraqet një diapazon të gjerë idesh të marra nga shembuj realë si nga Ballkani Perëndimor ashtu edhe nga Mbretëria e Bashkuar, ku angazhimi i punëdhënësve ka funksionuar dhe po sjell një ndikim pozitiv në rezultatet e nxënësve të tyre.
Është e ditur se jo të gjitha idetë e propozuara dhe të përshkruara në këto faqe do të funksionojnë për ju dhe për shkollën tuaj në veçanti. Madje mund të keni provuar disa prej tyre më parë. Por, është e rëndësishme që të kuptojmë se çdo aktivitet i suksesshëm angazhimi i punëdhënësve duhet të jetë një zgjidhje ku të dyja palët fitojnë. Madje, duhet të jetë një situatë ku në fakt të treja palët fitojnë me përfitime që ndihen në mënyrë të barabartë nga nxënësit, shkollat profesionale dhe punëdhënësit. Prandaj, duke përshtatur atë që bëni aktualisht, ose duke përshtatur disa prej ideve të paraqitura në këtë udhëzues, sugjerohet se mund të formohet një marrëdhënie më produktive dhe më efikase me industrinë.
KUSH E KA HARTUAR KËTË UDHËZUES?Ky udhëzues është zhvilluar si pjesë e projektit “Angazhimi i Punëdhënësve dhe Reformat në Arsimin dhe Aftësimin Profesional në Ballkanin Perëndimor” i financuar nga Ministria e Jashtme Britanike (Foreign and Commonwealth Office) si dhe implementohet nga British Council me qëllimin e mbështetjes së bashkëpunimit mes shkollave profesionale dhe punëdhënësve në Ballkanin Perëndimor. Qëllimi i përgjithshëm i projektit është të përmirësojë perspektivat e punësimit të të rinjve përmes garantimit që arsimi dhe aftësimi profesional t’i pajisë të rinjtë me aftësitë që plotësojnë nevojat e shprehura të punëdhënësve në rajon. Këto janë sfidat me të cilat është përballur sistemi arsimor i Mbretërisë së Bashkuar për të paktën 20 vitet e fundit dhe prandaj ka zhvilluar shumë përvojë dhe njohuri. Udhëzuesi synon të frymëzojë drejtorët e shkollave, mësuesit dhe punëdhënësit që të krijojnë ose të forcojnë bashkëpunimin me punëdhënësit dhe komunitetin më të gjerë për t’i përgatitur të rinjtë për sferën e punës.
8
SI TA PËRDORIM KËTË UDHËZUESUdhëzuesi është shkruar që të veprojë si “manual”, me përmbajtje që jo vetëm stimulojnë ide të reja, por që ju ofrojnë juve mjetet dhe proceset që duhet të ndiqni për t’ju ndihmuar të zhvilloni ndërhyrje të suksesshme për angazhimin e punëdhënësve. Mos hezitoni ta kopjoni dhe ta ndani përmbajtjen dhe ta përdorni atë si informacion ndihmës në takimet me kolegët dhe sigurisht me vetë punëdhënësit.
Për të ju ndihmuar me këtë mënyrë veprimi, udhëzuesi është ndarë në pjesë të shkurtra, duke u fokusuar në propozimin e aktiviteteve të ndryshme si edhe në udhëzimin rreth mënyrës se si mund të realizohen këto plane. Udhëzuesi mund të përmbajë gjithashtu një numër studimi rastesh që ndihmojnë me ilustrimin e ndikimit që mund të ketë angazhimi i punëdhënësve si edhe se si mund të arrihen partneritetet e suksesshme.
PËR KË ËSHTË KY UDHËZUES?Ky udhëzues është hartuar për të ndihmuar drejtorët e shkollave që të konsiderojnë dhe planifikojnë metoda për zhvillimin e një marrëdhënieje më të ngushtë mes shkollave të tyre dhe punëdhënësve lokalë dhe për mësuesit që japin lëndët profesionale që të kuptojnë se cilat aktivitete specifike mund të planifikohen. Ju mund të jeni mësues i ri, drejtor shkolle apo departamenti apo thjesht një individ me përgjegjësinë për organizimin e praktikës së punës së nxënësve te punëdhënësit. Po ashtu, mund të jeni edhe një mësues që trajton konkretisht çështjen e lëndëve profesionale.
Udhëzuesi mund t’u vijë në ndihmë gjithashtu punëdhënësve që punojnë brenda industrisë të cilët dëshirojnë të zhvillojnë marrëdhënie pune pozitive dhe produktive me një shkollë apo me një grup shkollash profesionale. Disa prej burimeve nga ky udhëzues, punëdhënësit mund t’i përdorin për të tërhequr të rinjtë që të punojnë në industrinë dhe/ose biznesin e tyre. Udhëzuesi do të ndihmojë gjithashtu në theksimin e disa prej aktiviteteve që punëdhënësit mund të ndërmarrin në mënyrë që të mësohet dhe praktikohet një përmbajtje më e përditësuar në shkollat që përgatisin nxënës për sferën e punës dhe sfidat me të cilat mund të përballen shkollat kur organizojnë aktivitete të angazhimit të punëdhënësve.
ÇFARË PËRFITIMESH KA INDUSTRIA?Në pamje të parë, sfera e arsimit profesional dhe sfera e biznesit dhe e industrisë mund të duken shumë të ndryshme. Shkollat do të fokusohen në punën me nxënës nga një gamë e gjerë formimesh profesionale dhe, përgjatë disa viteve, do të përpiqen të zhvillojnë kapacitetet e tyre si qytetarë.
9
Biznesi dhe industria nga ana tjetër do të fokusohen në nevojat e klientëve të tyre dhe duke u siguruar që produktet dhe shërbimet që prodhojnë të plotësojnë pritshmëritë e tyre dhe të shiten me një çmim që e bën biznesin të suksesshëm. Por a ka kohë një biznes i tillë që të punojë me shkollat lokale? Gjithashtu, pse duhet të harxhojë kohën një mësues shkolle për të folur me një biznes lokal?
Prandaj, në pamjen e jashtme duket sikur është i vështirë për t’u arritur zhvillimi i një partneriteti produktiv me industrinë lokale. Megjithatë, sfera e arsimit me atë të industrisë janë shumë më të afërta sesa mund të paramendoni.
Bizneset dhe punëdhënësit e sektorit publik përballen me sfidën e rekrutimit të personave të kualifikuar dhe të motivuar për të punuar brenda tyre. Prandaj, është shumë i rëndësishëm roli që mund të luajnë shkollat për të ndihmuar në adresimin e kësaj nevoje.
Shembulli 1:
“G1 Group” – Programi “Taste”, Skoci
“G1 Group” është një biznes hoteleri-turizmi që administron një numër restorantesh, baresh dhe hotelesh nëpër Skoci. Grupi përfshin gjithashtu edhe “Tennent’s Training Academy”, një ofrues i dedikuar i trajnimit në fushën e hotelerisë dhe turizmit i cili mbështet një fushë të gjerë biznesesh të tjera të hotelerisë dhe turizmit. Ata ofrojnë kurse trajnimi për përgatitjen e ushqimeve, shërbimin në bare, trajnim legjislativ, si dhe programe për aftësi menaxhuese.
G1 Group e kupton rëndësinë e tërheqjes së të rinjve të talentuar në sektorin e hotelerisë dhe turizmit dhe gjatë këtyre viteve të fundit ka zbatuar Programin “TASTE” që u ofron të rinjëve në shkolla mundësinë të mësojnë rreth roleve të punës në industri. Një pikë kyçe e programit është të vë në pah se sa argëtuese mund të jetë puna në këtë sektor. Programi “TASTE” tani po zbatohet në një numër shkollash nëpër Skoci, duke angazhuar punëdhënës të ndryshëm të mëdhenj dhe të vegjël.
Si shembull, në janar 2016 në një shkollë të mesme në Dundee u zbatua një Program “TASTE”. Ky eveniment dyditor u ofroi nxënësve seminare praktike për krijimin e “moktejeve” (kokteje që nuk përmbajnë alkool), për shërbim në ambiente publike dhe orë mësimore profesioniste për konkurse gatimi me shefat më të mirë të kuzhinës të Skocisë. Mori pjesë një total prej 220 nxënësish të moshës 14–18 vjeçare, me qëllimin e marrjes në konsideratë të industrisë së hoteleri-turizmit si një opsion të mundshëm karriere pas mbarimit të shkollës.
10
Drejtoresha e “Tennent’s Training Academy”, Stephanie Wade, tha: “Kemi pasur pjesëmarrjen e 110 nxënësve çdo ditë. Do të zhvillojmë disa orë mësimore profesioniste për aftësi praktike, në mënyrë që ata të mësojnë se si të gatuajnë, si të bëhen baristë, si të bëjnë kafe, aftësi reale praktike që atyre u nevojiten për të dalë në sferën e punës”.
“Shpresojmë që në fund të marrin në konsideratë ndjekjen e një karriere në industrinë e hotelerisë dhe turizmit. Por, edhe nëse jo, nuk ka asnjë problem – ata kanë kaluar një ditë vërtet argëtuese”.
Programi “TASTE” u zhvillua pas publikimit të raportit të qeverisë skoceze “Zhvillimi i forcës punonjëse të të rinjve”, në të cilin tregohej se punëdhënësit dhe arsimi duhet të punojnë më nga afër në përpjekje për të inkurajuar aftësitë sipërmarrëse.
Raporti theksonte se duke u dhënë të rinjve aftësi dhe njohuri do t’u jepet edhe vetëbesimi se mund të punësohen pas përfundimit të shkollës duke ndihmuar kështu në reduktimin e papunësisë te të rinjtë.
Lauren, një nxënëse e vitit të tretë nga Broughty Ferry, tha: “Kemi mësuar aftësi të reja dhe kemi mësuar rreth punëve të ndryshme që ekzistojnë. Unë kam mësuar më shumë sot se sa dija më parë rreth industrisë së hoteleri-turizmit.
13
PËRFITIMET E ANGAZHIMIT TË PUNËDHËNËSVE
PSE TË PUNOJMË ME INDUSTRINË? – PËRFITIMET E PUNËS NË PARTNERITETKa një nevojë të qartë për partneritet mes shkollave profesionale dhe punëdhënësve.
Nëse shkollat dëshirojnë t’i zhvillojnë të rinjtë me njohuritë dhe njohurinë që dëshiron industria, ato duhet të jenë në gjendje të kuptojnë se çfarë kërkohet nga industria që ata synojnë të mbështesin. Gjithashtu, nëse punëdhënësit duan të sigurohen që të kenë fluksin e duhur me të rinj të motivuar dhe të aftë për të ndihmuar në rritjen e bizneseve të tyre, atëherë duhet të jenë në gjendje të artikulojnë atë që u nevojitet brenda sistemit arsimor profesional dhe t’i mbështesin shkollat profesionale në nivel vendor dhe/ose kombëtar që t’i ndihmojnë të arrijnë këtë.
Pa një dialog të tillë dypalësh asnjë prej partnerëve nuk do të ketë sukses, por me pak imagjinatë, kreativitet dhe përpjekje, mund të arrihet një situatë ku të gjitha palët janë të kënaqura. Prandaj, mund të gjenden përfitime në të dyja anët.
Përfitimet për punëdhënësinPunëdhënësit do të përfitojnë nga mundësia:
për t'ia prezantuar kompaninë/sektorin e tyre një force punonjëse potenciale të ardhshme
për t'u angazhuar me aplikantët e mundshëm për stazh pune/punonjës të rinj
për të rritur partneritetet me shkollat
për të përmbushur përgjegjësinë korporative për të kontribuar në komunitetin lokal.
Përfitimet për shkollatPuna me industrinë siguron që:
shembujt dhe aktivitetet/detyrat mësimore që përdoren me nxënësit të jenë të përshtatshme dhe reale
shkolla të mbështetet nga biznesi lokal dhe të rrisë statusin e vet në komunitet.
14
Por ekzistojnë gjithashtu edhe përfitime për individët që marrin pjesë në aktivitetet e angazhimit të punëdhënësve.
Përfitimet për punonjësitMësuesit e shkollave profesionale dhe përfaqësues të tjerë të shkollave do të përfitojnë nga:
një përvojë motivuese duke mësuar rreth bizneseve/punëdhënësve lokalë dhe duke u angazhuar me ta
rritja e ndjesisë së vlerës duke qenë se puna e tyre shihet si më e përshtatshme
garantimi se po u mësojnë diçka vërtet me vlerë nxënësve
krijimi i ideve të reja për shembuj dhe aktivitete për t'i përdorur gjatë orës së mësimit.
Përfitimet për nxënësitMë të rëndësishme nga të gjitha të tjerat janë përfitimet e mundshme për vetë nxënësit. Angazhimi i punëdhënësit:
mund të sjellë krijimin e një mundësie për të zhvilluar aftësitë sipërmarrëse
i ndihmon ata të zhvillojnë aftësitë dhe njohuritë që rrit aftësitë e tyre për të qenë konkurrues në tregun e punës
e bën mësimin më argëtues dhe më përfshirës
shton kontekst dhe kuptim më të gjerë të asaj që ata mësojnë
mbështet dhe motivon nxënësit të mësojnë dhe të fitojnë kapacitete të reja praktike që lidhen me punën
lidh njohuritë eksperte të koncepteve teorike me profesione të caktuara
inkurajon dhe informon nxënësit rreth zgjedhjeve të karrierës – duke drejtuar procesin e tyre të vendimmarrjes në lidhje me punësimin dhe/ose zgjedhjet e mëtejshme arsimore
zhvillon aftësitë kyçe për të qenë konkurrues në tregun e punës.
Shembujt e bashkëpunimit mes shkollave profesionale dhe punëdhënësve që ekzistojnë aktualisht në vendet e Ballkanit Perëndimor kanë pasur ndikim të fuqishëm te nxënësit. Një prej këtyre shembujve janë shkollat e arsimit dhe aftësimit profesional nga Delchevo. Ky shembull tregon se është e rëndësishme që punëdhënësi t'u ofrojë nxënësve një mjedis real pune të përfshirë në praktikën profesionale. Ky është kushti kryesor
15
paraprak që u lejon nxënësve të fitojnë aftësi dhe njohuri që lidhen në mënyrë më direkte me punën e tyre të ardhshme.
Shembulli 2:
Në "SOU Metodi Mitevski" – Brico, Delchevo
Fabrika lokale "RUDINE" në Delchevo vizitohet nga nxënës nga të gjitha vitet e shkollës së degëve studimore të Kimisë dhe asaj Ushqimore duke i lidhur me aspekte të ndryshme të studimeve të tyre. Gjatë vizitave, nxënësit vizitojnë ambientet e punës, mund të përjetojnë atmosferën e punës dhe të shohin procesin e prodhimit.
Nxënësit zhvillojnë shprehitë e punës, ndërgjegjësohen rreth ambientit të punës për profesionin e tyre të mundshëm në të ardhmen dhe mund të shohin se si teoria që kanë mësuar në shkollë aplikohet në praktikë në procesin real të prodhimit. Kjo përvojë ndihmon në motivimin e nxënësve për të zhvilluar aftësi dhe njohuri të mëtejshme. Ndarja e kësaj përvoje në shkollë gjatë orëve praktike e frymëzon brezin e ri për angazhim më të madh në procesin e të mësuarit.
Partneriteti me pronarët e fabrikës është zhvilluar me kalimin e kohës dhe mbështetet prej tyre sepse ata e shohin partneritetin si një burim punonjësish potencialë në të ardhmen.
17
ZHVILLIMI I NJË ANGAZHIMI IDE DHE AKTIVITETE TË NDRYSHME
SI MUND TË ANGAZHOHEN PUNËDHËNËSIT NË ARSIM?Dhe çfarë nënkuptojmë ne në fakt me "angazhimin e punëdhënësve"? Ekzistojnë shumë përparësi për mësuesit dhe shkollat nëse ata bëjnë përpjekje që të bashkëpunojnë me punëdhënësit në dobi të nxënësve të tyre. Pranohet se të gjitha shkollat, pavarësisht se ku ndodhen, luftojnë me ato që duken si trysni në rritje mbi burimet që kanë. Do të ishte naive që të hartohej një udhëzues si ky që nuk do të merrte në konsideratë trysnitë që kanë tashmë mësuesit e shkollave profesionale dhe sistemi arsimor profesional në tërësi. Prandaj, idetë e propozuara në këtë udhëzues paraqesin një sërë mënyrash të ndryshme veprimi disa prej të cilave do të jenë më të përshtatshme se të tjerat. Disa prej këtyre ideve mund t'i keni vënë tashmë në zbatim ose të paktën po i merrni në konsideratë.
Por, e përgjithshmja e të gjitha atyre është në fakt parimi i afrimit të punëdhënësve me sektorin e arsimit profesional, ndarja e ideve dhe ndërtimi i lidhjeve që do të ndihmojnë që nxënësit të kenë arsimim sa më të mirë që është e mundur i cili do t'i përgatisë për karriera të vlefshme dhe që i plotësojnë ata personalisht.
Për ta bërë më të qartë, aktivitetet e propozuara të angazhimit të punëdhënësit mund të ndahen në dy grupe kryesore:
1. ndihma me mësimdhënien dhe me angazhimin e nxënësve – aktivitete që kanë ndikim direkt te nxënësi
2. planifikimi i programit mësimor – puna në një nivel strategjik për të ndikuar në hartimin e programit mësimor.
Ne do të fillojmë duke paraqitur një pasqyrë të asaj se si mund të duken disa prej këtyre aktiviteteve dhe formën që mund të marrin ato.
NDIHMA ME MËSIMDHËNIEN DHE ME ANGAZHIMIN E NXËNËSVESi mësues i arsimit profesional ju mund të mendoni rregullisht se si t’i bëni orët mësimore edhe më të përshtatshme, të reja, të freskëta dhe më përfshirëse për nxënësit tuaj. Nuk ka dyshim që interneti ka qenë një mjet shumë i dobishëm për të ju ndihmuar me informacione rreth punëdhënësve të ndryshëm në fushën profesionale në të cilën jeni të përfshirë. Mund ta përdorni internetin si një mjet për të gjetur fotografi,
18
shembuj dhe informacion që mund ta përdorni gjatë orëve mësimore. Kjo mund të jetë diçka e thjeshtë si përdorimi i imazheve dhe logove në prezantime në PowerPoint apo në printime për t’ua shpërndarë nxënësve, apo thjesht duke iu referuar produkteve dhe shërbimeve të reja që prodhojnë punëdhënës të njohur.
Por imagjinoni përfitimet e nxënësve nëse arrini t’i sillni në ambientin e punës, të shohin materialet e punës dhe proceset me të cilat punojnë apo llojet e klientëve që u shërbejnë.
Angazhimi me një punëdhënës mund t’ju ndihmojë ta realizoni këtë. Le të shohim tani disa shembuj aktivitetesh të thjeshta që mund të ju ndihmojnë t’u mësoni nxënësve përmbajtje aktuale.
Tri tabelat e mëposhtme paraqesin një sërë aktivitetesh për angazhimin e punëdhënësve të cilat fokusohen në aspekte të ndryshme të mbështetjes së nxënësve. Kjo mund të përfshijë seminare dhe punë laboratorike mbështetëse që formojnë pjesë zyrtare të programit mësimor. Poashtu, paraqiten edhe forma më fleksibile, siç janë vizitat te kompanitë, mundësi për t’u qëndruar pranë gjatë punës punonjësve kompetentë, etj.
19
Tab
ela
1
Akt
ivite
tet
e an
gaz
him
it të
pun
ëdhë
nësv
e lid
hen
dir
ekt
me
mën
yrën
e r
ealiz
imit
të t
rajn
imit/
lënd
ës:
Akt
ivite
tet
më
të t
hjes
hta
janë
ato
që
i nd
ihm
ojn
ë m
ësue
sit
të s
igur
ohe
n se
ajo
që
ata
mës
ojn
ë ës
htë
aktu
ale
dhe
ilu
stro
het
me
shem
buj
inte
resa
ntë
dhe
akt
ualë
. Akt
ivite
tet
e re
nditu
ra n
ë kë
të t
abel
ë ja
në s
hum
ë të
thj
esht
a d
he m
und
të
org
aniz
ohe
n d
irek
t m
es n
jë m
ësue
si d
he n
jë p
unëd
hënë
si.
Akt
ivite
tiSi
për
fito
n sh
kolla
Si p
ërfit
on
pun
ëdhë
nësi
Si p
ërfit
on
nxën
ësi
Pu
nëd
hën
ësi s
igu
ron
mat
eria
let/
bu
rim
et
Pun
ëdhë
nësi
loka
l sig
uro
n d
isa
bur
ime
fizik
e o
se m
ater
iale
që
mun
d
të p
ërd
ore
n p
ër t
’i b
ërë
aktiv
itete
t m
ësim
ore
më
të p
ërsh
tats
hme
dhe
më
aktu
ale.
Kjo
mun
d t
ë p
ërfs
hijë
vid
eo, m
ater
iale
p
rom
oci
ona
le, s
hem
buj
lënd
ësh
të p
ara,
p
ajis
je s
htes
ë q
ë m
und
të
për
do
ren,
etj.
Në
dis
a ra
ste,
pun
ëdhë
nësi
t e
mëd
henj
m
und
të
jenë
në
gje
ndje
të
sig
uro
jnë
mat
eria
le c
ilëso
re r
reth
kar
rier
ës q
ë nd
ihm
ojn
ë në
ilus
trim
in e
rru
gës
e
karr
ierë
s në
biz
nesi
n/o
rgan
izat
ën e
tyr
e.
Zgje
ron
sfer
ën e
mat
eria
leve
dhe
p
ajis
jeve
që
mun
d t
ë p
ërd
orë
shk
olla
. Si
gur
on
që
ajo
që
mës
uesi
t p
ërd
ori
n ës
htë
e p
ërsh
tats
hme
dhe
akt
uale
.
E th
ënë
thje
shtë
, ësh
të n
jë m
ënyr
ë m
e ko
sto
të
ulët
ko
hore
për
të
ndih
mua
r nj
ë sh
kollë
pro
fesi
ona
le q
ë të
jetë
më
efika
se n
ë at
ë q
ë m
ëso
n.
E b
ën m
ësim
in m
ë të
për
shta
tshë
m
nëse
arr
ijnë
të p
uno
jnë
me
mat
eria
le
dhe
paj
isje
akt
uale
.
Viz
itë
me
klas
ën –
një
dit
ë
Ud
hëtim
i o
rgan
izua
r ng
a m
ësue
sit
e ar
sim
it p
rofe
sio
nal p
ër t
ë vi
zitu
ar
amb
ient
in e
pun
ës n
ë nj
ë d
itë t
ë ve
tme.
U
dhë
timi m
und
të
zgja
së n
jë d
eri n
ë d
y o
rë, o
se d
eri n
ë nj
ë d
itë t
ë të
rë n
ë va
rësi
të
kohë
s në
dis
poz
icio
n.
E b
ën lë
ndën
pro
fesi
ona
le m
ë p
ërfs
hirë
se. M
und
të
ndih
mo
jë p
ër t
ë th
eksu
ar p
ërsh
tats
hmër
inë
e p
rog
ram
it m
ësim
or.
Mës
uesi
mun
d t
'i re
fero
het
asaj
që
ësht
ë p
arë
gja
të u
dhë
timit
ndo
një
ditë
tje
tër
kur
ilust
rohe
n p
ika
të
cakt
uara
.
Pun
ëdhë
nësi
mun
d t
ë an
gaz
hohe
t m
e nj
ë nu
mër
të
mad
h in
div
idës
h nj
ëko
hësi
sht.
Rel
ativ
isht
e t
hjes
htë
për
t'u
org
aniz
uar
nga
pun
ëdhë
nësi
. Mun
d
t'i fr
ymëz
ojë
nxë
nësi
t.
U o
fro
n nx
ënës
ve n
jë s
kena
r q
ë e
bën
m
ësim
in m
ë të
për
shta
tshë
m.
Nxë
nësi
t m
und
të
frym
ëzo
hen
duk
e p
arë
njer
ëzit
në a
mb
ient
in e
pun
ës.
Nd
ihm
on
të il
ustr
ojë
nat
yrën
e k
arri
erës
q
ë m
und
të
dua
n të
nis
in.
20
Akt
ivite
tiSi
për
fito
n sh
kolla
Si p
ërfit
on
pun
ëdhë
nësi
Si p
ërfit
on
nxën
ësi
Pre
zant
imi i
pun
ëdhë
nësi
t
Përf
aqës
ues
nga
një
pun
ëdhë
nës
loka
l ia
pre
zant
on
klas
ës s
ë nx
ënës
ve n
ë sh
kollë
.
Pre
zant
imi m
und
të
foku
sohe
t në
një
te
më
spec
ifike
dhe
tek
nike
, ose
mun
d
të fo
kuso
het
në s
hpje
gim
in e
asa
j që
pre
sin
pun
ëdhë
nësi
t të
sho
hin
në n
jë
CV,
rru
gët
tip
ike
të k
arri
erës
, si d
he
stud
ime
rast
esh
të r
rug
ëve
ind
ivid
uale
të
kar
rier
ës
Nd
ihm
on
ta b
ëjë
lënd
ën p
rofe
sio
nale
m
ë in
tere
sant
e d
uke
pas
ur n
jë z
ë d
he
kënd
vësh
trim
tje
tër
gja
të p
reza
ntim
it.
Sjel
l në
shko
llë p
rakt
ikat
akt
uale
dhe
at
o m
ë të
mir
a në
lid
hje
me
lënd
ën
pro
fesi
ona
le.
Pre
zant
imi m
und
të
film
ohe
t d
he
të p
ërd
ore
t së
rish
ose
mad
je e
dhe
t’u
shp
ërnd
ahet
shk
olla
ve t
ë tje
ra
që
ofr
ojn
ë p
ërm
baj
tje t
ë nj
ëjtë
p
rofe
sio
nale
.
Dër
gim
i i n
jë p
jesë
tari
të
stafi
t në
sh
kollë
ng
a p
unëd
hënë
si p
ër t
ë p
ërfa
qës
uar
shko
llën
ësht
ë nj
ë m
jet
i do
bis
hëm
për
zhv
illim
in e
kar
rier
ës.
Pun
ëdhë
nësi
mun
d t
ë nd
ihm
ojë
që
nxën
ësit
të k
upto
jnë
vërt
etë
atë
që
pri
tet
nga
pun
onj
ësit
e ri
nj/p
uno
njës
it në
n tr
ajni
m, n
ivel
et e
rro
gav
e, e
tj.
Një
mën
yrë
e th
jesh
të d
he m
e ko
sto
efi
kase
për
të
ndih
mua
r nj
ë sh
kollë
lo
kale
.
Nxë
nësi
fito
n nj
ohu
ri n
ga
per
sona
t q
ë e
bëj
në k
ëtë
pun
ë në
bo
tën
real
e.
Mun
d t
ë nd
ihm
ojë
nxë
nësi
t q
ë të
ku
pto
jnë
se ç
farë
pri
tet
pre
j tyr
e ku
r p
ërp
iqen
të
hyjn
ë në
am
bie
ntin
e
pun
ës. K
jo m
und
të
jetë
në
lidhj
e m
e ku
alifi
kim
et q
ë ka
në n
evo
jë, m
ënyr
ës s
e si
të
par
aqite
n d
he m
und
ësiv
e q
ë ha
pen
p
ër t
a.
Për
voja
ind
ivid
ual
e e
pu
nës
Përv
eç k
om
po
nent
ëve
të d
etyr
uesh
me
të p
ërvo
jës
së p
unës
, mës
uesi
t m
und
të
për
fito
jnë
nga
mun
dës
itë p
ër p
ërvo
jë
pun
e nj
ë d
itë n
ë ja
vë.
Përv
oja
në
pun
ë d
o t
ë o
fro
hej n
ga
një
pun
ëdhë
nës
loka
l.
Kjo
mun
d t
ë nd
ihm
ont
e nx
ënës
it q
ë ka
në v
ësht
irës
i me
foku
sim
in n
ë ni
vele
t e
lart
a të
akt
ivite
teve
në
klas
ë d
he m
und
të
për
fito
jnë
nga
pra
nia
në n
jë a
mb
ient
pun
e nj
ë he
rë n
ë ja
vë
ose
një
her
ë në
dy
javë
. Kjo
mun
d t
ë o
rgan
izo
hej m
e af
ate
të c
aktu
ara.
Përv
oja
në
pun
ë m
und
të
org
aniz
ohe
t në
një
pla
n af
atsh
kurt
ër o
se a
fatg
jatë
, d
uke
i ofr
uar
ind
ivid
it m
und
ësin
ë p
ër t
’u
qën
dru
ar p
ranë
gja
të p
unës
pun
onj
ësve
ko
mp
eten
të a
po
gru
pev
e të
pun
onj
ësve
q
ë m
und
të
dem
ons
tro
jnë
aftë
si t
ë ca
ktua
ra.
Kjo
mun
d t
a nd
ihm
ojë
një
shk
ollë
t’u
ad
reso
het
nevo
jave
të
veça
nta
mës
imo
re t
ë nx
ënës
ve t
ë ca
ktua
r q
ë m
und
t’u
duk
et e
vës
htir
ë të
për
fshi
hen
në v
olu
me
të m
ëdha
det
yras
h kl
ase
dhe
m
und
të
kenë
per
form
ancë
më
të m
irë
kur
pun
ojn
ë në
një
mje
dis
pun
e.
Pun
ëdhë
nësi
t m
und
të
luaj
në n
jë r
ol
të d
rejtp
ërd
rejtë
në
mb
ësht
etje
n e
ind
ivid
ëve
që
mun
d t
ë m
otiv
ohe
n m
ë sh
umë
për
të
mës
uar
në s
ituat
a të
jetë
s re
ale.
Gjit
hash
tu i
jep
pun
ëdhë
nësi
t ko
hë t
ë nj
ihet
me
një
nxën
ës t
ë ca
ktua
r g
jatë
një
per
iud
he m
ë të
gja
të k
oho
re.
Mun
d t
ë nd
ihm
ojë
në
mën
yrë
të
kons
ider
uesh
me
me
nxën
ësit
që
kanë
vë
shtir
ësi m
e ak
tivite
tet
në k
lasë
dhe
at
a q
ë ja
në m
ë të
foku
suar
që
të h
yjnë
në
pun
ë.
Përv
oja
e p
unës
ësh
të g
jitha
shtu
një
m
ënyr
ë e
shkë
lqye
r q
ë të
rin
jtë t
ë ku
pto
jnë
se ç
farë
kër
kohe
t p
rej t
yre
në a
mb
ient
in e
pun
ës d
he k
ësht
u i
ndih
mo
n të
zhv
illo
jnë
aftë
si t
ë re
ja q
ë rr
isin
aft
ësin
ë e
tyre
ko
nkur
rues
e në
tr
egun
e p
unës
.
21
Tab
ela
2
Akt
ivite
tet
që
kërk
ojn
ë kr
ijim
in e
mar
rëd
hëni
eve
më
kom
ple
kse
të p
unës
:
Akt
ivite
tet
e re
nditu
ra n
ë Ta
bel
ën 2
kër
kojn
ë p
lani
fikim
dhe
org
aniz
im m
ë të
kuj
des
shëm
. Ato
kër
kojn
ë m
ësue
s o
se
ndo
shta
më
shum
ë g
rup
e m
ësue
sish
, që
të p
uno
jnë
së b
ashk
u p
ër t
ë kr
ijuar
një
akt
ivite
t m
ë af
atg
jatë
. Kët
o a
ktiv
itete
m
und
të
kërk
ojn
ë d
isku
time
të v
azhd
uesh
me
me
pun
ëdhë
nës
ose
gru
pe
pun
ëdhë
nësi
sh.
Akt
ivite
tiSi
për
fito
n sh
kolla
Si p
ërfit
on
pun
ëdhë
nësi
Si p
ërfit
on
nxën
ësi
Even
imen
tet
e ka
rrie
rës
Çd
o v
it, p
unëd
hënë
sit
kërk
ojn
ë të
p
rom
ovo
jnë
biz
nesi
n e
tyre
te
të r
injtë
në
mën
yrë
që
të m
und
të
tërh
eqin
ta
lent
et m
ë të
mir
a të
ard
hshm
e.
Duk
e o
rgan
izua
r d
itën
e ka
rrie
rës,
ku
pun
ëdhë
nësi
t lo
kalë
dhe
ko
mb
ëtar
ë ft
ohe
n të
pro
mov
ojn
ë ve
ten
e ty
re t
e g
rup
et e
nxë
nësv
e, p
unëd
hënë
sit
fito
jnë
nga
pro
mov
imi i
vet
es t
e nx
ënës
it,
po
r ed
he n
ga
rritj
a e
pun
ësim
eve
nga
ana
e sh
kollë
s/sh
kolla
ve. N
ë d
isa
rate
, eve
nim
ente
t e
karr
ierë
s m
und
të
org
aniz
ohe
n ng
a nj
ë b
ashk
im s
hko
llash
p
ër t
a b
ërë
even
imen
tin m
jaft
të
mad
h d
he t
ë vl
efsh
ëm p
ër t
ë g
jitha
pal
ët.
Even
imen
tet
e ka
rrie
rës
për
bëj
në n
jë
mën
yrë
shum
ë të
mir
ë p
ër t
’i ek
spoz
uar
nxën
ësit
ndaj
një
sfe
re t
ë g
jerë
p
unëd
hënë
sish
dhe
janë
një
mje
t d
irek
t p
ër t
’i nd
ihm
uar
ata
të k
upto
jnë
gam
ën
e m
und
ësiv
e të
kar
rier
ës q
ë m
und
të
jenë
të
hap
ura
për
ta.
Even
imen
tet
e ka
rrie
rës
i nd
ihm
ojn
ë g
jitha
shtu
shk
olla
t të
shi
hen
si n
jë
kom
po
nent
pro
aktiv
i ek
ono
mis
ë lo
kale
.
Duk
e m
arrë
pje
së n
ë nj
ë ev
enim
ent
ose
në
një
seri
eve
nim
ente
sh k
arri
ere,
p
unëd
hënë
sit
mun
d t
ë p
rom
ovo
jnë
biz
nese
t e
tyre
si n
jë “
pun
ëdhë
nës
i zg
jed
hur”
për
nxë
nësi
t q
ë p
ërfu
ndo
jnë
stud
imet
dhe
kër
kojn
ë të
pun
ëso
hen.
Nxë
nësv
e u
jep
et n
jë m
und
ësi t
ë ta
kojn
ë d
he t
ë fr
ymëz
ohe
n ng
a nj
ë nu
mër
i m
adh
pun
ëdhë
nësi
sh
po
tenc
ialë
.
22
Akt
ivite
tiSi
për
fito
n sh
kolla
Si p
ërfit
on
pun
ëdhë
nësi
Si p
ërfit
on
nxën
ësi
Akt
ivit
ete
në
klas
ë, g
jatë
dis
a d
itëv
e
Duk
e p
unua
r m
e nj
ë m
ësue
s të
ars
imit
pro
fesi
ona
l, p
unëd
hënë
si m
und
të
hart
ojë
një
akt
ivite
t q
ë m
und
të
zhvi
llohe
t g
jatë
një
per
iud
he k
ohe
në
mje
dis
in e
pun
ës. K
jo m
und
të
për
fshi
jë
mar
rjen
e n
jë g
rup
i nxë
nësi
sh p
ër t
ë p
unua
r në
një
mje
dis
pun
e, p
unën
me
pun
onj
ësit
në a
mb
ient
e zy
re, n
dih
ma
e nx
ënës
ve p
ër t
ë p
reza
ntua
r p
ër
pun
ëdhë
nësi
n nj
ë p
rod
ukt
të r
i te
klie
ntët
.
U o
fro
n m
ësue
sve
të a
rsim
it p
rofe
sio
nal
një
mën
yrë
më
të m
irë
për
t’u
dhë
në
nxën
ësve
një
për
vojë
mës
imo
re c
ilëso
re
që
ësht
ë e
për
shta
tshm
e d
he r
eale
.
Pun
ëdhë
nësi
arr
in t
ë ku
pto
jë m
ë sh
umë
rret
h sh
kollë
s d
he n
xënë
sve.
Mun
d t
’i nd
ihm
ojë
të
kup
tojn
ë në
mën
yrë
më
real
e fu
shën
e t
yre
të p
unës
. Mun
d t
ë nd
ihm
ojë
me
mo
tivim
in e
pun
onj
ësve
q
ë u
pël
qen
të
pun
ojn
ë m
e të
rin
jtë.
Nd
ihm
on
që
pun
ëdhë
nësi
të
shih
et
në n
jë a
spek
t p
oziti
v ng
a p
uno
njës
it e
ard
hshë
m p
ote
ncia
lë.
Nxë
nësi
mun
d t
ë an
gaz
hohe
t në
një
ak
tivite
t në
një
mje
dis
rea
l pun
e d
he
mun
d t
ë fit
ojë
jo v
etëm
njo
huri
në
lidhj
e m
e p
unën
, po
r ed
he a
ftës
i pra
ktik
e.
Nd
ihm
on
nxën
ësin
që
të fi
tojë
ve
tëb
esim
dhe
aft
ësi n
dër
per
sona
le
duk
e p
unua
r m
e p
erso
na t
ë nd
rysh
ëm
jash
të k
lasë
s.
Pro
jekt
i në
klas
ë
Pun
ëdhë
nësi
bas
hkëp
uno
n m
e m
ësue
sin
e ar
sim
it p
rofe
sio
nal p
ër t
ë ca
ktua
r nj
ë d
etyr
ë o
se n
jë s
eri d
etyr
ash
që
refle
kto
jnë
sfid
at d
he a
ktiv
itete
t e
zako
nshm
e në
një
am
bie
nt p
une.
K
jo m
und
të
për
fshi
jë z
hvill
imin
e n
jë
pla
n-p
roje
kti,
zhvi
llim
in e
një
fush
ate
mar
ketin
gu,
etj.
Për
të
funk
sio
nuar
sa
më
mir
ë, p
roje
kti k
a ne
vojë
të
refle
kto
jë
sfid
at r
eale
me
të c
ilat
për
bal
let
pun
ëdhë
nësi
. Pun
ëdhë
nësi
duh
et t
ë an
gaz
hohe
t m
e vl
erës
imin
e p
unës
së
nxën
ësve
. Nxë
nësi
t ft
ohe
n g
jitha
shtu
të
par
aqes
in r
ezul
tate
t e
pro
jekt
it të
tyr
e p
ara
një
pan
eli p
unëd
hënë
sish
.
Mës
uesi
i ar
sim
it p
rofe
sio
nal,
në
bas
hkëp
unim
me
pun
ëdhë
nësi
n, m
und
të
zhv
illo
jë a
ktiv
itete
mës
imo
re d
he
vler
ësue
se q
ë lid
hin
dhe
refl
ekto
jnë
një
num
ër k
om
po
nent
ësh
të n
dry
shëm
të
pro
gra
mit
mës
imo
r p
rofe
sio
nal.
Kjo
mun
d t
ë nd
ihm
ojë
me
mo
tivim
in
e nx
ënës
ve d
he m
e rr
itjen
e n
ivel
it të
ar
ritje
ve t
ë ty
re.
Pun
ëdhë
nësi
t m
und
të
ndih
mo
jnë
që
të z
hvill
ojn
ë d
etyr
a q
ë m
und
të
sjel
lin
ide
të r
eja.
Kjo
e n
dih
mo
n g
jitha
shtu
p
unëd
hënë
sin
që
të n
dër
tojë
një
m
arrë
dhë
nie
afat
gja
të m
e sh
kollë
n.
Përf
shir
ja n
ë ak
tivite
t, p
jesë
tarë
ve t
ë st
afit
mun
d t
’u d
uket
mo
tivue
se d
he e
d
ob
ishm
e p
ër z
hvill
imin
e t
yre
per
sona
l.
Nxë
nësi
t m
und
të
pun
ojn
ë në
nj
ë ak
tivite
t m
ësim
or
që
ësht
ë i
për
shta
tshë
m d
he m
ë in
tere
sant
se
sa
pun
a në
ske
nare
teo
rike
.
23
Tab
ela
3
Akt
ivite
tet
që
sho
qër
ojn
ë p
lani
fikim
in d
he p
ërg
atitj
en e
mës
imd
hëni
es
Kët
o a
ktiv
itete
foku
sohe
n në
zhv
illim
in e
mës
uesi
t. A
to z
hvill
ohe
n në
am
bie
ntet
e p
unës
në
mën
yrë
që
edhe
mës
uesi
t të
p
ërfit
ojn
ë sh
umë
nga
fres
kim
i i n
johu
rive
të
tyre
në
lidhj
e m
e p
ërm
baj
tjen
pro
fesi
ona
le d
he lë
ndën
. Tab
ela
për
shkr
uan
edhe
akt
ivite
te, f
oku
si i
të c
ilave
mun
d t
ë je
të a
plik
imi n
ë sh
umë
sekt
orë
, pra
të
foku
sohe
n në
aft
ësitë
e p
ërg
jiths
hme
konk
urru
ese
në t
reg
un e
pun
ës t
ë ci
lat
mun
d t
ë ap
liko
hen
në t
ë g
jitha
ind
ustr
itë, d
he jo
të
foku
sohe
n ve
tëm
në
lënd
ë të
ca
ktua
ra p
rofe
sio
nale
.
Akt
ivite
tiSi
për
fito
n sh
kolla
Si p
ërfit
on
pun
ëdhë
nësi
Si p
ërfit
on
nxën
ësi
Taki
mi i
dre
jtp
ërd
rejt
ë m
e n
jë
pu
nëd
hën
ës lo
kal
Mës
uesi
pro
fesi
ona
l cak
ton
një
taki
m m
e nj
ë p
unëd
hënë
s lo
kal/
të
për
shta
tshë
m p
ër in
dus
trin
ë m
e të
cilë
n lid
het
pro
gra
mi i
tyr
e p
rofe
sio
nal.
Nd
ihm
on
mës
uesi
n të
zb
ulo
jë p
rakt
ikat
ak
tual
e/në
zhv
illim
të
pun
ës. N
dih
mo
n të
the
kso
jë a
ftës
itë d
he n
johu
ritë
sp
ecifi
ke q
ë kë
rko
n d
he v
lerë
son
sekt
ori
i ty
re i
ind
ustr
isë.
Pun
ëdhë
nësi
t i j
epet
një
mun
dës
i që
të
ndih
mo
jë n
jë s
hko
llë lo
kale
. Nd
ihm
on
që
pun
onj
ësit
e ar
dhs
hëm
po
tenc
ialë
të
ken
ë nj
ë p
asq
yrë
të s
aktë
të
biz
nesi
t d
he a
ktiv
itete
ve t
ë ty
re.
Nxë
nësi
t p
ërfit
ojn
ë ng
a sh
timi i
nj
ohu
rive
të
mës
uesi
t. Pë
rfitim
e ng
a in
form
acio
ni i
për
ditë
suar
.
Zhvi
llim
i i s
tafi
t p
edag
og
jik
Bas
hkëp
unim
i me
pun
ëdhë
nësi
t sj
ell
për
fitim
e jo
vet
ëm n
ë at
o q
ë m
ëso
jnë
nxën
ësit,
po
r m
und
të
ndih
mo
jë
gjit
hash
tu m
e zh
villi
min
e s
tafit
p
edag
og
jik. P
ër m
ësue
sit
e ar
sim
it p
rofe
sio
nal n
jë p
eriu
dhë
për
voje
pun
e së
rish
në
amb
ient
in e
pun
ës, m
und
të
ndih
mo
jë q
ë at
a të
për
ditë
sohe
n m
e p
rakt
ikat
akt
uale
të
pun
ës.
Përv
oja
e p
unës
për
sta
fin p
edag
og
jik
mun
d t
ë nd
ihm
ojë
në
forc
imin
e
rep
utac
ioni
t të
shk
olla
ve m
e p
unëd
hënë
sit
loka
lë.
Pra
ktik
at e
për
vojë
s së
pun
ës p
ër
mës
uesi
t e
arsi
mit
pro
fesi
ona
l mun
d
të v
epro
jnë
si n
jë m
jet
shum
ë i m
irë
mo
tivue
s se
pse
mës
uesi
t p
ërd
itëso
hen
dhe
kan
ë m
und
ësin
ë të
zhv
illo
jnë
lidhj
e p
oziti
ve p
une
me
pun
ëdhë
nësi
t lo
kalë
. Pra
ktik
at e
për
vojë
s së
pun
ës
mun
d t
a st
imul
ojn
ë g
jitha
shtu
mës
uesi
n q
ë të
ko
nsid
ero
jë s
kena
rë t
ë ri
nj p
ër
të m
ësua
r si
mje
te d
he a
ktiv
itete
m
ësim
ore
.
Në
për
gjit
hësi
, pra
ktik
at e
për
vojë
s së
pun
ës s
hërb
ejnë
si a
ktiv
itete
të
shkë
lqye
ra p
ër z
hvill
imin
pro
fesi
ona
l.
Duk
e o
frua
r d
he d
uke
mb
ësht
etur
p
rakt
ikat
e p
ërvo
jës
së p
unës
p
ër m
ësue
sit
loka
lë p
rofe
sio
nalë
, p
unëd
hënë
sit
mun
d t
ë ke
në n
jë n
dik
im
të d
rejtp
ërd
rejtë
në
cilë
sinë
e m
ësim
it p
rofe
sio
nal q
ë o
fro
het
bre
nda
shko
llave
.
Meg
jithë
se n
xënë
sit
nuk
i për
jeto
jnë
dir
ekt
pra
ktik
at e
për
vojë
s së
pun
ës,
ata
për
fito
jnë
nga
shtim
i i n
johu
rive
d
he a
ftës
ive
që
fito
jnë
mës
uesi
t e
tyre
. K
jo b
ëhet
duk
e si
gur
uar
që
aktiv
itete
t e
pun
ës t
ë re
flekt
ojn
ë p
rakt
ikat
më
të
mir
a ak
tual
e d
he p
ërm
es m
ësue
sve
që
u re
fero
hen
për
voja
ve t
ë ty
re t
ë re
ja p
ër
të il
ustr
uar
pik
at k
yçe.
24
Akt
ivite
tiSi
për
fito
n sh
kolla
Si p
ërfit
on
pun
ëdhë
nësi
Si p
ërfit
on
nxën
ësi
Mb
ësh
tetj
a m
e au
die
nca
/fu
shat
a sp
ecifi
ke
Në
dis
a ra
ste,
akt
ivite
tet
e an
gaz
him
it të
pun
ëdhë
nësv
e m
und
të
foku
sohe
n në
çës
htje
sp
ecifi
ke q
ë ja
në n
ë in
tere
s të
pun
ëdhë
nësv
e, s
hko
llës
dhe
sho
qër
isë
në t
ërës
i. K
jo m
und
të
për
fshi
jë ç
ësht
je t
ë til
la s
i pun
ësim
i i
më
shum
ë p
uno
njës
eve
fem
ra, t
rajti
mi
i pro
ble
mev
e të
shk
rim
it e
lexi
mit
dhe
të
mat
emat
ikës
, ink
uraj
imi i
zhv
illim
it të
lënd
ëve
të s
hken
cës
dhe
/ose
te
kno
log
jisë.
Në
këto
ras
te, a
ktiv
itete
t m
und
të
org
aniz
ohe
n p
ër n
jë n
umër
lë
ndës
h të
nd
rysh
me
pro
fesi
ona
le
dhe
jop
rofe
sio
nale
dhe
sek
torë
sh t
ë nd
rysh
ëm t
ë p
unës
, duk
e p
ërfs
hirë
si
sekt
ori
n p
riva
t as
htu
edhe
atë
pub
lik.
Akt
ivite
tet
e an
gaz
him
it të
p
unëd
hënë
sve
që
targ
eto
jnë
çësh
tje
spec
ifike
të
mës
imd
hëni
es d
he
pun
ësim
it m
und
të
ndih
mo
jnë
në
ang
azhi
min
më
të m
adh
të n
xënë
sve
që
mun
d t
ë je
në lë
në a
nash
më
par
ë o
se
që
nuk
janë
të
mir
ë në
mës
ime.
Pun
ëdhë
nës
ind
ivid
ë o
se s
ekto
rë
të in
dus
tris
ë m
und
t’i
shfr
ytëz
ojn
ë p
artn
erite
tet
me
shko
llat
pro
fesi
ona
le
për
t’i
adre
suar
pro
ble
met
kyç
e q
ë m
und
të
ndik
ojn
ë në
aft
ësitë
e t
yre
prë
të
traj
tuar
mun
ges
a të
cak
tuar
a af
tësi
sh.
Ang
azhi
mi i
pun
ëdhë
nësv
e p
ër
të n
dih
mua
r m
e p
rog
ram
et q
ë u
adre
sohe
n çë
shtje
ve t
ë til
la s
i man
gës
i në
aft
ësitë
në
shkr
im e
lexi
m d
he n
ë at
o m
atem
atik
ore
mun
d t
’i nd
ihm
ojë
ata
të
zhv
illo
jnë
një
për
shty
pje
poz
itive
të
biz
nesi
t m
e p
unëd
hënë
sit
e ar
dhs
hëm
p
ote
ncia
l.
Pro
gra
met
kri
jues
e të
ang
azhi
mit
të
pun
ëdhë
nësv
e q
ë ta
rget
ojn
ë çë
shtje
d
he g
rup
e sp
ecifi
ke n
xënë
sish
mun
d t
ë nd
ihm
ojn
ë në
zg
jeri
min
e m
end
ësis
ë së
nx
ënës
ve d
he i
ndih
mo
n at
a të
kup
tojn
ë m
und
ësi p
unës
imi q
ë at
a nd
osh
ta n
uk i
kish
in k
ons
ider
uar
më
par
ë.
Të g
jitha
akt
ivite
tet
e an
gaz
him
it të
the
ksua
ra d
eri t
ani f
oku
sohe
n te
dhë
nia
e re
zulta
teve
sp
ecifi
ke n
ë m
ësim
dhë
nie
dhe
m
und
të
org
aniz
ohe
n ng
a nj
ë sh
kollë
pro
fesi
ona
le, d
uke
u fo
kusu
ar n
ë ne
voja
t e
ind
ivid
ëve
dhe
gru
pev
e të
nxë
nësv
e.
Kjo
mun
d t
ë b
ëhet
si n
jë e
vet
me
ose
pje
së e
një
pro
gra
mi m
ë të
gje
rë. T
ekst
i ka
thek
suar
pik
at s
e ku
ang
azhi
mi i
p
unëd
hënë
sve
mun
d t
ë ke
të n
jë n
dik
im d
irek
t d
he p
oziti
v në
mën
yrën
se
si n
jë p
unëd
hënë
s in
div
id m
und
të
për
fito
jë
duk
e nd
ihm
uar
me
tërh
eqje
n e
kand
idat
ëve
cilë
sorë
në
të a
rdhm
en. M
egjit
hatë
, nës
e kj
o p
ërp
jekj
e sh
umëz
ohe
t në
të
gjit
hë in
dus
trin
ë, e
dhe
nd
ikim
i ësh
të i
shum
ëfish
të.
Shem
bul
li ng
a Sh
kolla
Tek
nike
në
Uzi
ce t
reg
on
se s
i pun
ëdhë
nësi
t d
he s
hko
llat
mun
d t
ë b
ashk
ëpun
ojn
ë p
ër t
ë kr
ijuar
nj
ë p
rog
ram
mës
imo
r d
he p
ër t
a im
ple
men
tuar
atë
së
bas
hku.
25
Shembulli 3:
Shkolla Teknike, Uzice
Projekti nisi kur shtatë kompani lokale që prodhojnë mobilje cilësore, identifikuan sfida të ardhshme të mëdha për shkak të mungesës së punëtorëve të kualifikuar që mund të prodhonin artikuj sipas standardeve të kërkuara.
Duke bashkëpunuar me shkollën, u zhvillua një program i ri mësimor trevjeçar. Kjo përfshinte zhvillimin e një profili të ri arsimor të quajtur “punonjësi i mobiljerisë” që do të krijonte aftësi për prodhim mobiljesh të lidhura me zdrukthëtarinë, prodhimin e tapicerive dhe aplikimin e finiturave dhe llakut në mobilje.
Për të ndihmuar me implementimin e programit të ri, përfaqësuesit nga kompanitë takohen me nxënësit që do të regjistrohen në fillim të vitit të parë të arsimit profesional. Nxënësit e ardhshëm të interesuar në këtë kurs kanë gjithashtu mundësinë të kalojnë dy ditë në javë në ambientin e punës për të kuptuar më shumë se si është të punosh në këtë ambient.
Gjatë vitit të dytë dhe të tretë të programit profesional, kompanitë ndihmojnë duke u dhënë trajnim profesional trajnuesve ekzistues. Kjo mund të bëhet deri në tre ditë në javë.
Një ekip ekspertësh nga kompanitë së bashku me mësuesit e arsimit profesional dhe ekspertë të tjerë të njohur në këtë fushë të specializuar, hartuan programin mësimor drejtuan rezultatet e mësimdhënies së integruar që përcaktonin qartësisht njohuritë specialiste, aftësitë e rëndësishme, qëndrimet, (kompetencat në punë) që kërkohen nga tregu i punës dhe institucionet e arsimit të lartë.
Pas përfundimit, nxënësit e suksesshëm mund t’i vazhdojnë studimet dhe zhvillimin e tyre profesional përmes bursave brenda kompanive pjesëmarrëse.
Falë suksesit të programit të prodhimit të mobiljeve, shkolla tani planifikon të zhvillojë një lloj të ngjashëm skeme për punëdhënësit në sektorin e metalurgjisë dhe inxhinierisë mekanike.
27
ZHVILLIMI I NJË ANGAZHIMI PUNA NË NIVEL STRATEGJIK
Tashmë kemi parë se praktikat e punës, metodat e prodhimit, etj. po lëvizin me një hap të shpejtë. Ndikimi i kësaj është se programi mësimor profesional dhe shkollat profesionale të ngarkuara me këtë mësimdhënie duhet të jenë gjithashtu në gjendje të ndryshojnë për të plotësuar kërkesat e punëdhënësve për të rinjtë që i bashkohen forcës punonjëse. Kjo paraqet sfidën që kanë planifikuesit dhe zhvilluesit e programit mësimor në mënyrën se si mund të përditësohet programi mësimor dhe të qëndrojnë në një hap me kërkesat e ambientit të punës.
Në këto raste, një rol të rëndësishëm luajnë strategjitë e angazhimit të punëdhënësve. Pranohet se mësuesit e arsimit profesional që punojnë në nivel lokal nuk mund të kenë nevojë të angazhohen me punëdhënësit lokalë për të ndihmuar në hartimin e një programi të ri mësimor në nivel kombëtar, por është e dobishme që të theksohen metodat që mund të përdoren sepse punëdhënësit me të cilët ata bashkëpunojnë mund të mendojnë që të kenë një rol aktiv në influencimin e programit të ri mësimor dhe kualifikimet që zhvillohen.
PLANIFIKIMI I PROGRAMIT MËSIMOR – PUNA NË NJË NIVEL STRATEGJIKNë çdo vend, për planifikimin dhe hartimin e programit mësimor që përdoret do të jenë përgjegjës një grup individësh. Kjo mund të jetë një organizatë e centralizuar, ndoshta pjesë e një ministrie apo organi tjetër shtetëror me përgjegjësinë për të menaxhuar programin mësimor profesional. Për individët dhe organizatat e përfshira në këto aktivitete, një nga pikat kyçe që duhen marrë në konsideratë është se cilët punëdhënës do të përfshihen, si do të angazhohen ata dhe si mund të ruhet përkushtimi i tyre për projektet e zhvillimit.
Si rezultat i ndryshimit të pasqyrës industriale, agjencitë ekonomike dhe të zhvillimit të aftësive, shkollat dhe mësuesit duhet të jenë në gjendje të gjejnë se cilat nevoja aktuale dhe të ardhshme për aftësi do të ekzistojnë në të ardhmen e afërt. Duke përcaktuar këtë njohuri, mund të zhvillohen programe trajnimi dhe kualifikime të cilat e përgatisin vërtet një individ për forcën punonjëse. Ç’është më e rëndësishme, kjo siguron që individët të jenë efikasë në ambientin e punës, ku ndikimi kryesor është se biznesi apo organizata performon në një standard më të lartë.
28
Shembulli 4:
Barnet and Southgate College, Londra Veriore, Angli
Barnet and Southgate College vepron si një shkollë lokale profesionale, që mbështet një gamë të gjerë lëndësh profesionale dhe sektorësh të industrisë nëpër Londrën Veriore. Një program bazë është puna e kolegjit për t’u ofruar trajnime të rinjve të moshave 16–18 vjeç, të cilët janë në kërkim të një mësimi të strukturuar brenda një mjedisi të punës.
Një punëdhënës lokal, Nationwide Computer Services, kishte punuar më parë me kolegjin për të ofruar praktika të përvojës së punës në një numër rastesh. Menaxheri lokal kishte dëshirë në veçanti që të eksploronte modelin e trajnimit, me kërkesat e shtuara të vlerësimit bazuar në punë, që do të sillnin përfitime si për biznesin e tij, ashtu dhe për personin në trajnim.
Menaxheri flet me entuziazëm për personin në trajnim dhe është i kënaqur me kontributin që ka dhënë ai: “Ai bëri përshtypje pozitive. Ne morëm një të ri të shkëlqyer dhe të fokusuar të interesuar rreth fushës së subjektit i cili fitoi një shumëllojshmëri aftësish”. Në fakt, personi në trajnim bëri aq shumë përparime brenda një kohe të shkurtër saqë u rekomandua menjëherë për një stazh pune të shkallës më të lartë.
Përveç përvojës prej 161 orësh pune që i ofroi personit në trajnim si “Teknik i ri”, kolegji e ndihmoi atë gjithashtu që të arrinte një sërë kualifikimesh duke përfshirë një kualifikim të shkurtër që njihte progresin e nxënësve në zhvillimin e konkurrencës në tregun e punës dhe të aftësive për zhvillim personal, dhe një tjetër që reflektonte progresin në punën me teknologjinë e informacionit.
Për menaxherin, procesi i emërimit ishte pa asnjë problem. “Kur zgjedh dikë që do të hyjë në mjedisin tënd të punës, është e rëndësishme që të merrni sa më shumë informata rreth atij personi që të jetë e mundur. Barnet and Southgate College i monitoroi dhe vlerësoi nga afër kandidatët e mundshëm për rolin. M’u dhanë udhëzime dhe mbështetje e mirë, mundësi për të intervistuar kandidatin si dhe për të marrë informata të dobishme rreth kualifikimeve të tij”.
29
KONSULTIMI/METODAT E ANGAZHIMIT TË PUNËDHËNËSVEPër t’u angazhuar me punëdhënësit, hartuesit e programit mësimor apo ata që janë përgjegjës për planifikimin e programeve mësimore mund të zgjedhin të përdorin një varg metodash të ndryshme angazhimi dhe konsultimi. Ata mund të zgjedhin të përdorin metoda individuale, megjithëse më efikas mund të jetë një kombinim metodash.
Grupet e punësGrupet e punës së punëdhënësve janë një mekanizëm për grumbullimin e informatave në lidhje me aftësitë, në mënyrë efikase. Mbledhja e një grupi punëdhënësish rreth një tryeze për të diskutuar çështje të aftësive specifike mund të krijojë një sasi të madhe informacioni që mund ta përdorni për të influencuar zhvillimin e kualifikimeve apo programeve mësimore. Punëdhënësit që marrin pjesë mund të jenë nga një industri specifike nëse diskutohen çështje aftësish që lidhen me sektorin ose nga një gamë sektorësh nëse është brengosëse ndonjë temë ndërsektoriale, pra që lidhet me aftësitë menaxhuese të eprorëve ose njohuri rreth financave.
Në disa vende të Ballkanit Perëndimor këto grupe pune mund të organizohen në mënyrë të centralizuar në formën e “Këshilleve Sektorial të Aftësive” ose “Komitetet e sektorëve”.
Grupet e punës (p.sh. “Këshillët Sektorial të Aftësive”) mund të formohen në bazë rajonale ose kombëtare, por në këto raste, duhet marrë në konsideratë distancat dhe koha e udhëtimit.
Anëtarësia e grupeve të punës duhet të përbëhet nga punëdhënës të ndryshëm brenda një sektori të caktuar të industrisë. Kjo përfshin përfaqësimin nga bizneset mikro deri te ato më të mëdha. Bizneset mikro dhe ato të vogla janë ato që mund të kenë sfidat më të mëdha në pjesëmarrjen në një grup pune për shkak të presioneve kohore dhe mungesës së mbulimit. Prandaj, çdo punë konsultimi duhet të përfshijë edhe metoda që u mundësojnë bizneseve mikro dhe të vogla të angazhohen plotësisht. Kjo mund të bëhet përmes pyetësorëve në internet, intervistave me telefon, etj.
Kritike për suksesin e konsultimeve bazuar në grupet e punës është që anëtarët që marrin pjesë të arrijnë ta përfaqësojnë vërtet organizatën e tyre dhe të kuptojnë çështjen që po diskutohet.
Natyrisht se mund të jetë e vështirë që punëdhënës individë të inkurajohen që të përkushtohen dhe të marrin pjesë në grupet e punës. Prandaj, për t’u dhënë atyre konfidencën se koha e shpenzuar prej tyre nuk do të jetë e kotë dhe se grupi i punës do të jetë i dobishëm për biznesin e tyre, është
30
e rëndësishme që t’u jepet një informacion i saktë në lidhje me atë që duan të arrijnë. Kjo mund të jetë në formën e një dokumenti informues ose axhende. Punëdhënësit mund të inkurajohen gjithashtu që të marrin pjesë nëse shohin përfitimet në krijimin e lidhjeve nëpër sektorë, duke pasur mundësinë që të takojnë kolegë nga biznese të tjera që bëjnë punë të ngjashme si ata dhe që përballen me të njëjtat sfida.
Në fushën e hotelerisë dhe turizmit, shumica e vendeve të Ballkanit Perëndimor kanë zhvilluar një shumëllojshmëri metodash bashkëpunimi mes shkollave profesionale, stafit pedagogjik për këtë fushë ekonomike dhe sektorit të biznesit dhe punëdhënësve individë. Një shembull janë shkollat profesionale nga Niksic dhe nga Tirana me aktivitete specifike të punëdhënësve në të cilat marrin pjesë nxënësit.
Shembulli 5:
Shkolla e Mesme e Ekonomisë dhe Hotelerisë, Niksic
Shkolla e Mesme e Ekonomisë dhe Hotelerisë në Niksic ka themeluar një organizatë të quajtur “Shoqata e Partneritetit Social”. Ky është një komitet i ngritur nga shkolla për të krijuar marrëdhënie më të ngushta pune me punëdhënësit dhe organizatat e tjera të komunitetit duke përfshirë qeverinë lokale, entet ekonomike brenda qytetit, Organizatën Turistike të Tivarit, Qendrën Rajonale të Shërbimit të Punësimit, Këshillin e Prindërve dhe institucione të tjera të interesuara me orientim profesional.
Misioni kryesor i shoqatës është të inkurajojë zhvillimin e një arsimi të orientuar nga tregu. Shkolla pret nga organizata partnere gatishmërinë për të artikuluar qartë nevojat e tyre dhe, përkatësisht, të angazhohen në krijimin e një politike regjistrimi dhe të ndryshimeve në pjesë të hapura të programit mësimor. Shoqata do të veprojë gjithashtu si një forum për të ndihmuar me promovimin e mundësive të karrierës për nxënësit.
31
Shembulli 6:
Shkolla e Hotelerisë dhe Turizmit, Tiranë
Shkolla e Hotelerisë dhe Turizmit në Tiranë aktualisht ka marrëdhënie me hotele dhe restorante kur bëhet fjalë për pajisjen me personel dhe për trajnime. Aktualisht ata trajnojnë stafin e sportelit, barit dhe restorantit të një hoteli dhe të një zinxhiri restorantesh. Nxënësit kanë implementuar dhe fituar njohuri gjatë kursit dhe kjo është raportuar nga punëdhënësi që e zgjeron trajnimin për aftësi dhe njohuri më të thella.
Grupe të përkohshme apo të përhershme?Nëse zhvillohet një program mësimor apo një kualifikim profesional i ri, ky mund të jetë një aktivitet projekti afatshkurtër me afat të caktuar. Në këtë situatë, grupit të punës mund t’i duhet të takohet vetëm periodikisht gjatë kohëzgjatjes së projektit. Megjithatë, mund të konsideroni përfitimet e krijimit të një grupi pune që mblidhet në mënyrë të përhershme, ndoshta që takohet çdo katër apo gjashtë muaj, një grup i përhershëm.
Grupet e përhershme mund të jenë të dobishme duke mbështetur zhvillimin e programit të ri mësimor/kualifikimeve ose duke vepruar si këshille konsultative për shkollat lokale. Në këto raste, grupet e përhershme mund të përdoren për të parë këndvështrimet punëdhënësve në një gamë të gjerë çështjesh. Kështu ndodh tashmë aty ku është prezantuar struktura e “Këshillëve të sektorit”.
32
Për hartimin e programit mësimor/kualifikimeve, grupet e përhershme mund të përdoren për të parë përshtatshmërinë e vazhdueshme të përmbajtjes së programit të ri mësimor, duke përdorur përfaqësuesit e punëdhënësve për të theksuar vendet se ku ndryshimet në industri kërkojnë që të bëhen ndryshime. Normalisht, roli i organizatave të llojit të “Këshillëve të Sektorëve” është:
të rishikojë listën e profesioneve që lidhen me sektorin e tyre
të rishikojë përshkrimet e punës për profesionet që janë ende të përshtatshme dhe për profesionet e reja
të identifikojë njohuritë dhe aftësitë e kërkuara për të kryer punën e theksuar brenda profileve profesionale
të zhvillojë profilet e kualifikimit dhe të zbulojë nëse ka programe përkatëse profesionale që i mbështesin ato.
Një shembull i mirë i punës së bashku me shkollat profesionale dhe punëdhënësit është shkolla e profesionale e dizajnit të tekstileve dhe lëkurës në Novi Pazar që tregon se ky bashkëpunim ka kapërcyer kornizat e realizimit të punës normale praktike dhe mund të sjellë përfitime reciproke.
Shembulli 7:
Shkolla e dizajnit të tekstileve dhe lëkurës, Novi Pazar
Për të arritur partneritet më të mirë me punëdhënësit, nxënësit nga Shkolla e dizajnit të tekstileve dhe lëkurës në Novi Pazar zhvillojnë trajnim praktik në kompanitë që kanë nënshkruar marrëveshje bashkëpunimi me Shkollën. Këto kompani ofrojnë ndihmë këshilluese për nxënësit (mësues-këshillues dhe punëdhënës-këshillues). Shkolla ka bërë ndryshime të caktuara në modelin e bashkëpunimit që ka me punëdhënësit, dhe e ka quajtur atë "Këshillimi në realizimin e trajnimit praktik". Qëllimi i këtij modeli është të zhvillojë kapacitetet dhe aftësitë profesionale të nxënësve që janë pjesë e profileve të tyre arsimore, si edhe t'i përgatisë ata për zhvillimin e tyre të ardhshëm profesional. Pas një periudhe dyvjeçare implementimi të këtij modeli, mund të arrihet në përfundimin se realizimi i trajnimit praktik është më se efikas. Esenca e këtij modeli është procesi në të cilin si mësuesi nga shkolla ashtu edhe punëdhënësi nga kompania monitorojnë zhvillimin e secilit nxënës, dhe përcaktojnë sipas kësaj fluksin e punës së nxënësit. Ky është një model i integruar që kombinon modelin tradicional "ballë për ballë" (individual) me "grupin".
"Rruga drejt një partneriteti të suksesshëm ishte shumë e vështirë në fillim, punëdhënësit na kritikonin për nivelin minimal të njohurive dhe aftësive që kishin nxënësit tanë krahasuar me nevojat e punëdhënësve. Nxënësit
33
dhe gjithashtu mësuesit, nuk i ishin përshtatur procesit të prodhimit të kompanive, prandaj gjatë trajnimit të tyre praktik pranë kompanive, nxënësit bënin vetëm punë vartëse dhe të pamjaftueshme. Me kalimin e kohës, ndërsa modernizoheshim si shkollë duke sjellë pajisje të reja dhe përmes trajnimit të ndryshëm profesional që merrnin mësuesit tanë (IT, këshillim, përdorim i makinerive moderne, etj.), qëndrimi i punëdhënësve ndryshoi, ngadalë por në mënyrë të qëndrueshme. Ata panë se ishim të interesuar që t'i bënim nxënësit tanë punëtorë të mirë dhe të zellshëm dhe pjesëtarë të dobishëm të komunitetit tonë".
Për të mbështetur dhënien e programit mësimor/kualifikimeve në shkollat profesionale, grupet e përhershme të përbëra nga punëdhënës që përfaqësojnë industrinë lokale mund të veprojnë si një urë e dobishme dhe pikë hyrjeje për të ndihmuar me organizimin e aktiviteteve të tjera të angazhimit të punëdhënësve.
Shembulli 8:
Në Angli, shumë shkolla të mesme kërkojnë përfaqësues të punëdhënësve që të marrin pjesë në bordin e tyre drejtues. Ky rol është pa pagesë dhe inkurajohet në mënyrë që shkollat të kenë një lidhje të vazhdueshme me industrinë lokale. Kjo lidhje ndihmon që shkolla të informohet rreth çështjeve dhe mundësive lokale dhe/ose kombëtare në të cilat mund të dëshirojë të angazhohet.
Rolet e drejtuesit/drejtorit joekzekutiv organizohen normalisht në periudha tri ose katërvjeçare ku përfaqësuesit të industrisë i kërkohet të marrë pjesë deri në katër mbledhje në shkollë gjatë vitit.
34
Metodat e konsultimit me punëdhënësin online/me letërSiç është përshkruar më lart, ndonjëherë të mbledhësh rreth një tryeze një grup përfaqësuesish nga industria që janë të zënë me punë mund të jetë sfiduese për shkak të angazhimeve që duhet të bëjnë për udhëtimin dhe kohën e shpenzuar. Në këto raste, duhet të konsiderohen metoda të tjera komunikimi nëse dëshironi të merrni kontributin e tyre në punën tuaj. Ndër këto, ajo që është me kosto më efikase është përdorimi i konsultimit me email, ku individëve që mund t'ju japin një pikëpamje të informuar mund t'u jepet një pyetësor i thjeshtë. Sigurisht suksesi i kësaj metode për angazhimin e punëdhënësve varet nëse keni një seri kontaktesh emaili të përditësuara dhe të besueshme. Në këto raste, sugjerohet që puna me rrjetin e drejtpërdrejtë të kontakteve mund të sjellë rezultate pozitive.
Kjo mund të përfshijë kërkimin e kontakteve përmes kolegëve, shqyrtimin e artikujve në revista të biznesit ose, në rastin e shkollave individuale që duan të konsultohen në këtë mënyrë, duke u shkruar prindërve të lidhur me shkollën.
Forma të tjera të mjeteveIndividët që dëshirojnë të kontaktojnë me punëdhënësit, qoftë për aktivitete konsultimi apo për mbështetje me forma më direkte të angazhimit të punëdhënësve, duhet të marrin në konsideratë edhe përdorimin e formave dixhitale të mjeteve. Mjetet e lidhjeve online që janë me përdorim falas, u japin mundësinë individëve të krijojnë një profil që përshkruan se kush janë, rolin dhe interesat e tyre profesionale. Këto mjete po bëhen gjithnjë e më popullore, duke u dhënë mundësinë individëve të krijojnë me shpejtësi dhe lehtësi rrjete të bazuara në punë.
Mund të jenë gjithashtu të dobishme edhe forumet e diskutimeve online. Mësuesit mund të bashkohen në forume diskutimi online që lidhen me fushën e tyre profesionale. Kjo mund t'i ndihmojë të krijojnë lidhje me industrinë dhe gjithashtu të identifikojnë se cilat janë aktualisht problemet e aftësive të cilat ndikojnë në sektorin e industrisë.
Për të krijuar një dialog të drejtpërdrejtë, mund të përdoren edhe mjetet falas të komunikimit/videokonferencave në internet. Këto janë veçanërisht të dobishme nëse ju nevojitet të diskutoni ide dhe këndvështrime me individë apo grupe që mund të mos jenë në gjendje të udhëtojnë për këtë deri te një vend i caktuar. Kjo jo vetëm që kursen kohën për punëdhënësit, por edhe për ju vet.
Puna me punëdhënësin/organet përfaqësuese të industrisëDeri tani kemi eksploruar se si mund të krijohen lidhje të reja me punëdhënësit dhe metodat që mund të përdoren për ti angazhuar me punën e shkollave individuale ose si pjesë e projekteve të konsiderueshme
35
të konsultimit. Por, industria nuk funksionon e izoluar. Punëdhënësit dhe përfaqësuesit e industrisë takohen për një shumëllojshmëri arsyesh për të punuar në zhvillimin e zgjidhjeve për probleme të caktuara ose për të përfaqësuar një zë të industrisë para qeverisë ose agjencive të tjera.
Kur planifikohen aktivitete të angazhimit të punëdhënësve, këto lloje rrjetesh mund të rezultojnë shumë të dobishme. Në këto raste, janë zhvilluar rrjete mes punëdhënësve dhe infrastruktura është e gatshme gjë që mund të përdoret më pas për të krijuar kontakt dhe për t'u angazhuar me një numër individësh.
Në disa raste, mund të jenë rrjetet ekzistuese të biznesit që tashmë kanë një interes direkt te çështjet e zhvillimit të njerëzve. Kjo mund të përfshijë rrjetet e burimeve njerëzore dhe menaxherë të trajnimeve, organizata sindikaliste ose ato të lidhura me promovimin e karrierës në industrinë e tyre. Rrjete të tjera mund të jenë specifike për industrinë, duke vepruar si shoqata tregtare që kërkojnë të promovojnë industrinë e tyre brenda dhe jashtë vendit. Përfundimisht, disa rrjete mund të bazohen në nivel rajonal. Kjo mund të përfshijë Odën Ekonomike të vendit, ose një grup tjetër që përfaqëson punëdhënësit brenda një qyteti apo rajoni të caktuar.
Për shkak të historisë politike dhe ekonomike të vendeve të Ballkanit Perëndimor, është e kuptueshme se disa prej këtyre rrjeteve ekzistuese apo potenciale mund të jenë në fazat e tyre të hershme. Prandaj, ekziston mundësia që mësuesit e arsimit profesional, shkollat profesionale dhe agjencitë e tjera të arsimit profesional të marrin pjesë në formimin dhe krijimin e axhendës së këtyre organeve/rrjeteve në fazën e hershme.
Nëse dispononi një rrjet në nivelin lokal ose nacional të punëdhënësve, duhet të shqyrtoni mënyrën se si mund t'ju ndihmojnë ata më mirë në arritjen e objektivave tuaja, por realisht se si mund të bashkëpunoni për t'iu adresuar një problemi të zakonshëm. Njëra mënyrë sipas të cilës grupe të tilla mund të ndihmojnë relativisht lehtë është duke ua kaluar informacionin e objektivave tuaja të angazhimit pjesëtarëve të tjerë të rrjeteve të tyre. Kjo mund të arrihet përmes publikimit të një buletini informativ ose një artikulli që mund të postohet në një webfaqe ose përmes metodave të komunikimit në rrjete.
Edhe forumet e diskutimeve online mund të përdoren nga grupi duke ofruar një mënyrë shumë të thjeshtë, të shpejtë dhe efikase për publikimin e mesazhit/ftesës suaj për angazhim te individë dhe grupe punëdhënësish. Në këtë rast, mësuesi i arsimit profesional mund të shërbejë si agjenti për nisjen e dialogut.
36
Shembulli 9:
Task Force për Zhvillimin e Stazhit të Punës, Angli
Në tërë Mbretërinë e Bashkuar, stazhi i punës është një program i rëndësishëm i zhvillimit të aftësive profesionale që synon të rinjtë e moshës 16 deri 24 vjeçare. Ato përdoren në të gjithë sektorët e industrisë dhe kombinojnë mësimin formal teorik në një kolegj lokal ose qendër trajnimi, me trajnimin praktik të marrë në ambientin e punës. Të gjithë praktikantët punësohen nga punëdhënësi dhe për këtë arsye programi kërkon që kolegjet profesionale dhe qendrat e trajnimit të punojnë shumë ngushtë për të mbështetur kërkesat e punëdhënësve si edhe ato të praktikantëve.
Që prej vitit 2015, skema e stazhit të punës është reformuar ndjeshëm për të siguruar që fokusi dhe përmbajtja e saj të drejtohen më shumë nga punëdhënësit. Si rezultat, punëdhënësit në nivele të larta kanë marrë përgjegjësinë për të stimuluar zhvillimin e këtyre programeve për sektorët e tyre të industrisë.
Për të përgatitur sektorin e ekonomisë së hotelerisë dhe turizmit dhe për t'i dhënë një pozicion të fortë për të ofruar një seri standardesh të sapo-zhvilluara të stazhit të punës deri në pranverë të vitit 2016, dhe për të maksimizuar investimin e tij në stazhe pune, u krijua një "Task Force për Implementimin e Stazhit të Punës". Task Force në këtë rast nënkupton një grup ku përfshihen përfaqësues nga punëdhënësit, qendra trajnimi profesional dhe agjenci të tjera që ndihmojnë me financimin e programeve të stazhit të punës.
Kjo "task force" drejtohet nga Drejtori i Lartë i Burimeve njerëzore të Tesco Bank, dhe përbëhet nga 34 punëdhënës lider dhe tetë shoqata të industrisë nga sektorët e hotelerisë dhe turizmit, shitjeve, udhëtimeve dhe transportit të pasagjerëve.
Prioriteti kryesor për forcën punonjëse është që qeveria të njohë mënyrën se si duan punëdhënësit të implementohen stazhet e punës. Sektori i hotelerisë dhe turizmit ka një rasti bindëse për qeverinë, me kapacitetin për të ofruar volume të larta stazhesh pune për të arritur objektivin e vet prej tre milionësh dhe plane të qëndrueshme për mënyrën e rregullimit të cilësisë së stazheve të punës përmes udhëheqjes së drejtuar nga punëdhënësit për të arritur rezultate të shkëlqyera.
Fokusi i kësaj "task force" është në tri industri (shitjet, hoteleri-turizëm dhe udhëtimet), që i kanë komunikuar planet e tyre për stazhet e punës të drejtuara nga punëdhënësit Departamentit për Biznes, Inovacion dhe Aftësi (BIS), i cili është departamenti qeveritar përgjegjës për mundësimin e skemës së stazhit të punës në Angli. Megjithatë, ajo përfshin edhe përfaqësues nga
37
sektorë të tjerë, duke përfshirë transportin e pasagjerëve, sepse është e rëndësishme që ky rrugëtim të niset dhe të vazhdohet së bashku.
Kjo "task force" ka gjashtë objektiva të qarta gjatë gjashtë muajve të ardhshëm:
1. stazhet e punës në shitje, hoteleri-turizëm dhe udhëtime të jenë të gatshme të nisin në pranverë 2016
2. të bihet dakord me Departamentin për Biznes, Inovacion dhe Aftësi (BIS) për udhëheqjen e drejtuar nga sektoret përkatëse
3. strategjia për stazhet e punës në baza sektoriale, të dakordohet dhe të mbështetet nga qeveria
4. të krijohen këshillët e punëdhënësve për sektorët e shitjes, hoteleri-turizëm dhe udhëtimeve për të menaxhuar cilësinë e stazheve të punës në industritë e tyre përkatëse
5. të implementohet fushata duke targetuar promovimin e stazheve të punës
6. të formohet partneriteti bashkëpunues për të aplikuar strategjinë e stazhit të punës sipas sektoreve.
39
PLANIFIKIMI I AKTIVITETEVE TË ANGAZHIMIT TË PUNËDHËNËSVE
SI MUND TA BËJNË PUNËN NË TERREN PËR TË SHMANGUR HARXHIMIN E KOHËS?Tani kemi vlerësuar se cilat aktivitete mund të përdoren për t’u angazhuar me punëdhënësit dhe kemi eksploruar se si mund të konsultohemi me ta në një nivel më të gjerë. Por, përpara se të mund të aplikohen këto metoda, duhet menduar se si të identifikoni atë që dëshironi ju të arrini duke u angazhuar me punëdhënësit dhe duke vlerësuar se çfarë mund të arrihet realisht. Në këtë pjesë do të eksplorojmë disa prej këtyre pyetjeve.
Të qenit realist – çfarë doni që të arrini?Tashmë kemi parë se punëdhënësit dhe individët që punojnë brenda bizneseve lokale janë njerëz që janë të zënë me punë. U duhet të drejtojnë bizneset e tyre. Prandaj, megjithëse mund të jenë të gatshëm të ju ndihmojnë dhe mund të jenë të interesuar të angazhohen me shkollën tuaj dhe nxënësit , kohën mund ta kenë shumë të kufizuar. Ndikimi i kësaj në planet tuaja është se ju duhet të reflektoni se cilat janë prioritetet dhe objektivat për implementimin e aktivitetit të angazhimit të një punëdhënësi. Po shpresoni të ndërtoni një marrëdhënie afatgjatë për të mbështetur një seri aktivitetesh të sofistikuara, apo po shpresoni të planifikoni dhe organizoni një vizitë të thjeshtë klase ose të ftoni një folës nga industria t’u flasë nxënësve tuaj?
Sugjerohet që në rastin e parë, mund të funksionojnë më mirë aktivitetet e thjeshta. Kjo u jep punëdhënësve mundësinë të mbështesin punën tuaj, por pa e harxhuar shumë kohën e tyre. Kjo gjithashtu i jep punëdhënësit mundësinë të kuptojë më shumë rreth shkollës, nevojave të nxënësve dhe se çfarë shpresoni të arrini në planin afatgjatë.
Çështje të tjera që duhet të merrni në konsideratë në këtë pikë dhe që kanë nevojë për përgjigje përfshijnë:
Çfarë dëshironi që të mësojnë nxënësit nga ky aktivitet?
A dëshiroj unë që të zhvilloj një aktivitet angazhimi që mbulon nevojat e zakonshme mësimore?
A dëshiroj unë që të zhvilloj një aktivitet angazhimi që ka si objektiv një çështje specifike mësimore për të gjithë klasën?
40
A dëshiroj unë që të zhvilloj një aktivitet angazhimi që është hartuar për të plotësuar nevojat e disa nxënësve të caktuar apo grupeve të vogla të nxënësve?
Cilat aktivitete mësimore dhe mësimdhënëse do t'i plotësonin më së miri këto nevoja?
Cilat burime mund të na nevojiten? – A është e nevojshme që të organizojmë udhëtime, uniforma stafi, veshje mbrojtëse, etj.?
Si mund ta kontrolloj nëse nxënësit kanë mësuar nga kjo?
Në lidhje me aftësitë/njohuritë specifike që dëshironi të zhvilloni, duhet të merrni parasysh këto çështje:
A dëshironi të zhvilloni aftësi sipërmarrëse apo zhvillim konkurrence në tregun e punës?
A dëshironi t'u jepni nxënësve mundësinë "të mësojnë në praktikë" dhe të mësojnë nga ekspertët që janë duke e bërë këtë punë aktualisht?
A po kërkoni që të rrisni nivelin e arritjeve brenda vlerësimeve?
A po kërkon që të rrisni angazhimin e nxënësve në mësime, motivimin dhe vetëbesimin e tyre?
A dëshironi të zhvilloni kuptimin nga nxënësit për mundësitë për karrierë që janë të hapura për ta, gjetjen e një perspektive nga një burim i paanshëm dhe i besueshëm informacioni dhe udhëzimi?
A dëshironi t'u adresoheni çështjeve më të gjera siç janë rritja e kuptimit nga nxënësit rreth ekonomisë, sipërmarrjes dhe strukturës së organizatave të biznesit dhe mënyrës se si funksionojnë ato?
Shembulli 10:
Shkolla Kimike dhe e Teknologjisë Ushqimore, Beograd
Shkolla Kimike dhe e Teknologjisë Ushqimore ofron një numër rrugësh profesionale për nxënësit e saj ku veçanërisht e fortë është teknologjia ushqimore për shkak të numrit dhe shumëllojshmërisë së bizneseve lokale që veprojnë në këtë fushë. Shkolla ka angazhuar dhe bashkëpunon me rreth 30 punëdhënës deri në atë pikë sa punëdhënësit kanë marrë pjesë aktive në implementimin e programit mësimor. Kjo ka ndihmuar që ajo që nxënësit mësojnë të ketë lidhje të drejtpërdrejtë me kërkesat reale të punës dhe i përgatit ata më mirë për punësim.
41
Ky angazhim përfshin zhvillimin e provimit përfundimtar të diplomimit (ekzaminimi amë) i cili përfshin konsultime me punëdhënësit si dhe standardet/kërkesat që vendosen nga punëdhënësit.
Shkolla ka nisur një kontratë me punëdhënësit dhe ka punuar për të fituar përkushtimin e tyre në luajtjen e një roli aktiv në krijimin e programit mësimor, vlerësimin dhe implementimin e tij.
Aspektet pozitive më të rëndësishme të punës bashkëpunuese kanë qenë:
nxënësit kanë zhvilluar një nivel më të lartë të aftësive praktike
nxënësit e kanë më të lehtë të hyjnë në punë menjëherë pas diplomimit
përfshirja e punëdhënësve me hartimin e provimit siguron vlerësimin e kompetencave të tyre aktuale profesionale.
Zhvillimi i një strategjie/planiPasi të keni vlerësuar dhe identifikuar se çfarë dëshironi të arrini përmes aktivitetit të angazhimit të punëdhënësit, më pas duhet të merrni parasysh se çfarë ju nevojitet të planifikoni dhe aplikoni. Ju sigurisht që doni që aktiviteti të jetë i suksesshëm, prandaj ju nevojitet kohë që të krijohet një plan ose ‘strategji’.
Strategjia ose plani nuk ka pse të jenë një dokument kompleks apo i gjatë. Ajo që duhet bërë është të specifikoni se çfarë dëshironi të arrini, të specifikoni aspektet praktike që duhet mbuluar dhe çdo pikë tjetër që duhet llogaritur. Kjo mund të përfshijë përgatitjet e udhëtimeve, ngjarje më
42
të mëdha me të cilat mund të lidhet aktiviteti ose edhe artikuj të thjeshtë, siç është numri i orëve që një nxënës mund të punojë në ditë.
Duke zhvilluar një dokument të tillë, ju do të keni shumë informata të dobishme që mund t'i transmetohen punëdhënësit dhe që mund të përdoren gjithashtu për të vepruar si listë përgatitjesh për ato që janë arritur dhe pikat që ende kanë nevojë për më shumë organizim.
Një shembull i strukturës për një plan të tillë jepet në Aneksin A.
Shembulli 11:
Shkolla e Hotelerisë dhe Turizmit, Tiranë
Shkolla e Hotelerisë dhe Turizmit në Tiranë u krijua për t'i dhënë mbështetje industrisë lokale të hotelerisë dhe turizmit duke u ofruar punëdhënësve staf të kualifikuar dhe në të njëjtën kohë shërben si një urë mes punëdhënësve dhe profesionistëve të trajnuar të këtij sektori. Shkolla aktualisht po trajnon stafin e sportelit, barit dhe restorantit për një numër hotelesh dhe një zinxhir rajonal restorantesh. Shkolla gjithashtu mbështet punëdhënësit duke ofruar kurset për "Trajnimin e trajnuesve".
Një prej sfidave më të mëdha për akademinë është të kuptojë hendekun që ekziston mes asaj që presin punëdhënësit dhe kapaciteteve të të rinjve kur hyjnë në punë ose në aktivitetet e trajnimit në punë. Në veçanti, të rinjtë kanë një perceptim të dobët të asaj që mund të ofrojë industria, por ekziston një interes në rritje nga punëdhënësit për të rritur profesionalizimin e stafit të tyre dhe tani ofrohen paketa më të mira përfitimesh për të ndihmuar ne tërheqjen e të rinjve të motivuar.
45
KONTAKTIMI I PUNËDHËNËSVE GJETJA E NJË AUDIENCE PERCEPTUESE
Është shumë mirë që të keni një plan, por vjen një pikë kur duhet shpenzuar kohë dhe përpjekje në kontaktimin e punëdhënësve, duke fituar përkushtimin e tyre të parë dhe më pas duke zhvilluar një marrëdhënie afatgjatë. Nëse nuk kushtohet kujdes, mund të harxhohet kot shumë kohë dhe përpjekje duke u përpjekur për zhvillimin e këtyre lidhjeve të rëndësishme. Pjesa e mëposhtme paraqet disa ide se si mund të arrihet një mënyrë veprimi e strukturuar për të fituar përkushtimin e punëdhënësit. Ajo paraqitet në një mënyrë veprimi me pesë hapa:
Hapi 1: Kontaktimi me organizatën dhe angazhimi i saj
Hapi 2: Zhvillimi i lidhjes
Hapi 3: Përgatitja e nxënësve dhe kolegëve
Hapi 4: Implementimi i aktivitetit
Hapi 5: Shqyrtimi, ndjekja dhe vlerësimi
CONTACTING EMPLOYERS FINDING A RECEPTIVE AUDIENCE
It is all very well having a plan, but there comes the point when time and effort actually needs to be spent in contacting employers, gaining their initial commitment and then developing a relationship that lasts. If care is not taken, a great deal of time and effort can be wasted in trying to develop these important links. The following section presents some ideas as to how a structured approach to gaining employer commitment can be achieved. It is presented in a four step approach:
Step 1: Approaching and engaging the organisation
Step 2: Developing the relationship
Step 3: Preparing students and colleagues
Step 4: Delivering the activity
Step 5: De-briefing, follow-up and evaluation
46
Hapi 1. Kontaktimi me organizatën dhe angazhimi i saj
Hapi i parë është krijimi marrëdhënieve profesionale me punëdhënësin. Kjo kërkon që të kontaktohet organizata e duhur dhe personat e duhur për të realizuar angazhimin e punëdhënësit:
Zbuloni sa më shumë rreth organizatës.
A është ky biznes/organizatë i duhuri që duhet të kontaktoni
Bëni kërkime. Përdorni internetin ose median lokale për të zbuluar rreth biznesit/organizatës
Shënime:
Pyesni kolegët dhe kontaktet e tjera nëse shkolla e ka tashmë një lidhje me këtë organizatë
Duhet të mësoni nëse ka staf tjetër në shkollën tuaj ose ndoshta në shkolla të tjera profesionale që ofrojnë të njëjtat lëndë profesionale kanë punuar me të njëjtin punëdhënës
Shënime:
Shqyrtoni se cili është personi më i mirë për t’u kontaktuar.
Me bizneset/organizatat e vogla sugjerojmë që të kontaktoni me “menaxherin”
Telefononi për të konfirmuar emrin e tij të plotë dhe të dhënat e kontaktit dhe një orar të përshtatshëm për të folur me të.
Shënime:
Te bizneset/organizatat e vogla ekzistojnë disa persona që mund të kontaktoni
Menaxheri i personelit/burimeve njerëzoreDrejtori i përgjithshëm
Shënime:
Shembuj nga shkollat profesionale në Ballkanin Perëndimor tregojnë se si përfshihen punëdhënësit në mënyrë direkte në procesin arsimor në shkollat profesionale. Secila prej këtyre shkollave ka zhvilluar një formë specifike bashkëpunimi por të gjithë kanë të njëjtin objektiv – të arsimojnë dhe trajnojnë më mirë nxënësit për punë specifike.
Shembulli 12:
Shkolla e Mesme Teknike “Tafil Kasumaj”, Deçan
Në shkollën e mesme teknike “Tafil Kasumaj” në Deçan, mësuesit kontaktojnë ish-nxënës dhe ish-mësues që tani punojnë dhe drejtojnë disa prej bizneseve që i korrespondojnë programit të tyre profesional. Kjo ka rezultuar në një mënyrë të thjeshtë, të drejtpërdrejtë dhe efikase të kontaktimit të punëdhënësve dhe zhvillimit të një marrëdhënieje të frytshme.
47
Shembulli 13:
Shkolla e Mesme e Minierave, Tuzla
Shkolla e Minierave vetë është themeluar në vitin 1956 me kërkesë të minierës “Kreka” si një vend kryesor për trajnimin e forcës së ardhshme punonjëse të minierave. Deri në vitin 1992 miniera punoi shumë ngushtë me shkollën. Por, kjo marrëdhënie u ndërpre në vitet 1992 e deri në vitin 2010.
Përmes përpjekjeve të shkollës, u arrit një dialog i ri me minierën “Kreka” së bashku me minierat dhe punëdhënësit e tjerë në zonë. Objektivi i kësaj pune ishte të ndihmonte në krijimin e stazheve të reja të punës për minatorët që do t’i ndihmonin të rinjtë të hynin në punë në këtë sektor.
Për të krijuar këtë program të ri, shkolla u angazhua me një shumëllojshmëri të gjerë partnerësh projekti. Aktivitetet përfshinin:
bashkëpunimin me prindërit për t'u shpjeguar se çfarë do të ofronte stazhi i punës
financimin e veshjeve të nevojshme të mbrojtjes personale për nxënësit
planifikimin e trajnimit praktik për të marrë në konsideratë vendin ku jetonin nxënësit
bashkëpunimin me sindikatat e punës brenda kompanive të punëdhënësve
zhvillimin e një ‘Memorandumi të mirëkuptimit’ që u nënshkrua nga shkolla dhe punëdhënësit, në mënyrë që partnerët të kuptonin detyrimet e tyre përkatëse.
organizimin e transportit për nxënësit.
Shkolla këmbënguli që punëdhënësit të kishin detyrimin që të punësonin vetëm personat me trajnim të mjaftueshëm nga shkolla e minierave kur punësonin personel të ri, siç parashikohet në "Ligjin mbi minierat".
Si rezultat i kësaj pune, shkolla ka arritur të përmirësojë segmentin e trajnimit praktik të programit duke u dhënë nxënësve akses të drejtpërdrejtë në pajisje dhe procese prodhimi moderne. Nxënësit gjithashtu fitojnë njohuri praktike në çdo burim dhe fitojnë shprehi pune, duke e përgatitur kështu veten e tyre për punën e ardhshme në profesionin e tyre.
48
Shembulli 14:
Sotu Gorgi Naumov, Bitola
Në "Sotu Gorgi Naumov", në Bitola, kontakti i parë u bë me punëdhënësit përmes kontakteve personale. Kjo u përforcua më tej nga takimi i drejtorit të shkollës profesionale për lëndët përkatëse me punëdhënësit. Punëdhënësit u informuan se çfarë nevoje kishte shkolla në lidhje me qëllimin e vizitave në ambientet e punës, kohën kur studentët do të i vizitonin ata, duke theksuar nevojat specifike të nxënësve, të dhënat e udhëtimit, mënyrën e sigurimit të ushqimit, sigurimin e nxënësve në rast lëndimi, numrat e telefonit të kontaktit, etj.
Shembulli 15:
Shkolla profesionale "Vukadin Vukadinović", Berane
Në shkollën profesionale "Vukadin Vukadinović" në Berane, shkolla dhe punëdhënësit bashkëpunuan për të formuar një "Marrëveshje partneriteti" e cila përcaktonte fokusin, përmbajtjen dhe detyrimet e partnerëve të ndryshëm. Kjo ka ndihmuar në përmirësimin e menaxhimit të aktiviteteve të përvojës së punës dhe që ato të përputhen me vizionin e shkollës për implementimin e cilësisë për trajnim praktik.
49
Aktivitete më të gjera bashkëpunimi planifikohen për të ardhmen. Kjo përfshin eksplorimin e mëtejshëm të mundësive që mund të jenë në dispozicion në pjesë të tjera të tregut lokal të punës, dhe monitorimin e kompanive të reja "start-up" për të identifikuar nevojat e tyre në rritje të fuqisë punonjëse. Që prej vitit të kaluar, shkolla ka organizuar "Ditët e hapura" për t'u mundësuar punëdhënësve të zbulojnë më shumë rreth asaj që mund të ofrojë shkolla. Ky planifikohet të kthehet në një eveniment të rregullt.
Përgatisni informacionin që do të dëshirojë të dijë punëdhënësi. Shumë prej këtij informacioni do të krijohet kur të keni zhvilluar planin/strategjinë tuaj të angazhimit.
Pse doni që biznesi/organizata t’ju ndihmojë?
Shqyrtoni se si përputhet kjo me aktivitetet e tjera në të cilat mund të jetë e përfshirë shkolla.
Shënime:
Si mendoni se mund t’ju ndihmojë biznesi/organizata?
Flisni rreth temës, njohurive dhe përvojave që dëshironi që nxënësit të mësojnë më shumë sesa t’i referoheni rezultateve specifike mësimore dhe pjesëve të programit mësimor.
Shënime:
Çfarë dëshironi që të arrini nga partneriteti?
Shënime:
Si dëshironi të bashkëpunoni me biznesin/organizatën?
Shmangni zhargonin e shkollës. Sigurohuni që punëdhënësi të dijë moshën e nxënësve.
Shënime:
Sa kohë do t’i duhet punëdhënësit të kushtojë?
Jini transparentë rreth orareve të ditës/evenimentit. Përgatisni për ta një orar.
Shënime:
A mund të përfshihen punëdhënës të tjerë dhe nëse po, sa prej tyre?
Kjo mund të aplikohet vetëm për organizatat e mëdha.
Shënime:
Si do të përfitojë biznesi/organizata nga partneriteti?
Theksoni aspektet pozitive të angazhimit për punëdhënësin.
Shënime:
Hapi 2. Zhvillimi i lidhjes
Pasi të krijohet lidhja, është koha që të organizohet aktiviteti. Hapat e mëposhtëm do t’ju mbështesin për këtë:
Koha. Jepni vehtes kohë të mjaftueshme për të kaluar përmes kësaj faze sepse kontaktit tuaj mund t'i nevojitet të konsultohet me kolegë që mund të kenë axhenda të ngjeshura.
Planifikimi i sesioneve. Organizoni sesione planifikimi ballë për ballë nëse mundeni sepse kjo sjell një ndryshim të madh në rezultatet e përgjithshme. Përpiquni t'i zhvilloni sesionet në shkollë në mënyrë që punëdhënësit të njihen me ambientet. Nëse keni kohë, tregojuni shkollën në mënyrë që ata të shohin se ku mund të zhvillohet aktiviteti.
50
Diskutoni nevojat e tyre. Cilat burime mund t'u duhen për të ndihmuar me zhvillimin e sesionit/aktivitetit. Kjo mund të përfshijë strukturën e dhomës ose materialet e prezantimit për një bisedë apo prezantim të thjeshtë apo kërkesat shëndetësore apo të sigurisë nëse nxënësit do të vizitojnë ambientet e tyre të punës. Diskutoni se cilat janë pritshmëritë e tyre. Konfirmoni oraret e sesioneve bazuar në kohën që mund t'ju japin ata juve.
Mbështetja e punëdhënësve. Shpresohet që punëdhënësit të jenë të kënaqur me punën me nxënësit dhe ta shohin atë si pjesë të zhvillimit të tyre personal dhe profesional. Ata mund të jenë shumë të kualifikuar në fushën e tyre, por ata nuk janë mësues. Jini sa më mbështetës që të mundeni gjatë procesit të planifikimit dhe të zhvillimit. Ndihmojini të zhvillojnë sesionet e tyre dhe ofrojuni këshilla rreth teknikave dhe mënyrave të veprimit që i angazhojnë nxënësit. Në fund të fundit, ju punoni me ta çdo ditë, prandaj transmetoni tek ata përvojën dhe njohuritë tuaja.
Mbajini gjërat të thjeshta. Shmangni zhargonin e shkollës. Shpjegojeni sa më thjeshtë që të jetë e mundur atë që doni që nxënësit të kuptojnë. Më pas mund të diskutoni terminologjinë, fjalorin dhe konceptet që dëshironi që punëdhënësit të përdorin në mënyrë që nxënësit të shohin lidhshmërinë me pjesët e tjera të lëndëve të tyre.
Tregohuni të qartë rreth emrave. Pyetni punëdhënësit se si dëshirojnë të prezantohen te nxënësit, duke u kujdesur që të përdorni emrat e duhur, titujt e tyre në punë, etj. Sqarojuni atyre gjithashtu edhe se si duhet t'ju referohen ata juve përpara nxënësve.
Tregohuni të qartë rreth roleve. Sigurojini punëdhënësit se nuk do të lihen vetëm që të kenë nën ngarkim një grup nxënësish – nëse nuk keni rënë dakord për këtë gjë. Tregojuni se ju ose dikush tjetër nga stafi do të jenë aty për të ofruar mbështetje dhe se ju jeni personi përgjegjës për menaxhimin e sjelljes së nxënësve tuaj. Aty ku është e mundur jepuni punëdhënësve opsionin që të takohen me nxënësit përpara aktivitetit.
51
Dokumentoni ato që keni rënë dakord dhe që keni planifikuar. Një pikënisje për planifikimin e aktivitetit është përdorimi i listës së mëposhtme përgatitore për t'u siguruar që asgjë të mos i lihet rastësisë. Zhvilloni një "projekt-marrëveshje". Shumica e punëdhënësve e konsiderojnë si projekt organizimin, planifikimin dhe zbatimin e një aktiviteti. Është mirë që të ketë një projekt-marrëveshje në mënyrë që të gjithë të jenë të qartë se çfarë po ndodh dhe pse, dhe kush është përgjegjës për realizimin e detyrave dhe kohën se kur realizohen. Në mënyrë alternative, mund t'ju duket e pranueshme që të gjithë informacionin ta vendosni në një email.
Shembulli 16:
Shkolla e Mesme Profesionale në Tesanj
Shkolla e Mesme Profesionale në Tesanj filloi partneritetin me punëdhënësit rreth dhjetë vjet më parë dhe i bëri hapat e parë drejt bashkëpunimit me punëdhënësit në tregun lokal të punës.
Kjo filloi me kompaninë "Mann-Hummel" nga Tesanj. U organizua një takim me menaxhmentin e kompanisë ku përfaqësues nga shkolla paraqitën idetë e tyre për bashkëpunim. Shumë shpejt u nënshkrua një marrëveshje bashkëpunimi nga të dyja palët ku përcaktohej një udhërrëfyes i përgjithshëm për aktivitetin, pra një plan veprim dhe detyrimesh nga të dyja palët.
Shkolla u angazhua që të trajnonte 180 punonjës të kualifikuar për metalet për kompaninë (përpunim dhe prerje metalesh) në periudhën 2010-2018. Nevoja e punëdhënësve për një krah pune të freskët reflektohej në moshën e punonjësve aktualë (mosha mesatare 55 vjeç). Për shkollën kjo përbënte një sfidë të madhe për t'i përgatitur nxënësit për punësim pranë një kompanie kaq prestigjioze që u përkiste bizneseve më të suksesshme në Bosnjë e Hercegovinë.
Shkolla u angazhua që të ofronte trajnim të specializuar dhe cilësor për nxënësit në partneritet me punëdhënësin dhe që t'i përgatiste ata për të punuar në kompani. Trajnimi u zhvillua si në shkollë ashtu edhe në ambientet e punës në mënyrë që nxënësit të fitonin njohuritë e nevojshme, aftësitë dhe kompetencat e kërkuara nga punëdhënësi. Programi mësimor ishte hartuar sipas nevojave lokale (30 për qind e programit mësimor ishte ndryshuar). Shkolla tani është krenare që ka siguruar punësim për rreth 80 nxënës me kompaninë partnere.
52
Kohët e fundit dhe si vazhdimësi e këtij suksesi, u krijua bashkëpunim me dhjetë punëdhënës të tjerë. Pas përvojave të mëparshme pozitive, u nënshkruan marrëveshje bashkëpunimi nga punëdhënësit dhe shkolla. Aktivitetet tani përfshijnë një seri angazhimesh të llojeve të ndryshme me kompanitë lokale duke përfshirë shkëmbimin e nxënësve, projektet e implementuara në punë, bashkëpunim në nivel komuniteti lokal, etj.
Bashkëpunimi me partnerët çoi në një bashkëpunim më të mirë me prindërit dhe nxënësit nga zona përreth, si edhe me institucione dhe organizata të tjera dhe me sektorin e OJQ-ve. Shkolla fitoi një reputacion më të mirë dhe u bë e njohur në mbarë Bosnjë e Hercegovinën.
Numri i nxënësve të regjistruar në shkollë tani është duke u rritur dhe gjithashtu po rritet edhe interesi për profesione dhe lëndë të reja profesionale të ofruara për partnerët.
Shkolla ka mbështetjen e Bordit Këshillues të Shkollës, i cili është krijuar nga punëdhënësit, komuniteti lokal dhe agjencia e punësimit. Falë këtij bashkëpunimi, tani është krijuar një partneritet me një shkollë nga BE-ja (Velenje, Republika e Sllovenisë), që lejon nxënësit e nivelit të katërt të cilët trajnohen për profesionet e teknikut të mekatronikës dhe teknikut të IT-së (Teknologjisë Informative) të trajnohen për teknologjitë moderne.
Nxënësit kanë mundësinë që të shkojnë për trajnim falas pas përfundimit të vitit të dytë brenda shkollës. Pas përfundimit të arsimimit të tyre në Slloveni, nxënësit marrin çertifikatën Europass dhe pas kthimit në komunitetin e tyre pritet që të kontribuojnë në zhvillimin e komunitetit me njohuritë dhe aftësitë e tyre të reja.
53
Fillimisht, barriera kryesore për angazhimin e punëdhënësve ishte mungesa e besimit të punëdhënësve te institucionet arsimore. Përmes partneritetit, shkolla arriti t'i bindë ata se bashkëpunimi mund të sillte rezultate që ishin me përfitime reciproke për të gjithë partnerët.
Si rezultat i kësaj pune shkolla ka pasur një numër kontaktesh me partnerë të tjerë ku hapat e parë janë ndërmarrë nga stafi i shkollës. Më vonë, falë bashkëpunimit të suksesshëm me Mann-Hummel, edhe kompani të tjera kanë ofruar që të bashkëpunojnë me ta. Edhe Bordi Këshillues i Shkollës ndihmon në përcaktimin e këtyre lidhjeve.
Shembulli 17:
Shkolla e Mesme Ekonomike "Ymer Prizreni", Prizren
Stafi i shkollës organizoi sigurimin e "Praktikës Profesionale" pranë shtatë kompanive lokale në zonën e Prizrenit. Praktikat ishin të gjitha në fushën e ekonomisë, duke i pajisur nxënësit me mundësinë për të zhvilluar përvojë direkte pune me një gamë punëdhënësish që kishin nevojë për këto aftësi.
Është shumë e dobishme që nxënësit të shohin se si bëhet puna reale brenda bizneseve. Shikimi i punës, prodhimit dhe kulturës së punës ishte shumë i dobishëm për nxënësit si i ndihmoi ata të shohin një perspektivë të përgjithshme se si është të angazhohesh në punën e përditshme.
Për të zhvilluar këtë partneritet të suksesshëm shkollës iu desh të mbështetej në përkushtimin dhe dashamirësinë e punëdhënësve dhe për këtë arsye është ushtruar kujdes për organizimin dhe menaxhimin e marrëdhënieve profesionale në mënyrë efikase.
54
Shkolla tani planifikon ta zgjerojë programin e vet për t'u dhënë më shumë nxënësve mundësinë të zhvillojnë përvojën në punë dhe për t'u siguruar që programi i praktikës të jetë një pjesë e vazhdueshme dhe e përhershme e ofertës së tyre të arsimit dhe të trajnimit profesional.
Hapi 3. Përgatitja e nxënësve dhe kolegëve
Nxënësit duhet të vihen në dijeni rreth asaj që mund të presin nga aktiviteti dhe se si i mbështet ai studimet e tyre. Kjo mund të bëhet përmes orëve individuale mësimore me një grup nxënësish ose disa grupe. Nëse bëhet përmes një disa grupeve, mund të njoftoni mësuesit e tjerë që mund të përfshihen në të njëjtën kohë. Kërkoni që të dalin vullnetarë që të takojnë vizitorët dhe t'i shoqërojnë deri në vendin ku do të zhvillohen aktivitetet. Poashtu, nëse vizitoni ambientet e një punëdhënësi, caktoni disa kolegë/vullnetarë që mund të ju ndihmojnë mbarëvajtjen e aktivitetit.
Siguroni nxënësve etiketa me emra, në mënyrë që punëdhënësit të komunikojnë më lehtë me ta. Duhet ti informoni kolegët tuaj për përmbajtjen dhe qëllimin e aktivitetit në mënyrë që të mund t'i ndihmojnë nxënësit sipas nevojës.
Nëse jeni duke implementuar një aktivitet më kompleks, mund të ju nevojitet ndihma e kolegëve. Në fazën e planifikimit, sigurohuni që të ofrohet koha dhe burimet e nevojshme për të njoftuar dhe përgatitur kolegët rreth asaj që duhet të bëjnë. Kjo duhet të përfshijë qëllimet dhe objektivat e aktivitetit, koordinimin dhe t'u jepni mundësi atyre që të kuptojnë se çfarë doni të arrini nga aktiviteti. Këtë kohë duhet gjithashtu ta përdorni për të eksploruar mënyrën se si studentët e lidhur me kolegët mund të përfitojnë nga aktivitetet e planifikuara.
Hapi 4. Implementimi i aktivitetit
Me përgatitje të duhur edhe aktiviteti zhvillohet mirë. Por, këshillohet që gjithmonë të kontrollohen dy herë pikat e mëposhtme:
A keni ambientet dhe materialet e duhura që nevojiten për të zhvilluar sesionin?
A është dikush i gatshëm të takohet dhe të përshëndesë vizitorët? Sigurohuni që te recepcioni të jetë dikush që t'i përshëndesë vizitorët ndërsa mbërrijnë. Nëse është e mundur, angazhoni një pjesëtar të stafit me përvojë më të gjatë.
55
A ofrohet shërbim i furnizimit me ushqim (katering)? Nëse aktivitetet zgjasin gjithë ditën, dreka është një kohë ideale për të bërë një rishikim të shpejtë. Si ka shkuar sipas jush si mësues? Si ka shkuar sipas tyre? Çfarë përshtypjesh, nëse ka, keni marrë nga nxënësit? A ka nevojë që të ndryshohet diçka për sesionin e pasdites?
A keni aparat fotografik? Përdorni aparatin fotografik për të regjistruar evenimentin. Fotografitë do të hyjnë në punë më vonë për buletinet informative, uebfaqet e shkollës, afishet, etj, të cilat do të jenë të dobishme për shkollën dhe punëdhënësin.
Hapi 5. Shqyrtimi, ndjekja dhe vlerësimi
Shqyrtimi
Pasi të përfundojë aktiviteti, punëdhënësit do të duan të diskutojnë se si shkuan gjërat dhe nëse ajo që kanë bërë është e suksesshme.
Mund të zgjidhni që t'u kërkoni punëdhënësve të plotësojnë formularë përshtypjesh duke qenë se kjo tregon se dëshironi që të gjeni praktikat më të mira dhe të përmirësoni vazhdimisht atë që bëni. Përfitoni nga mundësia për të diskutuar rreth mundësisë së angazhimeve në të ardhmen me shkollën në mënyrë që ta paraqesin këtë kërkesë te kompania dhe të planifikojnë për të ardhmen.
Tregoni vlerësim për kontributin e punëdhënësit në suksesin e aktivitetit dhe, nëse është e mundur, kërkojini një pjesëtari të stafit t'u japë atyre një certifikatë falënderimi ose të paktën, dërgojini një letër zyrtare personit dhe punëdhënësit të tij duke i falënderuar për kohën dhe përkushtimin e tyre.
Në fund, pyetni punëdhënësit nëse do të dëshironin që ju të shkruanit një reportazh apo artikull rreth aktivitetit për buletinin informativ/uebfaqen e shkollës apo mediat lokale. Nëse veproni kështu, u ofroni atyre mundësinë
ta shohin dhe ta komentojnë artikullin përpara se të publikohet. Kjo do të rrisë ndërgjegjësimin mes prindërve dhe komunitetit lokal rreth aktiviteteve tuaja të partneritetit me punëdhënësit. Ajo gjithashtu do t'i japë më shumë vlerësimit të profilit të organizatës së punëdhënësit dhe do të ndihmojë në përforcimin e përfitimeve të partneritetit të punëdhënësit.
56
Shembulli 18:
Shkolla Profesionale "Ali Myftiu", Elbasan
Shkolla "Ali Myftiu" bashkëpunon me një sërë biznesesh dhe ndërmarrjesh lokale për t'i pajisur nxënësit e klasës 12 dhe 13 me udhëzime bazuar në aftësitë dhe trajnim profesional përmes praktikave të punës. Secila praktikë i ofron nxënësve një mundësi të marrë 15 orë udhëzime në javë në ambientet lokale të punës.
Kur ndodhen brenda ambientit të punës, nxënësit monitorohen dhe vlerësohen nga mësuesit e tyre profesionalë. Gjithashtu implementohet edhe një vlerësim zyrtar në përfundim të praktikës ku punëdhënësit i kërkohet të japë përshtypjet dhe komentet e veta.
Që prej implementimit të programit, shkolla ka vërejtur një rritje në aftësitë që nxënësit kanë arritur të zhvillojnë përveç rritjes së mundësive të punësimit.
Për të krijuar partneritete me punëdhënësit lokalë, shkolla nisi dialogun duke finalizuar detajet se çfarë u kërkohej punëdhënësve të ofronin dhe mbështetjen që do të jepte shkolla. Kjo u dokumentua në formën e një marrëveshjeje zyrtare mes të dyve.
Përcjellja e mbarëvajtjes së aktiviteteve
Përpiquni të lini orar për të biseduar në telefon me punëdhënësin menjëherë pas aktivitetit në mënyrë që të mund ta analizoni atë më thellë pasi të keni pasur mundësinë të reflektoni rreth tij. A mendoni që të dy se objektivat tuaja u arritën? Si e dini këtë? Çfarë përshtypjesh keni marrë? A ka diçka që mund të zhvilloni dhe ta përsërisni në të ardhmen?
Gjithashtu duhet të merrni në konsideratë që të kërkoni përshtypjet e pjesëmarrësve individualë nga punëdhënësi që morën pjesë në aktivitet. Kjo mund t'ju ndihmojë që çdo aktivitet i ardhshëm të mund të promovohet duke theksuar se është po aq i vlefshëm për punëdhënësin sa është edhe për shkollën dhe nxënësit. Për këtë mund të ndihmojë një pyetësor i thjeshtë që u shpërndahet përfaqësuesve nga punëdhënësi që morri pjesë. Në Aneksin B është paraqitur një shembull pyetësori.
Vlerësimi
Është e mrekullueshme kur ndani rezultatet e vlerësimit me punëdhënësin në mënyrë që edhe ata t'i ndajnë me menaxherin dhe kolegët. Kjo vërtetë lë një mbresë pozitive dhe ata ndihen të vlerësuar që investojnë kohë, energji dhe burime në aktivitetin e shkollës suaj.
59
PËRMBLEDHJE PIKAT KYÇE PËR TË MBAJTUR MEND
Përmes këtij udhëzuesi kemi eksploruar një numër teknikash dhe procesesh të thjeshta që mund të ndihmojnë në zhvillimin e angazhimit të punëdhënësve të cilat mund të përmirësojnë së tepërmi përvojën mësimore të nxënësve tuaj. Në pamje të parë mund të duket sikur disa prej këtyre aktiviteteve mund të kërkojnë shumë punë prej jush përveç punës suaj të përditshme. Por, duke planifikuar me kujdes dhe me pak përpjekje, mund të realizohet një ndikim shumë pozitiv nga ju dhe nxënësit tuaj.
Disa prej ideve për aktivitete do të kenë nevojë për përkushtimin e një ekipi mësuesish dhe punëdhënësish. Të tjerat janë relativisht të thjeshta për t'u organizuar, p.sh. kur punëdhënësi lokal vjen për t'u folur nxënësve tuaj. Prandaj, sugjerojmë që fillimisht të filloni me aktivitetet e thjeshta dhe më pas, pasi të keni fituar përvojë dhe të keni krijuar kontakte, vazhdoni me aktivitetet më teknike dhe që kërkojnë më shumë përkushtim kohor.
Si përmbledhje e thjeshtë, kini parasysh pikat e mëposhtme kyçe:
1. Përcaktoni objektivat tuaja. Jini të qartë rreth asaj që dëshironi të arrini për nxënësit dhe për shkollën. Por mos harroni të merrni në konsideratë edhe përfitimet për punëdhënësin. Aktiviteti i shkollës suaj mund të veprojë si një mjet i shkëlqyer zhvillimi personal për punonjësit.
2. Tregoni imagjinatë rreth vendeve ku mund të gjeni kontakte biznesi. Në libër telefonik të qytetit apo në internet sigurisht mund të filloni të gjeni kontakte me sukses, por mos harroni se kolegët tuaj, prindërit e nxënësve dhe rrjetet e tjera lokale mund të jenë një mjet i shkëlqyer për të filluar këto aktivitete. Edhe mediat sociale mund të luajnë një rol të rëndësishëm. Në planin afatgjatë, edhe mediat sociale mund të ndihmojnë duke i bërë publicitet punës suaj te punëdhënësit lokalë.
3. Planifikoni, rishikoni dhe planifikoni sërish. Ju doni që aktiviteti i angazhimit të punëdhënësve të jetë sukses për shkollën, nxënësit dhe punëdhënësin. Prandaj, merrni kohën e duhur për ta planifikuar aktivitetin deri në detaje. Rishikoni planin tuaj me kolegët dhe me punëdhënësin/punëdhënësit për të kontrolluar që të gjithë të jenë të kënaqur me atë që po propozohet dhe të dinë se çfarë u kërkohet të bëjnë.
60
4. Publikoni ato që keni arritur. Duke publikuar arritjet e nxënësve dhe suksesin e aktiviteteve të angazhimit të punëdhënësve, punëdhënësit shpejt do të shohin përfitimet për të gjitha palët në bashkëpunimin me shkollat. Kjo mund të ndihmojë që edhe punëdhënës të tjerë të inkurajohen për t’u angazhuar.
5. Analizoni dhe vazhdoni me suksese të tjera. Analizoni atë që keni bërë për të mësuar se si mund të përmirësohen aktivitetet e ardhshme. Sigurohuni që të merrni përshtypjet nga punëdhënësi në mënyrë që të siguroheni që përvoja ishte pozitive edhe për të.
MJETET QË DO TË JU NDIHMOJNË DOKUMENTET E PLANIFIKIMIT
Aneksi A:
Shembull dokumenti strategjie/planifikimi
Kontaktet kryesore Të dhënat e mësuesit Të dhënat e punëdhënësit
Emri i plotë
Adresa e shkollës / titulli i punës
Telefoni
Emaili kryesor
Emaili alternativ
Celular
Adresa e punës
Orari më i mirë për t'u kontaktuar
Mënyra më e mirë e kontaktit
Kontaktet alternative Të dhënat e mësuesit Të dhënat e punëdhënësit
Emri i plotë
Titulli i punës
Telefoni
Emaili kryesor
Emaili alternativ
Celular
Adresa e punës
Orari më i mirë për t'u kontaktuar
Mënyra më e mirë e kontaktit
Detajet e projektit
Cili është aktiviteti?
Me cilat lëndë lidhet ai?
Cilat janë objektivat e aktivitetit për punëdhënësin (dhe punonjësit)?
Sa vjeç janë nxënësit?
Sa nxënës marrin pjesë në aktivitet?
Çfarë do të bëjë punëdhënësi?
Çfarë do të bëjë shkolla?
Çfarë burimesh do të sjellë me vete punëdhënësi?
Çfarë hapësire do t'i nevojitet punëdhënësit nëse viziton shkollën?
Kur do të zhvillohet aktiviteti?
A do të ketë nevojë punëdhënësi vend parkimi për makinë?
A ka punëdhënësi ndonjë kërkesë të veçantë dietike apo kërkesë tjetër?
Plani i veprimit:
Veprimi Kush Kur Komente
Aneksi B:
Shembull formulari vlerësimi për punëdhënësin
Që ne të analizojmë dhe të zhvillojmë me ju aktivitetet tona (të shkollave) të angazhimit të punëdhënësve, i vlerësojmë shumë mendimet dhe komentet tuaja në lidhje me aktivitetin e fundit ku ju dhe kolegët tuaj morën pjesë.
Jam shumë dakord
Jam dakordNuk jam dakord
Nuk jam aspak dakord
Ishte caktuar koha e mjaftueshme për zhvillimin e partneritetit / aktivitetit.
Planifikimi për partneritetin/aktivitetin u krye në mënyrë efikase dhe efektive.
Unë e kuptoj se si përfshirja ime/jonë do t'i ndihmonte nxënësit të mësonin.
Aktiviteti ka ndihmuar që të rritet ndërgjegjësimi rreth:
kompanisë sime/industrisë/çfarë bën ajo/si e bën
rolit tim në punë dhe përgjegjësive të mia
aftësive, kualifikimeve dhe përvojës që kërkohen në profesionin tim.
Ky aktivitet më ndihmoi të zhvilloj më tej:
mundësitë për punë në kompaninë time/industrinë
profesionalisht dhe/ose personalisht
njohuritë/botëkuptimin tim rreth mjedisit të shkollës dhe sistemit arsimor
konfidencën time për të biseduar dhe punuar me të rinjtë.
Si tjetër mund ta ndihmoni shkollën në aktivitetet e angazhimit të punëdhënësve?
FALENDERIMETEkipi i British Council dëshiron të falenderojë të gjithë mësuesit, drejtorët e shkollave, administratorët dhe ekspertët e industrisë që me kaq gatishmëri kushtuan kohën e tyre për të marrë pjesë në hartimin e këtij publikimi.
Udhëzuesi u shkrua nga David Tournay nga “Evolution Partnerships” me mbështetjen e Iskra Maksimovic.
Ky publikim është zhvilluar si pjesë e projektit “Angazhimi i Punëdhënësve dhe Reformat në Arsimin dhe Aftësimin Profesional në Ballkanin Perëndimor” i themeluar nga Ministria e Jashtme Britanike (Foreign and Commonwealth Office) dhe i implementuar nga British Council.
© British Council 2016
British Council është organizata ndërkombëtare e Mbretërisë së Bashkuar për marrëdhënie kulturore dhe mundësi arsimore.
© British Council 2016 British Council është organizata ndërkombëtare e Mbretërisë së Bashkuar për marrëdhënie kulturore dhe mundësi arsimore.
kosovo.britishcouncil.org
