7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 1/17

GEOGRAFIJE

Tema:

S L O V E N I J A

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 2/17

S A D R Ž A J:

Istorija...................................................................................................................................................................................................3Politika .................................................................................................................................................................................................4Demografija..........................................................................................................................................................................................5Popis stanovništva 2002. godine .........................................................................................................................................................5Lingvistička struktura 2002. godine po popisu stanovništva ..............................................................................................................5Religijska struktura ..............................................................................................................................................................................6Kultura .................................................................................................................................................................................................6PRIVREDA..........................................................................................................................................................................................7a.Poljoprivreda......................................................................................................................................................................................7 b.Ribarstvo.................................................................. ...................................... ..................................... ...................................... .........8c.Šumarstvo..........................................................................................................................................................................................8d.Rudarstvo i energetika.......................................................................................................................................................................8e.Industriia............................................................................................................................................................................................8

f.Turizam............................................................................................................................................................................................10g.Saobraćaj.........................................................................................................................................................................................10Geografija ..........................................................................................................................................................................................11a.Opštine.............................................................................................................................................................................................11 b.SUNČANI ALPI ........................................................ ...................................... ..................................... ......................... ....... ....... ..13c.ZELENI MEDITERAN ..................................................................................................................................................................14d.TAJANSTVENI KRAS .................................. ..................................... ...................................... ...................................... .............14e.DINAMIČNA LJUBLJANA ..........................................................................................................................................................15f.NASMEJANO POHORJE...............................................................................................................................................................15Slovenačke pokrajine..........................................................................................................................................................................16a.Istorijske pokrajine .........................................................................................................................................................................16LITERATURA...................................................................................................................................................................................17

2

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 3/17

UVOD

Republika Slovenija je primorska i podalpska država na jugu Srednje Evrope,

koja se na zapadu graniči sa Italijom, na severu s Austrijom, na severoistoku s

Mađarskom, na istoku i jugu s Hrvatskom, a na jugozapadu, u Piranskom zalivu, ima

izlaz na Jadransko more.

U različitim periodima istorije Slovenije, država je bila deo Rimskog carstva,

Karantanije (samo moderni deo severne Slovenije), Svetog rimskog carstva, Austo-

Ugarske, Države Slovenaca, Hrvata i Srba, Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1929. 

 preimenovana u Kraljevina Jugoslavija) između dva svetska rata, i SFR Jugoslavije od

1945. do sticanja nezavisnosti 1991. godine.

Slovenija je članica Ujedinjenih nacija, Evropske unije i NATO saveza.

Istorija

Slovenski  preci današnjih Slovenaca verovatno su se doselili na područje

Slovenije u 6. veku. U 7. veku je nastala Karantanija, prva država Slovenaca i jedna od

 prvih slovenskih država. 745. godine Karantanija gubi nezavisnost i pada pod vlast

Bavarske, koja opet postaje deo franačke države. Stanovništvo se pokrštava.

Sloveni u istočnim Alpama bili su, kao i Sloveni u Panoniji, pod vlašću

avarskih kagana. Slabljenjem avarske vlasti, na prostoru južne Koruške, početkom 7. veka formira se prilično samostalna „krajina Slovena“ („marca Vinedorum“), sa svojim

knezom na čelu. Godine 623. se verovatno pridružila alpskim Slovenima pod vođstvom

kneza Sama. Po propasti Samovog plemenskog saveza  658. godine, „krajina

Slovena“ sa središtem u Krnskom gradu, severno od današnjeg Celovca, počela se

nazivati Karantanijom. Oko stotinjak godina ona je bila samostalna kneževina. Kada su

Karantanci oko 743. godine zamolili Bavarce za pomoć u odbrani od Avara, oni su

morali priznati njihovu vrhovnu vlast, te je otada Karantanija vazalna kneževina u

okviru Franačke države. Uz priznanje vazalstva kao zamenu za pomoć, Karantanci sumorali Bavarcima dati kao taoca sina kneza Boruta, Gorazda, i kneževog nećaka

Hotimira. Njih su Bavarci za vreme talaštva pokrstili. Godine 751, za vreme vladavine

kneza Hotimira, počinje pokrštavanje Karantanaca. Pokrštavanje nije išlo glatko, došlo

 je čak do tri neuspela ustanka. Porazom bavarskog kneza Tasila III 788. godine, zajedno

s Bavarskom i Karantanija ulazi u sastav Franačke države Karla Velikog. Kada je knez

donjopanonskih Slovena Ljudevit Posavski  819. godine, zbog nasilja franačkog

markgrofa Kadolaha, podigao ustanak, njemu su se priključili i Karantanci. Posle

gušenja ustanka 828. godine Franci reorganizuju upravu u Karantaniji i domaće

slovenske kneževe zamenjuju franački grofovi. Tragovi nekadašnje karantanske

3

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 4/17

samouprave su se očuvali sve do 1414. godine u posebnom obredu ustoličavanja 

koruških vojvoda, koji je vršen na slovenačkom jeziku.

Oko 1000. godine napisani su  Brižinski spomenici, prvi pisani dokument naslovenačkom jeziku. U 14. veku veći deo današnje Slovenije pada pod vlast

Habzburgovaca, koji kasnije postaju Austro-Ugarska. Slovenija se tada deli na tri

 pokrajine: Kranjsku, Korušku i Štajersku.

Godine 1848. brojne narode zahvata narodni preporod, pa i Slovenci imaju

 politički program koji traži ujedinjenu Sloveniju.

Kad se 1918. godine raspala Austro-Ugarska, a Italija zauzela pokrajine

Primorsku i Istru, kao i delove Dalmacije, osnovana je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, koja se 1929. preimenovala u Kraljevinu Jugoslaviju.

Kraljevina Jugoslavija se raspala u Drugom svetskom ratu, a Slovenija je potom

 postala deo socijalističke Jugoslavije, službeno proglašene 29. novembra 1943.

Današnja Slovenija je na temelju plebiscita proglasila nezavisnost od SFRJ 25. 

 juna 1991. Slovenija se priključila NATO-u 29. marta 2004. godine a Evropskoj uniji 1.

maja 2004. godine.

Politika

Slovenački predsednik se bira svake pete godine. Izvršnu vlast ima predsednik 

Vlade i njegov kabinet ministara.

Parlament ima dva doma:  Državni zbor  i  Državni svet . Državni zbor ima 90

članova, koji se delom biraju direktno, a delom neposredno. Državni svet ima 40

članova, koji zastupaju važne društvene, ekonomske, strukovne i regionalne grupe i

 pojedince. Parlamentarni izbori održavaju se svake četiri godine.

4

 Najverovatniji obimKarantanije oko 828.

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 5/17

Dolazak fašista na vlast u Austriji, ponovo je aktuelizovao tzv. Koruško pitanje 

koje ozbiljno narušava diplomatske odnose između dve države.

Demografija

Glavna etnička grupa u Sloveniji su Slovenci (83%). Narodi iz bivše

Jugoslavije (Srbi, Hrvati, Bošnjaci i Muslimani po nacionalnosti) čine 6,3% a Mađari, 

Italijani i Romi 0,6% stanovništva. Prema popisu stanovništva iz 2002. Slovenija je

imala 1.964.036 stanovnika. Etnička opredeljenost 8,9% stanovništva je ili

neopredeljena ili nepoznata. Gornja granica starosti u 2003. godini je bila 72,2 godine

za muškarce i 80 godina za žene.

Sa 99 stanovnika po kvadratnom kilometru,

Slovenija se nisko rangira u poređenju sa ostalimevropskim državama  po gustini stanovništva.

 Notranjsko-kraška regija ima najmanju gustinu

stanovništva, dok Osrednjeslovenska regija ima

najveću. Prosečeno 51% stanovništva živi u

urbanizovanim, a 49% u ruralnim sredinama.

Zvanični jezik je slovenački, koji je član

 južnoslovenske grupe jezika. Mađarski i italijanski imaju status zvaničnog jezika u

etnički izmešanim sredinama, u delovima oko granica sa Mađarskom i Italijom.

Po religiji, Slovenci su tradicionalno većinom bili katolici. Pre socijalizma, oko

88% slovenaca su bili katolici, dok je već u 1991. ovaj postotak opao na 71,6%.

Postotak i dalje opada i prema poslednjem popisu 2002. godine procenat katolika je

57,8%.

Popis stanovništva 2002. godine

Ovaj popis je ustanovio 1.964.036 stanovnika, i to Slovenaca 1.631.363(83,06%), Srba 38.964 (1,98%), Hrvata 35.642 (1,81%), Bošnjaka 21.542 (1,10%),

Muslimana 10.467 (0,53%), Bosanaca 8.062 (0,41%), Mađara 6.243 (0,32%), Albanaca

6.186 (0,31%), Makedonaca 3.972 (0,2%), Roma 3.246 (0,17%). Bosanci su uračunati

u stanovništvo koje se izjasnilo u regionalnoj pripadnosti, ne u nacionalnoj.

Lingvistička struktura 2002. godine po popisu stanovništva 

Slovenački jezik je maternji za 87,7% stanovništva (1991 na popisu za 88,3%),

 bošnjački za 1,6%, hrvatski 2,8% (1991. za 2,6% stanovništva), srpski za 1,6% (1991.

5

 Katedrala Sv. Nikole u

 Ljubljani

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 6/17

za 0,9% stanovništva), srpskohrvatski jezik je maternji za 1,8% stanovništva (1991. za

čak 4,2%) i hrvatskosrpski je govorilo 1991. godine na popisu 0,2% stanovništva dok 

danas 0,0%.

Religijska struktura

Katolika ima 1.135.626 (57,82%), Muslimana 47.488 (2,42%), Pravoslavaca 

45.908 (2,34%), Evangelista 14.736, ostalih  protestanskih 1.399 i drugih hrišćanskih 

1.877.

Kultura

Prvu slovenačku knjigu je odštampao protestantski reformator  Primož Trubar  

(1508. - 1586). To su u stvari bile dve knjige Catechismus i Abecedarium, koje suizdate 1550. u Tubingenu u Nemačkoj.

Središnji deo države, nazvan Kranjska (koji je postojao kao deo Austro-

Ugarske do početka 20. veka) je etnografski i istorijski dobro opisan u knjizi Slava

 Kranjske (nem. Die Ehre deß Herzogthums Crain, slv. Slava vojvodine Kranjske), izdate

1689. od Barona Janez Vajkar Valvosora (1641-1693).

Slovenačka dva najveća pisca su pesnik France Prešeren (1800. - 1849.) i pisac

Ivan Cankar  (1876. - 1918). Najpoznatiji slovenački slikari u Ivana Kobilica iimpresionista  Rihard Jakopič. Najznačajniji arhitekta je Jože Plečnik  koji je radio u

Beču i Pragu.

Slovenija je dom mnogih muzičara i kompozitora, uključujući renesansnog

kompozitora Jakoba Gala (Jacobus Gallus) (1550. - 1591.), koji je umnogome uticao na

centralno evropsku klasičnu muziku. U dvadesetom veku, Bojan Adamič.

Popularni savremeni muzičari su Slavko Avsenik , Vlado Kreslin, Zoran Predin, 

Pero Lovšin, DiDžej Umek , Magnifiko i drugi.

Slovenačka kinematografija ima tradiciju dugu više od jednog veka. Karol 

Grosman,  Janko Ravnik , Ferdo Delak , France Štiglić, Jože Gale, Beštjan Hladnik  i

Karpo Godina su jedni od poznatijih filmskih umetnika. Savremeni filmski režiseri

Janez Burger , Jan Cvitković, Damjan Kozole, Janez Lapajne, i Maja Veis su značajniji

 primer takozvane „renesanse slovanačke kinematografije“.

Među poznatijim Slovencima se ubrajaju i hemičar i dobitnik nobelove nagrade

za književnost Friderik Pregl, fizičar  Jožef Stefan, filozof  Slavoj Žižek , književnik Franc Miklošić, fizičar Anton Marko Plenčić i matematičar Jurij Vega.

6

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 7/17

PRIVREDA

Slovenija se ubraja u države koje su relativno uspešno prebrodile težak period

 prelaska na tžišnu privredu. Slovenija je u vreme SFRJ bila najrazvijniji deo i uveliko

usmerena prema zahtevnijim tržištima. Druge karakteristike slovenačke privrede preosamostaljivanja bile su raznolik privredni sistem i preovladavanje malih i srednjih

 preduzeća, dobro razvijena saobraćajna i druga infrastruktura, povoljan geografski

 položaj na raskršću saobraćajnih pravaca, kao i blizina zapadnoevropskih i

srednjeevropskih tržišta.

a. Poljoprivreda

Slovenija ima 173 000 ha oranica i vrtova (8,5 % površlne), 12 000 ha voćnjaka

(0,6 %), 17 000 ha vinograda (0,8 %) 1000 ha livada i pašnjaka (15,2 %). Mada poljoprivreda ostvaruje samo oko 2,5 % BDP, njen društveni značaj je mnogo veći jer 

 pruža snabdevanje osnovnim namimicama i obezbeđuje očuvanje naseljenosti sela i

lokalne kulture.

Poljoprivreda je usmerena na stočarstvo, naročito na mesno i mlečnoo

govedarstvo, dok obrada zemlje više preovlađuje u ravničarskom delu Slovenije i u dnu

većih kotlina.

Preovladava proizvodnja krmnog bilja, najviše silažnog kukuruza. Od žitaricagaji se kukuruz - proizvodnja zrna (224 000 t) i silaža, pšenica (123 000 t), a manje

 ječam, raž, zob i heljda. U Ljubljanskoj kotlini i Dolenjskoj važna je proizvodnja

krompira (108 000 t). Od industrijskog bilja u Sloveniji gaji se šećerna repa (202 000 t),

a u Donjoj Savinjskoj dolini hmelj (1400 t). U sredozemnom delu Slovenije naročito su

 povoljni uslovi za gajenje povrća. Godine 2003. Slovenija je imala 473 000 grla goveda,

656 000 grla svinja i 5,3 mil. živine. Glavni proizvodi su meso (190 000 t), mleko (642

mil. 1) i jaja.

Važne poljoprivredne grane su i voćarstvo i vinogradarstvo. Na panonskom

voćarskom području najviše se gaje jabuke i kruške, a u primorskom voćarskom

 području voće osetljivije na mraz (trešnje, breskve, kajsije).

Vinograda najviše ima na brežuljkastoj ivici Panonske nizije Slovenije. U

sredozemnom delu Slovenije vinogradarstvo je značajno u Goričkim brdima, donjem i

srednjem delu Vipavske doline, na Krasu i u Koperskom primorju. Godine 2003.

 proizvedeno je 104 000 t grožđa i iz njega 480 000 hl vina.

7

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 8/17

b. Ribarstvo

Morsko ribarstvo je posle osamostaljenja u velikim teškoćama, jer je u

nekadašnjoj SFRJ većina ribe lovljena u današnjim hrvatskim teritorijalnim vodama.

Ulov 2003. iznosio je 1500 t ribe. Glavna ribarska luka je Izola. Širi se i gajenje slatko-vodne ribe u ribnjacima.

c. Šumarstvo

Slovenija ima 1,1 mil. ha šuma (54,2 % površine), od ćcgu 1,03 mil. ha

 pogodnih za eksploataciju. Proizvodnja drveta jc 2,2 mil. m3.

d. Rudarstvo i energetika

Slovenija ima malo rudnog bogatstva i skromne zalihe fosilnih energetskih

izvora. Mrki ugalj (617 000 t) eksploatiše se samo u Zasavju (rudnici Trbovlje i

Hrastnik), gde se veliki deo upotrebljava u TE Trbovlje. Lignit (4,24 mil. t) vadi se u

rudniku Velenje i većinom iskorišćava u TE Šoštanj. U Prekomurju se eksploatišu i

manjee količne zemnog gasa (4,9 mil. m3); veliki deo ovog energenta Slovenija uvozi

gasovodima iz Rusije i Alžira.

Od nemetala značajno je dobijanje soli u Sečovlju, silikatnog peska (Ravno kod

Rake, Mokro Polje, Drtija) i krede (Srpenica). Instalirana snaga svih elektrana iznosi2978 MW. Najviše električne energije proizvodi nukleama elektrana Krško (37,6 %), a

ostalo termoelektrane (38,5 %) i hidroelektrane (23,2 %). Od Hidroelektrana najvažniji

 je sistem od 8 hidroelektrana na Dravi, Soči i Savi. Od termoelektrana najvažniji je

sistem Šoštanj I-V (745 MW) , a osim njega deluje još TE Trbovlje I-III, TE-TO

Ljubljana i elektrana na gas u Brestanici. U Krškom od 1982. godine radi NE (691

MW), u kojoj je Hrvatska suvlasnik 50%.

e. Industriia

Pošto Slovenija posle Drugog svetskog rata nije dobila mnogo bazične

industrije, industrija je sve do danas ostala orijentisana na proizvodnju robe široke

 potrošnje. Po broju zaposlenih najvažnije industrijske grane su metalna industrija i

mašinogradnja, tekstilna, elektrotehnička, industrija drveta i nameštaja, prehrambena i

hemijska industrija. Jesenice, Ravne na Koroškem i Štore centri su crne metalurgije

(1,26 mil. t sirovog gvožđa i čelika). U Kidričevu kod Ptuja nalazi se fabrika

aluminijuma (76 000 t), a u Slovenskoj Bistrici fabrika aluminijumskih poluproizvoda.

8

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 9/17

Metalna industrija i mašinogradnja su u većim gradovima, a mnoga manja

 preduzeća raširena su po čitavoj Sloveniji, najviše livnice i fabrike metalne opreme.

Mašinogradnja je pre svega u Ljubljani, Mariboru, Celju, Trbovlju, Novoj Gorici i u

Šempetru u Savinjskoj dolini.

Dobro je razvijena industrija saobraćajnih sredstava, pre svega fabrika

 putničkih automobila Reno u Novom mestu i sastavnih delova (Koper, Senožeče). U

Kopru se proizvode manji motocikli, a u Ljubljani bicikli.

Tekstilna industrija je raspršena po čitavoj Sloveniji; u velikoj je krizi, tako da

se između 1985. i 2002. broj zaposlenih smanjio za 50 %. Odevna industrija je u

Murskoj Soboti, Mozirju, Rogaškoj Slatini i Novom mestu. U Sevnici je fabrika rublja,

a u Polzeli čarapa.

Elektrotehnička industrija je treća po broju zaposlenih. Glavna središta su Kranj

(telekomunikacioni sistemi, električna brojila), Ljubljana (feriti, navoji, baterije,

električni alati), Šempeter kod Gorice (autoelektrična oprema) itd. Fabrika kućnih

aparata Gorenje iz Velenja razvila se u jednog od najvećih proizvodača bele tehnike u

Evropi.

Drvna industdja je nastala na podlozi domaćih sirovina, pre svega u manjim

mestima u predalpskom i dinarskom kraškom delu. Fabrike građevinske stolarije -

Logatec, Nazarje, Bled, Škofja Loka, Slovenj Gradec, Maribor. Montažne kuće proizvode se u Škofjoj Loki i Mariboru. Veće fabrike nameštaja nalaze se u Kamniku,

Ajdovščini, Pivki, Zagorju na Savi itd. Industrija papira nastala je još u 19. veku

(Radeče, Vevče, Goričane kod Medvođa), a kasnije i fabrika celuloze i papira u

Krškom, fabrika papira u Količevu, fabrike papirne galanterije Slatkom Vrhu i fabrike

kartonske ambalaže u Logatecu.

Prehrambena industrija je peta po broju zaposlenih. Prerađuje uglavnom

domaće sirovine i snabdeva domaće tržište, a deo proizvoda se i izvozi.

Veća preduzeća mesne industrije nalaze se u Murskoj Soboti, Mariboru, Ptuju,

Celju, Ljubljani, Novoj Gorici i Pivki.

Voće se prerađuje u voćne sokove, pre svega u Ajdovščini. U vinorodnim

krajevima postoje mnogobrojni vinski podmmi.

Pivare su u Laškom i Ljubljani, a uljare u Slovenskoj Bistrici, Središču na

Dravi, Viru kod Domžala i Britofu kod Kranja. Veća preduzeća bazićne hemijske

industrije nalaze se u Celju, Rušama, Mariboru, Lendavi, Kamniku, Ljubljani,

9

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 10/17

Hrastniku, Ilirskoj Bistrici, Dekanima i Bregu kod Borovnice. U farmaceutskoj

industriji najveća preduzeća su u Ljubljani (Lek) i Novom mestu (Krka), a oba su

izrazitro usmerena na izvoz. U Viru kod Domžala smeštena je fabrika sanitetskog

materijala.

Veća fabrika kože je u Vrhniki, u Slovenij Gradecu proizvode se prekrivi za

automobilska sedišta. Obuća se proizvodi u Žirama; Tržiču. U Domžalama je fabrika

kožne galanterije.

Industrija gradevinskog materijala zadovoljava veliki deo domaćih potreba.

Glavni proizvodi su cement (1,5 mil. t), kreč, zidne opeke i crep. Cementare su u

Trbovlju i Anhovu, a krečane u Zagorju na Savi, Kresnicama i Solkanu, dok su ciglane

u Pragerskom, Križevcima kod Ljutomera, Renčama i u Dobruškoj vasi. Fabrike

keramičkih pločica nalaze se u Ljubečni kraj Celja i Gorenju.

Od ostalih industrijskih grana treba pomenuti još gumarsku industriju u Kranju,

fabriku sportske opreme u Begunju na Gorenjskem i staklare (Hrastnik, Rogaška

Slatina).

f. Turizam

Zbog velike raznolikosti predela i lake dostupnosti Slovenija ima mogućnosti za

razvoj veoma različitih oblika turizma. Godine 2003. Slovenijuje posetilo 1,37 mil.turista, najviše iz Italije, Nemačke, Austrije, Hrvatske i Holandije. Najznačajniji

turistički centri su Portorož, Čatež na Savi, Bled, Ljubljana, Izola, Krahjska Gora,

Ankaran, Moravske Toplice, Podčetrtek i Rogaška Slatina.

g. Saobraćaj

Drumski saobraćaj. Ukupna dužina puteva iznosi 20150 km (82 %

asfaltiranih), od čega 495 km autoputeva. Sprovodi se obiman program izgradnje mreže

autoputeva na tzv. slovenačkom putnom krstu.

Železnički saobraćaj. Slovenija ima 1229 km železničkih pruga, od čega 504

km elektrifikovanih (razmak između šina 1435 mm).

Brodski saobraćaj. Jedini brodski prevoznik je Splošna plovidba iz Portoroža,

u većinskom vlasništvu države.

10

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 11/17

Geografija

Triglav Pogled na Piran

Četiri glavna evropska geografska regiona se nalaze u Sloveniji: Alpi, Dinaridi,

Panonska nizija i Sredozemlje. Najviša tačka Slovenije je Triglav (2.864 m;); prosečna

nadmorska visina države iznad nivoa mora je 557 metara. Oko jedne polovine države

11,691 km²) je prekriveno šumom; ovo čini Sloveniju trećom najpošumljenijom

državom u Evropi, odmah iza Finske i Švedske.  Pašnjaci pokrivaju 5.593 kvadratnih

kilometara države, a livade i bašče 2.471 km². Takođe, postoji još 363 km² voćnjaka, i

216 km² vinograda.

Klima Slovenije je mediteranska na obali, alpska na planinama, kontinentalna 

sa blagim letima i hladnim zimama na visoravnima i dolinama na istoku. Prosečne

temerature su od -2°C u januaru do 21°C u julu. Prosečne padavine su 1.000 milimetara

na obali, do čak 3.500 milimetara na Alpima, 800 milimetara na jugoistoku i 1.400

milimetara u središnjoj Sloveniji.

Geometrijski centar gravitacije Slovenije je lociran na koordinatama 

46°07'11,8" SGD i 14°48'55,2" IGŠ i leži u Spodnja Slivna, u okolini Vače, u opštini

Litija.

a. Opštine

Prema Ustavu Repubike Slovenije, opština je samoupravna lokalna zajednica,

koja obuhvata područje jednog ili više naselja koja su povezana zajedničkim potrebamai interesima stanovnika. Po slovenačkom Zakonu o lokalnoj samoupravi, opština mora

imati najmanje 5.000 stanovnika, ali ima i onih koje zbog geografskih, pograničnih,

nacionalnih, istorijskih ili privrednih razloga imaju taj status iako imaju manje od 5.000

stanovnika. U opštine spadaju poslovi lokalnog značaja koje opština može obavljati

samostalno i koji se tiču samo stanovnika opštine. Grad može dobiti status gradske

opštine ako ima više od 10.000 stanovnika i predstavlja geografski, privredno i kulturno

središte područja u kome se nalazi. Međutim taj status može dobiti i opština zbog

istorijskih razloga. Na gradsku opštinu država može preneti poslove iz svoje

nadležnosti, a koji utiču na razvoj grada.

11

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 12/17

Slovenija je od sredine 2006. godine podeljena na 210 opština, među kojima

njih 11 ima status gradske opštine (označene s *).

Osim na opštine, kao jedinice lokalne

samouprave, Slovenija je podeljena i na 58upravnih jedinica koje obavljaju poslove

državne uprave i ne zadiru u samoupravne

 poslove opština.

Iako zakonski nigde nije regulisano,

Slovenija je podeljena i na pokrajine (u geografskom smislu), odnosno na regije. Tako

 je za potrebe državne statistike država podeljena na 12 regija.

Ustav Republike Slovenije dopušta šire samoupravne zajednice, odnosno pokrajine, na koje pak država može preneti neke poslove iz svog delokruga.

Celje

Gradske opštine: U poslove opštine

spadaju poslovi lokalnog značaja koje opština

može obavljati samostalno i koji se tiču samo

stanovnika opštine. Grad može dobiti status

gradske opštine ako ima više od 10.000stanovnika i predstavlja geografsko, privredno

i kulturno središte područja u kome se nalazi.

Međutim taj status može dobiti i opština zbog istorijskih razloga. Na gradsku opštinu

država može preneti poslove iz svoje nadležnosti, a koji utiču na razvoj grada.

Zvanični jezik : U svim opštinama Slovenije zvanični jezik je Slovenački jezik .

Mađarski jezik  je drugi zvanični jezik u 3 opštine Prekomurja (Lendava, Dobrovnik, 

Hodoš), a italijanski u 3 opštine Slovenačkog primorja (Kopar, Piran, Izola).

Porodice, poslovni ljudi i ljubitelji aktivnog odmora - svi oni će u Sloveniji

imati šta da rade. Šetače će opuštati tišina planina, a sportske planinare, skijaše,

 bicikliste, kanuiste, jedriličare, ribolovce, lovce, igrače golfa, jahače itd. živopisne

 prirodne lepote, koje im omogućavaju da uživaju u svojim sportovima.

Iz tri velike kulture - panonske, alpske i sredozemne - potiču i jela slovenačke

kuhinje. Najstariji osnovni elementi ishrane Slovenaca su jela od testa i kaše. Poznati su

hlepčići za praznične prilike koji se i danas prave u obliku pletenih veknica ili venčića,

kao i štruklji koji se pripremaju na 70 različitih načina sa slatkim i mesnim nadevom i

12

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 13/17

nadevom od povrća, i »žganci«. Međutim, pravi slovenački specijalitet su »potice« koje

se za praznične prilike pripremaju sa raznim nadevima.

Slovenija je istovremeno i prava vinogradarska zemlja. Podeljena je na tri

vinorodna regiona: primorski, posavski i podravski, a razlikujemo 14 okruga sa svojim prepoznatljivim karakteristikama. Primorski region čuven je po karakterističnim

crvenim i punim belim vinima, iz posavskog regiona potiče slovenački specijalitet – 

„cviček“, a podravski region je domovina renskog rizlinga, sauvignona i rulandca, kao i

odličnih traminaca i penušavih vina.

Izvanredan položaj, živopisne pejzaže, brojne mogućnosti za aktivan odmor i

vrhunsku kulinarsku ponudu i ponudu vina Slovenije dopunjavaju i ljudi koji u njoj

žive: ljubazni, srdačni, veseli, pažljivi. Ljudi, čiji se identitet formirao paralelno sa

slovenačkim jezikom, kojim govori dva miliona ljudi, održao se i zahvaljujućidinamičnom kulturnom životu. Za Slovence su prisni međusobni odnosi još uvek 

najveća vrednost. Svoju gostoljubivost i ovaj bogati kutak sveta žele da podele sa

 posetiocima.

b. SUNČANI ALPI 

Veći deo Julijskih Alpi nalazi se u okvirima

 Nacionalnog parka Triglav. Na njegovim obroncima nalazi

se Bled, poznat u čitavom svetu. Sa brojnim

mogućnostima za rekreaciju, sa kongresnom dvoranom,

kockarnicom i igralištem za golf, predstavlja pravi

turistički raj.

Bohinj je polazište za brojne planinarske pohode, a Bohinjsko jezero i

Bohinjska Bistrica predstavljaju prave bisere za ljubitelje

aktivnosti na vodi. U bližoj okolini nalaze se skijališta,

staze za trčanje na skijama, a postoje i mogućnosti za planinski biciklizam, paraglajding, sportsko planinarenje

itd. Leti je Kranjska Gora privlačna zbog rekreacije i

sportova u prirodi, a zimi zbog odličnih terena za

raznovrsne oblike skijanja. Na obližnjoj Planici svake godine svoje snage odmeravaju

najbolji skijaški skakači na svetu. Predeli u dolini Soče, smaragdne reke, Bovec,

Kobarid i Tolmin, privlače kako one koji traže mir, tako i one koji žude za

uzbuđenjima. Tu su na raspolaganju brojni sportovi na vodi, a u krajoliku se može

uživati i uz pomoć paraglajdera, zmaja ili planinskog bicikla.

13

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 14/17

c. ZELENI MEDITERAN

Slovenačka obala je dugačka 46,6 kilometara. Primorski gradovi Piran, Izola i

Kopar pozivaju svojim srednjevekovnim izgledom. Za Kopar se kaže da zbog svog

istorijskog gradskog jezgra predstavlja jedan od najslikovitijih delova severnog delaIstarskog poluostrva. Izola je primorsko mestašce sa bogatom ribarskom tradicijom.

Turizam je skoncentrisan na južnom obodu naselja, u Simonovom zalivu, gde se nalazi i

kupalište i gde su smešteni hoteli i restorani.

Piran, staro pristanišno mesto, u celosti je zaštićeno kao kulturno-istorijski

spomenik; očuvalo je koncepciju uskih ulica i tesno zbijenih kuća koje se od obalne

ravnice stepenasto uzdižu ka vrhu slemena, koji okolini daju karakterističanmediteranski izgled. Najdužom turističkom tradicijom može se pohvaliti Portorož,

turistički grad sa udobnim hotelima, modernim bazenima, raznovrsnom ponudom

restorana i mnogobrojnim manifestacijama; on predstavlja i omiljeno mesto za

organizovanje kongresa.

d. TAJANSTVENI KRAS

To što kras ima dva lica - jedno iznad, a

drugo ispod površine -, »krivi « su krečnjak i voda.

 Na površini oni „stvaraju“ kraške vrtače, škrape,

izvore, ulegnuća, jarkove i polja (Planinsko,

Cerkniško), a ispod površine rasprostiru se brojni

 ponori i kraške jame - priča se da je slovenački Kras

delić najlepšeg podzemnog sveta naše planete. Tako

se u Sloveniji nalazi više hiljada kraških jama i ponora, a za turiste je uređeno i

otvoreno 20 riznica krečnjačkih remek dela koje stvaraju poniruće kraške vode.

 Najposećenije su Postojnska jama, Škocjanske jame, koje su od 1986.godine upisane uspisak UNESCA, Pivka i Črna jama, Križna jama, Vilenica itd. Sa slovenačkog Krasa

14

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 15/17

 potiču i plemeniti konji lipicaneri. Lipica, gde se već više od četiri stoleća razvija

Kobilarna, važi za kolevku tih konja. Danas to mesto predstavlja turističko-rekreativni

centar sa školom jahanja i poznato je kao međunarodna scena tradicionalnih sportskih

 priredbi jahanja.

e. DINAMIČNA LJUBLJANA

Kažu da je Ljubljana, koja broji oko 276.000

stanovnika, grad po meri čoveka. Mada se svrstava u

srednje velike evropske gradove, nastoji da održi

 prijatnu atmosferu manjeg mesta, a istovremeno

može da zadovolji sve potrebe velikih prestonica. To

 je grad u kome su se susrele kulture Istoka i Zapada,

zato se staro harmonično prepliće sa novim. To jegrad kulture, dom brojnih pozorišta, muzeja i galerija, a ponosi se i jednom od

najstarijih filharmonija na svetu. To je grad koncerata i različitih priredbi, naučno i

univerzitetsko središte i grad brojnih poslovnih susreta. To je, takođe, grad u kome u

letnjim mesecima brojne kafane i restorani izlaze na ulice, na obale Ljubljanice i na

trgove starog gradskog jezgra. Zbog svog geografskog položaja prestonica predstavlja i

odlično polazište za otkrivanje izuzetno raznolikih lica i lepota Slovenije.

f. NASMEJANO POHORJE Na području oko 1000 kvadratnih kilometara velikog i igličastom šumom

obraslog Pohorja postoje skijaški centri (Areh, Rogla, Kope), a pored toga se nude

razuđene planinske staze namenjene posetiocima i ljubiteljima biciklizma i jahanja.

Pohorje posećuju i ljubitelji padobranstva, letenja zmajevima i balonima, a i oni koji

vole da otkrivaju prašumu i netaknute vode.

Maribor, sa nešto manje od 115.000

stanovnika, drugi je najznačajniji grad Slovenije.Ponosi se najstarijim čokotom na svetu, koji već

dobrih četiri stoleća raste u gradskom jezgru uz

Dravu; pored reke je i slikoviti i dinamični Lent,

 poznat po međunarodnom multikulturalnom

Festivalu Lent. Prostrani vinogradi, koji se sa kraja

grada uspinju po mariborskim brežuljcima, isprepletani su sa više od 50 kilometara

vinskih puteva. Na njima su posejane krčme i turistička seoska domaćinstva. Maribor sa

kapacitetima za kongresnu aktivnost u hotelu Habakuk postaje i značajno kongresno

središte Slovenije.

15

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 16/17

Slovenačke pokrajine

Slovenačke tradicionalne pokrajine su: 1:

Primorska; 2a: Gorenjska; 2b: Notranjska; 2c:

Dolenjska; 3: Koruška; 4: Štajerska; 5: Prekomurje.

Slovenačke pokrajine pojam je koji označava

različite teritorijalne jedinice na koje je bila

 podeljena Slovenija ili u kojima je istorijski živio ili

živi slovenački narod. Budući da današnja Slovenija nije službeno regionalno podeljena,

 postoje različiti modeli podele.

a. Istorijske pokrajine

Zbog viševekovne podele zemalja unutar  Habzburške Monarhije  i Austro-

Ugarske, još je i danas u upotrebi podela prema područjima tadašnjih krunskih zemalja:

Štajerska, Kranjska, Koruška, Goriška, Trst i Istra. Danas su delovi većine tih zemalja

(osim Kranjske) izvan granica Slovenije. Tako se Gornja Štajerska nalazi u Austriji, kao

i veći dio Koruške koja čini austrijsku saveznu pokrajinu Korušku. Jedan vrlo mali deo

Koruške pripao je 1918. Italiji. Veći dio Goriške nalazi su italijanskoj regiji Furlaniji-

Julijskoj krajini. U tim pokrajinama, kao i na području Trsta i danas postoji znatna

slovenska manjina. Veći deo Istre pripada Hrvatskoj.

 Na temelju tih istorijskih zemalja, nastala je današnja neslužbena podela

Slovenije i to tako da se unutar Kranjske razlikuju Gorenjska, Dolenjska i Notranjska, a

delovi Goriške i Istre zajedno čine Primorsku. Starim pokrajinama treba se još pridodati

i Prekmurje. Tako se obično navode sledeće pokrajine: Gorenjska, Dolenjska,

 Notranjska,  Štajerska (nazivana još i Donja Štajerska), Koruška (nazivana još i

Slovenska Koruška), Primorska i Prekmurje. Teško je međutim odrediti precizne

granice ovih pokrajina, budući da se one ne poklapaju sa sadašnjom geografskom

 podelom Slovenije.

Danas je načešće u upotrebi Gamsova definicija, koja se pak temelji na Ilešiču.

Gams tako Sloveniju deli na temelju geografsko-socioloških činilaca na sledeće delove:

Alpska Slovenija; Predalpska Slovenija; Panonska Slovenija; Dinarskokrška Slovenija;

Sredozemna Slovenija.

16

7/28/2019 06 - Slovenija

http://slidepdf.com/reader/full/06-slovenija 17/17