ΑΕΦΦ 1009Η ΔΙΑΛΕΞΗ – 16 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014

Ελληνιστική περίοδος323 – 31 π.Χ.

Οι κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου – εξουσία σε πληθυσμούς που είχαν διαφορετική θρησκεία και μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες

Τα βασίλεια των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Βασίλειο των Σελευκιδών (Αντιόχεια) Βασίλειο των Ατταλιδών (Πέργαμος) Βασίλειο των Πτολεμαίων (Αλεξάνδρια) Βασίλειο των Αντιγονιδών (Πέλλα)

Ελληνιστικά βασίλεια

Ελληνιστικά βασίλεια

Ελληνιστική λογοτεχνία – ο πολιτισμός του βιβλίου

Συγκέντρωση των λογίων στα κέντρα εξουσίας – αποκοπή από το παραδοσιακό δημόσιο πλαίσιο της ποιητικής παραγωγής

Σταδιακή επικράτηση του βιβλίου ‘Μεταγραφή’ της παλαιότερης ποίησης –

συλλογές ποιημάτων

Ο πολιτισμός του βιβλίου –Αλεξάνδρεια

Πτολεμαίος Α΄ Σωτήρ, Πτολεμαίος Β΄ Φιλάδελφος – η συνεισφορά τους στην αλεξανδρινή λογοτεχνία και στη φιλολογία – η ίδρυση του Μουσείου και της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας – το ιδιαίτερο προφίλ των αλεξανδρινών ποιητών (ποιητής ἅμα καὶ κριτικός)

Η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας – διευθυντές και βιβλιοθηκάριοι

Ζηνόδοτος: πρώτος διευθυντής της βιβλιοθήκης και επιφανής μελετητής του Ομήρου, μαθητής του Φιλίτα

Φιλίτας από την Κω: ο πρώτος επιφανής λόγιος ποιητής, δάσκαλος του Πτολεμαίου Β΄ Φιλαδέλφου που γεννήθηκε στην Κω

Ο πολιτισμός του βιβλίου – Αλεξάνδρεια (διάσημοι λόγιοι)

ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ ΚΥΡΗΝΑΙΟΣ (περ. 305-240 π.Χ.) κριτικός Πίνακες τῶν ἐν πάσῃ παιδείᾳ διαλαμψάντων καὶ ὧν

συνέγραψαν (γραμματολογική κατάταξη προγενέστερων συγγραφέων σε 120 βιβλία)

Ποιητής Αίτια = σύντομα ελεγειακά ποιήματα - ο ποιητής

ρωτάει τις Μούσες για ποιο λόγο έχουμε συγκεκριμένα έθιμα, εορτές, ονομασίες κλπ.

Επύλλιο = Εκάλη Ύμνοι, επίνικοι και επιγράμματα

Ο πολιτισμός του βιβλίου – Αλεξάνδρεια (διάσημοι λόγιοι)

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΡΟΔΙΟΣ (295-215 π.Χ.) Διευθυντής της βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας Ποιητής – Αργοναυτικά (σχεδόν 6000 στίχοι)

Κτίσεις πόλεων (δεν σώζονται)

Από την Αλεξάνδρεια στη Ρόδο (εξ ου και Ρόδιος)

Ο πολιτισμός του βιβλίου – Αλεξάνδρεια (διάσημοι λόγιοι)

Θεόκριτος (4ος/3ος αιώνας) – ειδύλλια Γεννιέται στις Συρακούσες, ζη στην Αλεξάνδρεια και την

Κω Παραδείγματα βουκολικών ειδυλλίων Θύρσις, ένας βουκόλος τραγουδάε τον άτυχο έρωτα και

τον θάνατο του Δάφνη  Κῶμος, ‘παρακλαυσίθυρο’: ένας γιδοβοσκός πολιορκεί

την αγαπημένη του βοσκοπούλα, που είναι κλεισμενη σε μια σπηλιά

Άλλα ειδύλλια Συρακόσιαι ἢ ἀδωνιάζουσαι: δύο φίλες παρακολουθούν

τα Αδώνια στην αυλή του Πτολεμαίου

Ο πολιτισμός του βιβλίου – Αλεξάνδρεια (διάσημοι λόγιοι)

ΗΡΩΝΔΑΣ (3ος αιώνας στη διάρκεια της βασιλείας του Πτολεμαίου Γ΄ Ευεργέτη)

Μιμίαμβοι (έγιναν γνωστοί από πάπυρο που δημοσιεύθηκε το 1891)

Ύφος και θέματα που προσιδιάζουν στην κωμωδία: Προξενήτρα μιας παντρεμένης, πορνοβοσκός που

κατηγορεί στο δικαστήριο έναν κακότροπο πελάτη, επίσκεψη και θυσία πετεινού στο ιερό του Ασκληπιού, γυναίκες που μοιράζονται τα μυστικά τους, κλπ..

Ο πολιτισμός του βιβλίου – Αλεξάνδρεια (διάσημοι λόγιοι)

ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ (περ. 285-194 π.Χ.) Κυρηναίος, σπούδασε στην Αθήνα (Ακαδημία)

και με πρόσκληση του Πτολεμαίου του Γ΄ Ευεργέτη εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια, διάδοχος του Απολλώνιου Ρόδιου στη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης

ποιητής, φιλόσοφος, φιλόλογος, ιστορικός, αστρονόμος, μαθηματικός και γεωγράφος

Περὶ ἀρχαίας κωμωδίας

Ο πολιτισμός του βιβλίου – Αλεξάνδρεια (διάσημοι λόγιοι)

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ Ο ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ (περ. 257-180 π.Χ.)

Διάδοχος του Ερατοσθένη στη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης.

Εκδότης του Ομήρου, του Ησίοδου, τοθ Αλκαίυ, του Αλκμάνα, του Πίνδαρου, τον Ευριπίδη και του Αριστοφάνη

Δάσκαλος του Αρίσταρχου 

Ο πολιτισμός του βιβλίου – Αλεξάνδρεια (διάσημοι λόγιοι)

ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΣ (περ. 216-144 π.Χ.) από τη Σαμοθράκη

παιδαγωγός στη βασιλική αυλή, στη συνέχεια διευθυντής της Βιβλιοθήκης από το 153 ως το 145 π.Χ.

Εκδιώχθηκε από τον μαθητή του Πτολεμαίο Η' τον Ευεργέτη, εγκαταστάθηκε στην Κύπρο.

Εκδότης του Όμηρου, του Ησίοδου, του Αρχίλοχου, του Αλκαίου, του Ανακρέοντα και του Πίνδαρου.

Υπομνήματα στον Όμηρο, στον Ησίοδο, στον Αρχίλοχο, στον Πίνδαρο, στον Αισχύλο, στον Σοφοκλή, στον Ίωνα, στον Αριστοφάνη και στον Ηρόδοτο (ιστορικές, πραγματολογικές, λεξιλογικές γραμματικές, μετρικές παρατηρήσεις).

Ο πολιτισμός του βιβλίου – Αλεξάνδρεια (διάσημοι λόγιοι)

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΘΡΑΞ (170-90 π.Χ.) –Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια

Μαθητής του Αρίσταρχου Τέχνη Γραμματική

Ο πολιτισμός του βιβλίου – Αλεξάνδρεια (διάσημοι λόγιοι)

ΔΙΔΥΜΟΣ (περ. 80-10 π.Χ.) –Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια

Ονομάστηκε  χαλκέντερος  Το τεράστιο έργο του κάλυπτε όλα τα πεδία της

φιλολογίας, Αγαπημένα του θέματα: λεξικογραφία και

υπομνηματισμός ποιητικών και πεζών έργων. Φιλολογικός διάλογος με τους προκατόχους του

Άλλα σπουδαία πολιτιστικά κέντρα της ελληνιστικής περιόδου - Αθήνα Η Ακαδημία συνεχίζει τη φιλοσοφική παράδοση

του Πλάτωνα και του Σωκράτη

Το Λύκειο συνεχίζει την περιπατητική παράδοση του Αριστοτέλη

Άλλα σπουδαία πολιτιστικά κέντρα της ελληνιστικής περιόδου - Αθήνα ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ (342-291 π.Χ. –Αθηναίος, γεννήθηκε

στην Κηφισιά Συνέθεσε πάνω από 100 κωμωδίες  Σώζεται ακέραιος ο Δύσκολος χάρη σε ένα

αναπάντεχο παπυρικό εύρημα Πολύστιχα αποσπάσματα από τη Σαμία και

τους Ἐπιτρέποντες. Ρεαλιστικές απεικονίσεις κοινών ανθρώπων –

περίπλοκες υποθέσεις – απουσία πολιτικών αναφορών, happy end!

Άλλα σπουδαία πολιτιστικά κέντρα της ελληνιστικής περιόδου ΑΡΑΤΟΣ (313-240 π.Χ.) – Γεννήθηκε στους Σόλους της

Κιλικίας Έφεσος - Μαθητής του Μενεκράτη, επικού ποιητή,

μιμητή του Ησιόδου Αθήνα - μυήθηκε στη στωική φιλοσοφία από τον Ζήνωνα Στη συνέχεια δραστηριοποιήθηκε ως φιλόλογος και

ποιητής στις αυλές του Αντίγονου Γονατά στην Πέλλα και του Αντίοχου Α' Σωτήρα στην Αντιόχεια.

Φαινόμενα (1154 στίχοι) επική παράφραση της πραγματείας για τα ουρανια σώματα του Εύδοξου από την Κνίδο

Άλλα πολιτιστικά κέντρα της ελληνιστικής περιόδου

ΕΥΦΟΡΙΩΝ  από τη Χαλκίδα (3ος π.Χ. αι.) Σπούδασε στην Αθήνα φιλοσοφία, στη συνέχεια

επικεφαλής της βιβλιοθήκης στην Αντιόχεια. Συνέθεσε επύλλια με μυθολογικό και αιτιολογικό και δυσνόητο περιεχόμενο. Μιμητής του Καλλιμάχου, αλλά λιγότερο ταλαντούχος

ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ  από τη Νίκαια της Μικρασίας (1ος π.Χ. αι.)

΄Εζησε στην Ιταλία, Το ποιητικό του έργο έχει χαθεί. Σώζεται όμως πεζή μυθολογική διήγηση (Ἐρωτικὰ παθήματα) την οποία ο Παρθένιος είχε συνθέσει για τον Ρωμαίο ποιητή Κορνήλιο Γάλλο.

Άλλα πολιτιστικά κέντρα της ελληνιστικής περιόδου - Ρώμη

Πολύβιος (200-118 π.Χ.) από τη Μεγαλόπολη Ιστοριογράφος (40 βιβλία) –’πως και με ποιο

πολίτευμα οι Ρωμαίοι υπέταξαν όλη την οικουμένη σε λιγότερο από πενήντα τρία χρόνια’

Από το 167 ως το 150 έζησε ως όμηρος στη Ρώμη – φιλική σχέση με τον Σκιπίωνα Αιμιλιανό

Σκοπός της ιστορίας είναι να ωφελήσει και να διαπαιδαγωγήσει

Άλλα πολιτιστικά κέντρα της ελληνιστικής περιόδου - Ρώμη

ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ (1ος π.Χ. αι.) –γεννήθηκε στη Σικελία (Αγύριον)

Ταξίδεψε στην Αίγυπτο και στη Ρώμη, σύγχρονος του Καίσαρα και του Οκταβιανού

Παγκόσμια ιστορία σε 40 βιβλία (σώζονται 15 ολοκληρα και τα υπόλοιπα απασπασματικά) – από τη δημιουργία του κάσμου ως το 54 π.Χ.

Χρήση πλήθους πηγών – η αξιοπιστία του έργου του εξαρτάται από την αξιοπιστία των πηγών του