Πλάτων,  Πολιτεία    

Η  πρόκληση  του  Γλαύκωνα  

•  είναι  από  τη  φύση,  λένε,  καλό  πράγμα  να  αδικείς,  ενώ  το  να  σε  αδικούν  κακό,  κι  υπάρχει  στην  αδικία  που  υφίστασαι  περισσότερο  κακό  απ’  όσο  καλό  υπάρχει  στην  αδικία  που  διαπράττεις  εσύ,  έτσι  ώστε,  όταν  οι  άνθρωποι  αδικούν  ο  ένας  τον  άλλο  και  αδικούνται,  και  τα  δοκιμάζουν  και  τα  δύο,  να  συμφέρει  σ’  αυτούς  που  δεν  μπορούν  να  αποφύγουν  το  ένα  αλλά  ούτε  και  να  καταφέρουν  το  άλλο  να  συμφωνήσουν  μεταξύ  τους  μήτε  να  αδικούν  μήτε  να  αδικούνται.  Eδώ  λοιπόν,  λένε,  έχει  την  αρχή  της  η  θέσπιση  νόμων  και  η  σύναψη  συμφωνιών,  κι  ό,τι  προστάζει  ο  νόμος  το  ονομάζουν  νόμιμο  και  δίκαιο  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  358Ε    

ΑΒΓΔΕΖΗΘΙΚΛΜΝΞΟΠ...  ή:  αβγδεζηθικλμνξοπ;  

•  ...Αν  έβαζαν  σε  ανθρώπους  οι  οποίοι  δεν  έχουν  πολύ  δυνατή  όραση  να  διαβάσουν  από  μακρινή  απόσταση  μικρά  γράμματα,  κι  έπειτα  κάποιος  αντιλαμβανόταν  ότι  τα  ίδια  αυτά  γράμματα  είναι  γραμμένα  και  κάπου  αλλού,  σε  μια  μεγαλύτερη  επιφάνεια,  πιο  μεγάλα,  θα  τους  φαινόταν,  νομίζω,  τύχη  αναπάντεχη  αν  διαβάζοντας  πρώτα  τα  μεγαλύτερα,  κοιτούσαν  έπειτα  τα  μικρότερα,  εξετάζοντας  αν  είναι  όμοια  με  εκείνα  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  369d  

Τα  μεγάλα  γράμματα:    α.  H  πόλη  των  χοίρων  

Τα  μεγάλα  γράμματα:    β.  Η  ΤΡΥΦΩΣΑ  ΠΟΛΙΣ    

ΤΡΥΦΩΣΑ  ΚΑΙ  ΦΛΕΓΜΑΙΝΟΥΣΑ  

•  Δεν  εξετάζουμε,  φαίνεται,  απλώς  πώς  γεννιέται  μια  πόλη,  αλλά  μια  πόλη  που  επιπλέον  ζει  τρυφηλά....Γιατί  εξετάζοντας  μια  τέτοια  πόλη  μπορεί  ίσως  να  διακρίνουμε  καλύτερα  τη  δικαιοσύνη  και  την  αδικία,  από  πού  ξεφυτρώνουν  στις  πολιτείες.  Η  αληθινή  πολιτεία  είναι,  νομίζω,  αυτή  που  έχουμε  περιγράψει,  αυτή  που,  ας  το  πούμε  έτσι,  έχει  την  υγειά  της.  Αν  θέλετε,  όμως,  ας  δούμε  και  μια  πόλη  που  ψήνεται  στον  πυρετό·∙  τίποτα  δεν  μας  εμποδίζει.  Σε  ορισμένους,  έτσι,  τα  πράγματα  που  ανέφερα  δεν  θα  τους  είναι,  φαίνεται,  αρκετά,  ούτε  και  ο  τρόπος  αυτός  της  ζωής,  αλλά  θα  τους  χρειαστούν  επιπλέον  κρεβάτια  και  τραπέζια  και  άλλα  έπιπλα,  κι  ακόμη  κάθε  λογής  εδέσματα  κι  αρώματα,  θυμιάματα  και  εταίρες  και  γλυκίσματα.  Σε  σχέση  μάλιστα  με  όσα  αναφέραμε  πρωτύτερα,  δεν  θα  σταθούμε  πια  στα  απαραίτητα  αλλά  θα  μπει  σε  ενέργεια  η  ζωγραφική  και  τα  κεντήματα,  και  θα  πρέπει  να  αποκτήσουμε  χρυσάφι  και  φίλντισι  και  όλα  τα  παρόμοια...  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  372e-­‐373a.    

Η  ανάγκη  για  φύλαξη  των  συνόρων  και  η  εισαγωγή  της  αξίας  της  εξειδίκευσης  

•  …Λες  λοιπόν  να  πρέπει  να  νοιαζόμαστε  περισσότερο  για  του  υποδηματοποιού  την  τέχνη  απ  ό,τι  για  την  πολεμική  τέχνη;...Τον  υποδηματοποιό  όμως  δεν  τον  αφήναμε  να  είναι  συνάμα  και  γεωργός,  ούτε  υφαντής  όυτε  οικοδόμος  αλλά  τον  θέλαμε  υποδηματοποιό,  ώστε  τη  δουλειά  του  να  μας  την  κάνει  σωστά·∙  και  κατά  τον  ίδιο  τρόπο  βάζαμε  κάθε  έναν  από  τους  άλλους  να  καταπιάνεται  με  μία  δουλειά,  αυτήν  για  την  οποία  καθένας  τους  ήταν  από  τη  φύση  του  φτιαγμένος  και  με  την  οποία  έμελλε  να  ασχολείται  σε  όλη  του  τη  ζωή...  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  374b-­‐c    

ποιος  φυλάει  την  πόλη;  

Η  φύση  του  σκύλου  

•  ...θα  ξέρεις,  φυσικά,  για  τα  σκυλιά  καλής  ράτσας  ότι  τέτοιος  είναι  από  τη  φύση  του  ο  χαρακτήρας  τους;  Με  ανθρώπους  τους  οποίους  γνωρίζουν  και  τους  έχουν  συνηθίσει  είναι  εξαιρετικά  ήσυχα,  ενώ  με  εκείνους  που  δεν  τους  γνωρίζουν  είναι  το  αντίθετο...  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  375e.    

...και  ο  ρόλος  της  παιδείας  

•  Πρώτη  μας  δουλειά  λοιπόν,  ξαθώς  φαίνεται,  θα  είναι  να  επιβλέπουμε  εκείνους  που  φτιάχνουν  τους  μύθους,  και  ό,τι  καλό  φτιάξουν  να  το  εγκρίνουμε,  ενώ  τα  άλλα  να  τα  πετάμε.  Κι  ό,τι  θα  εγκρίνουμε,  να  πείθουμε  τις  παραμάνες  και  τις  μανάδες  να  το  λένε  στα  παιδιά  και  να  τους  πλάθουν  τις  ψυχές  με  αυτούς  τους  μύθους  πολύ  περισσότερο  από  ό,τι  τους  πλάθουν  τα  σώματα  με  τα  χέρια  τους·∙  κι  όσο  γι’  αυτά  που  λένε  τώρα  στα  παιδιά  είναι  τα  πιο  πολλά  για  πέταμα  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  377c-­‐d  

Το  πρώτο  ΕΣΡ;  

Το  πρώτο  ΑΣΕΠ;  Διάκριση  σε  φύλακες  και  σε  επικούρους  

•  …πρέπει  λοιπόν  να  επιλέξουμε  ανάμεσα  στους  φύλακες  ανθρώπους  τέτοιους  που  εξετάζοντάς  τους  προσεκτικά  να  δείχνουν  μέσα  από  όλη  τους  τη  ζωή  πως  προθυμότατα  πράττουν  ό,τι  οι  ίδιοι  νομίσουν  πως  είναι  συμφέρον  για  την  πόλη,  ενώ  ό,τι  δεν  τους  είναι  προς  το  συμφέρον  της  δεν  θα’  θελαν  να  το  πράξουν  με  τίποτα....πρέπει  να  τους  παρακολουθούμε  σε  όλες  τις  ηλικίες  κοιτάζοντας  αν  μένουν  σταθεροί  σε  αυτή  τη  βασική  αρχή,  ώστε  κανένα  μαγικό  τέχνασμα  και  καμιά  άσκηση  βίας  να  μην  μπορεί  να  τους  κάνει  να  ξεχάσουν  και  να  βγάλουν  από  μέσα  τους  τη  γνώμη  πως  οφείλουν  να  πράττουν  ό,τι  είναι  καλύτερο  για  την  πόλη...  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  412c-­‐e    

TO  ΓΕΝΝΑΙΟΝ  ΨΕΥΔΟΣ  

TO  ΓΕΝΝΑΙΟΝ  ΨΕΥΔΟΣ  

•  ...ο  θεός  πλάθοντάς  σας,  σε  όσους  από  σας  είναι  ικανοί  να  κυβερνούν  ανακάτεψε  μέσα  τους,  εκεί  που  γεννιούνταν,  χρυσάφι,  γι’  αυτό  κι  είναι  άνθρωποι  μεγάλης  αξίας.  Σε  όσους  πάλι  είναι  επίκουροι  έβαλε  ασήμι·∙  σίδερο,  τέλος,  και  χαλκό  έβαλε  στους  γεωργούς  και  στους  άλλους  τεχνίτες...  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  415b  

o  Ορισμός  της  δικαιοσύνης  

•  Η  γενική  αρχή  την  οποία  θέσαμε  στο  ξεκίνημα  κιόλας  της  συζήτησης,  τότε  που  θεμελιώναμε  την  πόλη,  είναι  κατά  τη  γνώμη  μου  –αυτή  η  ίδια  ή  κάποια  μορφή  της-­‐-­‐  η  δικαιοσύνη.  Είχαμε  ορίσει  τότε  και  το  επαναλάβαμε  πολλές  φορές,  αν  θυμάσαι,  ότι  καθένας  πρέπει  να  καταπιάνεται  με  ένα  μόνο  επάγγελμα  από  όσα  θα  υπάρχουν  στην  πόλη:  με  αυτό  για  το  οποίο  θα  είναι  από  τη  φύση  του  πιο  κατάλληλα  προικισμένος...Επίσης  το  να  ασχολείται  κανείς  με  τη  δουλειά  του  και  να  μην  ανακατεύεται  σε  πολλά  πράγματα  είναι  δικαιοσύνη,  το  έχουμε  και  αυτό  ακούσει  από  πολλούς  άλλους  και  το  έχουμε  πει  κι  εμείς  οι  ίδιοι  πολλές  φορές.  ..Αυτό  λοιπόν,  αγαπητέ  μου,  είπα,  αν  με  τον  ένα  ή  τον  άλλο  τρόπο  λάβει  υπόσταση,  είναι,  πιθανότατα,  η  δικαιοσύνη:  το  να  πράττει  δηλαδή  κανείς  τα  δικά  του  έργα.    Ξέρεις  από  πού  το  συμπεραίνω;    

•  Πλάτων,  Πολιτεία  433a  

Ορισμός  της  δικαιοσύνης  

•  Εχω  τη  γνώμη,  είπα,  πως  στην  πόλη  μας,  αν  αφαιρέσουμε  όσα  εξετάσαμε,  δηλαδή  τη  σωφροσύνη,  την  ανδρεία  και  τη  σοφία,  ό,τι  απομένει  ως  υπόλοιπο  είναι  αυτό  το  οποίο  έδωσε  σε  τούτες  τις  τρεις  αρετές  τη  δύναμη  να  συγκροτηθούν  και,  σαν  συγκροτήθηκαν,  να  κρατηθούν  ως  κάτι  υπαρκτό  για  όσο  χρόνο  αυτό  το  υπόλοιπο  θα  είνα  παρόν  στην  πόλη.  Κει  ίπαμε  ακόμη  πως  αν  βρίσκαμε  εκείνα  τα  τρία  ό,τι  θα  απέμενε  ως  υπόλοιπο  θα  είναι  η  δικαιοσύνη  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  433b-­‐c  

Αναλογία  πόλης  και  ψυχής  (πίσω  στο...αβγδεζηθικλμνξ...)  

•  Δεν  είμαστε  άραγε  αναγκασμένοι,  είπα,  να  δεχθούνε  ότι  καθένας  μας  έχει  μέσα  του  τα  ίδια  είδη  του  χαρακτήρα  και  τα  ίδια  γνωρίσματα  που  έχει  και  η  πόλη;  Γιατί  από  πουθενά  αλλού  δεν  έχουν  φθάσει  εκεί.  Θα  ήταν  στ’  αλήθεια  γελοίο  να  φανταζόταν  κάποιος  ότι  το  θαρραλέο  φρόνημα  δεν  έχει  έλθει  στις  πολιτείες  από  τους  πολίτες,  εκείνους  που  έχουν  αυτή  τη  φήμη  του  ψυχωμένου,  όπως  είναι  λόγου  χάριν  όσοι  ζουν  στη  Θράκη,  στη  Σκυθία  ή  γενικότερα  στο  βορρά,  ή,  πάλι  η  φιλομάθεια,  που  θα  μπορύσε  κανείς  να  τη  συνδέσει  με  τον  δικό  μας  προπάντων  τρόπο  ή  η  φιλοχρημα΄τια,  που  όχι  άδικα  θα  μπορούσε  να  θεωρηθεί  γνώρισμα  των  Φοινίκων  και  των  Αιγυπτίων.    

•  Πλάτων,  Πολιτεία  435e-­‐436a  

Η  αναλογία  πόλης-­‐ψυχής  ολοκληρώνεται.  Τα  μέρη  της  

ψυχής  και  η  αναθεώρηση  της  σωκρατικής  κριτικής  στην  ακρασία  

•  ...είναι  φανερό  ότι  ένα  και  το  αυτό  πράγμα  δεν  είναι  δυνατόν  να  πράττει  αντίθετα  ή  να  διατελεί  σε  αντίθετες  καταστάσεις  ως  προς  το  ίδιο  μέρος  του  και  σε  σχέση  με  το  ίδιο  πράγμα  ταυτοχρόνως·∙  έτσι,  λοιπόν,  αν  με  κάποιον  τρόπο  διαπιστώσουμε  όσι  συμβαίνει  κάτι  τέτοιο  σε  αυτούς,  θα  ξέρουμε  ότι  δεν  θα  πρόκειται  για  μια  και  την  αυτή  δύναμη  αλλά  για  περισσότερες  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  436b-­‐c  

•  Ακουσα  ότι  o  Λεόντιος  του  Αγλαϊωνα,  καθώς  ανέβαινε  από  τον  Πειραιά  ακολουθώντας  το  βορεινό  τείχος  από  το  έξω  μέρος,  αντιλαμβάνεται  κάτι  πτώματα  ξαπλωμένα  στο  χώμα  εκεί  πλάι  στο  δήμιο,  κι  ένιωσε  αμέσως  την  επιθυμία  να  πάει  να  δει,  ταυτόχρονα  όμως  και  δυσφορία  γι’  αυτή  την  επιθυμία,  και  πίεζε  τον  εαυτό  του  να  μην  το  κάνει  –  πάλευε  για  ένα  διάστημα  μέσα  του  και  σκέπαζε  το  πρόσωπό  του,  ώσπου  τελικά  δεν  άντεξε  στην  επιθυμία  και  έτρεξε  με  τα  μάτια  γουρλωμένα  προς  τα  πτώματα  και  είπε:  «Να,  σας  κάνω  το  χατίρι,  κακορίζικα,  χορτάστε  το  υπέροχο  θέαμα!»  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  439e-­‐440a  

Ισορροπία  στα  μέρη  της  ψυχής  

•  Κι  αν  τούτα  τα  δύο  λάβουν  αυτή  την  ανατροφή  και  σταλήθεια  μάθουν  και  ασκηθούν  σε  ό,τι  προσιδιάζει  σε  αυτά,  θα  εξουσιάσουν  το  επιθυμητικό  κομμάτι  –  αυτό  που  απλώνεται  στο  μεγαλύτερο  μέρος  της  ψυχής  του  καθενός  και  είναι  απο΄τη  φύση  του  το  πιο  ακόρεστο  από  όλα  –  και  θα  προσέξουν  ώστε  τούτο,  το  επιθυμητικό,  να  μη  μεγαλώσει  πολύ  και  να  μην  ισχυροποιηθεί  εξαιτίας  της  παραπανίσιας  ικανοποίησης  των  λεγόμενων  σωματικών  απολαύσεων  σε  βαθμό  που  να  πάψει  πια  να  πράττει  τα  δικά  του  και  να  δοκιμάσει  να  υποδουλώσει  και  να  εξουσιάσει  τα  μέρη  της  ψυχής...  

•  Πλάτων,  Πολιτεία  442a-­‐b    

Θεωρία  και  πράξη  

•  Νομίζεις  ότι  κατά  κάποιον  τρόπο  είναι  λιγότερο  καός  ζωγράφος  ένας  ο  οποίος,  αφού  ζωγράφισε  πώς  θα  ήταν  ο  πιο  όμορφος  άνθρωπος  και  τα  έφτιαξε  στη  ζωγραφιά  όλα  τέλεια,  δεν  μπορεί  να  αποδείξει  και  ότι  ει΄ναι  δυνατόν  να  υπάρξει  ένας  τέτοιος  άνθρωπος  

•  Πλάτων  Πολιτεία  472d  •  Αραγε  είναι  δυνατόν  να  πραγματοποιηθεί  κάτι  ακριβώς  όπως  διατυπώνεται  στα  λόγια  ή  μήπως  από  τη  φύση  της  η  πράξη  έχει  λιγότερη  επαφή  με  την  αλήθεια  από  ό,τι  έχει  η  θεωρία,  έστω  κι  αν  αυτό  δεν  γίνεται  φανερό  στον  καθένα;    

•  Πλάτων  Πολιτεία  473a    

λες  και  δεν  έφταναν  η  κοινοκτημοσύνη  και  η  ισότητα  

των  φύλων...  •  ..Αν  δεν  συμβεί,  είπα  εγώ,  ή  να  κυβερνήσουν  στις  πολιτείες  οι  

φιλόσοφοι  ή  να  ασχοληθούν  με  τη  φιλοσοφία,  ανυστερόβουλα  και  άξια,  αυτοί  τους  οποίους  τώρα  τους  αποκαλούν  βασιλιάδες  και  άρχοντες,  έτσι  ώστε  η  πολιτική  δύναμη  και  η  φιλοσοφία  να  συναντηθούν  στο  αυτό  πρόσωπο,  κι  αν  τούτος  ο  εσμός  όσων  σήμερα  πορεύονται  χωριστά  προς  τη  μια  ή  την  άλλη  κατεύθυνση  δεν  εμποδιστεί  δια  της  βίας  να  το  κάνει  αυτό,  δεν  θα  ‘χουν  τελειωμό  φίλε  Γλαύκων,  οι  συφορές  για  τις  πολιτείες,  νομίζω  ούτε  και  για  το  ανθρώπινο  γένος,  κι  ούτε  τούτο  το  πολίτευα,  που  τώρα  μόλις  το  περιγράψαμε  θεωρητικά,  πρόκειται  ποτέ  να  λάβει,  προτού  να  γίνουν  αυτά,  αληθινή  υπόσταση  και  να  βγει  στο  φως  του  ήλιου.  Αυτό  είναι  που  τώρα  διστάζω  να  το  πω,  καθώς  βλέπω  πόσο  παράδοξο  θα  ακουστεί·∙  δύσκολο,  βλέπεις,  να  το  αντιληφθεί  κανείς  πως  δεν  είναι  δυνατόν  να  υπάρξει  άλλος  τρόπος  να  ευτυχήσουν  ούτε  τα  άτομα  ούτε  το  σύνολο!  

•  Πλάτων  Πολιτεία  473c-­‐e  

Τι  κακό  έχει  η  φιλοσοφία;  

•  Σωκράτη,  πέταξες  μια  κουβέντα  και  μια  σκέψη,  κι  αφού  την  είπες,  ασφαλώς  τώρα  πρέπει  να  περιμένεις  ότι  πάρα  πολλοί,  κι  όχι  οι  χειρότεροι,  θα  βγάλουν  τα  ρούχα  τους  κι  αρπάζοντας,  έτσι  γυμνοί,  ό,τι  όπλο  βρεικαθένας  τους  μπροστά  του  θα  ορμήσουν  με  όλη  τους  τη  δύναμη  καταπάνω  σου  να  σου  κάνουν  ένας  θεός  ξέρει  τι!  Αν  δεν  αντισταθείς  με  επιχειρήματα  και  δεν  τους  ξεφύγεις,  πραγματικά  θα  το  πληρώσεις  με  ρεζίλεμα...  

•  Πλάτων  Πολιτεία    473e-­‐474a.    

 Ονειρο...  

•  Οποιος  λοιπόν  παραδέχεται  ότι  υπάρχουν  όμορφα  πράγματα,  αυτή  καθαυτήν  όμως  την  ομορφιά  ούτε  την  παραδέχεται  ούτε  και,  αν  επιχειρήσει  κάποιος  να  τον  οδηγήσει  στη  γνώση  της,  είναι  σε  θέση  να  τον  ακολουθήσει  –  ο  άνθρωπος  αυτός,  κατά  τη  γνώμη  σου,  ζει  στο  όνειρο  ή  στην  πραγματικότητα;  Και  πρόσεξε  να  δεις.  Η  κατάσταση  του  ονείρου  δεν  είναι  άραγε  τούτο  εδώ,  δηλαδή  όταν  κάποιος,  είτε  στον  ύπνο  του  είτε  στον  ξύπνιο  του,  δεν  θεωρεί  ένα  πράγμα  που  μοιάζει  με  κάποιο  άλλο  απλώς  όμοιο  αλλά  το  ταυτίζει  με  το  πράγμα  με  το  οποίο  μοιάζει;  

Και  πραγματικότητα....  

•  ....αυτός  που,  αντιθέτως,  και  θεωρεί  ότι  υπάρχει  κάτι  καθαυτό  ωραίο  και  είναι  ικανός  να  το  διακρίνει  καθαρά,  και  αυτό  και  όσα  έχουν  κάτι  κοινό  με  αυτό,  χωρίς  να  θεωρεί  ούτε  όσα  έχουν  κάτι  κοινό  με  το  καθαυτό  ωραίο  ότι  ταυτίζονται  με  αυτό  ούτε  πάλι  το  καθαυτό  ωραίο  ότι  ταυτίζεται  με  όσα  έχουν  κάτι  κοινό  μαζί  του,  ο  άνθρωπος  αυτός  κατά  τη  γνώμη  σου  ζει  στον  κόσμο  της  πραγματικότητας  ή  ονειρεύεται;  

•  Πλάτων  Πολιτεία  476  c-­‐d  

Τα  πολλά  και  τα  διάφορα  

•  ...τα  πολλά  και  διάφορα  που  ο  πολύς  κόσμος  νομίζε..αιωρούνται  ανάμεσα  στο  μη  υπαρκτο  και  σε  αυτό  που  έχει  απολύτως  υπόσταση...Κι  είχαμε  βέβαια  συμφωνήσει  πρωτύτερα  πως,  αν  τυχόν  εντοπίζαμε  κάτι  τέτοιο,  δεν  θα  ‘πρεπε  αυτό  να  χαρακτηρίζεται  ως  αντικείμενο  της  γνώσης  αλλά  ως  αντικείμενο  της  γνώμης,  αφού  ό,τι  αιωρείται  στο  ενδιάμεσο  διάστημα  συλλαμβάνεται  διαμέσου  της  ενδιάμεσης  δύναμης.  

•  Πλάτων  Πολιτεία  479d-­‐e  

Τι  κακό  έχει  η  φιλοσοφία;  •  …Κι  ο  Αδείμαντος  τότε  είπε:  Σωκράτη,  σχετικά  με  αυτά,  βέβαια,  δεν  θα  μπορούσε  κανείς  να  σου  φέρει  

αντίρρηση.  Ωστόσο  όσοι  σε  ακούν  κάθε  φορά  να  λες  αυτά  που  λες  παθαίνουν  κάτι  σαν  και  τούτο  εδώ:  Επειδή  δεν  έχουν  πείρα  πώς  να  θέτουν  ερωτήματα  και  πώς  να  απαντούν  σε  αυτά,  αισθάνονται  ότι  με  κάθε  ερώτημα  ο  λόγος  σου  τους  κάνει  να  ξεστρατίσουν  λίγο,  κι  έτσι,  όταν  στο  τέλος  της  συζήτησης  μαζευτούν  όλες  αυτές  οι  μικρές  αποκλίσεις,  αποδεικνύεται  ότι  το  σφάλμα  είναι  μεγάλο  και  ακυρώνει  την  αρχική  θέση  τους·∙  κι  όπως  γίνεται  στους  πεσσούς  όπου  οι  πολύ  καλοί  παίκτες  στριμώχνουν  όσους  δεν  μπορούν  να  βγουν  και  τους  κάνουν  να  μην  έχουν  πια  τι  να  φέρουν,  έτσι  και  αυτούς  εδώ  στο  τέλος  τους  αποκλείει  από  τη  συζήτηση  μια  άλλου  είδους  δεξιοτεχνία  και  τους  κάνει  να  μην  έχουν  πια  τι  να  πουν,  σε  ένα  παιγνίδι  άλλο,  που  δεν  παίζεται  με  πούλια  αλλά  με  επιχειρήματα·∙  ωστόσο  η  αλήθεια  δεν  επηρεάζεται  από  αυτό  το  αποτέλεσμα.  Μιλώ  έχοντας  κατά  νου  τούτη  τη  συγκεκριμένη  περίπτωση.  Γιατί  θα  μπορούσε  ίσως  τώρα  να  σου  έλεγε  κανείς  ότι  για  ένα-­‐ένα  χωριστά  από  όσα  τον  ρωτάς  δεν  θα  είχε  να  φέρει  αντίρρηση,  ωστόσο  στην  πράξη  διαπιστώνει  ότι  όσοι  ακολούθησαν  το  δρόμο  προς  τη  φιλοσοφία  όχι  για  να  λάβουν  μια  παιδεία,  όσο  ήταν  νέοι,  και  μετά  να  τα  απαρατήσουν  αλλά  για  να  ασχοληθούν  επί  μακρότερον  με  αυτήν,  οι  περισσότεροι  γίνονται  πολύ  αλλόκοτοι  –για  να  μην  τους  χαρακτηρίσουμε  τρισάθλιους-­‐-­‐,  κι  εκείνοι  πάλι  που  φαίνονται  να  είναι  θαυμάσιοι  άνρθωποι  δείχνουν  να  καταντούν  εξαιτίας  τούτης  της  ενασχόλησης  που  εσύ  την  επαινείς,  άχρηστοι  για  την  πόλη  τους.    

•  Πλάτων  Πολιτεία  487b-­‐d  

•  Ενας  καραβοκύρης  πιο  σωματώδης  και  πιο  χειροδύναμος  από  όσο  όλοι  μαζί  οι  άλλοι,  όσοι  είναι  πάνω  στο  καράβι,  κάπως  βαράκουος  αλλά  και  με  ελαττωματική  όραση,  επίσης  με  ανάλογα  ελλιπείς  γνώσεις  γύρω  από  τη  ναυτική  τέχνη,  και  ναύτες  που  τσακώνονται  μεταξύ  τους  ποιος  θα  πάρει  στα  χέρια  του  το  τιμόνι,  με  τον  καθένα  τους  να  νομίζει  ότι  πρέπει  αυτός  να  γίνει  κυβερνήτης,  παρόλο  που  ποτέ  του  δεν  έμαθε  την  τέχνη  αυτή  ούτε  κι  είναι  σε  θέση  να  πει  ποιον  είχε  δάσκαλο  ούτε  να  προσδιορίσει  τον  χρόνο  της  μαθητείας  του,  και  επιπλέον  να  ισχυρίζονται  ότι  η  νατυτική  τέχνη  δεν  είναι  κάτι  που  μπορεί  κανείς  να  το  διδαχθεί,  έτοιμοι  να  κατασπαράξουν  όποιον  υποστηρίζει  το  αντίθετο...    

•  Κι  όλους  αυτούς  να  συνωστίζονται  διαρκώς  γύρω  από  τον  καραβοκύρη  και  να  κάνουν  τα  πάντα  για  να  τους  δώσει  το  τιμόνι,  και  άμα  καμιά  φορά  δεν  τον  πείσουν  οι  ίδιοι  αλλά  κάποιοι  άλλοι,  τότε  αυτούς  τους  άλλους  να  τους  σκοτώνουν  ή  να  τους  πετάνε  στη  θάλασσα·∙  κι  εκείνο  τον  προκομμένο  τον  καραβοκύρη  αφού  τον  εξουδετερώσουν  δίνοντάς  του  υπνωτικό  ή  κρασί  μπόλικο  ή  κάτι  άλλο,  να  τον  δένουν  έπειτα  χειροπόδαρα  και  να  αναλαμβάνουν  οι  ίδιοι  να  κυβερνήσουν  το  καράβι  και  να  διαχειριστούν  ό,τι  υπάρχει  πάνω  σε  αυτό.  Τότε  πια  πίνοντας  και  γλεντώντας,  όπως  είναι  φυσικό  για  τέτοιους  ανθρώπους,  συνεχίζουν  το  ταξίδι  και,  σαν  να  μην  έφθανε  αυτό,  επαινούν  και  χαρακτηρίζουν  άξιο  ναυτικό  και  κυβερνήτη  και  γνώστη  του  πλοίου  οποιονδήποτε  θα  είναι  σε  θέση  να  τους  βοηθήσει  αποτελεσματικά  να  πάρουν  στα  χέρια  τους  το  καράβι  πείθοντας  τον  νοικοκύρη  ή  ασκώντας  βία  πάνω  του  

•  ενώ  απεναντίας  όποιον  δεν  είναι  τέτοιος  να  τον  κατακρίνουν  ως  άχρηστο·∙  και  δεν  έχουν  ιδέα  πώς  είναι  ο  αληθινός  κυβερνήτης,  ότι  χρειάζεται  να  έχει  τον  νου  του  στραμμένο  στις  εναλλαγές  του  χρόνου,  των  εποχών,  του  ουρανού,  των  άστρων,  των  ανέμων  και  σε  όλα  όσα  σχετίζονται  με  τη  ναυτική  τέχνη,  αν  πρόκειται  στ’  αλήθεια  να  είναι  κυβερνήτης  πλοίου.  Δεν  τον  πιστεύουν  ότι  είναι  δυνατόν  να  σπουδάσει  κανείς  και  να  μάθει  πώς  να  κυβερνάει  ένα  καράβι,  άσχετα  αν  το  θέλουν  κάποιοι  ή  αν  δεν  το  θέλουν,  και  με  αυτό  δεν  πιστεύουν  ότι  είναι  δυνατόν  να  μάθει  κανείς  την  κυβερνητική  τέχνη.  Καθώς  λοιπόν  τέτοια  πράγματα  γίνονται  στα  πλοία,  δεν  νομίζεις  ότι  για  τον  αληθινό  κυβερνήτη  θα  πουν  τα  πληρώματα  των  πλοίων,  στα  οποία  επικρατούν  τέτοιες  καταστάσεις,  ότι  χαζεύει  τα  άστρα  και  φλυαρεί  κι  ότι  τους  είναι  άχρηστος;  

•  Πολιτεία  488b-­‐e  

•  h�p://www.�s.uoc.gr/workshop2012  

Βασική  βιβλιογραφία  

•  Πλάτων,  Πολιτεία,  εισαγ.  σημείωμα–μτφ.–ερμην.  σημειώματα  Ν.  Μ.  Σκουτερόπουλος,  Αθήνα:  Πόλις,  2002.    

•  Julia  Annas,  Εισαγωγή  στην  Πολιτεία  του  Πλάτωνα,  μτφ.  Χρ.  Γραμμένου,  Αθήνα:  Καλέντης,  2006.  

•  Pappas,  N.,  Πολιτεία  του  Πλάτωνα.  Ενας  οδηγός  ανάγνωσης,  μτφ.  Δ.  Παπαγιαννάκος,  επιστ.  επιμ.  Ι.  Πατσιώτη,  Αθήνα:  Εκδόσεις  Οκτώ,  2006,  σελ.  83-­‐110.  

•  Vlastos,  G.,  «Δικαιοσύνη  και  ευτυχία  στην  Πολιτεία»,  στον  τόμο:  του  ιδίου,  Πλατωνικές  μελέτες,  μτφ.  Ι.  Αρζόγλου,  Αθήνα:  Μ.Ι.Ε.Τ.,  1994,  σελ.  169-­‐210.  

•  Περιοδικό  Υπόμνημα  στη  φιλοσοφία.  Αφιέρωμα  στην  Πολιτεία  του  Πλάτωνα.  2.  Δεκ.  2004  

•  θουκυδιδης  6.13  •  In  Callicles’  view,  the  ordinary  ci�zens  praise  self-­‐control  and  jus�ce  precisely  because  of  their  cowardice  (492a8b-­‐1).    Real  men  aggressively  seize  what  they  want  and  thus  achieve  happiness.    

•  Πλάτων,  Πολιτεία  560d-­‐e