doç. dr. h. hakan yilmaz aÜ sbf maliye bölümü aÜ kurumsal gelişim koordinatörü

1

YENİ MALİ YÖNETİM SİSTEMİ ÇERÇEVESİNDE PERFORMANS ESASLI BÜTÇE YAKLAŞIMI: NEYİ YAPTIK NEYİ YAPAMADIKDoç. Dr. H. Hakan YILMAZ

AÜ SBF Maliye BölümüAÜ Kurumsal Gelişim Koordinatörü

26.03.2011Ege Üniversitesi

İzmir

2

SUNUM PLANISunum iki ana bölümden oluşmakta:

I. Bölüm : Yeni Mali Yönetim Sistemi ve Performans Esaslı Bütçe Uygulaması

II.Bölüm : Performans Esaslı Bütçe Uygulaması Ankara Üniversitesi Deneyimi

2011 Dünya’da ve Türkiye’de Yeni Belirsizliklerin Olduğu Bir Yıl• Kriz koşulları dünyada hala geçmiş değil..• Bir çok gelişmiş ülke daraltıcı maliye

politikası aşamasına geçti (Örn. İngiltere’de 2011 yılı bütçesi % 19 oranında kesildi)…

• Kuzey Afrika bölgesi ve bazı Arap kökenli ülkelerde siyasi istikrarsızlıklar ve bunun enerji maliyetlerine yansıması (girdi maliyetlerinde öngörülmeyen artış)

• Türkiye’de Haziran ayında seçim..• Seçim sonrası beklenen mali tedbirler

(özellikle artan cari işlemler açığı odaklı makro riskler)

BÖLÜM I. YENİ MALİ YÖNETİM SİSTEMİ VE PERFORMANS ESASLI BÜTÇE UYGULAMASI

İktisat Politikası ve Maliye Politikası: Temel Farklılık •İktisat politikasında esas olarak kararlar

piyasa tarafından belirlenirken,

•Maliye politikasında belirleyici olan siyasi karar alma sürecidir.▫Kim kamu harcamalarını finanse edecek? ▫Kamu harcamaları hangi toplumsal

ihtiyaçları öncelikle karşılayacak. ▫Kamu harcamaları nerelere gidecek? ▫Kim bundan fayda görecek?

Kollektif Açmaz: Kamu Müdahalesi sorunu• Kollektif açmaz (collective dilemma) ve kamu

müdahalesi sorunu Birey için rasyonel olan tercihlerin toplumsal

olarak optimal olmayan sonuçlar yaratması ve sonuçta kamusal hizmetin eksik üretilmesi

Kamu müdahalesi, boyutu ve uygulama biçimi (piyasa başarısızlığı, gelir eşitsizliği ve babacan devlet, hizmet doğrudan mı üretilecek yoksa finanse mi edilecek vs)

• Maliye politikası, bütçe süreci ve bir dizi asil vekil ilişkisi

• Bütçe hakkı…

Temsili Demokrasi: Asil Vekil İlişkisi

Şekil 1. Temsili Demokrasilerde Asil-Vekil İlişkisi

Asil

Siyasi Yetki Devri Hesap Verme Sorumluluk

Vekil/Asil

Po Yönetsel

Yetki Devri Hesap Verme Sorumluluk Vekil

Vatandaşlar (Seçmenler)

Politikacılar (Yasama)

Bürokrasi (Yürütme)

Kamusal Karar Alma Süreci: Politika Oluşturma, Planlama ve BütçelemeSiyasi sorumluğun etkin bir şekilde yerine getirilmesi:

▫ Toplumsal tercihlere ve ihtiyaca göre politika oluşturulması; toplumsal talebin alınması ve parlamentonun etkinliği

▫ Oluşturulan politikaların öncelikler ve kısıtlar çerçevesinde planlara (programlara) yansıtılması;

▫ Planlanan hizmet programlarının bütçeler ile yaşama geçirilmesi

▫ Stratejik önceliklere göre dağıtılan kaynakların etkin kullanımı hesap verme sorumluluğu

Temel sorun bu aşamalar arasında ki ilişkinin ne düzeyde kurulabildiği (!)

Politika SüreciPolitika, belirlenmiş amaçlara ulaşılması için yürütülen eylemler bütünü olarak tanımlanır.

Kamu politikası: “yönetimi etkileyen ve yönetimde söz sahibi olanlar tarafından alınan kararlar, yükümlülükler ve yapılan aktiviteler” olarak tanımlanabilir.

Sonuç olarak politika neyin destekleneceği neyin desteklenmeyeceği veya başka bir yaklaşımla neyin öncelikli olacağı neyin olmayacağı konusunda siyasi sorumluluğa sahip hükümetin parlamentoya ve kamuoyuna karşı konumunu ortaya koyar

Anayasal Sistem

Seçmenler Sivil Toplum Kuruluşları

Uluslararası Bürokrasi

Kuruluşlar

Toplumsal Talepler (İhtiyaçlar) (Taleplerin Tanımlanması)

Politika Gündemi(Sistemik Gündem): Taleplerin Politika Belgelerine Dönüşmesi

(Önceliklendirme)

Önceliklendirilmiş Politika Taleplerinin Karara Dönüşmesi (Hizmet ve Düzenleme)

Kamu Politikası Oluşturma Süreci

Kaynak: Yılmaz, Biçer, 2010

Bu çerçevede, kamu politikaları, siyasetçi, toplum ve idare üçgeninde oluşturulmakla birlikte bu üçgene dış dünya dediğimiz devletlerarası ilişkiler ile uluslararası kuruluşlar da dahil edilmektedir.

Türkiye’de Toplumsal Talepler ve Politika Gündemi

Anayasa, Parlamento İçtüzüğü ve Kanunlar

Uluslararası Siyasi Partiler Bürokrasi Taahhütler

Toplumsal Talepler: Seçmenler ve sivil toplum kuruluşlarınca bir kamusal politika kararına yönelik taleplerin ortaya konması.

Politika Gündemi: Taleplerin Politika Belgelerine Girmesi – Önceliklendirme Politika Belgeleri Siyasal Parti Programları ve Seçim Beyannameleri, Hükümet Programları ve Hükümetlerin Öncelikli Politikalarını Gösteren Belgeler, Yüksek Planlama Kurulu ve Ekonomi Koordinasyon Kurulu gibi Bakanlar Kuruluna Danışmanlık Yapan Organların Kararları,

Ekonomik İstikrar Programları (IMF) AB Müktesebatına uyum, Uluslararası Taahhütler (ILO, DTÖ, WTO)

Kalkınma Planı Bölgesel Planlar, Sektörel Planlar, Bakanlıkların Politika Belgeleri (Şura Kararları ve Master Planı gibi) Bütçesel Dokümanlar (bütçe kanunu, OVP, OVMP, yatırım programı vb.) Kurumsal Düzeyde Stratejik Planlar,

Kanunlaşma: Önceliklendirilmiş Politikaların Karara Dönüşmesi ve Uygulanmaya Girmesi Kaynak:

Yılmaz, Biçer, 2010

Politika Gündemi ve Parlamento

Politika oluşturanların eyleme geçmek üzere gelen talepler arasından seçerek üzerinde yoğunlaştıkları konulara “politika gündemi” (sistemik gündem) denilmektedir.

Bir kamu probleminin, gündem statüsü kazanması için kamusal ilgi gerektiren bir meseleye dönüşmesi gereklidir (Anderson, 2003; s.296).

Politika gündemi içindeki sıralamayı ise siyasal öncelikler belirler (Ergun, 2004; s.310).

Yılmaz 1999

World Bank 1998, Yılmaz 1999

PLANLAMA VE KAYNAK YÖNETİMİ SÜRECİNDE POLİTİKA OLUŞTURMA, PLANLAMA VE BÜTÇE İLİŞKİSİ1

1 The World Bank, a.g.e., s. 32

(1) POLİTİKALARIN GÖZDEN

GEÇİRİLMESİ (Bir önceki planlama ve uygulama

döneminin gözden geçirilmesi)

(2) POLİTİKA BELİRLENMESİ VE

PLANLAMA FAALİYETİNİN YAPILMASI

(Kaynakların tesbiti, amaçların, politikaların, stratejilerin ve harcama

önceliklerinin ortaya konması)

(3) KAYNAKLARIN HAREKETE GEÇİRİLMESİ VE DAĞITIMI

(Bütçe Hazırlanması)

(4) PLANLANMIŞ FAALİYETLERİN

UYGULANMASI (Gelirlerin toplanması, fonların serbest

bırakılması, personelin plana göre kullanımı, faliyetlerin

gerçekleştirilmesi)

(5) Faliyetlerin KONTROLÜ

Harcamaların MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

(6) DEĞERLENDİRME VE DENETİM (Politikaların ve faaliyetlerin etkinliği

ve gelecek dönem planlarına aktarılacak olanlar)

Türkiye: Yeni Mali Yönetim Sistemi

•Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu▫Teori ve söylemde doğru adımlar

Mali disiplin (harcama sınırları) Orta Vadeli Program Orta Vadeli Mali Plan

Stratejik Planlama, Performans Programları Performans Esaslı Bütçeleme Tahakkuk Esaslı Muhasebe Faaliyet Raporları İç Kontrol Sistemi Dış Denetim ve Sayıştay’ın denetim

kapsamının genişletilmesi

15

GENEL FELSEFE• Mali yönetime bütünsel bir bakış

▫Politikalar siyasi sorumluluk ve bu sorumluluğun açık bir şekilde mali

sistemde tanımlanması (5018 md.10,16-19)▫Planlar –Programlar

politika sorumluluğu ve kurumsal düzeye yayılan önceliklendirme belgeleri (5018 Md 9, 16-19 ve diğer)

▫Orta vadeli harcama sistemine dayanan çok yıllı bütçe▫Bütçesel süreçteki vurgunun programdan performansa

geçişi▫Sorumluluğun kurumlara devri ve bunu tamamlayan İç

Kontrol Sistemi▫Yeni sistem/anlayış üzerine oturması beklenen Dış

Denetim (Sayıştay)▫Hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlık

Makro Planlama Düzeyini Etkileyen Politika Metinleri

İç Dış

Makro Planlama Düzeyi

Makro Mali Politika Belgeleri

Kurumsal Düzey

Kurumsal Düzeyde Stratejik Planlar (Beş Yıllık)

Performans Programları (Yıllık, 3 yıllık perspektifte)

Bütçe (Üç Yıllık)

Siyasal Parti Programları ve Seçim Beyannameleri Hükümet Programları ve Hükümetlerin Politika Önceliklerini Gösteren Belgeler (Acil Eylem Planı gibi)

Ekonomik İstikrar Programları (IMF)

Avrupa Birliği Müktesebatına Uyum

Uluslararası Taahhütler (DTÖ, WB gibi)

Kalkınma Planları (7 Yıllık)

Bölgesel Planlar (Orta ve uzun vadeli)

Sektör Planları (Orta ve uzun vadeli)

Orta Vadeli Program (OVP) ( 3 Yıllık)

Orta Vadeli Mali Plan (OVMP) (3 Yıllık)

Türkiye’de Planlama ve Bütçeleme: Maliye Politikasının Alt Yapısı

Kaynak: Yılmaz, Biçer, 2010

17

Bütçe Kapsamı Genişlemiştir•5018 ile gelen tanım 1050 sayılı kanunun

devlet tanımından daha geniş.•Uluslar arası standartlara daha yakın ve

kanunda tanımlanmış (yine de hala bütçe dışı kalan kurumlar var)

•Bütçe de kamusal hizmeti tanımlamakta yeterli olmamakta genel yönetim/devlet tanımına geçilmek suretiyle kamusal müdahale ve kurumlar daha geniş bir çerçeve içinde ele alınmakta

18

Program-Bütçe Takvimi

•Bütçe süreci yeniden tanımlanıyor•Süreç Mayıs ayında başlıyor•Politika ve plan belgeleri ile bütçe

belgeleri ayrışıyorAmaç: politika, plan ve bütçe süreçleri arasındaki siyasi ve yönetsel sorumlulukları iyi bir şekilde ayrıştırarak bütçesel sonuçların etkinliğini artırmak

19

Bütçe Paketi – Bütçe Hakkı

•Bütçe içinde çok sayıda belgenin olduğu bir paket artık

•Kamuoyunun ve Parlamentonun daha geniş bir çerçevede bilgilendirilmesi amaç

•Politikalar, öncelikler, öngörüler-varsayımlar

•Hesap verebilirliğin ve saydamlığın geliştirilmesine yönelik raporlar

Sayıştay’ın mali denetimi burada yeni bir şey ve sistemin güvenilirliğini artıran bir unsur

20

Orta Vadeli Mali Yönetim Sistemine Geçiş

•Orta Vadeli Program▫Temel ekonomik sosyal politikalar▫Planlara yansıyan politika öncelikleri▫Makro çerçeve

•Orta Vadeli Mali Plan▫Kamu politika öncelikleri (gelir, harcama,

finansman) ▫Bütçe tavanları

Zamanında çıkmalı, DPT karar vermeli, yıllık program?

21

Yeni Mali Yönetim Anlayışı İle Uyumlu Performans Bütçe Sistemi

•Kurumsal düzeye geçiş – hizmeti üretenin sorumluluğu

•Stratejik planlama (kurumsal düzeyde)

•Performans Programları

22

Çok Yıllı Bütçe

•Bütçe kanunu tek yıl, ama ileriye yönelik iki yıllık tahminler

•Denetimin alt yapısının güçlendirilmesi, düzenlilik denetimine yönelik yargıda oluşan karinelerin güçlendirilmesi

•Performans denetiminde politika ve plan (önceliklendirme) tercihlerinin açık bir şekilde görülmesi

23

Daha Ayrışmış Bir Sorumluluk Yapısı•Uluslar arası standartlara yakın bir

sorumluluk sistemi▫Siyasi sorumluluk▫Yönetsel sorumluluk

•Bu sorumlulukların mali sorumlulukla ilişkilendirilmesi

24

Siyasi Sorumluluk

Bakanlar, hükümet politikasının uygulanması ile bakanlıklarının ve bakanlıklarına bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşların stratejik planları ile bütçelerinin kalkınma planlarına, yıllık programlara uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, bu çerçevede diğer bakanlıklarla koordinasyon ve işbirliğini sağlamaktan sorumlu tutulmakta (5018/10).

Bakanlar, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması ile hukuki ve mali konularda Başbakana ve Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı sorumludurlar.

Bakanlar; idarelerinin amaçları, hedefleri, stratejileri, varlıkları, yükümlülükleri ve yıllık performans programları konusunda her mali yılın ilk ayı içinde kamuoyunu bilgilendirirler.

25

Yönetsel SorumlulukBakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir.

Üst yöneticiler; idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin

kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından,

sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden,

26

Yönetsel Sorumluluk mali yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin

gözetilmesi, izlenmesi ve kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların

yerine getirilmesinden

Bakana; mahalli idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.

Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler.

Yönetsel Sorumluluk: Tartışmalar Üst yöneticinin kurumun mali

performansından dış denetime karşı sorumlu olmaması, dış denetime karşı sorumluluğun her zaman kamu zararının tazmin edilmesi şeklinde anlaşılmaması gerekir.

Sayıştay bir kurumu denetledikten sonra o kurum ile ilgili kurumun mali ve yönetsel performansını gösteren bir kurumsal rapor hazırlayıp üst yöneticilerin performansını belirleyemez mi?

27

28

Dış Denetim

•Mali denetim (5018 ile beklenen)

•Uygunluk denetimi (Zaten yapılan ama artık 5018’in yeni mekanizmalarıyla daha da gelişen)

•Performans denetimi (belki çok yeni değil ama mali yönetim çerçevesinde-uygulaması hem kolay hem zor)

Performans Programı: Kavramsal Çerçeve

Performans Esaslı Bütçeleme: Kaynakların kamu idarelerinin amaç ve

hedefleri doğrultusunda tahsisini ve kullanılmasını sağlayan,

performans ölçümü ve değerlendirmesi yaparak ulaşılmak istenen hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını tespit eden ve

sonuçları raporlayan bir bütçeleme sistemidir.

Genel İlkeler• İdare düzeyinde hazırlanır,

• Performans hedef ve göstergeleri ile faaliyetlerden oluşur,

• Yıllık olarak hazırlanır,

• Bütçe içi ve bütçe dışı tüm finansman kaynakları dikkate alınır,

• Önceliklerin ve hedeflerin belirlenmesi süreci üst yöneticiden harcama birimlerine doğru, maliyet ve kaynak ihtiyacının tespiti süreci ise faaliyetlerden performans hedeflerine doğru işler.

31

Performans Programı ve Bütçe Süreci• Stratejik planla temel amaç kurumsal

önceliklerin, amaç ve hedeflerin ulusal plan başta olmak üzere diğer plan metinleriyle ilişkisini kurmak olarak belirlenmişken planla bütçe arasındaki ilişkinin kurulması ise performans programı çerçevesinde öngörülmektedir.

• Gerek makro planların gerekse kurumsal düzeyde hazırlanan stratejik planların hayata geçmesi performans programı ve bütçe çerçevesinde olmaktadır.

Performans Esaslı Bütçeleme ve Üç Temel Unsur

•STRATEJİK PLAN

•PERFORMANS PROGRAMI

•FAALİYET RAPORU

STRATEJİK PLANLAR

PERFORMANS PROGRAMI

FAALİYET RAPORLARI

UZUN VE ORTA VADELİ

HEDEFLERİN BELİRLENMESİ

YILLIKHEDEFLERİN VE

GÖSTERGELERİNİNBELİRLENMESİ,

MALİYETLENDİRME

HEDEFLERE VE GÖSTERGELERE

İLİŞKİN SONUÇLAR

5 Yıllık 1 Yıllık (Uygulama)

1 Yıllık(Uygulama Sonuçları)

Stratejik Yönetim Sistemi

Stratejik Amaç 1

Stratejik Hedef 1.1

Stratejik Hedef 1.2

Performans Hedefi 1.1.1

Performans Hedefi 1.1.2Performans Hedefi 1.2.1

Performans Hedefi 1.2.2Performans Hedefi 2.1.1Performans Hedefi 2.1.2Performans Hedefi 2.2.1


Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

HarcamaBirimi A

HarcamaBirimi B

HarcamaBirimi A

HarcamaBirimi B

Stratejik Plan Performans Programı Bütçe

Maliyet

Maliyet

Maliyet

Maliyet

BÜTÇE

Performans Programı Hazırlama Süreci

1- Program Dönemi Stratejisinin BelirlenmesiBu aşamada kamu idaresinin üst yöneticisi ve harcama yetkilileri tarafından; ▫ Stratejik planda yer alan amaç ve hedeflerden

program döneminde öncelik verilecek olanlar, ▫ İdare performans hedef ve göstergeleri, ▫ Hedeflerden sorumlu harcama birimleri belirlenir.

Belirlenen hususlar üst yönetici tarafından harcama birimlerine duyurulur. Bu aşama performans programı hazırlama sürecinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için en geç Mayıs ayı itibariyle tamamlanır.

Stratejik Amaç 1

Stratejik Hedef 1.1

Stratejik Hedef 1.2


1. Öncelikli Stratejik Amaç ve Hedeflerin Belirlenmesi

Temel Sorun: Hizmet programlarının olmaması?

Başka bir ifadeyle kurum amaç ve hedeflerini hizmet programları olmadan nasıl belirleyecek, gözden geçirecek, önceliklendirecek..

Standardizasyon problemi..

I. Öncelikli Stratejik Amaç ve Hedeflerin Belirlenmesi

•İdarenin stratejik planında yer alan orta ve uzun vadeli amaç ve hedeflerin plan dönemi içerisindeki yıllarda, ▫hangi sırayla, ▫hangi öncelikte, ▫hangi düzeyde gerçekleştirileceği ilgili

mali yıllardaki ekonomik ve diğer koşullara bağlı olarak değişir.

II. Performans Hedeflerinin Belirlenmesi

Stratejik Amaç 1

Stratejik Hedef 1.1

Stratejik Hedef 1.2





HarcamaBirimi A

HarcamaBirimi B

HarcamaBirimi A

HarcamaBirimi B


Performans hedefleri..

Performans göstergelerinin belirlenmesi konusu..

Bütçe ile performans göstergelerinin ilişkilendirilmesi (gösterimi)…

II. Performans Hedeflerinin Belirlenmesi •Performans hedefleri, stratejik hedeflere

ilişkin olarak bir mali yılda ulaşılması gereken performans seviyelerini gösterir.

•Performans hedefleri çıktı-sonuç odaklı olmalıdır.

•Esas olarak öncelikli her stratejik hedefin altında bir tane performans hedefi bulunur.

II. Performans Hedeflerinin Belirlenmesi

•Öncelikli stratejik amaç ve hedefleri ile uyumlu performans hedeflerini oluşturur.

•Bu hedefler belirlenirken bütçe imkanları göz önünde bulundurulur.

•Ayrıca oluşturulan performans hedeflerinin hangi harcama birimleri ile ilgili oldukları belirlenir.

3- Faaliyetlerin Belirlenmesi

Stratejik Amaç 1

Stratejik Hedef 1.1

Stratejik Hedef 1.2





Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

HarcamaBirimi A

HarcamaBirimi B

HarcamaBirimi A

HarcamaBirimi B


Maliyet fayda

Maliyet etkinlik Analizleri

Fizibilite Raporları

Bütçe sürecinin analitik çerçevesi

III. Faaliyetlerin Belirlenmesi

Kamu idareleri, öncelikli amaç ve hedefleri gerçekleştirmek üzere hangi tür faaliyetleri yerine getireceklerine karar verirler.

▫Stratejik amaç ve hedefler ile performans hedefleri, idarenin neyi başaracağını,

▫faaliyetler ise bunun nasıl başarılacağını ifade eder.

Faaliyetler idarenin cari ve sürekli nitelikteki hizmetlerin karşılanmasına dönük olarak oluşturulurken projeler genellikle yatırım hizmetleri ile ilgilidirler ve süreklilik arz etmezler.

III. Faaliyetlerin Belirlenmesi

• Faaliyetlerin belirlenmesi, harcama birimlerinin etkin olarak içinde bulunduğu bir süreçtir.

• Harcama birimleri stratejik amaç ve hedefleri gerçekleştirmek üzere yürütülmesi gereken faaliyet alternatiflerini tespit ederek ön değerlendirmeye tabi tutarlar.

• Ön değerlendirmenin amacı, performans hedeflerine ulaşabilmek amacıyla izlenecek yola ve yürütülecek olan faaliyet ve projelere karar verme sürecine sağlıklı bilgiler sağlayarak katkıda bulunmaktır.

IV. Faaliyet Maliyetlerinin Belirlenmesi• Faaliyet maliyeti tespit edilirken faaliyet ile

doğrudan ilişkilendirilebilen maliyetler dikkate alınmalıdır.

• Doğrudan ilişkilendirilebilen maliyetler faaliyetin gerçekleştirilmesi halinde ortaya çıkacak maliyetlerdir. Diğer bir deyişle faaliyetten vazgeçilmesi halinde ortadan kalkacak maliyetlerdir.

V. Kaynak İhtiyacının Belirlenmesi

Stratejik Amaç 1

Stratejik Hedef 1.1

Stratejik Hedef 1.2





Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

Faaliyet / Proje

HarcamaBirimi A

HarcamaBirimi B

HarcamaBirimi A

HarcamaBirimi B


Maliyet

Maliyet

Maliyet

Maliyet

BÜTÇE

V. Performans Programının Kaynak İhtiyacının Belirlenmesi

Performans programının kaynak ihtiyacı;

Faaliyetlerin maliyeti, Genel yönetim giderleri, Diğer idarelere transfer edilecek

kaynaklar,

toplamından oluşmaktadır.

47

Stratejik Plan

Performans Programı

Bütçe

Bütçe Uygulaması

Faaliyet Raporu

Performans Değerlendirme

si

Kurumsal Düzeyde Mali

Yönetim Modeli

48

Faaliyet Raporları

•Erken geçtik, •Yapılması gereken günün sonunda

performans hedefleri ile bütçe ilişkisinin faaliyetler bazında kurulması

•Merkezi kurumların ve koordinasyon sorumlu kurumların düzenli gözden geçirmesi

•Sayıştay’ın kritik rolü ve sorumluluğu

49

Gelinen noktada..•Ortak bir dil gelişti..

•Algılamalar birbirine yaklaştı.

•SGB (SGDB)’lerde bir kapasite oluştu.

•Hizmet programları? (Analitik bütçe burada bizi yanılttı mı?)

•Hizmet programlarının harcamaların gözden geçirilmesi ile birlikte yeniden oluşturulması (!)

•Stratejik planlama, performans programı uyumunda zaman boyutu..

50

Ankara Üniversitesi Deneyimi

51

Türkiye’de Üniversiteler

Devlet Ün.

Vakıf Ün.

Toplam

2000 52 18 70

2001 53 20 73

2002 53 22 75

2003 53 24 77

2004 53 26 79

2005 53 27 80

2006 68 28 96

2007 85 29 116

2008 94 33 127

2009 94 39 133

2010 102 52 154

Yıllar Öğretim

Üyesi

Sayısı

Toplam

Öğretim ve

Araştırma

Kadrosu

Öğrenci

Sayıları

Öğretim

Üyesi

Başına

Öğrenci

Sayısı

Öğretim

Kadrosu

Başına

Öğrenci

Sayısı

2000-

2001

23.975 66.720 1.078.879 45 16

2001-

2002

25.953 69.987 1.142.114 44 16

2002-

2003

27.617 74.104 1.232.255 45 17

2003-

2004

29.075 77.042 1.294.172 45 17

2004-

2005

30.668 79.533 1.377.837 45 17

2006-

2006

32.095 82.220 1.377.837 43 17

2006-

2007

34.116 86.487 1.573.803 46 18

2007-

2008

37.820 96.075 1.619.501 43 17

2008-

2009

38.911 97.891 1.746.534 45 18

2009-

2010

41.553 102.647 1.936.60

2

47 19

52

Kamu Üniversite Harcamaları

8.848

7.977 7.9428.424

5.567

4.811 4.647 4.812 4.644

5.1455.087

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

11.000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 (B)

Toplam Harcama (Sabit, 2009) Öğrenci Başına (S, 2009)

53

Üniversite kaynaklarının dağılımı

Hazine Yardımı

55%

Öz Gelirler11%

Döner Sermaye

31%

Araştırma Fonları

3%

Üniversitelerin kaynak kullanım problemi.. Üniversiteler, bugün gelmiş oldukları mali büyüklük

açısından her yıl kendilerine tahsis edilen kaynakların ortalama %22’sini kullanamamaktadırlar. Bu düzeydeki bir kaynağın kullanılabilmesi için üniversitelerin yönetim süreçlerinin yeniden ele alınması bir gereklilik.

(Personel ödenekleri hariç)

2.56

1

2.39

7 2.96

2

3.63

5

2.97

4 3.40

8

4.00

3

4.68

2

2.15

4 2.66

9 3.10

5

3.99

4

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

5.000

2006 2007 2008 2009

KBÖ Yıl Sonu Ödeneği Yıl Sonu Harcama

55

HEDEFLER PERFORMANS HEDEFİ3.1. Eğitim Hizmetlerinin Sürdürülmes i Ve Akademik Kadroların 2012 Yıl ına Kadar İdea l Oranlara Ulaştırılmas ı

1.Eğitim Hizmetlerinin Sürdürülmes i ve İyi leştiri lmes i

3.2.Engel l i ler İçin Düzenlemelerin Yapılmas ı 2.Engel l i lerin Eğitime Erişiminin Artırılmas ı

3.3. Araştırma-İnceleme, Gezi Desteğinin Arttırılmas ı3.İnceleme, Uygulama, Bi lgi Artırma Faa l iyetleri ve Müsabakalara Katıl ım Desteğinin Artırılmas ı

STRATEJİK AMAÇ-2Araştırma Etkinliklerinin İyileştirilmesi

2.1. Toplantı Katıl ım Desteğinin Her Yıl %10 Artırılmas ı4.Bi l imsel Araştırma Faal iyetlerinin Sürdürülmes i ve Gel i ştiri lmes i

5.1. Yaşam Boyu Öğrenimin Gel i ştiri lmes i5.Kül türel , Sosya l ve Ekonomik Yapının Gel i şimine Katkı Sağlanmas ı

5.2.Topluma Hizmet Faa l iyetlerinin Ve Ka l i tes inin Artırılmas ı14.Topluma Sunulan Sağl ık Hizmetlerinin Sürdürülmes i , Ka l i tes inin ve Etkinl iğinin Artırılmas ı

4.1. İdari Hizmetlerin Sürdürülmes i Ve İdari Personel Kadrolarının 2012 Yıl ına Kadar İdea l Oranlara Çıkarılmas ı

6.İdari Hizmetlerin Sürdürülmes i ve İyi leştiri lmes i

4.2. Destek Hizmetlerinin İyi leştiri lmes i 7.Destek Hizmetlerinin Sürdürülmes i ve Gel i ştiri lmes i

STRATEJİK AMAÇ-8 Hizmet İçi Eğitimin Geliştirilmesi 8.1. Her Personel İçin Eğitim İhtiyaçlarının Saptanmas ı 8.Hizmetiçi Eğitimin Sürdürülmes i ve İyi leştiri lmes i

6.1.Sağl ık, Danışmanl ık, Barınma Vb. Hizmetlerin İyi leştiri lmes i 9.Öğrenciye Sunulan Hizmetlerin Sürdürülmes i ve Gel i ştiri lmes i

6.2.Öğrencinin Yabancı Di l , Teknoloji Kul lanım Beceris inin Artırılmas ı

10.Öğrenciye Sunulan Eğitim-Öğretim Desteğinin Sürdürülmes i ve Gel i ştiri lmes i

6.3.Tüm Birimlerde Öğrenci Temsi lci l iği Odalarının Kurulmas ı 13.Öğrenci İşleri Hizmetlerinin Sürdürülmes i ve İyi leştiri lmes i

1.1.Yazıl ım Gel i ştiri lmes i

1.1.Ağ Hizmet Ka l i tes inin Yükselti lmes i

1.1.Her Personele 2012 Yıl ına Kadar Bi r, Öğrenci lere Günün Şartlarına Uygun Sayıda Bi lgisayar Sağlanmas ı

STRATEJİK AMAÇ-7Bilgi-Belge Yönetimi, Kütüphane ve Öğrenme Merkezleri Geliştirilmesi

7.1Mevcut Bi lgi Kaynakları Sayıs ının Her Yıl %10 Artırılmas ı12.Bi lgi Kaynaklarını Artırılmas ına Yönel ik Desteğin Sürdürülmes i ve Gel i ştiri lmes i

STRATEJİK AMAÇ-1 Bilişim Altyapısının İyileştirilmesi 11.Bi l i şim Al tyapıs ının İyi leştiri lmes i

Tablo-19 2011 Yılı Performans Hedefleri ve Stratejik Plan İlişkisi

STRATEJİK AMAÇ-5 Topluma Hizmetin İyileştirilmesi

İdari Hizmetlerin İyileştirilmesi

AMAÇLAR

STRATEJİK AMAÇ-3 Eğitim-Öğretimin İyileştirilmesi

STRATEJİK AMAÇ-4

STRATEJİK AMAÇ-6Öğrenciye Hizmet Etkinliklerinin İyileştirilmesi

Üniversiteler…

Yükseköğretim kurumlarının faaliyetleri sonucu elde edilen temel sonuçlar (outcomes):

Eğitimin sürdürülmesi ve iyileştirilmesi • Eğitim hizmeti sunumu, • Beşeri sermayenin geliştirilmesi ve • Ekonomik büyümenin sağlanması

Bilimsel araştırmaların geliştirilmesi • Bilimsel araştırmaların sürdürülmesi• Buluşlar, patentler• Ekonomiye yaratılan bilimsel bilgi düzeyi ve büyüme

Topluma hizmet• Sağlık hizmetlerinin sunumu• Kültürel yapının gelişimine katkı sağlanması• Diğer alanlar

Ankara Üniversitesi Performans Programı

57

• Performans Programı Çağrısı1. Aşama

• Performans Programının Birimlerle Görüşülmesi (Performans Programı Teklifi)

2. Aşama

• Merkezi Birimlerle Bütçe Görüşmesi ve Performans Programı Tasarısının Hazırlanması

3. Aşama

• Parlamento Görüşmeleri ve Performans Programının Nihai

hale gelmesi 4. Aşama

58

Birinci Aşama

PERFORMANS PROGRAMI

ÇAĞRISI

Program dönemine ilişkin olarak üst yönetimle öncelikli stratejik amaç ve hedeflerin belirlenmesi

Birim bütçe tavanlarının verilmesi Birim Bazında Performans Programı Hazırlama Kılavuzunun Hazırlanması Üniversitemiz tüm birimlerinin Harcama yetkililerine 28 Temmuz 2010 tarihli

yazı ile kendilerine bildirilen ilkeler ve öncelikler doğrultusunda 2011 yılı performans programı hazırlık çağrısının yapılması.

1. Aşama

60

İkinci Aşama

BİRİMLERLE PERFORMANS

PROGRAMI GÖRÜŞME

SÜRECİ

Birim performans programı tekliflerinin hazırlanması için web tabanlı bir yazılım oluşturulması.

30 Temmuz 2010 tarihinde performans programı ile harcama yetkililerine ve ilgili personele yönelik seminer düzenlenmesi.

Birim performans programlarının http://ppt2011.ankara.edu.tr adresinden erişmek suretiyle birim performans programı tekliflerini hazırlanması.

1. Aşama

2. Aşama

2. Aşama

• 4. Aşama

2. Aşama

2. Aşama

66

Üçüncü Aşama

PERFORMANS PROGRAMI

TASARISININ HAZIRLANMASI VE

TBMM’YE SUNULMASI

Birimlerle yapılan görüşme sonucunda standart formatta alınan görüşme notlarının birimlerden gelen teklifler ile birleştirilerek birim bazında çalışma dosyalarının oluşturulması.

Tüm birimlerden yeni yatırım, büyük onarım, donanım, hizmet içi eğitim ve bilgi altyapısını iyileştirmeye yönelik taleplerin yatırım programı hazırlık çalışmalarında kullanılmak üzere ilgili daire başkanlıklarına gönderilmesi.

15 Eylül 2010 tarihinde Üniversitemiz üst düzey yönetici ve yatırımcı birimlerin harcama yetkililerinin de katılımıyla Devlet Planlama Teşkilatında yatırım programı ile ilgili görüşmelerin yapılması.

22 Eylül 2010 tarihinde Üniversitemiz Üst Düzey Yöneticileri, Kurumsal Gelişim Koordinatörlüğü ve Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı öncülüğünde Maliye Bakanlığında performans programı ve bütçe hazırlık çalışmaları ile ilgili taslak çalışma dosyası hazırlanarak görüşmelerin yapılması.

5 Kasım 2010 tarihinde 2011 Yılı Performans Programı Tasarısının TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna gönderilmesi.

2011 Yılı MYBK’ nun yürürlüğe girmesiyle nihai şekli verilen 2011 yılı performans programının ocak ayı içerisinde kamuoyuna açıklanması.

2011 yılı performans Programının Şubat ayı içerisinde MB ve DPT’ye gönderilmesi

Birim Faaliyet Raporu Hazırlama Aşamaları

•Birim Faaliyet Raporunun 5018 Sayılı Kanuna Uygun Bir Şekilde Hazırlanmasına İlişkin Çerçevenin Hazırlanması1. Aşama

•İstatistiki Tabloların Doldurulması2. Aşama

•Performans Tabloların Doldurulması3. Aşama

•2010 Yılı Birim Faaliyet Raporu Hazırlama Kılavuzunun Doldurulması4. Aşama

•Veri Girişi Yapılan Dosyaların Sisteme Geri Yüklenmesi5. Aşama

1

2

3

1. Aşama

5

1. Aşama

4

6

2. Aşama

7

3. Aşama

8

4. Aşama

9

5. Aşama

74

Sonuç•İyi bir performans programı süreci

stratejik planın gelecek dönemde daha iyi hazırlanması demek ..

•Performans esaslı bütçe ise bu nasıl bir performans programı hazırladığımız ve denetlediğimizle ilgili..

•Performans program birimlerden gelen taleplerin hizmet önceliklerine göre değerlendirilmesinde yardımcı oldu..

•Hesaplamalarda standardizasyon•Bütçe uygulamasında kontrol gücü

75

Sonuç•Süreci öğreniyoruz..•Performans esaslı bütçe ise bunun gereği

yapılmalı..•Hizmet programları oluşturulmalı•Hizmet programları düzenli gözden

geçirilmeli..•Stratejik planlarda yer alan amaç ve

hedefler bu programlarla ilişkilendirilmeli..

•Maliye Bakanlığı ve DPT bütçe görüşmelerini bu baz üzerine oturtmalı..

•Bu anlamda uzmanların ilgili kurumlarda geçici çalışması önemli..

77

Bütçe Hazırlığı•Plan ve program metinleriyle uyumlu bir

bütçe hazırlığı süreci (!)▫Politika, plan ve bütçe belgeleri arasındaki

ilişki▫Geçiş döneminde plan ve program

belgelerinin kalitesi▫Kaynak çerçevesi ile uyumlu amaç ve

hedefler veya programlar (!) Makro mali politika belgeleri

OVP/OVMP Kurumsal politika ve plan program metinleri

78

Bütçe Hazırlığı: İlk Adım• Maliye Bakanlığının bütçe sürecine yönelik

bir durum analizi ve fonksiyonel gözden geçirme yapması.

79

Bütçe Hazırlığı: Politika, plan ve bütçe belgeleri arasındaki ilişkiPolitika, plan ve bütçe belgeleri arasındaki ilişki yeterli değil. 5018/9’un uygulanması hizmet programları,

amaç ve hedefler Faaliyetler ve standardizasyon

80

Bütçe Hazırlığı: Bütçe teklifinin çerçevesi ne kadar hukuka ve yönetimsel düzenlemelere uygun

• Plan ve program belgelerinin bütçe görüşmelerinde daha etkin kullanılması

• Çıkarılan düzenlemelerin takibi (Tebliğler, Bütçe Uygulama Talimatları)?

81

Bütçe Uygulaması

• AFP hazırlanması ve uygulanması –Nakit Planlamasına geçiş

• Fiili durum (tahakkuk artığı, öz gelir performansı etc)

• Banka hesapları (son derece sorunlu bir alan).

82

Bütçe Uygulaması: Operasyonel plan• Operasyonel Plan

▫Kurumsal düzey▫Standart oluşturulması

83

Bütçe Uygulaması: Harcama talimatı•Harcama talimatları (gözden kaçırdığımız

konu).

▫Hizmet gerekçesi ile hedef ve faaliyetlerin uyumu

▫İzleme ve değerlendirme kapsamında bir alan. Kurumun taahhütlerinin izlenmesi.

84

Bütçe Uygulaması: Mizanların okunması – muhasebe

•Mizanlar; varlık ve yükümlülüklerin izlenmesi açısından önemli bir araç.

•Mizan –finansman hesapları

•Muhasebe kayıtları ile banka hesaplarının uyumu

•Yatırımlar, muhasebe hesapları uyumu

•Mali veriler ne kadar güvenilir eğer muhasebeyle yeterli ilişkilendirilmemişse

85

Bütçe Uygulaması: Gelirlerin Takibi ve doğru yerde muhasebeleştirilmesi•Gelirler takip edilemiyor

•Deftere kayıt olarak görülüyor.

•Bankalar…

•Muhasebede gelirlere ilişkin bilginin kaybolması

•Standardizasyon

doç. dr. h. hakan yilmaz aÜ sbf maliye bölümü aÜ kurumsal gelişim koordinatörü

Documents