dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Teresa Lange

Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych 313[05].Z1.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006


1

Recenzenci: mgr inż. Edward Habas dr hab. inż. Piotr Nowak

Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Teresa Lange Konsultacja: dr inż. Krzysztof Symela Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[05].Z1.02

„Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu fotograf.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006


2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 4 2. Wymagania wstępne 7 3. Cele kształcenia 8 4. Materiał nauczania 9

4.1. Obsługa i zastosowanie aparatów fotograficznych 9 4.1.1. Materiał nauczania 9 4.1.2. Pytania sprawdzające 12 4.1.3. Ćwiczenia 12 4.1.4. Sprawdzian postępów 13

4.2. Dobór obiektywów do aparatów fotograficznych 14 4.2.1. Materiał nauczania 14 4.2.2. Pytania sprawdzające 16 4.2.3. Ćwiczenia 17 4.2.4. Sprawdzian postępów 18

4.3 Dobór materiałów zdjęciowych 19 4.3.1. Materiał nauczania 19 4.3.2. Pytania sprawdzające 21 4.3.3. Ćwiczenia 21 4.3.4. Sprawdzian postępów 22

4.4. Dobór i stosowanie sprzętu oświetleniowego 23 4.4.1. Materiał nauczania 23 4.4.2. Pytania sprawdzające 25 4.4.3. Ćwiczenia 26 4.4.4. Sprawdzian postępów 28

4.5. Stosowanie filtrów fotograficznych 29 4.5.1. Materiał nauczania 29 4.5.2. Pytania sprawdzające 31 4.5.3. Ćwiczenia 31 4.5.4. Sprawdzian postępów 33

4.6. Dobór i stosowanie sprzętu do makrofotografii 34 4.6.1. Materiał nauczania 34 4.6.2. Pytania sprawdzające 35 4.6.3. Ćwiczenia 35 4.6.4. Sprawdzian postępów 36

4.7. Dobór i stosowanie sprzętu pomocniczego: 37 4.7.1. Materiał nauczania 37 4.7.2. Pytania sprawdzające 38 4.7.3. Ćwiczenia 38 4.7.4. Sprawdzian postępów 40

4.8. Użytkowanie sprzętu ciemniowego 41 4.8.1. Materiał nauczania 41 4.8.2. Pytania sprawdzające 42 4.83. Ćwiczenia 42 4.8.4. Sprawdzian postępów 43


3

4.9. Dobór i użytkowanie sprzętu komputerowego i programów do cyfrowej obróbki obrazu. 44

4.9.1. Materiał nauczania 44 4.9.2. Pytania sprawdzające 46 4.9.3. Ćwiczenia 46 4.9.4. Sprawdzian postępów 48

5. Sprawdzian osiągnięć 49 6. Literatura 53


4

1. WPROWADZENIE Jesteś w posiadaniu „Poradnika dla ucznia”, który będzie Ci pomocny w przyswajaniu

wiedzy i podstawowych umiejętności dotyczących zasad dobierania sprzętu fotograficznego i pomocniczego oraz materiałów światłoczułych do prac fotograficznych z wykorzystaniem technik klasycznych oraz cyfrowych.

Wybór sprzętu fotograficznego i pomocniczego oraz materiałów światłoczułych zleży głównie od rodzaju zdjęć jakie mamy wykonać i od przeznaczenia tych zdjęć. Od tych czynników zależeć będzie wybór aparatu fotograficznego. Do aparatu musimy dobrać obiektyw ale także i sprzęt dodatkowy. Nie bez znaczenia jest rozpoznanie warunków terenowych i oświetleniowych w jakich przyjdzie nam fotografować, od tego zależy dobór czułości materiału światłoczułego czy dobór dodatkowego sprzętu oświetleniowego. Mam nadzieję, że niniejszy poradnik będzie Ci pomocny w uzyskaniu podstawowych umiejętności z zakresu dobierania sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych, które w przyszłości dadzą ci szansę na osiągnięcia mistrzostwa w tej dziedzinie

Zapoznaj się dokładnie z treścią rozdziału Wprowadzenie ponieważ umożliwi Ci to skuteczne korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w nauce, w ramach jednostki modułowej „Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych” dla zawodu Fotograf 313[05] (patrz pozycja 8 w załączonej tabeli).

Zawód: Fotograf 313[05] Lp. Kod Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu 1. 313[05].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska 2. 313[05].O1.02 Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań zawodowych 3. 313[05].O1.03 Posługiwanie się terminologią zawodową 4. 313[05].O1.04 Rozróżnianie materiałów fotograficznych 5. 313[05].O1.05 Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych 6. 313[05].O1.06 Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych 7. 313[05].Z1.01 Organizowanie stanowiska pracy 8. 313[05].Z1.02 Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych 9. 313[05].Z1.03 Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych 10. 313[05].Z1.04 Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi 11. 313[05].Z1.05 Wykonywanie zdjęć portretowych 12. 313[05].Z1.06 Wykonywanie zdjęć plenerowych 13. 313[05].Z1.07 Wykonywanie zdjęć architektonicznych 14. 313[05].Z1.08 Wykonywanie zdjęć reportażowych 15. 313[05].Z1.09 Wykonywanie zdjęć reklamowych 16. 313[05].Z1.10 Wykonywanie zdjęć technicznych

Poradnik składa się z pięciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia, Materiał nauczania, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.

W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które powinieneś posiadać przed przystąpieniem do realizacji niniejszej jednostki modułowej. Jeśli po analizie uznasz, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez Ciebie opanowane, wówczas powinieneś ponownie przestudiować materiał nauczania zawarty w poradnikach z poprzednich jednostek modułowych. W dotarciu do właściwego poradnika pomoże Ci załączona powyżej lista jednostek modułowych, która obejmuje swym zakresem cały program nauczania dla zawodu. W przypadku trudności skonsultuj się z nauczycielem w celu trafnego wyboru poradnika.

W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności jakie będziesz posiadał po zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie, czy


5

rzeczywiście takie umiejętności opanowałeś, pomogą Ci załączone w poradniku sprawdziany postępów oraz sprawdzian osiągnięć.

Materiał nauczania jest podstawowym składnikiem poradnika i zawiera kompendium informacji, które powinieneś starannie przyswoić, aby przystąpić do wykonania zaplanowanych ćwiczeń oraz zaliczenia sprawdzianu osiągnięć. Przykład takiego sprawdzianu jest zawarty na końcu poradnika. Ponadto materiał nauczania zawiera Pytania sprawdzające stan Twojej wiedzy, która jest wymagana do realizacji danego ćwiczenia. Każde z Ćwiczeń zawartych w poradniku opisane jest w formie polecenia co należ wykonać. Natomiast uszczegółowieniem tego polecenia jest lista działań (czynności) określająca Sposób wykonania ćwiczenia. Ćwiczenia będziesz realizował indywidualnie lub pracując w zespole z innymi uczniami.

Ponadto każde z ćwiczeń zawiera Wskazówki do realizacji poszczególnych ćwiczeń Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest również Lista wyposażenia stanowiska

pracy. Lista ta umożliwia sprawdzenie czy stanowisko ćwiczeniowe jest wyposażone w środki dydaktyczne niezbędne do prawidłowego wykonania ćwiczenia. W celu dokonania samooceny, (określenia jaki jest efekt nabycia wiedzy i umiejętności z danego zakresu materiału nauczania) możesz posłużyć się narzędziem, które nazywa się Sprawdzian postępów. Jest to lista kontrolna, którą powinieneś wypełnić odpowiadając na pytanie „tak” lub „nie”, co jest równoznaczne z oceną, że potrafisz wykonać daną czynność lub jeszcze jej nie potrafisz. W tym drugim przypadku powinieneś powtórzyć trening wykonując ponownie odpowiednie ćwiczenie. Zasadne jest również to, abyś wówczas jeszcze raz przestudiował zakres materiału nauczania potrzebny do realizacji tych ćwiczeń. Pomoże Ci w tym Twój nauczyciel, do którego powinieneś zwracać się z pytaniami i wątpliwościami. Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwia sprawdzenie poziomu Twoich wiadomości i umiejętności po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Pozytywnie rozwiązany przez Ciebie sprawdzian osiągnięć oraz załączony do oceny w formie „portfolio” efekt realizacji ćwiczeń będzie stanowił dowód, że potrafisz zrealizować zdanie zawodowe polegające na dobieraniu sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych. W przypadku sprawdzianu osiągnięć powinieneś również wiedzieć, że ma on formę testu podobnego do tych, jakie występują w części teoretycznej egzaminu zewnętrznego dla potwierdzenia kwalifikacji w zawodzie. Dlatego też istotne jest to, żebyś nabrał wprawy w rozwiązywaniu tego typu testów, co z pełnością będzie procentować w przypadku Twojego egzaminu zewnętrznego.

W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy w zakresie tej jednostki modułowej możesz również skorzystać z listy materiałów źródłowych zamieszczonych w części poradnika nazwanej Literatura. Jednakże wymaga to od Ciebie inicjatywy aby dotrzeć do rekomendowanego zastawu literatury. Zestaw ten powinien być dostępny w zbiorach biblioteki szkolnej lub innych bibliotek publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możesz również uzyskać korzystając z zasobów internetowych. Jeśli będziesz miał jakiekolwiek trudności ze zrozumieniem treści materiału nauczania lub ćwiczeń to poproś nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienie i pomoc. Bezpieczeństwo i higiena pracy W trakcie realizacji ćwiczeń musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających z prowadzonych prac. Przepisy te już wcześniej poznałeś lub poznasz w trakcie nauki. W czasie pracy poza terenem szkoły koniecznie musisz stosować się do przepisów ruchu drogowego oraz dbać o ochronę środowiska naturalnego.


6

313[05].Z1 Technologia prac fotograficznych

313[05].Z1.01 Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02 Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych





313[05].Z1.05 Wykonywanie

zdjęć portretowych


zdjęć plenerowych


zdjęć architektonicznych


zdjęć reportażowych


zdjęć reklamowych


zdjęć technicznych

Schemat układu jednostek modułowych


7

2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− scharakteryzować podstawowe właściwości światła, − wyjaśnić pojęcia: ognisko, odległość ogniskowa, przedmiotowa, obrazowa, − rozróżnić źródła światła stosowane w fotografii, − znać pojęcie temperatury barwowej, − ustalać warunki ekspozycji, − kontrolować powstawanie obrazu optycznego, jego cech i skali odwzorowania, − rozróżnić barwy podstawowe i dopełniające, − rozróżnić rodzaje obiektywów fotograficznych, − rozróżnić rodzaje, kierunki i funkcje oświetlenia, − określić elementy budowy aparatu fotograficznego, − rozróżnić aparaty fotograficzne pod względem stosowanego materiału światłoczułego, − określić zastosowanie aparatów fotograficznych, − rozróżnić tryby pracy aparatu fotograficznego, − wyjaśnić jak działa autofokus, − znać budowę materiałów światłoczułych, − rozróżnić rodzaje oraz określić właściwości użytkowe materiałów światłoczułych, − sklasyfikować rodzaje materiałów światłoczułych ze względu na zastosowanie, − sklasyfikować rodzaje materiałów światłoczułych ze względu na sposób obróbki, − wyjaśnić mechanizm cyfrowego zapisu obrazu, − sklasyfikować metody obrazowania według właściwości i przeznaczenia, − wyjaśnić znaczenie pojęć, definicji i terminologii stosowanej w dziedzinie cyfrowego

przetwarzania obrazów, − zastosować tradycyjne i cyfrowe techniki rejestracji obrazów, − określić zasady cyfrowego zapisu obrazu, kompresji, przenoszenia i wizualizacji, − obsługiwać sprzęt komputerowy, − posługiwać się komputerem w zakresie obróbki obrazu cyfrowego, − korzystać z różnych źródeł informacji, − organizować stanowiska pracy, − wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − posługiwać się terminologią zawodową.


8

3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− rozpoznać i oceniać jakość oraz przydatność materiałów światłoczułych do prac fotograficznych,

− rozróżnić i dobrać sprzęt fotograficzny do prac fotograficznych, − dobrać sprzęt pomocniczy do określonych prac fotograficznych, − dobrać rodzaj obiektywu do określonych sytuacji zdjęciowych, − przedstawić zasady stosowania filtrów fotograficznych, − korzystać z filtrów zdjęciowych w fotografii czarno-białej, − korzystać z filtrów zdjęciowych w fotografii barwnej, − dobrać sprzęt do makrofotografii, − dobrać rodzaj źródła światła do sytuacji zdjęciowych, − dobrać oświetlenie do efektu oświetleniowego, − dobrać rodzaj materiału fotograficznego do określonego zadania fotograficznego

w zależności od przeznaczenia, − dobrać rodzaj materiału fotograficznego do określonego zadania fotograficznego

w zależności techniki zdjęciowej, − dobrać rodzaj materiału fotograficznego do określonego zadania fotograficznego

w zależności warunków oświetleniowych, − dobrać kontrastowość papieru fotograficznego czarno-białego w zależności

od kontrastowości negatywu, − określić szacunkowo ilość potrzebnego materiału; − dobrać wymienne nośniki pamięci do aparatu cyfrowego; − dobrać parametry obrazu cyfrowego w zależności od przeznaczenia i warunków

zdjęciowych; − dobrać skanery i parametry skanowania, − dobrać drukarki i określać parametry drukowania, − dobrać wyposażenie studia fotograficznego, − dobrać oprogramowanie graficzne, − użytkować narzędzia, urządzenia i sprzęt zgodnie z instrukcją obsługi, − zastosować narzędzia , sprzęt i urządzenia zgodnie z przeznaczeniem, − porozumieć się ze współpracownikami i przełożonymi, − wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska.


9

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Obsługa i zastosowanie aparatów fotograficznych.

4.1.1. Materiał nauczania Nie istnieją uniwersalne aparaty nadające się do realizacji wszystkich zadań

fotograficznych. Obecne aparaty fotograficzne są w pełni zautomatyzowane, jeśli jednak chcemy aby aparat spełniał wszystkie nasze wymagania i oczekiwania, należy poznać jego funkcje i nauczyć się je stosować w określonych warunkach, by uzyskać zamierzony efekt.

Aparaty małoobrazkowe. Zarówno wśród amatorów jaki i profesjonalistów najbardziej popularne są aparaty na film o szerokości 35mm. Wśród nich podstawowe typy to: aparaty kompaktowe z zamontowanym na stałe obiektywem, o stałej lub zmiennej ogniskowej oraz aparaty lustrzane jednoobiektywowe z obiektywami wymiennymi. Główną zaletą aparatu lustrzanego jest precyzja ujęcia, brak błędu paralaksy (obraz zarejestrowany na materiale jest taki sam jak widziany w celowniku). Lustrzanka jednoobiektywowa (SLR) to aparat fotograficzny wyposażony w jeden obiektyw i wbudowane w korpus lustro, które kieruje światło padające przez obiektyw na matówkę gdzie tworzy się obraz fotografowanego obiektu a następnie przez pryzmat pentagonalny, do wizjera.

Rys. 1. Zasada działania aparatu lustrzanego. Bieg promienia świetlnego podczas obserwowania obrazu w wizjerze, lustro odbija światło . Po zwolnieniu migawki lustro podnosi się do góry i światło dociera do

materiału światłoczułego. Źródło: Ailsa McWhinnie, Fotografia podręcznik, Arkady 2004, s.10

Wybierając aparat fotograficzny musimy wziąć pod uwagę kilka jego głównych funkcji: − Sposób pomiaru światła. Większość lustrzanek jednoobiektywowych ma kilka systemów

pomiaru światła pomagających w uzyskaniu jak najlepszego naświetlenia w różnych warunkach.

− Wbudowany mechanizm automatycznego transportu filmu pozwalający na fotografowanie do kilku klatek na sekundę. Do aparatów nie wyposażonych w tę funkcje można dokupić silnik, jest on przydatny do fotografowania obiektów poruszających się .

− Migawka powinna mieć zakres czasów od 1 do 1/1000 sek. lub więcej i czas B, umożliwia on fotografowanie w różnych warunkach oświetlenia i uzyskanie efektów specjalnych.

− Większość lustrzanek wyposażona jest w funkcje automatycznego odczytywania czułości filmu z kodem DX. [Poz. 8, s.10] Lustrzanki małoobrazkowe możemy podzielić na mechaniczne i elektroniczne. Lustrzanki

elektroniczne dają możliwość wyboru trybu fotografowania. W trybie automatycznym korzystamy z wbudowanego autofokusa, automatycznego pomiaru światła. W trybie manualnym ustawiamy ręcznie ostrość i warunki ekspozycji. Możemy też skorzystać z programów, czyli definiowanych przez producenta ustawień: np. program zdjęć sportowych, krajobrazowych, portretowych.


10

Mają wszechstronne zastosowanie, nadają się do fotografowania z ręki, umożliwiając podążanie za fotografowanym obiektem: reportażowe, sportowe, wykorzystywane są do zdjęć portretowych, krajobrazowych, makro.

Do lustrzanek produkowana jest duża ilość sprzętu dodatkowego takich jak: wymienne wizjery, matówki, soczewki powiększające do wizjerów, osłonki na okular, silniki automatycznego przesuwania filmu, wymienne ścianki tylnie.

Aparaty średnioformatowe Większy format negatywu pozwala na uzyskanie większych powiększeń,

a w zastosowaniach cyfrowych przewaga średniego formatu wynika z większej ilości danych poddawanych skanowaniu, co pozwala uzyskać lepsze rezultaty końcowe.

Jedną z cech systemów średnioformatowych są wymienne kasety na film. Niektóre typy aparatów średnioformatowych przystosowane są do obiektywów z migawką centralną. W przypadku systemów małoobrazkowych z migawką szczelinową synchronizacja z lampa błyskową jest możliwa w zakresie 1/60 do 1/250 sek. Obiektywy z migawką centralną pozwalają na pełną synchronizację czasów migawki do 1/400 lub 1/500 sek. z każdym typem lampy. Praca z wizjerami aparatów średnioformatowych jest prostsza i mniej męcząca niż z lustrzankami małoobrazkowymi; pozwala też na uchwycenie większej ilości detali, które w małym wizjerze mogą być niewidoczne. Lustrzanki średnioformatowe pod względem automatyki i osprzętu dorównują lustrzankom małoobrazkowym. Są również modele aparatów średnioformatowych, w których obraz odwrócony stronami na matówce obserwuje się bezpośrednio z góry, bez pryzmatu i wizjera - utrudnia to fotografowanie obiektów poruszających się. Wyposażenie w celownik z pryzmatem pentagonalnym rozwiązuje ten problem.

Ponadto do tych aparatów dostępne są przystawki cyfrowe. Modele studyjne pozwalają na uzyskanie bardzo wysokiej rozdzielczości, można je również podłączyć do komputera.[Poz. 1,s24-29]. Aparaty te znajdują zastosowanie w fotografii studyjnej, portretowej, reklamowej.

Aparaty wielkoformatowe W celu uzyskania obrazów o jak największej ostrości i jak najmniejszym ziarnie niezbędne

są aparaty wielkoformatowe. Mają zastosowanie głównie do pracy w studio, do otrzymania zdjęć o maksymalnej ostrości w takich dziedzinach jak fotografia: reklamowa, architektury, katalogowa, krajobrazowa, makrofotografia. W wielu innych, jak fotografia portretowa lub artystyczna daje rezultaty niemożliwe do osiągnięcia na małym obrazku. Ze względu na duże rozmiary i ciężar nie znajdują zastosowania w fotografii sportowej, reportażowej, czyli ogólnie w sytuacjach szybkiej akcji.

Aparaty wielkoformatowe umożliwiają precyzyjne kontrolowanie: zbieżności pionów, perspektywy oraz głębi ostrości. Kontrolę tę uzyskujemy dzięki tzw „ruchom aparatu” Aparatem wielkoformatowym możemy zrobić zdjęcie ustawiając wszystkie ruchy w pozycjach zerowych, czyli współosiowo i równolegle przód i tył. Równoległe podnoszenie i opuszczanie czołówki z obiektywem pozwala na kadrowanie w górę i w dół z zachowaniem równoległości linii pionowych. Przesuwanie poprzeczne czołówki na boki wykorzystuje się by przesunąć pozornie na bok miejsce, z którego robimy zdjęcie.

Fot. 1. Pokłony kamery wielkoformatowej Źródło: Freeman M, Fotografia studyjna, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1993, s.53


11

Rys. 2. Zasada Scheimpfluga pokazuje jak można zmienić i obliczyć położenie płaszczyzny ostrości.

poprzez nachylenie płyty czołowej i tylnej ramy kamery można uzyskać płaszczyznę Źródło: Freeman M, Fotografia studyjna, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1993, s.51

Aparat cyfrowy to aparat fotograficzny rejestrujący obraz w postaci cyfrowej (tzw. mapy

bitowej). Układ optyczny tworzy obraz na przetworniku optoelektronicznym (CCD, CMOS), a współpracujący z nim układ elektroniczny odczytuje informacje o obrazie i przetwarza na postać cyfrową w układzie zwanym przetwornikiem analogowo-cyfrowym. Dane w postaci cyfrowej są zapisywane w jednym z formatów zapisu obrazu (zazwyczaj JPEG/JPG, TIFF lub RAW,) w cyfrowej pamięci aparatu albo przesyłane bezpośrednio do komputera. Najczęściej wykorzystywanymi "trwałymi" pamięciami w aparatach cyfrowych są pamięci typu flash.

Rozróżnia się kilka typów aparatów cyfrowych: - Aparaty kompaktowe - Należą do najprostszych pod względem konstrukcji,

o niewielkich rozmiarach. Oferują jednak duże ułatwienia w fotografowaniu i wiele automatycznych funkcji. Dedykowane raczej dla amatorów.

- Hybrydy - obraz w wizjerze realizowany poprzez mały wyświetlacz LCD dokładnie odpowiada obrazowi rejestrowanemu przez matrycę. Dzięki temu fotografujący może obserwować zmiany, jakie następują przy różnych ustawieniach czasu, przysłony itp.

- Lustrzanki- są to najbardziej zaawansowane aparaty, skierowane do zaawansowanych amatorów i profesjonalistów. W optycznym wizjerze widoczny jest obraz bezpośrednio z obiektywu aparatu. Największą zaletą lustrzanek jest jednak możliwość wymiany obiektywów. Przy zdjęciach reportażowych należy wziąć pod uwagę trzy właściwości lustrzanek cyfrowych: liczbę zdjęć, jakie można zrobić jedno po drugim, pojemność karty pamięci oraz czas potrzebny na zapisanie zdjęć. Pierwsza cecha określa liczbę zdjęć seryjnych, na których wykonanie pozwoli elektronika aparatu. Pojemność to liczba zdjęć, jakie można wykonać, zanim aparat zatrzyma się aby przetworzyć informację.

Dla aparatów z zapisem cyfrowym najbardziej istotnym parametrem rejestracji obrazu jest element światłoczuły – matryca CCD. Aparaty cyfrowe wyposażone są najczęściej w matryce: CCD lub CMOS, nowsze to matryca Foveon.

W aparatach cyfrowych zdjęcia zapisuje się na kartach pamięci. Są to najczęściej pamięci typu FLASH, rzadziej miniaturowe dyski twarde. Powstało wiele formatów kart pamięci, najczęściej niekompatybilnych między sobą. Do najpopularniejszych należą: Secure Digital Card (SD), Compact Flash (CF-I and CF-II), Memory Stick, Multi Media Card (MMC), SmartMedia, xD-Picture Card.

Jednym z głównych kryteriów przy doborze aparatu cyfrowego jest jego rozdzielczość. Większość aparatów cyfrowych pod względem sposobu obsługi nie różni się od aparatów analogowych . Mamy w nich dodatkowe funkcje cyfrowe: - związane z zapisem zdjęć tj. korekcja balansu bieli, wybór formatu zapisu i stopnia

kompresji, - związane z edycją: przeglądanie, kasowanie, kadrowanie i korekcja, przesyłanie.

Jedną z głównych zalet aparatu cyfrowego jest możliwość natychmiastowego podglądu wykonanego przed chwilą zdjęcia. Nieudane zdjęcia można skasować. Aparaty cyfrowe znajdują wiele zastosowań np: fotografia reklamowa, zdjęcia do katalogów wysyłkowych, W fotografii prasowej aparaty cyfrowe wyparły prawie całkowicie aparaty analogowe.


12

4.1.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak można podzielić aparaty małoobrazkowe? 2. Jakie są zalety lustrzanek? 3. Wymień sprzęt dodatkowy do aparatu małoobrazkowego? 4. Jakie fotografowanie umożliwia automatyczny transport filmu? 5. Jaka jest zaleta średniego formatu? 6. W jaką migawkę wyposażone są lustrzanki małoobrazkowe? 7. Do jakich aparatów stosuje się przystawki cyfrowe? 8. Jakie zalety ma obraz uzyskany aparatem wielkoformatowym? 9. Na jaką kontrolę obrazu pozwala nam praca kamerami wielkoformatowymi? 10. Gdzie zapisywane są dane w aparatach cyfrowych? 11. Wymień rodzaje matryc stosowanych w aparatach cyfrowych. 12. Jakie czynniki wpływają na wybór aparatu cyfrowego do zdjęć reportażowych? 13. Jakie jest główne kryterium doboru aparatu cyfrowego? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wykonaj zestawienie aparatów, które nadają się do wykonania reportażu sportowego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się ze sposobem wykonywania zdjęć sportowych, 2) zapoznać się z rodzajami aparatów fotograficznych i sposobem ich wykorzystania przy

wykonywaniu zdjęć w różnych warunkach oświetleniowych i terenowych, 3) zaplanować w formie pisemnej rodzaj aparatu fotograficznego, 4) wybrać z dostępnych katalogów przykłady aparatów, 5) uruchomić komputer i przeglądarkę internetową, wyszukać na stronach producentów

sprzętu fotograficznego zaplanowany wcześniej typ aparatu, 6) dokonać zestawienia i zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia, 7) uzasadnić wybór aparatu do wykonywania zadania, 8) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia, 9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 10) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy: − katalogi aparatów fotograficznych, − zestaw książek i czasopism zawodowych, − komputer PC z dostępem Internetu , − arkusze A4, długopis. Ćwiczenie 2

Wykorzystując zasadę Scheimpfluga uzyskaj na matówce aparatu wielkoformatowego ostry obraz klawiatury komputerowej.


13

Sposób wykonania ćwiczenia. Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub w zespołach (3-5 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznawać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi kamery wielkoformatowej,

4) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny: kamerę wielkoformatową z obiektywem,

5) zapoznać się z zasadą Scheimpfluga, 6) ustawić klawiaturę do fotografowania, 7) oświetlić fotografowany przedmiot, 8) ruchami pochyłu czołówki i matówki ustawić ostry na matówce obraz, 9) odczytać wielkość pokłonów, 10) zapisać uzyskane wyniki, narysować schemat ustawienia pokłonów aparatu, 11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 12) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny, 13) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy: − aparat wielkoformatowy z obiektywem, − instrukcje obsługi aparatu wielkoformatowego, − przedmiot do fotografowania- klawiatura, − sprzęt oświetleniowy z instrukcją obsługi, − arkusze A4, długopis.

4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wymienić zastosowanie lustrzanek małoobrazkowych?? 2) omówić zasadę działania aparatu lustrzanego? 3) omówić funkcje automatyczne w aparatach lustrzanych? 4) wskazać zastosowanie aparatów cyfrowych? 5) wskazać zastosowanie średnioformatowych? 6) wskazać zastosowanie aparatów wielkoformatowych? 7) rozróżnić elementy budowy kamery wielkoformatowej? 8) wyjaśnić zasadę działania aparatu cyfrowego? 9) wskazać różnice w użytkowaniu między aparatem cyfrowym analogowym 10) wskazać zastosowanie aparatów cyfrowych?


14

4.2. Dobór obiektywów do aparatów fotograficznych

4.2.1. Materiał nauczania Cały zakres obiektywów pozwala na wykonanie zdjęć, których nie udałoby się zrobić przy

użyciu obiektywu standardowego, umożliwia twórcze podejście poprzez stworzenie fotografującemu szansy na ujęcie odległych obiektów, bardzo rozległych scen czy też detali. Oprócz zmiennego odwzorowania skali obiektów wynikającego z punktu widzenia i odległości, poszczególne obiektywy ze względu na swoją konstrukcją optyczna nadają własny, różny charakter fotografowanym obiektom. Różnice w ogniskowej oraz budowie optycznej powodują w zdjęciach zmiany zakresu głębi ostrości i perspektywy.

Posiadanie wymiennych obiektywów oznacza poszerzenie możliwości fotografowania na różny sposób:

- poprzez zmianę skali powiększenia bez zmiany pozycji aparatu, - poprzez wpływ na odwzorowanie perspektywy w zdjęciu, - poprzez zmniejszanie lub zwiększanie głębi ostrości. [Poz.3,s.108,110]

Fot. 2. wpływ ogniskowej na skalę powiększenia obrazu i perspektywę

Źródło: Daye D, Praktyczny kurs fotografii, Wyd.R Kluszczyński, Kraków 1995, s.13 Obiektyw standardowy Standardowe obiektywy mają najbardziej uniwersalne zastosowanie, można nimi

fotografować dalekie krajobrazy, jak i portrety obejmujące górną część sylwetki modela. Pod względem skali odwzorowania i perspektywy dają obraz podobny do kąta widzenia ludzkiego oka.

Obiektyw długoogniskowy i teleobiektyw. Obiektywy te charakteryzują się wąskim kątem widzenia i przy wykonywaniu zdjęcia

z tego samego punktu umożliwiają przedstawianie fotografowanego przedmiotu w większej skali niż obiektyw standardowy. Obiektywy długoogniskowe stosowane są np. gdy nie ma możliwości bezpośredniego podejścia do obiektu (fotografia krajobrazowa, sportowa, reporterska) lub to podejście wiąże się; to z zagrożeniem życia (np. fotografia dzikich zwierząt). Przy wykonywaniu zdjęć obiektywami długoogniskowymi należy pamiętać o dużo większej niż przy krótszych obiektywach możliwości poruszenia zdjęcia, spowodowanego ciężarem obiektywu oraz przeniesieniem drgania ręki na obiektyw. Z tego powodu czas otwarcia migawki musi być adekwatny do długości ogniskowej (im dłuższa tym czas krótszy). Obiektywy te mają wpływ na kompozycję fotograficzną, spłaszczają oddanie perspektywy na zdjęciu, odwrotnie do obiektywu szerokokątnego, który wydobywa głębię i przestrzeń.

Obiektywy krótkoogniskowe (obiektywy szerokokątne) Perspektywa tworzona przez obiektyw szerokokątny jest nienaturalna. Efekt jest tym

większy im krótsza ogniskowa są na zdjęciu. Obiektywy szerokokątne powiększają obiekty


15

znajdujące się na pierwszym planie, w związku z czym stają się dominujące w obrazie i nabierają dodatkowego znaczenia. Zjawisko to występuje tym wyraźniej, im krótsza jest ogniskowa obiektywu w stosunku do formatu zdjęcia. Znajduje to zastosowanie w zdjęciach reklamowych, na których model wyciąga w stronę widza przedmiot nienormalnie powiększony w jego ręku w porównaniu z resztą jego ciała i tła.

Duża głębia ostrości obiektów szerokokątnych umożliwia tworzenie obrazów, ostrych od pierwszego planu aż do nieskończoności. Obiektyw o ogniskowej 18mm, nastawiony na 0,5m i przymknięty do otworu przysłony f/22 rysuje ostro w zakresie od 30cm do nieskończoności.

Obiektywy szerokokątne stosuje się głównie do fotografowania pejzaży, grup ludzi, panoram lub do zdjęć ukazujących efekty świetlne na niebie. Używane są do fotografowania w ciasnych wnętrzach. Nie należy stosować ich do portretów z bliskiej odległości, chyba że celowo pragniemy uzyskać efekt przerysowania, często niekorzystny dla modela.

Fot. 3. Obiektyw szerokokątny

Źródło:Hedgecoe J, Fotografia-jak lepiej fotografować, ARKADY, Warszawa 1995,s.25 Obiektyw „rybie oko" Obiektywy te charakteryzują się gwałtownym zmniejszeniem skali odwzorowania

fotografowanych przedmiotów w miarę ich oddalania od aparatu. Obiektywy te dają obraz o perspektywie krzywoliniowej - linia prosta zostaje odwzorowana jako krzywa. Używane w metrologii do kontrolowania stopnia zachmurzenia nieba , do uzyskania efektów specjalnych. Rejestrują obrazy o specjalnie zniekształconych kształtach nadające się do wykorzystania w kreatywnych pracach, zarówno dla użytku zawodowego, jak i domowego.

Obiektywy zmiennoogniskowe (zoom). Obiektyw o zmiennej ogniskowej (zoom) pozwala na bardziej swobodne poruszanie się po

planie zdjęciowym. Ogranicza ilość sprzętu zabieranego ze sobą, pozwala na zmianę odległości ogniskowej w jednym obiektywie. Zmiana ogniskowej obiektywu powoduje, że zmieniają się na zdjęciu proporcje między obiektami bliskimi i dalekimi.

Fot. 4. Obiektyw zmiennoogniskowy

Źródło: Hedgecoe J, Fotografia-jak lepiej fotografować, ARKADY, Warszawa 1995, s 25 Obiektywy lustrzane W obiektywach tych wiązka światła na drodze do materiału zdjęciowego napotyka na dwa

lustra, pierwsze to pierścieniowate lustro wklęsłe umieszczone w tylnej części obudowy, drugie - to zwierciadło wypukłe umieszczonego w centralnej części pierwszego zespołu. Taki przebieg wiązki świetlnej pozwala na znaczne skrócenie długości konstrukcyjnej w porównaniu ze swoją ogniskową., a wiąże się to ze zmniejszeniem wagi takiego obiektywu. Obiektywy lustrzane osiągają ogniskowe 500mm i więcej. W widoku z przodu obiektyw


16

lustrzany ma nieporównywalnie dużą średnicę z charakterystycznym, czarnym krążkiem w środku. Obiektywy lustrzane maja stałą przesłonę, nie pozwalają na regulację głębi ostrości.

Rys. 3. Schemat biegu promienia w obiektywie lustrzanym

Źródło: Kotecki A, Fotografia czarno-biała, HWiU Libra, Warszawa 1981, s.83

Obiektywy z możliwością zmiany perspektywy. Obiektywy te zwane są obiektywami typu Shift znajdują głównie zastosowanie

w fotografii architektury, w sytuacjach kiedy nie ma możliwości odejścia z aparatem do tyłu i wykonania zdjęcia obiektywem o dłuższej ogniskowej. Przy wykonywaniu zdjęć z bliska wysokich obiektów nieuniknione jest pochylenie aparatu do góry - powstająca nierównoległość płaszczyzny materiału zdjęciowego i płaszczyzny fotografowanego obiektu prowadzi do zniekształceń geometrycznych. Obiektywy te umożliwiają skorygowanie tych zniekształceń, mają konstrukcję pozwalającą na dodatkowe przesuwanie go w pionie, a niektóre z nich pochylanie.

Fot. 5. Obiektyw z możliwością zmiany perspektywy Fot. 6. Zdjęcie wykonane normalnym obiektywem

i obiektywem typu Shift Źródło: Langford M, Fotografia od A do Z , Muza, Warszawa 1992, s 121

Obiektywy do makrofotografii Obiektywy te skonstruowano tak, aby przy dużej skali powiększenia dawały obraz

o najwyższej jakości. Obiektywy do makrofotografii dają o wiele wyższa jakość obrazu niż soczewki nasadkowe lub odwrócone obiektywy standardowe, są też specjalnie korygowane w celu wyeliminowania zniekształceń na obrzeżach obrazu. Można je używać do normalnego fotografowania.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie zmiany w obrazie powoduje zmiana ogniskowej? 2. Jakie jest zastosowanie obiektywów standardowych? 3. Który obiektyw ma kąt widzenia zbliżony do kąta widzenia oka ludzkiego? 4. Jakie są właściwości obiektywu długoogniskowego? 5. Jakie jest zastosowanie obiektywów długoogniskowych? 6. Jak obiektyw długoogniskowy wpływa na perspektywę na zdjęciu? 7. Jak obiektywy krótkoogniskowe oddają perspektywę na zdjęciu? 8. Jaką głębię ostrości dają obiektywy krótkoogniskowe? 9. Co to są obiektywy „rybie oko”? 10. Co to są obiektywy zoom? 11. Jaka jest zasada działania obiektywu lustrzanego? 12. Który obiektyw daje możliwość przesunięcia osi optycznej?


17

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Wskaż właściwości i zastosowanie obiektywów o różnych odległościach ogniskowej.

Zestawienie wykonaj na plakacie wg schematu:

kąt widzenia perspektywa przykłady zastosowania Obiektyw krótkoogniskowy Obiektyw standardowy Obiektyw długoogniskowy Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić informacje na temat obiektywów krótkoogniskowych, 2) zgromadzić informacje na temat obiektywów standardowych, 3) zgromadzić informacje na temat obiektywów długoogniskowych, 4) zrobić zestawienie, 5) wykonać plakat według schematu, 6) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny, 7) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura, poradniki zawodowe, − arkusze A4, mazaki.

Ćwiczenie 2

Dokonaj doboru obiektywu do wykonania zdjęcia krajobrazowego aparatem małoobrazkowym.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) rozpoznać aparat fotograficzny do którego masz dobrać obiektyw, 2) rozpoznać obiektywy wykorzystywane w fotografii krajobrazu, 3) wyjaśnić zastosowanie obiektywów o różnej odległości ogniskowej przydatnych w fotografii

krajobrazowej, 4) dobrać obiektyw do wykonania zadania, 5) uzasadnić dokonany wybór, 6) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia, 7) dokonać analizy poprawności wykonanego ćwiczenia, 8) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.


− literatura, poradniki zawodowe, − arkusze A4, mazaki.


18

Ćwiczenie 3 Mając do dyspozycji aparat cyfrowy z obiektywem zoom zaobserwuj jak zmienia się skala

powiększenia obrazu przy zmianie ogniskowej obiektywu, bez zmiany pozycji aparatu.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane w zespołach 2 - 3 osobowych,


3) zapoznawać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni aparat fotograficzny z obiektywem zoom, 5) określić zakres fotografowanej przestrzeni, 6) ustawić odpowiednie warunki ekspozycji, 7) wykonać 3 zdjęcia tego samego motywu przy trzech różnych odległościach ogniskowych

nie zmieniając punktu z którego fotografujesz, 8) przenieść zdjęcia na komputer i na monitorze porównać uzyskane obrazy, 9) zanalizować i opisać jak zmienia się skala powiększenia w zależności od ogniskowej

obiektywu, 10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 11) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny, 12) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer PC , − lustrzanka cyfrowa, − obiektyw zoom, − zestaw lamp studyjnych, − arkusze A4, długopis , − literatura, poradniki zawodowe.


Tak

Nie 1) dopasować rodzaj obiektywu do sytuacji zdjęciowej? 2) wyjaśnić różnicę między obiektywem długoogniskowym a teleobiektywem? 3) wyjaśnić zależność kąta widzenia od ogniskowej? 4) dobrać obiektywy do fotografowania architektury? 5) dobrać obiektywy do fotografowania z bliskiej odległości? 6) dobrać obiektywy do fotografowania w ciasnych wnętrzach? 7) wskazać zastosowanie obiektywów krótkoogniskowych? 8) wyjaśnić jak ogniskowa wpływa na zmianę skali powiększenia? 9) wyjaśnić jak zmiana ogniskowej wpływa na głębię ostrości obrazu? 10) wymienić zalety obiektywu lustrzanego?


19

4.3. Dobór materiałów zdjęciowych

4.3.1. Materiał nauczania Wybór filmu fotograficznego Decyzja o użyciu określonych materiałów ma ogromny wpływ na efekt końcowy. Nawet

w przypadku dysponowania najbardziej zaawansowanym technologicznie aparatem fotograficznym nie uzyska się dobrych wyników, jeżeli zastosowana błona jest słabej jakości lub jest nieodpowiednia dla wybranego typu fotografii. Jednym z kryteriów doboru materiału światłoczułego jest rodzaj aparatu fotograficznego. I tak: fotografując aparatem średnioformatowym potrzebny mam będzie materiał typu 120, dla aparatów małoobrazkowych materiał typu 135, a dla kamer wielkoformatowych – błony arkuszowe. Ogólnie im większy format filmu tym lepsza jakość ostatecznego obrazu. Główne rodzaje filmów: negatywowy barwny, odwracalny barwny oraz negatywowy czarno-biały.

Film odwracalny czy negatywowy? Barwne filmy negatywowe cechuje duża tolerancja naświetlenia, daje to fotografującemu

duże bezpieczeństwo uzyskania poprawnie naświetlonego obrazu. Dzięki temu że negatywy są kopiowane można je używać do fotografowania w oświetleniu o różnej temperaturze barwowej.

Filmy odwracalne są najczęściej bardziej kontrastowe niż filmy negatywowe, Charakteryzują się mniejszą tolerancją naświetlenia, trudniej jest więc na nich uzyskać poprawną ekspozycję. Filmy odwracalne pozwalają na uzyskanie dobrego odwzorowania barw i dużego kontrastu. Jakość ich sprawia, że nadają się do reprodukcji zdjęć w czasopismach oraz książkach.

Zdjęcia portretowe wymagają jednak mniejszego kontrastu i mniejszej liczby szczegółów, co poprawia wygląd osoby portretowanej. Do takich zdjęć stosuje się więc filmy negatywowe, pozwalają one na uzyskanie obrazu bez zbędnych szczegółów, a zredukowany kontrast wygładza powierzchnię skóry. [Poz.8,s23]

Filmy czarno–białe czy barwne ? Na siłę oddziaływania fotografii czarno-białej wpływają duże możliwości graficzne oraz

zdolność do tworzenia nastroju i atmosfery. Film czarno-biały daje dużą możliwość kształtowania wyglądu ostatecznej postaci odbitki. Pozwala na stosowanie szerokiej gamy filtrów barwnych umożliwiających zmianę tonów obrazu. Znacznie łatwiejsze jest też operowanie w ciemni materiałami cz-b niż barwnymi. Można stosować dodatkowe częściowe doświetlanie dla zmiany miejscowej gęstości, lub kopiować na papierze, który daje ogólnie zimno-niebieski, albo ciepło-brunatny obraz. Jednak szereg scen traci wiele w postaci jednobarwnych obrazów, dotyczy to między innymi fotografii przyrodniczej i krajobrazowej, do której materiały czarno- białe mniej się nadają. [Poz.5,s.52 ]

Inną grupą dającą cz-b obrazy są cz-b filmy chromogenne, przeznaczone do wywoływania w procesie C-41. W porównaniu z tradycyjnymi filmami barwnymi cechują się znacznie niższą ziarnistością obrazu i często większą tolerancja naświetlenia.

Fot. 7. Negatyw cz-b, odbitka cz-b, negatyw barwny, odbitka barwna.

Żródło Hedgecoe J, Fotografia-jak lepiej fotografować, ARKADY, Warszawa 1995, s.30


20

Czułość filmów fotograficznych. Wybierając czułość filmu musimy dobrać ją do warunków oświetleniowych. Wybór ten

zależy też od zdjęć, jakie zamierzamy wykonać, uwzględniając kontrast i nasycenie barw jakie można na nich uzyskać.

Im czulszy jest film, tym większe jest ziarno. Postęp technologiczny sprawił, ze rozmiary ziarna są mniejsze a filmy o wysokich czułościach lepiej również odwzorowują barwy, mają lepszą ostrość, większą tolerancję na niedoświetlenie. [Poz.8,s.24]

Filmy niskoczułe o czułości pomiędzy ISO 25/150 a ISO 100/210 znajdują zastosowanie do fotografowania jasno oświetlonych przedmiotów lub gdy chcemy uzyskać na zdjęciach efekt ruchu lub rozmycia obiektu. Używamy jej gdy będziemy wykonywać duże powiększenia, a chcemy uzyskać drobnoziarnisty, o dużej liczbie szczegółów i dużym kontraście obraz. Uzyskanie nasyconych barw i drobnego ziarna na tych filmach, kiedy mamy słabsze warunki oświetleniowe wymaga fotografowania z długim czasem otwarcia migawki i skorzystania ze statywu. [Poz.2,s 32]. Polecane do zdjęć przyrodniczych, krajobrazowych, portretowych.

Filmy średnioczułe o ISO 200/240 – o ogólnym zastosowaniu. Idealne do wielu zastosowań, ich czułość nadaje się do wykonywania zdjęć z ręki przy świetle dziennym. Przydatne przy zdjęciach portretowych , bo realistycznie oddają barwy skóry.

Filmy wysokoczułe ISO 800/300 i więcej, wykorzystywane do fotografowania przy słabym oświetleniu, w czasie fotografowania we wnętrzach lub w sytuacjach, kiedy stosowanie lampy błyskowej nie jest dozwolone. Uzyskuje się na nich efekt wyraźnie zaznaczonego ziarna. Nie należy jednak zapominać, że im czulszy jest film, tym słabsze jest nasycenie barw oraz ostrość obrazu. [Poz.8,s24]

Możliwe jest użycie filmu tak aby jego czułość była większa niż w rzeczywistości a później poddać procesowi obróbki forsownej. Forsowanie, czyli pozorne zwiększanie światłoczułości poprzez wydłużenie wywoływania powiększa ziarno i pogarsza ostrość.

Film do światła dziennego czy żarowego Jednym z czynników mających wpływ na wybór filmu jest rodzaj zastosowanego

oświetlenia Filmy przeznaczone do światła dziennego dają obrazy o zrównoważonych barwach przy oświetleniu o Tc 5500K-w bezpośrednim oświetleniu słonecznym, czy świetle lamp błyskowych. Filmy do światła sztucznego przeznaczone są do oświetlenia o Tc 3200K. Dobranie właściwego zbalansowania (zrównoważenia) barwnego filmu i oświetlenia jest szczególnie ważne przy filmach odwracalnych.

Przy połączeniu oświetlenia mieszanego np. światło żarówek połączonych ze światłem dziennym dobrze jest stosować filmy negatywowe. [Poz.1,s.45]

Błona przeznaczona do światła

dziennego, przy zastosowaniu światła żarowego wykaże dominantę pomarańczową.

złe zastosowanie dobre zastosowanie

Błona przeznaczona do światła żarowego , zastosowana dla światła dziennego wykaże dominantę błękitną.

dobre zastosowanie złe zastosowanie Fot. 8. – błona zrównoważona na światło dzienne i żarowe.

Żródło Hedgecoe J, Fotografia-jak lepiej fotografować, ARKADY, Warszawa 1995, s.31 Filmy uczulone na promieniowanie podczerwone


21

Filmy uczulone na podczerwień przeznaczone są do uzyskiwania efektów specjalnych, mogą ona rejestrować obrazy za pomocą promieniowania, które jest niewidoczne dla oka ludzkiego. Używa się je wraz z założonym na obiektyw filtrem przepuszczającym promieniowanie czerwone (ciemno czerwonym albo czarnym), a zatrzymującym promieniowanie widzialne.

Załadowanie filmu uczulonego na podczerwień musi odbywać się w całkowitej ciemności, aby uniknąć jego zadymienia. Stosowanie barwnego lub czarno-białego filmu uczulonego na podczerwień wymaga wykonania kilku zdjęć przy prześwietleniu oraz niedoświetleniu błony o dwa stopnie przesłony, ponieważ ustalenie prawidłowego naświetlenia jest trudne. [Poz.8.s25]



1. Wymień rodzaje filmów fotograficznych. 2. Które filmy cechuje duża tolerancja naświetlenia ? 3. Który film jest mniej kontrastowy i ma mniejszą tolerancje na błędy naświetlenia? 4. Co to są czarno-białe filmy chromogenne? 5. Jaka jest zależność między czułością błony a ziarnistością? 6. Jakie jest zastosowanie filmów niskoczułych? 7. Jakie jest zastosowanie filmów średnioczułych? 8. Jakie jest zastosowanie filmów wysokoczułych? 9. Do jakiej temperatury barwowej dostosowane są materiały do światła dziennego? 10. Jakie jest przeznaczenie filmów uczulonych na podczerwień?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz film do wykonania reprodukcji czarno-białej mapy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) powtórzyć materiał dotyczący techniki wykonywania zdjęć reprodukcyjnych, 2) zaplanować w formie pisemnej wybór filmu uwzględniając:

- dobór formatu filmu do aparatu, - dobór barwoczułość filmu, - dobór czułość filmu do warunków oświetleniowych,

3) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia, 4) uzasadnić wybór, 5) przedstawić pracę nauczycielowi.


− katalogi materiałów światłoczułych, − zestaw książek i czasopism zawodowych, − arkusze A4 ,długopis.


22

Ćwiczenie 2 Zrób rozpoznanie dostępnych na rynku materiałów światłoczułych z podziałem

na materiały: negatywowe cz.-b, negatywowe barwne, barwne odwracalne. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przejrzeć dostępne ulotki informacyjne, 2) uruchomić komputer i przeglądarkę internetową, wyszukać na stronach producentów

materiałów fotograficznych i sklepów zaplanowany wcześniej typ materiału światłoczułego,

3) dokonać zestawienia i zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia, 4) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia, 5) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 6) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny, 7) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy: − materiały informacyjne i katalogi materiałów fotograficznych, − zestaw książek i czasopism zawodowych, − komputer PC z dostępem Internetu i podstawowym oprogramowaniem, − arkusze A4, długopis.


Tak

Nie 1) dobrać typ materiału światłoczułego wykorzystywanego w aparatach

wielkoformatowych?

2) dobrać typ materiału światłoczułego wykorzystywanego w aparatach średnioformatowych?

3) dobrać typ materiału światłoczułego wykorzystywanego w aparatach małoobrazkowych?

4) rozróżnić materiały pod względem czułości? 5) dobrać czułość filmu do fotografowania jasno oświetlonych scen? 6) dobrać czułość filmu do fotografowania w słabych warunkach

oświetleniowych?

7) wskazać zależność miedzy czułością filmu a ziarnistością? 8) wskazać różnice w kontrastowości filmu odwracalnej i negatywowej? 9) omówić podział filmu fotograficznych ze względu na dostosowanie do

temperatury barwowej.

10) wyjaśnić różnice między filmem odwracalnym a negatywowym?


23

4.4 Dobór oświetlenia i stosowanie sprzętu oświetleniowego

4.4.1. Materiał nauczania Rodzaj światła i kierunek jego padania to elementy, które wpływające na twórcze

kształtowanie obrazu. Światło może podkreślić lub minimalizować fakturę i kształt fotografowanego przedmiotu.

Rodzaje oświetlenia Światło skierowane daje nam dość silne oświetlenie ogólne, wytwarza za przedmiotami

ostre i odcinające się cienie. Można w ten sposób podkreślić i uwidocznić nawet najmniejsze nierównomierności powierzchni, zwłaszcza jeśli światło pada z boku. Wtedy nawet na powierzchni matowej otrzymujemy odblaski. Nadaje się do oświetlania wszystkich przedmiotów o powierzchniach błyszczących, zwłaszcza jeśli chcemy uzyskać na nich specjalne efekty. Światło skierowane uwidacznia i podkreśla obrysy oraz formę. Jest to więc rodzaj oświetlenia, który charakteryzuje się wzrostem kontrastu fotografowanego przedmiotu i nadaje się specjalnie do przedstawiania drobnych detali.

Światło rozproszone cechuje miękkość i słaba plastyczność, daje bardzo równomierne oświetlenie na dość dużych powierzchniach nawet wtedy, jeśli ich luminancja jest niewielka. Światło rozproszone nie zwiększa kontrastów, gdyż dochodzące ze wszystkich stron promienie świetlne uniemożliwiają uzyskanie cienia i oświetlają równomiernie wszystkie części przedmiotu. Jest to oświetlenie przydatne do ciemnych lub silnie błyszczących przedmiotów, szczególnie w fotografii katalogowej, w której nie operujemy zbyt silnymi odblaskami. Światło rozproszone zmniejsza kontrasty i "spłaszcza" przedmioty, wygładza nierówności powierzchni. Jest to oświetlenie, w którym giną drobne szczegóły.

Światło bezpośrednie bardziej podkreśla kontrasty niż światło odbite i daje mniej lub więcej dokładne rozgraniczenie cieni. Pozwala uzyskać refleksy na gładkich powierzchniach.

Światło odbite – to światło padające na obiekt po odbiciu się od innych przedmiotów. Oświetlenie pośrednie jako odbite przyjmuje zawsze barwy otaczających przedmiotów.

Kierunki oświetlenia W zależności od ustawienia źródła światła względem motywu decydujemy, które jego

fragmenty będą silniej oświetlone, które słabiej, a które znajdą się w cieniu. W oświetleniu przednim przedmioty wydają się płaskie, mało plastyczne,

a oddziaływanie przestrzenne jest zmniejszone. W ogóle wrażenia głębi przestrzeni za pomocą oświetlenia przedniego nie możemy uzyskać. Nie nadaje się ono również do dokładnego oddania struktury powierzchni przedmiotów. Przy portretach oświetlenie przednie zmniejsza plastyczność twarzy i wyrazistość skóry, czyni twarz bardziej płaską.

Oświetlenie boczne stosujemy gdy zależy nam na plastycznym przedstawieniu fotografowanego przedmiotu. Wyostrza ono kontury i kształty, podkreśla szczegóły, podwyższa kontrast, działa silnie dramatyzująco. Światło boczne skierowane jest stosowane głównie w zdjęciach technicznych, architektury itp. Światło boczne rozproszone daje bardziej miękką i wyrazistą plastykę i stosowane jest w zdjęciach portretowych lub w zdjęciach mody.

Oświetlenie konturowe podkreśla zarysy przedmiotu. W portretach i fotografiach osób oświetlenie konturowe jest korzystne wtedy, gdy chcemy podkreślić zarysy głowy lub figury. Oświetlenie konturowe dzięki wytworzeniu obramowania świetlnego oddziela przedmiot od ciągłej przestrzeni tła i powiększa wrażenie głębi przestrzeni. Wszystkie przedmioty, znajdujące się między światłem a aparatem, rzucają przy oświetleniu konturowym ostre długie cienie, które podkreślają perspektywę. Oświetlenie konturowe nadaje zdjęciu specyficzny nastrój.


24

Oświetlenie górne odpowiada naturalnemu oświetleniu słonecznemu, gdy prawie pionowe promienie słoneczne w godzinach południowych oświetlają przedmioty. Dzieli dość ostro przedmiot na dwie części oświetloną i zacienioną. Właściwość ta bywa wykorzystywana w celu lepszego scharakteryzowania fotografowanych przedmiotów. Przy wykonywaniu zdjęć osób oświetlenie górne bez dodatkowego, innego oświetlenia nie może być stosowane, gdyż oczy oraz usta znajdą się w cieniu i portretowana osoba wyglądał sztywno, niesamowicie, bez podobieństwa. Oświetlenie górne daje obrazy ciężkie i smutne.

Oświetlenie dolne. Portrety w których występuje oświetlenie dolne wyglądają nieprzyjemnie i demonicznie, gdyż obserwator nie jest przyzwyczajony do oglądania twarzy, na której cienie są skierowane ku górze. Może być stosowane w fotografii reklamowej, gdy jest uzależnione od innych rodzajów oświetlenia lub efektów nastrojowych. Przy fotoreportażach z zastosowaniem światła sztucznego (np. przy stanowisku pracy, w cyrku, w teatrze) musimy się liczyć z występowaniem tego rodzaju oświetlenia.

Fot. 9. Efekty oświetlenia:

przednie, boczne, tylne, górne, dolne

Źródło: Fedak J, Fotografia cyfrowa od A do Z, ,Muza S.A., Warszawa2004, s.64 Sprzęt oświetleniowy Ponieważ nie zawsze wystarczające jest światło naturalne, dla celów fotograficznych

stosowane jest dodatkowe oświetlenie w postacie oświetlenia żarowego, lamp błyskowych, lamp studyjnych. Wybór sprzętu oświetleniowego zależeć będzie od rodzaju zdjęć jakie wykonujemy, warunków w jakich będziemy fotografować i efektów jakie chcemy uzyskać.

Lampy błyskowe Rozróżnić możemy podstawowe typy lamp błyskowych: − lampy samodzielne, które mocuje się na szynie lub specjalnej stopce u góry aparatu, − lampy pierścieniowe montowane na obiektyw, − lampy wbudowane w aparat fotograficzny, stanowiące integralne cześć aparatu, − studyjne lampy błyskowe. Praktycznie wszystkie nowoczesne lampy błyskowe posiadają elementy światłoczułe,

które dokonują pomiaru światła odbitego od przedmiotu i kontrolują czas błysku. Niektóre lampy błyskowe dokonują pomiaru błysku światła odbitego od błony i przerywają błysk, kiedy jest ona odpowiednio naświetlona. Po zamocowaniu ich w stopce od aparatu stają się integralną częścią aparatu.

Oświetlenie studyjne. W studio światło jest całkowicie zależne od fotografującego. Są dwa rodzaje oświetlenia

studyjnego: oświetlenie tradycyjne(żarowe i halogenowe) i oświetlenie błyskowe.


25

Studyjne lampy błyskowe. Systemy studyjnych lamp błyskowych dzielą się na dwie główne kategorie: całkowicie

samodzielne z integralnymi głowicami, wymagające jedynie statywu i kabla zasilającego, oraz korzystające z oddzielnych zasilaczy. W przypadku tej drugiej kategorii głowice zawierają jedynie lampy pilotujące i palniki lampy błyskowej, wszystkie zaś części zasilające (kondensatory itd.) umieszczone są w oddzielnym, stojącym na podłodze urządzeniu, do którego przyłącza się głowice. Takie lampy na ogól mają większą moc.

Systemu studyjnych lamp błyskowych nie charakteryzuje liczba przewodnia, ponieważ ta wielkość będzie całkowicie zależeć od zastosowanych akcesoriów. Wszystkie elementy sterowania samodzielnej studyjnej lampy błyskowej znajdują się na jej tylnej płycie.

Jako lampy pilotującej używa się zazwyczaj żarówki fotograficznej umieszczonej blisko palnika lampy błyskowej. Zadaniem jej jest zapewnienie ciągłego oświetlenia dającego możliwość zorientowania się, jakiego efektu można spodziewać po świetle błyskowym.

Lampa błyskowa połączona jest z aparatem za pomocą kabla, który umożliwia wyzwolenie błysku w chwili otwarcia migawki. Jednak w przypadku stosowania większej liczb trzeba zsynchronizować błysk całego zestawu za pomocą fotokomórki. [Poz. 8, s.131-135].

Fot. 10. 1. reflektor do żarówek fotograficznych 2. reflektor do lamp halogenowych

Fot. 11. urządzenia zmiękczające światło-parasolki odbijające i rozpraszające światło

Źródło : Landgford M, Fotografia od A do Z, Muza s.a., Warszawa 1992, s 32 Większość głowic studyjnych lamp błyskowych wymaga, by dołączyć do nich

oprzyrządowanie, które ukierunkowuje błysk. Stosując właściwy osprzęt, można kontrolować charakter światła. Do najpopularniejszych akcesoriów należą:

- dyfuzor (softbox) w kształcie skrzynki z transparentną ścianka przednią. Daje szeroki strumień równomiernego, miękkiego światła;

- parasolki o różnym kształcie i powierzchni; - reflektor, metalowa czasza okalająca źródło światła w celu uzyskania dość

kontrastowego, kierunkowego światła. Mają różny kształt i rozmiary; - strumienice dają wąski strumień światła i zazwyczaj odgrywają pomocniczą rolę; - nasadki ogniskujące – które dzięki zastosowaniu soczewki Frensela pozwalają światło

zogniskować tak, aby tworzyło małe kółko o ostrych krawędziach. [Poz.8, s.131-135] Jeżeli światło jest zbyt ostre i ukierunkowane lub zbyt rozproszone, można je skorygować

i dostosować do naszych potrzeb za pomocą są ekranów rozpraszających. 4.4.2. Pytania sprawdzające


1. Wymień rodzaje oświetlenia. 2. Jakie oświetlenie daje za przedmiotami ostre cienie? 3. Jakie oświetlenie uzyskujemy przy użyciu światła rozproszonego? 4. Wymień kierunki oświetlenia.


26

5. Światło o jakim kierunku silnie oddziela przedmiot od tła? 6. Wymień rodzaje lamp błyskowych. 7. Jak można podzielić oświetlenie studyjne? 8. Jakie jest zadanie elementów światłoczułych w nowoczesnych lampach błyskowych? 9. Jakie jest zadanie lampy pilotującej? 10. Jak połączone są studyjne lampy błyskowe z aparatem? 11. Co to jest dyfuzor?

4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Zaobserwuj efekty oświetleniowe przy różnych kierunkach oświetlenia. Ustaw dowolny przedmiot i za pomocą jednego reflektora uzyskaj kolejno oświetlenie: przednie, boczne, górne, dolne, tylne i przednio-górno-boczne.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu oświetleniowego,

3) zaplanować w formie schematu jak uzyskasz oświetlenie: przednie, boczne, górne, dolne, tylne i przednio-górno-boczne,

4) dobrać z zestawu wyposażenia reflektor ze światłem żarowym lub halogenowym, 5) ustawić model lub przedmiot trójwymiarowy, 6) ustawiać źródło światła kolejno zgodnie z zaplanowanym schematem, 7) zaobserwować i zapisać efekty oświetleniowe, 8) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia. 9) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny, 10) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy: − sprzęt oświetleniowy, − model lub przedmiot trójwymiarowy, − stanowisko do fotografowania, − tło, − arkusze A4, długopis.

Ćwiczenie 2

Aparatem cyfrowym wykonaj 2 zdjęcia: na jednym oświetl fotografowany przedmiot światłem skierowanym, na drugim oświetl światłem rozproszonym. Porównaj uzyskane efekty oświetleniowe.


27


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które ma być realizowane w zespołach 3-5 osobowych,

2) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego i oświetleniowego,

3) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny i oświetleniowy do wykonywania ćwiczenia (aparat, obiektyw, reflektor fotograficzny, płaszczyzna rozpraszająca lub parasolka),

4) ustawić model lub przedmiot trójwymiarowy, 5) oświetlić przedmiot światłem skierowanym, 6) dokonać pomiaru oświetlenia, 7) ustawić odpowiednie parametry naświetlania, 8) wykonać zdjęcie, 9) oświetlić przedmiot światłem rozproszonym, 10) dokonać pomiaru oświetlenia, 11) ustawić odpowiednie parametry naświetlania, 12) wykonać zdjęcie, 13) zaobserwować i efekty oświetleniowe przedstawić w postaci pisemnej, 14) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 15) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny, 16) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.


− sprzęt oświetleniowy, − model lub przedmiot trójwymiarowy, − stanowisko do fotografowania, tło, − aparat cyfrowy lustrzany z obiektywem, − kartki papieru i długopisy. Ćwiczenie 3

Stosowanie ekranów rozpraszających - porównaj jak zmienia się charakter odbitego światła w zależności od ustawienia i koloru ekranu.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które ma być realizowane w zespołach 4-5 osobowych,

2) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego i oświetleniowego,

3) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt oświetleniowy do wykonywania ćwiczenia ( reflektor fotograficzny, ekrany rozpraszające :biały, srebrny, złoty),

4) ustawić model lub przedmiot trójwymiarowy, 5) oświetlić przedmiot światłem bezpośrednio padającym zaobserwować efekt, 6) oświetlić przedmiot światłem rozproszonym przez biały ekran, zaobserwować efekt,


28

7) oświetlić przedmiot światłem rozproszonym przez srebrny ekran, zaobserwować efekt, 8) oświetlić przedmiot światłem rozproszonym przez złoty ekran, zaobserwować efekt, 9) porównać efekty oświetleniowe i zapisać wnioski jak zmienia się charakter odbitego

światła w zależności od ustawienia i koloru ekranu, 10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 11) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny, 12) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.


− sprzęt oświetleniowy, − model lub przedmiot trójwymiarowy, − stanowisko do fotografowania, − ekrany rozpraszające: biały, srebrny, złoty, − arkusze A4 ,długopis.


Tak

Nie 1) wyjaśnić działanie światła skierowanego? 2) wyjaśnić działanie światła rozproszonego? 3) określić różnice między światłem bezpośrednim a odbitym? 4) przewidzieć efekty oświetlenia przedniego? 5) przewidzieć efekty oświetlenia bocznego? 6) przewidzieć efekty oświetlenia konturowego? 7) przewidzieć efekty oświetlenia górnego? 8) przewidzieć efekty oświetlenia dolnego? 9) rozróżnić sprzęt oświetleniowy? 10) rozróżnić urządzenia zmiękczające i rozpraszające światło? 11) wymienić sprzęt dodatkowy do lamp studyjnych.


29

4.5. Stosowanie filtrów fotograficznych

4.5.1. Materiał nauczania Filtrem nazywamy element optyczny, który przepuszcza tylko część promieniowania

padającego na niego, a pozostałą część zatrzymuje. Każdy filtr barwny przepuszcza światło o barwie filtru, a zatrzymuje pozostałą część o barwie dopełniającej do barwy białej. Zastosowanie filtrów zdjęciowych może podkreślić jak i zmienić obraz i to bez względu na to, czy fotografujemy na materiale barwnym, czy cz-b.

Filtry wykonuje się ze szkła lub tworzyw sztucznych. Dostępne są w dwóch podstawowych kształtach. Filtry okrągłe przykręcane są do

obiektywu, filtry kwadratowe lub prostokątne wsuwane są do uchwytu mocującego, wkręcanego przez przejściówkę na obiektyw.

Filtry możemy podzielić na filtry: - uniwersalne, do fotografii barwnej, do fotografii czarno-białej, do efektów specjalnych.

Rys.4 Zasada działania filtra Źródło: Opracowanie autorskie

Filtry uniwersalne Filtrami uniwersalnymi są filtry które bezpośrednio nie zmieniają układu tonalnego

fotografii, a stosować je możemy bez obaw do wszystkich filmów fotograficznych, są to: - Nasadki zmiękczające (zwane też dyfuzorami). Stosujemy je, gdy chcemy uzyskać

miękki lub rozmyty obraz. Generalnie używa się ich do słabszego lub silniejszego łagodzenia kontrastów. Często stosowane w fotografii portretowej.

- Nasadki dyfrakcyjne. Światło przechodzące przez takie nasadki, ulega załamaniu. W efekcie zamiast punktów świetlnych otrzymujemy gwiazdki. Ilość ramion takiej gwiazdki, jest uzależniona od rodzaju użytej nasadki.

- Filtry polaryzacyjne. Ich zadaniem jest polaryzacja przechodzącego, przez nie światła. Zasada działania, polega na wygaszeniu wszelkiego rodzaju odblasków, występujących na różnych powierzchniach np. szkle, wodzie. Zastosowanie polaryzera w fotografii pejzażu daje efekt przyciemnienia nieba i wydobycia chmur. Po założeniu filtru na obiektyw, obracamy specjalnym pierścieniem, obserwując efekt działania w celowniku. Filtry polaryzacyjne produkowane są w dwóch rodzajach - liniowe, stosowane przy wszystkich aparatach manualnych oraz kołowe, potrzebne przy aparatach z autofokusem i matrycowym pomiarem światła.

- Filtry UV- odcinają promieniowanie UV. Promieniowanie UV niekorzystnie wpływa na naświetlane materiały. W przypadku materiałów barwnych objawia się to zaniebieszczeniem całego obrazu, natomiast w fotografii czarno-białej daje się obserwować spadek kontrastu. UV nie wpływa na reprodukcję barw. Na zdjęciach wykonanych z tymi filtrami uzyskamy mieli nieco poprawiony kontrast, zostanie usunięta mgiełka, która często unosi się w powietrzu. Dobrze wpływają na oddanie kolorów, są ochroną dla obiektywu.

- Filtry szare. Ich funkcją jest równomierne osłabienie światła na całej długości spektrum światła widzialnego, bez naruszania sposobu odwzorowania barw i kontrastów. Często


30

stosujemy, aby przedłużyć czas naświetlania np. przy mocno otwartej przysłonie. Mogą być przydatne przy robieniu zdjęć w dzień, kiedy będzie ostre, mocne słońce.

Filtry do fotografii barwnej Filtry konwersyjne – służą do zmiany temperatury barwowej. Umożliwiają wykonywanie

zdjęć w świetle sztucznym na materiale do światła dziennego i odwrotnie. W fotografii cyfrowej jego rolę pełni balans bieli.

Filtry kolorowe (korekcyjne) stosujemy, gdy chcemy świadomie deformować barwy występujące w rzeczywistości. Wśród filtrów kolorowych mamy jeszcze podział na filtry jednobarwne, połówkowe i wielobarwne. Filtry korekcyjne są podstawą procesu barwnego negatywowo-pozytywowego.

Filtry do fotografii czarno-białej Zadaniem filtru do fotografii czarno-białej jest przyciemnienie barwy dopełniającej,

a rozjaśnienie kolorów zbliżonych i identycznych z kolorem filtra. Dzięki stosowaniu filtrów uzyskujemy lepsze zróżnicowanie odcieni, które w innym przypadku odwzorowałyby się jako identyczne tony szarości. Siła działania filtra zależy od jego gęstości. Filtry do fotografii czarno-białej dają najlepsze efekty, kiedy przy doborze filtra bierze się pod uwagę także zabarwienie światła. Do tej grupy filtrów zaliczamy:

- Filtry żółte. Rozjaśniają żółte elementy, lekko przyciemniając niebieski. Wydobywają subtelne różnice między odcieniami zieleni i podkreślają naturalną tonację nieba. Polecany do pejzażu i przy fotografowaniu roślin- zwiększają kontrasty na zdjęciach roślin, likwidują zamglenia. Tonują przebarwienia i defekty skóry na portretach przy świetle dziennym, niwelują kontrasty i podkreślają jasny kolor włosów. Filtry ciemno-żółte. wyraźne oddają fakturę np. śniegu lub piasku.

- Filtry zielone. Rozjaśniają zieleń, przyciemniając czerwień. Te filtry różnicują odcienie zieleni, co przydaje się późną wiosną i latem. Polecane do zdjęć roślin, różnicowania odcieni w fotografii martwej natury oraz do korekcji czerwieni na portretach wykonywanych przy użyciu filmów o wysokiej czułości.

- Filtry niebieskie. Rozjaśniają niebieski, przyciemniają zieleń i czerwień. Polecane są do korekcji światła sztucznego z nadmiarem żółci i czerwieni np. przy zastosowaniu starszych lamp fotograficznych lub zwykłego oświetlenia domowego. Przyciemniają skórę na portretach i aktach w oświetleniu naturalnym. Filtry niebieskie akcentują naturalny wygląd nieba, podkreślają mgłę i wydobywają promienie światła w mglistym pejzażu.

- Filtry czerwone. Zastosowane w fotografii pejzażu lub architektury dają surrealistyczne efekty np. "burzowe chmury", przyciemniaja niebo i podwyższają kontrast między niebem a chmurami. Niezbędne do różnicowania odcieni w fotografii martwej natury i przy reprodukcji nieczytelnych dokumentów.

Filtry do efektów specjalnych Filtry – maski. Stosujemy je, gdy chcemy zasłonić część kadru. Mogą mieć dowolne

kształty. Niektóre z nich mają zastosowanie w wielokrotnej ekspozycji. Filtry pryzmatyczne- składają się one z kilku płaszczyzn pryzmatycznych o różnych

kształtach i ułożeniu. Dają na zdjęciu efekt wielokrotnego powtórzenia motywu; liczba powtórzeń zależy od liczby pryzmatów. Położenie powtórzonych obrazów względem siebie zależy od budowy filtra i może być modyfikowane poprzez obracanie filtra. Dodatkowe efekty kolorystyczne można uzyskać łącząc filtry pryzmatyczne z innymi rodzajami filtrów.

Filtry do efektów specjalnych - np. efekt gwiazdek, może być efektem specjalnym.


31

4.5.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest filtr optyczny i jakie jest jego działanie? 2. Jak możemy podzielić filtry? 3. Czy filtry uniwersalne zmieniają układ tonalny fotografii? 4. Jakie jest zadanie nasadek zmiękczających? 5. Do czego służą filtry polaryzacyjne? 6. Jakie jest zadanie filtrów UV? 7. Jakie jest działanie i zastosowanie filtru szarego? 8. Do czego służą filtry konwersyjne? 9. W jakim celu zastosujesz w fotografii czarno-białej filtr czerwony? 10. Jakie jest zadanie filtrów barwnych w fotografii czarno-białej?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdzenie bez użycia aparatu fotograficznego jak działa filtr polaryzacyjny. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) spośród filtrów fotograficznych wybrać filtr polaryzacyjny, 2) wybrać powierzchnię na której obserwujemy odbicia (np. szyby, blat stołu, 3) zaobserwować te powierzchnie poprzez filtr polaryzacyjne, 4) obracając pierścień filtru polaryzacyjnego doprowadzić do sytuacji kiedy wygaszenie

odbić będzie największe, 5) sprawdzić jaka jest skuteczność wygaszenie odbić na innych powierzchniach, 6) wyciągnąć wnioski: od czego zależy skuteczność wygaszania odbić, 7) zapisać wnioski z wykonania ćwiczenia, 8) podać inne przykłady zastosowania filtru polaryzacyjnego, 9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 10) przedstawić pracę nauczycielowi, 11) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii, − zestawy filtrów zdjęciowych do fotografii czarno–białej oraz korekcyjnych do fotografii

barwnej w tym filtry polaryzacyjne, − katalogi filtrów fotograficznych różnych firm, − zdjęcia obrazujące efekt działania filtrów, − kartki papieru i długopisy.

Ćwiczenie 2

Jakiego filtru użyjesz do wykonania zdjęcia cz-b krajobrazu, w celu uwydatnienia chmur na niebie.


32


1) rozróżnić filtry stosowane w fotografii cz-b, 2) wybrać filtr który uwydatni chmury, 3) uzasadnić wybór, omawiając jego działanie, 4) zapisać wnioski z wykonania ćwiczenia, 5) podać inne przykłady zastosowania filtrów w fotografii cz-b, 6) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia, 7) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny, 8) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii, − katalogi filtrów fotograficznych różnych firm, − kartki papieru i długopisy. Ćwiczenie 3

W oparciu o dostępną literaturę i informacje w Internecie zrób zestawienie filtrów wykorzystywanych w fotografii.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku komputerowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą wyposażenia stanowiska komputerowego,

3) przejrzeć dostępne katalogi filtrów fotograficznych, 4) zaplanować jakie hasła będą wpisywane w celu poszukiwania stron internetowych

z filtrami fotograficznymi, 5) uruchomić komputer i przeglądarkę internetową, wpisać hasła do wyszukiwania, 6) wchodząc na strony www. dokonaj selekcji filtrów, przeanalizować ich działanie

i zastosowanie, 7) zrobić zestawienie filtrów wykorzystywanych w fotografii barwnej, 8) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 9) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia, 10) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny, 11) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.


− stanowisko komputerowe podłączone do Internetu, − zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii, − zestawy filtrów zdjęciowych, − kartki papieru i długopisy.


33


Tak

Nie 1) podzielić filtry uniwersalne? 2) określić działanie filtru polaryzacyjnego? 3) wyjaśnić działanie filtru UV? 4) wymienić sytuacje zdjęciowe kiedy zastosujesujemy filtr szary? 5) podać zastosowanie filtrów barwnych w fotografii cz-b 6) omówić filtry do efektów specjalnych ? 7) wyjaśnić działanie filtru żółtego w fotografii czarno-białej? 8) dokonać rozróżnienia zdjęć które były robione z użyciem filtrów?


34

4.6. Dobór i stosowanie sprzętu do makrofotografii

4.6.1. Materiał nauczania Do wykonywania zdjęć w zakresie makrofotografii w celu zwiększenia skali

odwzorowania należy zastosować sprzęt typowy dla makro. Soczewki nasadkowe wkręca się je z przodu obiektywu tak jak filtry. Stanowią one

najprostszy i najtańszy sposób na fotografowanie z bliska. Dostępne są w różnych wielkościach zdolności skupiającej. Im większa liczba dioptrii, tym silniejsze powiększenie uzyskuje się na filmie. Soczewka nasadkowa działa na zasadzie załamania przechodzących przez nią promieni świetlnych, dzięki czemu ich zogniskowanie następuje bliżej. Zaletą soczewek nasadkowych jest to że nie zmniejszają ilości światła wpadającego do obiektywu, nie wymagają też kompensacji ekspozycji. Ich główną wadą jest to że, pogarszają jakość obrazu, ponieważ stanowią dodatkowy element optyczny na drodze światła. Możliwość uzyskania dzięki nim dużego powiększenia jest ograniczona, chyba że połączy się kilka nasadek, ale wtedy pogorszenie jakości będzie znaczne.

Pierścienie pośrednie montuje się między obiektywem a korpusem aparatu. To zwiększenie odległości pomiędzy obiektywem a płaszczyzną błony pozwala na bliższe podejście do fotografowanego przedmiotu niż przy zastosowaniu samego obiektywu. Zazwyczaj sprzedaje się je jako komplet pierścieni o różnych grubościach. Podobnie jak soczewki nasadkowe mogą być używane pojedynczo lub łącznie. Im większa będzie grubość pierścieni, tym silniejsze można uzyskać powiększenie odwzorowania.

Pierścienie pośrednie dzięki temu, że nie mają żadnych elementów optycznych, nie powodują pogorszenia ostrości obrazu. Zmniejszają jednak ilość światła docierającego do filmu. Powoduje to konieczność szerszego otwierania przesłony lub używana czulszej błony. Stosowanie większości pierścieni (chociaż nie wszystkich) zachowuje sprzężenie aparatu z przesłoną obiektywu. Dzięki temu nie trzeba ustawiać przesłony ręcznie i działa pomiar światła przez obiektyw. Może nie działać funkcja automatycznego nastawiania ostrości, ale ma ona ograniczone zastosowanie w makrofotografii. [Poz.8, s.144].

Mieszek montuje się również pomiędzy korpusem a obiektywem. Działa w ten sam sposób jak pierścienie pośrednie. Jeden koniec mieszka łączy się z gniazdem mocowania obiektywu w korpusie aparatu, a w drugim mocuje się obiektyw (może co być obiektyw standardowy, szerokokątny). Długość mieszka zazwyczaj reguluje się w sposób płynny za pomocą dającej się blokować zębatki znajdującej się u jego podstawy, dzięki czemu skalę odwzorowania można zmniejszać lub zwiększać obrotem pokrętła. Mieszki są bardziej wszechstronne niż pierścienie.

Obiektywy makro to najwygodniejszy, ale i najdroższy sprzęt do makrofotografii. Można tu wyróżnić dwie grupy - obiektywy makro i obiektywy zmiennoogniskowe

z funkcją makro. Obiektywy makro są optymalizowane pod kątem uzyskania najlepszych właściwości optycznych przy minimalnych odległościach ostrzenia. Zazwyczaj umożliwiają uzyskanie skali odwzorowania od 1:2 lub 1:1. Przy tych dających 1:2 często dołączana jest dedykowana soczewka nasadkowa umożliwiająca uzyskanie skali 1:1. Obiektywy makro są często używane do reprodukcji i zazwyczaj są projektowane tak, że powierzchnia ostrzenia (czyli powierzchnia, na której leżą punkty tworzące ostry obraz na filmie) jest płaska (dla zwykłych obiektywów powierzchnia ta jest zazwyczaj wycinkiem sfery). Konstrukcja taka umożliwia uzyskanie ostrego obrazu całej reprodukowanej płaszczyzny przy pełnej jasności obiektywu. Można je również wykorzystywać jako bardzo dobre obiektywy do innych celów, niż makrofotografia.


35

Obiektywy zmiennoogniskowe z funkcją makro są zazwyczaj tanimi obiektywami amatorskimi, nie zapewniającymi zbyt dużych skal odwzorowania - najczęściej 1:4 lub 1:5, czasami ok. 1:2.5, sporadycznie 1:2. Ich parametry optyczne z reguły bardzo ustępują obiektywom makro, tym niemniej jeśli uzyskiwana skala odwzorowania jest wystarczająca, a planowany format odbitki umiarkowany, mogą stanowić niezłe rozwiązanie

Telekonwertery stosuje się głównie w celu przedłużenia efektywnej odległości ogniskowej obiektywu. Są to dodatkowe zestawy optyczne które umożliwiają uzyskanie większego powiększenia przy najbliższym nastawieniu odległości. Można ich używać w połączeniu z pierścieniami pośrednimi i mieszkami. [Poz.8, s.145]

Pierścienie odwracające są to cienkie metalowe pierścienie z gwintem do filtru po jednej stronie i mocowaniem obiektywu po drugiej. Pierścień odwracający montuje się pomiędzy korpusem aparatu a odwróconym obiektywem Dzięki nim można odwrotnie zamocować obiektyw. Wadą jest całkowita utrata sprzężenia z obiektywem - łącznie z regulacją przesłony i pomiarem światła. Uzyskiwana skala jest niezmienna, a zakres odległości ograniczony. Pierścienie odwracające nie współpracują dobrze z obiektywami, których przesłona umieszczona jest bliżej tylu obiektywu, ponieważ po odwróceniu znajdzie się z przodu, powodując dyfrakcję i tym samym pewną stratę ostrości. [Poz.8, s.146]

Pierścienie sprzęgające są podobne do pierścieni odwracających, ale zamiast mocowania obiektywu z jednej strony mają po obu stronach gwint jak oprawa filtru. Pozwala to na umocowanie odwróconego obiektywu na drugim, zamocowanym do aparatu. Odwrócony obiektyw staje się w rezultacie skomplikowaną soczewką nasadkową, która pozwala na uzyskanie znacznie lepszej jakości i większego powiększenia. Pierścienie te dają możliwość uzyskania dużych powiększeń przy bardzo niskich kosztach. [Poz.8, s.147] 4.6.2. Pytania sprawdzające


1. Gdzie umieszcza się soczewki nasadkowej? 2. Jaka jest wada soczewek nasadkowych? 3. Jaką odległość zwiększają pierścienie pośrednie? 4. Czy pierścienie pośrednie posiadają elementy optyczne? 5. Gdzie mocowany jest mieszek podczas wykonywania zdjęć makro? 6. W jaki sposób reguluje się długość mieszka? 7. Jaka skalę odwzorowania umożliwiają obiektywy makro? 8. W jakim celu stosujemy telekonwertery? 9. Jakie są wady zastosowania pierścieni odwracających? 10. Jaki jest przeznaczenie pierścieni sprzęgających? 4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W jaki sposób wielkość pierścieni pośrednich wpływa na skalę odwzorowania obrazu.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub w zespołach (2-4 osób),



36

3) zapoznawać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny: aparat z obiektywem standardowym, pierścienie pośrednie,

5) zamontować pierścień o najmniejszej wielkości i zaobserwować wielkość obrazu, 6) zamontować pierścień o średniej wielkości i zaobserwować wielkość obrazu, 7) zamontować pierścień o największej wielkości i zaobserwować wielkość obrazu, 8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia, 9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.


− aparaty fotograficzne: lustrzanki analogowe lub cyfrowe, − obiektywy standardowe do poszczególnych typów aparatów, − statywy z głowicami, , − reflektory fotograficzne, − pierścienie pośrednie, mieszki, − kartki papieru i długopisy. Ćwiczenie 2

Spośród dostępnych obiektywów wybierz obiektyw który zastosujesz do zdjęć z bliskich odległości.



2) zapoznawać się z poszczególnymi obiektywami, 3) sprawdzić który z nich ma oznaczenie makro, 4) wybrać i omówić zastosowanie obiektywów makro, 5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia, 6) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.


− zestaw obiektywów wśród nich obiektyw makro. 4.6.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wymienić sprzęt stosowany w makrofotografii? 2) określić działanie i użytkować soczewki nasadkowej? 3) określić działanie i użytkować pierścienia pośredniego? 4) określić działanie i użytkować mieszka? 5) określić działanie i użytkować telekonwertera? 6) określić działanie i użytkować pierścienia odwracającego? 7) omówić różnicę między użytkowaniem pierścieni pośrednich a mieszków? 8) omówić różnicę między zwykłym obiektywem a obiektywem makro? 9) dobrać sprzęt do makrofotografii?


37

4.7. Dobór i stosowanie sprzętu pomocniczego

4.7.1. Materiał nauczania Do współczesnych aparatów fotograficznych dostępna jest cała gama wyposażenia

dodatkowego, które ułatwiają i poszerzają możliwości fotografowania. Statywy fotograficzne są niezbędnym sprzętem podczas pracy w studio - zdjęcia

portretowe, katalogowe, ale także i do pracy w terenie – krajobraz, makro. Statyw bywa przydatny gdy czas otwarcia migawki jest dłuższy od 1/30 s. Statyw umożliwia również uzyskiwanie dużej głębi ostrości, bo możemy sobie pozwolić na stosowanie długich czasów naświetlania , a co za tym idzie stosować dużą liczbę przesłony. Używanie obiektywów długoogniskowych ze względu na duża długość i wagę obiektywu zwiększa możliwość poruszenia zdjęć, może powodować poruszenie na zdjęciu, nawet przy stosunkowo krótkich czasach naświetlenia. Użycie statywu zwiększa szanse uzyskania poprawnego zdjęcia.

Przy wyborze statywu należy się kierować kilkoma podstawowymi właściwościami. Statyw musi w sposób stabilny utrzymywać korpus aparatu wraz z obiektywem, lekkie statywy nadają się do małych aparatów. Problemem wynikającym z niewielkiej wagi statywów jest fakt występowania drgań podczas naciskania spustu migawki, wtedy przydatny jest wężyk spustowy lub pilot.

Oprócz stabilności istotna jest również wygoda użytkowania. Bardziej profesjonalne statywy mają wymienne głowice. Wyróżnia się głowice sterowane za pomocą pokręteł, oraz głowice kulowe. Głowice kulowe posiadają płynny zakres ruchów a obrotowa tuleja pozwala osiągać wiele kątów ustawień aparatu. Najczęściej statyw posiada tzw. płytkę szybkowymienną, którą przykręca się do korpusu aparatu.

Fot. 12. statyw Fot. 13. Głowice fotograficzne 3-kierunkowe

Fot. 14. płytka szybkowymienna,

Żródło : http://www.foto7 Monopod jest to najprostszy rodzaj statywu fotograficznego, składający się tylko z jednej

nogi. Służy do podparcia aparatu w sytuacjach, kiedy fotograf jest ograniczony przestrzenią, zaś waga i ilość sprzętu transportowanego powinna być zredukowana do minimum.

Przy zdjęciach sportowych (np. na trybunach, w tłumie) gdzie niewygodny może być statyw , nieruchome trzymanie aparatu i długiego obiektywu ułatwi nam uchwyt pistoletowy lub karabinowy.

Zdalne wyzwalanie migawki. Wężyk spustowy umożliwia wyzwolenie migawki bez dotykania aparatu. Stosowany w celu uniknięcia poruszenia aparatu w czasie otwarcia migawki. Wężyki pneumatyczne lub systemy bezprzewodowego wyzwalania migawki (sterowane podczerwienią) pozwalają na zwolnienie migawki z większych odległości, znajdują zastosowanie np. do fotografowania zwierząt z ukrycia.

http://www.foto7


38

Światłomierze wbudowane w aparat z reguły pozwalają osiągać dobre wyniki przy przednim oświetleniu sceny o wyrównanej jasności. Przy większych kontrastach w scenie lub tylnym oświetleniu obiektów pokazywany pomiar może wprowadzać w błąd. Oddzielny światłomierz pozwala na selektywny pomiar ilości światła zarówno w świetle odbitym, jak i padającym. Można także łączyć te dwie metody.

Urządzenia dodatkowe do studia. Tła- które możemy podzielić na tła papierowe i płócienne. Ekrany rozpraszające o różnych kolorach. Namioty do fotografowania małych przedmiotów. Kable synchronizacyjne. Kolumny reprodukcyjne Wyposażenie do zabezpieczenia sprzętu Jak każdy sprzęt precyzyjny aparaty i ich dodatkowe wyposażenie wymaga dbałości

i ochrony. Powinno się używać pokrywki na obiektyw lub futerału. Obiektywy wymienne, które nie są akurat w użyciu, powinny mieć pokrywki na obu swoich końcach i być zapakowane w ochraniające je etui. Przy większej ilości sprzętu przydatna jest torba fotograficzna. 4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jaki czas otwarcia migawki wymaga zastosowania statywu? 2. Jaki jest cel stosowania statywu? 3. Co to jest monopod? 4. Kiedy stosujemy uchwyt pistoletowy na aparat? 5. W jakim celu stosujemy wężyk spustowy? 6. W jakich sytuacjach zdjęciowych lepszy jest oddzielny światłomierz? 7. Wymień urządzenia dodatkowe wyposażenia studia. 8. Jak powinno się chronić obiektyw?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opierając się na dostępnej literaturze i informacjach z Internetu dobierz sprzęt pomocniczy do wyposażenia studia fotograficznego.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku komputerowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane w zespołach 3-5 osobowych ,


3) zaplanować jakie podstawowe wyposażenie powinno się znaleźć w atelier, 4) wybrać katalogi ze sprzętem pomocniczym, 5) zaplanować jakie hasła będą wpisywane w celu poszukiwania stron internetowych

z wyposażeniem atelier fotograficznego,


39

6) uruchomić komputer i przeglądarkę internetową, 7) wpisać hasła do wyszukiwania i wchodząc na odpowiednie strony wyszukać potrzebne

informacje, 8) dokonać wyboru i sporządzić listę statywów, 9) dokonać wyboru i sporządzić listę wyposażenia dodatkowego aparatów fotograficznych, 10) dokonać wyboru i sporządzić listę urządzeń dodatkowych do studia, 11) dokonać wyboru i sporządzić listę sprzętu i akcesoriów oświetleniowych, 12) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 13) przedstawić listy dobranego sprzętu pomocniczy do wyposażenia studia fotograficznego

na forum grupy, 14) dołączyć listę do teczki zawierającej portfolio z pracami realizowanymi w ramach tej

jednostki modułowej.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer PC z dostępem Internetu i podstawowym oprogramowaniem do eksploracji

Internetu, − zestaw książek, katalogów sprzętu i czasopism z dziedziny fotografii, − kartki papieru i długopisy. Ćwiczenie 2

Porównaj budowę i sposób użytkowania statywu trójnożnego i jednonożnego. Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane w zespołach 3-5 osobowych ,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą wyposażenia stanowiska,

3) zapoznawać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu,

4) dobrać z zestawu wyposażenia statyw trójnożny i jednonożny, 5) porównać budowę statywu trójnożnego i jednonożnego, 6) porównać sposób użytkowania statywu trójnożnego i jednonożnego, 7) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia, 8) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 9) dołączyć zestawienie do teczki zawierającej portfolio z pracami realizowanymi w ramach

tej jednostki modułowej.

Wyposażenie stanowiska pracy: − katalogi sprzętu pomocniczego, − statywy trójnożne z głowicami i statywy jednonożne, − kartki papieru i długopisy.


40


Tak

Nie 1) wymienić rodzaje statywów? 2) dobrać statyw do prac atelierowych? 3) wyjaśnić wykorzystanie wymiennych głowic? 4) wyjaśnić działanie wężyka spustowego? 5) dobrać sprzęt pomocniczy do zdjęć plenerowych? 6) dobrać wyposażenie do zabezpieczenia sprzętu fotograficznego? 7) dobrać wyposażenie w sprzęt pomocniczy do zdjęć studyjnych?


41

4. 8. Użytkowanie sprzętu ciemniowego

4.8.1. Materiał nauczania Aby samodzielnie wywołać film i mieć pełną kontrolę nad końcowym wynikiem

potrzebny jest nam następujący sprzęt: - koreks- tj. światłoszczelna puszka w której przeprowadzamy obróbkę chemiczną, - menzurki, pozwalające na precyzyjny pomiar chemikaliów, - termometr. Proces kopiowania można przeprowadzić 2-oma metodami: Kopiowanie stykowe - kiedy podczas kopiowania negatyw jest w styku z materiałem

pozytywowym. Otrzymujemy obraz o takiej samej wielkości jak negatyw. Urządzeniem do kopiowania jest kopiarka.

Kopiowanie optyczne - na drodze negatyw- materiał pozytywowy znajduje się układ optyczny. Proces ten podobny jest do procesu zdjęciowego. Powiększalnik - służy do przeniesienia obrazu z negatywu na papier fotograficzny i powiększenia go do żądanych rozmiarów odbitki.

Powiększalnik Powiększalniki - składają się one z podstawy, kolumny i głowicy. Podstawę stanowi deska

do którego przykręcamy kolumnę. Kolumny mogą mieć różną konstrukcję. Głowica do fotografii czarno-białej składa się z: korpusu, komory z układem oświetlającym, szufladki na filtry, kondensora, ramek na negatywy, mieszka i pokręteł do ustawiania ostrości oraz uchwytu na obiektyw.

Głowica do fotografii barwnej ponadto wyposażona jest w komplet filtrów korekcyjnych, służących do uzyskania właściwej korekcji barw. Podczas wykonywania powiększeń na papierach cz-b wielogradacyjnych używamy filtrów, które pomogą nam w uzyskaniu obrazu o różnym kontraście. Kiedy kopiujemy na papierach stałogradacyjnych czarno-białych kontrastowość papieru dobierana jest do kontrastu negatywu. Filtry w głowicy filtracyjnej podczas pracy na papierach barwnych pozwalają na korekcję dominanty barwnej. Aby usunąć dominantę barwną- zwiększamy gęstość filtrów o barwie dominanty lub zmniejszamy gęstość filtrów o barwie dopełniającej do dominanty.

Powiększalnik ma możliwość zastosowania pokłonów czołówki z obiektywem oraz pochylania całej głowicy. Ruchy te powodują korekcję zbieżności linii, co jest bardzo istotne na przykład w fotografii architektury. Możliwość obracania głowicy do położenia poziomego wykorzystuje się do rzutowania obrazu negatywowego na ścianę podczas wykonywania wyjątkowo dużych powiększeń.

Najważniejsze wymagania stawiane obiektywom powiększalnikowym to: dobra korekcja aberracji sferycznej i krzywizna pola obrazowego (aby obraz był równomiernie płasko odwzorowany w płaszczyźnie papieru fotograficznego), minimalna dystorsja oraz wysoka zdolność przenoszenia kontrastu. Dobór ogniskowej obiektywu powiększalnikowego, zależy ona od formatu stosowanego negatywu. (dla negatywu małoobrazkowego ~ 50mm, dla negatywu średnioformatowego ~ 80mm). Nie należy stosować obiektywów o ogniskowych krótszych, ponieważ obraz na brzegach kadru zostanie odwzorowany nieostro. Gdy zastosujemy obiektyw o ogniskowej nieco większej niż wymagana nie będziemy wykorzystywali pełnego pola obrazowego obiektywu lecz tylko jego centralną część.


42

Lampa ciemniowa Abyśmy mogli swobodnie poruszać się po ciemni a jednocześnie nie zaświetlić papieru,

niezbędna będzie specjalna lampa ciemniowa, dająca światło które nie działa na materiał światłoczuły. Źródło światła ciemniowego powinno być umieszczone w odległości co najmniej jednego metra od blatu powiększalnika. Jeżeli papier wystawiony na działanie takiego światła przez okres 1-1,5 minuty ulega zadymieniu oznacza to, że powinniśmy odsunąć lampę ciemniową na większą odległość. Najczęściej w przypadku obróbki cz-b stosuje się światło czerwone lub oliwkowe.

Sprzęt pomocniczy-maskownica, lupka powiększalnikowa, stoper i zegar ciemniowy Podczas wykonywania powiększeń papier powinien leżeć idealnie płasko na blacie

powiększalnika - zapewnia to maskownica. Podczas nastawiania ostrości obrazu, który ma być utworzony z negatywu na papierze

fotograficznym, przydatna może się okazać specjalna lupka powiększalnikowa. Do odmierzania czasu naświetlania – zegary powiększalnikowe, podłączane do źródła

światła w powiększalniku, dozujące czas naświetlania papieru według ustawionej wartości, zapewniają powtarzalne wyniki.

Obróbka chemiczna materiałów barwnych wymaga bardzo ścisłego przestrzegania

warunków jej przeprowadzenia. Na większą skale w laboratoriach fotograficznych stosowany jest sprzęt, który zapewnia automatyczną obróbkę materiałów zdjęciowych.

- procesory- przeznaczone do wywoływania filmów, stabilizują obróbkę pod względem temperatury i czasu, - minilaby są to urządzenia które wykonują odbitki na papierze fotograficznym z nośników tradycyjnych i cyfrowych.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Do czego służy koreks? 2. Wskaż urządzenie do kopiowania optycznego. 3. Do czego służy powiększalnik? 4. Do czego służą filtry korekcyjne w głowicy filtracyjnej 5. Od czego zależy dobór ogniskowej obiektywu powiększalnikowego? 6. Jakie światło stosujemy w lampach ciemniowych? 7. Jaki jest cel stosowania zegara ciemniowego? 8. Jakie jest przeznaczenie maskownicy?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzasadnij wybór barwy światła lampy ciemniowej do pomieszczenia w którym przeprowadzana będzie obróbka chemiczna papierów czarno-białych o stałym kontraście.


1) wiedzieć na jakie światło uczulony jest materiał pozytywowy stałogradacyjny i wybrać światło które nie zadziała na ten papier. Informacje takie znajdują się na opakowaniu materiału lub w ulotce reklamowej,


43

2) przejrzeć ofertę dostępnych lamp ciemniowych i wybrać odpowiednią, 3) uzasadnić wybór, 4) zaprezentować w formie pisemnej wybór koloru światła ochronnego, 5) dołączyć zestawienie do teczki zawierającej portfolio z pracami realizowanymi w ramach

tej jednostki modułowej. Wyposażenie stanowiska pracy:

− kartki papieru i długopisy, − ulotki informacyjne, − zestawy książek i czasopism fotograficznych. Ćwiczenie 2

Wykonujesz barwną odbitkę pozytywową za pomocą powiększalnika wyposażonego w głowicę filtracyjną. Uzasadnij jakie filtry należy zastosować, aby usunąć niebieską dominantę na odbitce.


1) zapoznać się z subtraktywną metoda usuwania dominanty barwnej, 2) przeanalizować w których warstwach materiału barwnego powstał barwnik który daje

nam dominantę, 3) wskazać filtry i uzasadnić dobór filtrów, 4) zaprezentować w formie pisemnej wybór barwy lampy ciemniowej, 5) opis dołączyć do teczki zawierającej portfolio z pracami realizowanymi w ramach tej

jednostki modułowej. Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura zawodowa, − kartki papieru i długopisy.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak

Nie

1) porównać kopiowanie optyczne z kopiowaniem stykowym? 2) wyjaśnić zasadę działania powiększalnika? 3) rozróżnić elementy powiększalnika? 4) Dobrać obiektyw do formatu negatywu? 5) wyjaśnić jakie światło może być bezpiecznie używane w lampach

ciemniowych?

6) sprawdzić czy światło lampy ciemniowej jest bezpieczne dla danego rodzaju materiału światłoczułego?

7) dobrać rodzaj światła ciemniowego do materiału światłoczułego? 8) wymienić sprzęt użytkowany w ciemni fotograficznej? 9) wymienić urządzenia do automatycznej obróbki materiałów zdjęciowych.?


44

4.9. Dobór i użytkowanie sprzętu komputerowego i programów do cyfrowej obróbki obrazu

4.9.1. Materiał nauczania

Wybór komputera. Centrum dla zapisu cyfrowego stanowi komputer. Jest to ośrodek kontrolny, do którego

przyłącza się większość urządzeń cyfrowych i przez które przechodzą prawie wszystkie dane cyfrowe na pewnym etapie. Chociaż niektóre drukarki pozwalają na bezpośrednie połączenie z aparatem cyfrowym i tym samym ominięcie komputera, to w praktyce prawie zawsze zdjęcia cyfrowe trzeba poddać pewnej obróbce (regulacja jasności, kontrastu, barwy, kadrowanie, itd.) przed ich wydrukiem. [Poz.8, s.162].Trudno jest określić standardowe wymagania dla cyfrowej obróbki obrazu. Należy zwrócić uwagę na : procesor (CPU), RAM, twardy dysk.

Monitor Pracując z obrazem rozdzielczość ekranu powinna wynosić min. 1024 x 768 pikseli lub

więcej. Monitor powinien umożliwiać regulację wielkości obrazu na ekranie i zmianę takich czynników, jak kształt i położenie obrazu. Monitory z lampą kineskopową dają obraz o bardzo wysokiej jakości, jednak występują w nim pewne zagrożenia zdrowia związane z emisją promieniowania oraz zmęczeniem operatora spowodowane migotaniem obrazu. Migotanie to, chociaż nie jest widoczne, powoduje męczenie oczu. Monitory ciekłokrystaliczne dają stabilny obraz o wysokiej jakości. [Poz.1,s.53]

Oprogramowanie W uzupełnieniu oprogramowania użytkowego, które umożliwia komunikację między

komputerem, aparatem i skanerem, potrzebny jest też program do przetwarzania obrazu. Najpowszechniejszym jest Adobe Photoshop. Instalując takie oprogramowanie należy zwrócić uwagę na: wymagania dotyczące systemu operacyjnego, minimalną pamięć RAM i minimum miejsca na dysku. Inne programy: Corel Photo-Paint, PhotoRetouch Program, Adobe Photoshop Elements, Paint Shop Pro, Picture Publisher. [Poz.1,s.60].

Podstawowe funkcje w programach graficznych : - regulacja jasności, kontrastu i barwy, - zmiana wielkości , kadrowanie i obrót, - renowacja starych, zniszczonych fotografii, - tworzenie montażu z kilku oryginałów, - dodawanie efektów, ramki, tekstu, - stosowanie filtrów; wyostrzanie, ziarno, izohelia, - tworzenie panoram, - przygotowanie stron internetowych. [Poz.8,s.178]

Wprowadzanie zdjęć do komputera. Istnieją dwa sposoby przenoszenia zdjęć wykonanych aparatem cyfrowym. Pierwszy

to podłączenie aparatu bezpośrednio do komputera kablem łącza USB, drugi – przeniesienie karty pamięci z aparatu do czytnika kart, który np. łączem USB podłącza się do komputera.

Skanery Obrazy negatywowe i pozytywowe wykonane tradycyjną fotografią można również

zamienić w postać cyfrową i przenieść do komputera za pomocą skanera. Skanery działają podobnie jak aparat cyfrowy- czujniki zamieniają różnice wartości światła

na sygnały elektryczne. Główna różnica polega na tym, że skaner ma własne źródło światła oświetlające obiekt, którym najczęściej jest odbitka pozytywowa lub film.


45

Wewnątrz obudowy znajduje się rząd czujników biegnących przez szerokość skanera, na którym umieszczany jest skanowany przedmiot. W czasie skanowania czujniki przebiegają całą długość przedmiotu. Aby skierować światło ze źródła – zazwyczaj z zimnej katody lub zestawu diod święcących (LED) – na czujniki odczytujące wartość światła, używa się różnych urządzeń optycznych, takich jak lustra i soczewki. Jakość skanera zależy od jakości tych elementów optycznych. Ilość światła odbitego przez odbitkę lub przepuszczonego przez film rejestruje czujnik, który wytwarza sygnał elektryczny. Sygnał ten zostaje przekształcony w strumień informacji cyfrowych. [Poz.1,s.54-55].

Najczęściej w fotografii cyfrowej używa się skanerów płaskich i do filmów. Skanery płaskie działają podobnie jak fotokopiarka zapisując dane w postaci cyfrowej na dysku komputera. Pozwalają na skanowanie zdjęć, rysunków, tekstu do formatu A4.

Przy wyborze rozdzielczości powinniśmy wziąć pod uwagę jakie jest docelowe przeznaczenie skanowanych materiałów. Jeżeli grafika będzie zamieszczona na stronie internetowej można zastosować rozdzielczość 72 dpi. Kiedy skanujemy na użytek materiałów drukowanych to rozdzielczość nie mniejszą niż 300 dpi., tekst też 300 dpi.

Podczas skanowania należy wybrać podstawowe opcje programu do skanowania: - tryb skanowania, - wielkość skanowanego obrazu, - rozdzielczość w jakiej ma być zeskanowany obraz, - skalowanie.

Skanery płaskie można dostosować do skanowania przezroczy dzięki przystawce. Przezrocza wymagają wyższych rozdzielczości niż odbitki na papierze.

Wybór skanera do filmu zależy od rozdzielczości optycznej i formatu skanowanych negatywów. Większość skanerów do filmów pozwala na skanowanie zarówno pociętych pasków błon, jak i oprawionych przezroczy, dzięki zastosowaniu karetek do błon lub oprawek do slajdów. Rozdzielczość powinna być duża, co najmniej 2700 dpi, do wydruków A3 z drukarki atramentowej lub A4 w poligrafii. Skaner podłączony jest do komputera łączem USB, Fire Wire lub SCSI stosowanym w sprzęcie profesjonalnym.[ Poz.1,s.58,59]

Drukarki Drukarka - urządzenie współpracujące z komputerem, służące do drukowania tekstu

i obrazu. Niektóre drukarki potrafią również pracować bez komputera, np. drukować zdjęcia wykonane cyfrowym aparatem fotograficznym, po podłączeniu go do drukarki lub po włożeniu karty pamięci z zapisanymi zdjęciami do wbudowanego w drukarkę slotu.

Drukarki można podzielić na: atramentowe, laserowe i termiczne. Drukarki kolorowe dysponują zwykle czterema barwnikami w kolorach podstawowych: niebieskozielony(Cyjan), purpurowym (Magenta), żółtym (Yellow), czarnym (Black). Niektóre drukarki oprócz barwników CMYK dysponują jeszcze atramentami w innych barwach, umożliwiając uzyskanie wysokiej jakości reprodukcji fotograficznych.

Rozdzielczość drukarki jest podawana w punktach na cal tzw. dpi (ang. dots per inch). Znaczy to jaką ilość kropek drukarka stawia w linii prostej o długości jednego cala. Im większa rozdzielczość to lepszej jakości wydruki, ponieważ większe jest zagęszczenie kropek na odcinku długości jednego cala. Do fotografii cyfrowej drukarka powinna mieć rozdzielczości minimum 300 dpi, jeszcze lepiej jak drukarka posiada rozdzielczość 1200 dpi i drukuje w trybie fotograficznej jakości.

Drukarki mogą komunikować się z komputerem poprzez łącze LPT, USB, JrDA. Po uruchomieniu programu drukującego w oknie z podstawowymi parametrami

drukowania wybieramy między innymi: drukarkę , typ nośnika na którym drukujemy, źródło papieru, jakość wydruku, ustawienia strony.


46

Inny przydatny sprzęt : Tablet – urządzenie wejściowe pozwalające na precyzyjną i podlegającą modyfikacji

kontrolę wyglądu obrazu w programie do obróbki obrazu. Tabliczka graficzna jest naładowaną elektrostatycznie płytą podłączoną do komputera. Praca odbywa się za pomocą pióra, które współpracuje z komputerem dostarczając informacji o miejscu i sile nacisku końcówki.

Przenośne nośniki danych – obrazy przenoszone są z aparatu na dysk twardy komputera a później zapisywane na nośnikach wymiennych: dyski ZIP, płyty CD, płyty DVD.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie zadanie w fotografii cyfrowej pełni komputer? 2. Jakie znasz rodzaje monitorów? 3. Wskaż program do obróbki cyfrowej obrazu. 4. Jakie jest przeznaczenie czytnika kart? 5. Jaka jest różnica między skanerem a aparatem cyfrowym? 6. Od czego zależy jakość skanera? 7. Jak można podzielić skanery?. 8. Od czego zależy wybór skanera do filmu? 9. Jak można podzielić drukarki? 10. Do czego służy tablet? 4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz format zdjęcia zapisanego z rozdzielczością 2560x1920 po wydruku na drukarce atramentowej z rozdzielczością 300dpi.


1) obliczyć szerokość obrazka w calach: (2560:300) x 1 cal (czyli 2,54 cm)=21,6 cm

2) obliczyć długość obrazka w calach: (1920:300) x 1 cal (czyli 2,54 cm) =16,2 cm

3) odbitka będzie miała rozmiar : 21,6 cm x16,2 cm przy rozdzielczości wydruku 300dpi. Wyposażenie stanowiska pracy:

− kartki papieru i długopisy, − kalkulator.

Ćwiczenie 2

Zmniejszanie obrazów wykonanych aparatem cyfrowym 3,2 megapikselowym ustawionym na najwyższą jakość i rozdzielczość do wysyłania poczta elektroniczną.


47

Sposób wykonania ćwiczenia : Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku komputerowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie,


3) uruchomić komputer , 4) uruchomić program graficzny np .Adobe Photoshop, 5) otworzyć wskazany przez nauczyciela obraz o wielkości 2048x1536 pikseli, rozdzielczości

72 ppi, 6) ustalić jaka wielkość powinien mieć obraz przeznaczony do wysłania pocztą elektroniczną, 7) wybrać polecenie Obrazek/ wielkość obrazka, 8) w oknie dialogowym zaznaczyć opcję „Zachowaj proporcje’ i „Metoda ponownego

próbnikowania”, 9) wprowadzić nowe wartości, wpisać tylko jedną wartość długość albo szerokość drugi

parametr zostanie wpisany automatycznie, 10) zapisać obraz po zmniejszeniu pod zmodyfikowana nazwą w oknie dialogowym zapisu

wybrać format zapisu, 11) porównać objętość pliku przed i po zmianie wielkości, 12) zamknąć program graficzny, wyłączyć komputer, 13) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 14) opisać ćwiczenie i dołączyć do portfolio.


− komputer z odpowiednim oprogramowaniem, − zdjęcia wykonane aparatem cyfrowym, 2048x1536 pikseli, 72 ppi, − kartki papieru i długopisy.

Ćwiczenie 3

Kopiowanie obrazów wykonanych aparatem cyfrowym do komputera.


1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku komputerowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualne,


3) uruchomić komputer, 4) włączyć aparat i podłączyć go do komputera za pomocą dołączonego do aparatu

przewodu USB, 5) w oknie dialogowym zaznaczyć w polu wyboru obrazy które chcesz skopiować, 6) wybrać nazwę i miejsce docelowe zdjęć, skopiować, 7) po zakończonym kopiowaniu wyłączyć komputer, 8) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia, 9) opisać ćwiczenie i dołączyć do portfolio.


48

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia: − komputer z odpowiednim oprogramowaniem, − aparat cyfrowy, − kabel USB, − kartki papieru i długopisy. 4.9.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wymienić cechy monitora stosowanego w fotografii cyfrowej? 2) wymienić programy graficzne? 3) podać podstawowe funkcje programów graficznych wykorzystywane w

edycji zdjęć?

4) ustawić opcje skanowania? 5) wskazać różnice między skanerem płaskim a skanerem do filmów? 6) dobrać rodzaj skanera do typu skanowanego materiału? 7) wskazać sposoby wprowadzania zdjęć do komputera? 8) wyjaśnić pojęcie dpi? 9) wskazać wielkość zdjęcia po wydruku?


49

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 pytania o różnym stopniu trudności. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak „X” lub

wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 8. Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi ci trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego gdy zostanie ci czas wolny. 9. Na rozwiązani testu masz 45 min.

Powodzenia.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Część I – Poziom podstawowy

1) Aparat na ławie optycznej to aparat:

a) miniaturowy, b) małoobrazkow, c) śednioformatowy, d) wielkoformatowy.

2) Do przeglądania zdjęć w aparacie cyfrowym służy:

a) matówka, b) migawka, c) ekran LCD, d) pryzmat.

3) Zadaniem płaszczyzny rozpraszającej jest : a) wyrównanie i zmiękczenie światła, b) spolaryzowanie światła, c) stworzyć tło fotografowanemu przedmiotowi, d) zasłonić część przedmiotu fotografowanego.

4) Który z podanych filtrów nie zmienia składu spektralnego światła: a) konwersyjne, b) kontrastujące, c) korekcyjne, d) neutralnie szare.


50

5) Który film ma najmniejsze ziarno: a) wysokoczuły, b) średnioczuły, c) niskoczuły, d) ziarno nie zależy od czułości.

6) Obiektyw typu zoom oznacza obiektyw:

a) stałoogniskowy, b) stałej ostrości, c) jednoogniskowy, d) zmiennoogniskowy.

7) Które urządzenie pozwala na płynną zmianę odległości obrazowej?

a) soczewka nasadkowa, b) mieszek, c) telekonwerter, d) pierścienie pośrednie.

8) Wyjaśnij co to jest monopod? 9) W jakiej rozdzielczości drukują drukarki atramentowe?

a) 95dpi, b) 300 dpi, c) 600 dpi, d) 1200 dpi.

10) Oświetlenie dające efekt oddzielenia przedmiotu od tła to oświetlenie?

a) Przednie, b) górne, c) dolne, d) konturowe.

11) Efekt w postaci czerwonych plamek w oczach fotografowanej osoby spowodowany jest a) bezpośrednim odbiciem się promienia światła lampy błyskowej od siatkówki oka, b) odbiciem się promienia światła lampy błyskowej od czerwonej ściany, c) czerwonym oświetleniem studyjnym, d) czerwonym światłem lampy błyskowej.

12) powiększenie obrazu negatywowego na papier fotograficzny umożliwia nam:

a) maskownica, b) powiększalnik, c) kopiarka, d) luneta.

13) Wyjaśnij na czym polega kopiowanie stykowe?


51

14) Jaki filtr zatrzymuje promieniowanie czerwone: a) czerwony, b) niebieski, c) purpurowy, d) żółty.

Część II – Poziom ponadpodstawowy

15) Jaki zastosujemy obiektyw przy fotografowaniu meczu piłkarskiego, gdy mamy utrudniony dostęp na boisko a chcemy pokazać bramkarza w akcji ? a) rybie oko, b) krótkoogniskowy, c) długoogniskowy, d) szerokokątny.

16) Jaki należy zastosować obiektyw , aby przy wykonywaniu zdjęć krajobrazowych uzyskać dużą głębię ostrości? a) krótkoogniskowy. b) standardowy. c) długoogniskowy. d) teleobiektyw

17) W celu uzyskania zdjęcia w promieniowaniu podczerwonym oprócz specjalnie uczulonych filmów należy zastosować filtr: a) zatrzymujący( odcinający) promieniowanie widzialne, b) przepuszczający promieniowanie widzialne, c) zatrzymujący promieniowanie podczerwone, d) zatrzymujący promieniowanie niewidzialne.

18) Filmy chromogenne cz-b przeznaczone są do obróbki w procesie: a) czarno-białym, b) C-41, c) RA-4, d) E-6.

19) Zaproponuj rodzaj filmu do aparatu średnioformatowego do wykonania zdjęcia barwnego

we wnętrzu, gdy nie możemy używać lampy błyskowej. 20) Uzasadnij dlaczego aby otrzymać efekt burzowych chmur na materiale cz-b zastosujesz

filtr czerwony.


52

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko.......................................................................................... Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz odpowiedzi .

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1. a b c d 2. a b c d 3. a b c d 4. a b c d 5. a b c d 6. a b c d 7. a b c d 8.

9. a b c d 10. a b c d 11. a b c d 12. a b c d 13.

14. a b c d 15. a b c d 16. a b c d 17. a b c d 18. a b c d 19.

20.

Razem:


53

7. LITERATURA

1. Ang Tom: Fotografia cyfrowa-podręcznik. Arkady, Warszawa 2004 2. Daye D.: Praktyczny kurs fotografii. Wydawnictwo R. Kluszczyński, Kraków 1995 3. Fedak J.: Fotografia cyfrowa od A do Z. Muza S.A., Warszawa 2004 4. Freeman M.: Fotografia studyjna. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1993 5. Hedgecoe J.: Fotografia-jak lepiej fotografować. Arkady, Warszawa 1995 6. Kotecki A.: Fotografia czarno-biała. HWiU Libra, Warszawa 1981 7. Langford M.: Fotografia od A do Z. Muza, Warszawa 1992 8. McWhinne A. (red.): Fotografia – podręcznik. Arkady, Warszawa 2004 9. http://www.foto7.com.pl; profesjonalny sprzet dla wymagających, dostępna 8.04.2006

http://www.foto7.com.pl;

dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych

Education