doĞa, su, kÜltÜr stratejİ plani · iv trakya birleştirici güç: doğa, su, kültür strateji...

TRAKYA BİRLEŞTİRİCİ GÜÇ: DOĞA, SU, KÜLTÜR STRATEJİ PLANI 1 KÜLTÜR ÖNCELİKLİ BÖLGESEL YOL HARİTALARI

ii Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı

Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı; Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları Programı kapsamında, Tarihi Kentler Birliği adına ve Türkiye Belediyeler Birliği’nin desteğiyle, ÇEKÜL Vakfı tarafından hazırlanmıştır. Çalışma, Tarihi Kentler Birliği Toplantısı (Uzunköprü- Aralık 2011), 1. Bölge Çalıştayı (Kırklareli- Mart 2012) ve 2. Bölge Çalıştayı (Tekirdağ- Mayıs 2012) sonuçlarını içermektedir. Haziran 2012

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları iii

iv Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı

Anadolu’nun Tarihi Mirası ve Kentsel Kalkınma

Nevşehir, Aksaray) ve Göller Bölgesi (Burdur, Isparta, Afyon) ile devam etti. Kent ve kentli kimliğinin yapıtaşı olan tarihi ve kültürel mirasın kalkınma için çok değerli bir kaynak olduğu biliniyor. Bölgelerimizin ve havzalarımızın her biri bereketli bir doğaya ve derinlikli bir tarih ve kültür birikimine sahip. Aynı toprakları paylaşan kentlerimizi bu ortak kaynakları etkin kullanabilmek için sistematik bir dayanışma ve işbirliğinde buluşturmayı amaçladık. Kentlerin, bölge perspektifiyle belirlenecek bir vizyon doğrultusunda yol haritalarını oluşturmalarını, bu yol haritasını, içinde yer aldıkları bölgenin özellikleri ve verileriyle ve tüm ülke bütünlüğü içinde değerlendirmelerini bekliyoruz. Kentler arası dayanışma ve işbirliği odaklarını saptamak, bu sinerjiden doğacak güç birliği ile kentlerimizin önünü açmak artık bir yükümlülük durumuna gelmiştir. Birliğimizin bu çabasını destekleyen Türkiye Belediyeler Birliği’ne teşekkürlerimizi sunuyoruz. Hedefimiz, yaptığımız her etkinlikten somut kazanımlar elde etmek, sürekli ileriye dönük bir gelişme çizgisi içinde olmaktır.

Dr. Asım GüzelbeyGaziantep Büyükşehir Belediye BaşkanıTarihi Kentler Birliği Başkanı

On iki yıllık bir deneyimin ardından, Tarihi Kentler Birliği, ÇEKÜL Vakfı ve Kentsel Strateji’nin işbirliği ile 2012 yılında hayata geçirdiği Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları programının uygulama raporları yayınlandı. Kuruluşundan bu yana çok boyutlu ve bütüncül bir koruma anlayışını benimseyen TKB, tarihi mirasımızın bugüne kadar göz ardı edilmiş her boyutunu gündemine almış bulunuyor. Yapılan bu çalışma birliğimizin, ülke coğrafyasına daha geniş ölçekte ve daha ayrıntılı bakabilecek olgunluğa eriştiğinin bir yansıması. İlk günden beri hedeflenen tarihi, kültürel ve doğal mirasın havza ve bölge ölçeğinde bir planlama ile ele alınması, Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları ile hayata geçti. Türkiye Belediyeler Birliği’nin değerli katkılarıyla, havza ve bölge planlama çalışmaları doğrultusunda geliştirilen program, Türkiye’nin uzun erimli kültürel kalkınma projesi niteliği taşımaktadır.

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları Programının başlıca amacı, aynı havza ya da bölgeyi paylaşan yerel yönetimler arasında bir işbirliği ve dayanışma ortamı geliştirerek, koruma çalışmalarını sistematik bir zemine oturtmak ve kentlerimizin kalkınma çabalarına somut katkılar sağlayacak bir yol haritası ve eylem planı oluşturmak olarak özetlenebilir. 2012 yılı boyunca TKB, ÇEKÜL Vakfı ve Kentsel Strateji kurucu ortağı A. Faruk Göksu işbirliğiyle çalışma yapılan bölgelerde, birliğimizin üyesi olan ya da olmayan tüm belediyeler, tüm kurum ve kuruluşlar, sivil örgütler ve halk toplantılara katıldı. Bu tarihi toplantılar, kamu-yerel-sivil-özel birlikteliğin önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Programa Türkiye Belediyeler Birliği’nin de destek vermesiyle, ülke bütününü kavrayan, kuşatan önemli bir misyon üstlenmiş olduk. 2011 yılının son aylarında Uzunköprü, Kırklareli, Tekirdağ’da yapılan toplantı ve çalıştaylarla başlatılan çalışmalar, 2012’de de Güney Ege Bölgesi (Muğla, Aydın, Denizli), Kapadokya Bölgesi (Kayseri,

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları v

Yeni Bir Planlama Yaklaşımı: Coğrafyanın Bereketiyle Yerel Kültürün Birlikteliği Prof. Dr. Metin SözenÇEKÜL Vakfı BaşkanıTarihi Kentler Birliği Danışma Kurulu Başkanı

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları Programı, Türkiye’de koruma misyonunun yeni bir evreye girdiğinin işareti olarak değerlendirilmelidir. 70’li yılların ortalarında Anadolu kentlerinde tek yapı ölçeğinde başlatılan ve sonraki yıllarda ÇEKÜL Vakfı’nın kurulmasıyla kurumsallaşacak olan koruma hareketi, giderek kent bütününe yayılan bir niteliğe bürünmüştü. 90’lı yıllarda ise ÇEKÜL, çeşitli bölgelerde çeşitli ölçeklerde yürüttüğü çalışmalarla havza kalkınma birliklerini gündeme getirdi. Havza birlikleri, çeyrek yüzyılda edinilen deneyimler sonucunda, artık korumanın bölge ölçeğine taşınmasını, küçüklü büyüklü tüm yerleşmelerin, bulundukları bölgenin doğası, tarihi ve kültürüne bir ortak miras anlayışıyla sahip çıkmasını öngörüyordu. ÇEKÜL’ün “ülke-bölge-havza-kent ölçeğinde planlama ve uygulama ilkesi”ne dayanan bir gelişme modeli sunuyordu. 1996 yılında Akseki - İbradı Havzası’nda başlayan hareket, Ege’de Küçük Menderes Havzası’nda, Birgi’den Ödemiş, Bademli, Konaklı, Ovacık, Gölcük, Bozdağ, Tire’ye ulaştı. Bakırçay, Gediz ve Büyük Menderes havzaları ile Yarımada’nın bulunduğu Batı Anadolu Bölgesi’ne yayıldı. Göller Havzası’nda Yalvaç odaklı yürütülen çalışmaları, Kelkit Havzası Kalkınma Birliği izledi. 2003 yılında, dokuz ili (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak) kapsayan Güneydoğu Anadolu Kültürel Miras ve Turizm Kalkınma Birliği kuruldu. Ardından Batı Karadeniz ve Yukarı Çoruh Havzası Kalkınma Birlikleri ile Van Gölü Havzası’ndaki bilimsel çalışmalarla devam etti.

Dönem dönem merkezi politikalarda ve yetkili kadrolarda meydana gelen değişiklikler, üniversite desteklerindeki kesintiler gibi nedenlerle istenen sonuca ulaşamadıysa da, başta Kelkit Havzası’ndaki örnek çalışmalar olmak üzere, havza birliklerinde çok değerli deneyimler kazanıldı, önemli dersler çıkarıldı. Ulusal ve yerel uzmanları bir araya getiren Danışma Kurulu

önderliğinde yürütülen çalışmaların Erbaa, Niksar, Zile gibi küçük ölçekli kentlere farklı bir dinamizm kazandırdığı görüldü.

Tarihi Kentler Birliği’nin Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları Programı’nın, kuruluşundan bugüne güçlü bir kurumsal işbirliği içinde hareket ettiği ÇEKÜL Vakfı’nın çeyrek yüzyıllık havza birlikleri deneyiminden edinilen dersleri ve birikimi, çıkış noktası olarak benimsemiş olduğu görülüyor. Bu deneyim, programı yöneten Kentsel Strateji kurucu ortağı A. Faruk Göksu’nun özgün modeli ve birikimi sonucunda, aynı coğrafyayı paylaşan ve benzer tarihsel süreçlerden geçmiş kentler arasında kurulan işbirliklerinin, ekonomik gelişimi hızlandırması, bölgeyi çekici hale getirerek rekabet gücünü arttırması bekleniyor.

Beş bölgede yapılan çalışmaların sonuçlarını içeren raporlar, Tarihi Kentler Birliği, ÇEKÜL Vakfı ve Kentsel Strateji’nin süreçlerini birlikte izleyecekleri, beraberliklerle güçlenen sivil bir zeminde oluşturulmuş, eyleme dönük yaklaşımı ve proje demetleriyle alışılmış stratejik planlama çalışmalarından farklı, rafta kalacak değil, uygulamalara yol gösterecek bir kılavuz niteliği taşımaktadır. Bu program sürecinde, sahip olduğumuz zengin kaynakların ve fırsatların bir kez daha farkına vararak, somut çözüm seçeneklerinde buluşuyor, aynı zamanda bir yeniden örgütlenmeyi gerçekleştiriyoruz.

vi Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı

Katılımcı Yol Haritaları: Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi

A. Faruk Göksu, Şehir Plancısı, ÇEKÜL GönüllüsüKentsel Strateji Kurucu Ortak

Anadolu coğrafyasındaki yerleşmelerimizin geleceğini planlamak hem kolay hem de zor bir süreci kapsamaktadır. Sürecin kolay yönü bereketli coğrafyanın sunmuş olduğu değerlerin zenginliği, zor yönü ise zengin değerlerin yönetimidir. Bu nedenle, Anadolu yerleşmelerinin geleceğinin kurgulanması öncelikle değerleri iyi ‘anlama’ , sonra ise bölgeyi doğru ‘planlama’ ikili sistematiği içinde ele alınmalıdır.

Sistematik yaklaşım, ‘etkileşim’ ve ‘strateji’ temel bileşenleri üzerine kurgulandığı zaman farklılık ve farkındalık, katılım, proje demokrasisi vb gibi temel kavramlar öncelikli olacaktır. Etkileşim; çevre-kültür, koruma-turizm, ekonomi-ekoloji, koruma-gelişme, sanayi-hizmet, kent-kır, geçmiş-gelecek, yerel-ulusal, insan-toplum, kurum-birey arasındaki ilişkilerin çarpan etkisini ortaya çıkarmalıdır. Strateji ise; stratejik vizyon, stratejik yön, farklılık temaları, işbirliği, yönetim vb. temel konularda bir çerçeve çizmelidir.

Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi ise ortak değerlerin, dün, bugün ve yarın zaman dilimi içinde ortak gelecek için ortaya koyduğu stratejik vizyon, vizyona ulaşmak için belirlenen strateji ve hedefler ile onlara ulaşmak için eylem alanları, program ve projeler bütününü içeren bir kurgudur. Kurgunun temel omurgasını ise;

-Analitik Bakış: BEK Analizi-Stratejik Bakış: Sınırlar Ötesi-Yönetim Bakışı: Gücün Yerele Transferi

yani 3x3 sistematik bakış açısı oluşturmalıdır.

3x3 BAKIŞ: Analitik, Stratejik ve Yönetim

Farklı bakış açılarının ortaya konulması ve bunların birbirleri ile olan etkileşimi kentlerimizin bugünkü sorunlarının çözümünde önemli fırsatlar ve alanlar ortaya çıkarmaktadır. Üçlü bakışın temel bileşenleri olan analiz, strateji ve yönetim arasındaki ilişki sistematiği, her bir temel bileşenin kendi içindeki alt bileşenlerle olan ilişki sistematiği ile bir çarpan etkileşim alanı yaratmaktadır.

Analitik Bakış: BEK Analizi

Gelecek stratejilerinin belirlenmesinde kullanılan SWOT, SMART vb. analizler, kentlerin geleceği için ortaya çıkarılacak potansiyeller ve stratejiler için yeterli olmamaktadır. Kültürel ve demografik çeşitliliğin çok zengin olduğu Anadolu coğrafyasındaki yerleşmelerimizin farklılık ve farkındalıklarının, her kesimin katkısı ile ortaya konulacağı yeni yöntem ve ortamlara gereksinim vardır.

Yol haritaları hazırlama sürecinde etkin olarak kullanılan BEK Analizi bu amaca yönelik olarak Kentsel Strateji tarafından geliştirilmiştir. BEK Analizi, bir başka deyişle arka plan çalışmasında; her bir kavramın içerdiği dinamiklerin ortaya çıkarılması, görüşler ile beklentilerin seviyesi, yol haritası temel kurgusunun başarısını artırmaktadır.

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları vii

6B; Durum Saptama ve Beklenti: Yaşadığımız coğrafyanın ortak değerlerinin, gelişme potansiyellerinin, tarafların yeni bakış açılarını ve tarafların birbirlerinden beklentilerinin ortaya konulduğu analizdir. 6B; Bereket, Birikim, Beceri, Büyüme, Bakış, Beklenti temel kavramlarının, kendi içinde ve birbirleri ile etkileşimi pek çok potansiyel ile farklılık ve farkındalıkları ortaya çıkarmaktadır.

6E; Sürdürülebilir Gelişme ve Yapılabilir Kılma: Sürdürülebilir gelişmenin temel ilkesi olan ekoloji, ekonomi ve eşitlik kavramları ile yapılabilir kılmanın temel kavramları etkin olma, edinim ve entegrasyon arasındaki etkileşim alanları, yaşadığımız coğrafyanın temel değerlerinin, gelecek nesilleri de dikkate alarak, nasıl kullanılması gerektiğinin ve toplumsal gelişme ve ekonomik kalkınmanın bütüncül bir yaklaşımla ele alınması için genel bir çerçevenin analizidir.

6K; Stratejilerin Stratejisi: Kimliğin ve değerlerimizin korunması temel yaklaşımı ile ekonomik kalkınma ve toplumsal gelişmeye yönelik kapasiteyi artıracak yeni kentsel ve bölgesel kurgunun bileşenleridir. Koruma, Kapasite, Kalkınma, Kimlik, Katılım, Kurgu temel kavramları da stratejilerin stratejilerini oluşturma yönünde kapsamlı bir çerçeve çizmektedir.

Stratejik Bakış: Sınırsız Sınırlar

Stratejik bakış, rekabet ve paylaşım avantajlarını kullanarak farklılık üzerine stratejiler üretilmesi için, sınırlar ötesi, ulusal ve bölgesel ile yerel ölçekte ortak dinamiklerin harekete geçirilme potansiyelinin yanı sıra, aşağıdan-yukarı ve yukarıdan-aşağı karar alma süreçlerinin işlemesine olanak vermesi açısından önemlidir.

Vizyon: Geleceğin yeniden kurgulanması için stratejik planlarda kentsel ve sektörel vizyonların ortak vizyon haline getirilmesi, bütüncül planlamanın en önemli adımı olmalıdır. Bölgesel ölçekte geliştirilecek vizyon ise kentsel işbirliklerinin itici gücü olacaktır. Günümüzde, yarışabilirlik ölçütünü dikkate aldığımızda ise stratejik vizyon oluşturmanın önemi daha ön

plana çıkmaktadır.

Strateji: Belirlenen vizyona ulaşmak için, idari sınırlar ötesi yani sınırsız sınırlar perspektifi, dün, bugün ve yarın zaman dilimleri ve özellikli tematik kavram ve bakış açıları ile stratejiler geliştirilmelidir. Üçlü bakış açısı kapsamlı ve ulaşılabilir hedeflerin ortaya konulması için de bir fırsat yaratmaktadır.

Eylem: Stratejiler ve hedefler doğrultusunda ortaya konulan plan, program ve projelerin uygulanması için, fizibiliteleri ve bütçeleri bir zaman dilimi içinde ele alınmaktadır. Yol Haritalarının hazırlanması ve uygulanmasında kamu, özel ve sivil örgütlerle işbirliği yapılması ve uzlaşma süreçlerine girilmesi planların başarı şansını artırmaktadır.

Yönetim Bakışı: Gücün Yerele Transferi

Kentlerimizin içinde bulunduğu durum ve gelişme dinamikleri dikkate alındığında, yol haritaları yaklaşımının ortaya koyduğu çerçevenin uygulanması, yeni bir planlama ve yönetim anlayışının da gündeme gelmesini sağlamaktadır.Yeni bir yönetim anlayışının özünde çok aktörlü ortaklıklar (kamu, özel sektör ve sivil örgütler, yerel topluluklar), yukarıdan-aşağı örgütlenmenin yanı sıra aşağıdan-yukarı örgütlenme anlayışı, proje bazlı ve/veya yerel bazlı programlar ve projeler üretme yaklaşımı yer almalıdır.

Rekabet ve paylaşım koşulları da dikkate alındığında etkileşim alanları, temalar ve aktörler arasındaki etkileşimin çarpan katsayısı, yönetim seviyesinin yüksekliğini göstermesi açısından önemlidir.

Çerçeve: Ulusal, bölgesel ve yerel çerçevenin kurgulanması, bir başka deyişle üst bakış ile yerel bakış arasındaki yönetim dengesinin kurulma stratejisi kamusal gücün yerele transferini gündeme getirecektir.

İşbirliği: Kamu, özel ve sivil sektörlerin stratejik işbirliği, ulusal düzeyden mahalle düzeyine kadar, yatay ve dikey ilişkiler çerçevesinde ve farklı ölçeklerdeki yönetişim biçimi ile kurulmalıdır.

viii Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı

Kamu, özel ve sivil aktörler arasındaki yönetişim biçiminin strateji ve proje geliştirme düzeyinde ele alınması ise aktörlerin uzlaşma kültürünün de gelişmesini sağlayacaktır.

Etkileşim: Ölçek, tema ve aktörler arasındaki etkileşim seviyesi, yönetişim güç seviyesinin artırılmasına olanak sağlamaktadır. Üst bakışın, ulus üstü ve ulus, bölge ve havza, kent-kır ilişkiler sistematiği, yerel bakışın ise mahalle, sokak ve ev ilişki sistematiği içinde farklı boyutları ve etkileşim ortamları, birey ve kamu arasındaki davranış biçimlerini de belirleyecektir.Doğa ve kültür tematik kavramlarının birleştirici gücü ve potansiyeli dikkate alındığında bu iki kavramın kalkınma teması ile etkileşim içine girmesi de ekonomik ve toplumsal gelişmeyi sağlayacaktır.

Kamu, özel ve sivil sektörlerin rol ve sorumluluklarının proje bazında ele alınması ise proje demokrasisi kavramı temelinde farklı yönetim yaklaşımlarını ortaya çıkaracaktır.

Kültür Öncelikli Yol Haritası Hazırlama Yöntemi ve Süreci: 4 Bölge, 2 Çalıştay, 3 Kurul

Dört bölge için hazırlanan Kültür Öncelikli Yol Haritaları; katılımcı ortamlarda hazırlanan çalıştay sonuçları, yetkili kurullarda alınan stratejik kararlar doğrultusunda uzmanlardan oluşan çalışma grubu tarafından hazırlanmıştır.

4 Bölge: Kültür Öncelikli Yol Haritaları Tarihi Kentler Birliği yetkili kurullarınca belirlenen; -Trakya Bölgesi (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ) -Altın Üçgen (Muğla, Aydın, Denizli) -Göller Bölgesi (Burdur, Isparta, Afyonkarahisar) -Kapadokya Bölgesi (Nevşehir, Kayseri, Kırşehir)2 Çalıştay: Yol haritaları her bölgenin iki ayrı kentinde kamu, özel ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerinin katıldığı ortamlardaki görüş, öneri ve beklentiler dikkate alınarak hazırlanmıştır.

Çalıştaylardan birincisi bölgenin değerleri, dinamikleri, sorun ve fırsatları ile beklentilerinin analiz edildiği ‘Anlama Çalıştayı’, ikincisi ise birinci çalıştay sonuçlarının değerlendirilmesi sonrası bölgenin planlanmasına yönelik, vizyon, strateji ile eylem ve programların tartışıldığı ‘Planlama Çalıştayı’dır.

Anlama çalıştayları kapsamında; bölgenin ve kentlerin sorun ve fırsatları birinci oturumda tartışılmakta ve beklentiler alınmaktadır. İkinci oturumda ise çalışma grupları BEK Analizi yöntemi ile sorun ve fırsatları tartışmakta ve geleceğe ilişkin program ve proje önerileri geliştirmektedir. Çalıştay sonuçlarını içeren ’10 Temel İlke ’ ise taslak raporun çerçevesini oluşturmaktadır.

Planlama çalıştaylarında ise; bölge vizyonu ve temel stratejiler tartışılarak, çarpan etkileşim strateji çerçevesi oluşturulmakta, bölgesel ve yerel bakış sistematiği içinde program ve projeler geliştirilmektedir.

3 Kurul: Yol Haritaları hazırlık sürecinde iki kurul ve bir çalışma grubu etkin olarak çalışmaktadır.

Yürütme kurulu: Kültür Öncelikli Yol Haritaları; Kentsel Strateji ve ÇEKÜL Vakfı temsilcilerinden oluşan 5 kişilik yürütme kurulu, sürecin yönetiminden ve çalışma grubunu yönlendirmeden sorumlu olmuştur.

Vizyon kurulu: Bölgelerin dününü, bugününü iyi bilen, geleceğine ilişkin çalışmaları ve vizyonu olan uzmanlar ise çalıştay öncesi hazırlık sürecine katkı sağlamışlardır.

Çalışma grubu: Tüm çalışmaları araştıran, derleyen, çalıştay sonuçlarını değerlendiren ve bunları strateji, program ve proje önerileri haline getiren farklı disiplinlerden oluşan uzmanlardır.

Çalıştay sonrası çalışma grubu tarafından alınan notlar sistematik bilgi haline getirilir. Çalıştay raporu katılımcılara gönderilir.

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları ix

Geniş katılımcı çalıştay ortamlarında görüş ve önerilerinin alınması ve çalışma grubu tarafından bunların strateji, program ve önerilere dönüştürüldüğü raporların, belirli bir süre ile tartışmaya açılmasından sonra taslak rapor kamuoyuna sunulmaktadır.

Yol Haritaları; sınırsız sınırlar, dün- bugün-yarın, stratejik tema bakış açısı ile bölge ölçeğinde ele alınmakta ve vizyon planı, kümelenme çalışması ve yönetim planı gibi stratejik ürünlerin hazırlanmasını önermektedir.

Yol haritalarının omurgasını oluşturan ‘Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi’ ise ortak değerlerin, dün, bugün ve yarın zaman dilimi içinde ortak gelecek için ortaya koyduğu stratejik vizyon, vizyona ulaşmak için belirlenen strateji ve hedefler ile onlara ulaşmak için eylem alanları, program ve projeler bütününü içeren bir kurgudur.

Temel Hedef: Benimseme ve Sahiplenme, Koruma Zirvesi ve Yerel Liderler

Kültür Öncelikli Yol Haritaları (Taslak) belirli süre kamuoyunun tartışmasına açılmıştır. Temel hedefimiz, yol haritalarının bölgede yaşayanlar tarafından benimsenmesi ve yerel liderler tarafından sahiplenilmesidir.

Bu nedenle, bölgelerde yapılan kapsamlı ve katılımcı çalıştayların ardından ‘Koruma Zirvesi’ düzenleyerek ve yol haritalarını yerel liderlere teslim ederek, izleme ve değerleme süreçlerinin başlatılmasıdır.Kentsel Strateji tarafından geliştirilen Yol Haritası hazırlama yöntemi ve sürecinin; Kültür Öncelikli Yol Haritaları Programında kullanılması ve yaklaşımın benimsenmesi, yıllar önce ortaya koyduğumuz çabaların ve yaptığımız çalışmaların yaygınlaşması için önemli umut ışığı olacaktır.

Umarım, bu çalışmalar, merkezi yönetim tarafından da gündeme alınır, ‘Koruma Sektörü

Ulusal Planı’ hazırlık çalışmaları başlatılır. Gelecek on yıl içinde gayrimenkul ve finans sektörü kadar güçlü olacak koruma sektörünün, ekonomiye olan çarpan etkisi ve yaratacağı katma değer diğerlerinden çok fazla olacaktır.

Yeni bir planlama ve yönetim yaklaşımı ile hazırlanan yol haritaları; ‘kentsel dönüşüm’ yerine ‘tarihsel dönüşüm’ sürecinin de başladığını kamuoyunun gündemine getirmesi açısından da önemsenmelidir.

Üçlü Bakış: Geçiş Coğrafyası

1Sınırsız Sınırlar: Bölge İçinde Bölge

1

Geçmişten Geleceğe Bakmak: Dün, Bugün, Yarın

6

Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür18

5 Karakteristik Bölge

38Ergene Havzası

40

Meriç Koridoru42

Karadeniz- Istrancalar Bölgesi43

Marmara Kıyısı 44

Sanayi Bölgesi 45

Arka Plan:BEK Analizi

22B Analizi

24

E Analizi28

K Analizi33

Bölgesel Vizyona Doğru

46Mevcut Vizyon Tanımları

47

Ortak Vizyon için Anahtar Temalar47

Bölge Vizyonu47

1.Bölüm

3.Bölüm

2.Bölüm

4.Bölüm

Temel Stratejiler, Temel Eylemler

48

İşbirliği Ekonomisi54

Bölgesel Ağlar58

Bölgeye Ait Olma62

Gücün Yönetimi66

8 Birleştirici Program

80ATLAS

82

TRAK83

TABYA84

BELLEK85

TOHUM86

MÜZE AĞI87

KÖPRÜ88

GRİD89

Çarpan Etkileşim Strateji

Çerçevesi72

Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesinin Yapısı

74

Birleştirici Güç Yönetim Planı için 10 Temel Bileşen

77

5 Temel Kavram, 10 Ders

92Yönetim Planı

93

Bölgesel Kalkınma96

Entegre Havza Yönetimi100

Kültürel Miras103

Kültürel Haritalama105

Örneklerden Alınan 10 Ders106

5.Bölüm

7.Bölüm

6.Bölüm

8.Bölüm

xii Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı

YÖNETİCİ ÖZETİTarihi Kentler Birliği adına ve Türkiye Belediyeler Birliği’nin desteğiyle, ÇEKÜL Vakfı tarafından hazırlanan Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı, bölgenin geleceğine yönelik koruma ve gelişme stratejilerini kültür öncelikli bir bakış açısıyla ele almaktadır. Bu noktada, asıl amaç bölgeyi dünün değerleri, bugünün beklentileri ve yarının potansiyelleri çerçevesinde anlamak ve gelecek stratejilerini yönlendirecek temel stratejileri bu doğrultuda oluşturmaktır. Kısacası Yol Haritası çalışmasında; Trakya bölgesinin geleceğinin hangi çerçevede ele alınması ve hangi temel stratejiler kapsamında program ve projeler önerilmesi gerektiği tartışılmıştır.

YÖNTEMKültür Öncelikli Yol Haritaları programının temelinde, Kentsel Strateji tarafından geliştirilen “yol haritası” hazırlama yöntemi ve süreci kullanılmıştır. Stratejik planlama yaklaşımı ile hazırlanan yol haritalarında ‘neredeydik?’, ‘neredeyiz?’, ‘nerede olmak istiyoruz?’ ve ‘belirlenen yere nasıl ulaşırız?’ gibi temel soruların yanıtları aranmaktadır. Anadolu kentleri için bölgesel ve kentsel ölçekli “Kültür Öncelikli Yol Haritaları”nın hazırlanmasında ise özellikle ‘neredeydik?’ sorusunun yanıtı, tarihsel derinliğin ve kültürel çeşitliliğin gelecek için yaratacağı fırsatların ortaya çıkarılması açısından önemlidir.

Çalışma yöntemini oluşturan temel bileşen, bölgede çalışan ve yaşayanların oluşturduğu kamu, yerel, sivil ve özel kesim katılımcılarını bir araya getiren bölge çalıştaylarıdır. Bölge çalıştaylarının birinci oturumunda; kamu, özel ve sivil sektör temsilcilerinin katılımıyla kentin ve bölgenin sorun ve fırsatları tartışılmış, vizyon ve stratejiler geliştirilmiştir. İkinci oturumda ise çalışma grupları BEK Analizi yöntemi ile sorun ve fırsatları tartışırken, geleceğe ilişkin program ve proje önerileri ortaya konmuştur. Çalıştay sonuçlarını içeren 10 Temel İlke ise taslak raporun çerçevesini oluşturmuştur. Her çalıştay sonrasında çalışma grubu tarafından alınan notlar sistematik halde düzenlenmiş ve Çalıştay raporu tüm katılımcılarla paylaşılmıştır.

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları xiii

Geniş katılımlı çalıştay ortamlarında alınan görüş ve öneriler ile bunların çalışma grubu tarafından strateji, program ve önerilere dönüştürüldüğü raporlar belirli bir süre ile tartışmaya açıldıktan sonra taslak rapor kamuoyuna sunulmuştur.

Yol Haritası hazırlık sürecinde, 21 Mart 2012 tarihinde Kırklareli’nde 1. Trakya Bölge Çalıştayı ve 5 Mayıs 2012 tarihinde Tekirdağ’da ise 2. Trakya Bölge Çalıştayı olmak üzere iki bölge çalıştayı düzenlenmiştir.

Yol Haritaları; sınırsız sınırlar, dün- bugün-yarın, stratejik tema bakış açıları ile bölge ölçeğinde ele alınmakta; vizyon planı, kümelenme çalışması, rehberler ve yönetim planı gibi stratejik ürünlerin hazırlanmasını önermektedir.

Yol haritalarının omurgasını oluşturan ‘Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi’ ise; ortak değerlerin dün, bugün ve yarın zaman dilimlerinde değerlendirildiği; ortak gelecek için ortaya koyulan stratejik vizyon; vizyona ulaşmak için belirlenen strateji, hedefler ve eylem alanları; program ve projeler bütününü içeren bir kurgudur.

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları; Kentsel Strateji ve ÇEKÜL Vakfı temsilcilerinden oluşan ve çalışma grubunu yönlendiren yürütme kurulu; farklı uzmanlık

alanlarından kişilerin bir araya getirildiği vizyon ve gelecek stratejilerinin tartışıldığı bir vizyon geliştirme kurulu ile farklı disiplinlerden uzmanların oluşturduğu çalışma grubu tarafından hazırlanmıştır.

Yürütme KuruluKültür öncelikli yol haritalarının hazırlanması sürecinde temel stratejik konuları değerlendiren, çalışma grubunu yönlendiren ve sürecin yönetiminden sorumlu kuruldur.

Vizyon KuruluYol Haritası çalışma sürecinin ilk adımı olarak planlama, arkeoloji, tarih gibi farklı alanlardan uzmanların yer aldığı Vizyon Geliştirme Kurul toplantısı düzenlenmiştir. Bölge ile ilgili dün, bugün ve yarın çerçevesinde ele alınan kurul görüşleri süreci yönlendiren temel verileri oluşturmuştur.

Süreci şekillendiren esas öğe katılımcı ortamların yaratılmasının yanı sıra, konuya ilişkin temel kavramların ve uluslararası yaklaşım örneklerinin incelenmesi de Yol Haritası sonuçlarını yönlendiren bir diğer unsurdur.

Çalışma GrubuYürütme kurulu, vizyon geliştirme kurulu ve bölge çalıştaylarında alınan kararlar doğrultusunda, yol haritasını hazırlayan uzmanlar grubudur.

İÇERİK Yol Haritası, bölgenin anlaşılıp değerlendirildiği bölümlerden başlayarak konuyla ilgili temel kavram ve uluslararası yaklaşım örneklerinin incelenmesine kadar toplam 7 bölüm şeklinde kurgulanmıştır.

1. Üçlü Bakış: Geçiş Coğrafaysı

2. BEK Analizi

3. 5 Karakteristik Bölge

4. Bölgesel Vizyona Doğru

5. Temel Stratejiler, Temel Eylemler

6. Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi

7. 8 Birleştirici Program

8. 5 Temel Kavram, 10 Ders

1. Bölüm- Üçlü Bakış: Geçiş CoğrafyasıTrakya’nın geçmiş ve günümüz bağlamı, değerleri ve geleceğe ilişkin potansiyelleri “Üçlü Bakış: Geçiş Coğrafyası” başlığı altında ele alınmıştır. Bu noktada bahsi geçen “Üçlü Bakış” yapısını öncelikle Balkanlar, Marmara ve Doğu Trakya olmak üzere 3 farklı ve iç içe geçmiş bölgesel ölçek oluşturur. Bunun yanında, bölgenin değerleri, beklentileri ve potansiyelleri de dün,

xiv Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı

bugün ve yarın şeklinde 3 zaman dilimi çerçevesinde ele alınmıştır. Bu başlıklarda elde edilen tespit ve değerlendirmeler, Yol Haritası’nın “Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür” ekseninde yapılanmasıyla sonuçlanmıştır.

• Sınırsız Sınırlar: Balkanlar, Marmara, Doğu Trakya• Geçmişten Geleceğe Bakmak: Dün- Değerler,

Bugün- Beklentiler, Yarın- Potansiyeller• Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür

2. Bölüm- BEK AnaliziBEK Analizi, bölgenin kültür öncelikli gelecek planlarına altlık oluşturacak, dinamiklerini canlandıracak ve toplumsal yarar ilkesiyle hayata geçmesini sağlayacak stratejileri tespit etmek amacıyla uygulanır. Trakya Bölge Çalıştayı’nda BEK Analizi, tematik gruplar düzeninde; 6B [Birikim, Bereket, Beceri, Bakış, Büyüme, Beklenti], 6E [Ekoloji, Ekonomi, Eşitlik, Etkinleştirme, Edinim, Entegrasyon] ve 6K [Koruma, Kapasite, Kalkınma, Kimlik, Katılım, Kurgu] başlıklarında gerçekleştirilen katılımcı bir modelle uygulanmıştır.

Yol Haritası’nın bu bölümünde, çalıştay katılımcılarının bölgenin mevcut durumu ve geleceğiyle ilgili görüşleri 6B, 6E ve 6K analizlerinin kavramsal çerçevesinde derlenmiştir. Bunun yanında, kamu, yerel, sivil ve özel kesimlerin birbirlerinden beklentileri ele alınmıştır.

için öneri bir “Bölge Vizyonu” tanımlanmıştır. Bölge çalıştayları sonucunda belirlenen bölge vizyonu; “Değerlerin Ortak Yönetimle Güce Dönüştüğü Trakya” olarak tartışmaya açılmıştır. Bölgedeki kurumların ortak beklentileri ve işbirliği ortamlarında gerçekleştirilecek bir yönetim anlayışının önemi ortak vizyonu şekillendiren temel unsurlar olarak kabul edilmiştir.

5. Bölüm- Temel Stratejiler, Temel EylemlerÖneri bölge vizyonu, bölgesel veriler ve BEK analizleri doğrultusunda, bölgenin geleceğini yönlendirecek temel stratejiler belirlenmiştir. Trakya Bölgesi’nin kültür öncelikli kalkınması için 4 temel strateji;

• İşbirliği Ekonomisi

• Bölgesel Ağlar

• Bölgeye Ait Olma

• Gücün Yönetimi

Temel stratejilerin, bölgedeki kamu, yerel, sivil ve özel kesim birlikteliğiyle belirlenecek gelecek stratejilerine altlık oluşturması ve kültür öncelikli bir bakış açısı sağlaması beklenmektedir. Benzer şekilde, bu stratejiler altında 12 temel hedef ve bunların hayata nasıl geçirilebileceğiyle ilgili yol gösteren eylem alanları sunulmaktadır.

3. Bölüm- 5 Karakteristik Bölge“Üçlü Bakış: Geçiş Coğrafyası” ve “BEK Analizi” bölümlerinden elde edilen verilerle, Trakya Bölgesi 5 karakteristik bölgeden oluşan bir bütün olarak değerlendirilmiştir. Her biri için temel değerlerin ve çeşitlilik başlıklarının ortaya konduğu 5 karakteristik bölge; Ergene Havzası, Meriç Koridoru, Karadeniz– Istrancalar, Marmara Kıyısı ve Sanayi Bölgesi şeklinde belirlenmiştir. Bu bölgeleme kapsamında, Trakya’nın gelecek stratejilerinde değerlendirilmesi gereken odaklar ve akslar tanımlanmıştır.

4. Bölüm- Bölgesel Vizyona DoğruBölgenin gelişim ve kalkınma senaryoları doğrultusunda kurumsal ve sektörel temelde farklı vizyon tanımları yapılmıştır. Günümüzde, çeşitli vizyon önerilerinin ortaklaştırılmasıyla kültür öncelikli bir bölgesel vizyon ortaya konulmalı, temel stratejiler ve öncelikli hedefler bu vizyona ulaşmak üzere kurgulanmalıdır.

“Üçlü Bakış: Geçiş Coğrafyası” bölümünde özetlenen bölgesel veriler ile “BEK Analizi” bölümünde yerelden alınan verilerin derlenmesi ve değerlendirilmesi sonucunda, Trakya’nın geleceğine dair bir ortak vizyonun gözetmesi gerek anahtar kelimeler belirlenmiştir. Bunun yanında, ortaklaştırılmaları gereken mevcut bölgesel plan vizyonları vurgulanmış ve sonuçta Trakya

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları xv

6. Bölüm- Çarpan Etkileşim Strateji ÇerçevesiYol Haritası’nın temel kurgusunu oluşturan farklı ölçekler, farklı zaman dilimleri ve değerlerin birbirleriyle etkileşimini ve buradan yola çıkarak elde edilmesi gereken ürünleri ortaya koyan Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi sunulmuştur. Öncelikle çerçevenin yapısını oluşturan öğeler üzerinde durulmuş, ardından bu çerçevenin önerdiği başlıca ürün olan “Birleştirici Güç Yönetim Planı”nın 10 temel bileşeni açıklanmıştır.

1. Bölgesel Vizyon

2. Çeşitlilik Yönetimi

3. Kümelenme Stratejisi

4. Kültürel Diplomasi

5. Stratejik Temalar

6. Koruma Sektörü

7. Kaynak Yönetimi

8. Toplumsal Gelişme

9. Yerel Liderler

10. Tanıtım ve İletişim

Birleştirici Güç Yönetim Planı’nın 10 temel bileşeni, planı yönlendirmesi beklenen esas öğeler olarak öne sürülmüştür. Bu bileşenlerin öncelikli işlevi, plan

stratejileri ve hedeflerini şekillendirmeleri, diğer bir deyişle Trakya’nın mevcut değer ve dinamikleri düşünüldüğünde mutlaka göz önünde bulundurulması gereken konular olarak kabul edilmeleridir. Bu noktada, “çeşitlilik yönetimi”, “kümelenme stratejisi” ve “kültürel diplomasi” konuları, 3 öncelikli yönetim bileşeni olarak öne çıkmaktadır.

7. Bölüm- 8 Birleştici ProgramYol Haritası’nın bu bölümünde, Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi kapsamında öne sürülen temel strateji ve hedefler doğrultusunda program önerileri sunulmuştur. Sistematik bir şekilde ve belirli başlıkların açıklanması şeklinde sunulan program önerileri, Yol Haritası’nın esas amacı olan kültür öncelikli planlama ve gelişim konularını destekleyen bir kapsamda geliştirilmiştir.

• ATLAS• TRAK• TABYA• BELLEK• TOHUM• MÜZE AĞI• KÖPRÜ• GRİD

8. Bölüm- 5 Temel Kavram, 10 DersBu bölümde, çalışma sürecinin ilk adımı olan kavramsal araştırma ve örnek incelemeleri, yukarıda açıklanan bölümlere bir altlık ve destekleyici bölüm olması amacıyla sunulmuştur. Burada, Yol Haritası’nın öne sürdüğü bölgesel vizyon, temel strateji ve hedefleri yönlendirmesi amacıyla, konuyla ilgili temel kavramlar araştırılmış ve uluslararası bölgesel planlama örnekleri incelenmiştir. Trakya Bölgesi’nin özellikleri düşünüldüğünde, ele alınan kavramlar:

• Kültürel Miras• Bölgesel Kalkınma• Yönetim Planı• Entegre Havza Yönetimi• Kültürel Haritalama

Bu kavramların uygulama örnekleri olarak incelenen uluslararası planlama çalışmaları ise anahtar kelimeler, amaç, vizyon, stratejik hedefler, katılım ve işbirliği başlıklarında olmak üzere genel hatlarıyla sunulmuştur. İncelenen kavramlar ve planlama örneklerinden elde edilen sonuçlar, “Örneklerden Alınan 10 Ders” bölümünü oluşturmaktadır.

xvi Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı Üçlü Bakış: Geçiş Coğrafyası B.1

1 2 3 45 6 7 8

ÜÇLÜ BAKIŞ: GEÇİŞ COĞRAFYASI

Gerek tarihsel bağlamı, gerekse doğal değerleri açısından Balkan Yarımadası’nın ayrılmaz bir parçası olan Trakya Bölgesi, bu büyük coğrafyadan bağımsız düşünülmemelidir. Bu bağlamda, “Sınırsız Sınırlar” bakış açısıyla, bölgenin değerleri, mevcut durumu ve geleceğini ilgilendiren potansiyel ve tehditleri “Dün,Bugün,Yarın” zaman dilimleriyle ve geçmişten geleceğe belirli bir sistematik içerisinde bakarak anlaşılmalıdır. Bu şekilde değerlendirilen bölge verileri ve elde edilen sonuçlar ise bölgenin en temel değerlerini ifade eden “Birleştirici Güç- Doğa, Su, Kültür” temasını ortaya koymaktadır.

Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritaları 1

1 2 3 45 6 7 8

ÜÇLÜ BAKIŞ: GEÇİŞ COĞRAFYASI

1. Sınırsız Sınırlar: Bölge İçinde Bölge

BALKANLAR

Balkanlar, güneybatıda Adriyatik Denizi ve İyon Denizi; güneyde Akdeniz; güneydoğuda Ege Denizi, Marmara Denizi ve doğuda Karadeniz ile çevrili ve Avrupa’nın güneydoğusunu oluşturan bir yarımadadır. Balkan Yarımadası’nın doğu kısmında bulunan Trakya günümüzde Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristan sınırları içerisindedir. Trakya bir bütün olarak düşünüldüğüne, Bulgaristan’da kalan kısmı Kuzey Trakya, Yunanistan’da kalan kısmı Batı Trakya, Türkiye’de kalan kısmı ise Doğu Trakya olarak adlandırılır. Sınırlar ötesi bütünlük açısından bakıldığında Trakya Anadolu’yu, Balkanlar’ın kuzeyiyle Karadeniz kıyısında Burgas, Varna, Dobrich ve Constanta ile Ege kıyılarında ise Selanik ile birleştirir. Doğusunda Karadeniz, güneyinde ise Marmara ve Ege denizleri ile tanımlı ve 3 ülkeye yayılan Trakya coğrafyasının, Avrupa ile Anadolu’yu, Karadeniz ile Ege Denizi’ni bağlayan bir geçiş bölgesi olduğu söylenebilir.

Balkan Yarımadası tarihi boyunca birçok medeniyetin varlığına ve kesintisiz yerleşime sahne olmuştur. Farklı uygarlık izlerinin bütüne yayıldığı Balkan Yarımadası’nın, özellikle Doğu Trakya alt bölgesinde, Meriç Nehri ve kolları çevresinde gelişen yerleşimler, kültürün tarihsel sürekliliğini sağlayarak bölgeyi bir bütün kılmıştır. Istranca Dağları ile geçmişten bu yana yerleşimlerin çevresinde şekillendiği Meriç Havzası, günümüzde Trakya Bölgesi’nin hem mekânsal hem de zamansal bağlamda sınırsızlığını en iyi tanımlayan doğal ve kültürel “birleştirici” değerlerdir.

Üç kısımdan oluşan Trakya’nın toplam yüzölçümü 76.404 km² olup, Türkiye sınırları içinde kalan Doğu Trakya’nın kapladığı 18.739km²’lik alan, bütün Trakya topraklarının %30’una karşılık gelmektedir. Ancak doğal ve kültürel öğelerin sınırları aşarak tek bir bölgeye veya ülkeye

2 Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı Üçlü Bakış: Geçiş Coğrafyası B.1

Trakya Bölgesi

ait olmaktan çıktığı bu coğrafyada, bölgenin ülkeler arası sınırları keskin çizgiler ile tanımlanamamaktadır. Cumhuriyet döneminde çizilen Yunanistan ve Bulgaristan sınırları, tüm Trakya’yı Doğu, Batı ve Kuzey Trakya olarak ayırmış olsa da bölge, Balkanlar tarihinin ortak doğal ve kültürel miras öğelerine sahip olması açısından bir bütündür. Bu nedenle bölge, gelişme senaryolarını Balkan Yarımadası’ndaki bağlamı gözeterek, bölgesel bütünlüğün farkında olarak ve dayanışma içinde geliştirmelidir.


DereköyHamzabey

Pazarkule

Kapıkule

Uzunköprü

İpsala

Enez

Kofçaz

Lalapaşa

ÇANAKKALEBALIKESİR

BURSA

YALOVA

EDİRNE

TEKİRDAĞ

KIRKLARELİ

İSTANBULDedeağaç

Evros

Demirköy

Meriç

Doğu Trakya’nin Marmara Bölgesin’deki konumu

MARMARA BÖLGESİ

Türkiye’nin kuzeybatısında yer alan Marmara Bölgesi, Karadeniz ile Ege Denizi’ni birleştiren Marmara İç Denizi’ni çevreler. Balkan Yarımadası’nın uzantısı olan toprakları Avrupa kıtasında, diğer kısmı ise Asya kıtasında bulunmaktadır.

Marmara Bölgesi içinde kalan iller güneyde Çanakkale, Balıkesir, Bursa ve Yalova iken, kuzeyde Trakya illeri Kırklareli, Edirne ve Tekirdağ ile Trakya’ya doğusunda komşu olan İstanbul’dur. Konumu nedeniyle stratejik bir öneme sahip olan Marmara Bölgesi, güçlü kentleri ve ekonomik değerleri açısından Türkiye’nin en gelişmiş bölgesidir. Önemli kara ve demiryolu bağlantıları sayesinde bölge, Çanakkale ve İstanbul boğazları sayesinde Karadeniz – Ege Denizi ve Avrupa – Anadolu bağlantılarını sunan bir geçiş bölgesidir.

Anadolu’yu Balkanlar’a bağlayan Doğu Trakya, Türkiye’nin kuzeybatısında bulunan Marmara Bölgesi’nde bulunmakta, kuzeybatısındaki Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ ile Çanakkale iline bağlı Gelibolu Yarımadası’ndan oluşmaktadır. Doğu Trakya’nın Karadeniz kıyı uzunluğu 58 km, Ege Denizi kıyısının uzunluğu 74 km, Marmara Denizi’ne olan kıyısının uzunluğu ise 120 km.dir. Bölgeye, Marmara Bölgesi’nin doğu ve güneyinden kara ve denizyolu ile ulaşılabilmektedir.


DOĞU TRAKYA

Doğu Trakya; Anadolu, Balkanlar ve Avrupa’ya uzanan bir aksın üzerinde Balkan Yarımadası ile Anadolu; diğer bir deyişle doğu ile batı arasında bir geçiş bölgesidir. Bölge Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli’ni kapsamakta; bununla beraber Gelibolu Yarımadası, İstanbul’un batı yakası, Marmara ve Kuzey Ege Adaları da bu geçiş coğrafyasının parçalarını oluşturmaktadır.

Bölgedeki başlıca ulaşım hatları TEM otoyolu ve D-100 karayoludur. İstanbul – Selanik/ Sofya/ Bükreş demiryolu hattı, Tekirdağ başta olmak üzere ticari limanlar ve önemli lojistik birimler ile bölge önemli ulaşım ağlarının üzerinde konumlanır.

Bölgedeki üç ilin toplam nüfusu 1.569.388 olup, Tekirdağ 798.109, Edirne 399.316, Kırklareli 332.791 nüfusa sahiptir. Toplam yüz ölçüm 18.739 km² olup bu alanın 6.313 km²’sini Tekirdağ, 6.098 km²’sini Edirne ve 6.555 km²’lik kısmını ise Kırklareli oluşturur. Üç ilin yüz ölçümleri birbirine çok yakın olmasına rağmen bölge nüfusunun %50’si Tekirdağ’da bulunmaktadır. En seyrek yerleşim Istranca Dağları kesiminde görülürken, Çorlu, Çerkezköy, Muratlı ve Lüleburgaz ilçeleri sanayi

Marmara Bölgesi’nin batıdaki sınırları, Trakya’nın Yunanistan ve Bulgaristan sınırlarından oluşmaktadır. Trakya Bölgesi’nin, Yunanistan sınırı Edirne ilinde 203 km, Bulgaristan sınırı ise Edirne’de 110, Kırklareli’nde 159 km.dir. Yunanistan sınırında bulunan Edirne ilçeleri Enez, İpsala ve Uzunköprü, Bulgaristan sınırında bulunan ilçeler ise Edirne’de Lalapaşa, Kırklareli’nde Kofçaz, Demirköy ve Pınarhisar’dır. Yunanistan sınırındaki komşu kentler Sofulu – Pazarkule, Didymoteicho – Uzunköprü, Dedeağaç – Enez iken, Bulgaristan’daki sınır komşuları Svilengrad – Kapıkule, Malko Tarnovo – Dereköy, Tsarevo – Pınarhisar’dır. Karadeniz ve Marmara Bölgesi’nin Yunanistan ve Bulgaristan sınırlarındaki sınır kapıları güneyden kuzeye sırasıyla; Edirne iline bağlı İpsala, Uzunköprü, Pazarkule, Kapıkule, Hamzabeyli sınır kapıları ve Kırklareli iline bağlı Dereköy sınır kapısıdır. Bu sınır kentleri ve kapıları, bölgenin Trakya’nın bütünü ve Balkanlar ile bütünleşmesinde büyük önem taşımaktadır.

gelişiminin yoğun olduğu ilçelerdir. Bu sebeple Trakya Bölgesi’nde nüfus bu ilçelerde yoğunlaşmaktadır ve iç göç yine bu alanlara yönelmiştir. Hızlı sanayi gelişimi sürecinde Trakya’daki tarım uygulamaları da konvansiyonel üretim şekli içine girmiştir.Trakya Bölgesi’nde dağ sıralarının tanımladığı ova ve platolardan oluşan bir coğrafi yapı mevcuttur. Bölgede küresel ve yerel ölçekte önemli yere sahip doğal değerler göze çarpmaktadır. Bölgenin temel doğal değerleri olan havzalar, orman alanları, yeraltı ve yerüstü su kaynakları, flora ve fauna, Trakya Bölgesi’nin gelişim dinamikleri nedeniyle baskı altında bulunmaktadır. Su kaynakları başta olmak üzere, doğal kaynaklar özellikle bölgedeki sanayi faaliyetleri sebebiyle tahribata uğramaktadır.

Doğu Trakya’nın kültürel değerleri, hem ülke sınırlarının ötesinde hem de bölge içinde bütünlüklü bir yapı sergilemektedir. Bölgenin tarihsel derinliği geç kalkolitik, neolitik dönemleri, tunç ve demir çağı, Trak, Yunan, Roma, Bizans, Osmanlı uygarlıkları ve Cumhuriyet döneminin izlerinden oluşur. Tüm değerleriyle bir bütün olan bu coğrafya, idari sınırları aşan bir bakış açısını gerektirmektedir.


EGE DENİZİ

EDİRNE

TEKİRDAĞ

Dereköy

Hamzabey

Pazarkule

Kapıkule

Uzunköprü

İpsala

KIRKLARELİ

İSTANBUL

VİZE

KEŞAN

ÇORLU

MALKARA

UZUNKÖPRÜ

SARAY

DEMİRKÖY

İPSALA

HAVSA

HAYRABOLU

LÜLEBURGAZ

ENEZ

ŞARKÖY

KOFÇAZ

BABAESKİ

MERİÇ

LALAPAŞA

MURATLI

PINARHİSAR

SÜLEOĞLU

ÇERKEZKÖY

MARMARA EREĞLİSİ

PEHLİVANKÖY

TEM

DemiryoluD100

Doğu Trakya


2. Geçmişten Geleceğe Bakmak: Dün, Bugün, Yarın

ve göller bölgesi (Sığırcık, Pamuklu ve Gala gölleri)

Ergene Havzası • Geniş tabanlı alüvyal vadiler (tarım alanları)

Kıyı bölgeleri • Karadeniz: dik falezli kıyı şeridi ve dar kıyı ovaları

(İğneada, Midye, Çilingoz)• Marmara: dik falezli kıyı şeridi• Saroz Körfezi: kıyı ovaları (Evreşe Ovası, Meriç

Deltası)

3. Tarihsel Yerleşim Katmanları ve İzleriTrakya’nın ilk iskân görmesinden günümüze dek barındırdığı yerleşim katmanları Neolitik Dönem, Trak, Hellenistik, Roma, Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemleri şeklinde özetlenebilir. Bu dönemlere ait öne çıkan mekânsal özellikler ile günümüzde okunabilen izleri ise şu şekilde sıralanabilir;

DÜN: DEĞERLERYerleşim gördüğü ilk devirden günümüze dek farklı kültür gruplarının geçiş ve yaşam bölgesi olan Trakya’nın geçmişi, temelde “doğal çevre” ile bu çevre üzerindeki olanak ve kısıtlara bağlı gelişen bir “kültürel yapı” olarak incelenebilir. Bu bağlamda, ilk olarak “yer” doğal çevre başlığıyla incelenmiş, ardından bu coğrafya üzerinde şekillenen yerleşim katmanları ana hatlarıyla ele alınmıştır. Bunun yanında bölgenin geçmişindeki ekonomik ve sosyal yapı üzerinde durulmuştur.

1. Coğrafyayı Tanımlayan UnsurlarAntik dönemden itibaren Ege Denizi, Marmara Denizi ve Karadeniz kıyılarıyla, kuzeyde ve batıda bugünün Yunanistan ve Bulgaristan sınırlarına doğru uzanan bu bölge, bulunduğu konum itibariyle antik dönem ve sonrasında da Güneydoğu Avrupa ve Anadolu arasındaki

zorunlu geçiş yolu olmuştur. Dolayısıyla göçler, istilalar ve ticaret ilişkileri kültürel ve sosyal yapının sık sık dönüşümüne neden olmuş etkenlerdir.

2. Doğal ÇevreTrakya bölgesinde dağ sıralarının tanımladığı ova ve platolardan oluşan bir coğrafi yapıyla karşılaşılır. Bu coğrafyanın bulunduğu konum ile sahip olduğu olanak ve kısıtlamalar ise bölge tarihinin şekillenmesindeki esas girdi olarak kabul edilebilir. Dağlar, havzalar ve kıyı şeridi yanında, doğal çevrenin içerdiği diğer önemli öğeler biyolojik çeşitlilik ve kuş göç yollarıdır.

Dağ sıraları• Kuzeyde; Istranca Dağları• Güneyde; Ganos ve Koru Dağları

Meriç Havzası • Geçmişte ulaşım koridoru (Ege-Karadeniz)• Aşağı Meriç Vadisi’nde taşkın ovası (tarım alanları)


Neolitik Dönem ve Öncesi• “Höyük” tipinde yerleşimler• Aşağıpınar Höyüğü (Kırklareli)• Kanlıgeçit Höyüğü (Kırklareli)• Hocaçeşme Höyüğü (Enez / Yenice Köyü), M.Ö.

5500-4000 arasında iskan edilmiştir.• Yarımburgaz Mağarası (Küçükçekmece / Altınşehir)• Yenikapı kazıları

Trak Dönemi• Çeşitli yerleşim tipleri: mağaralar, kaleler, çiftlikler,

balıkçı köyleri, açık şehirler• Kabilelerden oluşan sosyal yapı (Odrysler, Bessalar

vb.) ve sürekli yer değişimleri• Gömü geleneği ve tümülüsler (Kırklareli, Vize,

Lüleburgaz civarlarında)• Avrupa ve Balkanlardan Anadolu’ya geçen diğer

devlet ve kabilelerin geçiş yolu

Hellenistik Dönem• Yerleşim dokusunun yaygın öğesi: Hellen kolonileri

şeklinde kurulan köy-kentler; Apsintos, Koltopia, Abdera, Maronia, Selebria vb.

• M.Ö. 8. yüzyılda başlayan Grek kolonizasyonuyla birlikte şehirleşme dönemine geçiş

• Trakya kıyılarında yeni kolonilerin gelişimi: Ainos, Abdera, Maroneia, Selymbria, Byzantion, Apollonia, Mesembria gibi bir kısmı eski Trak

EDİRNE

TEKİRDAĞ

KIRKLARELİ

DÜN

Antik Yollar

Uygarlık İzleri

Tarih öncesi Trak Roma Osmanlı

Antik Liman

Doğal Liman


yerleşimlerinin üzerine kurulmuş yerleşimler• Grek yaşam tarzının kıyılarda ve iç kesimlerde

yayılmaya başlaması, buna rağmen Trak kültürünün asimile olmaması; örneğin; Trak dilinin Roma devrine kadar varlığını koruması, Trak prenslerinin Grekçe isimler almaması gibi.

• M.Ö. 5. yüzyıldaki (480) Pers hakimiyetinin 4. yüzyılda sonlanmasından sonra bazı Trak kabilelerinin örgütlenerek feodal bir devlet kurmaları (kuzey sınırı Tuna Nehri’yle tanımlı Odrys kabilesinin önderliğinde bir Trak Devleti; “Odrys Krallığı”)

• M.Ö. 335’te Büyük İskender’in Trakya seferi ile Hellenizasyon sürecinin başlaması

Yerleşim Katmanları Değerler Örnekler

Neolitik dönem Höyük yerleşimleri Aşağıpınar, Kanlıgeçit

Trak kabileleriTümülüsler DolmenlerMenhirler

Vize tümülüsleriKypsala

Helenistik dönem Koloni kentleri Bizya, Ainos, Perinthos, Selebria

Roma ve Bizans dönemleri

Yerleşimler Kaleler Su kemerleriYollar

Via Egnatia, Via MilitarisPınarhisar KalesiÇayırdere Kalesi

Osmanlı dönemi

Anıtsal yapılar• Saraylar• Dini yapılar (cami, kilise, sinagog)• Hamamlar• Külliyeler

Sivil mimarlık örnekleri• Konut yapıları • Çeşmeler

Endüstri yapıları

Askeri yapılar

Köprüler, yollar ve suyolları

Edirne SarayıSelimiye CamisiHundi Hatun Camisi, PınarhisarKüçük Ayasofya, VizeHızır İlyas Kültü, Şarköy

Tekirdağ geleneksel evleriKırklareli, Yayla Mahalesi evleri

Fatih Demir Dökümhanesi

Hıdırbaba TabyasıSeyfioğlu Tabyası

Kazan KöprüsüSultan Yoluİpek Yolu


4. Geçmişin Ekonomik Yapısı ve Dış İlişkiler

Ekonomik merkezler : Ainos (Enez), Odrysia (Edirne), Perinthos (Marmara Ereğlisi), Byzantium (İstanbul), Bizye (Vize) gibi merkezi yerleşimler

Üretim alanları ve ürünler: Meriç Havzası, Ergene Havzası ve dar kıyı ovalarında şarap ve zeytinyağı üretimi, madencilik (demir)

Dış ilişkiler: Trak kabileleri ve Hellenistik dönemlerde komşu ülkelere paralı asker gönderimi, Roma döneminde Avrupa’ya şarap üretimi, Bizans döneminden itibaren başkent Konstantinopolis’e kaynak sağlama, ticaret yollarının geçiş alanı ve mal akışı

5. Geçmişin Sosyal YapısıKültürel çeşitlilik ve dönüşüm:• Trak kabilelerinin göçerlik geleneği – toplu yer

değiştirme hareketleri• 1829 ve 1876 Türk-Rus Savaşları sırasında

Müslüman nüfusun dışarıya göçü, bölgeye Hıristiyan nüfusun yerleştirilmesi

• 1912-13 Balkan Savaşı göçleri

Roma İmparatorluğu Dönemi• M.Ö. 190’da Roma İmparatorluğu’nun Trakya’yı

işgali• M.Ö. 45’te Trakya’nın bağımsızlığına son verilmesi

ve bir Roma eyaleti olarak imparatorluğa katılması• Siyasi ve askeri amaçlarla, doğu-batı, Byzantion-

Roma ve Ege/Marmara-Adriyatik bağlantılarını sağlayan ulaşım koridorlarının inşası: “Via Egnatia” – M.Ö. 146-143 arasında, Makedonya Konsülü Egnatius tarafından inşa edilmiş – ve “Via Militaris” yolları

• Odrysai’nin (Edirne) bu dönemde Roma İmparatoru Hadrian’a atfen Hadrianopolis adını alarak gelişip, güçlenmesi

• Hellenistik dönem kentlerinin gelişmeye devam etmesi

Geç Antik Dönem ve Bizans İmparatorluğu Dönemi• Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesiyle,

Byzantion’un Doğu Roma’nın başkenti oluşu• Via Egnatia’nın işlevselliğini yitirmesi ve kesintilere

uğraması• Ainos ve Bizye gibi kentlerin gelişip, merkezleşmesi

Osmanlı Dönemi• Osmanlı’nın 1354’te Gelibolu Yarımadası üzerinden

ilk kez Trakya’ya geçişi

• 1362’de Hadrianopolis (Edirne)’in fethi, 1365’te Edirne’nin başkent ilan edilmesi

• Anıtsal Osmanlı mimarisi ve geleneksel sivil mimarinin gelişimi:

Anıtsal yapılar: Saray, camiler, külliyeler, kervansaraylar, çarşılar, hanlar, bedestenler vb.Sivil mimarlık örnekleri: Kent içi geleneksel konut dokuları, kırsal alan mimarisiKöprüler: Kent içi köprüleri, kırsal alan köprüleriKaleler: Ulaşım bağlantılarını korumakla yükümlü birimler (örneğin, Via Egnatia yeni kalelerin inşasıyla Osmanlı döneminde yeniden kullanılmaya başlanmıştır)

Cumhuriyet Dönemi• İl sınırlarının değişmesi• Kamu, endüstri ve ulaşım alanında yeni kamusal

yapıların inşası • Demiryolu gelişimi


BUGÜN: BEKLENTİLER

Trakya’nın “bugün”üne yönelik temel beklentiler, düne ait doğal, kültürel ve ekonomik değerlerin bölge ölçeğinde bütünsel bir bakışla algılanması, bugünün dinamikleri ile ilişkilendirilmesi ve gelecekte kalkınmaya girdi olarak kurgulanması olarak ifade edilebilir.

Değer GruplarıTrakya Bölgesi’nin yukarıda sıralanan tarihsel verileri, birer değer olarak düşünüldüğünde, en temelde doğal ve kültürel değerler olarak iki ana başlık öne çıkmaktadır. Geçmişten gelen doğal öğeler, bölgenin sosyal ve ekonomik yapısını yönlendirdiği gibi ekosistem varlığına da ev sahipliği yapmaktadır. Bölgenin kültürel mirası ise içerdiği tarihsel derinlik ve çeşitlilik ile farklılık yaratan esas öğedir.

Bölgenin geçmişten bugüne taşınan doğal değerlerini öncelikle akarsu ve havzalar ile sulak alanlar oluşturmaktadır.• Akarsu ve havzalar: Meriç, Ergene, Tunca • Kıyı ovaları: Meriç Deltası, Evreşe Ovası• Göller: Gala, İğneada, Longoz • Orman alanları: Istranca, Ganos ve Koru dağları• Biyolojik çeşitlilik• Kuş göç yolları

Değerlendirme Başlıkları Öne Çıkan Bileşenler Değer Grupları

Tarihsel Bağlam

Avrupa-Anadolu bağlantısı

Coğrafi yapı

Ulaşım koridorları

Tarihsel değer

Doğal değer

Arkeolojik değer

Yerleşim Sürekliliği

Tarihsel devamlılık ve izler

Çok-katmanlı yerleşimler

Arkeolojik değerMimari değerEstetik değeri

Çok-katmanlılık değeriArkeolojik değer

Kültürel Çeşitlilik ve Yaşayan Miras

Savaşlar, mübadele ve göçlere bağlı kültürel ve sosyal çeşitlilik

Bektaşi, Boşnak, Çingene gibi farklı sosyal grup nüfusları

Müzik, yemek, el sanatları ve diğer sosyal gelenekler

Tarihsel değerAnı değeri

Sosyal değer

Yerellik değeriTinsel değer Sosyal değer

Bilgi ve Araştırma değeri




Bölgenin geçmişinden bugüne ulaşan kültürel miras öğeleri ise günümüz Trakya’sının kültürel değerlerini tanımlayan başlıca elemanları oluşturmaktadır. Mevcut kültürel mirasın değerlendirilmesi sonucu; tarihsel bağlam, yerleşim sürekliliği ile kültürel çeşitlilik ve yaşayan miras şeklinde 3 ana değerlendirme başlığı tanımlanabilir.

Tarihsel Bağlam• Avrupa-Anadolu ilişkileri: tarihsel değer• Coğrafi yapının kullanımı: tarihsel değer, doğal değer• Ulaşım koridorları: Via Egnatia, Via Militaris ve

diğer antik dönem güzergahları üzerindeki insan gruplarının hareketi, ticari hareketlilik ve askeri hareketlilik: tarihsel değer, arkeolojik değer

Yerleşim Sürekliliği• M.Ö. 8000’lerden itibaren farklı yerleşim

katmanlarının devamlılığı ve izleri: antik kentler, antik tekil yapılar (tümülüsler, kaleler, köprüler vb.), Osmanlı yerleşimleri (kentsel-kırsal yerleşimler), tekil yapılar (kervansaraylar, köprüler vb.): arkeolojik değer, mimari değer, estetik değeri

• Çok-katmanlı yerleşimler: Farklı kültür katmanlarına ait izlerin ilişki içinde bulunduğu, aynı anda okunabildiği ve günümüz yaşamının da bunlara eklendiği yerleşimler (Edirne, Vize gibi): çok-katmanlılık değeri, arkeolojik değer

Bu bağlamda, bölgenin doğal değerleri ve ekolojik sistemlerinin envanterinin yapılması ve bilim kuruluşları ile yönetim planlamasının hazırlanması öncelikli adım olmalıdır. Ayrıca, özellikle su ve atık politikalarının bütünsel bir yaklaşımla revize edilmesi bugüne yönelik en temel beklentidir. Batı, Kuzey ve Doğu Trakya’nın coğrafi dokusu ve doğal zenginliklerinin bir bütün olarak algılanması, korunması ve değerlendirilmesi, uluslararası işbirliği stratejisinin temeli olmalıdır.

Kültürel İzler8500 yıllık kesintisiz yerleşime sahne olmuş Trakya’nın kültürel katmanlarından kalan izler bölgesel ölçekte ve aynı bütünün parçaları olarak algılanmalı, korunmalı ve değerlendirilmelidir. Kentler, bilim kuruluşları ve kültürel aktörler arasındaki işbirliği ağları üzerinden geliştirilecek programlar ve projeler bölgenin kültürel kimliğini pekiştirecektir. Bu çalışmaların öncelikli aşamaları bölgesel ölçekte bir tespit çalışması ile koruma önceliklerinin belirlenmesidir.

Dünün değerlerinin anlaşılmasını sağlayacak ana tematik mesajların öne çıkarılması ve güncel dinamiklerle ilişkilendirilmesi gerekir. • Türkiye Trakyası, insanlığın en eski çiftçi

yerleşimlerine ev sahipliği yapmasından ötürü Avrupa’nın ilk yerleşim bölgesi sayılır. Aşağıpınar Höyüğü gibi, Neolitik kültürün en

Kültürel Çeşitlilik ve Yaşayan Miras• Savaşlar, mübadele ve göçler sonucu oluşan

kültürel ve sosyal çeşitlilik: tarihsel değer, anı değeri

• Bektaşi, Boşnak, Roman gibi farklı sosyal gruplar: sosyal değer

• Geçmişten gelen müzik, yemek, el sanatları ve diğer sosyal gelenekler (helva geceleri, Kırkpınar Güreşleri gibi): yerellik değeri, tinsel değer, sosyal değer

Düne Ait İzlerin Korunması

Doğal SistemlerBugün Trakya’nın doğal değerlerinden bahsedildiğinde, öne çıkan konu bu değerlerin karşı karşıya kaldığı kirlilik ve tahribat tehditleridir. Özellikle Ergene Havzası’nda, sanayi uygulamaları ve yanlış arazi kullanımları sonucu yaşanan kirlilik kontrol altına alınması gereken öncelikli tehdit konusudur. Bunun yanında, Istranca Dağları’nda taş ocaklarının kontrolsüz gelişimi su kaynaklarını, orman alanlarını ve biyolojik çeşitliliği tehdit etmektedir.

Doğal değerlere yönelik en büyük beklenti, günümüzün gelişim dinamikleri ile bu değerlerin korunması arasında bir denge kurabilmektir. Bu çabanın temel öğesini ise yerel aktörlerin işbirliğine dayalı bir planlama yaklaşımı oluşturur.


özel merkezlerinin alan ölçeğinde yönetim ve koruma projelerinin geliştirilmesi ve uygulanması gerekmektedir.

• Bölgeye ismini veren Trak uygarlığı, Batı, Kuzey ve Doğu Trakya kesimlerinin en özgün ortak değeridir. Bu kültür katmanının bölge ölçeğinde bütünsel bir bakışla algılanması ve anlaşılması için uluslararası akademik ve kültürel işbirlikleri çerçevesinde programlar ve projeler üretilmesi gerekmektedir.

• Hellenistik kültürün yayıldığı devirde kurulan koloni kentlerinin izleri bölgede halen mevcuttur. Bu kentlerin kendi aralarındaki ve büyük kentler arasındaki ticari ilişkiler bölgenin halen var olan kültürel dokusunun temelini oluşturmaktadır.

• Roma imparatorları, kentleri ve yolları Trakya coğrafyasının özel bir katmanını oluşturmaktadır. Bu katmanın öğeleri coğrafya bütününde saptanıp birbiriyle ilişkilendirildiği takdirde, günümüz dinamikleri içerisinde algılanır ve anlaşılır hale gelebilir.

• Osmanlı başkenti imajı, imparatorluğun temel kamusal işlevleri ve bu işlevlerle ilişkili mirasın yeniden kurgulanarak öne çıkarılmasıyla güçlenecektir.

Bugünün Ana DinamikleriGeçmişin izlerini algılanır kılmak ve işlevsel hale getirmek için, bu değerlerin oluşturduğu ve bugün geçerli olan ana aksların tanımlanması ve günümüzün kentsel, ekonomik ve ulaşım dinamikleri ile ilişkilendirilmesi gerekir. Bu amaçla, doğal ve kültürel aksların etrafında yeni örgütlenme ve işbirliği modelleri oluşturulmalıdır.

Değer AkslarıSu havzaları etrafındaki kentlerin ve kamu-sivil-özel kesimlerin örgütlenmesi ile değer akslarının canlandırılması ve işlevlenmesi mümkün olacaktır. Meriç Havzası, Ergene Havzası, Karadeniz sahil bandı ve Marmara sahil bandındaki kesimlerin bu öğeler etrafında tematik işbirlikleri kurması, hedefler ve projeler üretmesi beklenmelidir. Göller bölgesi, Doğu-Batı Istranca ekolojik aksı, Gala Gölü gibi ekolojik akslar ve odakların güncel kentsel ve ekonomik dinamiklerle ilişkilerinin anlaşılarak korunması gerekir.

Eski uygarlıkların kültür rotalarının bugünün sistemleri ile örtüştürülmesi bağlamında, “Neolitik İnsanın Öyküsü”, “Tümülüslerin Rotası”, “Roma Yolları”, “Osmanlı Köprüleri ve Su Yapıları”, “Tarihi ve Doğal Limanlar” gibi ana mekânsal öğeler kavramlaştırılıp, bir sistematik içerisinde işlevlendirilmelidir.

Modern Ulaşım AkslarıGeçmişten kalan temel doğal ve kültürel izlerin ve aksların, günümüzün kentsel sistemleri ve E5, TEM, Marmara Ringi Projesi, enerji ve telekomünikasyon nakil hatları gibi modern eşiklerle ilişkilendirilmesi, geleceğin kurgulanması açısından kaçınılmazdır.

Geçmiş ve bugüne ilişkin analizler doğru yapıldığı takdirde, bölgeye yönelik olarak tasarlanan planların getirecekleri artı ve eksiler rasyonel bir şekilde değerlendirilebilir. Bölgenin doğal ve kültürel zenginliklerine dayalı bir kalkınma politikası ile üst ölçekli planlar arasındaki eşgüdümün oluşturulması gerekir.

Bugünün Kalkınma DinamikleriGeçmişin ekonomik ve sosyal yapısının bugüne taşınmış izleri ise geleneksel yaşam kültürü olarak karşımıza çıkmaktadır. Üretim biçimleri ve onların şekillendirdiği yerel ürün yelpazesi ile geleneklerin oluşturduğu sosyal yaşam, bölgedeki yerel kimliği vurgular. Günümüzde değişen sektörel eğilimler ve kısıtlı hale gelen kaynaklar nedeniyle Trakya’nın geleneksel yaşam öğelerinin kaybolmaya yüz tuttuğu bilinmektedir.

Tarihteki ekonomik faaliyetlerin çeşitliliği ile bugün arasında bir köprü kurarak, Trakya’nın özgün değerlerinin asırlar içinde ortaya çıkardığı üretim


ilişkileri ve faaliyetlerinin günümüzde kalkınmaya girdi olması sağlanmalıdır.

Bereketli ovalardaki toprakların sunduğu değerler, geçmişten günümüze kadar süren tarımsal zenginliğe yansımıştır. Ticaret koloni kentlerinden başlayarak, bölgenin yerleşme kültürünü de şekillendiren bu faaliyetlerin günümüz tarım sektörü ile ilişkilendirilip, bölge değerlerinin yeniden ekonominin ana girdisi olarak geliştirilmesi gerekir. Özellikle de, antik dönemin ekonomik yapısını oluşturan:

* Şarapçılık * Zeytinyağı üretimi * Aromatik bitki üretimi * Kurutulmuş balık üretimi

gibi özgün tarımsal faaliyetlerin yeniden anlaşılır kılınması ve çağdaş ekonomik sistemler bütününde yeniden kurgulanması ile özgün değerler geliştirilerek bölgeye artı değer sağlanacaktır. Trakya’nın ayçiçeği ve buğday ağırlıklı tarımsal üretiminin “polikültür” temelli olarak yeniden kurgulanması için bölgenin doğal ve tarımsal çeşitliliğinin anlaşılması önemlidir.

Geçmişten kalan değerlerin bölge ölçeğinde yeniden kurgulanmasıyla, sürdürülebilir kültür turizminin temelleri atılabilecektir. Böylelikle, Trakya’daki mevcut tarım, sanayi ve hizmet sektörleri, bölgenin özgün değerlerine dayalı ve sürdürülebilir bir kalkınmanın ana öğeleri olarak yeniden yorumlanabilecektir.

BUGÜN

D-100

Demiryolu

EDİRNE

TEKİRDAĞ

KIRKLARELİ

ECEABAT

İSTANBUL

DEMİRKÖY

ENEZ

TEM

LONGOZDereköy

Hamzabey

Pazarkule

Kapıkule

Uzunköprü

İpsala


YARIN: POTANSİYELLER

Trakya’nın geleceğine ilişkin, mevcut bölge planlarının yanı sıra merkezi hükümet tarafından alınan büyük altyapı yatırım kararları da etkili olacaktır. Bu yatırımlar ve plan kararları, bölgenin değerleri ve fırsatlarıyla birlikte dikkate alınması gereken önemli konulardır.

1. Mevcut Planlama Çalışmaları“Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı”, bölgenin jeo-politik özellikleri, bölge üzerindeki İstanbul kaynaklı sanayi baskısı ve kirlenme, su kıtlığı ve tarımsal üretimde azalma, göç konusu ve katılımlı toplantı çıktılarını göz önünde bulundurmuştur. Buna göre, plan’da Trakya’nın vizyonu “Yerel potansiyellerin ve doğal varlıkların değerlendirilerek; çevresel, toplumsal ve ekonomik sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda; özgün, kültürel ve doğal kimliğini koruyarak gelişen; küresel ekonomide rekabetçi bir odak noktası yaratmak” olarak tanımlanmıştır. Trakya’nın verimli arazilerinin korunması ve tarımın sürdürülmesi ile buna yönelik planlama yaklaşımının kamu yararını gözetir nitelikte olabilmesi amacıyla dört temel planlama ilkesi;

Planda, rekabet gücünün artırılması stratejik amacı; Ar-Ge ve inovasyon kültürü ile markalaşmanın yaygınlaştırılması, girişimciliğin desteklenmesi, tarımsal yapının iyileştirilmesi, ticaretin geliştirilmesi, etkili yatırım promosyonuyla özel kesim yatırımlarının arttırılması, turizmin geliştirilmesi hedefleriyle desteklenmiştir. Altyapının planlı gelişiminin sağlanması stratejik amacı ise ulaşım ve lojistik altyapısının güçlendirilmesi, sanayi altyapısının güçlendirilmesi ve planlı kentsel ve kırsal gelişimin sağlanması hedefleriyle güçlendirilmiştir.

Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması altında tanımlanan hedefler, toprak ve su kaynaklarını kirletici faktörlerin kontrol altına alınması, sürdürülebilir tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması, çevre dostu enerji sistemlerinin yaygınlaştırılması ve enerji verimliliğinin artırılması ve çevre alanında kurumsal yapının geliştirilmesidir.

Sosyal yapı ve beşeri sermayenin geliştirilmesi ise insan kaynaklarının bölge ihtiyaçlarına ve potansiyellerine göre geliştirilmesi, eğitim ve sağlık hizmetlerinin nitelik ve erişilebilirliğinin geliştirilmesi, sosyal dayanışmanın ve örgütlenmenin geliştirilmesi, dezavantajlı grupların yaşam kalitelerinin arttırılması ve ekonomik ve sosyal hayata katılımlarının desteklenmesi hedefleriyle desteklenmiştir. (TR21 Trakya Bölge Planı 2010-2013, Trakya Kalkınma Ajansı, 2010)

• Sürdürülebilirlik, • Kırsal kalkınma ve nüfus kaybının önlenmesi, • Sanayi gelişiminin planlarla sınırlandırılması, • Entegre ulaşım sistemleri ile desteklenen işlevsel

bağlantıların kurulması,olarak belirlenmiştir. (1/100000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, İMP, 2009)

“TR21 Trakya Bölge Planı 2010-2013” ise 2010 yılında, Trakya Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanmıştır. Planda, stratejik konum, tarım toprakları, ekonomi, kültürel ve tarihi değerler, yaşam kültürü ve katılımlı toplantılarda belirtilen görüşler göz önünde bulundurularak, bölge vizyonu “Sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde, çevreye duyarlı, potansiyellerini değerlendiren, küresel ölçekte rekabet edebilir bir Trakya” olarak belirlenmiştir. Yapılan analizler kapsamında özellikle lojistik ve turizm sektörleri bölge için potansiyel sektörlerdir. Bu çerçevede bölge için,• Rekabet gücünün arttırılması • Altyapının planlı gelişiminin sağlanması • Çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması • Sosyal yapı ve beşeri sermayesinin geliştirilmesi

stratejik amaçlar olarak belirlenmiştir. (TR21 Trakya Bölge Planı 2010-2013, Trakya Kalkınma Ajansı, 2010)


Bölgenin geleceğinin şekillendirmesi beklenen ulusal ve küresel ölçekli yatırımlar daha çok enerji ve ulaşım alanlarında projeleri kapsamaktadır:• Marmara Ringi• Kuzey Marmara Otoyolu• Doğalgaz botu hatları • Enerji nakil hatları• İğneada Nükleer Santral Projesi• Tekirdağ’da yeni liman projesi

2. Ulaşım Eksenleri ve OdaklarıUlaşım eksenleri stratejisi, hem Trakya’nın kendi içinde hem de Avrupa, Kafkaslar ve Ortadoğu ile bütünleşmesi açısından önemlidir. Ulaşım odakları ise hem ulaşım biçimleri arası ilişkinin sağlandığı hem de hizmetlerin yoğunlaştığı merkezler olarak yine stratejik öneme sahiptirler. Ulaşım eksenleri ve odaklarının yanı sıra stratejik çerçeve üretilirken göz önünde bulundurulması gereken mevcut ve büyük ölçekli ulaşım yatırımları şöyledir:• Kuzey Marmara Otoyolu: 3. Boğaz Köprüsü

geçişinin de dahil olduğu Kuzey Marmara Otoyolu Projesi’nin sadece İstanbul kent bölgesi için değil, Trakya Bölgesi ve hatta ulusal ölçekli etkileri olacaktır.

• Marmara Ringi: Marmara Denizi kıyılarındaki ana merkezleri birbirine bağlayacak bir raylı sistem projesi olan Marmara Ringi, toplamda 500km uzunluğundaki bir güzergahın 4 saatlik bir sürede geçilmesini sağlayacaktır.

• Edirne - İstanbul Hızlı Tren Projesi: Edirne-İstanbul hızlı tren projesi ile bu iki kent arasındaki 230 kmlik yolculuk mesafesinin yaklaşık 1 saate indirilmesi hedeflenmektedir. Proje sonucunda, gerek mekânsal gerekse zamana dair bir değişimin iki il açısından da sosyal, ekonomik ve mekânsal etkileri olması kaçınılmazdır.

• Tekirdağ yeni liman projesi: Liman, Rusya ve Orta Asya ile entegre çalışacak önemli bir lojistik ve hizmet merkezi olarak planlanmıştır.

3. Enerji Eksenleri ve OdaklarıEnerji nakil eksenleri ve enerji üretim odakları ulusal ve uluslararası diplomatik ve ekonomik işbirlikleri için önemli olmalarının yanında, çevre ve insan sağlığı açısından olumsuz sonuçlara yol açabilecek yatırımlardır. Üst ölçekli planlarda belirtilen ve bölge geleceğinin şekillenmesinde rol oynayacak enerji yatırımları:• Doğalgaz Boru Hatları: Hazar ve Ortadoğu’dan

Avrupa’ya doğalgaz taşınmasında kullanılacak boru hattı Marmara Bölgesi ve dolayısıyla Türkiye

Trakyası üzerinden geçecektir. • İğneada Nükleer Santral Projesi: Enerji ve Tabii

Kaynaklar Bakanlığı’nın Türkiye’de kurmak istediği üç nükleer santralden birinin İğneada’da kurulması planlanmaktadır.

4. Geleceğe Yönelik PotansiyellerGünümüz beklentilerinin karşılanmasına yönelik hedefler ve eylem alanları, bölgenin sahip olduğu potansiyeller çerçevesinde belirlenmelidir. Mevcut potansiyellerin harekete geçirilmesi, stratejik temaların sınırları aşan bir bakış açısıyla ve mekânsal anlamda ilişkilendirilmeleriyle mümkündür. Trakya’nın tarihi, coğrafyası, jeopolitik konumu, sınırları aşan doğal ve kültürel değerleri bir arada ve ilişkisel olarak düşünüldüğünde, yarına ilişkin potansiyeller şu şekilde özetlenebilir:

Stratejik TemalarBölgenin yarını, sürdürülebilirlik ve ekonomik potansiyeller açısından en güçlü alanları temsil eden stratejik temalar çerçevesinde kurgulanmalıdır.

Kültür: Trakya kültürü, bölgede sosyal, ekonomik, politik ve mekânsal bir mozaik üretmiştir. Bu değerlerin korunması, bilgisinin üretimi, tanıtımı ve ekonomik


kalkınma ile beraber düşünülmesi Trakya’nın geleceği için stratejik bir önem ve potansiyel taşır.

Doğa: Flora ve fauna, coğrafi yapı ve kaynak çeşitliliği Trakya’nın en önemli potansiyellerinden biridir. Bu değerlerin korunarak kullanılması yönünde bir yaklaşım geliştirilmesi Trakya’nın geleceği için belirleyici bir unsur olarak kabul edilmelidir.

Su: Meriç, Ergene, Arda ve Tunca Nehirleri ile Marmara Denizi, Ege Denizi ve Karadeniz’e kıyısı olması, Trakya’nın en önemli kimlik öğelerinden biri olan su temasını ortaya çıkarır. Trakya için su, hem bir kaynak hem de bağlayıcı ve birleştirici bir potansiyeldir.

Tarım: Bölge, ürün çeşitliliği açısından önemli bir potansiyele sahip tarım topraklarına sahiptir. Bu bağlamda tarım, Trakya’nın geleceği için olmazsa olmaz strateji temalardan biridir.

Turizm: Kültür ve doğa öğelerinin birlikteliği ve zenginliğinin bu kadar yoğun olduğu bir bölgede turizm önemli bir ekonomik artı değer kaynağı olarak görülebilir. Bölge değerleri, turizm odak ve koridorları oluşturulması açışından önemli girdiler sağlayan potansiyellerdir.

Sanayi: İstanbul kentsel bölgesinden Doğu Marmara

kıyı aksına doğru uzanan ağır ve kirletici sanayi alanları, bu sektörün olumsuz etkilerine karşı alınacak tavrın bölge geleceğinde en belirleyici etmenlerden biri olması dolayısıyla stratejik bir tema olarak ele alınmalıdır.

Stratejik Geçişler, Odaklar ve KoridorlarSınırları aşan ilişkiler mekânsallaştırıldıkları ve ilişkisel olarak düşünüldükleri ölçüde hayata geçirilebilirler. Bölgesel odak ve koridor sisteminin oluşturulması, bu mekânsal ilişkilerin kurulabilmesi ve yerleşim örgütlenmesinin yeniden ele alınması yoluyla bölgenin yarınının tariflenmesinde bir potansiyel, aynı zamanda bir gerekliliktir.

Kültürel DiplomasiBölgenin sınırları aşan ve işbirliğine uyumlu yapısı, geleceğe yönelik en önemli potansiyellerinden biridir. Bu potansiyelin harekete geçirilmesi için mevcut ve olası işbirliklerinin kurumsallaştırıldığı sürekli bir yapıya ihtiyaç vardır. Bu yapı, karşılıklı güven ve işbirliğine dayanan, yerel yönetimler, merkezi hükümet, sivil toplum kuruluşları ve özel sektörü temel alan kültürel diplomasi ile şekillenebilir. Kültürel diplomasi, merkezi hükümetler arası olası anlaşmazlıklara karşı yerelde sürdürülebilir ilişkileri hedeflemesi açısından Trakya için kritik bir konudur.


BULGARİSTAN

D-100

YARIN

MARMARA RİNGİ500km = 4 Saat

NABUCCODoğalgaz BoruHattı

TEM

TÜRKİYE

YUNANİSTAN

BULGARİSTAN

MAKEDONYA

ARNAVUTLUK

ARNAVUTLUK

ARNAVUTLUK

ARNAVUTLUK

NABUCCO( Doğal Gaz Boru Hattı

TRACECA( Otoban)

TRACECA Otoyol

HIZLI TREN


3. Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür

Bir geçiş coğrafyası olan Trakya’da, M.Ö. 8000’lere uzanan ilk yerleşimlerden bu yana birbiri içinde eriyerek bütünleşen doğal ve kültürel değerler, bölgenin temel taşını oluşturmuştur. Trakya’nın, tarihinden ve doğal yapısından gelen güç, Anadolu Trakya’sını Balkanlar’daki parçasıyla bir bütün kılar niteliktedir. Farklı coğrafyalarda ayırıcı nitelikte olabilen doğal eşikler ve sular, bölge içinde ve sınırlar ötesinde birer birleştirici güç olmakla beraber, bölgenin dünü ile yarını arasına da bir köprü kurmaktadır.

Tarih boyunca yerleşimlerin yer seçimlerini, tarım arazileri ve suya erişim kolaylığı belirlemiş, bu nedenle denizler, göller ve nehirlerin çevresinde yoğunlaşma izlenmiştir. Diğer bir deyişle, su, tarihte coğrafyanın baskın öğesi olarak üretim biçimlerini, toplumsal yapıyı ve yerleşim düzenini şekillendirmiştir. Doğal değerler, bölgenin tarihsel gelişimi açısından bakıldığında kültürün ayrılmaz bir parçası olmuştur. Bölgedeki birleştirici öğelerin algılanması amacıyla doğa, su ve kültürün nasıl bir araya geldiği incelenmelidir. Bu amaçla sahip oldukları özellikler ve birleştirici güçleri ile bölgede öne çıkan başlıca değerler yandaki gibidir.

DOĞA SU KÜLTÜR

• Meriç Nehri, Havzası ve Deltası - tarım alanları

• Ergene Nehri ve Havzası – tarım alanları

• Yıldız – Istranca Dağları

• Ganos Dağları

• Istranca ve Ganos yamaçları, Longoz Ormanları

• Tüm bu alanların barındırdığı biyolojik çeşitlilik

• Meriç Nehri

• Ergene Nehri

• Gala Gölü, İğneada, Longoz Ormanları

• Marmara Denizi, Ege Denizi ve Karadeniz Kıyıları

• Saroz Körfezi

• Doğal ve antik limanlar

• Yer altı su kaynakları

Tarih öncesi yerleşim izleri: Höyükler

Trak izleri: Tümülüs, menhir ve dolmenler

Roma dönemi izleri: Antik kentler, yollar, kaleler, surlar, su yapıları, ibadet yerleri

Osmanlı dönemi: Anıtsal yapılar, köprüler, çeşme ve su kemerleri, geleneksel sivil mimari

Geleneksel yaşam kültürü: gelenekler, yemek, müzik, el sanatları


Doğal ZenginlikGeleneksel yaşam kültürü, bölgenin sosyal yapısının ve kimliğinin, geçmişten yarına taşınması ve sürdürülmesinde büyük önem taşımaktadır. Tarih boyunca farklı medeniyetlere sahne olan Trakya’da kültürel yapı, yoğun nüfus hareketleri sebebiyle çok çeşitli ve değişime açıktır. Özellikle Balkan Göçleri ile gelen nüfus, bunun en açıklayıcı örneğidir. Balkanlar’a uzanan bu sosyal yapı, paylaşılan doğal ve arkeolojik mirasın yanı sıra sınırları kaldıran ve bölgeleri birleştiren en önemli kültürel değerlerdendir.

Boşnak, Arnavut, Pomak, Gacal, Roman ve Bektaşi kültürleri, Tekirdağ Musevi ve mübadele kültürü, farklı sosyal grupların müziği, halk oyunları, Trakya’yı geniş bir coğrafyada, ortak bir noktada birleştiren sınırlar ötesi geleneksel değerlerdir. Geleneksel ekonomik değerlerde ise ön plana çıkan Enez ve Ganos’larda üzüm üretimi ve şarapçılık, zeytincilik, Karadeniz, Enez ve Saroz’da balıkçılık, aromatik bitki üretimi, arıcılık, süt ve süt ürünleri, çeltik ve ayçiçeğidir. Bölgenin tüm yerel lezzetleri, gastronomisi, dokumacılık, mis sabunu, badem ezmesi, devahi miski, aynalı süpürge ve kardeş dalı gibi bölgenin yerel değerleri, kültürün ve ekonomik yapının tanımlayıcılarıdır. Ayrıca Kırkpınar güreşleri, avcılık, Hıdrellez Şenlikleri, Edirne Helva geceleri, Kakava Şenlikleri gibi toplu gelenekler, farklı sosyal grupların bir araya geldiği ve bütünleştiği etkinliklerdir.


Suyun Gücü


UZUNKÖPRÜ

ENEZ

TEKİRDAĞ

MARMARA EREĞLİSİ

VİZE

EDİRNE

TSAREVO

HASKOVO

TRAİANOUPOLİ

SVİLENGRAD

DİMETOKA

SİLİVRİ

KEŞANMALKARA

TARİHSEL DERİNLİK

İPSALA

HAVSA

LALAPAŞA

HAYRABOLU

TRAKLAR

İPSALA

MARMARA EREĞLİSİ

VİZE

KIRKLARELİ

HAVSA

LALAPAŞA

HAYRABOLU

TEKİRDAĞ

HASKOVO

OSMANLI

İPSALA

EDİRNE

VİZE

KIRKLARELİ

HAVSA

UZUNKÖPRÜ

TEKİRDAĞ

ROMA VE BİZANS

ENEZ

ŞARKÖY

TEKİRDAĞ

MARMARA EREĞLİSİ

VİZE

EDİRNE

TSAREVO

HASKOVO

TRAİANOUPOLİ

SVİLENGRAD

DİMETOKA

SİLİVRİ

KEŞAN MALKARA

MERİÇ

SÜLEOĞLU

KIRKLARELİ

ŞARKÖY

ENEZ

MERİÇ

EDİRNE

SÜLEOĞLU

KIRKLARELİ

ŞARKÖY

TARİH ÖNCESİ

Tarihsel Derinlik

22 Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı

48

1 2 3 45 6 7 8

ARKA PLAN:BEK ANALİZİ

Kentsel Strateji tarafından geliştirilen BEK Analizi, bölgenin kültür odaklı gelecek planlarına altlık oluşturacak, dinamiklerini canlandıracak ve toplumsal yarar ilkesiyle hayata geçmesini sağlayacak stratejileri tespit etmek amacıyla uygulanır. Diğer bir deyişle, BEK Analizi, bölgenin sahip olduğu zenginlik ve birikimi; bu değerlerin yerel bir kalkınma modeline dönüşmesini engelleyen ve destekleyen etkenleri inceleme yöntemidir. Katılımcı bir modelle uygulanan BEK Analizinin temelini, bölge çalıştayı katılımcılarından elde edilen, derlenmiş ve geliştirilmiş veriler oluşturmaktadır.

BEK Analizi kapsamında, bölgedeki kamu, yerel, sivil ve özel kesimlerin mevcut durum ve geleceğe yönelik beklentilerinin derlendiği “B Analizi”, sürdürülebilir bölgesel kalkınmanın temel kavramlarına yönelik verilerin derlendiği “E Analizi” ve koruma- kullanma dengesi ile kalkınma kavramlarına yönelik verilerin derlendiği “K Analizi” sunulmaktadır.

Katılımcılık ilkesiyle elde edilen çalıştay verilerinin, bu sistematik içerisinde derlenip değerlendirilmesi, bölgenin geleceğine yönelik temel strateji ve hedefler için bir arka plan sunmaktadır. Sürdürülebilir kalkınma (E analizi) ve koruma-kullanma dengesi (K analizi) konularını gözeterek derlenen veriler bütünü bir arada düşünüldüğünde, temel stratejiler çerçevesinin dayandığı ana başlıklara da öne çıkmaktadır.


BEKKoruma

Kapasite

Kalkınma

Kimlik

Katılım

Kurgu

Kültür ve DoğaKoruma ve KalkınmaBilinçKoruma SektörüUyum

KullanımGelişimFinansmanİnsanYatırım

Yerel KaynaklarTüketimSektörel İşbirlikleriYerel GirişimcilikÇeşitlilik Yönetimi

DestekSahiplenmeÜçüncü Güçİşbirliği ve OrtaklıkUzlaşma Yönetimi

Kültürel MirasBellekOrtak BilinçEstetikİmaj

SenaryoStratejik TasarımMekansal GelişmeEkonomik KalkınmaToplumsal Gelişim

Birikim

Bereket

Beceri

Bakış

Büyüme

Beklenti

Ekoloji

Ekonomi

Eşitlik

Etkinleştirme

Edinim

Entegrasyon

MirasDerinlikDeneyimGelenekKırılma Noktaları

DoğaÜretimKaynakÇeşitlilikYaşamın Zenginliği

YönetimİşbirliğiÜretimFarklılıkMeziyet

Stratejik GöstergelerBüyüme StratejileriSüreklilikKamu YatırımlarıFarklılaşan Pazarlar

YaklaşımStratejik YönStratejik TemalarKapsamSınırsız Bakış

MirasDerinlikDeneyimGelenekKırılma Noktaları

Ekolojik ÇeşitlilikDengeYeşil EkonomiEko TasarımYeşil Ağ

Yerel ve Bölgesel DeğerlerYenilikçi SektörlerGirişimcilikFırsatlarKümelenme

Eşit ErişimKatılımDeğer YaratmaPaylaşımToplum

Kamusal MekanKaynak YaratmaDeğer YaratmaOrtak AkılYerel Güç

Kamu-Özel-Sivil İşbiriliğiUzlaşmaGücün PaylaşımıBuluşmalarErk

Toplumsal GelişmeMekansal KurguEkonomiUyumPlanlama

Kaynak: Kentsel Strateji

24 Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı Arka Plan: BEK Analizi B.2

B AnaliziRoma dönemlerine ait izler ile Osmanlı dönemi mimari değerleri ve savaş dönemi izleridir.

Yaşam Kültürü BirikimiBölgenin Boşnak, Arnavut, Pomak, Gacal, Roman ve Bektaşi kültürleri, Tekirdağ Musevi ve mübadele kültürlerinin oluşturduğu birikim ile süreç içinde şekillenmiş yaşam kültürü, özgün folklorik değerler sunmaktadır. Bunlardan başlıcaları müzik, oyunlar, yemek kültürü, dokumacılık, Kırkpınar güreşleri, avcılık, Hıdırellez Şenlikleri, Edirne helva geceleri, Kakava Şenlikleri gibi geleneklerdir.

Suyla gelen kültürüyle gelişen tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin önemli olduğu bölgede bu birikim de sahiplenme ile sürdürülmelidir.

BEREKETEkonomik ve kültürel çeşitliliğe dair bereketin kaynağı, bölgenin özgün coğrafyası ve konumudur. Bölgenin en önemli bereket değerleri su ve topraktır.

Ergene ve Meriç havzalarındaki tarım toprakları bereketi; bölgesel kimliğin önemli parçaları olan tarımsal

Trakya’nın ortak değerlerinin, gelişme potansiyellerinin, tarafların bakış açıları ile birbirlerinden beklentilerinin tartışıldığı B Analizinin başlıkları; “Birikim, Bereket, Beceri, Bakış, Büyüme ve Beklenti”dir.

BİRİKİMKültürel miras ile geleneksel yaşam kültürü, Trakya bölgesinin birikim konusunda öne çıkan başlıca değerleridir.

Somut Miras BirikimiTrakya’nın M.Ö. 8000’lere kadar uzanan ve bugüne dek kesintisiz devam etmiş uygarlık tarihi, derin bir kültürel birikim yaratmıştır. Bu birikimin somut izleri, Trak dönemi tümülüsleri ve yerleşimleri, Hellenistik ve


ürünleri Trakya’ya sunar. Bölgenin en önemli tarımsal bereket değerleri, mandacılık, süt ve süt ürünleri üretimi, arıcılık; balıkçılık ve kurutulmuş balık; zeytin ve zeytinyağı; ayçiçeği ve ayçiçeği yağı; çeltik, aromatik bitki; üzüm ve şarap üretimidir. Ayrıca demir madeni ve doğalgaz bölgenin yeraltı zenginlik değerleridir.

BECERİTrakyalıların özgün folklorik değerlerinin başlıcaları; yemek kültürü, müzik, geleneksel oyunlar, zanaat ve el işleridir. Yemek kültüründe özellikle Boşnak ve Arnavut yemekleri, Edirne ciğeri, Trakya rakısı, şarap, hardaliye, badem ezmesi ve şekeri, bulama, pekmez, helva ve deva-i miski; el işlerinde ise dokumacılık; aynalı süpürge, kardeş dalı, mis sabunu öne çıkan yerel değerlerdir.

Değerleri Koruma BecerisiTrakya’nın günümüze dek ulaşan yaşam kültürü, tehdit altındadır. Bu değerlerin yaşatılarak geleceğe aktarımı, ancak Trakyalının bu değerleri sahiplenmesi ile gerçekleşebilir.


BAKIŞBakış başlığı altında Trakya’nın üst ölçekte nasıl ele alınması gerektiği ve bölgesel gelecek yatırımları sonucu İstanbul ile kurulacak ilişkiler boyutu ele alınmıştır.

Bölgeye Üst BakışDoğu Trakya; Balkanlar’a uzanan, ortak coğrafi, tarihi ve kültürel değerlere sahip Trakya bölgesinin parçasıdır. Sınırsız Sınırlar yaklaşımı doğrultusunda Trakya’nın Balkanlar ile bütünlüğü gözetilmelidir.

Sanayi birimlerinin İstanbul’dan Trakya’ya taşınması planı, bölge için bir tehdit olarak görülmektedir. Marmara Denizi’nin çevresinde bir turun 4 saatte tamamlanmasını sağlayacak Altın Ring projesi, Nabucco doğalgaz boru hattı, hızlı tren projesi gibi büyük altyapı yatırımları özellikle bölgenin İstanbul’la ilişki içinde olan doğu kesimi için hem bir fırsat, hem de önlem alınmazsa ciddi bir tehdit olabilir.

Alt BölgelerEkonomik ve sektörel gelişmişlik açısından bakıldığında bölgenin Tekirdağ-Çorlu-Çerkezköy hattı ve Edirne –Kırklareli olmak üzere ikiye bölünmüş olduğu söylenebilir. Tekirdağ-Çorlu-Çerkezköy aksı, İstanbul’a yakınlık ve ilişkileri, sanayinin gelişimi açısından Edirne ve Kırklareli’nden hem mekansal hem de ekonomik açıdan farklılık göstermektedir.

BÜYÜMEBölgenin kültürel mozaiği, Trakya’nın geleceği için ekonomik büyüme ile birlikte ele alınmalıdır. Kültürel değerlerin korunması, canlandırılması, bilginin üretimi ve tanıtımı, büyümenin temel unsurlarından olmalıdır.

Bölgenin büyümesi, bölgesel ve sınır-ötesi işbirlikleriyle sağlanmalıdır. Hem sektörel hem de mekansal gelişim için kentsel ve kırsal büyüme birlikte düşünülmelidir.

Büyüme SektörleriBölgenin ekonomik büyümesinde mevcut hakim sektörler tarım ve sanayidir. Bunun yanında, doğal ve kültürel değerlerin bir arada bulunduğu bölgede turizm de temel ekonomik sektörlerden olmalıdır. Bölgenin doğusunda gelişmiş sanayi sektörü, bölge ekonomisinde kaçınılmaz olarak etkin bir rol oynayacaktır. Ancak sanayi ekonomisinde dikkat edilmesi gereken unsur, bölgenin kültürel ve doğal değerlerine duyarlı büyüme stratejilerinin geliştirilmesidir.

Koruma ve Kullanma DengesiBölge ölçeğinde kültür ve doğa öncelikli, ekonomik ve mekansal bir büyüme yaklaşımının benimsenmesi önemlidir. Ekolojik ve kültürel değerlerin en önemli potansiyel alanını oluşturduğu bölgede, koruma-kullanma dengesinin sağlanacağı bir büyüme yaklaşımı geliştirilmelidir.


Altyapı ve arıtma tesisi sistemlerinin, bölge ölçeğinde koruma ve kullanma dengesinin kurulabilmesi amacıyla devreye girmesi gerekmektedir. Tekirdağ’da devreye girecek olan ve Rusya ile Orta Asya Devletlerine mal akışının sağlanacağı yeni limanın, bölgesel ve uluslararası boyutta getireceği lojistik yoğunluğun doğuracağı yeni baskının da önlenmesi için planlamanın önemi vurgulanmalıdır. Altyapı ve çevresel arıtma yatırımları tamamlanmış ve işleyen bir bölgenin kamu ve özel yatırımlar için cazip olacağı şüphesizdir.

Kapasite ArtışıBüyümede kapasite artışı, temel olarak kurumsal ve ekonomik kapasitenin artışı olarak değerlendirilebilir. Bu iki başlık için ön plana çıkan konular;• Kurumsal eşgüdümün sağlanması,• Yerel girişimin desteklenmesi, • Farklı ekonomik sektörlerin ve yerleşimlerin

entegrasyonu,• Tarımda katma değer artışı için planlama ve

tarımsal çeşitlenme,• Büyümede kaynak elde etmek için bölgesel mali

destek programlarından yararlanma,• Turizm altyapı kapasitesinin artırılması,• Turizmde bütüncül yaklaşım ve çeşitlenmenin

sağlanması: eko-turizm, spor turizmi, kültür arterleri,

• Turizmin geliştirilmesi için tanıtımdır.

BEKLENTİKamu ve sivil toplum örgüt temsilcilerinin Trakya’nın geleceğine ilişkin beklentileri; doğanın korunması, kültür mirasının korunması, yeni ekonomik kalkınma modelleri, toplumsal gelişme ve işbirliği üzerine yoğunlaşmaktadır.

Doğanın Korunması• Doğa envanterinin hazırlanması• Başta su kirlenmesi olmak üzere doğal değerlerin

korunması yönünde acil eylem planlarının yapılması

• Meriç ve Ergene havzası ile sulak alanların farklı bir yönetim anlayışı ile ele alınması

• 1. sınıf tarım arazilerinin öncelikli olarak koruma altına alınması

• Suyun kıt kaynak olması nedeniyle su yönetimi konusunun öncelikli değerlendirilmesi

• Taş ocaklarının kapatılması, nükleer enerji yatırımlarının durdurulması

Kültürel Miras• Kültürel miras envanterlerinin tamamlanması• Geleneksel kültür zenginliklerinin belgelenmesi ve

ortaya çıkarılması• Kültürel miras çeşitliliğinin, ekonomik kalkınmanın

temel itici gücü olarak değerlendirilmesi• Bölgesel kültürel kümelenme senaryosuna yönelik

stratejilerin oluşturulması• Sınır ötesi ilişkiler çerçevesinde kültür diplomasisi

zemininin oluşturulması

Ekonomik Kalkınma• Kültür ve doğa odaklı kalkınma modellerinin

geliştirilmesi• Dış dinamikler ile bölgesel dinamikler arasında

denge kurularak gelecek senaryolarının yazılması

• Sınır ötesi işbirliğinin yeni ekonomik kalkınma temelli program ve projelere dönüştürülmesi

• Doğa ve su sporları odaklı turizm anlayışın geliştirilmesi

Toplumsal Gelişme• Bölgeye ait olma bilincinin geliştirilmesi• Bölge kimliğinin geçmiş değerler ve gelecek

potansiyelleri dikkate alınarak oluşturulması• İnsana yatırım yapılması için kapasite

geliştirme program ve projelerinin geliştirilmesi• Geçiş bölgesi coğrafyası imajını ortadan

kaldıracak stratejiler geliştirilmesi

İşbirliği• Sınırsız sınırlar yaklaşımı çerçevesinde yeni bir

işbirliği çerçevesinin geliştirilmesi• Kamu, özel ve sivil işbirliği ortamlarının

yaratılması• Doğa, kültür ve sanayi sektörel işbirliği uyum

ilkelerinin belirlenmesi• Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ kentsel ittifakının

oluşturulması


İstanbul’a aktarımı• İğneada Nükleer Santral Projesi• Taş ocakları • Sanayi atıkları • Denetimsiz tarımsal ilaçlama ve suni gübreleme• Sulak alanların arazi açmak için tahrip edilmesi• Kontrolsüz çeltik üretimi• Biyolojik çeşitliliğin kontrolünü sağlayacak izleme

ve envanter çalışmalarının eksikliği

Özellikle bölgenin su ve atık politikalarının acilen belirlenmesi ve hayata geçirilmesi en büyük önceliktir. Sanayinin yeraltı suları kullanma konusunda bir bedel ödemediği konusu, mevzuat değişikliği gerektiren önemi bir konudur.

İzleme ve Envanter: Bölgenin ekolojik değerlerinin, kamu-sivil işbirliği kapsamında saptanması, tescil edilmesi ve yönetim planının hazırlanmasına yönelik çalışmaların bir programa bağlanması acildir.

Kurumsal EşgüdümTrakya’daki ekoloji öğelerinin korunması ve sürdürülmesiyle ilgili temel sorunlardan biri mevcut mevzuatın yarattığı çelişkilerdir. Sulak alanların

E Analizi Sürdürülebilir kalkınmanın temel bileşenleri “Ekoloji, Ekonomi, Eşitlik” ve bunları yapılabilir kılmanın temel bileşenleri olan “Etkin Olma, Elde Edilebilirlik ve Entegrasyon” kavramlarını ele alan E analizi aşağıdaki gibidir.

EKOLOJİTrakya coğrafyası; Istranca dağları, üç denize olan kıyıları, akarsu ve havzaları ile sadece Türkiye için değil, Avrupa ve dünya için de eşsiz ve sürdürülmesi gereken bir ekolojik değerler sistemidir. Longoz Ormanları, Istranca Dağları, Meriç ve Ergene Havzaları, Saroz Körfezi, Gala Gölü Milli Parkı ile Uzunköprü ve İpsala yörelerindeki flora ve fauna çeşitliliği bölgenin doğal değerlerinin başında gelir.

Ekolojik çeşitliliği tehdit eden ana unsurlar ise şu şekilde tanımlanabilir:• Istranca Ormanlarını besleyen su kaynaklarının


korunması ile ilgili mevzuatta yapılması gereken değişikliklerin ilgili kurumlarla birlikte ele alınıp hayata geçirilmesi gerekmektedir. Doğa ve kültürün ayrılmaz bir bütünün parçaları olduğundan hareketle, yeni ayrılan “kültür varlıkları” ile “tabiat varlıkları”na ilişkin yetkili koruma kurulları arasındaki eşgüdümün yeniden tesis edilmesi gerekmektedir.

Koruma Kullanma DengesiTarım arazilerinin bölünmesine karşı ne tür yasal önlemlerin var olduğu araştırılmalı, Trakya’nın optimal tarımsal üretim ölçeğini de belirleyecek bölgesel tarım politikasının yerelde tartışılması ve yasalaşması gerekmektedir. Bu çalışmalar yapılırken, ekoloji-tarım dengesini gözeten bir bakış açısını temel alan çok disiplinli çalışma platformları hayata geçirilmelidir.

Öncelikli Projeler: UNESCO gibi uluslararası kuruluşların yaptıkları çalışmalarla eşgüdüm sağlayarak, İğneada Longoz Ormanlarının “Biyosfer Rezervi” ilan edilmesi için kamu-sivil işbirliğinde çalışmalar başlatılmalıdır. Enez’deki kuş türlerinin saptanması ve tescili, Kıyıköy, Kasadura Körfezi Tabiatı Koruma Alanı plantasyon genetiği hakkında çalışmalar, Yıldız Dağları Biyosfer Rezervi Envanteri sürdürülen çalışmalar arasındadır.

Ayrıca, GEF (Global Environmental Facility) İğneada ve Longoz Ormanları’nı Mutlak Koruma Alanı ilan etmiştir.

EKONOMİTrakya coğrafyası ve derin kültürel değerlerinin barındırdığı potansiyelin ekonomik kalkınmaya girdi olması ve bu zenginliklerin akılcı bir yönetime bağlanması gerekmektedir. Mevcut durumda, bölgenin temel ekonomik değerlerini tarım ve sanayi sektörleri oluştururken, kültürel ve doğal değerlerin de koruma ile birlikte ekonomik kalkınmaya ne şekilde katkı sağlayabileceği araştırılmalıdır.

Tarım ve HayvancılıkTrakya’da tarım sektörünü tehdit eden başlıca unsurlar; kentleşmeye dayalı arazi kaybı, tarımsal faaliyetlerin getirisinin düşük olmasından kaynaklanan toprak satışları ve sanayiden kirlenen suların kullanımıdır. Tüm Türkiye’de olduğu gibi, Trakya’da tarım politikalarının yoksunluğu, üreticilerin arazilerini satmasına ve arazilerin nitelik değiştirmesine yol açmaktadır. Tarım topraklarının niteliğinin korunmasını sağlayan 1/100 binlik ve 1/25 binlik planlar hazırlanmış olsa da, kırsal

alanların planlanması için daha düşük ölçekli planların hazırlanması da gerekmektedir.

Mevcut durumda pazarlama ve depolama alışkanlıkları, tarımsal ürünün katma değerini düşürmektedir. Tarımsal faaliyetlerin ekonomik olarak cazip hale gelmesi için önlemler alınmalı, toprakların miras yoluyla bölünmesinin önüne geçilmeli ve rekabetin güçlenmesi için politikalar geliştirilmelidir. Ancak Trakya’nın değerlerini de göz önünde bulunduran bir tarım politikasının yerel katılımla belirlenmesi için kamu ve sivil kesimlerin bir araya gelmesi gerekmektedir.

Hayvancılıkta işletmelerin çoğunun Trakya dışından gelen girişimcilere ait olduğu ve bu konuda yerel girişimciliğin teşvik edilmesi gerekliliği önemli bir gündem maddesidir. Hayvancılık işletmelerinin optimal ölçeğinin ne olması gerektiği çalıştaylarla belirlenmelidir. Büyük işletmeler ve KOBİ’lerin bölgenin ekolojik, kültürel ve toplumsal değerleri açısından uyumluluğu tartışılıp hayvancılık sektörünün ilkeleri saptanmalıdır.


SanayiSanayi sektöründe Trakya’da çoğunlukta olan küçük sanayi birimleridir. Bu durum, İstanbul’dan desantralize olan sanayinin buraya taşınmasıyla oluşmuştur. Sanayinin gelişimi ile birlikte Trakya’nın nüfus yapısı değişmeye başlamıştır. Kırsal kesimden alt düzey işlerde çalışmak üzere göç eden eğitim seviyesi düşük nüfus artmaktadır.

Gelecekte İstanbul’dan daha büyük ölçekli sanayi birimlerinin Trakya’ya taşınacak olması, Trakya için şimdiden bir tehdit unsurudur. Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı’nın öngördüğü şekilde organize sanayi bölgelerinin ıslah çalışmaları ivedilikle gerçekleştirilmelidir.

gerçekleştirilmektedir. Evciler Yöresi Kano Festivalleri önemli bir fırsattır.

• Eko-turizm potansiyeli: Kırsal yerleşimler ve ekosistem alanlarında eko-turizm faaliyetleri geliştirilebilir.

Trakya’nın ekolojik değerleri ve kırsal yerleşmeleri bölgesel bir eko turizm stratejisi çerçevesinde değerlendirilmelidir. Doğal ve kültürel değerleri bütünsel bir anlayışla ele alan bir turizm politikasının parçası olarak eko turizm stratejisinin belirlenmesi gerekmektedir. Bunun için kamu ve sivil kesimlerin işbirliğine dayalı çalışmalarla eğitim ve tanıtım faaliyetlerinin programa alınması gerekir. Bu sektörlerde çalışacak ara elemanlar yetiştirilmeli, özel girişimcilik teşvik edilmelidir.

EŞİTLİKTrakya bölgesi, kalkınmışlık açısından iki farklı hızda ilerlemektedir. Bir yanda sanayileşmenin hızla geliştiği Tekirdağ-Çorlu hattı, diğer yanda ise ekonomik kalkınmada daha geri kalmış Edirne ve Kırklareli olmak üzere, bölgenin ikiye bölündüğü söylenebilir. Bölgesel stratejik planların bu dengesizliği bertaraf etmesi beklenmektedir.

Trakya’nın bir destinasyon olarak öne çıkması için iletişim kanallarının etkin bir şekilde kullanılması

Turizm ÇeşitliliğiMevcut durumda turizmde örgütlenme eksikliği, yatak kapasitesi ve kalitesi ile hizmet personelinin yetersizliği ve tanıtım eksikliği başlıca sorunlardır. Ayrıca kültürel ve doğal değerlerin üzerindeki baskılar da turizm sektörünün gelişimini olumsuz etkilemektedir.

Buna rağmen bölgenin sahip olduğu turizm potansiyeli de göz ardı edilmemelidir. Turizm sektörünün geliştirilmesine yönelik başlıca fırsatlar şunlardır: • Turizmin çeşitlendirilmesine olanak sağlayacak

nitelikte ve çeşitlilikte değer bulunması• Kültür arterleri yaratma potansiyeli: Edirne – Vize

– Pınarhisar – Kıyıköy (Trak hattı), Enez-Tekirdağ kıyı şeridi

• Sportif turizm potansiyeli: Halihazırda motokros, sörf, yamaç paraşütü gibi sportif etkinlikler


konusunda Trakya Kalkınma Ajansı öncülük etmektedir. 20 milyo Euroluk bir bütçesi olan ajansın en önemli başlıklarından birisi turizmdir. Fuarlara Trakya Bölgesi olarak katılmaya başlanmış olması olumlu bir gelişmedir. Turizm sektörünün gelişmesinin, bölgesel eşitliği sağlamada etkili olacağı düşünülmektedir.

ETKİNLEŞTİRMEDoğu, Batı ve Kuzey Trakya kesimleri için doğru bir paydaş analizi sürecinden sonra her ölçekte kurulacak etkili işbirliği mekanizmaları sayesinde bölgedeki ortak değerler etrafında birleşilip, ortak sorunlara ortak çözümler geliştirilmelidir. Tarihi Kentler Birliği, Trakya Belediyeler Birliği, Trakyapolis gibi belediye birlikleri arasında kurulacak ilişkiler sayesinde bölgenin hedeflerine yönelik projeler daha etkin bir şekilde geliştirilebilir. Devam etmekte olan işbirliği projelerinin gelişmesi ve yayılması beklenmektedir.

Yerel yönetimler ile üniversiteler arasında kurulacak ilişkiler ise bilimsel araştırmaların etkili bir şekilde kullanılmasını ve projelere girdi olmasını sağlayacaktır. Edirne’de bulunan Güney Doğu Avrupa Araştırmaları Merkezi’nin, Trakya Üniversitesi’nin tüm Trakya Bölgesi’ni kapsayan çalışmalarının desteklenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Yine STK’ların yaptığı kültürel-bilimsel çalışmaların yerel yönetimler

tarafından değerlendirilmesi, sürekliliğinin sağlanması açısından önemlidir. Aynı zamanda, yerel halkın kendi bölgelerini tanımaları ve bilinçlenmeleri de etkinliği sağlamak açısından önemlidir.

Doğal Kaynaklar ve Planlama YaklaşımlarıBölgesel planlama çalışmaları, doğa–kültür–sanayi arasındaki dengeyi korumak açısından önemlidir. Özellikle de bu planlama sürecinin yerel aktörlerin görüşü ve beklentileri alınarak hazırlanması, planların etkinliğini arttıracaktır. Devam eden planlama çalışmaları arasında bulunan Saroz Körfezi Çevre Koruma ve Gelişim Planı’nın acilen tamamlanması ve Trakya Çevre Düzeni Planı ile uyumluluğunun gözetilmesi gerekmektedir. Doğal kaynakların etkin kullanımı açısından doğal sit alanlarının yeniden gözden geçirilmesi ve yerleşim alanları gelişiminin kontrol altına alınması gerekmektedir.

Turizmde EtkinlikBölgenin sahip olduğu potansiyelin etkin kullanılması için eko-turizm stratejisinin belirlenmesi gerekmektedir. Özellikle kırsal alanların ve geleneksel köy dokularının korunması ve turizm potansiyelinin geliştirilmesi için bölgedeki genç nüfusun bilinçlendirme ve profesyonel eğitime tabi tutulması göçü engelleyecektir. Pilot bölge yaklaşımı ve ÇEKÜL’ün “Köyler Yaşamalıdır” kavramı bölgesel bir programa dönüştürülebilir.

EDİNİM Bölgenin kültür odaklı kalkınması ve değerlerin korunması için geliştirilecek program ve projelerde bölgesel destek programları önemli bir girdi olarak elde edilmelidir. Doğal ve kültürel değerlerin yeniden elde edilmesiyle ise ortak değerlerin tanımlanması ve geliştirilmesi mümkün olacaktır.

Bölgesel Mali Destek ProgramlarıBölgesel işbirliğinin güçlenmesi amacıyla tesis edilmiş mekanizmaların etkin kullanımı sayesinde bölgenin önceliklerine uygun program ve projelerin en verimli şekilde gerçekleştirilmesi mümkün olacaktır. Türkiye Trakyasının kalkınma projelerini finanse eden Trakya Kalkınma Birliği, Türkiye ve Balkanlar arasında yerel işbirliği ağları kurmayı hedefleyen Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali Yardımlar IPA (INTERREG III A programının devamıdır), Güneydoğu Avrupa Sınır Ötesi İşbirliği Programı, GEF gibi fon ve programların, doğru hedefler doğrultusunda hazırlanacak projeler için değerlendirilmesi gerekmektedir. Bunun için proje hazırlama konusunda uzmanlaşmış, yabancı dil bilen kadroların yetiştirilmesi acildir.

Yerelde Kamu-Sivil-Özel İşbirliğiTrakya’da, yereldeki bütün kesimlerin ortak hedefler doğrultusunda bir araya gelerek işbirliği yapmasını sağlayacak ortamların geliştirilmesi gerekmektedir.


Bu ortamlar proje bazında yaratılabileceği gibi, kalıcı ortamlar olarak da tasarlanabilirler. Bu doğrultuda, mevcut mekanizmalar ve mekânların değerlendirilmesi gerekmektedir. Trakya Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Güney Doğu Avrupa Araştırmaları Merkezi gibi kurumlarla bilimsel, kültürel, toplumsal konularda işbirliği yapılarak sinerji elde etmek önemlidir. Aynı zamanda, sivil toplum örgütlerinin projelerde yer alması, gerekirse bu konuda uluslararası eğitimlerin sağlanması da önemlidir.

Bölgesel Değerlerin Elde EdilebilirliğiTrakya’nın sahip olduğu değerlerin saptanması ve bölgesel ölçekte algılanır ve anlaşılır kılınması için bölgesel işbirliğine dayalı projeler geliştirilmelidir. Bu bağlamda, kültürel mirasa yönelik bilinçlendirme ve eğitim projeleri STK’larla işbirliği içerisinde hayata geçirilmelidir. Özellikle çocuklara yönelik yaygın eğitim programlarının ivedilikle gündeme alınması gerekir.

ENTEGRASYONBölgede etkili olan kamu-yerel-sivil-özel kesimlerin ve bilimsel çalışmalar yapan kurumların, proje odaklı veya sürekli sistemler çerçevesinde entegrasyonu sağlanmalıdır. AB’nin INTERREG IIIA / IPA, Trakya Kalkınma Ajansı, GEF, AB Güney Doğu Avrupa Sınır ötesi fonlar ve işbirliği programlarının etkin kullanımı önemlidir. Ayrıca Tekirdağ’da yapılacak ve mal akışının

araştırılması ve toplumsal entegrasyonun sağlanması açısından son derece önemli bir fırsattır. Aynı zamanda, Istranca’larda yaşayan nüfusun sosyal altyapı ve eğitim çalışmaları ile Trakya’ya entegrasyonu da önemli bir konudur.

gerçekleşeceği özel limanın, risklerinin yanı sıra ticari entegrasyon açısından avantajları da olabilir. Uluslararası ilişkilerde Ege sınırları konusunda yaşanan pürüzlerin, Arda Nehri’nin sularının Yunanistan topraklarında tutulması gibi Trakya Bölgesi’ni etkileyen konuların Ankara’da ele alınması gerekmektedir. Trakya Bölgesi ile Ankara arasında daha etkili iletişim / lobi faaliyetlerinin hayata geçirilmesi çok önemlidir.

Entegrasyon OdaklarıMeriç ve Ergene su havzalarının, Vize-Demirköy-İğneada hattı, Marmara kıyı bölgesinin bütünsel bir yaklaşımla “bölgesel koridorlar” olarak öne çıkarılması ve sahip oldukları değerlerin, ortak projeler doğrultusunda saptanması, korunması ve canlandırılması özgün kalkınma modellerinin gelişmesini sağlayacaktır.

Bölgedeki ulaşım yatırımlarının doğru analiz edilmesi gerekir. Özellikle Marmara Bölgesi’ni entegre edecek Marmara Ringi projesinin, Tekirdağ’ı uluslararası bir lojistik merkez olarak öne çıkaracak olan liman projesinin entegrasyon konusunda getireceği artıların, bölgesel değerlerin kaybı gibi sonuçlar ile karşılaştırılıp akılcı bir değerlendirme yapılmalıdır.

Toplumsal EntegrasyonBalkan göçlerinin 100. yılına girilmiş olunması, göçle gidenler ile göçle gelenlerin ortak belleğinin


K AnaliziK Analizi kimliğin ve kültürel değerlerin korunması yaklaşımıyla, kalkınmaya yönelik kapasiteyi geliştirecek ve yeni bir bölgesel ve kentsel kurgu oluşturacak anahtar kelimeleri ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Trakya’nın koruma ve kullanma dengesinin kurulmasına dayalı bir gelişim senaryosu oluşturmak üzere, analiz; “Kimlik, Koruma, Kapasite, Kalkınma, Katılım ve Kurgu” kavramları üzerinden geliştirilmiştir.

KORUMAZengin bir kültürel ve doğal mirasa sahip olmasına karşın, Trakya’nın bu değerlerini koruma ve kullanma konusunda geride kaldığı bilinmektedir. Dünya ölçeğinde farklılık unsurları taşıyan bölgenin kimliğinin ve değerlerinin sürdürülmesi için, korumanın öneminin öncelikle yerel halk ve yöneticiler tarafından kabul edilmesi gerekmektedir. Böylece bölgenin geleceğine ilişkin kararların, koruma odaklı geliştirilmesi sağlanabilir.

Değerlere İlişkin FarkındalıkTrakya Bölgesi’nin koruma alanıyla ilgili temel sorunu, doğal ve kültürel değerlerin tanınmaması ve farkında olunmamasıdır. Bölge değerlerinin tanınmadan ve sahiplenilmeden korunamayacağı, unutulmaması gereken bir gerçektir. Bu nedenle, bölgenin kültürel miras öğeleri, arkeolojik alanları, geleneksel yaşam öğeleri ve doğal mirasın korunması adına öncelikli eylemlerden biri yerel halkın ve yöneticilerin farkındalığının arttırılmasıdır.

Korunması gereken kültürel ve doğal değerlerle ilgili envanter çalışmalarının her karakteristik bölge için ve ilgili her başlıkta–kültürel miras, biyolojik çeşitlilik, tarih araştırmaları, somut olmayan kültürel miras, kırsal yaşam gibi–tamamlanması gerekmektedir. Tekirdağ Kültür Envanteri çalışmaları devam etmektedir. Avusturya Bilimler Akademisi Trakya’nın antik dönem ve Ortaçağ envanterini tamamlamıştır. Ancak bu çalışmaların geliştirilmesi gerekir.

Koruma – Gelişme DengesiSanayi yatırımları, taş ocakları, plansız kentleşme ve kontrolsüz tarım faaliyetleri bölgenin sulak alanları,


verimli ovaları ve orman alanları için başlıca tehdit unsurlarıdır. Bölge ölçeğinde koruma ve gelişme dengesinin kurulması, Trakya’nın farklılık öğelerini oluşturan kültürel ve doğal değerlerin geleceğe taşınmasında öncelikli koşuldur. Bu bağlamda, bölgesel planlarda koruma–kullanma/gelişim dengesini gözeten bir yaklaşım geliştirilmeli ve konuya ilişkin önlemler alınmalıdır. Ergene Havzası, Istrancalar gibi kullanımın korumanın önüne geçtiği hassas ve öncelikli alanların tespit edilmesi ve acil eylem planlarının hazırlanarak, bu değerlerin kurtarılması gerekmektedir.

Program ve ProjelerKültürel mirasın korunmasına yönelik mevcut çalışmaların başında Edirne’de sürdürülen koruma çalışmaları, Vize tarihi kent dokusu sağlıklaştırma projesi ile Kırklareli Yayla Mahallesi’nde başlatılan konut restorasyonları gelmektedir. Bunun yanında, Kanlıgeçit, Aşağıpınar ve Hoca Çeşme höyükleri kazı alanları için açık hava müzesi projeleri geliştirilmiştir.

Mevcut projelere ek olarak, bölgenin geleneksel konut dokularının onarım ve restorasyonu için plan ve projelendirme gerekmektedir. Korumaya parasal kaynak sağlayabilecek kurumların başında Kültür ve Turizm Bakanlığı, bölge belediyeleri, valilikler, AB fonları, vakıflar, dernekler ve özel sektör gelmektedir. Trakya Belediyeler Birliği, Meriç Belediyeler Birliği,

Trakya Kent Konseyleri Birliği, Ergene Platformu, Dayko Vakfı ve Tarihi Kentler Birliği ise bölgenin doğal ve kültürel değerlerinin korunmasında işbirliği kurabilecek örgütlenmelerdir.

KAPASİTEİnsan Kapasitesi: Trakya’daki insan kapasitesi eğitim seviyesi açısından yeterli olsa da, temel eksiklik doğal ve kültürel değerlere ilişkin farkındalığın yetersizliğidir. Eğitim seviyelerinin yüksek olması ise kültür odaklı bilinçlenme konusunda bir avantaja dönüştürülmelidir. Istrancalar bölgesindeki sosyal altyapı ve eğitimden yoksun kesimin de eğitim ve bilinçlendirme programlarına dahil edilerek, insan kapasitesine eklenmesi gerekmektedir. Bölgedeki insan kapasitesinin arttırılması ve geliştirilmesi yönündeki;• Eğitim,• Nitelikli iş gücü oluşturulması,• Yerel liderlerin yetiştirilmesi,• Trakyalının Trakya’yı tanıması,• Aidiyet duygusunun güçlendirilmesi,

gibi konular temel stratejiler, hedefler ve eylem alanlarına konu edilmelidir.

İşbirliği KapasitesiTrakya’nın uluslararası işbirliği kapasitesi, Yunanistan ve Bulgaristan ile sınır komşusu olmasından dolayı

yüksektir. Bugün bu ülkelerden yaklaşık 200 belediye ve kardeş okulla birliktelik kurulmuştur. Son yıllarda Balkanlara da taşınan Trakya Belediyeler Birliği, 72 üye belediyeyi bir araya getirmiştir ve halihazırda Bosna ile projeler yürütülmektedir. Ulusal ölçekte ise Tarihi Kentler Birliği bölgenin güvendiği bir örgüt olup, işbirliği başlığında katılımcılar tarafından özellikle vurgulanmıştır. Bölgesel ölçekte işbirliği kapasitesini oluşturan birliktelikler mevcut olsa da, bölge içi bir işbirliği ağının geliştirilmesi gerekmektedir.

Kaynak KapasitesiBölgenin sahip olduğu kültürel ve doğal değerler ile mevcut sektörel dinamikler, kaynak kapasitesini oluşturmaktadır. Kültürel ve doğal varlıkların kapasitesi, bölgenin kültür ve doğa odaklı turizmi geliştirmesi için yeterli derecede zengindir. Mevcut kaynaklar: • 1. sınıf tarım arazileri,• Sanayi kapitali,• Kültür varlıkları,• Su kaynakları olarak sınıflandırılabilir.

KALKINMATrakya’nın kalkınması konusunda öncelikli konular tarımsal değerler ve potansiyeller, turizm çeşitliliği sağlamaya yönelik avantajlar ve kalkınmanın kültür odaklı olması gerekliliğidir.


Kültür Öncelikli KalkınmaTrakya’nın ekonomik kalkınması için değerlendirilebilecek en temel kaynaklardan biri bölgenin sahip olduğu tarihsel derinlik ve kültürel zenginliktir. Bölgenin tarihsel yerleşim izlerinin, koruma ilkesi gözetilerek tanıtımı ve sunumuyla kalkınmada yeni bir alan yaratılmış olacaktır. Kültür turizminin canlandırılmasını sağlayacak bu yaklaşım, bölge kimliğinin de yaratılmasına yardımcı olacaktır.

Arkeolojik alanlar, tarihi yollar ve Osmanlı dönemi mimarisi belirli bir kavramsal bütünlük içerisinde sunulmalıdır. Benzer şekilde, yerel kültürün tanıtımı ve sunumu da, yerel ve bölge içi işbirlikleriyle geliştirilecek projeler kapsamında sağlanmalıdır. Ancak her koşulda bu değerlerin korunması ön planda olmalı, böylece kalkınmadaki rolleri de sürekli kılınmalıdır.

Tarımsal DeğerlerTrakya’da yerel sermayenin varlığına karşın, girişimciliğin yetersiz olması sağlıklı bir kalkınma sürecine girilememesine neden olmaktadır. Son dönemlerde araziler ve dolayısıyla yerel zenginlik hızla el değiştirmeye başlamıştır. Ayrıca, çeltik arazilerinin çoğunun bankalara ipotekli olması çiftçiyi olumsuz etkilediği bir gerçektir.

Bölgenin sahip olduğu verimli arazi kapasitesinin koruma

–kullanma dengesi gözetilerek değerlendirilmesi, gerilemeye başlayan tarım sektörünün canlandırılması ve sürekliliği için en önemli eylemdir. Sanayi atıklarının kirlettiği Ergene Havzası’nın geri kazanılması tarım sektörünün kalkınması için atılması gereken ilk adımdır. Sulak alanlar açısından zengin olan bölgede yerel kalkınmanın önkoşullarından biri, bu verimli coğrafyanın korunması ve devamlılığının sağlanmasıdır. Kalkınmaya yönelik bölgesel ve yerel kaynakların başında su kaynakları, tarımsal üretim, hayvancılık, kültürel miras, sanayi ve lojistik vurgulanmaktadır.

Turizm ÇeşitliliğiTrakya Bölgesi turizm sektöründe değerlendirilebilecek kaynaklar açısından son derece zengin ve çeşitli bir yelpazeye sahiptir. Bu konuda öncelikle ele alınabilecek başlıklar;• Kültür turizmi• Doğa turizmi • Deniz sporları: yelken ve kano • Yamaç paraşütü: Uçmakdere ve Ayvasıl• Eko-turizm• Gastronominin turizm sektöründe

değerlendirilmesi• Bölgesel ve yerel sembollerin hediyelik eşya

üretiminde kullanılması• Hizmet kalitesi ve kapasitesinin arttırılması, ev

pansiyonculuğunun teşvik edilmesi


Bölgenin geleneksel yaşam ürünleri ve etkinlikleri ise;• Yemek kültürü: Edirne ciğeri, badem şekeri,

Malkara biberliği, Trakya rakısı, şarap, hardaliye, bulama, pekmez, helva, süt ve süt ürünleri vb.

• Farklı kültürlerin yemekleri: Boşnak yemekleri, Arnavut yemekleri vb.

• Dokumacılık• Halk oyunları• Avcılık• Hıdrellez Şenlikleri• Kırkpınar Güreşleri

Doğal DeğerlerTrakya’nın doğal kimliğini oluşturan değerlerinin başında Istranca Dağları, Meriç ve Ergene nehirleri, orman alanları, havzalar ve flora-fauna zenginliği gelmektedir. Balıkçılık, ornitoloji, mandacılık, arıcılık, tüplü dalış ve yamaç paraşütü ise doğal değerlerin yönlendirdiği faaliyet alanlarıdır. Üretimle ilişkili olarak süt ve süt ürünleri, çeltik, ayçiçeği ve üzüm üretimi de bölgenin temel doğal ürünleridir.

KATILIMKatılıma ilişkin esas vurgu bölgedeki sivil örgütlenme ve işbirliği eksikliğidir. Oysa bölge geleceğinin sağlıklı planlanması için en temelde alt ölçekten başlayan, mikro düzeyde bir örgütlenme gerekmektedir. Bu şekilde bölge için çalışabilecek sivil örgütlenmelerin

KİMLİKTrakya’nın bölgesel kimliğini oluşturan öğeler; kültürel miras ve geleneksel yaşam mirası, doğal değerler ve temel kimlik öğeleri başlıklarında toplanmaktadır.

Kültürel Kimlik ve Geleneksel YaşamTrakya Bölgesi’nin kültürel kimliğini oluşturan değerlerin başında geçmiş uygarlıkların bugüne ulaşan fiziksel izleri gelir. Trakya’nın korunması gereken tarihi ve kültürel kimlik öğeleri temelde şu şekilde sıralanabilir;• Trak izleri: Evler (saz kaplı damlar), tümülüsler,

menhirler, dolmenler• Aşağıpınar, Kanlıgeçit ve Hoca Çeşme Höyükleri• Neolitik ve antik dönem yapım tekniklerinin

sürekliliği• Roma dönemi izleri: Antik kentler, yollar; Via

Egnatia, Via Militaris• Osmanlı dönemi geleneksel konut mimarisi (kent

merkezlerinde ve kırsalda) • Osmanlı’nın anıtsal yapıları• Savaş dönemi izleri: Savaş alanları ve rotaları,

tabyalar, kaleler• Göçmen kültürü• Mübadele kültürü• Sosyal yapı çeşitliliği: Boşnak, Arnavut, Pomak,

Gacal, Roman kültürleri

çoğalması ve etkin çalışması sağlanabilir. Ayrıca bölge üniversitelerinin de bir çatı altında bir araya gelmeleri gerekmektedir.

Örnek ProjelerYerel halkın kent ve bölge ölçeğindeki projelere katılımının sağlanması, sağlıklı ve dengeli bir kalkınma için önkoşuldur. Ancak halk katılımının sağlanması aynı zamanda güven zemininin kurulmasına da bağlıdır. Bu nedenle, katılım sağlamak üzere yerelle örnek projeler ve uygulama örnekleri paylaşılmalı, böylece özendirme ve girişim ruhunun elde edilmesi sağlanmalıdır.

KURGUTrakya’nın komşu ülkelerle bir araya gelerek geliştirebileceği programlar temelde tarihsel yollar, Gala Gölü ve Meriç Nehri etrafında şekillenmektedir. Bu değerler sınır ötesi birliktelikleri sağlayacak birleştirici öğelerdir. Öncelikle kurgulanabilecek birliktelikler;• Tarihi güzergahların araştırılması, belgelenmesi ve

korunarak kullanılması• Trakya’da başlayıp, Bulgaristan’a devam eden sazlık

alanlar ve Longozlarla ilgili çalışmalar• Meriç Nehri’yle ilgili, nehri kullanan üç ülkenin

işbirliği yapması


10 TEMEL İLKESINIRSIZ SINIRLARBalkanlar coğrafyasının bir parçası olan Doğu Trakya bölgesinin sahip olduğu doğal ve kültürel değerler, geçmişten bugüne sınırların ötesinde bütünleştirici bir güç ve öneme sahip olmuştur. Bu nedenle bölgedeki ortak miras, sınırların ötesinde bir yaklaşım doğrultusunda algılanmalı ve ele alınmalı; hem kentsel ve bölgesel hem de ulusal sınırlar ötesi işbirlikleri ile yönetilmelidir.

GEÇİŞ COĞRAFYASI – BALKANLAR, İSTANBUL, GELİBOLUAnadolu ve Balkanlar arasında bir köprü olan Trakya, sahip olduğu değerler ve konumu nedeniyle geçmişten bugüne önemli bir yaşam alanı olmuştur. Marmara Bölgesi’nin Balkanlara açılan kapısı olan Trakya’nın özgün konumunu, sektörel ve lojistik imkanlarını sahip olduğu değerlerin gücü ve dayanıklılık yaklaşımı ile bütünleştirerek konumunun avantajını kullanması mümkün olacaktır.

GÜCÜN PAYLAŞIMIBir bütünün parçaları olan bölgesel değerlerin gücünün, coğrafyanın bütününü oluşturan yerleşimler ve bölgede yaşayan tüm kesimler tarafından paylaşımı esas olmalıdır. Bununla birlikte bu değerlerin yönetiminde sorumluluğun da tüm kesimlerce paylaşılabilmesi için yönetsel gücün de paylaşılması önem kazanmaktadır. Bunun içinse mekansal, sektörel ve yönetsel işbirliği ağlarının oluşturulması ve paylaşım ilkelerinin tanımlanması gerekmektedir.

DAYANIKLI BÖLGETrakya, gerek yakınlığı gerekse sektörel ilişkileri açısından İstanbul’da ve Marmara Bölgesi’nde gerçekleşmekte olan değişimlerden ilk etkilenecek bölgedir. Bu gelişimlerin bölge üzerindeki baskısını azaltmak ve onları tehditten birer fırsata dönüştürmek, bölgeyi dayanıklı ve kontrollü kılacak bir yapılanma ile mümkündür. Bunun için güçlü işbirliği ağlarının kurulması, sektörel ve mekansal entegrasyonun sağlanması şarttır.


BÖLGESEL AĞLARSistematik bir kurgu, bölge değerlerinin yönetim ile güce dönüşmesi için önemli bir adımdır. Doğal ve kültürel değerlerin yeniden ele alınması, sektörel etkinliğin kümelenme çalışmasıyla artırılması ve bölge değerlerine yönelik tematik işbirliklerinin kurulması gereklidir. Bölge içinde entegrasyon ve eşitlik açısından bu yaklaşım, mekansal boyuta yansıtılmalı ve yeni çekim merkezleri yaratılmalıdır.

BÖLGEYE AİT OLMA Sahip olunan değerlere ilişkin farkındalık, onları korumak için en önemli unsurdur. Farkındalığın yaratılması, ortak belleği güçlendirmeye yönelik çabalar, sahip olunan değerlerin önemine ilişkin eğitim ve daha da önemlisi, bu değerlerin insan yaşamında yer alması ile mümkündür. Bölgeyi sahiplenme ve aidiyet hissi, bölgeye ilişkin süreçlere katılım ile birlikte gelişecektir.

BİRLEŞTİRİCİ GÜÇ: DOĞA, SU, KÜLTÜREkolojik çeşitlilik ve su, Balkan coğrafyasının bir parçası olan bölgede kültürün temellerini atmıştır. Trakya’yı Balkanlar’daki parçasıyla bütünleştiren kültürel ve doğal peyzaj, dün ile bugün arasında da bir köprü olmaktadır. Ortak değerlerin etkin korunması için kültür ile doğanın bütünleşik ve sınırlar ötesi bir yönetim yaklaşımı ile ele alınması gerekmektedir.

SU MİRASININ YÖNETİMİTrakya’nın zengin yaşam kültürü, su ve suyun getirdiği bereket ile var olmuştur. Bölgenin yaşamsal gücü olan su günümüzde büyük bir tehdit altındadır. Bu nedenle geçmişten bugüne ulaşan miras değerindeki suyun geleceğe taşınabilmesi için özenle hazırlanmış bir su yönetimine ihtiyaç vardır. Suyun kullanımı ve kirlilik yönetimi gibi konuların ele alındığı su yönetiminin yanı sıra su kemerleri, köprüler gibi suya dair kültür mirasının yönetimi de ayrıca ele alınmalıdır. Ekonomik, kentsel ve bölgesel tüm gelişim stratejilerinde su ve suyla var olan ekolojik değerlere duyarlılık göz önünde bulundurulmalıdır.

STRATEJİK DEĞER YARATMA YAKLAŞIMIBirçok sektörü bir arada barındıran Trakya’nın bölgesel rekabet gücünü ve elde edilen değeri artırması için sektörel yapısını farklı bir yaklaşımla ele alması, yeni stratejik değerler yaratması gerekmektedir. Sektörlerin teknolojik ve çalışan kapasitesinin geliştirilmesi, sektörel işbirlikleri ve entegrasyon, proje yönetim kapasitesinin geliştirilmesi gibi başlıklar yeni yaklaşımda ele alınabilir. Ayrıca sektörel gelişimde yerelin daha çok yer almasını sağlayacak stratejiler, bölgenin ekonomik direncini artıracaktır.

YEREL GÜCÜN ETKİNLİĞİYerelde katılımcı ruhu yaratmak, değerlerin ve ortak geleceğin sahiplenildiği, korumanın etkin kılındığı ve ekonominin canlandığı güçlü bir bölge için önemlidir. Yerelin harekete geçmesi için ortak platformların oluşturulması, işbirliği modellerinin oluşturulması ve sivil insiyatiflerin gelişimi için olanakların yaratılması gerekmektedir.


1 2 3 45 6 7 85 KARAKTERİSTİKBÖLGE


Tarih öncesinden itibaren yerleşimlerin bulunduğu alanlar ve doğal değerler, kültürel ve sosyal yapının şekillenmesi bağlamında bir arada düşünüldüğünde, temel kültürel ve doğal bölgeler ve koridorlar, bunların kesiştiği ve yoğunlaştığı odaklar ortaya çıkmaktadır. Farklı uygarlıkların yerleşim alanları belirli akslar ve koridorlar üzerinde yoğunlaşmakta, bu akslar yer yer Roma-Bizans döneminin yollarıyla, havza sınırlarıyla ve kıyı alanlarıyla kesişmekte, aynı zamanda bölge içinde beş karakteristik bölge oluşturmaktadır.

Bölgeler Değerler Çeşitlilik Başlıkları

Ergene Havzası

Antik ulaşım koridorlarıAntik yerleşimlerSu kaynaklarıTarım arazileri

KültürTarımEko-turizmDoğa turizmi

Meriç Koridoru

Meriç NehriGöllerSu kaynaklarıAntik yerleşimlerTarım arazileri

KültürTarımEkolojiKültür turizmiSınır ötesi ilişkiler

Karadeniz Istrancalar

Antik limanlarIstranca dağ sistemiLongoz OrmanlarıBiyolojik çeşitlilik

KültürEkolojiEko-turizmDoğa turizmiSınır ötesi ilişkiler

Marmara Kıyısı

Antik ulaşım koridorlarıAntik limanlarŞarköy, GanosSaroz KörfeziGelibolu Yarımadası

KültürEkolojiEko-turizmDoğa turizmi

Sanayi Bölgesi

Antik ulaşım koridorlarıAntik limanlarSanayi kapasitesi

KültürSanayi

1 2 3 45 6 7 85 KARAKTERİSTİKBÖLGE

42 Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı Beş Karakteristik Bölge B.3

Ergene HavzasıSahip olduğu verimli tarım arazileriyle Ergene Havzası, Trakya’nın geçmişten bu yana önemli bir üretim ve yerleşim alanı olmuştur. Tarih öncesinden itibaren günümüze ulaşan izler incelendiğinde Ergene Havzası’ndaki yerleşimlerin, nehrin kuzey-güney doğrultusunda uzanan kollarının çeperinde ve havza sınırına yakın verimli tarım topraklarında bulunduğu görülmektedir. Yerleşim izleri, çoğunlukla aynı koridor üzerinde, bazı yerleşimlerde de katmanlar halinde bulunmaktadır.

Ergene Havzası’nın tarihsel koridorları, bölgenin farklı doğal ve kültürel değerlerinin arasında köprüler kuran ve Anadolu ile Avrupa’yı bir araya getiren niteliktedir. Bölgede öne çıkan kültür koridorları, bölgenin farklı doğal değerlerini bir araya getiren bağlayıcı alt bölgelerdir. Farklı uygarlık katmanları, bu aks ve koridorların tarihsel süreç açısından da bütünleştirici özelliğini göz önüne sermektedir.

Ergene Havzası Kuzey KoridoruHavzanın kuzey kısmında, havza sınırında bulunan İstanbul ile Balkanlar’ı bağlayan koridor, bölgenin tarihi içinde en yoğun yerleşim aksıdır. Saray, Vize, Pınarhisar, Kırklareli, Süloğlu ve Kofçaz bu koridorda yer alan ilçelerdir. Avrupa’nın en eski kırsal yerleşimi olarak

BÖLGE İÇİNDE BÖLGEKARAKTERİSTİK BÖLGELER

ERGENE HAVZASI

MARMARA DENİZİ

KARADENİZ

BULGARİSTAN

YUNANİSTAN

MARMARA KIYISI

KARADENİZ ISTIRANCA BÖLGESİ

MERİÇ KORİDORU

SANAYİ BÖLGESİ


tanımlanan Aşağıpınar bu aks üzerinde bulunmaktadır. Tarih öncesi yerleşimler Kırklareli ve Edirne’de, Trak dönemi yerleşimleri ise Vize, Kırklareli ve Havsa’da yoğunlaşmaktadır.

İstanbul, Büyükçekmece’den başlayarak Vize’den Kofçaz’a, havza sınırını ve Istranca Dağları’nın eteklerini takip ederek kuzeye, Bulgaristan’a doğru çıkan eski Roma aksı, yoğun yerleşimlerin yanı sıra bu koridor içinde yer almaktadır. Bizans döneminde bu yol üzerinde, Pazarlı-İstanbul arasında oluşturulan, bir ana galeri ve ona su getiren ikincil galerilerden oluşan isale hattı, Istranca Dağları’ndan gelen suların 40 adet su kemeri üzerinden geçerek İstanbul’a iletilmesini sağlamıştır. Bu hattın bir ucunun da Lüleburgaz’a su taşıdığı bilinmektedir. Bu suyolu, “suyla gelen kültür”ün birleştiriciliğinin en güzel örneklerinden biridir.

Via EgnetiaRoma döneminde askeri ve siyasal amaçlarla inşa edilen Via Egnetia güzergahı, Ergene Havzası’nın güney sınırından, Marmara Ereğlisi- Tekirdağ- İpsala üzerinden geçerek İstanbul ile Balkanlar’ı birleştirmektedir. Güzergah, Meriç Havzası koridoru ile İpsala’da, Marmara Ereğlisi’nde ise Via Militaris yolu ile kesişmektedir.

Güzergah üzerinde Perintos, Beşiktepe, Resisthon, Banados, Bisanthe, Panium, Syrace, Cypseca (İpsala)

gibi önemli antik yerleşimler bulunmaktadır. Osmanlı dönemine ait dini yapılar, su kemerleri, sivil mimari örnekleri gibi kültürel değerler de aynı aks üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu aksın bir bölümü, aynı zamanda Marmara kıyısı koridorlarından da geçmektedir.

Geçmişte askeri ve siyasal açıdan Anadolu’nun Avrupa ile bütünleşmesini sağlayan Via Egnetia aksı, günümüzde de sınırlar ötesi bir değer olmasının verdiği bütünleştirici gücü taşımaktadır. Güzergah, havza sınırlarının güneyinde, kıyı şeridinde güneyde kalan; Ergene Havzası kuzey koridoru ise Istrancalar ve Longozlar gibi kuzeyde kalan doğal değerler ve tarihi yerleşimlerin kuzey- güney ve iç bölgeler ile entegrasyonu için de önemli bir birleştirici potansiyeldir.

Via MilitarisBüyükçekmece’den başlayarak Silivri, Çorlu, Babaeski, Lüleburgaz ve Havsa’dan geçerek Edirne’ye ve Balkanlar’a uzanan, Osmanlı döneminde de kullanımı devam eden “Via Militaris”, Roma döneminde İstanbul ve Avrupa’yı birleştirmiş olan bir güzergahtır. Yol üzerinde Osmanlı dönemine ait anıtsal ve dini yapılar, sivil mimarlık örnekleri, çeşmeler, köprüler, askeri yapılar ve endüstri yapıları ile Mimar Sinan’ın birçok dini yapısı ve köprüsü bulunmaktadır. Bu katmanlı özelliği ile Via Militaris, mekânsal birleştiriciliğinin yanı sıra tarihsel süreç içinde de birleştirici bir rol oynamaktadır.


Meriç Koridoru

Günümüze ulaşan tarihsel izler incelendiğinde, bereketli toprakları barındıran Meriç Havzası’ndaki yerleşimlerin, nehir boyunca doğu, batı ve kuzey olmak üzere tüm Trakya’da yoğunlaştığı görülmektedir. Bu özelliğiyle havza, geçmişin Balkanlar coğrafyası düşünüldüğünde sınırların olmadığı, kültürel izlerin ve katmanların bulunduğu, doğa-kültür arasında ve medeniyetler arası bütünlük sağlayan bir koridoru tanımlar. Günümüzde

Yunanistan-Türkiye sınırını oluşturan Meriç Nehri, Trakya coğrafyasında özel bir yere sahiptir. Tarihteki yeri de düşünüldüğünde, Meriç Nehri tüm Trakya için hem kültürel hem de doğal bir ortak miras ve bütünleştirici bir gücü temsil etmektedir.

Nehrin elverişliliği geçmişte gemilerin Karadeniz’e rahatlıkla geçmesini sağlamış, Gala Gölü’nden başlayarak Enez ile Edirne arasında ticaret amaçlı bir ulaşım aksı olarak değerlendirilmiştir. Bu süreçte Meriç kıyısında kentler gelişmiş ve bu kentler Roma döneminde birbiriyle ekonomik ilişkiler içindedirler. Meriç Nehri’nin varlığının birleştirici gücü, ortak kültürel ve doğal değerleri paylaşan bu coğrafyada, sınır kentlerinin komşuluk ilişkisi üzerinde kendini göstermelidir.

Enez, Meriç Deltası ve Ege Denizi kıyısında bulunduğu için doğal ve tarihi değerleri açısından zengin bir yerleşimdir. Verimli Meriç deltası, bölgenin geleneksel yaşam kültürünün bir parçası olan zeytinciliğin ve şarapçılığın gelişimini sağlamıştır. Roma döneminde inşa edilmiş Enez antik iç limanı ve döneminin antik doğal Dalyan ve Taşaltı Gölü limanları, bölgenin önemli ekonomik odakları olmuştur.

Bölgenin önemli doğal varlıklarından olan Gala, Pamuklu ve Dalyan Gölleri’ni kapsayan Gala Gölü Milli Parkı, Enez ve İpsala’nın ortak ve paylaşılan bir değeridir. Çevre Düzeni Planı’nda eko-turizm alanı

olarak belirlenen Gala Gölü Milli Parkı, barındırdığı kuş türleri ve biyosfer rezervi dolayısıyla sadece Trakya’ya ait bir değer değil, daha geniş bir coğrafyayı etkileyen bir doğal alandır. Gala Gölü Milli Parkı, önemli odaklar olan Enez ve İpsala’da kültürel akslar ile entegrasyonu pekiştirebilecek ve her iki kent için ortak sürdürülebilir bir değer yaratabilecek bir kaynaktır.

Meriç Havzası ile Via Egnetia’nın birleştiği İpsala, M.Ö. 8000 yıllarına dayanan bir geçmişe sahip olmasının yanında Traklardan kalan arkeolojik değerleri ve Osmanlı dönemine ait önemli dini yapılar ve köprüleri barındırmaktadır. Uzunköprü’nün sırtları, flora ve fauna açısından, Yunanistan’a doğru doğal sınır ötesi bir uzantıdır. Ergene ve Meriç Nehirleri arasında kalan bölgedeki Meriç yerleşiminde ise tarih öncesi yerleşimler yoğunluktadır.

Meriç koridorunun Edirne’ye doğru kuzey kısmında Osmanlı dönemine ait eserler yoğunlaşmaktadır. Koridorun Via Militaris ile kesiştiği noktada Roma dönemi kenti Hadrianopolis (Edirne) bulunur.. Edirne, özellikle Osmanlı dönemine ait önemli yapıların, külliyelerin, camilerin ve köprülerin yoğunlaştığı bir bölgedir. Ayrıca, kentin çevresinde bulunan avlaklar, bölgenin geçmişten bugüne kültürel yaşamının bir parçası olan doğal değerlerdir.


Karadeniz – Istrancalar BölgesiKaradeniz kıyıları ve Ergene Havzası’nın kuzey sınırları arasında kalan Istranca Dağları, İğneada, Demirköy, Longoz Ormanları ve sulak alanları barındıran, Vize’nin Karadeniz kıyısını da içine alarak İstanbul’a doğru uzanan Karadeniz–Istrancalar Bölgesi, Trakya’da doğal varlıkları ile öne çıkmakta, paylaştığı doğal kaynaklar çerçevesinde Balkanlar coğrafyasını bütünleştirmektedir.

Doğu Trakya’nın en önemli yükseltisi olan Istranca Dağları, Doğu Trakya’dan Bulgaristan’a uzanmaktadır. Her iki bölgenin de ortak değeri olan Istrancalar, tarihte Ergene Havzası kuzey koridoru kapsamında bahsi geçen Roma ve Bizans dönemi isale hattından taşınan su ile İstanbul ve Balkanlar’ı bağlamıştır. Günümüzde de bu alandan gelen sular, İstanbul’a aktarılmaktadır.

Yıldız ve Istranca Dağları, temiz havasının yanı sıra önemli biyosfer rezervlerine sahiptir ve kuş göç yolları üzerinde olan doğal bir cazibe alanıdır. Dağ köyleri ve yaşayan nüfusun hem kendi içinde hem de Trakya ile bütünleşebilmesi için Istrancalar, eko-turizm alanı olarak değerlendirilebilecek önemli bir potansiyel taşımaktadır.

Avrupa’nın ikinci en büyük longozu olan Demirköy Longozu Subasar Ormanları, sahip olduğu flora ve fauna çeşitliliği açısından geniş bir coğrafyayı ilgilendiren, sınırlar ötesine hatta dünyaya mal olmuş bir doğal değerdir. İğneada ile birlikte düşünüldüğünde Longoz Ormanlarının korunarak geleceğe taşınması bölge içinde benimsenmesi gereken öncelikli hedeflerdendir.

Karadeniz kıyısında ise Apollonia başta olmak üzere, kıyı boyunca aralıklı olarak Karacaköy, Yalıköy, Kıyıköy koloni kentlerinden oluşan bir aks bulunmaktadır. Bu aks İstanbul’un kuzeyinden İğneada’ya, Balkanlar’ın Karadeniz kıyısına doğru uzanarak bu iki bölgeyi birleştirmektedir. Burada bulunan balıkçı barınakları ile Limanköy ve Kıyıköy doğal limanları, su öğesinin birleştirici gücü açısından önemlidir. Ayrıca bu bölgede yaşayan balık türleri bölgenin önemli doğal ve ekonomik kaynaklarındandır.

Su ve doğayı kültürel çerçeveye taşıyan değerlerin bulunduğu Karadeniz- Istrancalar bölgesi, Balkanlar coğrafyası ile Anadolu’yu, Karadeniz kıyı aksı ile Ergene Havzasını, sahip olduğu değerlerin ortak paylaşım çerçevesinde değerlendirilmesi açısından önemli bir potansiyeldir. Bu doğal zenginlikler bölgesi, bölgedeki kırsal yerleşimler için ortak bir değer yaratma ve yerleşimlerin birbiri ile bu ortak değer çevresinde buluşması açısından da önemlidir.


Marmara Kıyısı

Marmara kıyı bölgesi, Tekirdağ’dan başlayarak Şarköy, Gelibolu, Saroz Körfezi’ni kapsayan, Enez’e kadar devam eden ve kuzeyde Keşan ile Malkara’yla tanımlı bölgedir. Yerleşimlerin devamlılığı ile Marmara Denizi ve Ege Denizi’ni birbirine bağlayan bu koridorda, kıyılar ve su, Trakya’nın ticari yapısının şekillenmesinde büyük ölçüde etkilidir.

Marmara kıyısında önemli Hellenistik dönem koloni kentleri Herakleia, Peristhasis ve Ganos bulunmaktadır. Saroz’da bulunan tarihi İbrice Limanı, aksın ekonomik açıdan önemli değerlerinden biridir. Diğer antik dönem kentleri ise Şarköy çevresi ve Gelibolu Yarımadası’nda yoğunlaşmaktadır.

Saroz Körfezi’ndeki Ganos Yolu, Ergene Havzası ve Meriç Nehri’ne ulaşımda önemli bir aks haline gelmiştir. Katolik, Ortodoks ve Müslümanları birleştiren bir tarihselliği olan Ganos Dağları’nın etekleri, antik dönemde zeytincilik ve şarapçılığın yapıldığı, Roma İmparatorluğu’na şarapların temin edildiği, Cumhuriyet döneminden Şarköy Şarap Fabrikası mirasının ulaşmasına temel oluşturan ve günümüzde de şarapçılığın sürdüğü önemli bir ekonomik odaktır. Bir kültürel değer olan şarapçılık faaliyetleri, Ganos’ta bölgeye ekonomik bir değer katmaktadır.

Bölgenin güneyi, kültürün yoğunlaştığı bölümdür, yerleşimlerin devamlılığı ile Karadeniz ve Ege Denizi’ni Saroz Körfezi’nde birbirine bağlar. Bölgede ki Helenistik dönem koloni kentleri Selebria (Silivri), Perinthos, Rodosto, Resisthon, Banados, Bisanthe, Panium’dur. Hellenistik dönem koloni kentleri (köy-kentleri), ana kentlere kaynak sağlayan küçük ölçekli ticaret kolonileri olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir deyişle ekonomik

köprüler kurmuşlardır. Bölgede tarihsel katmanları ile ön plana çıkan Marmara Ereğlisi (Perinthos) imparatorluk başkenti olmuştur. Tarih öncesi dönem yerleşimleri Selimpaşa, Marmara Ereğlisi ve Tekirdağ’da; Trak yerleşimleri ise Marmara Ereğlisi ve Tekirdağ’da bulunur. Ayrıca Via Egnetia ve Via Militaris güzergahları, bu bölgede Marmara Ereğlisi’nde birleşerek İstanbul’a doğru uzanır.


Sanayi Bölgesi

Bölge, Silivri’den başlayıp kıyı hattı boyunca devam ederek Tekirdağ’da sonlanmakta, kuzeyde ise Çorlu, Çerkezköy ve Muratlı’yı kapsamaktadır. Bölge, tüm doğu Trakya içinde İstanbul’un gelişim baskısının en çok görüldüğü, bu bağlamda İstanbul ile bütünleştirici bir rol üstlenebilme potansiyeli de olan bir geçiş bölgesidir.

Bölgenin iç kesimleri özellikle Çorlu ve Çerkezköy’de kümeleşen sanayi sektörünü barındırır. Sanayinin gelişimi, kıyılar üzerinde de etkisini göstermektedir; Tekirdağ Akport Limanı ve Marmara Ereğlisi Aktaş Limanı, bölgenin ticari bağlantıları açısından önemli yatırımlardır.

Ekonomik faaliyetler ve kültürel değerlerin bir arada bulunması nedeniyle, sanayi bölgesini, Trakya’nın diğer karakteristik bölgeleriyle İstanbul arasında köprü oluşturması açısından, kültürel ve ekonomik faaliyetlerin bütünleştirilmesi ile birlikte bir entegrasyon bölgesi olarak görmek mümkündür.

Karakteristik bölgeler ve aksların kesişim noktalarında entegrasyon odakları ön plana çıkmaktadır. Bu odaklar ve akslar, barındırdıkları değerler ve konumları açısından üst düzeyde bölgesel birleştirici güce sahiptir.Bu odaklar ve akslar: • Ergene Havzası kuzey koridoru• Meriç Havzası koridoru• Marmara kıyıları

• Via Egnetia• Via Militaris• Edirne• Enez ve İpsala • Marmara Ereğlisi

olarak sıralanabilir.


48

1 2 3 45 6 7 8

BÖLGESEL VİZYONA DOĞRU

Yol Haritası çalışması, “Üçlü Bakış: Geçiş Coğrafyası” (Bölüm 1) bölümünde özetlenen bölgesel veriler ile “BEK Analizi” (Bölüm 2) bölümünde sunulan; yerelden alınan verilerin derlenmesi ve değerlendirilmesi sonucunda, Trakya’nın geleceğine dair bir ortak vizyonun gözetmesi gerek anahtar kelimeleri belirlemiştir. Bunun yanında, ortaklaştırılmaları gereken mevcut bölgesel plan vizyonları vurgulanmış ve sonuçta Trakya için öneri bir “Bölge Vizyonu” tanımlanmıştır. Böylelikle, çalışmanın öne süreceği temel strateji ve hedefleri yönlendiren bir ana başlık elde edilmiştir.

Trakya’da ortak bir gelecek kurgulanması amacıyla, öncelikle bölgedeki tüm kesimlerin beklentilerini gözeten, uzlaşma sonucu kararlaştırılmış ve ulaşılabilir bir “ortak vizyon” geliştirilmelidir. Ortak vizyon, mevcut kurumsal vizyon tanımlarının bir arada düşünülmesi ve bölge ölçeğinde bir bakış açısı ile geliştirilmesi sonucunda, bölgesel bir vizyona dönüşebilecektir. Bu şekilde, sınır ötesi ve bölge ölçeğinde bir gelecek tanımı ortak akıl çerçevesinde kurgulanabilecektir.


48

1 2 3 45 6 7 8

BÖLGESEL VİZYONA DOĞRU

doğrultusunda; özgün, kültürel ve doğal kimliğini koruyarak gelişen; küresel ekonomide rekabetçi bir odak noktası yaratmak.”

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “2023 Turizm Stratejisi”nde, “Trakya Kültür Koridoru”, “Saros Körfezi Turizm Kenti” ve “İğneada Kıyıköy Eko-Turizm Kenti” projeleri ile Trakya bölgesini doğrudan etkileme potansiyeli taşıyan gelecek önerileri tanımlanmıştır.

Ortak Vizyon İçin Anahtar TemalarTrakya Bölgesi için geliştirilecek ortak vizyona ilişkin göz önünde bulundurulması gereken esas temalar “ortaklık” ve “değerlerin korunarak kullanılması”dır. Aynı zamanda, bölge ölçeğinde ve işbirliklerine dayalı bir yönetim kurgusu da vizyonu yönlendirmesi gereken başlıca unsurlardandır.

• Ortak gelecek, ortak yönetim• Geçmişin ortak değerleri ve çeşitlilik

Mevcut Vizyon Tanımları

Trakya Kalkınma Ajansı (TRAKYAKA) ve İstanbul Metropoliten Planlama (İMP) tarafından hazırlanan stratejik çalışmalarda, bölge vizyonu ve ona bağlı olarak strateji ve hedeflere ilişkin öneriler geliştirilmiştir. Ayrıca, 2023 Turizm Stratejisi kapsamında Trakya bölgesi için belirlenen proje önerileri bulunmaktadır.

Trakya Kalkınma Ajansı (TRAKYAKA) tarafından hazırlanan “TR21 Trakya Bölge Planı 2010-2013” kapsamında bölge için önerilen gelecek vizyonu;

“Sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde, çevreye duyarlı, potansiyellerini değerlendiren, küresel ölçekte rekabet edebilir bir Trakya”

İstanbul Metropoliten Planlama (İMP) tarafından hazırlanan, 1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı vizyonunda bölgenin sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda gelişen bir odak noktası olması gerektiği öne sürülmüştür.

“Yerel potansiyellerin ve doğal varlıkların değerlendirilerek; çevresel, toplumsal ve ekonomik sürdürülebilirlik ilkeleri

• Sınırsız sınırlar• Koruma ve kullanma dengesi• Bölgesel işbirlikleri• Bütünsel planlama• Sürdürülebilir çevreler• Katılımcılık• Yenilikçilik• Ortak bellek ve aidiyet

Bölge Vizyonu Yol Haritası çalışmasının, bölgeyle ilgili yapılan araştırma ve elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucu önerdiği ortak Trakya vizyonu, bölgenin sahip olduğu değerlerin ortak yönetimine ilişkin bir bakış açısını öne sürmektedir.

“Değerlerin Ortak Yönetimle

Güce Dönüştüğü Trakya”


1 2 3 45 6 7 8TEMEL STRATEJİLER,

TEMEL EYLEMLER


Dünün değerlerinin yarına taşınması ve bugünün beklentilerinin karşılanması, öncelikle güçlü stratejilerin tanımlanması ve bu doğrultuda hedeflerin, eylem alanlarının, program ve projelerin tariflenmesi ile mümkündür. Bölgenin karar alma mekanizmalarının yarına dair güçlü stratejiler üretebilmesi, bölgenin tarihsel derinliği, kültürel ve doğal çeşitliliğinden gelen potansiyellerini bu stratejilere ne kadar yansıttıklarıyla yakından ilişkilidir. Bu bölümde tariflenen temel stratejiler; yarın için üretilecek esas stratejilere yol gösteren bir nitelik taşıması açısından önemlidir.

Trakya’nın doğal değerleri ve bu doğal değerlerle insanın birlikteliğinden ortaya çıkan binlerce yıllık kültürel mirası, gelecek stratejilerinin kurgulanmasında en öncelikli girdi olarak ele alınmalıdır. Bunun yanında, bölgenin gelecek stratejilerini belirmek için bölge halkının beklentileri, bölgeye biçilen roller ve yerel dinamikler dikkate alınmalıdır. Gelecek stratejileri “geçmişten bugüne” bakış açısıyla, “Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi” (Bölüm 6) kapsamında geliştirilmelidir ve şu 4 temel strateji bölgenin geleceğinin şekillendirilmesinde mutlaka ele alınmalıdır: • İşbirliği Ekonomisi• Bölgesel Ağlar • Bölgeye Ait Olma • Gücün Yönetimi

Bu temel stratejiler doğrultusunda tanımlanan hedefler arasında birer strateji ürünü belirlenmiş ve bu ürün hedefinin açıklanan eylem alanları aracılığıyla gerçekleştirilmesi önerilmiştir. Bu ürünlerin bölgedeki kamu, sivil ve özel kesimlerce benimsenmesi ve hayata geçirilmesi, Yol Haritası’nın öncelikli amaçları arasındadır.• İşbirliği Vizyon Planı• Bölgesel Ağlar Kümelenme Çalışması• Bizim Bölge Programı• Birleştirici Güç Yönetim Planı

1 2 3 45 6 7 8TEMEL STRATEJİLER,

TEMEL EYLEMLER


HEDEF 1: İşbirliği ekonomisi çerçevesinin belirlenmesiE1- Karakteristik bölgelerin envanterini hazırlamakE2- Öncelikli kültür ve doğa bütünleşik alanlarını belirlemekE3- Sınırlar ötesi etkileşim sistematiğini kurgulamak

HEDEF 2: Kültürel diplomasi için işbirliği kurulmasıE1- Mevcut kamu ve sivil inisiyatifleri saptamakE2-Kültürel diplomasi işbirliği ilkelerini belirlemek E3- Kapasite geliştirme programları hazırlamak

HEDEF 3: “İşbirliği Vizyon Planı”nın hazırlanmasıE1- İşbirliği temaları ve platformları oluşturmakE2- İşbirliği program ve projeleri ilkelerini saptamakE3- İşbirliği ekonomisi eğitim programını hazırlamak

HEDEF 1: Bölgesel ağlar kümelenme senaryosunun yazılması E1- Doğa ve kültür envanteri haritlama çalışmasını yapmakE2- Stratejik sektörler kümelenme analizini yapmakE3- Kümelenme alanlarının etkileşim kurgusunu oluşturmak

HEDEF 2: Bölgesel ağ sistematiğinin yeniden kurulmasıE1- Yeni stratejik değerleri ortaya koymakE2- Yerleşmeler ve stratejik sektörler ilişkisini kurgulamakE3- Yeni kentsel / kırsal merkezler belirlemek

HEDEF 3: “Bölgesel Ağlar Kümelenme Çalışması”nın hazırlanmasıE1- Kümelenme temalarını belirlemek E2- Tematik işbirliği ağlarını oluşturmakE3- Öncelikli kalkınma program ve projelerini örgütlemek

İŞBİRLİĞİ EKONOMİSİ

BÖLGESEL AĞLAR1 2


HEDEF 1: Bölgesel değerlerin ortaya çıkarılması ve kurgulanması E1- Ortak değer önceliklerini saptamak E2- Bölge ölçeğinde değerlerin ortak kullanımını sağlamak E3- Ortak değerleri tanıtmak

HEDEF 2: Ortak değer bilincinin arttırılmasıE1- Miras eğitiminin temel ilkelerini belirlemek E2- Ortak belleği güçlendirmekE3- Eğitim ve iletişim strateji planını hazırlamak

HEDEF 3: “Bizim Bölge Programı” nın hazırlanması E1- Yerel liderler platformunu oluşturmak E2- Yerelde katılımcılık ruhunu yaratmakE3- Trakya bölge imajını güçlendirmek

HEDEF 1: Gücün yerele transferinin sağlanmasıE1- Yerel güç odaklarını saptamakE2- Program ve proje bazlı işbirliği ağları oluşturmak E3- Gücün paylaşım ilkelerini tanımlamak

HEDEF 2: Kurumsal ve sektörel işbirliği kapasitesinin geliştirilmesi E1- Kamunun proje yönetim kapasitesini geliştirmekE2- Stratejik sektörlerde insan kapasitesini geliştirmekE3- Kamu-özel işbirliği modelleri oluşturmak

HEDEF 3: “Birleştirici Güç Yönetim Planı”nın hazırlanması E1- Doğa, su ve kültür etkileşim değerlerini belirlemek E2- Birleştirici gücün paylaşım coğrafyası sistematiğini kurgulamakE3- Katma değer fırsatlarını ortaya çıkarmak

BÖLGEYE AİT OLMA

GÜCÜN YÖNETİMİ3 4


HEDEF 1: İşbirliği Ekonomisi Çerçevesinin BelirlenmesiE1- Karakteristik bölgelerin envanterini hazırlamakE2- Öncelikli kültür ve doğa bütünleşik alanlarını belirlemekE3- Sınırlar ötesi etkileşim sistematiğini kurgulamak

HEDEF 2: Kültürel diplomasi için işbirliği kurulmasıE1- Mevcut kamu ve sivil inisiyatifleri saptamakE2- Kültürel diplomasi işbirliği ilkelerini belirlemek E3- Kapasite geliştirme programları hazırlamak

HEDEF 3: “İşbirliği Vizyon Planı”nın hazırlanmasıE1- İşbirliği temaları ve platformları oluşturmakE2- İşbirliği program ve projeleri ilkelerini saptamakE3- İşbirliği ekonomisi eğitim programını hazırlamak

İŞBİRLİĞİ EKONOMİSİ1 Doğal oluşumlar ile ülke sınırlarını belirleyen ve farklı uygarlıkların izlerini sergileyen bir coğrafyada, doğal ve

kültürel değerlere dayalı gelecek kurgusunu tasarlarken, bölgeye yeni bir bakış açısı ile bakmanın önemi açıktır. Bölgesel değerlerin korunması ve geleceğe taşınması bağlamında, bu değerleri idari il ve ülke sınırlarını aşan bir süreklilik içerisinde ele alan bir işbirliği ekonomisi yaklaşımının çerçevesini çizmek gerekir. “Sınırsız” çerçeve içerisinde var olan kültürel öğelerin paylaşımını sağlayacak ilişkilerin kurgulanması ise kültürel diplomasinin temel faaliyet alanıdır.


bütünlüktür. Bu ilkelerin ışığında, • Yerel ölçekte• Karakteristik bölgeler ölçeğinde• Bölgesel ölçekte

doğa ve kültürün bütünleşik, öncelikli alanlarının saptanması, buna bağlı olarak da korunması gereken “kültürel peyzaj” alanlarının belirlenmesi gerekir.

Eylem 3-Sınırlar ötesi etkileşim sistematiğini kurgulamak İşbirliği ekonomisi çerçevesini çizecek ve değerlerin bütünleşik yönetimine altlık oluşturacak alanlar, önceki eylemlerde belirtildiği üzere envanter çalışmaları ve önceliklerin belirlenmesi doğrultusunda kurgulanmalıdır.

Öne çıkan antik güzergahlar, arkeolojik alanlar, kentsel sit alanları ve doğal eşiklerin belirleyeceği etkileşim odak ve koridor sistematiği, sınırsız Trakya coğrafyasının yeni kapsamını ve merkezlerini belirleyecektir. Bu odakların içinde bulunduğu ve doğal eşiklerin de belirlediği koridor sistematiği, işbirliği ekonomisine konu edilecek ana akslar olarak öne çıkarılmalıdır.

Hedef 1- İşbirliği Ekonomisi Çerçevesinin Belirlenmesi

Ülke sınırlarını aşan envanter alt başlıkları ise uluslararası işbirliği ortamlarında belirlenmelidir. Örneğin, Istranca Dağları ve Karadeniz kıyısının ekolojik değerleri, Türkiye ve Bulgaristan’ın birlikte saptaması gereken ortak bir mirastır. Söz konusu değerlerin, coğrafi bütünlüğün içerisinde anlaşılması ve korunması için sınır ötesi envanter programları önem arz eder.

Eylem 2- Öncelikli kültür ve doğa bütünleşik alanlarını belirlemekİnsanın yaşadığı coğrafyada ürettiği değerlerin tamamı kültürel yapıyı şekillendirdiğine göre, doğa ve kültürü birbirinden ayrı düşünmek mümkün değildir. “Kültürel peyzaj yönetimi”, “alan yönetimi” gibi kavramlar, kültürel değerleri kentsel ve coğrafi bütünlüğün içerisinde konumlandırıp, çevrelerindeki değerler ve yaşam dinamikleriyle birlikte korumak ve değerlendirmek üzere ele alınmalıdır.

Bu bağlamda, Trakya’nın sahip olduğu değerlerin bütünsellik içerisinde yönetilmesini sağlayacak önceliklerin belirlenmesi gerekir. Bu önceliklerin belirlenmesinde gözetilmesi gereken ilkeler, doğa ve kültürün bütünlüğü ile il ve ülke sınırlarını aşan coğrafi

Trakya’da bölgesel planlamaya yönelik yeni bir bakış açısını oluşturmak için öncelikle Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerini içine alan bölgenin bütünsel algılanması gerekir. Diğer yandan Bulgaristan ve Yunanistan’ı kapsayan Batı ve Kuzey Trakya, Türkiye Trakya’sı ile birlikte ortak bir coğrafya ve tarihi derinliği paylaşan bir bütün olarak ele alınıp, doğa ve kültür varlıkları kesintisiz olarak değerlendirilmelidir. Sınırsız sınırlar çerçevesinde, bütünsellik içerisinde saptanan değerlerin anlamı doğru konumlandırıldıktan sonra, barındırdıkları bilimsel ve ekonomik potansiyel sağlıklı bir şekilde ortaya çıkarılabilecek ve bir işbirliği ekonomisi yaklaşımına temel oluşturabilecektir.

Eylem 1-Karakteristik bölgelerin envanterini hazırlamakTrakya coğrafyası, “Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür” ekseninde ele alındığında, ortak doğal ve kültürel değerlerin tanımladığı beş karakteristik bölge öne çıkmaktadır. Sınırsız sınırlar çerçevesi kapsamında, karakteristik bölgelerin barındırdığı ekolojik çeşitlilik, arkeolojik alanlar ve somut / somut olmayan kültürel değerlerin envanterinin yerel kesimlerce hazırlanması gerekir.

56 Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı Temel Stratejilerden Eylemlere Doğru B.5

Pek çok savaşa ve tarihsel kırılma noktalarına sahne olmuş Balkanlar’da ortak değerlerin etrafında birleşmek ve ortak hedefler doğrultusunda hareket etmek, öncelikle birbirinin değerlerini karşılıklı olarak tanımayı gerektirir. Karşılıklı anlayışın güçlenmesi amacıyla; fikirler, değerler, gelenekler ve diğer kültürel öğelerin karşılıklı olarak paylaşımı; “kültürel diplomasi” alanının temel önceliğidir.

Devletler arası diplomasiden farklı olarak kültürel diplomasi, kültür alanında faaliyet gösteren tüm bireyler ve kuruluşlar arasında kurulabilecek bir etkileşim sistemidir. Sanat, spor, edebiyat, müzik, bilim, iş dünyası gibi konular kültürel diplomasiye konu olabilir.

Eylem 1-Mevcut kamu ve sivil inisiyatifleri saptamakÇok boyutlu kültürel diplomasi faaliyetlerini kurgulamadan önce; kültürel değerlerin araştırılması, korunması, gelecek kuşaklara aktarılması ve tanıtılmasını misyon edinmiş kamu ve sivil oluşumların saptanması gerekir. Bu çalışmanın Batı ve Doğu Trakya’nın bütününü kapsaması önemlidir.

Eylem 3- Kapasite geliştirme programları hazırlamakSınır ötesi kültürel buluşmalar ve etkinliklerde faaliyet gösterecek kesimler belirlendikten sonra, kendi uzmanlıklarının ötesinde beceriler de geliştirmelerini sağlamak gerekmektedir. Bu doğrultuda, kapasite geliştirme konusu uzun soluklu bir program çerçevesinde yönetilmelidir.

Sınır ötesi kültürel bir buluşmanın her şeyden önce bir proje yönetim mantığı çerçevesinde kurgulanması ve finanse edilmesi gerekir. Özellikle sanatçıların ve araştırmacıların, sahip oldukları uzmanlıkları ve değerleri paylaşabilmeleri için proje yönetimi eğitimleri almaları gerekebilir.

Sınır ötesi kültürel etkinliklerin organizasyonunun en önemli boyutu iletişim, halkla ilişkiler ve tanıtım konularını kapsar. Bu nedenle, bilim insanları, sanatçılar, kurumlar ve şirketlerin bu konularda kapasitelerini geliştirmeleri gerekir.

Kültürel diplomasi çerçevesinde ilişkiler ve etkinlikler programına konu edilecek öncelikli başlık “bilim”dir. Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan’ın ortak değerlerinin araştırılması ve korunması konusunda çalışmalar yapan bilim insanları, üniversiteler, araştırma merkezleri, ve enstitülerin saptanması ve Yol Haritası çerçevesi doğrultusunda birbirleriyle ilişkilendirilmesi gerekir. Aynı şekilde kültür ve sanatla uğraşan sivil toplum kuruluşları ve diğer aktörlerin saptanması da önemlidir.

Eylem 2-Kültürel diplomasi işbirliği ilkelerini belirlemekTürkiye, Bulgaristan ve Yunanistan’ın ortak değerleri üzerine kurgulanması gereken kültürel diplomasi faaliyetlerini belirleyecek yaklaşımlar ve ilkelerin saptanması gerekir. Bu ilkeler, Yol Haritası’nın sunduğu çerçeve ve temel kavramlar ışığında belirlenebilir.• Sınırsız sınırlar: Bütünsel algılama• “Birleştirici Güç: Doğa, Kültür, Su”yu ortak değer

olarak ele alma• Sınır ötesi işbirliği ile sinerji yaratma• Yerel katılımı sağlama

gibi ilkeler, kültürel diplomasi etkinliklerinin belirlenmesine yardımcı olacaktır.

Hedef 2-Kültürel Diplomasi için İşbirliği Kurulması


İşbirliği ekonomisi çerçevesi kapsamında faaliyet gösterecek aktörler belirlendikten sonra, bu kesimlerin uzun, orta ve kısa vadeli hedefler doğrultusunda yürütecekleri kültürel diplomasi faaliyetlerinin programlanması gerekmektedir. Söz konusu programın kapasite geliştirme süreciyle paralel yürütülmesi gerekir.

Bu amaçla hazırlanacak olan Vizyon Planı kapsamında, işbirliklerini belirleyecek temalar ve platformların oluşturulması, program ve projeleri ortaya çıkaracak ilkelerin belirlenmesi ve ilgili tüm kesimlerin “İşbirliği Ekonomisi” temel stratejisi hakkında eğitim alması gibi konular ele alınmalıdır.

Eylem 1- İşbirliği temaları ve platformları oluşturmakİşbirliği temaları doğal ve kültürel zenginliklerin etrafında uzmanlıklar doğrultusunda kurgulanmalıdır. Bilim, arkeoloji, kültürel miras, geleneksel yaşam kültürü, sanat, özel sektör alanları gibi ana başlıklar kapsamında faaliyet gösteren kişi ve kuruluşların tematik platformlarda birbiriyle ilişkilendirilmesi gerekir.

Bu platformlar, fiziksel ortamlarda yaratılabileceği gibi (seminer, çalıştay, konferans, toplantı, gezi gibi) sanal ortamda da geliştirilebilirler (web portalı, e-posta iletişim ağları gibi).

Eylem 2-İşbirliği program ve projeleri ilkelerini saptamak

Oluşturulan işbirliği platformları somut proje ve etkinlikleri ortaya çıkarmalıdır. Bu somut çıktıların: • Bilimsel araştırma ve veri paylaşımı,• Ortak arkeolojik kazılar, • Kültürel mirasın birlikte korunması ve tanıtımı,• Sanatsal etkinliklerin paylaşımı,

gibi ilkeler doğrultusunda projelendirilmesi, örgütlenmesi ve tanıtılması gerekmektedir.

Eylem 3- İşbirliği ekonomisi eğitim programını hazırlamakTüm kesimlere Yol Haritası’nın vizyonu ve stratejileri hakkında eğitim verilmesi için uzun soluklu bir “İşbirliği ekonomisi eğitimi” programının kurgulanması gerekmektedir.

Eğitim programının hedef kitlesi, kültürel diplomasi faaliyetlerini yönetecek olan kesimler ve bu kapsamdaki projelerde çalışacak kesimlerden oluşur.

Hedef 3- “İşbirliği Vizyon Planı”nın Hazırlanması


HEDEF 1: Bölgesel ağlar kümelenme senaryosunun yazılması E1- Doğa ve kültür envanteri haritlama çalışmasını yapmakE2- Stratejik sektörler kümelenme analizini yapmakE3- Kümelenme alanlarının etkileşim kurgusunu oluşturmak

HEDEF 2: Bölgesel ağ sistematiğinin yeniden kurulmasıE1- Yeni stratejik değerleri ortaya koymakE2- Yerleşmeler ve stratejik sektörler ilişkisini kurgulamakE3- Yeni kentsel / kırsal merkezler belirlemek

HEDEF 3: “Bölgesel Ağlar Kümelenme Çalışması”nın hazırlanmasıE1- Kümelenme temalarını belirlemek E2- Tematik işbirliği ağlarını oluşturmakE3- Öncelikli kalkınma program ve projelerini örgütlemek

BÖLGESEL AĞLAR2 Trakya’nın doğal ve kültürel zenginliği ile küresel yatırımlar dikkate alındığında, bölgesel ağlar sistematiğinin

kurgulanması, yeni dinamikler ve işbirliği stratejilerinin geliştirilmesi açısından büyük önem kazanmaktadır. Tarihi derinliğin odakları ve aksları ile doğal değerlerin arasındaki ilişkinin analizini sağlayacak kümelenme çalışması, bölgesel ağlar sistematiğinin temel bileşenidir. Bu çalışma, bölgenin doğa ve kültür öncelikli sürdürülebilir kalkınma stratejilerinin geliştirilmesi için de bir ön koşuldur.


Eylem 3- Kümelenme alanlarının etkileşim kurgusunu oluşturmakDoğal ve kültürel değerlerle ilişkili farklı kentsel işlevler düşünüldüğünde alt bölge ve odaklar öne çıkarılabilir. Özellikle ulaşım hatları, eğitim ve araştırma kurumları, müzeler ve kırsal yerleşimler gibi farklı değerler de dikkate alındığı zaman, Trakya Bölgesi’nde öne çıkan alt bölgelerin ve odakların kümelenme senaryosunu yazmak mümkün olacaktır.

Trakya bölgesinde öne çıkan beş karakteristik bölgedeki yoğun doğal, kültürel ve potansiyel ekonomik değerlerin birbiriyle olan ilişkisi ve gelecek kurgusunu ortaya koymak gerekmektedir.

Bu süreçte, Enez, İpsala, Vize, İğneada gibi küçük yerleşimlerin stratejik önemi ortaya çıkacak ve bu yerleşimler, bölgesel gücü harekete geçirmek konusunda önemli işlevler üstlenecek odaklar olacaktır.

Hedef 1- Bölgesel Ağlar Kümelenme Senaryosunun Yazılması

gösteren detaylı ve bilimsel bir coğrafi değerler haritasının yapılması öncelikli adım olmalıdır. Benzer şekilde, kültürel değerlerin tarihi katmanlara göre haritalarının çıkarılarak tarih öncesi, Traklar, Hellenistik, Roma, Bizans, Osmanlı ve yirminci yüzyılın ilk yıllarına ait kültürel değerlerin yoğunlaştığı odaklar ve aksların saptanmasıyla kümelenme stratejisinin altlığı oluşturulacaktır.

Eylem 2- Stratejik sektörler kümelenme analizini yapmakDeğerlerin kümelenme analizi sonucunda sürdürülebilir kültür turizmi, eko-turizm, yerel tarım, tarıma dayalı küçük sanayi gibi Trakya’nın sürdürülebilir büyümeyi başarabilmesini sağlayacak potansiyel stratejik sektörlerin mekânsal analizleri yapılmalıdır. Böylece, bu sektörlerin gelişmesi için ihtiyaç duyulan kültürel miras, hammadde, insan kaynağı ve altyapı ile entegrasyonu kurgulanabilecektir.

Kültür endüstrileri alanında potansiyel taşıyan merkezlerin, ilerideki canlandırma politikalarının odağı olacağını göz önünde bulundurarak; müzeler ve üniversitelerin öneminin vurgulanması gerekir.

Kümelenme çalışması, doğa ve kültür değerleri ile stratejik sektörler arasındaki ilişkilerin anlaşılması ve kurgulanmasını sağlayarak, bölgenin gerçek potansiyelini ve dinamiğini ortaya çıkaracaktır. Mekânsal, tematik ve sektörel kümeler belirlendikten sonra, bu kümelere dahil olan paydaşlar ve aktörlerin saptanması ve tematik işbirliği alanlarının belirlenmesi, sonrasında kurgulanacak proje ve programların örgütlenme temelini oluşturacaktır.

Eylem 1- Doğa ve kültür envanteri haritalama çalışmasını yapmak Bölgesel değerlerin yoğunlaştığı odakların ve aksların algılanması ve mekânsal analizinin yapılabilmesi için, doğa ve kültür envanteri öncelikli veri kaynağıdır. Envanter verilerinin mekânsal analizi, bölgenin değer odaklarını ve akslarını belirli bir sistematik içinde algılanabilir ve anlaşılır kılacak, sonrasında geliştirilecek örgütlenme ve işbirliği modellerinin temelini ortaya çıkaracaktır.

Doğal alanlar, biyosfer rezervleri, dağlar, akarsular, göller, kanyonlar, mağaralar ve önemli doğal oluşumları


2009 yılında devreye giren Trakya Stratejik Planı’ndaki merkez kademelenmesi; kentlerin nüfusunu ve sanayi üretimini öncelikli kıstas olarak değerlendirmiştir. Ancak, doğa ve kültür öncelikli yeni bir bölgesel strateji, farklı öncelikleri ve kriterleri göz önünde bulundurmalıdır. Bu nedenle, yeni bir merkez kademelenme stratejisi oluşturmak, sürdürülebilir kalkınma doğrultusunda örgütlenme koşullarını belirleyecektir.

Eylem 1- Yeni stratejik değerleri ortaya koymakİnsanın ürettiği değerlerin en belirgin şekilde devam ettiği kırsal yerleşimler ve geleneksel tarım faaliyetleri, doğa ve kültürün temel buluşma noktasıdır. Bu etkileşimin Trakya’daki ilk örneği, Avrupa kıtasının ilk Neolitik köy yerleşimi olan Kırklareli Aşağıpınar Höyüğü’dür. Kırsal alanlardaki kültürel miras, binlerce yıl öncesine ait kültürel değerlere de ışık tutabilecek niteliktedir.

Bölgenin özgün kırsal mimarisinin ve geleneksel yaşam kültürünün araştırılması, anlaşılması ve bu değerlerin sürdürülebilir kalkınmadaki konumunun değerlendirilmesi, kırsal alanların yeni stratejik değerini

önceliklere göre planlayan ve gelecekteki yatırımların kentler arası dağılımını yönlendirmeye yönelik bir kavramdır. Trakya’da kümelenme çalışması ve kentsel ekonominin kurgulanması aşamalarından sonra, kentsel ve kırsal yerleşimlerin kademelenme stratejisinin yeniden ele alınması gerekir.

Örneğin, UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınan Selimiye Külliyesi gibi mimarlıkta eşsiz örneklere ev sahipliği yapan Edirne’nin bu alanda önemli bir tasarım merkezi olarak öne çıkması önerilebilir. Bunun yanında, dünyanın en önemli biyosfer rezervlerinden biri olan Longoz Ormanları’ndaki kırsal yerleşimler ve ekonomik yapının, sürdürülebilir kalkınma açısından taşıdıkları stratejik önem yeniden değerlendirilip, Trakya’nın Karadeniz alt bölgesinde yeni kırsal merkezler belirlenebilir.

Ayrıca, “evrensel değer”, kademelenmede yeni bir kriter olarak vurgulanabilir ve kültür endüstrileri alanında yeni kentsel ve kırsal merkezler önerilebilir.

ortaya koyacaktır. Kırsal yerleşimlerin sahip olduğu değerler ile tarım, eko turizm ve kültür endüstrileri arasındaki ilişkiyi yeniden kurgulamak, sürdürülebilir kalkınma açısından kilit bir noktadır.

Eylem 2- Yerleşmeler ve stratejik sektörler ilişkisini kurgulamak Doğal ve kültürel kümeler ile stratejik sektörlerin potansiyelini göz önünde bulunduran yeni bir bakış açısıyla, yerleşimlerin sektörlerle ilişkisini yeniden kurgulamak gerekmektedir.

Belirlenen yeni temalar doğrultusunda; yerel değerler, insan kaynakları, bilimsel araştırma ve proje üreten kuruluşlar, altyapı ve teknik donanımların sektörel kümelenme mantığı çerçevesinde birbiriyle ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Böylece yerleşimlerde yeni istihdam olanakları yaratacak yeni ekonomik senaryolar da belirlenebilecektir.

Eylem 3- Yeni kentsel/ kırsal merkezler belirlemek Kentsel merkez kademelenmesi; belirli bir bölgedeki kentlerin ekonomik büyüme sürecini sektörel

Hedef 2- Bölgesel Ağ Sistematiğinin Yeniden Kurulması


olan değerlerin bölgesel ölçekte konumlandırılması, bölge içinde ve sınır ötesinde uzanan aksların işlevselleşmesini sağlayacaktır. Bu şekilde öne çıkan temalar, örgütlenme ve projelendirme alanları olarak işlevsel hale getirilip, bölgesel gücün kurumsallaşmasını tetikleyecektir.

Eylem 2- Tematik işbirliği ağlarını oluşturmakBölgesel ve sınır ötesi tematik ağların oluşturulması için öncelikle bu ağların etrafındaki aktörler belirlenmelidir. İşbirliği ağlarının farklı disiplinler ve farklı kurumları bir araya getiren bir yapıya sahip olması gerekir. Örneğin, eğitim kurumları, yerel yönetimler ve müzeler arasında kurulacak proje odaklı tematik işbirlikleri, belirli kültürel ve tarihsel değerlerin uzun vadeli kalkınma programları çerçevesinde değerlendirilmesi hedefi doğrultusunda, sürekliliği olan işbirliği modellerine dönüşebilir.

Sınır ötesine uzanan temaların etrafında yurtdışındaki müzeler, eğitim kurumları, yerel yönetimler ile Türkiye’deki kurumlar arasında kurulacak uzun vadeli işbirliği ağları ise sınır ötesi dinamikleri harekete geçirecek altyapıyı ortaya çıkaracaktır.

Kümelenme ve kademelenme çalışmalarından yola çıkarak, kentlerdeki ana aktörler arasında işbirliği ağları oluşturulmalıdır. Bu ağlarının işlevsel hale getirilmesi için kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerin belirlenmesi ve eylem planının oluşturulması gerekir. Bu bağlamda, var olan işbirliği mekanizmalarının değerlendirilmesi önemlidir.

Farklı uzmanlıkları ve görüşleri bir araya getiren ağlar aynı zamanda yeni fikirlerin ve projelerin gelişmesi açısından verimli ortamlar sunacaktır. Özellikle kültürel mirasın korunması, tanıtılması ve yaşatılması çerçevesinde, uluslararası boyutta çok katılımlı ve etkili programların Trakya’da ivedilikle hayata geçirilmelidir.

Eylem 1- Kümelenme temalarını belirlemekBölgesel ağlar kümelenme çalışmasının ilk adımı olarak, bölgedeki tarafları doğal ve kültürel değerler etrafında bir araya getirecek ortak temalarının belirlenmesi önemlidir.

Neolitik yerleşimler, Traklar, Mimar Sinan, Istranca köyleri, liman kentleri, köprülü kentler gibi temalar var

Hedef 3- “Bölgesel Ağlar Kümelenme Çalışması”nın Hazırlanması

Eylem 3- Öncelikli kalkınma program ve projelerini örgütlemek Öncelikli kalkınma program ve projelerinin belirlenmesi, tematik işbirliği ağlarını kısa, orta ve uzun vadeli hedefler doğrultusunda işlevsel hale getirecek ve sürdürülebilir bir yönetim modelinin altlığını oluşturacaktır.

Kalkınma programları ve projeleri, Trakya’nın doğa ve kültür öncelikli yol haritasının belirlediği vizyon doğrultusunda belirlenmeli ve kurumlar/sektörler/disiplinler arası işbirliğine dayalı bir örgütlenme modelinin öncüsü olmalıdır.

Bu çabalar, Türkiye sınırlarında kalan Doğu Trakya kentleri ile Bulgaristan ve Yunanistan sınırları içinde kalan Batı Trakya kentlerini kapsamalıdır. Ortak coğrafi ve kültürel değerleri paylaşan kentlerin, ortak sorunlara çözümler üretmek amacıyla proje odaklı işbirliği ağlarında bir araya gelmeleri önemlidir.


HEDEF 1: Bölgesel değerlerin ortaya çıkarılması ve kurgulanması E1- Ortak değer önceliklerini saptamak E2- Bölge ölçeğinde değerlerin ortak kullanımını sağlamak E3- Ortak değerleri tanıtmak

HEDEF 2: Ortak değer bilincinin arttırılmasıE1- Miras eğitiminin temel ilkelerini belirlemek E2- Ortak belleği güçlendirmekE3- Eğitim ve iletişim strateji planını hazırlamak

HEDEF 3: “Bizim Bölge Programı”nın hazırlanması E1- Yerel liderler platformunu oluşturmak E2- Yerelde katılımcılık ruhunu yaratmakE3- Trakya bölge imajını güçlendirmek

BÖLGEYE AİT OLMA3 Trakya’nın Balkanlar ve Anadolu arasında bir geçiş coğrafyası konumunda olması, bölgeye biçilen yeni roller ve

küresel yatırımlar, yaşayanların gelecekleri için önem taşımaktadır. Öte yandan, Trakya’nın tarihi boyunca savaş ve göçlere sahne olmuş bir coğrafya olması, bölgedeki aidiyet ve sahiplenme hissinin zayıflığıyla sonuçlanmıştır. Bu nedenle, bölgesel değerlerin belirlenmesi ve aidiyet duygusunu güçlendirecek projelerin geliştirilmesi önem kazanmaktadır. Aynı zamanda, değer ve kaynakların korunması için de aidiyet hissinin güçlendirilmesi öncelikle ele alınması gereken konulardandır.


yolundaki bir diğer önemli adımdır. Bölge halkının aidiyet hissinin pekiştirilmesinin yolu da değerlerin anlaşılması ve sahiplenilmesinden geçmektedir.

Trakyalının kendi değerlerini anlaması ve değer vermesi için öncelikle bu değerlerin varlığından haberdar olması gerekir. Bu amaçla, bölge ölçeğindeki tüm değerlerin önce bölge halkına, sonra da bölge dışına tanıtılması için program ve projelerin geliştirilmesi önemlidir. Bölgenin değerleri için hazırlanacak envanter, broşür ve katalog gibi basılı kaynaklar ve dijital medya yoluyla değerlerin tanıtımı sağlanabilir.

Trakya’nın genelinde bölgeye ait olma hissinin güçlendirilmesi için öncelikle bölgenin sahip olduğu kültürel ve doğal değerlerin ortaya çıkarılması ve günümüz koşullarında yeniden kurgulanması gerekmektedir. Bu konudaki eylem alanları; değer önceliklerinin saptanması, değerlerin ortak kullanımının sağlanması ve tanıtımı olarak kabul edilebilir.

Eylem 1- Ortak değer önceliklerini saptamakBölgesel değerlerin ortaya çıkarılmasındaki ilk eylem alanı ortak değer önceliklerinin belirlenmesidir. Trakya’yı Trakya yapan esas değer unsurlarının ortaya çıkarılması, bölge kimliğinin tanımlanmasına yardımcı olacaktır. Bölgenin kültürel ve doğal değerlerinin derecelendirilmesi aynı zamanda bunlara yönelik alınacak önlemlerin de belirlenmesini sağlayacaktır.

Kümelenme çalışmasıyla eşgüdümlü yürütülecek değer öncelikleri tespiti, bölgesel değerlerin günümüz dinamikleri içinde yeniden kurgulanmasını sağlayacaktır. Buna göre, ilk etapta ele alınması ve müdahale edilmesi gereken değerlerin tespiti sağlanmakla birlikte, bölge ölçeğinde bir değerler

sistemi de ana hatlarıyla çizilebilir.

Eylem 2- Bölge ölçeğinde değerlerin ortak kullanımını sağlamakYol Haritası’nın “sınırsız sınırlar” çerçevesinde ele alınan Meriç ve Ergene Havzaları ile Istranca dağ sistemi gibi değerlerin kültürel ve doğal bağlamlarının ortak kullanımı, değerlerin yeniden kurgulanmasında ön koşuldur.

Bölgesel değerlerin bir ülke, bir kent veya bir kültüre ait olmadığının algılanması ve değerler kurgusunun bu algıya dayandırılması gerekmektedir. Değerlerin ortak kullanımıyla, bölge içinde birliktelik ve aidiyet hissinin güçlendirilmesi de sağlanacaktır.

Eylem 3- Ortak değerleri tanıtmakKültürel ve doğal mirasın korunması ve sürdürülmesinin ön koşulu, bu mirasın tanınması ve tüm yönleriyle anlaşılmasıdır. Bir değerin anlaşılmasının ardından gelen sahiplenme hissi ise o değerin korunması

Hedef 1- Bölgesel Değerlerin Ortaya Çıkarılması ve Kurgulanması


Eylem 3- Eğitim ve iletişim strateji planını hazırlamakOrtak değer bilincinin arttırılmasına yönelik son aşama eğitim ve iletişim konularında bir strateji planının hazırlanmasıdır. Bu çerçevede, bölgenin geleceğinde görev alacak genç nüfusun bilinçlendirilmesiyle ilgili çalışmalar öncelikle ele alınmalıdır. Buna göre eğitim kurumlarında doğal ve kültürel mirasın kapsamı, Trakya’daki yansımaları ve korunmasıyla ilgili eğitim etkinlikleri düzenlenmelidir.

Eğitim programları, sunum ve ders yöntemine ek olarak, bölgenin tanınmasına yönelik gezi etkinlikleri ile bölge içi ve sınır ötesi değişimleride içermelidir.

Bölgede kültürel ve doğal mirasın korunması ve kalkınmadaki rolünün değerlendirilmesiyle ilgili temel eksiklik bu konudaki bilinç seviyesinin düşüklüğüdür. Bu eksikliğin giderilmesi hedefine yönelik olarak öncelikli eylem alanları miras konusuyla ilgili eğitim programlarının hazırlanması, genç nüfusa yönelik etkinliklerin düzenlenmesi ve ortak belleğin iletişim yoluyla yeniden kazanılmasıdır.

Eylem 1- Miras eğitiminin temel ilkelerini belirlemek Doğal ve kültürel mirasın niteliği, sorun ve potansiyelleri ile korunması konusunda verilecek eğitim programları bu konudaki bilincin arttırılmasındaki ön koşuldur. Gerek bölgede yaşayan yerli nüfusa, gerekse bölge hakkında karar verme yetkisindeki yöneticilere yönelik hazırlanacak eğitim programları, miras bilincini destekleyecek ve aidiyet hissini kuvvetlendirecektir.

Bölgenin sahip olduğu doğal miras alanında öncelikle su kaynakları, sulak alanlar ve biyolojik çeşitliliğin değerleri ile mevcut durumları üzerinde durulmalıdır. Aynı zamanda, bu değerleri tehdit eden unsurlar ve atılması gereken temel adımlar, eğitimlerin bir parçası

olmalıdır. Kültürel miras ile ilgili ise Trakya’nın tarihsel derinliği ve çeşitliliği eğitim programlarının ana konusunu oluşturmalıdır.

Eylem 2- Ortak belleği güçlendirmekBölge tarihini yansıtan değerlerin ve yaşayan miras öğelerinin ortaya çıkarılması ile bölge ölçeğinde bir ortak bellek yaratılması gerekmektedir. Bölgenin değerlerini sahiplenme ve bölgeye ait hissetme durumlarını pekiştirmek amacıyla ortak belleğin yaratımı ve sürdürülmesi başlıca konulardan biridir.

Bölge içinde sağlanacak bir paylaşım ağının bu belleği güçlendireceği beklenebilir. Bu amaçla tüm Trakya ölçeğinde bir paylaşım çerçevesi hazırlanmalı ve gerek yöneticiler, gerek sivil toplum örgütleri, gerekse yerel halkın iletişimiyle ilgili düzenlemeler geliştirilmelidir.

Hedef 2- Ortak Değer Bilincinin Arttırılması


Bölge halkının aidiyet hissinin kuvvetlendirilmesi ve değerlerin kalkınma için birer kaynak olarak benimsenmesi amacıyla “Bizim Bölge Programı”nın hazırlanması önemlidir. Bu konuda, yerel liderler platformunun oluşturulması, katılımcılık ruhunun yaratılması ve bölge imajının güçlendirilmesi başlıca eylem alanlarıdır.

Eylem 1- Yerel liderler platformunu oluşturmakBizim Bölge Programı, bölgesel ölçekte kurulacak bir yerel liderler platformunun önderliğinde hazırlanmalıdır. Yerel liderler, bölge genelinde değerlerin korunması ve kalkınmaya girdi oluşturması yönünde projelerin hazırlanması ve yürütülmesi gibi faaliyetleri üstlenebilir. Bu kişilerin oluşturduğu sivil bir platform ise programın hazırlanmasındaki başlıca yürütücü gücü temsil etmelidir.

Aidiyet hissinin kuvvetlenmesinin bir koşulu ve aynı zamanda bir sonucu olarak, ortak beklenti ve amaçların tartışılmasını sağlayacak bu programın hayata geçirilmesi önemlidir. Bu sayede bölge ölçeğinde bir ortak algı, bakış açısı ve sahiplenme hissi yaratılacaktır.

Eylem 2- Yerelde katılımcılık ruhunu yaratmakYerel katılımın ancak sahiplenme hissiyatıyla açığa çıkacağı kabul edilirse, Trakya’nın geleceğine ilişkin konularda söz hakkına sahip halkın bölgeye ait olma hissi ve katılım bilinci de aynı oranda artacaktır.

Yerel halkta kendi bölgelerini tanıma ve sahiplenme hissinin kuvvetlenmesiyle, bölge geleceğine ilişkin karar süreçlerinde yer alma konusundaki katılımcılık da artacaktır. Birbirini karşılıklı besleyen sahiplenme ve katılım eylemleri, bölgeye ait olma durumunun esas sonuçları olarak gerçekleşecektir.

Eylem 3- Trakya bölge imajını güçlendirmekTrakya imajının temelini doğal değerler ve onların şekillendirdiği sosyal ve kültürel değerler oluşturmalıdır. Bölge imajının ulusal ve uluslararası boyutta da tanınır kılınması önemlidir. Bu nedenle bölge imajı; bölgede yaşayan, üreten, okuyan, bölgeye ziyarete gelen ve yatırım yapan kesimleri kapsayan geniş bir yelpazeye yönelik olarak kurgulanacak iletişim stratejisine

Hedef 3- “Bizim Bölge Programı”nın Hazırlanması

bağlanmalı ve güçlendirilmelidir.

Trakya imajının kurgulanması ve hedef kitlelere iletilmesi, Bizim Bölge Programı’nın nihai hedeflerinden olmalıdır. Bölgesel imajın ana bileşenleri; • Ergene ve Meriç nehirleri,• Istranca ve Ganos dağları,• Tarımsal değerler,• Endemik değerler,• Tarihsel çeşitlilik ve somut kültür mirası,• Geleneksel yaşam öğeleri, • Müzik,• Şarap kültürü,

şeklinde sayılabilir.


HEDEF 1: Gücün yerele transferinin sağlanmasıE1- Yerel güç odaklarını saptamakE2- Program ve proje bazlı işbirliği ağları oluşturmak E3- Gücün paylaşım ilkelerini tanımlamak

HEDEF 2: Kurumsal ve sektörel işbirliği kapasitesinin geliştirilmesi E1- Kamunun proje yönetim kapasitesini geliştirmekE2- Stratejik sektörlerde insan kapasitesini geliştirmekE3- Kamu-özel işbirliği modelleri oluşturmak

HEDEF 3: “Birleştirici Güç Yönetim Planı”nın hazırlanması E1- Doğa, su ve kültür etkileşim değerlerini belirlemek E2- Birleştirici gücün paylaşım coğrafyası sistematiğini kurgulamakE3- Katma değer fırsatlarını ortaya çıkarmak

GÜCÜN YÖNETİMİ4 İnsan ve diğer kaynaklar başta olmak üzere bölge ölçeğinde ortaya çıkan gücün yönetimi, geleceğin farklı

kurgulanmasını sağlayacaktır. ‘Yönetilemeyen güç, güç değildir’ temel ilkesi çerçevesinde gücün yönetimine ilişkin öncelikli hedefler belirlenmelidir. Bu bağlamda önerilen son hedef ise “Birleştirici Güç Yönetim Planı”nın bölgesel ölçekte yönetimi kurgulayacak bir ürün olarak hazırlanmasıdır.


gerekmektedir. Aynı zamanda STK’ların proje yönetim kapasitelerinin de gelişmesini sağlayacak eğitimlerin sağlanması gerekmektedir.

Örgütlenmenin merkezini oluşturacak yerel liderlerin belirlenmesi ise üst yönetim mekanizması ile eşgüdümü sağlayacaktır.

Kentler içinde, kentler arası ve bölgesel ölçekte eşgüdüm ile sınır ötesi ilişkilerin yönetimi bütünsel bir yönetim stratejisine kavuşturulmalıdır. Özellikle var olan belediye birliklerinin özel ve sivil kesimlerle işbirliği yapması bu süreci daha dinamik ve etkili kılacaktır.

Hedef 1- Gücün Yerele Transferinin Sağlanması

Eylem 2- Program ve proje bazlı işbirliği ağları oluşturmakYereldeki güçleri, kümelenme çalışmasına dayanan bir sistematikle, tematik bazda işbirliği kapsamına almak ve bu işbirliği mekanizmalarının sürekliliğini sağlamak, yerelin yönetimdeki katkısını sağlayacaktır. Örneğin, yerel yönetimler- müzeler- üniversiteler arasında kurulacak tematik işbirliği ağları kapsamında gerçekleştirecek program ve projeler, sürdürülebilir ve çok disiplinli yeni bir çalışma modeli olarak öne çıkabilir.

Bu işbirliği ağlarının TRAKYAKENT ve TRAKYAKA gibi örgütler ve ajanslarla eşgüdüm içinde hareket etmesi için gerekli sistemlerin kurulması gerekmektedir.

Eylem 3- Gücün paylaşım ilkelerini tanımlamakTrakya’nın doğa ve kültür öncelikli vizyonunun belirlenmesi ve bu vizyona dayalı stratejilerin ve eylemlerin gerçekleştirilme süreci boyunca, yerelin karar alma süreçlerinde yer alması kaçınılmazdır. Yerelde sivil örgütlenmenin güçlenmesini desteklemek için, STK’ların kurulması ve kurumsallaşmasını sağlamak

Yerel değerlerin korunması ve kullanılmasından sorumlu yerel aktörlerin bölgesel gücün yönetiminde söz sahibi olması için yeniden örgütlenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda yerel yönetimler, eğitim kurumları, STK’lar, meslek örgütlenmeleri en önemli unsurlardır.

Yereldeki çeşitliliğin bölgesel bir bakış açısıyla değerlendirilmesi aşamasında yerel aktörler ile bölgesel yönetim arasındaki işbirliği ve eşgüdüm mekanizmasının işlevselliği önemlidir. Bu noktada havza ve bölge yönetimi mekanizmaları ile yerelin entegrasyonu öncelikli konudur.

Eylem 1- Yerel Güç Odaklarını Saptamak Kamu-yerel-sivil-özel kesimlerin ve eğitim kurumlarının saptanması öncelikli adımdır. Bu güç odaklarını bir platformda toplamak ve sistematik bir bütünün içinde yer almasını sağlamak ise, yerel örgütlenmesi ve üst yönetim mekanizması arasındaki eşgüdümün sağlanması açısından önemlidir. Özellikle meslek örgütleri ve özel sektör örgütlerinin bölgenin geleceğinde söz sahibi olması için gerekli sistemlerin geliştirilmesi gereklidir.


Hedef 2- Kurumsal ve Sektörel İşbirliği Kapasitesinin Geliştirilmesi

Eylem 2- Stratejik sektörlerde insan kapasitesini geliştirmek Bölgesel yol haritası kapsamında öne çıkan stratejik sektörleri geliştirmek amacıyla öncelikle bu sektörlerde çalışacak insan kapasitesinin geliştirilmesi gerekir. Bu nedenle, eleman ihtiyacını karşılamak için mesleki eğitimler verilmesi önem kazanır.

Mesleki eğitim dışında, yabancı dil ve uluslararası ilişkiler konusunda sektör odaklı eğitimler açılmalıdır. Bütün bu çalışmalar, kapsamlı bir ihtiyaç analizi çalışmasının ardından kurgulanmalıdır.

Eylem 3- Kamu-özel işbirliği modelleri oluşturmak Kamu ve özel sektör finansmanına dayalı yeni işbirliği modelleri ile büyük projelerin yapılabilirliği sağlanmalıdır. Özellikle büyük programlı anıtsal yapıların ve endüstri yapılarının restore edilmesi, yeniden işlevlendirilmesi gibi kapsamlı projelerin, yeni işbirliği ve finansman modelleri çerçevesinde gerçekleştirilmesi önemlidir.

Doğa, su ve kültür olarak tanımlanan birleştirici güç öğelerinin yeni bir dinamikle kalkınma öncelikli bir sistematiğe dönüşmesi amacıyla, öncelikle bölgesel gücün tüm kesimler tarafından anlaşılması gerekmektedir.

Bilinçlenme süreci ile eşgüdümlü olarak ise aynı kesimlerin yönetimsel ve teknik kapasitelerinin geliştirilmesi, geniş kapsamlı bir program çerçevesinde ele alınmalıdır.

Eylem 1- Kamunun proje yönetim kapasitesini geliştirmek Kamuda çalışan ve özellikle doğal ve kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesi konusunda faaliyet gösteren yöneticiler ve teknik kadroların, doğa ve kültür öncelikli bölgesel yol haritasının öncelikleri konusunda bilinçlendirilmesi gerekmektedir.

Ardından bu kadroların proje yönetimi ve teknik konularda eğitimler alması için kurum ve kuruluşlarla işbirliği kurulmalıdır. Özellikle restorasyon, alan yönetimi, kültürel ve doğal miras yönetimi gibi konularda uzman kuruluşların desteği ile eğitim programları geliştirilebilir.


gerekmektedir. Bu bağlamda tarihi kent merkezleri, köprüler, su yolları, kemerler/bentler ve tarihi limanlar günümüz dinamikleri çerçevesinde yeniden öne çıkarılmalı ve bütünsel bir stratejiyle ilişkilendirilmelidir. Özellikle İstanbul ve Vize arasında kalan ve ormanın içinde kaybolmuş olan su yolları bu strateji bağlamında yeniden algılanır hale getirilmelidir.

Eylem 2- Birleştirici gücün paylaşım coğrafyası sistematiğini kurgulamakTRAKYAKA ve TRAKYAKENT gibi bölgesel yönetim mekanizmalarının misyon ve hedeflerini analiz etmek, program ve projeleri, bütçeleri ve insan kaynakları ile kültür öncelikli yol haritasının hedefleri arasındaki sinerji alanlarını saptamak önemlidir. Birleştirici gücün ortaya koyduğu fırsatların Türkiye Trakyası ve Batı Trakya arasında sinerji yaratacak bir sistematik çerçevesinde yönetilmesi gerekmektedir.

Yönetim modelinin, Trakya’nın öne çıkan alt bölgeleri çerçevesinde kurgulanması önerilebilir. Ergene Havzası, Meriç koridoru, Istranca bölgesi, Marmara kıyısı ve sanayi bölgesi olmak üzere beş alt yönetim mekanizmasının

Trakya’nın “sınırsız sınırlar” içerisinde birleştirici gücü olan doğa, su ve kültürün bölgesel ölçekte bütünsel bir bakışla değerlendirilmesi ve yönetilmesi için ihtiyaç duyulan kaynakların ve mekanizmaların analiz edilmesi ve bu kaynakların yeni bir üst kurguyla yönetilmesi gerekir. Bu bağlamda, Trakya’daki mevcut yönetim sistemlerinin ortak hedefler doğrultusunda ne derecede eşgüdüm ve sinerji sağlayabildiği araştırılmalıdır. Eksikliklerin ve zayıf noktaların analiz edilmesi ve üst ölçekli yeni bir eşgüdüm merkezinin kurgulanması önerilmelidir.

Bölgedeki birleştirici güç unsurlarının, sürdürülebilir kalkınmanın itici gücü olması amacıyla yönetilmesi için, aralarındaki etkileşim değerlerinin saptanması ve anlaşılması gerekmektedir. Doğa, su ve kültürün insanoğlu için barındırdığı değerlerin somutlaştığı alanlar, bu değerlerin birbiriyle etkileşim içine girdiği faaliyetlerde ortaya çıkmaktadır.

Eylem 1- Doğa, su ve kültür etkileşim değerlerini belirlemekDoğa ve insan arasındaki etkileşim değerleri, dağlar, biyosfer rezervleri, sulak alanlar ve milli parklara yönelik koruma ve kullanma dengesinin kurulması faaliyetlerinde somutlaşmalıdır. Bu bağlamda öne çıkan faaliyetler bilimsel araştırmalar, tarım ve eko-turizmdir. Doğal değerlerin insan tarafından anlaşılması ve korunması, bilimsel araştırmaların alanıdır. Kullanılması ise tarım ve turizm faaliyetleri altında yoğunlaşmaktadır. Eğitim ve araştırma faaliyetleri ile kırsal ekonomi ve turizm alanlarının birbiriyle ne kadar entegre olduğu böylece anlaşılmaktadır.

Trakya coğrafyasının binlerce yıllık insan yaşamıyla şekillenmiş eşsiz kültürel peyzajının bir kimlik değeri olarak vurgulanması ve korunması gerekmektedir. Kültürel peyzaj değerlerinin en belirgin örneği tümülüslerle donatılmış geniş tarım arazileri ve suyun etrafında şekillenmiş kültürel dokularda belirgindir. Binlerce yıl boyunca suyun etrafında şekillenen mimari değerler ve yaşama kültürünün suyla olan ilişkisinin yeniden kurulması için öncelikli bir koruma ve canlandırma programının hayata geçirilmesi

Hedef 3- “Birleştirici Güç Yönetim Planı”nın Hazırlanması


kurulması, bölgesel değerlerin sunduğu potansiyelin yönetimi konusunda akılcı süreçleri ortaya koyacaktır. Alt bölgelerden Meriç koridoru ve Istranca bölgesi yönetimlerinin uluslararası ilişkiler boyutu önemlidir. Bu bağlamda, yerli ve yabancı belediye birliklerinin önemi öne çıkmaktadır.

Bölgesel ölçekteki kalkınma projelerinin, maddi ve insan kaynağı yönetimi ile yerel proje yönetimi mekanizmaları arasındaki eşgüdümün sağlanması için, alt bölge havza yönetimlerinin, TRAKYAKENT ve TRAKYAKA ile birlikte kurgulanması önemlidir. Bu sürece kamu-yerel-sivil-özel kesimlerin katılması çok önemlidir. Üst ölçekli bir bölge yönetim ve eşgüdüm mekanizmasının kurulması uzun vadeli bir hedef olarak kabul edilmelidir.

Eylem 3- Katma değer fırsatlarını ortaya çıkarmakTrakya’da yaratılacak katma değer, bölgenin sahip olduğu özgün değerlerden kaynaklanacaktır. Bu bağlamda, doğal ve kültürel değerlerin ulusal ve uluslararası boyutta vurgulanması ve stratejik sektörlere girdi olması gerekmektedir. Katma değerin oluşacağı alanlar evrensel değerler, yerel markalar ve özgün tasarımlarda ortaya çıkacaktır.

İnsanlığın ortak değerleri olan biyosfer rezervleri, Avrupa’nın ikinci büyük longoz ormanı ve ekosistemi,

Selimiye Camisi, Traklar, insanlığın ilk Neolitik yerleşimleri, Mimar Sinan gibi değerler evrensel nitelikte olup, Türkiye’yi ve Trakya’yı küresel ölçekte bir cazibe merkezi olarak öne çıkaracaktır.

Yerel çeşitliliğe dayalı yerel markaların geliştirilmesi, köy tarımı ve tarıma dayalı küçük işletmelerin teşvik edilmesi ile mümkün olacaktır. Konvansiyonel tarımın yanı sıra, yerel özgün değerleri pazarlayan tarımsal işletmeler de kırsal kalkınma sürecinde önemli bir rol üstlenecektir.

Kültürel mirastan beslenen tasarım sektörü, yani grafik tasarım, endüstriyel tasarım, mimari tasarım gibi alanlarda geliştirilecek tasarımların teşvik edilmesi ve özel sektör ile entegrasyonunun sağlanması gerekmektedir.


1 2 3 45 6 7 8

48 ÇARPAN ETKİLEŞİM

STRATEJİ ÇERÇEVESİ


Trakya Kültür Öncelikli Yol Haritası’nın temel odağı ve önermesi olan “Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi; birleştirici gücün temel bileşeni doğa, su ve kültür temalarını dün, bugün ve yarın zaman dilimleri ile değerlendiren, sınır ötesi coğrafyayı çerçeve olarak ele alan ve sınır ötesi işbirliği ortamlarını belirleyen bir çerçevedir. 4 temel strateji ve hedeflerini de kapsayan çerçeve, bölgenin geleceğiyle ilgili bütünsel ve yenilikçi bir yönetim anlayışı benimsetmeyi amaçlar.

Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi’nden yola çıkarak Trakya Bölgesi’nin yönetimi için, “Gücün Yönetimi” temel strate-jisinin öngördüğü şekilde, “Birleştirici Güç Yönetim Planı” hazırlanmalıdır. Değerleri, aktörleri ve dinamikleri açısından zengin bir çeşitlilik sunan Trakya Bölgesi için öncelikle bölge, alt bölge ve kümelenme kavramları üzerinde durulmalı ve farklı ölçeklerdeki yönetim planı rasyonelleri anlaşılmalıdır. 1 2 3 4

5 6 7 848 ÇARPAN ETKİLEŞİM

STRATEJİ ÇERÇEVESİ

Trakya Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi;

• Dün: Değerler

• Bugün: Beklentiler

• Yarın: Potansiyeller

zaman dilimleri çerçevesinde,

• Sınırsız Sınırlar

• Karakteristik Bölgeler

• Stratejik Temalar

ölçeklerini dikkate alarak, ortak gelecek için;

• İşbirliği Vizyon Planı

• Bölgesel Ağlar Kümelenme Çalışması

• Bizim Bölge Programı

• Birleştirici Güç Yönetim Planı

ürünlerini kapsamalıdır.

74 Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi B.6

Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesinin Yapısı

bağlam ve sınır ötesi ilişkiler, strateji çerçevesinin en üst ölçeğini yönlendiren unsurlardır. Geniş bir coğrafyaya yayılan ve üç denize komşu Trakya bölgesel ölçeğinin, sınırsız sınırlar kavramına dayanarak ele alınması gerekir. Bu konuda, Balkanlar ve Anadolu buluşması; Karadeniz, Marmara ve Ege buluşması; sınır ötesi ağlar; kamu- sivil- yerel- özel işbirliği ve diplomatik ilişkiler ön plana çıkarılması gereken başlıklardır.

Karakteristik BölgelerDaha önce de değinildiği üzere, Trakya bölgesinin bütünü düşünüldüğünde, temel özellikleri itibariyle birbirinden ayrılan beş karakteristik bölge görülmektedir. Ergene Havzası, Meriç Koridoru, Karadeniz- Istranca Bölgesi, Marmara Kıyısı ve Sanayi Bölgesi şeklinde adlandırılabilen bu beş karakteristik bölge, Trakya’nın çeşitlilik ve bölgesel ağları açısından kendine özgü ve ayrı ayrı ele alınması gereken nitelikler barındırmaktadır.

Karakteristik bölgeler içerisinde Meriç Koridoru ve Karadeniz- Istranca Bölgesi sadece kültürel ve doğal miras ile değil, aynı zamanda sınır bölgeleri de

Trakya Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi, bölgenin sahip olduğu tarihsel derinlik ve çeşitliliğe bağlı olarak dün, bugün ve yarın zaman dilimleri temel alınarak oluşturulmuştur. Aynı zamanda, bölgenin fiziksel ve idari kapsamı; sınırsız sınırlar, karakteristik bölgeler ve stratejik temalar başlıklarına dayalı bir bakış açısını ortaya çıkarmaktadır. Tüm bu girdiler ışığında oluşturulan strateji çerçevesi,




• Birleştirici Güç Yönetim Planıolmak üzere 4 ürün ortaya koymuştur.

Zaman Dilimleri: Dün – Bugün – YarınTrakya Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi, bölgenin geçmişinden günümüze taşıdığı ve geleceğine aktarılabilecek değerler sisteminin anlaşılması ve değerlendirilmesi amacıyla dün, bugün ve yarın zaman dilimleri çerçevesinde oluşturulmalıdır.

Bu bağlamda, dünün değerleri, bugünün beklentileri ve yarının potansiyelleri araştırılmalı, bölge için geliştirilecek strateji ve hedefler bu kapsamda ele alınmalıdır. Diğer bir deyişle, Trakya’nın geçmişinden bugüne hangi değerleri ulaşmış, bugünden geleceğine ise hangi değerleri ne şekilde taşınabilir sorularının cevapları aranmalıdır. Böylece, bölgesel yönetim stratejileri bu kurguya paralel şekilde geliştirilecek ve bölgenin dünü, bugünü ve yarını arasındaki bağ kuvvetlendirilecektir.

Örtüşen ÖlçeklerTrakya’nın fiziksel kapsamı, idari bölünüşü ve konumuna bağlı komşuluk ilişkileri, bölgenin yönetiminde çoklu ölçekler yaklaşımını gerekli kılmaktadır. Bu nedenle, Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi, en temelde sınırsız sınırlar, karakteristik bölgeler ve stratejik temalar kavramlarının benimsenmesi ve stratejilerin bu ölçekler çerçevesinde geliştirilmesiyle oluşturulmalıdır.

Sınırsız SınırlarTrakya’nın konumu gereği içinde bulunduğu çevresel


Bölgesel Ağlar

BAKIŞ

STRATEJİ

ÜRÜN

SINIRSIZ SINIRLAR

BalkanlarMarmara Bölgesi

Doğu Trakya

KARAKTERİSTİK BÖLGELER

Ergene HavzasıMeriç Koridoru

Karadeniz- IstrancaMarmara KıyısıSanayi Bölgesi

STRATEJİKTEMALAR

DoğaSu

Kültür

İşbirliğiEkonomisi

Gücün YönetimiBölgeye

Ait Olma

Birleştirici Güç

Yönetim Planı

Bizim BölgeProgramı

Bölgesel AğlarKümelenme

Çalışması

İşbirliğiVizyon Planı

BİRLEŞTİRİCİ GÜÇ: DOĞA, SU, KÜLTÜROR

TAK D

EĞER

O

RTAK

BEKL

ENTİ

O

RTAK

VİZY

ON

DÜN BUGÜN YARIN

ÇARPAN ETKİLEŞİM STRATEJİ ÇERÇEVESİ

VİZYON"Değerlerin ortak yönetimle güce dönüştüğü

Trakya"


olmalarıyla diğerlerinden ayrılır. Bu bölgeler ve bunlara ek olarak Ergene Havzası ile Marmara kıyısı yine doğa ve kültürün stratejilerde yönlendirici unsurlar olduğu bölgelerdir. Sanayi Bölgesi ise ekonomik gelişimin daha hızlı olduğu ve sanayi sektörünün ağırlık kazandığı kesim olarak bölgenin geri kalanından ayrışır.

Stratejik TemalarTrakya’nın geneline bakıldığında, gelecek stratejilerini yönlendirecek temalar öncelikli olarak kültür, su ve doğadır. Bu stratejik temalara ek olarak tarım ve sanayi sektörleri de kümelenme alanlarında ortaya çıkar. Beş karakteristik bölgenin bu stratejik temalara göre kümelenme çalışmaları yapıldığında, bölge içinde bir mekânsal kurgu ile yeni ağlar ve işbirliği olasılıkları da ortaya çıkacaktır.

4 Temel StratejiTrakya Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi’ni oluşturan esas bileşenlerden biri yukarıda bahsedilen zaman dilimleri (dün, bugün, yarın) ve bölgesel ölçekler gözetilerek geliştirilen 4 temel stratejidir. • İşbirliği ekonomisi• Bölgesel ağlar• Bölgeye ait olma • Gücün yönetimi

Bölgenin sınır ötesi işbirliği olasılıkları ile kalkınmaya odaklanan eylem alanları işbirliği ekonomisi stratejisinde ele alınırken; bölge içi kümelenme ve işbirliği ağlarına ilişkin eylem alanları bölgesel ağlar stratejisi kapsamında düşünülmelidir. Bölgesel değerlerin tespiti, miras bilincinin arttırılması ve katılımcılığın sağlanması konuları bölgeye ait olma stratejisi altında ele alınmalıdır. Son olarak, Trakya’nın sahip olduğu birleştirici gücün –doğa, su, kültür– korunması ve yönetimine ilişkin hedef ve eylem alanlarının, gücün yönetimi stratejisi kapsamında geliştirilmesi gerekir.

Çerçeve ÜrünleriÇarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi’nin, temel stratejileri ve “Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür” ekseni dikkate alınarak;




• Birleştirici Güç Yönetim Planıürünleri kısa vadede hazırlanmalıdır.


Birleştirici Güç Yönetim Planı İçin 10 Temel Bileşen

2- Çeşitlilik YönetimiTarih boyunca farklı medeniyetlerin geçiş alanında yer alan ve belirgin tarihsel kırılma noktaları yaşamış olan bölgenin, günümüzde karşılaştığımız çeşitliliği, tüm bu tarihsel süreçler ve kültürel evriminin bir sonucudur. Ülke sınırlarını aşan Trakya’nın çeşitli kültürlerle iç içe bulunması da sosyal yapının çeşitlenmesine neden olmuştur.

Trakya’nın öne çıkan çeşitlilik konuları ve belirleyici bileşenleri; coğrafya, arkeoloji, tarih, mimari, geleneksel yaşam kültürü, ekonomik kaynaklar ve toplumsal yapı başlıklarında değerlendirilebilir. Bu coğrafyanın zengin çeşitliliği, birleştirici gücün yönetimi çerçevesinde ele alınıp, sürdürülebilir kalkınma dinamiklerine entegre edilmelidir.

Çeşitlilik yönetiminin en önemli hedefi, koruma kullanma dengesini kurmaktır. Denetimsiz ve kuralsız sanayi faaliyetlerinin doğal ve kültürel değerlere verdiği zararın, havza yönetimi stratejileri ile bertaraf edilmesi bu konudaki öncelikli adımdır.

Trakya bölgesinin doğal ve kültürel kaynakları açısından zenginliği önemli bir çeşitliliği ortaya koymaktadır. Ancak, yerel ve bölgesel ölçekli sivil girişimlerin varlığı bilinse de, bölge ölçeğinde bir yönetim eksikliği söz konusudur. Bu nedenle, bölge kaynaklarının korunmasını ve etkin kullanımını yönlendirecek, çeşitli paydaş grupları arasında işbirlikleri ve eşgüdümün önünü açacak bir üst yapılanmaya ve yeni bir yönetim anlayışına ihtiyaç vardır.

Bölge için tasarlanması gereken bu üst yönetim yapısının en önemli ürünü ise bir yönetim planı olmalıdır. Bölgenin doğal, kültürel, sosyal ve fiziksel çeşitlilik açısından çok yönlü yapısı, tek bir öğe için düşünülecek bir yönetim anlayışının ötesine geçilmesini gerekli kılmaktadır. Bu nedenle, farklı yönetim ölçekleri ve temalarının bir arada değerlendirildiği yeni bir yönetim anlayışı ve somut çerçevesinin geliştirilmesi önemlidir.

1- Bölgesel Vizyon Tüm kesimlerin beklentilerini karşılayan ortak bir vizyon şüphesiz geniş katılımlı bir uzlaşmaya dayanır. Pek çok merkezi ve bölgesel kurum ve kuruluş, bölgeye yönelik planlarını hazırlarken bölge vizyonlarını ortaya koymuştur.

Ortak bir vizyon belirleme sürecinin en önemli bileşeni beklenti yönetimidir. Tüm kesimlerin ortak bir platformda bir araya gelmesi ve bu birlikteliğin sürekliliğinin sağlanması gerekir. Sonuç olarak;• Sosyal ve ekonomik yaşamın doğal ve tarihi

değerler ışığında kurgulandığı,• İnsanının doğal ve kültürel mirasla barıştığı, • Doğal ve kültürel mirası merkeze koyan, • Farklı kültürlerin ortak değerler altında bir arada

yaşadığı, • Gücünü yerelden alıp sınırları aşan, • Katılımcılığı yöntem olarak benimsemiş,

ulaşılabilir bir Trakya vizyonu kurgulanmalıdır.


3- Kümelenme StratejisiKümelenme stratejisinin hedefi, Trakya’nın sahip olduğu doğal ve kültürel değerleri akılcı bir sistem çerçevesinde yöneterek, barındırdıkları toplumsal ve ekonomik potansiyeli ortaya çıkarmak ve sürdürülebilir kalkınmayı tetiklemek amacıyla, aktörlerin arasındaki bağları kurmaktır.

Trakya’nın beş karakteristik bölgesi doğal ve tarihsel değerlerin yoğunlaştığı birer küme olarak ele alınabilir. Kentsel ağlar, bu alt bölgelerdeki özgün değerleri saptamak, korumak ve ekonomik potansiyelini ortaya çıkarmak amacıyla kamu-sivil-özel kesimleri örgütleyen işbirliği ağları olarak kurgulanmalıdır.

Kümelenme analizinin sonucunda öne çıkan sektörlerin gelişmesi amacıyla, her sektörü oluşturan kesimlerin birbiri ile entegrasyonunu sağlayacak sektörel ağların oluşturulması gerekir. Sektörel ağların en önemli misyonu, akademi ve bilim dünyası ile özel sektör arasındaki bağı kurmak, doğal ve kültürel değerlerin etrafında yeni ürün, hizmet, teknik ve teknolojilerin gelişmesini teşvik etmektir.

Kültürel mirasın korunması ve kitleler tarafından anlaşılması için çok disiplinli işbirliği modellerinin geliştirileceği kültürel ağlar ise Trakya’ya özgü ana temalar etrafında kurgulanmalıdır.

4- Kültürel DiplomasiSınırsız sınırlar çerçevesinde, Trakya’nın ortak doğal ve kültürel değerleri etrafında kurulacak uluslararası ilişkiler, bölge ölçeğinde kültürel diplomasi yönetimi konusudur. Kültürel diplomasi;• Potansiyellerin sınırları aşan ölçekte

değerlendirilmesi• Kapılar ve komşulukların bağlayıcı ve bileştirici güç

olarak ele alınması• Uluslararası alanda ortaklaşmış ilkelerin

benimsenmesi ya da ortak yeni ilkelerin üretilmesiaçısından önemlidir.

Kültürel diplomasi ile ortak bilginin üretimi ve paylaşımı, değerlerin birlikte korunması, karar alma süreçlerinde ortak hareket ve ekonomik kalkınma için sinerji yaratılması hedeflenmelidir. Kültürel diplomasi ilişkilerinin odağında yer alacak aktörler; sivil toplum kuruluşları, yerel halk, yerel yönetimler, üniversiteler ve özel sektör kuruluşlarıdır.

5-Stratejik TemalarBirleştirici gücün yönetilmesi için, gücü oluşturan bileşenlerin tematik anlamda öne çıkarılması ve algılanmasının sağlanması, gücün yönetim stratejileri ve örgütlenme yaklaşımlarını belirleyecek olan ana eksenleri gösterecektir. Stratejik temaların, “Sınırsız Sınırlar” çerçevesini belirginleştirmesi ve Trakya’nın “Sınır Ötesi Ortak Kültürel Peyzajı”nı öne çıkarması beklenmelidir.

6-Koruma SektörüTrakya’nın Neolitik çağdan günümüze uzanan tarihsel derinliği, kalkınmayı destekleyen birleştirici güç öğelerindendir. Bu kültürel derinliği ortaya koyan varlıklara yönelik restorasyon ve renovasyon faaliyetleri bölgenin sahip olduğu kalkınma potansiyelini harekete geçirecek önemli dinamikleri barındırır.

Yönetim planının ana başlıklarından biri, Trakya’nın birleştirici güç dinamiklerini kalkınmaya dönüştürecek bu faaliyetlerin bir sektör çatısı altında toplanması ve kurumsallaşmasıdır. Koruma sektörünün ana bileşenleri: • Mimarlık• Mühendislik• Geleneksel zanaatlar• Gayrimenkul sektörü• Finans sektörü gibi alanları kapsamaktadır.

Koruma sektörü, kültürel mirasın güncel yaklaşımlarla çağdaş kent yaşamına entegre edilmesine yönelik disiplinler arası çalışmaları da içermelidir. Koruma sektörünün etkileşim içerisinde olduğu; proje büroları, atölyeler ve zanaatlar, üniversiteler, müzeler, vakıflar, inşaat malzemeleri üreticileri, turizm firmaları gibi paydaşlarla da birlikte ele alınması gerekir. Kamu-özel işbirlikleri, yerel, ulusal ve uluslararası organizasyonlardan sağlanan fonlarla finansman modelleri oluşturulmalıdır.


7- Kaynak YönetimiTrakya’nın güç öğelerini kalkınmaya dönüştürecek faaliyetler kısıtlı kaynakların akılcı yönetimine dayalıdır. Kaynakların sürdürülebilirlik esası doğrultusunda optimum seviyede kullanılarak, etkili ve verimli bir şekilde dağıtılması ile azami yarar sağlanmalıdır. Kaynak yönetimine konu olacak değerler: • Doğal kaynaklar,• Kültürel miras kaynakları,• Finansal kaynaklar,• İnsan kaynakları,• Bilgi teknolojileridir.

Akılcı bir kaynak yönetiminin yürütülmesi için mevcut kaynakların saptanması; kültür öncelikli yol haritasının ortaya koyduğu vizyon, strateji ve öncelikler doğrultusunda yapılacak planlama çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Ekonomik sektörlerin ihtiyaç duydukları kaynaklara erişiminin kolaylaştırılması temel bir hedef olmalıdır.

8-Toplumsal GelişmeTrakya’nın sınırsız sınırlar çerçevesinde sahip olduğu güç öğelerinin kalkınma potansiyelini ortaya koymak için bu değerlerin anlaşılması, benimsenmesi ve kullanılması gerekmektedir. Bu potansiyelin ortaya çıkması için öncelikli adım ise bilinçlenmedir. Bu bağlamda;• Bölgesel perspektife sahip eğitimciler, yöneticiler,

uygulayıcılar yetiştirilmeli,

• Trakya’nın sahip olduğu doğal ve kültürel miras konusunda, genç kuşaklar öncelikli olmak üzere, tüm toplumu hedef alan eğitim programları düzenlenmeli,

• Ortak değerlerin görünür kılınmasını ve toplum tarafından sahiplenilmesini sağlayacak tanıtım ve iletişim programları gerçekleştirilmelidir.

9-Yerel LiderlerTrakya’nın birleştirici gücünün dinamiğini ortaya çıkaracak yerel liderler, Yol Haritası’nın vurguladığı stratejilerin uygulanması ve sürekliliğinin sağlanması açısından kritik bir rol üstlenmelidir. Yerel liderler aynı zamanda sivil toplumun örgütlenmesini sağlayacak olan projelerin hayata geçirilmesi aşamasında tetikleyici rol üstlenecektir. Çeşitli uzmanlıkların arasındaki etkileşimin kolaylaştırılması da yerel liderlerin görevlerinin arasında olmalıdır. Yerel liderler;• Sivil toplum liderleri,• Girişimciler,• Belediye yöneticileri,• Bilim insanları,• Eğitimciler,

gibi kesimleri kapsayabilir. Yerel liderler bölgesel ölçekteki üst yönetim mekanizması ile yerel faaliyetlerin arasındaki eşgüdümü sağlayacaktır.

10-Tanıtım ve İletişim Trakya’nın sınırsız sınırlar çerçevesinde sahip olduğu doğa, su ve kültür değerlerinin ortak bölgesel değerler olarak algılanması ve benimsenmesi için tanıtım ve iletişim stratejilerinin ortaya konulması ve yönetilmesi gerekmektedir.

Öne çıkarılacak konular: • Ortak değerler• Birleştirici güç; doğa, su, kültür• Stratejik temalar• Kültür öncelikli yol haritası• Sınır ötesi ortak değerler

başlıklarını kapsamalıdır. Bu konuların geniş kesimlerce anlaşılmasını sağlayacak tanıtım ve iletişim planının ana bileşenleri: Yayınlar, Müzeler, Etkinlikler, Ulusal ve uluslararası etkinlikler, Festivaller, Şenlikler gibi alanlar içinde ele alınabilir.


1 2 3 45 6 7 88 BİRLEŞTİRİCİ

PROGRAM


Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı’nın öne sürdüğü kavramlar ve stratejiler doğrultusunda 8 birleştirici program önerilebilir. Bu programlar, coğrafyanın öncelikle ele alınması gereken konularına dair bir gelecek çerçevesine ulaşmaya yönelik, alt proje alanları tanımlayan, geniş kapsamlı programlardır. 4 temel gelecek stratejisi, öneri programları yönlendiren temel unsurlardır.

• Trakya’nın doğal ve kültürel varlıklarının bütüncül bir yaklaşımla tanımlanıp değerlendirildiği bir belgeleme programı: ATLAS

• Trak mirasını görünür ve anlaşılır kılmayı amaçlayan bir arkeoloji programı: TRAK

• Savunma yapılarının coğrafya bütününde araştırılması, korunması ve sunumuna yönelik bir program: TABYA

• Toplumsal yapı ve geleneksel yaşam kültürü çeşitliliğinin sürdürülmesini amaçlayan bir program: BELLEK

• Tarım faaliyetlerini bütüncül bir yaklaşımla yeniden düzenleyen ve kırsal kalkınmayı destekleyen bir program: TOHUM

• Kültürel mirası aynı çatı altında toplamaya ve tutarlı değerlendirmeye yönelik bir ağ programı: MÜZE AĞI

• Köprü ve su kemerlerinin korunması ve tanıtılmasını amaçlayan mimari içerikli bir program: KÖPRÜ

• Üretici ve yatırımcılara girişimcilik eğitimleri verilmesini amaçlayan bir program: GRİD - Girişimci Ruh İçin Destek

82 Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı Programlar ve Projeler B.7

ATLASAnahtar temalar: coğrafi ve kültürel farklılıklar, belgeleme, yorumlama, değer saptaması, karateristik alanlar

Amaç ve TanımBölgesel ölçekli ve geniş kapsamlı bir ürün olarak ATLAS, Trakya coğrafyasının barındırdığı kültürel, tarihsel, doğal, sosyal ve ekonomik değerlerin doğal yapı ile nasıl ilişkilendiğinin anlaşılması ve değer tipolojilerinin ortaya konmasını amaçlamaktadır.

Bu çalışma, coğrafyadaki somut kültürel miras izlerinin doğal yapıyla nasıl ilişkilendiğini; toprak yapısı, iklim ve bitki örtüsü gibi doğal etmenlerin; günümüze ulaşmış tarihsel izleri ve geleneksel yaşamı nasıl şekillendirdiğini ortaya koyacaktır. Program aynı zamanda, karakteristik alanlarda program ve proje potansiyeli taşıyan odak ve aksların tespit edilmesini de sağlayacaktır.

Hedefler• Bölge ölçeğinde yöreden yöreye değişebilen coğrafi ve kültürel farklılıkları belgelemek:

• Coğrafi: topografik yapı, su kaynakları, bitki örtüsü, iklim koşulları ve toprak yapısı• Kültürel: arkeolojik yerleşimler, geleneksel ve kırsal dokular, tarihsel yollar ve üretim desenleri

• Belgeleme çalışmalarından elde edilen verilerle tüm coğrafya için bir yorumlama/değerlendirme çalışmasını yapmak; arkeolojik yerleşimler, anıtlar, sivil mimari, yol izleri, sosyal yapı gibi özelliklerin tipolojilerini belirlemek

• Bölge genelinde insan- doğa etkileşiminin günümüze ulaşmış somut ve somut olmayan izlerini yoğun olarak barındıran alt karakteristik alanları tanımlamak

İşbirliğiÜniversitelerYerel yönetimlerİl özel idareleriİlgili bakanlık birimleri ve koruma kurulu

Örnek Proje BaşlıklarıATLAS’ın sunacağı veriler doğrultusunda geliştirilebilecek projeler;• Via Egnatia kültür rotası projesi• Mimar Sinan eserleri tanıtım ve gezi rotası projesi• Trakya kırsal mimari envanteri• Istranca Dağları bitki varlığı koruma projesi


TRAKAnahtar temalar: arkeolojik miras, belgeleme, yorumlama ve sunum, bölgesel arkeoloji

Amaç ve TanımBölgenin arkeolojik mirasının temel öğeleri; höyükler, tümülüsler, dolmenler ve menhirlerden oluşan Trak mirasını görünür ve anlaşılır kılmayı amaçlayan, bölge ölçeğinde bir arkeoloji programıdır. Trak arkeolojisinin yarattığı çeşitliliğe dair araştırma, belgeleme, koruma, yorumlama ve tanıtım başlıkları TRAK programının temel proje alanları olarak düşünülebilir.

Hedefler• Trakya üniversiteleri arasında ortak kazı çalışmalarını yaygınlaştırmak (Yunanistan, Bulgaristan, Türkiye)• Dönem, tarihsel bağlam, mevcut durum, fiziksel sağlamlık ve koruma başlıkları çerçevesinde kurgulanacak bir belgeleme

sistematiğiyle, tüm Trak anıtlarının ve objelerinin envanterini yapmak• Traklar haritasını hazırlamak• Trak araştırmaları merkezi ve bölge müzesini kurmak• Trak mirasının bütüncül yorumlanmasına dayalı yenilikçi ve tutarlı sunum teknikleri geliştirmek

İşbirliğiİ.Ü. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları MerkeziYerel yönetimlerTrakyakentÜniversitelerArkeoloji müzeleriKültür Varlıklarını Koruma Bölge Kuruluİletişim ajansları

Örnek Proje Başlıkları htar temalar:• “Trakların İzlerini Sürmek” haritalama projesi• Trak mirasını modelleme ve tanıtım projesi• Trak izleri için bölgesel ortak sunum projesi• Doğu Trakya Bölge Müzesi• Uluslararası Trak Mirası Paylaşım Platformu Projesi

(Yunanistan, Bulgaristan, Türkiye)

Anahtar temalar: savunma yapıları, savaş tarihi, An


TABYAAnahtar temalar: işlevlendirme, çevre düzenleme

Amaç ve TanımBölgede Osmanlı-Rus Savaşı ve Balkan Savaşlarına tanıklık etmiş savunma yapılarının coğrafya bütününde araştırılması, korunması ve sunumuna yönelik geliştirilecek bir programdır. Bugün atıl durumda olan tabyaların kültürel peyzajlar içindeki öneminin vurgulanması ve geliştirilmesi programın esas amacıdır. Bu doğrultuda Trakya savunma yapıları için kültürel peyzajlara vurgu yapan bütüncül bir yönetim modeli hazırlanabilecektir.

Hedefler• Savunma yapıları envanter ve haritasını hazırlamak• Balkanlar ve Doğu Trakya savaş tarihi araştırmaları yapmak• Öncelikli yapıları restore etmek ve işlevlendirmek• Bilgilendirme araçları (levha, basılı kaynak vb.), peyzaj ve aydınlatma çalışmalarıyla savunma yapılarında çevre düzenlemeleri

yapmak• Tabyalar ve doğal peyzajlar bağlamında çağdaş sanat eserleri sergilemek

İşbirliğiEdirne ve Kırklareli BelediyeleriTrakyakent, RamTrakya, TrakyaPolisÜniversitelerSivil toplum kuruluşlarıÖzel sektör

Örnek Proje Başlıkları• Trakya savaş tarihi araştırmaları merkezi ve müzesi• Tabyalar çevre düzenleme projeleri• Trakya savunma yapıları sunum programı (tanıtım

broşürleri, bilgilendirme ve yönlendirme levhaları vb.)• Tabya restorayonu


BELLEK Anahtar temalar: ortak bellek, geleneksel kültür, göç, Balkanlar

Amaç ve TanımTrakya ve Balkanların tarihsel ilişkileri üzerinden, toplumsal yapı ve geleneksel yaşam kültürü çeşitliliğinin sürdürülmesini amaçlayan bir programdır. Belgeleme ile koruma ve yaşatma konularının öne çıktığı program aynı zamanda bölgede sahiplenme bilincini arttırıp, özgün değerlerin ortak bellek bağlamında yaşatılmasını da destekleyecektir.

Hedefler• Sözlü tarih, yazılı kaynak çalışmaları vb. ile ortak belleğe dair veri derlemek• Bölge genelinde yemek, el sanatları, zanaatçılık, müzik vb. ile ilgili bir yerel ürünler kataloğu hazırlamak• Ortak belleğin paylaşımı ve tanıtımına yönelik yayın ve belgesel gibi ürünler hazırlamak• Göç, savaş, kültürel etkileşim vb. konularda çalışacak araştırma merkezleri kurmak

İşbirliğiTrakyakent, RamTrakya, TrakyaPolisİ.Ü. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları MerkeziÜniversitelerin Balkan Araştırma Merkezleri ve diğer ilgili bölümleriSivil toplum kuruluşlarıMuhtarlar

Örnek Proje Başlıkları• Uzunköprü Aziz Ioannis Kilisesi bellek arşivi projesi• “Balkanların Anıları”: sözlü tarih programı• Trakya göç çalışmaları merkezi• “Balkan Savaşları: somut ve somut olmayan izler”

araştırma projesi• “Trakya’nın Sesleri”: müzik kültürü yaşatma kampanyası• “Ganoslada şarapçılık”: girişimcilik ve canlandırma projesi


TOHUMAnahtar temalar: kırsal kalkınma, tarım mirası, nehir/ toprak restorasyonu

Amaç ve TanımTrakya coğrafyasının tarım mirası ve bereketini yeniden değerlendirerek, tarım faaliyetlerini bölgesel ölçekte ve bütüncül bir yaklaşımla yeniden düzenlemeyi ve kırsal kalkınmayı desteklemeyi amaçlayan bir programdır. Kısacası, tarım mirasının farklılıklar ve yerel nitelikler doğrultusunda geliştirilip, katma değeri yüksek bir ekonomiye dönüştürülmesi amaçlanır.

Hedefler• Özellikle Ergene Havzası ölçeğinde tarım arazilerinin geri kazanımı ve rehabilitasyonunu sağlamak• Ergene Nehri başta olmak üzere bölge genelinde nehir restorasyonunu geliştirmek ve su kaynaklarını korumak• Tarımsal faaliyetlerde doğaya duyarlı yenilikçi teknolojileri kullanarak verimi arttırmak• Dağ köylerinde tarımsal kalkınmayı desteklemek• Yöresel ürünleri geliştirmek, yerel tohumları korumak ve yaygınlaştırmak

İşbirliğiTrakya Kalkınma Ajansı (TRAKYAKA)İlgili bakanlıklarİl Özel İdareleriSivil toplum kuruluşlarıYerel üreticiler ve tarım kooperatifleriZiraat ve ticaret odaları

Örnek Proje Başlıkları• Istranca köyleri eko-turizm geliştirme programı• Ev pansiyonculuğunu destekleme programı• Trakya yöresel ürün pazarları kampanyası• Yerel tohum bankası projesi


MÜZE AĞIAnahtar temalar: ortak veritabanı, müze eğitimi, sınırötesi etkinlikler

Amaç ve TanımProgram, Trakya’nın kültürel mirasını aynı çatı altında toplamaya ve tutarlı değerlendirmeye yönelik bir müzeler ağını kurmayı amaçlamaktadır. Müze ağının aynı zamanda Bulgaristan ve Yunanistan ile işbirliği içinde geliştirilmesine bağlı olarak sınırötesi bir boyutu da bulunur.

Hedefler• Trakya müzelerinin ortak veri tabanını oluşturmak• Sınırötesi etkinlikler ve eğitim programları geliştirmek• Ortak yayınlar hazırlamak• Doğu Trakya müzelerinde ortak bir sunum ve sergileme stratejisi geliştirmek ve uygulamak

İşbirliğiTrakya müzeleriKültür ve Turizm BakanlığıTrakyakent, RamTrakya, TrakyaPolisCultural Heritage Without Boundaries: Balkan Museums Project

Örnek Proje Başlıkları• Trakya müzeleri bilgi sistemi projesi• Müze ağı gezi ve eğitim etkinlikleri• Öğrenci değişim programı

Anahtar temalar:


KÖPRÜAnahtar temalar: su yapıları, anıtsal mimari, restorasyon ve çevre düzenleme

Amaç ve TanımTrakya bölgesinin önemli bir mimari miras öğesi olarak; Arda, Tunca ve Ergene nehirleri üzerindeki köprü ve su kemerlerinin korunması ve tanıtılmasını amaçlayan bir programdır.

Hedefler• Trakya su yapılarının envanteri ve haritalarını yapmak• Su yapılarının Trakya bütününde tarihsel süreç senaryosunu yazmak• Köprülerin çevresinde çevre düzenleme, sağlıklaştırma, aydınlatma ve bilgilendirme çalışmaları yapmak• Yayın hazırlamak• Köprü ve suyollarının bölgesel tanıtım ve turizm stratejisine entegre etmek

İşbirliğiÜniversitelerTrakyakentUNESCOKarayolları Genel MüdürlüğüTurizm Sektörü

Örnek Proje Başlıkları• Trakya su yapıları kültür rotası projesi • Trakya köprüleri harita ve sunum levhaları projesi• Köprü ve su kemerleri restorasyon projeleri


GRİD Girişimci Ruh için DestekAnahtar temalar: eğitim, yerel girişimcilik, markalaşma ve pazarlama

Amaç ve TanımTrakya’nın sahip olduğu kültürel mirasa dayalı bir bölgesel kalkınmaya ulaşılması için; yerel değer odaklı ürünlerin geliştirilmesi, sunulması ve pazarlanması konularında üretici ve yatırımcılara girişimcilik eğitimleri verilmesini amaçlayan bir programdır.

Hedefler• Özgün yerel değerlerin artı değer yaratması için ilkeler ve yaklaşımları belirlemek• Atölye temelli girişimcilik eğitimleri vermek• İletişim ve pazarlama eğitimleri vermek• KOBİ destekleme mekanizmaları ile finansman bulunmasını kolaylaştırmak

İşbirliğiTarihi Kentler Birliği (TKB)ÇEKÜL AkademiTrakya Kalkınma Ajansı (TRAKYAKA)Sanayi ve Ticaret OdalarıÖzel sektör

Örnek Proje Başlıkları• Ürün geliştirme atölyeleri• Yerel ürünlerde “bölgesel imza” projesi• Trakya’nın yerel ürünlerini pazarlama kampanyası


2013 2014 2016 2019İŞBİRLİĞİ VİZYON PLANI

BÖLGESEL AĞLAR KÜMELENME ÇALIŞMASI

İŞBİRLİĞİ: TRAKYAKATrakyaKent, RamTrakya, TrakyaPolis, Üniversiteler, Özel sektör

İŞBİRLİĞİ: TRAKYAKENT, Üniversiteler, Özel sektör, Sivil toplum kuruluşları

BİZİM BÖLGEPROGRAMI

BİRLEŞTİRİCİ GÜÇ YÖNETİM PLANI

İŞBİRLİĞİ: Üniversite, Sivil toplum kuruluşları, İlgili Bakanlık

İŞBİRLİĞİ: TrakyaKent, Yerel Liderler Platformu

ZAMAN ÇİZELGESİ

STRATEJİK ÜRÜNLER


2013 2014 2016 2019ATLAS TRAK

İŞBİRLİĞİ: Üniversiteler, Yerel yönetimler, İl özel idareleri İlgili Bakanlık birimleri ve koruma kurulu

İŞBİRLİĞİ: Tarihi Kentler Birliği , ÇEKÜL Akademi, TRAKYAKA, Sanayi ve Ticaret Odaları, Özel sektör

MÜZE AĞIİŞBİRLİĞİ: Trakya müzeleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Trakyakent, RamTrakya, TrakyaPolis, Cultural Heritage Without Boundaries: Balkan Museums Project

İŞBİRLİĞİ:İ.Ü. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Merkezi, Yerel yönetimler, Trakyakent, Üniversiteler, Arkeoloji müzeleri, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, İletişim ajansları

TABYA

BELLEK

İŞBİRLİĞİ:Edirne ve Kırklareli Belediyeleri, Trakyakent, RamTrakya, TrakyaPolis, Üniversiteler, Sivil toplum kuruluşları, Özel sektör

GRİD

İŞBİRLİĞİ: Üniversiteler, Trakyakent, UNESCO, Karayolları Genel Müdürlüğü, Turizm Sektörü

İŞBİRLİĞİ: Trakyakent, RamTrakya, TrakyaPolis, İ.Ü. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Merkezi, Üniversitelerin Balkan Araştırma Merkezleri ve diğer ilgili bölümleri, Sivil toplum kuruluşları, Muhtarlar

TOHUMİŞBİRLİĞİ: TRAKYAKA, İlgili Bakanlıklar, İl Özel İdareleri, Sivil toplum kuruluşları, Yerel üreticiler ve tarım kooperati�eri, Ziraat ve ticaret odaları

KÖPRÜ

ZAMAN ÇİZELGESİ

PROGRAM & PROJELER


1 2 3 45 6 7 8

48 5 KAVRAM

10 DERS

Kültür odaklı planlama ve kalkınma konularıyla doğrudan veya dolaylı olarak ilgili kavramların araştırılması ve uluslararası yaklaşım örneklerinin incelenmesi, Yol Haritası’nda buraya kadar sunulan bölge vizyonu, temel stratejiler ve Çarpan Etkileşim Strateji Çerçevesi’ni yönlendirmeleri bakımından önemlidir. Yaklaşım örnekleriyle pekiştirilen beş kavram incelemesi ve buradan çıkarılan 10 ders başlığı, Yol Haritası’nın ana bölümleri ve strateji çerçevesine ek olarak sunulmuştur.


1 2 3 45 6 7 8

48 5 KAVRAM

10 DERS

1. YÖNETİM PLANIplanının ikinci aşamasında ise bölgesel bir vizyon etrafında politika, strateji ve proje alanları belirlenir. Uzun erim ve kısa erimli eylem önerilerinden oluşan etaplama çalışması ise proje aktörleri ve finansman tanımlarını içerir.

Bölge yönetim planları kültürel, doğal, sosyal ve ekonomik kaynakları açısından öne çıkan bir bölgenin nasıl yönetileceğine ilişkin esas çerçeveyi çizer. Yönetim planının genel hedefleri, bölgedeki yerel yönetimler arasında işbirliği mekanizmalarının kurulması ile kaynak ve bilgi paylaşımının sağlanmasını içerir. Bunun yanında, doğal çevrenin ve kültürel mirasın korunması, eğitim yoluyla bilinçlendirme, kaynakların etkin ve sürdürülebilir kullanımı ile katılımcılık da bölge yönetimindeki diğer temel unsurlardır.

Yönetim bölgelemesi (management zoning) bölge yönetim planları için geçerli bir yöntemdir. Bu bölgeleme koruma bölgesi, sektörel gelişim bölgesi gibi tematik başlıklarla yapılabildiği gibi, idari sınırlara bağlı olarak da yapılabilmektedir. Bu sistemde, ayrı bölgeler için alt yönetim kurguları yapılır ve aktörler de bu kurguya göre yeniden belirlenir.

Bölge Yönetim PlanıBölge yönetim planı, en genel anlamıyla, bir bölgenin geleceğine dair yönleri, stratejileri ve eylem önceliklerini, belirli bir zaman çerçevesi içerisinde ve bölgesel aktörleri atayarak sunan stratejik bir çerçevedir. Plan, ilgi alanı olan konunun tüm yönlerinin yönetimiyle ilgili çözüm üretmek için, bölgesel ölçekte çeşitli aktörleri bir araya getirir ve farklı bakış açılarını, beklentileri saptamayı ve ortak bir akıl yaratmayı amaçlar.

Bölgesel ölçekli yönetim planları, söz konusu bölgenin niteliklerine bağlı olarak farklı amaç ve odaklarla hazırlanabilir. Ekosistemler ve biyolojik çeşitliliğin korunması, yerel yönetimlerin ortaklığı ve kaynak paylaşımı, ekonomik kalkınma, su kaynakları yönetimi, ekonomik ve çevresel sürdürülebilirlik gibi bazı başlıklar, bölge yönetim planı odaklarına örnek olarak gösterilebilir. Bölge yönetim planlarının mekânsal kapsamına ilişkin ise havzalar, kıyı alanları, bölgesel parklar gibi farklı nitelikteki bölgeler için yönetim planı hazırlanabilir. Bu tematik odak başlıkları ve mekânsal kapsamların tümü için genel bir yönetim planı çerçevesinin ana bileşenleri;• Planlama yaklaşımı,

• Kamu,yerel, sivil ve özel kesimden aktörlerin tanımı,

• Temel yönetim hedefleri,• Mevcut durum araştırması (fiziksel özellikler, idari

durum, yasal araçlar vb. konularda),• Olanaklar, kısıtlar ve tehdit unsurlarının tespiti,• Amaç ve hedeflere yönelik ilke tanımları,• Bölgesel politika, strateji ve proje tanımları,• Bölgesel ölçekte öncelikli müdahale alanları,• Uzun erim ve kısa erimli eylem önerilerinden

oluşan etaplama,• Proje aktörleri ve finansman tanımlarıdır.

Bölge yönetim planının odağına bağlı olarak (örneğin kıyı bölgesi yönetim planı veya kültür odaklı yönetim planı gibi) şekillenecek bu çerçevede öncelikle ele alınması gereken konu, yönetim planını yönlendirmesi beklenen bir planlama yaklaşımının geliştirilmesi ve bu doğrultudaki aktörlerin tanımlanmasıdır. Yönetim süreci aktörlerinin katılımıyla, plana ilişkin temel hedefler ortaya konulur ve buna bağlı olarak mevcut durumun araştırılması gerekir. Yönetim konusu ve başlıklarına bağlı olarak bölgenin mevcut durumu ile ilgili toplanan verilerden elde edilen sonuçlar değerlendirilerek, olanaklar ve tehdit unsurları tespit edilir. Yönetim

94 Trakya Birleştirici Güç: Doğa, Su, Kültür Strateji Planı 5 Kavram, 10 Ders B.8

• Sınır ötesi koordinasyon

Stratejiler, ekonomik kalkınma ve turizm, doğal ve kültürel mirasın birlikte sürdürülebilirliği ve sınır ötesi işbirliği şeklinde 3 başlık altında tanımlanmıştır.

Ekonomik Kalkınma ve Turizm• Bölgenin karakteri ve değerleri ile bağlantılı bir

sürdürülebilir turizm politikası• Tarımsal arazileri, üretimi ve endüstrisini korumak

ve canlandırmak, tarımsal arazi kullanımının yeni üretim biçimleri ve sektörel değişiklikler sürecine adaptasyonunun sağlanması için stratejik bir yaklaşım belirlenmesi

• Gelişim sürecinde nüfusun ihtiyaç duyacağı yeni iş imkanlarının yaratılması

• Ekonomik gelişimi ve çeşitlenmeyi destekleyecek altyapı ihtiyaçlarının bir çerçeve dahilinde belirlenmesi ve karşılanması

• Sınır ötesi işbirlikleri ve servis imkanlarının oluşturulması

• Sydney, Melbourne gibi büyük şehirlere yakınlığı ile stratejik öneme sahip bölgenin, bu fırsattan faydalanması

Çevre ve Kültürel Mirasın Birlikte Sürdürülebilirliği• Gelişimin, doğal ve kültürel mirası, biyolojik

çeşitliliği koruyacak, baskı yaratmayacak hatta pekiştirecek şekilde kurgulanması

• Nehir ve kollarını çevresi ile birlikte, su kalitesini yükseltecek koruma ve yönetim anlayışı geliştirilmesi

• Aborijin ve Avrupa kültürlerinin arkeolojik ve kültürel mirasını koruması ve doğal kaynak yönetimi sürecine dahil edilmesi

• Çok aktörlü ve sınır ötesi yönetim süreçlerinin yürütülmesi

Sınır Ötesi İşbirliği• Murray Nehri boyunca sınırda kardeş kentlerin

oluşturulması • Bölgeler arası farklı kurumsal düzenlemeler

yapılması ve yerel yönetimlerin birlikte çalışması

Alan Yönetim Planı“Yönetim alanı”; sit alanları, ören yerleri gibi doğa ve kültür varlıkları açısından zengin alanların çevreleriyle bütünlük içinde ve belirli bir vizyon çerçevesinde korunması ve yaşatılması amacıyla, merkezi ve yerel yönetim birimleri ile sivil toplumun eşgüdümünü sağlamak üzere belirlenen alanlardır. “Alan yönetim planı” ise yönetim alanının korunması, değerlendirilmesi ve yaşatılması amacıyla katılımcı bir ortamda, mevcut planlama ve koruma çalışmalarını da dikkate alarak hazırlanan, önerilen projelere dair uygulama etapları ve bütçe öngörülerini yapan bir stratejik çerçeve şeklinde

ÖRNEK: Kültürel ve Doğal Miras Odaklı Bölgesel Gelişim: Avustralya Murray Bölge Planı

Anahtar kelimeler: kültürel miras, suyun kullanımı, tarımsal faaliyetler, küçülen kentler

Bölgesel stratejik planlama çalışmaları, kültürel ve doğal mirasa sahip bölgelerin bu özelliğini, sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde bir gelişim yaklaşımıyla ele almaktadır. Murray Bölgesi için hazırlanmış stratejik plan taslağı, Trakya ile çarpıcı benzerliği açısından kültürel ve doğal mirasın sınır ötesi ilişkilerle turizm odaklı kalkınmaya yönelik değerlendirilmesi açısından incelenmiştir.Vizyon• Karşılaştığı değişikliklere adapte olabilen, başarılı,

esnek bir bölge• Geleceğe yatırım yapan sürdürülebilir bir bölge• Yaşam kalitesi yüksek, yaşanabilir ve çeşitliliği olan

bir ortam sunan bir bölge

StratejilerMurray Nehri ve havzası bütünleştirici güç, turizm ise itici güç olarak belirlenmiştir. Stratejileri yönlendiren temel ilkeler şu şekilde tanımlanmıştır;• Kültür ve doğa turizmi odaklı ekonomik kalkınma• Doğal ve kültürel mirasın birlikte sürdürülebilirliği


tanımlanabilir. Alan yönetim planının temel bileşenleri;• Alan verisi,• Değerler sistematiği,• Gelecek vizyonu,• Temel yönetim hedefleri,• Alan stratejileri, ve• Uygulama araçlarının (eylemler, etaplama, aktörler

ve bütçe) belirlenmesidir.

Plan kapsamında, çalışma temalarının belirlenmesi (kültür varlıklarının tipolojisi, doğal varlık envanteri gibi) ve eylem programlarının oluşturulması, yönetim planlaması sürecine dair önemli iki bileşendir. Bunun yanında, sorumlulukların tanımlanması, kaynakların dağıtımı ve ekonomik yatırımların düzenlenmesi de önemli unsurlar olarak görülür. Tüm bu konuların sonunda, alan yönetim planı, koruma ve yaşatma amaçlarına zemin oluşturacak eylem ve proje önerileri sunar. Planın imar planlarından ayrılan ve en önemli niteliklerinden biri de sürekli olarak izleme ve geri beslemelerle, mevcut değişkenlere göre yeniden ele alınmasıdır.

Alan yönetiminin mekânsal boyutunda; kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu arkeolojik alanlar ve kentsel sit alanları, dünya miras alanları, ekolojik açıdan önem arz eden sulak alanlar ve doğa-insan birlikteliğinin tarihsel evrimini ve onun izlerini sahneleyen kültürel peyzaj alanları gibi mekânsal bileşenler ön plana çıkmaktadır. Bunlar ve benzeri

alanlar için hazırlanan yönetim planlarında, söz konusu alanın kendi özellikleri ve çevresel ilişkileri göz önünde bulundurulmalı ve planın öngöreceği koruma ve kullanım kararları bu çerçevede kurgulanmalıdır. Alan yönetim planının en temel başlıklarından biri olan kullanımın, alanın korunması ve yaşatılması önkoşuluyla nasıl gerçekleştirileceği öngörülmelidir. Alan kullanımı konusunda; yapılaşma ve arazi kullanım koşullarının belirlenmesi ile ziyaretçi kapasitesi ve çevre düzenleme projelerinin geliştirilmesi öncelikli başlıklardır.

Ancak her koşulda, yönetim planı kapsamında geliştirilen strateji ve eylemlerin, alanın değerlerini koruma ve yaşatma amacıyla paralellik kurması, yani değer temelli bir yaklaşımla (value-based approach) ele alınması ve ilgili aktörlerin mutlaka tanımlanması gerekir.

Bu nedenle alan ölçeğinde bir değerler analizi yapılmalı ve değer öncelikleri tartışılmalıdır. Yönetim alanının taşıdığı değerler, alanın kendine özgü niteliklerine de bağlı olarak, kültürel, arkeolojik, estetik, doğal, eğitsel, sosyal ve ekonomik değerler gibi başlıklarda tanımlanmalı ve bu konuya ilişkin bir sistematik oluşturulmalıdır.

Alan yönetim planlarının tüm alan tipleri için geçerli sayılabilecek genel hedefleri şu şekilde tanımlanabilir;• Alanın kendine özgü bağlamı ve değerlerini

bütünlük içinde yorumlamak ve korumak• Değerlerin tespiti ile yerel, ulusal ve uluslararası

düzlemlerde alan envanterleri hazırlamak, eğitim

ve araştırmayı teşvik etmek• Yerelin katılımını sağlayarak sahiplenme ve aidiyet

hissini güçlendirmek• Alanı; müze ve sergi düzenlemeleri, dijital medya

ürünleri ve basılı kaynaklar gibi araçlarla kamunun kullanımı ve bilgisine açmak, yaşam boyu eğitimi desteklemek

• Risk altındaki alanlarda, yatırımlar ve çevre kaynaklı olumsuz etkileri azaltmak

• Yönetimde kamusal çıkarları gözeterek, etkin kullanım, bütçe düzenlemeleri ve görev tanımlamaları yapmak

ÖRNEK: Yunanistan Kültürel Operasyonel Programı

Anahtar kelimeler: bilgi toplumu, bilişim teknolojileri, kültür sektörü, dijitalleşme

VizyonBilgi toplumu gelişiminin bir parçası olarak dijital içerik ve erişimini desteklerken, önemli kültürel varlıkları iyileştirmek ve bölgeler arasında daha dengeli bir tesis yelpazesi yaratmak.

Kültürel Operasyonel Programı’nın doğrudan yatırım yaptığı üç odak noktası müzeler, arkeolojik sit alanları


ve anıtlar ile çağdaş kültürden oluşmaktadır. Proje bütçesinin büyük bir kısmı yeni ve yenilenmiş altyapı; müzeler, arkeolojik sit alanları, anıt heykeller ve çağdaş kültür tesisleri alanlarında kullanılmıştır.

Stratejiler• Kültürel mirasın korunması ve teşvik edilmesi• Çağdaş kültürün geliştirilmesi• Kültürün, kalkınmanın ve istihdamın bir aracı

olarak güçlendirilmesi• Bölgeler arasında kültürel tesislerin dengeli bir

şekilde dağıtılması

Ek olarak, bilgi toplumunun gelişimi uzun vadede rekabeti ve kamu sektöründe etkinliği arttırıcı bir kilit faktör olarak görülürken; kültürün rolü içerik kaynağı ve teknoloji becerilerini geliştirmede bir odak olarak görülmüştür. Dolayısıyla destek, kültürel sektördeki dijitalleşme, koleksiyon yönetimi, web hizmetleri ve interaktif medya alanlarında verilmiştir.

Projeler, büyük ulusal müzeler ve bir dizi bölgesel müze için yeni bina ve sergileri, ziyaretçisi fazla olan veya ulaşımı zor olan arkeolojik sit alanları için tesisleri, çok amaçlı kültürel merkezleri, kitap fuarı ve festival benzeri etkinlikleri de içermektedir.

2. BÖLGESEL KALKINMABölgesel kalkınma, bir ülkenin sadece mekansal anlamda alt ölçeklere ayrılması değil; her bir bölgenin sahip olduğu kaynaklar, değerler ve stratejik üstünlüklerin belirlenmesi ve bu potansiyellerin diğer bölgelerle eşitsizliği giderecek ve nüfusun refah düzeyini yükseltecek şekilde değerlendirilmesidir.

Tüm dünyada bölgesel kalkınmanın ana bileşeni olarak kabul edilen katılımcılık ilkesi, Türkiye’de hazırlanan bölgesel planlarda hayata geçemeyen bir ilke olarak kalmıştır. Gerek bölgelerin tespiti, gerekse önceliklerin ve politikaların belirlenmesi merkez tarafından ve yerel katılımcılara danışılmadan tamamlanmıştır. Özellikle bölgelerin sınırlarının belirlenmesinde bilimsel metodlardan ziyade popülist yaklaşımlar rol oynamış ve bölgeler illerin üst ölçeği olmaktan öteye gidememiştir.

2002 yılında NUTS II bölgelerinin belirlenmesi ve ardından Kalkınma Ajanslarının kurulması ile somutlaşan bölgesel kalkınma yaklaşımı, her ajansın hazırladığı bölgesel planlar ile hız kazanmıştır. Her ne kadar, NUTS II bölgeleri, coğrafi ya da fonksiyonel bölge özelliği göstermeyen istatistikî birimler olmakla eleştirilse de; Türkiye’de iller ve ülke arasındaki ilk ara birim olduğu ve bölgesel kalkınmaya katılımcı ve

kurumsal bir kimlik kazandırdığı için önemli bir adım sayılmaktadır.

Günümüzde bölgesel kalkınma yaklaşımı daha etkin bir büyümenin gerekleri olarak bazı ekonomik ve sosyal ilkelere dayanmaktadır;• Yerindenlik ilkesi doğrultusunda kurulan

kamu-yerel-sivil-özel işbirlikleri kalkınma projelerinin hem daha katılımcı ve demokratik bir ortamda oluşturulmasını, hem de muhatapları tarafından sahiplenilip daha etkin uygulanmasını sağlamaktadır.

• Ulaşılabilirlik ise kalkınma politikalarının sonuçlarından tüm kesimlerin eşit bir şekilde faydalanmasını hedefleyen bir ilke olarak bölgesel planlara girmiştir.

• Küresel iklim değişikliğini önlemek ve doğal kaynaklarının tahribinin önüne geçmek amacıyla ortaya çıkan sürdürülebilirlik prensibi de kalkınma politikalarının önemli ölçütlerinden biri haline gelmiştir.

• Yenilikçilik, yaratıcılık ve rekabet edebilirlik ilkeleri ile bölgelerin, piyasaların giderek artan rekabet ortamında kendi özgün değerlerine dayanarak kalkınmalarını amaçlanmaktadır.


• Sınır ötesi işbirlikleri ve bölgesel ağlar ise bölgelerin tanınırlığını ve bağlantılarını güçlendirerek sosyal sermayelerini arttırmaya yönelik adımlardır.

ÖRNEK: Doğu Anadolu Turizm Geliştirme Projesi (DATUR)

Anahtar kelimeler: topluluk temelli turizm, sürdürülebilirlik, katılımcılık

Doğu Anadolu Turizm Geliştirme Projesi (DATUR), 2007 yılının Mart ayında yürütülmeye başlanan bir bölgesel kalkınma projesidir. Proje çerçevesinde, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Efes Pilsen işbirliği ile Çoruh Vadisi’ni bir turizm destinasyonu haline getirmeyi ve bölgede yaşayan insanların yaşam düzeylerinin yükseltilmesine katkı sağlamayı amaçlayan bir program uygulanmıştır. Doğu Anadolu Bölgesi’nin kuzeyinde yer alan Çoruh Vadisi’nde tarıma alternatif ve aynı zamanda tarımın katma-değerini artıracak bir iktisadi faaliyet olarak topluluk-temelli turizmin geliştirilmesi, bölgesel eşitsizliklerin azaltılması ve üretilecek gelirden yöre halkının azami derecede yararlanması hedeflenmiştir.

DATUR’un bölgesel turizmin geliştirilmesi ve yönetilmesinde gözettiği öncelikli ilkeler;

gelişmeyi destekleyen bir paylaşım ve eğitim programıdır.

Program kapsamında işbirliği yapan 29 ülkeden 300 kent, kentsel sorunların çözümüne yönelik yeni ve sürdürülebilir çözümler geliştirirken, ekonomik, toplumsal ve çevresel boyutları bütünsel bir yaklaşımla ele almayı temel ilke olarak benimsemiştir.

Program kapsamında yürütülen projeler, 9 ana küme altında yürütülmektedir. Bunlar: • Toplumsal entegrasyon• Kültürel miras ve kentsel gelişme• Yoksul mahalleler• İnsan gücü ve girişimcilik• Yenilikçilik ve yaratıcılık• Düşük karbonlu kentsel çevreler • Metropoliten yönetişim• Liman kentleri• Kaliteli sürdürülebilir yaşam

Bu başlıklar altında yürütülen her bir proje, 10’ar kenti bir araya getirerek, kentler arası tematik işbirliği ağları kurmaktadır.

sürdürülebilirlik ve katılımcılıktır. Projenin önemli sonuçları arasında, bölgenin sahip olduğu tüm turizm zenginliklerinin bilimsel olarak belirlenmesi, turizm zenginliklerinin turizm tanıtım materyallerine dönüştürülmesi ve hedef kitle ile paylaşılması, tur operatörlerinin bölge hakkında bilgilendirilmesi ve bölgenin alternatif tur programlarına dahil edilmesi sayılabilir. Ayrıca yerel halkta turizm bilincinin gelişmesi, çok sayıda yerel insanın turizm ürünleri ve turizm becerileri konusunda eğitilmiş olması da önemli sonuçlar arasında yer almıştır.

Projenin devam etmekte olan ana faaliyetlerinin başlıkları şunlardır: • Çoruh Vadisi’nin Turizm Ürünlerinin Geliştirilmesi

ve Tanıtılması• Bölgenin ve Projenin Hedef Kitleye Tanıtılması• Yerelde Kapasite Geliştirme Çalışmaları

ÖRNEK: URBACT – “Kentler arası bağlar kurarak başarı elde etmek”

Anahtar kelimeler: kentsel gelişme, işbirliği ağları, sürdürülebilirlik

URBACT, AB’nin “Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu” tarafından finanse edilen ve sürdürülebilir kentsel


ÖRNEK: INTERREG: Katılım Öncesi Yardım Aracı IPA

Anahtar kelimeler: sınır ötesi işbirliği ve altyapı, çevre koruma

INTERREG, Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu çerçevesinde Avrupa Birliği bölgeleri arasındaki işbirliğini güçlendirmeye yönelik hibe yardımlarından oluşan bir girişimdir. Türkiye’yi de kapsayan fonlar, 2007 yılı itibariyle Katılım Öncesi Yardım Aracı IPA programı kapsamına alınmıştır.

IPA Programının ana eksenleri aşağıdaki gibidir: • Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma • Sınır Ötesi İşbirliği • Bölgesel Kalkınma • İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi • Kırsal Kalkınma

Türkiye’de INTERREG kapsamında başlayan ve 2007 yılı itibariyle IPA kapsamına aktarılan “Bulgaristan ile Sınır Ötesi İşbirliği Programı”, her iki ülke sınırında yer alan yerleşimler arasındaki yerel işbirliğini kapsamaktadır. Programın genel amacı; • Türkiye-Bulgaristan arasındaki sınır bölgesinin,

yerel/bölgesel kalkınma alanında sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde desteklenmesi,

• Sınırın her iki tarafında işbirliği ağlarının oluşturulması ve geliştirilmesi, bu ağlar ile Avrupa Birliği ağları arasında bağlantı kurulmasının teşvik edilmesidir.

Programın öncelikleri sınır ötesi altyapı, çevrenin korunması, geliştirilmesi ve yönetimi, kişisel/toplumsal faaliyetlerin desteklenmesidir.

ÖRNEK: INTERREG: Güney Doğu Avrupa Sınır Ötesi İşbirliği Programı SEE

Anahtar kelimeler: bölgesel entegrasyon, işbirliği, ortak gelecek

Program, çok karmaşık olduğu kadar içinde çeşitliliği de barındıran bir bölgede entegrasyonu arttırmak ve rekabet edebilirliği güçlendirmek üzere kurgulanmıştır. Bu bağlamda, programın dört ana öncelik ekseni; • Yenilikçilik• Çevre• Ulaşılabilirlik• Sürdürülebilir Büyüme’dir.

“Ortak geleceğimiz için birlik” sloganı altında, program katılımcısı 16 ülke, ortak projeler etrafında bir araya gelmektedir.

ÖRNEK: AB “Leader” Kırsal Kalkınma Programı

Anahtar kelimeler: katılımcılık, kırsal alanda işbirliği

AB’nin kırsal kalkınmayı desteklemek amacıyla oluşturulmuş Leader programları, kırsal kalkınmaya yönelik bütünleşik ve katılımcı bir yaklaşım önermiştir. Program süreç içerisinde projelerin yenilikçilik boyutuna daha fazla önem vermiştir.

AB’nin ortaya koyduğu öncelik temaları: • Doğal ve kültürel değerlerin en iyi şekilde

değerlendirilmesi• Kırsal alanlarda yaşam kalitesinin arttırılması • Yerel ürünlerin değerinin artması, özellikle de

ortak hareket grupları sayesinde küçük üreticinin pazara ulaşmasının sağlanması

• Yeni teknolojiler sayesinde kırsal alanlardaki ürünlerin ve hizmetlerin daha rekabetçi olması

Programın 2007’de tamamlanan son aşaması olan Leader+, üç genel eylem üzerinde kurgulanmıştır: 1. Bütünleşik arazi geliştirme stratejileri için, “aşağıdan yukarı” pilot uygulamaların desteklenmesi: Yerel Eylem Grupları aracılığıyla, projelerdeki katılımcıların en az yarısının özel sektör ve


sivil birliklerinden oluşması kriteri gözetilmiştir. 2. Kırsal alanlar arasında işbirliğini desteklemek: Koordinasyondan sorumlu yerel Eylem Grupları’nın yönetiminde, bölgeler arası ve sınır ötesi kırsal alan işbirliği projeleri desteklenmiştir. 3. İşbirliği ağları kurmak: Her üye ülkede bulunan Ulusal Ağ Birimi, başarılı uygulamalarla ilgili verileri toplamak ve dağıtmaktan sorumludur. Ayrıca deneyim ve teknik destek paylaşımının organizasyonunu da yürütmüşlerdir.

ÖRNEK: Kuzey İrlanda Bölgesel Kalkınma Stratejisi

Anahtar kelimeler: insan odaklı gelişim, mekânsal kalkınma, entegrasyon

Kuzey İrlanda Bölgesel Kalkınma Stratejisi, kapsamını arazi kullanımı ile sınırlamayarak, aynı zamanda fiziksel kalkınma politikalarının diğer konular üzerinde önemli etkileri olduğunu da göz önünde bulundurarak tasarlanmıştır. Bu nedenle strateji, Kuzey İrlanda’da sürdürülebilir kalkınma ve sosyal kaynaşma hedefleri ile ilişkili olan ekonomik, sosyal, çevresel ve toplumsal konulara da eğilmektedir. Bölgesel Kalkınma Stratejisi aktivitelerin bölge içerisindeki dağılımında etkili olmaktadır.

VizyonDışa dönük, dinamik ve yaşanabilir bir bölge ve herkes için yüksek kaliteli bir yaşam.

Kılavuz İlkeler• İnsan ve toplum odaklı bir yaklaşım• Kaynaşmış bir toplum • Rekabet edebilirlik• Bölgenin gelecekteki gelişimi için entegre bir

yaklaşım

Mekânsal Kalkınma StratejisiKuzey İrlanda Mekânsal Kalkınma Stratejisi; Kentsel bağlantı noktaları (hub) ve kümelenmeler, kilit ve bağlayıcı ulaşım koridorları, liman ve hava limanlarının bulunduğu bölgesel ana Geçiş Noktaları’na dayanan, bölgenin fiziksel kalkınması için geliştirilmiş bir çerçevedir. Bağlantı noktası, koridor ve geçiş noktası yaklaşımı ile amaçlanan, bölgenin gelişimi ve dengeli büyümesi;• Kilit ve bağlayıcı ulaşım koridorları • Belfast şehri merkezli kompakt ve dinamik

metropoliten çekirdeği• Canlı bir Kuzey İrlanda kırsalının gelişimi ile

sağlanacaktır.


3. ENTEGRE HAVZA YÖNETİMİaktörler arası işbirliği ve eşgüdüme temel oluşturur. Plan, sürekli izleme ve değerlendirme ile süreç içinde değişen önceliklere göre revize edilmeyi gerektirir. Aynı zamanda, havza yönetim sınırları içerisinde kalan idari birimlerin planlama çalışmaları ve ulusal/uluslar arası kalkınma planlarıyla uyumluluk göstermelidir.

Havza eko-sistemleri ve dolayısıyla doğanın kendini yenileme süreci, insan faaliyetleri, tarım, madencilik, turizm, sanayi gibi sektörel faaliyetler, kentleşme ve arazi kullanımları gibi çeşitli dış etkenlerin olumsuz etkileri nedeniyle gerilemektedir. Bu durumda, bir havza yönetim planının, koruma-kullanma dengesini optimize ederek, doğal kaynaklar üzerindeki baskı ve tahribatı en aza indirgemesi gerekmektedir.

Havza yönetiminde söz konusu olan hassas ve öncelikli sistemler olduğundan, genel planlama ve yönetim süreçlerinden farklı bir anlayışın geliştirilmesi önemlidir. Yönetim süreci mutlaka katılımcı bir ortamda sürdürülmeli, gerekli etki değerlendirmelerinin yapılması sonucunda zaman temelli strateji ve eylem alanları belirlenmelidir. Havza yönetim sürecinin temel aşamaları;• Havza ölçeğinde ortak bir vizyon geliştirilmesi,

Entegre su kaynakları yönetimi yaklaşımı, sürdürülebilir ve dengeli bir yaklaşım çerçevesinde, sosyal, ekonomik ve çevresel çıkarlar göz önünde bulundurularak suyun yönetimi ve su kaynaklarının geliştirilmesini içerir. Bu kapsamda, farklı ve yarışan grup çıkarlarını, çevre koruma, su ihtiyacı ve suyun kötüye kullanımı gibi konuları değerlendirir. Entegre su kaynakları yönetimi yaklaşımı, sektörler ve ölçekler arası su yönetim koordinasyonunun sağlanmasını hedefler. Bu koordinasyon ve işlerliğin sağlanması için de ulusal politika ve yasa yapma süreçlerini, iyi yönetişimi, etkin kurumsal yapılanma ve düzenleme mekanizmalarının geliştirilmesini, çevresel etki değerlendirme, ekonomik kaynak geliştirme, iletişim, izleme ve değerlendirme sistemlerinin kurulmasını destekler.

Havza örgütlenmesi, havzanın yönetiminde yer alan aktörler ve bunlar arası ilişkileri tarif eden bir kavramdır. Bu örgütlenme büyük ya da küçük ölçekli devlet kurumları, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları vb. kurumları içerebilir.

Havza Yönetim PlanıHavza yönetim planının temel bileşenleri; bir havzadaki ilgili tüm kesimlerin katılımıyla, doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımına yönelik ortak bir yönetim anlayışına ulaşılması ve bu yönde yapılacak faaliyetleri belirleyerek sorumlulukların tanımlanmasıdır. Aynı zamanda, havzaların fiziksel kapsamının genişliğine bağlı olarak, havza yönetim planı için doğal kaynak vurgusu oldukça yüksek bir bölgesel yönetim planı da denebilir. Planın benimsemesi gereken esas amaçlar;• Doğal ve kültürel kaynakların sürdürülebilir

kullanımı,• Biyolojik çeşitlilik ve yaban hayatın korunması,• Su yönetimi, • Atık yönetimi,• Alan kullanım ölçütlerinin belirlenmesi,• Sektörel müdahale ve etkilerin kontrol altına

alınmasıdır.Bu etkenlerin belirli ve etkin bir düzen içinde geliştirilmesi ve geleceğe taşınması ise bir havza yönetim planı için önkoşuldur. Bahsedilen etkin düzen, havzanın mevcut durumu ve gereksinimleri doğrultusunda kaynakların akılcı kullanımına ve


• Entegre havza yönetimine ilişkin hedeflerin belirlenmesi,

• Mevcut durumun araştırılması ve doğal kaynaklara ilişkin etki değerlendirmesi,

• Kişiler ve kurumlar arasındaki işbirliği ve eşgüdüm mekanizmalarının geliştirilmesi,

• Havza örgütlenme modellerinin geliştirilmesi,• Eylem ve projelerin gerçekleştirilmesine yönelik

parasal kaynak stratejilerinin tanımlanması ve,• Uygulama ve izleme süreçleridir.

Havza yönetiminde ilgili aktörlerin işbirliği ve eşgüdümünün gerekliliği en önemli unsurlardan biridir. Bu durum, ulusal ve yerel ölçekteki protokoller, proje komiteleri ve havza birlikleri yoluyla sağlanabilir. İlgili yerel birimler, bu yapılar içerisinde planlama, uygulama ve izleme süreçlerini devam ettirmek amacıyla finansal ve teknik güçlerini birleştirmeli, havza ölçeğinde bir görev dağılımıyla yönetimi etkin kılmalıdır.

Sınırları Aşan Sular İçin İşbirliğiDoğal sınırlar olarak havzalar yönetsel sınırları aşmaktadırlar. Bu bakımdan havzaların yönetiminde, nehirler için akış yönleri, göller ve yeraltı kaynak suları için bölgeler olmak üzere, havzaların oluşturduğu sistemler göz önünde bulundurulmalıdır. Diğer bir

deyişle, ulusal politikaların yanı sıra sınır aşan sulara yönelik uluslararası anlaşmalar ve bölgesel sözleşmeler de havza yönetimi için çerçeve belirlenmesinde söz sahibidir. Sınırları aşan havza yönetimi, karmaşık politik ve yasal süreçler ve sivil toplumun koordinasyonunun yanı sıra arazi kullanımı, sektörel politikalar ve mekânsal politikalar ile de uyumlaştırılmalıdır. Bunun yapılması için dikkat edilmesi gereken hususlar şöyledir:

Fayda ve Maliyetlerin Paylaşımı: Fayda ve maliyetlerin paylaşımı ve çıkarların ortaklaştırılması iyi bir işbirliği için en önemli önkoşullardan biridir.

Yasal Araçlar: Sınırları aşan suların yönetiminde, sınır ötesi ve bölgesel düzeyde kalıcı bir işbirliğinin sağlanması için, kıyıdaş devletlere ve ortak kurumlara büyük görevler düşmektedir. Bu kurumlar, koordinasyon ve danışmanlık, ortak politikalar ve stratejiler geliştirme ve uygulama, anlaşmazlıkların çözümü, izleme ve raporlama gibi faaliyetleri üstlenmelidirler.

Entegre Bir Yaklaşım: Çeşitlilik ve esneklik prensipleri çerçevesinde farklı senaryoların yönetim süreci içinde değerlendirilmesi ve sektör politikalarına duyarlı bir yönetim ve planlama yaklaşımı, havza yönetim süreçlerinde entegre yaklaşım için temel oluşturmaktadır.

Bilgi Değişimi ve İzleme-Değerlendirme: Su kaynaklarının değerlendirilmesi için ortaklaştırılmış politika ve stratejiler ile bunların uygulamaya konması kadar, sürdürülebilirliklerinin sağlanması için de iyi bir izleme ve değerlendirme süreci şarttır. Bu da veri toplanması ve yönetimi ile düzenli raporlarla aktarımını gerektirir. Bu bağlamda, kıyıdaş ülkeler arası bilginin ve verinin değişimi yönetim süreçleri için önem arz etmektedir.

Katılımcı Bir Yaklaşım: Paydaş katılımı, şeffaflık ve sahiplenmenin bir önkoşulu olarak, her ölçekte uyumlaştırmanın sağlanması için esastır.

Finansman: Yukarıda bahsedilen tüm süreçlerin gerçekleştirilmesi uygun finansman kaynaklarının geliştirilmesine bağlıdır. Bu noktada ulusal finansman kaynaklarının yanı sıra ortak kurumların finansman geliştirme konusunda özel çabaları gereklidir.

ÖRNEK: Tuna Nehri Havza Yönetim Planı

Anahtar kelimeler: artak değerler, su yönetimi, katılımcılık

Bölgeyi birleştirmek, güçlendirmek, refahı artırmak ve çevreyi korumak stratejik hedefleriyle yola çıkan Danube Ortaklığı kapsamında Tuna Nehri Havza


Yönetim Planı hazırlanmıştır. Ortak değer ve ilkeler etrafında örgütlenmeyi planlayan Tuna Nehri Havza Yönetim Planı, önemli su yönetimi sorunları ve sınır ötesi sorunlar üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bunlar:• Organik maddelerin yarattığı kirlilik• Besinlerin yarattığı kirlilik• Tehlikeli maddelerin yarattığı kirlilik• Hidromorfolojik değişiklikler

Plan, her önemli su yönetimi sorunu için vizyon ve hedefler ve ortak program ölçütleri getirmektedir. Bunun çerçevesi ise aşağıdakiler kapsamında yapılmaktadır:• Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifinin

uygulanmasına yönelik mevcut durum değerlendirmesi

• Su kullanımının ekonomik analizi• İklim değişikliği ve su miktarı değerlendirmesi• Katılımlı danışma süreci• Koruma alanlarının envanterleri

ÖRNEK: Karadeniz Kültür Canlandırma Programı

Anahtar kelimeler: kültürel canlandırma, toplumsal ortaklık, yerel kültür, havza yönetimi

“Karadeniz Kültür Canlandırma Programı, Karadeniz Havzası’nda Yaratıcı Hedef Yönetimi İçin Ortak Kültürel Özellikleri Harekete Geçirilmesi Pilot Modeli- BS CAP” projesi, havzada ortak kültürel çevrenin korunması için kültürel ve eğitimsel teşebbüslerin desteklenmesi ve Karadeniz Havzası toplumlarında kültürel ağ ve eğitimsel değişimin teşvik edilmesi çerçevesinde uygulanmaktadır.

Karadeniz Havzası Programı Avrupa Birliği, (ENPI) Avrupa Komşuluk ve Ortaklık Aracı ve (IPA) Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı tarafından hibe edilir.

Proje, havza içinde 5 model bölgenin kültürel mirası üzerinde çalışarak ve bu mirası tanıtarak, bir uluslararası disiplin yaklaşımı olarak “kültürel canlandırma” kavramını tanıtır. Bu bağlamda, sosyal bilimlerde öğrencilerin kapasitelerini arttırmak ve bölgedeki yerel mirasa dayalı ürünlerini geliştirmek için ortak bir eğitim programı geliştirilecek ve tanıtılacaktır.

VizyonYerel kültürel kaynakları ve eğitimi harekete geçirme yolu ile Karadeniz Havzası’nda ortak kültürel bir çevre oluşturmak için toplumsal ortaklığa katkıda bulunmaktır. HedeflerKültür ve eğitim kurumlarının deneyim ve başarılı uygulamalarının paylaşılmasıyla Karadeniz Havzası’ndaki 5 bölge içinde bulunan kültürel mirasın ortak özelliklerinin belirlenmesi, tanımlanması ve tanıtılmasıdır.

Program hedefi Karadeniz Havzası’nda bulunan somut ve somut olmayan kültürel mirasın tanıtılması için disiplinler arası bir eğitim programının geliştirilmesi ve uygulanmasıdır. Programın tanıtımı için resmi ve resmi olmayan eğitim kurumları arasında ve kültürel yönetimin yerel kapasitesini arttırmak amacıyla bir iletişim ağı oluşturulcaktır.

İşbirliğiProgram kapsamında işbirliği çerçevesine alınan ülkeler; Bulgaristan, Türkiye, Romanya, Ermenistan ve Gürcistan’dır.


4. KÜLTÜREL MİRASİşbirliği” politikalarına girdi oluşturacak olmasıdır. HedefLancewadPlan projesinin hedefi, kamu ve sivil kesimlerin işbirliği çerçevesinde, Wadden Denizi Bölgesi’nin ortak sınır ötesi peyzajı ve kültürel mirasının gelişimi, yönetimi ve sürdürülebilir kullanımını geliştirmektir.

StratejilerKatılımcı ve çok disiplinli planlama süreci esnasında sorumlu kurumlardan, sivil kesimlerden ve koruma, planlama, ziraat ve çevre konularında çalışan uzmanlardan görüş alınmıştır.

Ortak sınır ötesi stratejiWadden Denizi Bölgesi’nin peyzaj ve kültürel miras değerleri üç ülkenin sınırlarına girdiğinden, projenin en önemli odağı sınır ötesi işbirliği boyutudur. Sınır ötesi bütünleşik strateji ve yönetim planının hazırlanması, bölgenin kültürel peyzaj potansiyellerin ve zayıf yönlerin değerlendirilmesi, iyi uygulamalar kılavuzunun hazırlanması ancak sınır ötesi bir çerçevede mümkün olabilmiştir.

Kültürel miras, topluluklar tarafından geliştirilen yaşam biçimlerini tanımlayan mekanlar, objeler, sanatsal ifade biçimleri, gelenekler, görenek ve değerleri kapsayan ve geçmiş nesillerden devralınan değerlerdir. Kültürel kimliğin bir parçası olduğu için tanımlanması ve yarına aktarılması gereklidir. Kültürel mirasın geleceğe taşınmasını amaçlayan eylem ise “koruma” olarak tanımlanabilir. Kültürel miras kavramı; somut kültürel miras, somut olmayan kültürel miras ve doğal miras başlıklarında ele alınabilir.

Kültürel mirasın bölgesel ölçekte korunması kapsamında yürütülen ulusal ve uluslararası programlar, geniş kapsamlı kalkınma programlarının bir alt başlığı olarak yürütülmüştür. Söz konusu programların ana hedefi, ortak değerleri paylaşan kentleri ve paydaşları, ortak hedefler doğrultusunda işbirliği yapmaya teşvik etmek ve bölgesel ölçekte sürdürülebilir kalkınmayı elde etmektir. Ortak doğal ve kültürel değerlerin etrafında kurulan işbirlikleri, ekolojik çeşitliliğin korunması, ekolojik ve kültürel değerlerin kalkınmayla entegrasyonunu sağlayacak projeleri hayata geçirmek için işbirliği ağları kurmaktadır.

ÖRNEK: LancewadPlan Projesi

Anahtar kelimeler: ortak sınır ötesi peyzaj, yaşayan peyzaj, ortak strateji, sektörel entegrasyon

Wadden Denizi, Kuzey Denizi’nin güneydoğusunda yer alan ve İngiltere, Hollanda ve Danimarka’nın sınır verdiği bir gelgit bölgesidir. Çamurlu ve sulak alanlardan oluşan bölge, biyolojik çeşitlilik bakımından çok zengindir. Wadden Denizi Bölgesi, geniş meralar, tarihi deniz surları ve suyolları, çiftlikler, kiliseler ve insan yapımı tepelerin de algılandığı eşsiz bir kültürel peyzaja sahiptir. Hızlı bir kentleşmeye sahne olan bölgede, peyzajın ve kültürel mirasın korunması ile ekonomik büyüme arasındaki dengenin bulunması öncelikli konudur. Bölge 2009 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır.

1999-2001 yılları arasında AB’nin de finansman sağladığı LancewadPlan Projesi çerçevesinde bölgenin peyzaj değerleri ve kültürel varlıklarının envanteri ve çeşitli peyzaj değerlerinin tanımlamaları yapılmıştır. Projenin en önemli uzun vadeli sonuçlarından birisi, Wadden Denizi’nin korunmasına yönelik “Üç Taraflı


Sektörler arası entegrasyonKültürel peyzaj ve miras değerlerinin mekânsal ve sektörel politikalarla entegrasyonunu sağlamak için, sektörler arası entegrasyonun kaçınılmaz olduğu vurgulanmıştır. Bu bağlamda, proje kapsamında sektörel, bilimsel, idari ve siyasi boyutların arasında köprülerin kurulması projenin önemli stratejileri arasında yer almıştır.

Faaliyetler ve SonuçlarLancewadPlan projesinin sonucunda, Wadden Denizi Bölgesi’nin ortak peyzajı ve kültürel mirasına yönelik bütünleşik bir yönetim ve gelişim planı ile “Yaşayan Tarihi Peyzaj” ortak stratejisi ortaya çıkmıştır.

Pilot projeler sayesinde kültürel planların bölgesel ölçeğe taşınması sağlanmıştır.

Mekânsal gelişmeKültürel peyzaj ve miras değerlerinin korunması ve geliştirilmesi yolundaki en önemli araçlardan birisinin mekânsal planlama olduğu ilkesinden yola çıkarak, Wadden Denizi ortak projesi dışında, bölgesel kültürel miras planlarının yapılması da öngörülmüştür. Bu planlar kapsamında kültürel değerlerin envanteri ve bir kültürel atlas hazırlanmıştır. Bölgesel planların sentezi, Wadden Denizi Bölgesi’nin kültürel karakterine ilişkin bir genel görünüm sunmakta ve potansiyel gelişim alanlarını

öne çıkarmaktadır. Proje sonucunda, Wadden Denizi Bölgesi’nin kültürel mirasının yönetimini etkileyen konuların özetini ve bölgenin başarılı uygulamalarını sergileyen projeleri sunan detaylı bir “iyi uygulamalar kılavuzu” hazırlanmıştır. Kılavuz, bölgenin peyzaj ve kültürel değerlerinin korunması ve geliştirilmesine ilişkin tüm ilgili kesimlerin dikkatine sunulmuştur.

ÖRNEK: GAP Bölgesi’nde Kültürel Mirası Geliştirme Programı

Anahtar kelimeler: kültürel miras, eğitim, sürdürülebilir koruma, sürdürülebilir turizm

AB tarafından finanse edilen “Güneydoğu Anadolu Kültürel Mirasın Korunması ve Turizmin Geliştirilmesi Planı” (2005-2015)nın genel amacı, kültürel miras geliştirme girişimlerinin teşvik edilmesi yoluyla, Türkiye’nin GAP Bölgesi’nde yaşayan nüfusun ekonomik ve sosyal koşullarının iyileştirilmesidir. Programın özel hedefi ise, sağlanan fonların AB esaslarına göre kullanımı konusunda Türk yetkililerinin proje geliştirme ve yönetme kapasitesini geliştirmektir. GAP Bölgesi’nde yer alan 9 ilin (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Mardin, Kilis, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak) kamu - yerel - sivil - özel kesimlerini ve üniversitelerini kapsayan program çerçevesinde, aşağıdaki beş amaç altında belirlenen

hedefler, stratejiler ve eylemler tanımlanmıştır:• Amaç 1: Kültürel mirası sürdürülebilir koruma

politikaları ile entegre bir şekilde korumak ve değerlendirmek.

• Amaç 2: Bölgenin kültürel miras açısından taşıdığı önemi hakkında, bölge insanlarını ve ziyaretçilerini eğitmek ve bilgilendirmek.

• Amaç 3: Benzersiz kültürel mirası tanıtmak ve insanları bunları paylaşmaya davet etmek.

• Amaç 4: Kamu ve özel sektörü bölgenin mevcut değerlerini güçlendirmeye, fiziksel ve insan kaynaklarına yatırım yapmaya teşvik etmek.

• Amaç 5: Bu amaçlara ulaşmak için geçerli tüm ortaklıkları koordine ve teşvik etmek.

• Amaç 6: Bölge ve il seviyesinde kültürel mirası sürdürülebilir koruma ve turizm politikaları kapsamında yönetmek için mali mekanizmaları belirlemek.

Programın “hibe programı” kapsamında, yerel girişimlerin sunduğu projelere 12 milyon EURO tutarında hibe yardımı sağlanmış, ayrıca kültürel mirasın geliştirilmesine yönelik çabaların sürdürülebilirliğine yönelik olarak bölge içindeki ve dışındaki tüm paydaşların katıldığı katılımcı bir yaklaşımla, Entegre Stratejik Eylem Planı oluşturulmuştur. Plan, sürdürülebilir kalkınma, bölgesel farklılıkların azaltılması ve istihdamın artırılması gibi ulusal hedeflerin gerçekleşmesini desteklemeyi öngörmüştür.


5. KÜLTÜREL HARİTALAMAKültürel Haritalama, kültürel kaynakları tanımlayıcı, sınıflandırıcı bir sistematik yaklaşımdır. Analitik ve sentezleyici bilgilerin toplanması ve bu bilgilerin, örüntülerin kavranması, odaklanan alana özgü farklılıkların ortaya konulması, kültürel kaynakların görselleştirilmesi ve çapraz sorgular için kullanılmasını sağlayan bir süreçtir. Kültürel kaynaklar temelde ikiye ayrılır:• Somut kültürel kaynaklar: Bu tip kültürel

kaynakların tanımlanması ve kayıt altına alınması coğrafi bilgi sistemleri ile oluşturulmaktadır.

• Somut olmayan kültürel kaynaklar: Keşif, gözlem ve mülakat yolu ile toplumu tanımlayıcı ve farklılıklarını belirleyici niteliklerinin değerlendirilmesi.

Kurumlardaki genel problem genellikle bilgiye sahip olunmaması değildir. Kurumlar tarafından toplanan bilgiler farklı amaç ve farklı yöntemler ile oluşturulur. Bu anlamda kültürel haritalama sürecini en önemli noktası kültürel kaynak ağının oluşturulmasıdır.

İlk aşamada farklı kaynaklardan toplanan bilgilerin ortak bir dilde bütünleştirilmesi, kodlanması gerekmektedir. Bu bilgiler daha sonra eklentilere açık biçimde düzenlenmektedir. Yararları şu şekilde sıralanabilir;

• Bilgi kapasitesini geliştirmek• Bilinmeyen enformasyonların ortaya çıkmasını

sağlamak• Ağların ve merkezlerin tanımlanmasını sağlamak• Güncel durum hakkında bilgilendirme sağlamak• Gelecek ile ilgili fikirler vermek

Kültürel haritalama sürecinin temel yapıtaşı olan kültür envanterinin belirli bir düzen içinde kurgulanması gerekmektedir.

ÖRNEK: Oresund Bölgesinde Kültürel Kimlik, Kültürel Haritalama ve Planlama

Anahtar kelimeler: kültürel planlama, kültürel haritalama, kültürel strateji

Projenin amacı, İsveç ve Danimarka’daki bölgesel paydaşlar ve eğitim kurumları ile birlikte kültürel haritalama ve planlamada Oresund Bölgesi ortak eğitim modeli oluşturmak olarak tanımlanmıştır.

Temel HedeflerOresund bölgesi için kültürel haritalama ve planlama konusunda ortak eğitim çalışması gerçekleştirilmesi, 7 pilot belediyede kültürel haritalamaya ve planlamaya

odaklanılması.

Eylemler• “Kültür, Turizm ve Endüstri + Kültürel Çeşitlilik”

modeli metod olarak test edilecektir.• Oresund bölgesindeki belediyelerde minimum 4

adet kültürel haritalama ve planlama çalışması uygulanacaktır.

• Kültürel haritalama ve planlama yapılan belediyelerde kültürel projeler uygulanacaktır.

• Uygulama süresince sürekli denetleme ve düzenleme gerçekleştirilecektir.

• En tutarlı pratik, bölgede ve komşu bölgelerde kullanılacaktır.

• Oresund bölgesinde kültürel haritalama yöntemleri, web platformu ve envanter geliştirilecektir.

İşbirliğiProjenin daha etkin çalışması için eğitim konuları üç tema altında toplanmıştır; kültürel çeşitlilik/göçmenler, turizm, iş yeniliği. Her tema için proje koordinatörleri ve bu koordinatörlerden sorumlu proje liderleri görevlendirilmiştir.


Örneklerden Alınan 10 Ders1. Vizyonİncelenen yaklaşım örneklerinde, ortak bir vizyonun geliştirilmesi temel özelliklerden biridir. Bölgenin sahip olduğu kültürel ve doğal mirasın geleceğine ilişkin esas amacı açıklayan ve paydaşlar tarafından benimsenmiş bir vizyon belirlenmesi bölgesel planlama çalışmalarının ön koşuludur. Vizyon ifadeleri genellikle net ve anlaşılabilir şekilde kurgulanmaktadır.

2. TemaBölgeler içindeki farklı nitelikli alanlar için stratejik temalar belirlenmesi, bölgesel planlama çalışmalarının hedef ve stratejilerini yönlendirmesi amacıyla önemlidir. Bölge bileşenlerinin farklılıklarının ve çeşitliliğinin tanımlanmasını sağlayan temalar, kültür kavramı odağında geliştirilmektedir.

3. Planlama StratejileriBelirlenen vizyon doğrultusunda ve hedeflerle uyumlu planlama stratejilerinin tanımlanması bölgesel planlama çalışmalarının temel bileşenlerinden biridir. Kültür odaklı planlama çalışmalarında stratejiler öncelikle kültür ve doğa mirasının sürdürülmesi konusunda

tanımlanmaktadır. Bunun yanında, ulaşılabilirlik, işbirliği, toplumsal gelişme, yaratıcılık, mekânsal kurgu, sektörel yapılanma planlama stratejilerini yönlendiren temel kavramlardır.

4. Kültüre OdaklanmakKültür varlıkları ve tarihsel derinlik açısından zengin bölgeler için kültür kavramını odak noktası olarak görmek ve planlama stratejilerini bu doğrultuda kurmak gereklidir. Bölgesel kalkınmanın, kültürel kaynaklar ve kültürel peyzajın değerlendirilmesi yoluyla elde edilmesi tüm paydaşlar tarafından temel hedeflerden biri olarak benimsenmektedir.

5. Doğaya OdaklanmakBölgenin sahip olduğu doğal kaynakların korunması ve sürdürülmesi, planlama stratejilerini yönlendiren temel konulardan biridir. Yaşanabilir bölgeler ve mekanlar elde etmek amacıyla, doğaya odaklanmak bölgesel planlamadaki öncelikli yaklaşımlardan biri olarak kabul edilmektedir.

Trakya Bölgesi sahip olduğu kültürel ve doğal kaynaklar açısından zengin bir çeşitlilik sunmaktadır. Yaklaşım örneklerinin seçiminde, Trakya Bölgesi ile benzer özellikler taşıyan bölgesel çalışmalara odaklanılmıştır. Bu örneklerin, kültür ve doğa odaklı yaklaşımları incelenmiş, Trakya’nın geleceği için yapılacak çalışma ve tartışmaları yönlendirebilecek 10 temel kavram üzerinde durulmuştur.

1. Vizyon 2. Tema 3. Planlama stratejileri 4. Kültüre odaklanmak 5. Doğaya odaklanmak 6. Aidiyet 7. Koruma 8. Kalkınma 9. İşbirliği10.Katılım


6. AidiyetBölgede yaşayanların refah düzeylerinin arttırılması, yaklaşım örneklerinin ortak hedeflerinden biri olarak görülmektedir. Bilinçlendirme ve eğitim vurgularının yanında, yaşanılan mekâna ve kültürüne karşı beslenen aidiyet hissinin kuvvetlendirilmesi önem kazanır. Ayrıca, bölgenin geleceğine ilişkin karar süreçlerinde söz hakkına sahip olmak amacıyla, yerel halkta katılımcılık ruhunun geliştirilmesi de benimsenen hedeflerden biridir.

7. KorumaKültürel ve doğal açıdan çeşitlilik sunan bölge planlama örneklerinin tümünde, planlama yaklaşımı koruma ilkesi üzerinde şekillendirilmektedir. Kültürel mirasın korunması, strateji ve hedefler ile eylem alanlarını yönlendiren esas ilkedir. Sektörel gelişim ve faaliyetlerin, kültürel ve doğal kaynakların korunması, sürdürülmesi üzerindeki etkilerini dengelemek, stratejilerden biri olarak tanımlanmaktadır.

10. KatılımKültür ve doğa odaklı planlama yaklaşım örneklerinde benimsenen ortak noktalardan biri de katılımcılığın arttırılmasıdır. Program stratejilerinden biri mutlaka bu yönde tanımlanmakta, planlanan bölgenin geleceğine dair karar süreçlerinde yaşayanlar ve yöneticilerin söz hakkı almaları ve geniş katılımlı ortamların yaratılması önemsenmektedir.

8. KalkınmaKültürün kalkınmada temel bir kaynak olarak kabul edilmesi, çeşitlilik açısından zengin bölgelerde değerlerin geleceğe taşınması ve yaşanabilir çevreler yaratılabilmesi açısından kaçınılmazdır. Bölgesel planlamada ekonomik kalkınma ilkesi, bölgenin sahip olduğu kültürel ve doğal kaynakların değerlendirilmesi ve dengeli kullanımı üzerine kurulmaktadır. Bu doğrultuda, bölgesel kaynaklar üzerinde şekillenen yeni stratejik sektörler tanımlanmaktadır.

9. İşbirliğiBölgesel planlama ve yönetim çalışmalarının ortak noktalarından biri, ilgili aktörlerin katılımının önemsenmesi ve işbirliği ortamlarının yaratılması hedefidir. Yerel yöneticiler ve kurumlar arası işbirliği mekanizmalarının geliştirilmesi, bölgesel planlamadaki önemli unsurlardan biri olarak kabul görür. Bu sayede, söz konusu bölgede yaşayan, çalışan ve paylaşan kesimlerin gelecek kurgusunda ortak bir yer edinmeleri hedeflenir.


UZUNKÖPRÜ TKB BÖLGE TOPLANTISI KATILIMCI LİSTESİEDİRNE:GökhanSözerEdirneValisi•HakanInciBelediyeBaşkanVekili•AhmetÇayirEnezBelediyeBaşkanı•OğuzTekinHavsaBelediyeBaşkanı•MehmetKaragözIpsalaBelediyeBaşkanı•Av.EnisIşbilenUzunköprüBelediyeBaşkanı•UğurKolsuzUzunköprüKaymakamı•NusretUybaşIlGenelMeclisiBaşkanı•MehmetAlIlGenelMeclisÜyesi•MetinAralIlGenelMeclisÜyesi•MelihAkinIlGenelMeclisÜyesi•NedretAkbulutIlGenelMeclisÜyesi•AhmetÇetinIlÖzelIdareGenelSekreteri•HayatiBinlerVakıflarBölgeMüdürü•H.GülGökçekKültürVarlıklarıKorumaBölgeKurulu•HasanKarakayaEdirneMüzesiMüdürü•UtkuSunaSelimiyeVakıfMüzesiMüdürü•AtillaErginMimarlarOdası•GüngörMazlumYerelTarihGrubu•OlgaTurgutErdemirEtur•DilekÖzdenGaripEtur•CemileCananGüneşEtur•BurcuSoyluEtur•SerapKefilAyazEtur•AliÇitakFotoğrafSanatçısı•NamıkKemalDölenekenEdirneBelediyesiMeclisÜyesi•SedatKuruEnezBelediyesi•SerapKuruEdirneBelediyesi•MehmetTanÇEKÜLVakfıTrakyaBölgeSorumlusu•Yrd.Doç.Dr.AhmetYaraşArkeolog•TurgutÇakirMimar•AhmetYilmazMimar•MuarremAytekinTCDD•KadirKaşkavalUzunköprüBelediyesi•AhmetYalçınKapsizUzunköprüBelediyesi•HüsamettinÇotraUzunköprüBelediyesi•HüseyinErgönülUzunköprüBelediyesi•FikretDüzenliUzunköprüBelediyesi•InançSülüşUzunköprüBelediyesi•FeridunÖzkanUzunköprüBelediyesi•BülentCeylanUzunköprüBelediyesi•YusufZiyaYalnizUzunköprüBelediyesi•KamilYildizparlakUzunköprüBelediyesi•HarunÜzrekUzunköprüBelediyesi•HacerDoğrugüvenUzunköprüBelediyesi•MehmetArdaUzunköprüBelediyesi•ÜmitGürUzunköprüBelediyesi•ErdoğanCeylanUzunköprüBelediyesi•TülayHoşgörMimar•ÇağatayYilmazMimar•IbrahimAkalinTicaretVeSanayiOdasıBaşkanı•RahmiEren•TicaretBorsasıBaşkanı•ErcanÇobanoğluUzunköprüEskiBelediyeBaşkanı•TEKİRDAĞ : Dr. AdemDalgiçTekirdağBelediyeBaşkanı•MustafaMasatliTekirdağValiYardımcısı•OrhanPerçinoğluTekirdağIlGenelMeclisiBaşkanı•MehmetGökayÜstünTekirdağIlÖzelIdareGenelSekreteri•KIRKLARELİ:CavitÇağlayanKırklareliBelediyeBaşkanı•SelçukYilmazVizeBelediyeBaşkanı•TunaSoykanKırklareliIlGenelMeclisiBaşkanı•RaifKelepKırklareliIlÖzelIdareGenelSekreteri•NalanGüvenKırklareliMüzeMüdürü•Prof.Dr.MustafaAykaçKırklareliÜniversitesiRektörü•Dr.ÖzkanErtuğrulVizeKazıBaşkanı•ANKARA:EceYiğitKültürVeTurizmBakanlığıDışIlişkiler•TARİHİ KENTLER BİRLİĞİ:Dr.AsımGüzelbeyTKBBaşkanı–GaziantepBüyükşehirBelediyeBaşkanı•OsmanGürünTKBEncümen–MuğlaBelediyeBaşkanı•IsmailÜnalTKBEncümen–BeşiktaşBelediyeBaşkanı•SezerCihanTKBGenelSekreteri-GaziantepBüyükşehirBelediyesiImarVeŞehircilikDaireBaşkanı•MustafaTaşkinTKBYazıIşleriMüdürü•GürcanSenemTKB•ÇEKÜL VAKFI : Prof. Dr. MetinSözenÇEKÜLVakfıYönetimKuruluBaşkanı•EceMüftüoğluÇEKÜLVakfıGenelSekreteri•YoncaMoraliÇEKÜLVakfı-ÖrgütlenmeKoordinatörü•NilüferMisischiÇEKÜLVakfı-YayınIletişim•ŞirinSinginYilmazÇEKÜLVakfı-YayınIletişim•HurşitArslanÇEKÜLVakfı-Örgütlenme•SevilŞetenÇEKÜLVakfı-ŞehirPlancısı•AlpArisoyÇEKÜLVakfı-Mimar•NadirMutluerÇEKÜLVakfı-Tasarım•ZaferOkuducuÇEKÜLGaziantepTemsilcisi•A.FarukGöksuÇEKÜLGönüllüsü-ŞehirPlancısı•SılaAkalpÇEKÜLVakfı-ŞehirPlancısı•TimurÇelikÇEKÜLVakfı-Mimar•DidemÇakarÇEKÜLAkademiKoordinatörü•BASIN:RahmiCinokurAnadoluAjansı•MehmetAliAyAnadoluAjansı•RecepDuralRumeliTv•AdnanKarakayaAdaletGazetesi•MuazzezAslanAdaletGazetesi•AhmetÖztaşAdaletGazetesi•AdemÖzsoyUzunköprüGazetesi•OkanYavaşerUzunköprüGazetesi•BarışUlusoyluUzunköprüGazetesi•IsmetYaraşirGürsesGazetesi•BekirÇalimliGürsesGazetesi•MustafaYaraşirBarışGazetesi•ÇağatayYaraşirBarışGazetesi•SelimBekarHürGazete•TunayÖzdemirHürGazete•YeşimTürkeliHürGazete•NazmiMetinSesGazetesi•SamiKuşluSesGazetesi


KIRKLARELİ BÖLGE ÇALIŞTAYI KATILIMCI LİSTESİ KIRKLARELİ:MustafaYamanKırklareliValisi •CavitÇağlayanKırklareliBelediyeBaşkanı •SerapOlcanKırklareliValiliğiYazı İşleriMüdürü• MesutÖzenenKırklareli İlPlanlamaveKoordinasyonMüdürlüğü•RuhiErayKırklareliValiliği•ÜnalBaşkurKırklareliBelediyeBaşkanYardımcısı•OnurKoçtürkKırklareliBelediyesiÖzelKalemMüdürü•MünürSaygıKırklareliKentKonseyiBaşkanı•GöksalÇinemKırklareliKentKonseyi•HakanKonyarKırklareliKentKonseyiKültürSanatÇalışmaGrubu•NurdanGüvenKırklareliKentKonseyiKültürSanatÇalışmaGrubu•MehmetÇevikKırklareliBelediyesi•TimurŞenKırklareliBelediyesi•NurgünTunçolKırklareliBelediyesi/ZiraatMühendisi•YeşimAltınKırklareliBelediyesi•ÇağrıŞaylanKırklareliBelediyesi•VolkanErenKırklareliBelediyesi•SelçukYılmazVizeBelediyeBaşkanı•SedatKıratVizeBelediyesi•ElifDuraklıVizeBelediyesi•M.HakanYılmazVizeBelediyesi•KorayKantürerVizeBelediyesi•M.AsımAlkanBabaeskiKaymakamı•İdrisKoçPehlivanköyKaymakamı•KayaÇelikDemirköyKaymakamı•İbrahimKorkmazKırklareliİlMilliEğitimMüdürü•İsaMemiçKırklareliİlDerneklerMüdürü•M.MustafaSaymazKırklareliİlSağlıkMüdürü•MehmetÖzcanKırklareliİlGıdaTarımveHayvancılıkMüdürYardımcısı•ÖbeydullahÖzcananKırklareliİlAileveSosyalPolitikalarMüdürYardımcısı•FikretMacitKırklareliİlKültürTurizmMüdürVekili•ErtuğrulAtasoyKırklareliİlAfetveAcilDurumMüdürVekili•İsaSaimKırklareliLüleburgazMüftüsü•ŞabanYurdakulKırklareliPınarMahallesiMuhtarı•GürselYılmazKırklareliBademlikMahallesiMuhtarı•FilizİhtiyarKırklareliOrmanSuİşleri•ZaferKamayKırklareliOrmanveSuİşleri•RaifKelepKırklareliİlÖzelİdaresi•AyselÖzşahinKırklareliÇevreveŞehircilikİlMüdürlüğü•FilizGündoğanKırklareliÇevreveŞehircilikİlMüdürlüğü•AsumanElmasCoşkunKırklareliÇevreveŞehircilikİlMüdürlüğü•VasıfKorucuoğluKırklareliÇevreveŞehircilikİlMüdürlüğü•AliÖztürkKırklareliÇevreveŞehircilikİlMüdürlüğü•Dr.FatihBakanoğluKırklareliToprakSuAraştırmaEnstitüsü•MuratDenizKırklareliOrmanİşletmeleriMüdürlüğü•GültekinHâdiKırklareliBilimSanayiveTeknolojiMüdürlüğü•ÇiğdemYeniköyKırklareliMüzeMüdürlüğü•MuratErdinKırklareliValiliğiBasınveHalklaİlişkilerMüdürlüğü•H.BekirBardakKırklareliGençlikHizmetleriveSporİlMüdürlüğü•HasanAksoyKırklareliİŞKURİlMüdürü•A.YücelKuruçimKırklareliYURTKURMüdürlüğü•MuhsinKurtKırklareliDSİ112.ŞubeMüdürlüğü•İsmailGündoğduKırklareliKarayolları15.ŞubeŞefliği•SimgeYıldızVizeKaymakamlığı•ErginSözenKarabeyMahallesiMuhtarı•TEKİRDAĞ:AdemDalgıçTekirdağBelediyeBaşkanı•MukadderÇetizTekirdağBelediyesi•ÖzlemÇebiSakaTekirdağBelediyesi•RecepDarıTekirdağBelediyesi•NecmiYaşarMarmaraEreğlisiBelediyeBaşkanYardımcısı•OzanDenizEreğliBelediyesi•MustafaYelTekirdağİlGenelSekreteri•MehmetAltaşTekirdağİlKültürveTurizmMüdürü•HakanCömertlerTekirdağİlMilliEğitimŞubeMüdürlüğü•AdilÖzerTekirdağİlMilliEğitimŞubeMüdürlüğü•DilşadErginTekirdağİlÖzelİdaresiİmarveKentselİyileştirmeMüdürlüğü•ŞuayipÖzerTekirdağİlÖzelİdaresi•EDİRNE:AhmetÇetinEdirneValiYardımcısı•ErtuğrulTanrıkuluEdirneBelediyeBaşkanYardımcısı•HayatiBinlerEdirneVakıflarBölgeMüdürü•İrfanÖzcan Edirne KültürveTurizmİlMüdürlüğü•ZaimBosnalıEdirneKültürveTurizmİlMüdürlüğü•BilginYılmazEdirneGıdaTarımveHayvancılıkİlMüdürlüğü•GürKarasuEdirneEskiKültürveTurizmİlMüdürüEdirneYerelTarihGrubu•AhmetÇayırEnezBelediyeBaşkanı•OğuzTekinHavsaBelediyeBaşkanı•MehmetKaragözİpsalaBelediyeBaşkanı•EnisİşbilenUzunköprüBelediyeBaşkanı•TRAKYA KALKINMA AJANSI:MehmetGökayÜstünTrakyaKalkınmaAjansıGenelSekreteri•SemihaAhmetTrakyaKalkınmaAjansıKırklareliYDO/Uzman•IşıkOcaklıTrakyaKalkınmaAjansıEdirneYatırımDestekOfisi•MelihKaramanTrakyaKalkınmaAjansı•SİVİL:GüngörMazlumEdirneYerelTarihGrubuBaşkanı•TuranAltıntelKırklareliTicaretBorsasıBaşkanı•AliKorurKırklareliTÜRSABTemsilcisi•Dr.ErolÖzkanTMMOBZiraatMühendisleriOdasıKırklareliİlTemsilcisi•F.BerrinTanrıöverTekirdağMimarlarOdası•GökhanTanrıöverTekirdağMimarlarOdası•HakkıÇebiTrakyaTurizmİşletmecileriDerneği•İbrahimUzunTekirdağTurizmTanıtmaDerneği•AtillaBiçerKırklareliKültürVarlıklarıDerneği•ErdoğanKantürer KırklareliKültürVarlıklarıDerneği•ZekiKarEdirneValiliğiDerneği•Prof.Dr.MustafaSayarİstanbulÜniversitesi•Prof.Dr.BurcuÖzgüvenTrakyaÜniversitesi•Prof.Dr.HasanHayriTokTrakyaÜniversitesiZiraatFakültesi•Yrd.Doç.Dr.MetinÇelikZirveÜniversitesi•ŞenolGoncagülGünyüzüGazetesi•SedatKuruMimar•ÖzcanTopselMimar•SerdarUzunHaritaMühendisi•MahmutBozanHaritaMühendisi•ZuhalTarcanDişDoktoru•EnsarZümreZümreMetalurji•EnderTarcanZümreMetalurji•NilgünZümreZümreMetalurji•DilaraZümre•KadriBuzdağZümreMetalurji•İbrahimMetinBaltacıEmekliÖğretmen•MetinBüyükavcılarÖzelÖğretim•OkanCanÖzelÖğretim•SerminDemirgülleLimanköy•SerhatGüccanLimanköy•HikmetAltın•SalimAras•ÇEKÜL VAKFI:Prof.Dr.MetinSözenÇEKÜLVakfıYönetimKuruluBaşkanı•EceMüftüoğluNarcy ÇEKÜL Vakfı Genel Sekreteri•BetülSözenÇEKÜLVakfıGenelKoordinatörü•AsafErtanÇEKÜLVakfıYüksekDanışmaKuruluÜyesi•A.ŞahikaErtanÇEKÜLVakfıYüksekDanışmaKuruluÜyesi•NadirMutluerÇEKÜLVakfıYüksekDanışmaKuruluÜyesi•NamıkKemalDölenekenÇEKÜLVakfıYüksekDanışmaKuruluÜyesi/ŞehirPlancısı•HasanÖzgenÇEKÜLVakfıYönetimKuruluÜyesi•ErolErdoğanTarihiKentlerBirliği•A.FarukGöksuÇEKÜLGönüllüsü•SılaAkalpÇEKÜLGönüllüsü/ŞehirPlancısı•YoncaMoralıÇEKÜLVakfıÖrgütlenmeKoordinatörü•SevilŞetenÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•GülTuçaltanÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•BatuhanAkkayaÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•SimgeZilifÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•EsraKarataşÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•BeyzaKurtÇEKÜLVakfı•HurşitArslanÇEKÜLVakfıÖrgütlenme/YüksekDanışmaKuruluÜyesi•MehmetTanÇEKÜLVakfıTrakyaBölgeKoordinatörü


TEKİRDAĞ BÖLGE ÇALIŞTAYI KATILIMCI LİSTESİ AhmetBüyükçelikTekirdağValiYardımcısı•MustafaYelTekirdağValiYardımcısı•AdemAtıcıTekirdağValiliği•OrhanPerçinoğluTekirdağİlGenelMeclisiBaşkanı•MehmetAltaşTekirdağİlKültürTurizmMüdürü•NaşitOskayTekirdağİlKültürveTurizmMüdürYardımcısı•AdilÖzerTekirdağMilliEğitimŞubeMüdürü•ŞuayipÖzerİlÖzelİdaresiArkeolog•RecepErolİlAfetveAcilDurumMüdürü•AdemDalgıçTekirdağBelediyeBaşkanı• İsmailErkayaTekirdağBelediyesiUlaşımHizmetleriMüdürü•NeşatErdoğanTekirdağBelediyeMeclisÜyesi•ZekiSezenTekirdağBelediyesiHesapİşleriMüdürü•MızrapTopaloğluYeniceBelediyeBaşkanı•KemalettinAvcıÇorluBelediyeBaşkanYardımcısı•NecmiYaşarMarmaraEreğlisiBelediyeBaşkanYardımcısı•EnderÇeltikMalkaraBelediyesiSosyalİşlerMüdürlüğü•EnginUysalMalkaraBelediyesiSosyalİşlerMüdürlüğü•NurayAydoğanMalkaraBelediyesiSosyalİşlerMüdürlüğü•TubaDoğanMalkaraBelediyesiSosyalİşlerMüdürlüğü•UfukSelenMalkaraBelediyesiSosyalİşlerMüdürlüğü•NesrinŞenMalkaraBelediyesiSosyalİşlerMüdürlüğü•YükselTatmaKapaklıBelediyesiKimyaMühendisi•VeliÇekenKapaklıBelediyesiİstimlakSorumlusu•HasanGönülHayraboluBelediyesiFenİşleriMüdürlüğü•AyselÖzşahinKırklareliÇevreveŞehircilikİlMüdürü•AydınKarakoçKırklareliİlGenelMeclisÜyesi•CavitÇağlayanKırklareliBelediyeBaşkanı•MünürSaygınKırklareliKentKonseyiBaşkanı•GöksalÇinemKırklareliKentKonseyi•YeşimAltınŞehirPlancısı•ErtuğrulTanrıkuluEdirneBelediyeBaşkanYardımcısı•AhmetÇayırEnezBelediyeBaşkanı•OğuzTekinHavsaBelediyeBaşkanı•EnisİşbilenUzunköprüBelediyeBaşkanı•EnginBulutUzunköprüBelediyeBaşkanYardımcısı•MehmetKaramanTRAKYAKA•M.GökayÜstünTRAKYAKA•YetkinÖzerTRAKYAKA•AhmetYaraçTrakyaÜniversitesi•ArifYacıİstanbulÜniversitesi•AtillaSağlamTrakyaÜniversitesi•NeşeAtikNamıkKemalÜniversitesi•OğuzYarlıgaşİstanbulÜniversitesi•ÖzdemirSönmezYıldızTeknikÜniversitesi•ZeynepKömürNamıkKemalÜniversitesi•BahattinAtıcılarTekirdağTicaretBorsasıİlMeclisBaşkanı•CemalPolatTekirdağZiraatMüh.Odası•FatihErgeTekirdağ59Haber•GökhanTanrıöverTekirdağMimarlarOdasıBaşkanı•HakanKaracaTrakyaGazetesi•M.VedatKürkçüoğluRestoratör•MetinSerezTarihAraştırmacı•NijatAyvazFotoğrafSanatçısı•OrhanÇebiTrakyaTurizmİşletmecileriDerneği•ŞerifBaysalanBatıPostasıGazetesi•MehmetSerezTekirdağRakocziMüzesiKurucusu•AtillaBiçerKKVD•ErdoğanKantürerKKVD•MetinSözenTKBDanışmaKuruluBaşkanıÇEKÜLVakfıYönetimKuruluBaşkanı•A.FarukGöksuÇEKÜLGönüllüsüŞehirPlancısı•HurşitArslanÇEKÜLVakfıÖrgütlenme/YüksekDanışmaKuruluÜyesi•NamıkKemalDöle-nekenÇEKÜLVakfıYüksekDanışmaKuruluÜyesi•NadirMutluerÇEKÜLVakfıYüksekDanışmaKuruluÜyesi•MehmetTanÇEKÜLVakfıTrakyaBölgeKoordinatörü•GüneşGürselerÇEKÜLVakfıTekirdağTemsilcisi•MithatKırayoğluÇEKÜLVakfıYönetimKuruluBaşkanYardımcısı•EnginKırayoğluÇEKÜLVakfı–Mimar•SezerCihanTKBGenelSekreteri•YoncaMoralıÇEKÜLVakfıÖrgütlenmeKoordinatörü•ŞirinSıngınYılmazÇEKÜLVakfıİletişimSorumlusu•SevilŞetenÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•BatuhanAkkayaÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•SimgeZilifÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•EsraKarataşÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•GülTuçaltanÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•ÖmerSarıÇEKÜLVakfı/ŞehirPlancısı•ElifAlÇEKÜLVakfı/SiyasetBilimiveUluslararasıİlişkiler


TRAKYA BİRLEŞTİRİCİ GÜÇ: DOĞA, SU, KÜLTÜR STRATEJİ PLANI

Çalışma Ekibi

Yonca Moralı – Program KoordinatörüEsra Karataş – Çalışma Ekibi Lideri, Şehir Plancısı, Koruma UzmanıBatuhan Akkaya - Şehir PlancısıElif Al - Siyaset Bilimci, SosyologÖmer Sarı - Y. Şehir PlancısıSevil Şeten - Şehir PlancısıGül Tucaltan - Y. Şehir PlancısıSimge Zilif - Şehir Plancısı Hurşit Arslan ÇEKÜL Vakfı Yüksek Danışma Kurulu ÜyesiBeyza Kurt - Organizasyon Sorumlusu, RestoratörŞirin Sıngın Yılmaz - İletişim ve Tanıtım

Yürütme Kurulu

Betül Sözen - Yürütme Kurulu Başkanı, ÇEKÜL Vakfı Genel KoordinatörüSıla Akalp – Yürütme Kurulu Başkan Yardımcısı, Kentsel Strateji Yönetici OrtağıMithat Kırayoğlu - ÇEKÜL Vakfı Yönetim Kurulu Başkan YardımcısıHasan Özgen - ÇEKÜL Vakfı Yönetim Kurulu ÜyesiEce Müftüoğlu Narcy - ÇEKÜL Vakfı Genel Sekreteri

Vizyon Geliştirme Kurulu

Prof. Dr. Sait Başaran - İstanbul Üniversitesi Edebiyat FakültesiNamık Kemal Döleneken - Şehir PlancısıNecdet Sakaoğlu - Tarihçi, Araştırmacı, YazarProf. Dr. Mustafa Sayar- İstanbul Üniversitesi Edebiyat FakültesiDr. Özdemir Sönmez - Yıldız Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama BölümüProf. Dr. Metin Sözen - ÇEKÜL Vakfı Yönetim Kurulu BaşkanıProf. Dr. Hasan Hayri Tok - İstanbul Metropoliten Planlama

KÜLTÜR ÖNCELİKLİ BÖLGESEL YOL HARİTALARI

k ü l t ü rönceliklibölgeselyol haritaları

doĞa, su, kÜltÜr stratejİ plani · iv trakya birleştirici güç: doğa, su, kültür strateji...

Documents