Plan wydarze 1.Intruz na wyspie.2. Pierwsze spotkanie z Zenkiem.3. Propozycja pomocy.4. Wizyta Zenka w gabinecie doktora Zalewskiego.5. Ucieczka chopaka.6. Rozmowa Zenka z Julkiem.7. Wdrwka ku szosie.8. Pomys Mariana.9. Powrt na wysp.10. Zobowizanie do tajemnicy.11. Oswajanie Dunaja.12. Wyprawa do Strykowa.13. Za wiadomo.14. Bjka w obronie Dunaja.15. Ucieczka psa.16. Zniknicie Zenka.17. Zenek przyapany na kradziey jabek.18. Bohaterski czyn Zenka.19. Odkrycie Mariana.20. Sd nad Zenkiem.21. Odejcie Zenka.22. Rozmowa Zenka z Ul.23. Ula wyjawia prawd o Zenku.24. Wyprawa Mariana.25. Praca w sadzie.26. Zwrot skradzionych pienidzy.27. Spotkanie na jarmarku.28. Powrt Zenka na wysp.29. Donos na milicj.30. Rozmowa Pestki z matk.31. Pomoc doktora Zalewskiego.32. Nadzieja na odnalezienie Antoniego Janicy.33. Pojednanie Uli z ojcem.34. Wyprawa doktora do Tczewa.35. List.36. Poegnanie i wyjazd Zenka.

W pobliu osady Olszyny na rzece Mynwce jest niewielka wyspa, ktra powstaa w wyniku ostatniej powodzi. Dwaj bracia cioteczni, Marian Pietrzyk i Julek Miler, przynieli ze wsi erdzie i uoyli z nich kadk, prowadzc na wysepk. W ukadaniu mostku pomagay im Pestka Ubyszwna i Ula Zalewska. Dzieci uznay wysp za swoj wasno i postanowiy pilnowa, aby doroli nie dowiedzieli si o jej istnieniu. Jaki czas pniej, we wtorek 11 lipca, w dzie ddysty i chodny, wydarzyo si co, co na zawsze pozostao w ich pamici.

Obcy si zjawia

Marian i Julek stali pod domem Pestki, ukryci przed deszczem pod rozoystym kasztanem. Julek zagwizda, udajc gos trznadla i oboje z niecierpliwoci wpatrywali si w okno pokoju dziewczyny. Po jakim czasie ukazaa si w nim Pestka i usiada na parapecie, przerzucajc nogi na zewntrz. Obok niej stana matka, umiechajc si przyjanie do chopcw. Zaprosia ich do domu, lecz Marian niezrcznie wyjani, e id po chleb do spdzielni. Pani Ubyszowa nie nalegaa duej i wycofaa si w gb mieszkania. Wwczas Pestka zeskoczya z parapetu i zbliya si do chopcw. Marian poinformowa j, e kto by na wyspie.

Julek wyjani, i poprzedniego wieczoru wrcili na wysepk po scyzoryk i odkryli, e na kto rozpali na polance ognisko. Przeszukali teren, lecz nikogo nie znaleli. Marian by przekonany, e to musia by jaki chopak z Olszyn. Pestka zakla i zapewnia, e wyrzuc intruza z ich wyspy. Julek, najmodszy z grupki przyjaci, chcia tam natychmiast i, lecz Marian przypomnia mu, e musz pomc babce. Pestka uznaa, e na razie nie musz si denerwowa i pjd na wysp, kiedy przestanie pada deszcz. Kiedy wszystko ustalili, wdrapaa si na okno, a chopcy ruszyli wiejsk drog. Julek dopytywa kuzyna, czy bd musieli pobi intruza, aby przepdzi go z wysepki. Marian milcza, najwyraniej niezainteresowany pomysem malca.

Julek uzna, e Pestka jest fajna, a Marian przyzna, e dziewczyna na adne oczy, dodajc, i Julek dostrzee to, jak bdzie starszy. Dotarli do domu Uli, przed ktrym staa rozklekotana dekawka doktora Zalewskiego. Przekazali dziewczynie wiadomo, e Pestka zaraz do niej przyjdzie, a potem skrcili w stron spdzielni. Marian wyjani, e Ulka moe si podoba, poniewa jest zgrabna i ma adne wosy. Opinia ta oburzya Julka, ktry by przekonany, e Ula wszystkiego si boi i nie powinna nalee do zaogi. Obaj wiedzieli jednak, e Pestka nigdzie nie ruszy si bez przyjaciki i musieli zadowoli si ich towarzystwem, poniewa w czci wsi, w ktrej mieszkali, nie byo chopcw w ich wieku. Tymczasem Ula wrcia do domu, by przygotowa kaw dla ojca, ktry wstpi na kilka minut do domu w drodze do ambulatorium. Doktor Zalewski usiad przy stole i przez par minut w milczeniu obserwowa crk. Wreszcie poprosi, aby usiada przy nim. Ulka spenia jego yczenie, poniewa przed przyjazdem na wakacje obiecaa sobie, e bdzie si stosowaa do ycze ojca, lecz nie zrobi adnego kroku, eby przekroczy mur, jaki ich dzieli. Mczyzna pocztkowo szuka porozumienia, ale wkrtce, zajty obowizkami, zaniecha tych prb. Odczuwa upr i niech dziewczyny, ktra zdawkowo odpowiadaa na jego pytania i przez wikszo czasu nie odzywaa si do niego. Odsun pust filiank i przeszed do gabinetu.W chwil pniej zjawia si Pestka, rozemiana i radosna. Wiadomo o tym, e kto obcy by na ich wyspie, nie wywara wraenia na Uli. Cieszya si, e pada deszcz i bdzie moga mie przyjacik tylko dla siebie. Pestka przysuna st w stron pieca, usiada na nim i opara stopy o brzeg ciepej blachy. Nieoczekiwanie do kuchni wszed doktor Zalewski, wic zerwaa si, zaskoczona jego obecnoci w domu i umiechna si. Ula ze zdziwieniem zauwaya, e ojciec rwnie si umiecha i poczua zazdro. Mczyzna poegna si, a kiedy wyszed Pestka stwierdzia, e nie jest tak surowy, jak mwia przyjacika. Ulka pomylaa, e ojciec jest miy, ale dla Pestki. Postanowiy zosta w kuchni i zaczy rozmawia. Ula suchaa jej opowieci jak bajki o rodzinie z prawdziw matk i prawdziwym ojcem. Nieoczekiwanie Pestka zapytaa, dlaczego Ulka po raz pierwszy jest u ojca na duej. Przyjacika zaczerwienia si, czujc popoch. Odpara, e ciotki wolay, eby bya z nimi. Ubyszwna uznaa, e to do ciekawe pozna ojca, kiedy jest si du. Ula z alem pomylaa, e ojca powinno si mie od pocztku i nagle postanowia powiedzie Pestce wszystko tak, jak wygldao naprawd. Poczua, e jest wewntrznie gotowa do zwierze i odetchna gboko, podnoszc gow.Pestka nie siedziaa ju jednak przy kominie, lecz staa przy otwartym oknie, zadowolona z tego, e ju przestao pada. Niewiadoma tego, jak bardzo w tej chwili Ula poczua si uraona, owiadczya, e mog i na wysp. Ubyszwna odwrcia si, ukrywajc zazawione oczy i opanowawszy si, podesza do przyjaciki. Wyszy z domu i Pestka z radoci ruszya przodem, nucc piosenk. Ula niechtnie sza za ni, z alem mylc, e nastpna okazja do szczerej rozmowy nie nadejdzie szybko. Za wsi, w pobliu niewielkiego zagajnika, dostrzegy bezdomnego psa, ktry patrzya na Ulk. Dziewczyna zdziwia si, e zwierz odwayo si przyj za nimi tak daleko. Z litoci dokarmiaa go i chciaa oczyci jego sier z ostw, lecz kundel nie pozwala zblia si do siebie. Zawoaa w jego stron imieniem, ktre nadaa mu kilka dni temu, a pies zamacha ogonem. Pestka przestaa si nim interesowa i ruszya w dalsz drog, gotowa do obrony wyspy. Ulka pomylaa, e przyjacika pod wieloma wzgldami jest dziecinna i obejrzaa si na Dunaja, ciekawa, co zrobi. Pies po chwili ruszy za dziewcztami, zachowujc bezpieczn odlego. Wkrtce dotary nad rzek i przedostay si po pniu przewrconej topoli na wysepk. Ubyszwna odwrcia si, obserwujc, jak pies przepywa rzek. Kundel wyszed na brzeg i zacz wszy. Zaciekawione, poszy za nim i nagle usyszay guche warczenie. Rozgarniajc gazie zaroli, przedary si na polan i odruchowo cofny si. Pies, warczc, sta przed krzakiem leszczyny. Dziewczta domyliy si, e kto tam musi by.

We dwoje

Pestka bya wzburzona faktem, e kto ukry si w miejscu ich spotka. Ula prbowaa namwi j do powrotu do domu, lecz dziewczyna odwanie podesza do leszczyny i zajrzaa pod gazie. W cieniu krzewu spa mody chopak. Cofny si zdziwione w stron zaroli. Zagniewana Pestka bya pewna, e nie zna intruza. Nie zwaajc na niemy protest przyjaciki, postanowia pobiec po Mariana i Julka. Po chwili Ulka zostaa sama, nie wiedzc, co ma robi. Myl, e musiaaby rozmawia z nieznajomym, wzbudzaa w niej paniczny strach. Sytuacja wydaa si jej do dziwna. Fakt, e przybysz zjawi si na wyspie w tak z pogod, budzi jej niepokj. Okrya polan i stana za leszczyn tak, aby w kadej chwili mc niepostrzeenie si wycofa. Nieznajomy poruszy si i jkn. Dostrzega, e jego lewa stopa owinita jest brudnym gaganem. Wwczas lk j opuci i poczua lito. Usiada na trawie w pobliu szaasu i pogrya si w rozmylaniach. W pewnej chwili uwiadomia sobie, e chopak nie pi i wpatruje si w ni szeroko otwartymi oczami. By zaskoczony jakby mia przed sob jak zjaw. Spyta j, co robi na wyspie. Ula zaczerwienia si, wyjaniajc, e czekaa a si obudzi, sdzc, i potrzebuje pomocy.Umiechna si niemiao, dostrzegajc, e twarz chopaka jest nieprzychylna. Staraa si zachowa spokj i dodaa, e przypuszcza, i nieznajomy jest chory i ma gorczk. Natychmiast ukry chor nog pod zwisajcymi gaziami i odpar niedbale, e to nic wielkiego. Rozemia si, tumaczc, e stop przebi szkem trzy dni temu i wczoraj spucha. Ula milczaa, nie chcc, by znw wymia jej rad. Nieznajomy zwrci uwag na Dunaja. Wyjania, e to nie jej pies, lecz czasem go dokarmia. Chopak stwierdzi, e zwierz byo najwyraniej bite i dlatego jest nieufne. Ula zawoaa psa i wycigna ku niemu rk. Kundel macha ogonem, nie podchodzc. Przybysz patrzy na ni i nagle spyta, jak ma na imi. Odpowiedziaa, wahajc si, czy nie spyta go o to samo. Opowiedzia, e nio mu si, i spada w przepa i ba si, lecz po przebudzeniu ujrza j.

Dziewczyna siedziaa nieruchomo, ze spuszczonymi oczami, wzruszona jego sowami. Po duszym milczeniu spojrzaa w jego stron i dostrzega, e ley skulony, z trudem powstrzymujc wstrzsajce nim dreszcze. Przestraszona, postanowia rozpali ognisko i pobiega w stron play. Z niewielkiej skrytki w sprchniaym pniu wierzby wzia zapaki. Potem napenia puszk wod i wrzucia do niej kilka listkw mity. Popiesznie wrcia na polan i zacza zbiera chrust. Z trudem rozpalia ogie i zagotowaa wod w blaszance. Podaa puszk chopakowi, przepraszajc, e to nie herbata. Wypi wszystko, umiechajc si. Pobiega po kolejn wizk chrustu, a kiedy wrcia przybysz spa. Usiada w pobliu, zastanawiajc si, dlaczego przyjaciele nie nadchodz. Kilka minut pniej usyszaa kroki i wysza naprzeciw towarzyszom. Wyjania, e chopak jest chory. Wiadomo ta zdziwia ich. Chopcy podeszli do szaasu i uwanie przyjrzeli si nieznajomemu. Marian stwierdzi, e chopak na pewno nie pochodzi z Olszyn. Ula wyznaa, e przez jaki czas rozmawiaa z obcym, lecz nie spytaa go, skd przyszed. Zaczli zastanawia si, w jaki sposb znalaz si na wyspie. Marian uzna, e powinni odprowadzi go do domu. Julek zaproponowa, by chopak przez jaki czas pomieszka z nimi u dziadkw, ale Marian spojrza na niego lekcewaco. Pestka stwierdzia, e powinni obudzi nieznajomego. Odwrcili si w stron szaasu i dostrzegli, e chopak ju nie pi i wpatruje si w nich oczami byszczcymi gorczk.

Odrzucona pomoc

Przez chwil panowaa cisza, a nieznajomy przyglda si im z uwag, jakby chcia wyczu, czego moe si spodziewa. Pierwszy zbliy si do niego Julek, dopytujc, skd wzi si na ich wyspie. Obcy spojrza na niego kpic i odpar, e nie musz si ba, poniewa zaraz sobie pjdzie. Uraona Pestka powiedziaa, e si nie boj. Chopak niedbale wyjani, e przyszed z daleka i wikszo drogi przeby autostopem. Marian i Julek popatrzyli na niego z podziwem, a w oczach Pestki pojawia si ciekawo. Julek spyta przybysza, dokd si udaje, lecz chopak uparcie milcza. Zagniewany, oznajmi, e zaraz opuci wysp. Wszyscy zamilkli, nie widzc, jak maj si zachowa. Ula odniosa wraenie, e maj przed sob kogo zupenie innego ni chopak, z ktrym rozmawiaa, kiedy byli na wyspie tylko we dwoje. Nieznajomy zdawa si by obojtny, kpicy, a nawet chwilami wrogi i w ogle nie zwraca na ni uwagi. Pomylaa, e z ni by szczery, a teraz przed zaog kama. Chwil pniej stracia t pewno. Julek przysun si do obcego i zaproponowa, aby zosta.Wszyscy z wyczekiwaniem wpatrywali si w twarz nieznajomego. Zmusi si do umiechu i wspierajc si na grubej gazi, podnis si. Kiedy stan, na jego czole pojawiy si krople potu. Pomimo blu postanowi wyci dla siebie jaki kij i wyruszy w dalsz drog. Swoj pomoc natychmiast zaofiarowa Julek. Pestka skina na Mariana i Ulk, aby poszli za ni. Kiedy oddalili si od szaasu, powiedziaa, e chopak nie moe i z chor nog i naley zaprowadzi go do doktora Zalewskiego. Ula, ktra postanowia, e nigdy nie poprosi ojca o pomoc, toczya wewntrzn walk ze swoim uporem. Po chwili wahania, odpara, e ojciec przyjmuje od pitej. Tymczasem obcy sta oparty o pie drzewa i przyglda si Julkowi, ktry oczyszcza leszczynowy prt z bocznych gazek i lici. Pestka podesza do niego, zapewniajc, e nie maj zamiaru wtrca si w jego sprawy, lecz powinien i do lekarza.

W pierwszej chwili spojrza na nich zdumiony, a potem wykrzykn, e zwariowali, a on nie ma czasu na chodzenie do doktora. Ubyszwna nie przeja si jego sowami. Wyjania, e rana na pewno jest zabrudzona i moe doj do zakaenia. Na twarzy chopaka pojawi si strach. Ula poprosia go, aby si zgodzi na ich propozycj. Mrukn, e lekarz zapewne go nie przyjmie, lecz dziewczyna dodaa, e poprosi o to ojca. Popatrzy na ni zaskoczony, a wtedy Pestka uznaa, e powinni ju ruszy do Olszyn, eby zdy na pit. Obcy odpar, e nie lubi spacerowa z ca band i obieca, e sam dojdzie do wsi. Ula poprosia przyjacik, aby zostawiy go z chopcami. Odchodzc usyszay, jak nieznajomy tumaczy Marianowi i Julkowi, e bdzie musia rozci but, eby naoy go na spuchnit stop. Julek natychmiast zaoferowa, e przyniesie stary kape dziadka i pobieg do domu. Wtedy Ula wyjani Pestce, e obcy najwyraniej wstydzi si brudnej szmaty, ktr obwiza nog i dlatego nie chcia i w towarzystwie dziewczt.Jaki czas pniej Ulka krya nerwowo pod drzwiami gabinetu ojca, czekajc, a wrci do domu. Pani Cydzikowa obserwowaa j, zdziwiona zachowaniem dziewczyny i uspokajaa j, tumaczc, e doktor pewnie nie moe wydosta si ze szpitala. Wreszcie zza zakrtu wyonia si dekawka pana Zalewskiego. Ula wesza do gabinetu i niemiao poprosia o pomoc. Ojciec spojrza na ni wyranie ucieszony, wic szybko dodaa, e to waciwie proba Mariana i Julka. Mczyzna zgodzi si przyj chopaka, zapewniajc, e nie bdzie chcia za to pienidzy. Dziewczyna wysza na werand, gdzie czekali ju na ni chopcy.Zaprowadzia obcego do poczekalni i zapukaa do drzwi gabinetu. Potem wysza przed dom. Julek poinformowa j, e chopak nazywa si Zenon Wjcik, lecz poza nazwiskiem nie dowiedzieli si niczego nowego. Marian uzna, e zrobili wszystko, co mogli zrobi i musz wrci do domu na kolacj. Po chwili odeszli, a Ula usiada na werandzie i nie potrafia skupi myli. Zza ciany dobiegay j gosy pacjentw, skarcych si na dolegliwoci. Ojciec odpowiada im ze spokojem i yczliwoci, ktra j zaskakiwaa. Nie chciaa uwierzy w to, e jej ojciec mg by dobry, poniewa miaa dowody na to, e jest zym czowiekiem. Nagle usyszaa gos Zenka i drgna. Chopak mwi burkliwie, a lekarz odpowiada mu agodnym tonem. Wyczua, e Zenek boi si, widzc, e doktor Zalewski przygotowuje narzdzia do przecicia rany. Po zabiegu ojciec wypisa recept, tumaczc, e chory powinien lee przez trzy dni w ku i przyjmowa lekarstwa. Poprosi, aby Zenek przekaza zalecenie matce i poradzi, aby rodzice odebrali go z gabinetu. Chopak niechtnie wyjani, e nie mieszka w Olszynach i podruje autostopem. Jego odpowied zmartwia lekarza. Ze spokojem powiedzia, e odwiezie Zenka do szpitala w towie, poniewa nog naleao podleczy i poprosi, eby poczeka w poczekalni a skoczy przyjmowa pacjentw. Zenon opuci gabinet, a zmartwiona Ula przysiada na schodkach, wiodcych do ogrdka. Podwiadomie czua, e decyzja ojca musiaa wywoa bunt Zenka, ktry ju wczeniej wspomina, e nie ma czasu i musi zaatwi jak spraw.

Przez par minut czekaa, majc nadziej, e chopak wyjdzie do niej. W kocu okrya dom i wesza do kuchni. Pani Cydzikowa poinformowaa j, e Zenek opuci poczekalni i ruszy ciek. Ula wybiega za nim, woajc go, lecz nigdzie go nie dostrzega. Pobiega wic do Pestki, majc nadziej, e przyjacika co poradzi. Pestka uznaa, e Zenek prawdopodobnie poszed do chopcw, lecz i tam go nie znalazy. Wyjaniy, e doktor Zalewski mia odwie chopaka do szpitala. Marian wzruszy obojtnie ramionami, mwic, e Zenek chcia si przecie od nich odczepi i nie powinni go szuka. Pestka czua si zawiedziona. Przybysz wzbudzi jej ciekawo i miaa cich nadziej, e zostanie z nimi przez jaki czas. Ula wrcia do domu, gdzie pani Cydzikowa owiadczya jej, e ojciec pojecha do pacjenta i bardzo gniewa si na Zenka. Dziewczyna zjada kolacj, z alem mylc, e chopak nie zaufa im, cho na to zasugiwali.

Rana krwawi

Nastpnego dnia Julek obudzi si wczenie rano i przez jaki czas lea w ku. Z kuchni dobiegao go szuranie fajerek, lecz chopiec nie rusza si, wspominajc wczorajsze wydarzenia. Pomyla, e po wraeniach, zwizanych z pojawieniem si Zenka, wszystko bdzie nudne. Jego gorycz potgowa fakt, e do tej pory nic nie zrobili na wyspie i zawsze musieli przerywa zabaw, aby na czas wrci do domu. Zazdroci Zenkowi wolnoci, tego, e podrowa autostopem i robi, co chcia. Nagle usysza gwizdanie i przekonany, e to Pestka, szybko ubra si i wybieg na podwrko. Nigdzie jednak nie dostrzeg dziewczyny. Po chwili gwizdanie rozlego si ponownie, dobiegajc od strony stawu. zagniewany, ruszy w tamt stron. Zaskoczony, ujrza Zenka, siedzcego na trawie i wygadzajcego kij, ktry poprzedniego dnia wyci dla niego. Widok chopaka ucieszy niezmiernie Julka. Zenek wyjani, e noc spdzi w stogu, co wzbudzio uczucie zazdroci w sercu malca. Potem spyta, czy Julek kupiby mu chleb w sklepie. Poda mu pienidze, upominajc, by nikomu nie wspomnia, e si widzieli.Chopiec popdzi wiejsk drog i po jakim czasie wrci, niosc bochenek. Zenek odkroi grub pajd i zajadajc si chlebem, zapyta, w jaki sposb moe doj do Strykowa. Julek odpar, e do Olsztyn przyjecha po raz pierwszy, lecz Marian powinien wiedzie, jak tam dotrze, po czym pobieg do domu. Obudzi brata i szybko opowiedzia mu, e Zenek nie opuci wsi i trzeba wyjani mu, jak si idzie do Strykowa. Potem poszed do kuchni, nala mleka do kubka i ostronie ruszy w stron ki, pilnujc, aby nic nie rozla. Kiedy przechodzi przez ogrd, dostrzega go babka i kazaa mu wraca do domu. Zawrci z poczuciem krzywdy, wydosta si oknem i pobieg do Zenka. Poda chopakowi kubek, ktry ten przyj z udawan obojtnoci. Malec zapyta, po co wybiera si do Strykowa. Zenek po chwili oznajmi, e tam jest jego wujek. Potem wycign z kieszeni niewielki kompas, wyjaniajc, e dosta go od wujka, ktry przywiz go z Indii. Julek popatrzy na przedmiot z zachwytem i z zazdroci pomyla, e chciaby mie wujka, ktry objedzi p wiata, jak go zapewni Zenek. Tymczasem Marian ubra si popiesznie, lecz nie mia zamiaru traci gowy z powodu Zenka. Chopak zrazi go nieco do siebie swoim zachowaniem, cho zaimponowa mu samodzielnoci. Wiadomo o ucieczce z poczekalni doktora Zalewskiego wstrzsna nim, poniewa nie mg zrozumie, dlaczego Zenek tak postpi. Teraz, skoro obcy nie opuci wioski, liczy, e dowiedz si wicej na jego temat. Zenon powita go ze zniecierpliwion min i najwyraniej spieszno mu byo wyruszy w dalsz drog. Przez wie nie chcia jednak i w obawie, e lekarz go zauway, wic Marian wskaza mu ciek, wiodc przez ki. Julek postanowi odprowadzi chopaka do traktu, wic ruszyli we trjk drk. Zenek szed wolno, podpierajc si na kiju. Po kilkunastu krokach chora stopa zacza go bole, lecz z uporem maszerowa dalej. Po jakim czasie Marian zauway, e na piasku pojawiy si krople krwi i powiedzia Zenkowi, e krwawi.Usiedli na ziemi, a chopak z ponur min obserwowa czerwon plam, ktra pojawia si na bandau. Marian usiowa namwi go, aby posucha doktora Zalewskiego i pojecha do szpitala, ale Zenon z uporem powtarza, e musi i dalej. Pooy si, opierajc nogi o stg, a chopcy przygldali mu si, zdenerwowani, cho starali si zachowywa pozorny spokj. Wreszcie Julek wsta i obejrza stop Zenka. Okazao si, e cay opatrunek jest zakrwawiony. Chcia pobiec po pomoc, lecz chopak odpar, e nie jest smarkaczem i nie ma zamiaru wysuchiwa czyichkolwiek rad. Marian poczu si uraony i w pierwszej chwili postanowi wrci do domu, lecz doszed do wniosku, e nie mog zostawi Zenka samego. Zacz wypytywa chopaka, po co wybiera si do Strykowa. Zenek ze zoci wyjani, e od ponad dwch tygodni szuka wujka, lecz nie mia jego dokadnego adresu. Wczeniej by w Tymianicach, gdzie mczyzna przed dwoma laty pracowa przy budowie mostu i tam dowiedzia si, e moe obecnie przebywa w Strykowie. Chopcy wysuchali go w skupieniu, a potem Julek zaproponowa, e pojedzie rowerem, aby odszuka wuja Zenka. Marian zadecydowa, e pojad razem. Zenek podczas ich rozmowy patrzy w niebo, udajc, e nie jest zainteresowany. Jednake w jego oczach pojawi si bysk i bez nalegania wyjawi, e jego wujek nazywa si Antoni Janica. Pniej upewni si, e chopcy rzeczywicie chc pojecha do Strykowa.Marian zawaha si, zastanawiajc si, czy Zenek moe zosta sam przez kilka godzin. Chopak owiadczy, e wytrzyma. Nie chcia te, aby powiedzieli dziewcztom, gdzie si ukry. Nagle na jego twarzy pojawio si napicie. W oddali dostrzegli Pestk i Ul, ktre nadeszy od strony wsi i ze zdumieniem patrzyy w ich stron. Zenek natychmiast ukry stop pod som, lecz Julek podbieg do dziewczt i pokrtce opowiedzia o krwawicej nodze i zaplanowanej wycieczce do ssiedniej miejscowoci. Poprosi, aby nikomu nie zdradziy, e Zenek nadal przebywa w Olszynach. Ula obiecaa, e nie powie o tym ojcu. Kiedy dwie godziny pniej wrcia do domu, spotkaa si z ojcem, ktry zacz j wypytywa o uciekiniera. Z uporem odpowiadaa, e nie wie, gdzie jest Zenek. Doktor Zalewski wyjani jej, e martwi si o chopaka i chciaby mu pomc. Urszula wysza z pokoju, nie odezwawszy si ani jednym sowem.

Rado i cie

Tymczasem Julek i Marian nie zdoali tego dnia poyczy rowerw i zrezygnowani udali si na spotkanie z Pestk i Ul. W czwrk zaczli zastanawia si, co zrobi z Zenkiem, poniewa nie mg siedzie przez kolejne dwie doby w krzakach pod grusz. Pestka uznaa, e chopak powinien wrci na wysp. Uradzili, e przewioz go na rowerze, poyczonym od Antka na p godziny, a nastpnie wybuduj szaas, aby Zenek mia gdzie spa. Rozmawiajc, dotarli do chopaka i Julek poinformowa go o niepowodzeniu, zapewniajc, e pojutrze zdobd rowery i pojad do Strykowa. Opnienie planu zdenerwowao Zenka, lecz mia wiadomo, i o wasnych siach nie zdoa przej wielu kilometrw. Niechtnie zgodzi si na powrt na wysepk. Marian poszed po rower, a dziewczta zawrciy do domu. Na ce zosta Julek. Zenek poprosi go, eby kupi dla niego chleb, wic malec pobieg do sklepu. Po powrocie zacz opowiada o tym, e na wyspie wybuduj szaas oraz kuchni polow i zrobi wszystko, aby Zenkowi byo wygodnie.Chopak nie sucha go jednak zbyt uwanie, wic Julek ucich i w milczeniu czekali na powrt Mariana. Kiedy jaki czas pniej Ula i Pestka zjawiy si na wyspie, chopcy byli ju na polanie. Zenek siedzia oparty o pie sosny, najwyraniej pogodzony z koniecznoci przerwania swej wdrwki. Marian i Julek cinali gazie na szaas, a Zenek obciosywa paliki, na ktrych miaa wspiera si konstrukcja cian i kierowa budow. Ula nie pomagaa w budowie i zaja si zbieraniem chrustu na ognisko. Krya po wysepce, rzadko pojawiajc si na polanie. Od chwili, kiedy zaprowadzia Zenka do gabinetu ojca, nie odezwaa si do niego ani sowem i nie wiedziaa, jak przerwa to milczenie. Miaa wraenie, e chopak unika jej i stara si nie patrze w jej stron, dlatego te wolaa trzyma si z daleka. Tego dnia musiaa wrci szybciej do domu, by zastpi pani Cydzikow w opiece nad pacjentami w poczekalni. Przed odejciem zawoaa Pestk na bok i zasugerowaa, e naleaoby zmieni opatrunek na nodze Zenka. Podaa jej banda i ma, ktre przyniosa z domu, proszc, aby przyjacika zaja si wszystkim. Pestka rozemiaa si pobaliwie, znajc niemiao przyjaciki. Wzia paczuszki i pooya je na kolanach Zenka, mwic, e to od Uli. Chopak rozejrza si, dopytujc si o dziewczyn, lecz Pestka wyjania, e Ula posza ju do domu. Marian i Julek opucili wysp po zmroku. Obaj byli zmczeni, lecz zadowoleni z wybudowania szaasu i kuchni polowej. Julek wyzna bratu, e zazdroci Zenkowi wolnoci i swobody. Dowiedzia si, e wujek Zenka od kilku lat nie pisa listw, wic chopak powiedzia rodzicom, i musi pojecha do niego i dowiedzie si, co si stao. Dosta pienidze od ojca i od dwch tygodni podrowa tak, jak mu si podobao, bez suchania polece dorosych. Marian sucha dziecicej paplaniny Julka i nagle poczu, e jego ycie jest nieciekawe i nie ma w nim nic niezwykego.Nazajutrz, kiedy caa zaoga zjawia si na wyspie, Zenek czeka na nich na brzegu. Zmieni opatrunek na nodze i poinformowa, e rana przestaa krwawi. Chopcy przynieli prowiant na cay dzie, Pestka czerenie, a Ula herbat i cukier. Ula, korzystajc z zamieszania, zerkna na Zenka. Wyda si jej jaki inny. Mia umyte wosy i porzdnie wyczyszczone paznokcie, co zrobio na niej wraenie. Ze zdziwieniem stwierdzia, e chopak nie jest brzydki i ma adne brwi. Dostrzega Dunaja, ktry przepyn rzeczk i ukry si w zarolach. Przeszli na polan, gdzie Julek z entuzjazmem zacz wyjmowa jedzenie, cieszc si, jak uczt przygotuj.Zenek umiechn si, wyraajc uznanie na widok menaki, ktr bracia dostali od dziadka. Wszyscy z zapaem przystpili do przygotowania posiku. Zenek zacz ukada chrust w zgrabny stos, Julek spyta, czy dwa dni temu to on pali ognisko na wyspie. Chopak potwierdzi, umiechajc si i doda, e tego dnia widzia chopcw wieczorem na polanie. Malec stara si dowiedzie, dlaczego si nie odezwa, lecz Pestka rozemiaa si, mwic, e Zenek lubi by tajemniczy. Zenek skupi si na rozpalaniu ognia i nie zwrci uwagi na zaczepk dziewczyny. Nagle usysza cichy piew ptaka i podnis gow, wyjaniajc, e to ziba. Potem opowiedzia, e na wyspie jest wiele ptakw i widzia nawet rzadko spotykanego zielonego dzicioa, a najwicej ich jest rano, po wschodzie soca. Julek patrzy na niego z zazdroci, wiedzc, e babka nie pozwoli, aby zanocowali poza domem. Przygotowania do uczty zajy im sporo czasu, lecz w kocu zasiedli do jedzenia. Julek uczynnie podsuwa Zenkowi chleb, uwaajc, e jest gociem i naley mu si szczeglne uznanie. Chopak niechtnie sign po najmniejszy kawaek, tumaczc, e najad si ju swoim chlebem. Tymczasem na skraju polany pojawi si Dunaj i stan w bezruchu, patrzc na Ul. Dziewczyna rzucia w jego stron kawaek chleba, ktry pies zjad szybko, nie odrywajc od niej oczu. Pestka, miejc si, rzucia psu p ziemniaka. Zwierz natychmiast ukryo si w gstwinie, a Zenek wyjani, e Dunaj jest mdry, poniewa uciek, widzc jak Pestka podnosi rk i wyczuwajc zagroenie. Przypuszcza, e pies musia wiele razy dosta kamieniem i dlatego jest taki nieufny. Marian uzna, e Dunaj nie wemie jedzenia z rki, lecz Zenek zaprzeczy, mwic, e trzeba cierpliwoci. Ula wycigna rk z chlebem i cicho zawoaa imi kundla. Dunaj zbliy si, merdajc ogonem, a wtedy chopak poradzi, aby podesza w stron psa. Dziewczyna kucna w trawie i przywoywaa psiaka, ktry ostronie zblia si do niej. Wszyscy ledzili kady jego ruch zwierzcia i zauwayli, e zatrzyma si o krok przed wycignit rk. Ula, zgodnie ze wskazwkami Zenka, wycigna rk, a wtedy pies gwatownie skoczy i chwyci zbami chleb. Chopak wyjani, e pies nie ufa im jeszcze. Postanowili przystrzyc ogon Dunaja i Pestka obiecaa, e poyczy noyce od gospodarza, w ktrego mieszkaa z matk. Julek spyta Zenka, czy im w tym pomoe. Zenek odpar, e wtedy ju go nie bdzie na wyspie. Wszyscy zamilkli, zasmuceni myl, e Zenek niedugo odejdzie.

Wyprawa na rowerach

Nastpnego dnia Marian i Julek zdoali poyczy rowery. Do Strykowa mieli wyruszy po smej, aby unikn zbdnych pyta ze strony dziadkw. Chopcy wstali wczeniej i starali si wzorowo wypenia polecenia babki, aby unikn poprawek, ktre mogy opni ich wypraw. Staruszka zauwaya jednak ich starania i podejrzliwie spytaa, czy co przeskrobali. Potem wysaa Julka do spdzielni po kaw, a przy niadaniu pilnowaa, by zjad wszystkie kanapki. Wreszcie chopcy wybiegli z domu i rozstali si we wsi, by odebra rowery od kolegw. Julek zasta maego Edzia pod jego domem, lecz malec nie zwrci w pierwszej chwili na niego uwagi, przekopujc kana pomidzy kauami. W kocu owiadczy, e roweru nie poyczy. Julek, ogarnity wciekoci, rzuci si na niego z piciami, lecz do szybko zosta pokonany. Rozalony, obieca, e odda Edkowi dwa znaczki, uznajc, e dla dobra sprawy naley wiele powici. Edzio odpar, e roweru i tak nie poyczy, a jego siostra, Hania, wyjania, e matka uznaa, i Julek moe rower zepsu lub zgubi. Julek poczu si bezradny i zrozpaczony. Hania wtrcia si ponownie, mwic, e jeli kto chce poyczy drog rzecz, to powinien da zastaw.Julek odwrci si, obiecujc, e zaraz wrci i pobieg do Pestki. Opowiedzia dziewczynie o sytuacji z rowerem i poprosi, aby w zastaw daa swj zegarek. W pierwszej chwili zawahaa si, tumaczc, e Marian moe jecha sam do Strykowa, lecz nagle zrozumiaa, e chopiec liczy na jej pomoc. Szybko odpia pasek zegarka i podaa go Julkowi, proszc, by go nie zgubi. Potem szybko zaoya sweterek i wymkna si z domu, eby unikn pyta matki o zegarek. Zenek czeka na brzegu i kiedy dziewczta ukazay si na kadce, natychmiast zacz wypytywa, czy chopcy pojechali do Strykowa. Pestka, miejc si, opowiedziaa o zastawie, zadowolona, e Julek zwrci si wanie do niej z prob o pomoc. Ula z alem pomylaa, e ona nie ma nic cennego. Przeszli na polan, gdzie w trawie spa Dunaj. Ubyszwna zdecydowaa, e naley rozpali ognisko, zebrali wic chrust i zasiedli przy kuchni polowej. Przez par minut w milczeniu wpatrywali si w pomienie. Wreszcie Pestka zamiaa si, mwic, e Zenek ma w sobie co tajemniczego podobnie jak ogie. Chopak zaprzeczy, zerkajc na ni w grymasem niechci na twarzy. Dziewczyna zacza wypytywa, gdzie mieszka. Odpowiedzia, e we Wrocawiu. Pestka spytaa wic, kim jest jego ojciec, nie zwracajc uwagi na Ul, ktra prbowaa zmieni temat rozmowy.Zenek odburkn, e jego ojciec ma warsztat samochodowy i przesta odpowiada na kolejne pytania dziewczyny. Pestka, widzc, e jest zagniewany, zaja si parzeniem herbaty, ktr Ula kupia w sklepie. Potem podsuna w stron chopaka kanapki, przyniesione z domu i zachcia go do jedzenia. Dunaj, czujc apetyczny zapach, zbliy si i nieruchomo czeka na jedzenie. Ubyszwna postanowia nakarmi psa, lecz bezskutecznie przywoywaa go do siebie. W kocu, rozdraniona jego nieufnoci, zrezygnowaa i oddaa chleb Uli. Do Ulki Dunaj podszed szybciej ni poprzedniego dnia, lecz kiedy chciaa go pogaska, odskoczy do tyu. Po posiku Pestka posza popywa, a Ula zostaa na brzegu z Zenkiem.Chopak uwanie przyglda si Pestce, ktra czua si w wodzie jak ryba i zupenie nie zwraca uwagi na towarzyszc mu dziewczyn. Po jakim czasie Ubyszwna uoya si obok nich na piasku, a Zenek od niechcenia powiedzia, e fajnie pywa. Ula poczua gboki smutek, lecz przyznaa, e Pestka pywa najlepiej z caej klasy. Chopak z niecierpliwoci zerkn na niebo, zastanawiajc si, ktra moe by godzina. Ula uspokoia go, mwic, e chopcy niedugo powinni wrci z wyprawy. Pestka ponownie zacza go wypytywa o matk i wujka. Zenek wyjani, e matka nie yje, a wujek podrowa po wiecie, pywajc na statku. Z dum pokaza jej kompas, opowiadajc jak wuj Anto da podarunek jego matce, przekonany, e Zenek zostanie marynarzem. Przez jaki czas siedzieli w milczeniu. Nagle Pestka usyszaa gwizdanie Julka, a Zenek zesztywnia w penym napicia bezruchu. Szybko ruszyli naprzeciw chopcw, ktrzy ukazali si midzy drzewami. Ula natychmiast zauwaya, e Julek jest nieswj, jakby chcia za co przeprasza. Marian wyjani, e nie odnaleli wujka Zenka w Strykowie, a potem doda, e tam nie buduj adnego mostu, poniewa plany si zmieniy i aden z robotnikw nie zna Antoniego Janicy. Zenek bez sowa odwrci si i odszed. Julek i Pestka chcieli za nim pobiec, lecz Ula powstrzymaa ich, radzc, aby zostawili go samego. Ruszyli w stron polany, a Ula szybko odwrcia si i pobiega w las, wypatrujc chopaka. Dostrzega go pod sosn i ostronie zbliya si, nie wiedzc, jak powinna si zachowa. Nie zauway, e podesza do niego, a ona, spojrzawszy na jego twarz, znieruchomiaa, po czym oddalia si szybko. Wrcia do zaogi, nie zdradzajc przyjacioom, e Zenek paka.

Napa

Wszyscy czuli, e Zenek nie jest w stanie teraz rozmawia, lecz sami odczuwali potrzeb, aby omwi ca spraw. Usiedli na przewrconej topoli, ukryci w gstwinie gazi. Rozgoryczony Julek odda Pestce zegarek, a dziewczyna stara si go pocieszy, mwic, e to nie ich wina, e nie znaleli Antoniego Janicy. Jej sowa nie przekonay jednak chopca. Pragnienie pomocy Zenkowi i wyprawa do Strykowa obudziy w jego sercu dz przygody. Oczami wyobrani widzia, jak podchodz z Marianem do mczyzny, informuj go o poszukiwaniach Zenka, a potem zjawiaj si na wyspie i obwieszczaj radosn wiadomo. To na pewno zrodzioby midzy nimi wspania przyja, ktrej tak bardzo poda. Marian uzna, e Zenek niepotrzebnie si tak bardzo przej. Odczuwa al, e chopak nie doceni ich wysiku, lecz po prostu odwrci si i bez sowa odszed. Ula milczaa, pogrona we wasnych mylach. Ona, jako jedyna, widziaa twarz Zenka i w jego oczach dostrzega nie zo, lecz strach. Marian przypuszcza, e teraz przybysz bdzie musia wrci do domu, a Pestka uznaa, e powinien zosta na wyspie dopki nie wyleczy stopy. Potem wyruszyli na poszukiwania Zenka. Znaleli go na polanie, lecego na brzuchu, z gow schowan w ramionach. Julek zbliy si do niego i zacz szybko mwi, przekonujc go do pozostania na wyspie i zapewniajc, e wszystko zorganizuj. Zenek wysucha go z obojtn min, bawic si dbem trawy. Zaoga spojrzaa na siebie, czujc zupen bezradno. Pestka staraa si mu wyjani mu, e podrowa autostopem i przecie nie stao si adne nieszczcie. Zenek odpar ponuro, e przecie nie mwi, e stao si nieszczcie. Julek rozpromieni si, obiecujc, e przyniesie wdk od dziadka. Marian, widzc, e chopak nie reaguje na ich sowa, uzna, e powinni wraca do domu. Julek natychmiast zaproponowa, e kupi Zenkowi chleb, a ten poda mu pienidze. Ula miaa wraenie, e chopak zachowuje si tak, jakby szuka wyjcia z puapki. Mino kilka dni. Przez ten czas Zenek mieszka na wyspie, a Pestka, Ula, Marian i Julek przychodzili do niego kadego dnia i spdzali wsplnie czas. Zawsze starali si przynosi jedzenie, cho zdobycie prowiantu stawao si coraz bardziej kopotliwe.

Ula kupowaa, co moga w wiejskiej spdzielni, a Pestka z trudem znosia pytania matki, dokd idzie i z kim. Zenek nigdy nie upomina si i nadal nie dzikowa za to, co zdobywali z takim trudem. Od chwili powrotu chopcw ze Strykowa odzywa si rzadko i najczciej lea bezczynnie z nieruchom twarz. Jedynie na widok Dunaja oywia si i wraz z innymi stara si oswoi psa. Po jakim czasie pies bra jedzenie z ich rk, a nawet da si pogaska. Ktrego dnia, po wieczr, kiedy zaoga wybieraa si do domw, Julek przypomnia Zenkowi o pienidzach na chleb. Chopak odpar, e sam pjdzie do spdzielni, czym zadziwi wszystkich. Jedynie Ula domylia si, e zapewne skoczyy mu si oszczdnoci. Po chwili wyjani, e moe ju swobodnie chodzi i z chci przespaceruje si do sklepu przy warszawskiej szosie. Wwczas Marian stwierdzi, e przecie nie musi si ju ukrywa. Zenek z trudem opanowa gniew, zarzucajc chopcu, e nie moe utrzyma tajemnicy. Marian wzruszy ramionami, wyjaniajc, i lepiej byoby, gdyby mogli powiedzie o Zenku dziadkom. Zenek kpicym tonem zapewni go, e niedugo sobie pjdzie. Jego sowa sprawiy przykro Julkowi, ktry zacz nalega, aby zosta na wyspie. Ula poczua strach, a Marian zapewni, e nie chce, eby Zenek odszed. Zamilkli, wiedzc, e musz nadal zachowa pobyt chopaka na wyspie w tajemnicy.Nastpnego dnia Ula czekaa na chopcw, aby wyruszy z nimi na wysp. Pestka miaa doczy do nich pniej, poniewa musiaa napisa list do ojca. Marian i Julek nie nadchodzili, lecz zjawi si Dunaj. Pogaskaa psa i znudzona oczekiwaniem, ruszya drk midzy polami. Dunaj pobieg przodem. Nagle, w pobliu ugoru, usyszaa jak rozmow. Poczua niepokj i ju chciaa zawrci, kiedy dobieg j rozpaczliwy skowyt psa. Przeraona, pobiega na skraj pola i stana jak skamieniaa. Dostrzega dwch wyrostkw, ze miechem rzucajcych kamieniami w Dunaja. Zwierz uciekao w popochu, potykajc si i skowyczc. Wkrtce znikno za niewielkim wzniesieniem, lecz w jego stron nadal leciay kamienie.Nieoczekiwanie jeden z nich upad twarz w piasek. Za nim sta Zenek, ktry wyskoczy z zaroli i rzuci si na chopaka. Jego towarzysz przez chwil przyglda si bjce, wyczekujc, kiedy Zenek znajdzie si na wierzchu, po czym wymierzy mu cios w gow. Ula krzykna przeraona, kiedy wyrostek stan na nodze Zenka. Zapominajc o strachu, podbiega do obuza i chwycia go za rk, lecz odepchn j. W tym samym momencie dostrzega Julka i Mariana, biegncych przez pole. Przez chwil szarpali si z przeciwnikami, walczc zaciekle. W kocu Zenek spyta ich, czy maj do. Ze spokojem ruszyli w stron wyspy, syszc za plecami pogrki. Zenek wyjani chopcom, e wyrostki rzucay kamieniami w Dunaja. Zaczli rozglda si, szukajc psa i wrd jaowcw dostrzegli klczc na ziemi Ul. Dziewczyna miaa mokr od ez twarz, a tu obok jej kolan lea psiak. Kiedy zbliyli si, Dunaj spojrza na nich niespokojnie, usiujc si podnie. Zenek podnis go delikatnie i zachowujc ostrono, zanis psa do szaasu. Pooy go na posaniu, lecz Dunaj natychmiast przywar do ziemi, trzsc si ze strachu. Wycofali si z namiotu i podeszli do Uli, ktra z trudem powstrzymywaa pacz. Zenek zapewni, e psiak wyzdrowieje i poprosi, aby dziewczyna zaniosa mu wod. Tymczasem na polanie zjawia si Pestka. Julek opowiedzia o bjce, co wzburzyo dziewczyn. Nagle Ula zauwaya, e Dunaja nie ma w szaasie. Zenek ponuro wyjani, e pies boi si i po doznanej krzywdzie nie chce przebywa z ludmi. Potem doda, e bd musieli go na nowo oswoi. Ruszyli w stron kadki i dostrzegli psa, wychodzcego na przeciwlegy brzeg. Ula zawoaa go, lecz odbieg chykiem, kulejc, z brzuchem przy ziemi.

Zaskoczeni

Nastpnego dnia zaoga zjawia si na wyspie i ku swojemu zdumieniu odkrya, e Zenka nie ma w szaasie. Przeszukali wysepk, lecz nigdzie go nie znaleli. Pestka z pretensj w gosie stwierdzia, e powinien ich poinformowa, gdzie si wybiera, ale Julek odpar, e Zenek nie musi si nikomu tumaczy. Potem opowiedzia, e jeden z wyrostkw zaczepi go przy sklepie, wypytujc o Zenka i mwic, e widzia go wczeniej na jarmarku w towie i e Zenka wwczas gonia milicja. Sowa te oburzyy Pestk, a Ula zaniepokoia si, e chopacy mog zemci si na nim za wczorajsz bjk. Nagle Julek domyli si, e Zenek mg pj do sklepiku przy szosie po chleb. Zostawili w szaasie przyniesiony prowiant i wyruszyli w stron drogi. Po jakim czasie dotarli do szosy. Nagle dostrzegli duego, niebieskiego ptaka, ktry przysiad na drucie telefonicznym. Zeszli z jezdni, ostronie zbliajc si do ptaka, w nadziei, e gdzie w pobliu ma gniazdo. Co zaszelecio i spod ywopotu wyszed Zenek, trzymajc w rkach kilka jabek.Zdumiony spojrza na zaog, a potem zaczerwieni si, chowajc owoce ze plecami. Potem rozemia si i pogardliwie spyta, skd si tu wzili. Julek niezrcznie wyjani, e chcieli wyj mu naprzeciw. Chopak umiechn si, wycigajc w ich stron jabka i zachcajc, aby si poczstowali. Nikt nie ruszy si i starali si unika jego wzroku. Po chwili Marian zaproponowa, eby wrcili na wysp. Szli w milczeniu. Zenek zjad jabko, rzuci ogryzek na pole i spyta, jakiego ptaka widzieli. Odpowiedzia mu tylko Julek. Stwierdzi, e to musiaa by kraska. Kiedy znaleli si na szosie, Marian spyta go, czy chce i do sklepu. Zenek odpar, e najad si ju jabkami i nie potrzebuje chleba, a potem doda, e przejmuj si byle czym. W oczach Pestki pojawi si gniew. Kpiny chopaka uraziy j i postanowia udowodni mu, e jest odwana.

Zdecydowaa, e zajd do sklepiku na oranad, jak wczeniej obiecali Julkowi. Julek pobieg po napj, a Ula, Pestka, Marian i Zenek usiedli na aweczce. Tymczasem przed budynkiem zatrzyma si wzek, zaprzony w konia. Moda kobieta przywizaa lejce do konicy i wesza do sklepu. Na wozie zosta picy chopczyk. W milczeniu spogldali w stron pojazdu, a oranada nie rozadowaa zego nastroju.Nagle przed sklep podjecha traktor i chopcy zbliyli si do niego, aby przyjrze si potnej maszynie. W tej samej chwili usyszeli krzyk dziewczt. Marian, Zenek i Julek odwrcili si gwatownie, widzc, e przeraony ko ruszy przed siebie, cignc za sob wzek z dzieckiem. Wszyscy, zdrtwieli ze strachu, patrzyli na to jak skamieniali. Jedynie Zenek ruszy w pogo za koniem, przecinajc szos na ukos. Ze sklepu wybiega kobieta, krzyczc rozpaczliwie. Na drodze pojawiy si samochody, lecz Zenek w ostatniej chwili zdoa wskoczy na wz i chwyci za lejce. Pierwsza do zatrzymanego wzka dobiega matka chopczyka i chwycia dziecko w ramiona. Za ni nadbiegli Julek, Marian i Pestka. Spojrzeli na chopaka z podziwem, a kradzie jabek w obliczu jego odwagi staa si niewana. Kobieta podzikowaa Zenkowi, lecz on wycofa si, wyranie skrpowany. Potem wrcili pod sklep, przy ktrym zgromadzi si spory tum ludzi. Sprzedawca wskaza na Zenka, wyjaniajc, e to on zachowa zimn krew i ocali dziecko. Potem zwrci si do chopaka, dopytujc o nazwisko. Zenek w pierwszej chwili chcia odej bez sowa, lecz Julek zatrzyma go, wyjaniajc, e ma na imi Zenek. Chopak przerwa mu szybko, mwic, e nazywa si Zenon Wjtczak. Potem rozdraniony odszed, wymijajc ciekawskich. Zaskoczony Julek spyta go, dlaczego poda faszywe nazwisko. Odpar, e nie chcia znale si w gazecie, czym jeszcze bardziej zadziwi malca. Szybko dogonili dziewczta i ruszyli do domu. Ula i Pestka z podziwem wpatryway si w Zenka, ktry szed przed nimi z brami. Pestka stwierdzia, e mg si zabi, a teraz zachowuje si tak, jakby nic si nie wydarzyo. Ranym krokiem doszli do miejsca, w ktrym Zenek ukrad jabka. Przystan, rozejrza si uwanie i owiadczy, e idzie do ogrodu. Julek i Pestka natychmiast ruszyli za nim, a po chwili doczy do nich Marian. Ula zostaa przy szosie, paczc gorzkimi zami i zastanawiajc si, dlaczego nie zatrzymaa swoich przyjaci.

SdPo powrocie do domu Pestka zauwaya matk, czekajc na ni przed gankiem. Pani Ubyszowa drgna, ujrzawszy crk, lecz tym razem nie poczekaa na ni i wyranie zagniewana wesza do domu. Dziewczyna poczua si nieswojo, lecz postanowia zachowywa si tak, jakby nic si nie wydarzyo. Wkroczya do kuchni, owiadczajc, e umiera z godu. Matka nie spojrzaa na ni i dopiero po chwili odwrcia si ku niej, pytajc jak wyglda. Pestka zerkna w lusterko i dostrzega kilka zadrapa na policzku, o ktrych ju zapomniaa. Wzruszya ramionami, a matka przypomniaa jej, e miaa wrci o drugiej. Potem postawia na stole talerz z zup, a kiedy Pestka zapytaa, dlaczego nie je z ni, odpara, e stracia apetyt. Sowa matki wywoay w niej bunt. Zjada obiad z obojtn min, rezygnujc z jabka na deser. Dopiero wtedy matka usiada naprzeciw niej i zacza wypytywa o przyczyn spnienia. Pestka odpowiadaa niechtnie, podnoszc coraz bardziej gos. Pani Ubyszowa uznaa, e crka j oszukuje. Dziewczyna zacza krzycze, alc si, e s wakacje i powinna mie wicej swobody. Matka spojrzaa na ni zdziwiona i wysza. Przez reszt popoudnia nie odzywaa si do Pestki, ktra po jakim czasie uznaa, e musi wyj i celowo spni si na kolacj. Po paru krokach zawrcia, uwiadamiajc sobie, e wczeniej doskonale dogadywaa si z mam, lecz wszystko zmienio si od chwili, kiedy pojawi si Zenek.Pani Ubyszowa wrcia do mieszkania po zmroku. Pestka niemiao zawoaa j, a gdy kobieta przytulia j do siebie, poczua ulg. Przeprosia matk za swoje zachowanie, a ta wyznaa, e dziewczyna zmienia si ostatnimi czasy i najwyraniej co ukrywa, bo nie opowiada o tym, co wraz z przyjacimi przeywa w cigu dnia. Pestka nie odezwaa si ani sowem, wiedzc, e w ten sposb nie dopuszcza do porozumienia z matk. Po kolacji wymkna si na ganek, rozmylajc o Zenku. Nazajutrz Marian pojecha z babk na targ do towa, a Julek poszed na wysp, nie czekajc na dziewczta. Kiedy Ula i Pestka dotary na polan, zastay chopcw przy naprawie szaasu. Przyczyy si do pracy, zadowolone, e maj jakie zajcie i nie musz rozmawia ze sob o wydarzeniach z poprzedniego dnia. W drodze na polan Pestka z nieprzyjemnym umieszkiem zapytaa przyjacik, czy czuje si zgorszona, lecz Ula nie miaa odwagi, by jej odpowiedzie.Zenek zerkn na Ul, pytajc, czy widziaa Dunaja. Zaprzeczya, zdziwiona, e si do niej odezwa. Skoczyli naprawianie szaasu i Zenek zaj si rozpalaniem ogniska. Wtedy wanie na polance pojawi si Marian. Z dziwnym wyrazem twarzy stan przy Zenku i zapyta, czy ukrad pienidze przekupce na targu. W obronie chopaka stan Julek, nie wierzc w sowa brata. Zenek podnis si, patrzc na Mariana z pogard i pytajc, czy widzia go jak krad. Pestka rwnie zareagowaa gniewem, zarzucajc przyjacielowi, e powinien si wstydzi. Marian ze spokojem wyjani, i sysza, jak przekupka opowiadaa babce o tym, e dwa tygodnie temu jaki chopak w zielonej kurtce i z obwizan nog ukrad jej pidziesit zotych. Chwil osupienia przerwa krzyk Julka, ktry za wszelk cen by gotw broni Zenka. Pestka spojrzaa na chopaka i poprosia, aby powiedzia, e to nie on okrad kobiet. Zenek odsun si od nich, nie patrzc na nikogo. Nagle parskn miechem i ironicznie odpar, e wzi te pienidze, poniewa tak mu si podobao. Marian patrzy na niego ze spokojem i nazwa go zodziejem. Zenek podnis swoj wiatrwk, lec na ziemi i, poegnawszy si, ruszy przez polan. Julek z rozpacz wykrzykn jego imi, a Ula dopiero w tej chwili uwiadomia sobie, co zamierza zrobi Zenek. Zacza baga Mariana, aby zatrzyma chopaka, mwic, e nie jest zodziejem. Marian i Pestka stali nieruchomo, a za Zenkiem pobieg jedynie Julek, proszc ze zami w oczach, aby zosta. Chopak odsun jego rk i poegnawszy si, znikn w zarolach.Wieczorem Ula siedziaa samotnie na werandzie, piszc w zeszycie list do swojej nieyjcej matki. Do tej pory napisaa ich wiele, wiedzc, e nigdy nie bdzie moga ich wysa. Zwierzaa si w nich ze swych trosk, a ten powicia Zenkowi i swojemu smutkowi, ktry odczuwaa po jego odejciu. Nagle tu obok jej stp upad kamyk, zawinity w kawaek papieru. Odczytaa niepodpisany licik i wysza na drog. Obok furtki dostrzega Zenka. W pierwszej chwili poprosia go, aby zosta na wyspie, lecz wyjani, e musi odej, lecz czeka do zapadnicia zmierzchu, eby do niej przyj. Spyta, dlaczego powiedziaa, e nie jest zodziejem. Odpara, e wie, i wzi pienidze, ale zodziejem nie jest. Zenek odetchn z ulg, tumaczc, e gdyby znalaz wujka, to nie okradby przekupki. Ula domylia si, e zrobi to z godu i pocieszya go, mwic, e teraz wrci do domu. Myl, e chopak bdzie bezpieczny ze swoimi rodzicami, bya pocieszajca. Dopiero po paru minut Zenek rzek, e nie wrci do ojca, poniewa ojciec go nie chce. Dziewczyna nie moga w to uwierzy, lecz chopak nie chcia jej wyjani, dlaczego ojciec go nie chce. Zapytaa, co zamierza zrobi, a kiedy odpowiedzia, e chce jecha do Warszawy, zacza prosi, aby zosta na wyspie. Obiecaa, e wyjani wszystko Marianowi i Pestce. W tym samym momencie nadjecha doktor Zalewski i Zenek zbliy swoj twarz do twarzy dziewczyny, mwic, e jest jedyna na wiecie. Potem szybko odszed.

Okolicznoci agodzce

Nastpnego dnia Julek krci si bez celu po podwrku, nie wiedzc, co ma z sob zrobi. Do Mariana nie odzywa si od chwili, w ktrej Zenek opuci wysp. Na ponur min chopca zwrcia uwag babka i przywoaa go do siebie, dopytujc si, co zaszo midzy nim a Marianem. Julek milcza z uporem, lecz agodny gos kobiety sprawi, e nie zdoa powstrzyma duej ez i rozpaka si. Wtuli si w ramiona babki, lecz nie potrafi jej wyjawi prawdy, poniewa obieca, e nikomu nie powie o Zenku. Strata przyjaciela, ktrego podziwia za uratowanie dziecka i dobre serce dla Dunaja, bya ogromna i nic nie mogo pocieszy malca. Babka w kocu zrezygnowaa z pyta i pozwolia mu odej. Julek, pamitajc, e poprzedniego dnia to Ula chciaa zatrzyma Zenka, postanowi do niej pj. Tu przed domem doktora Zalewskiego postanowi zawrci, lecz dziewczyna dostrzega go i zawoaa, aby wszed na werand. Usiedli na starej kanapie, nie wiedzc, o czym rozmawia. Ula podaa mu znaczek, ktry dostaa od pani Cydzikowej i spytaa o Mariana.Wspomnienie brata wywoao wybuch Julka. Odpar, e nie odzywaj si do siebie, a potem szuka u dziewczyny potwierdzenia, e Zenek nie ukrad pienidzy z wasnej woli. Ula ze spokojem wyjania, e chopak to zrobi, poniewa by godny. Wyznaa, e wieczorem rozmawiaa z Zenkiem. Julek natychmiast pobieg po Mariana, aby Ula o wszystkim mu opowiedziaa. Chopcy zjawili si po kilkunastu minutach i w tej samej chwili nadbiega Pestka. Wszyscy w skupieniu spojrzeli na Ul, czekajc na wyjanienia. Dziewczyna powiedziaa, e Zenek ukrad pienidze, poniewa nie mia za co kupi sobie jedzenia.Marian jednak stwierdzi, e to nie usprawiedliwia kradziey. Nie przekonay go rwnie sowa Julka, ktry stara si wytumaczy postpowanie Zenka mona usprawiedliwi. Marian odpar, e Zenek nie jest dzieckiem i za jego namow oni rwnie dopucili si kradziey jabek. Ula zareagowaa do gwatownie, mwic, e Zenek ukrad jabka, bo skoczyy mu si pienidze. Popara j Pestka, dodajc, e Zenek by zbyt dumny, aby prosi ich o przynoszenie jedzenia. Wtedy Ula ciszonym gosem powiedziaa, e Zenek nie ma dokd wrci, gdy ojciec go nie chce. Jej sowa przeraziy przyjaci. Pomyleli o wasnych domach, do ktrych tak chtnie wracali i rodzicach, ktrzy zawsze na nich czekali. Poczuli jednoczenie bezradno, z trudem wierzc, e ojciec moe nie chcie wasnego dziecka. Po jakim czasie chopcy odeszli do domu, a Ula i Pestka zostay na werandzie. Pestka staraa si dowiedzie od przyjaciki, czy Zenek mwi co wicej o swoim ojcu. Potem stwierdzia, e chopak jest dziwny. Ula ze smutkiem stwierdzia, e Zenek jest nieszczliwy. Przytuliy si do siebie, pogrone w zadumie.

Wr!

Popoudnie byo dla Julka trudniejsze ni ranek. Cay czas rozmyla o Zenku, o jego samotnej wdrwce do Warszawy, gdzie nikt na niego nie czeka. Pragn cofn czas, aby zatrzyma go na wyspie, by zrobi wszystko, aby mu byo dobrze. wiadomo, e win za odejcie chopaka ponosi w duej mierze Marian, potgowaa jego niech do brata. Marian jednak znikn na kilka godzin, a wieczorem wycign spod ka swoj walizk i wyj z niej portmonetk. Przeliczy pienidze, a potem spyta Julka, czy ma jakie oszczdnoci. Chopiec wzruszy ramionami i dopowiedzia, e ma osiemdziesit groszy. Potem spyta, na co mu pienidze. Po chwili wahania Marian wyjani, e s mu potrzebne na autobus, poniewa chciaby dogoni Zenka. W jednej sekundzie Julek zapomnia o urazie do brata i zacz wypytywa go, w jaki sposb zamierza to zrobi. Marian wytumaczy, e Zenek na pewno idzie pieszo, wic naleao pojecha do Bielic i wraca w stron Olszyn. Julek chcia rwnie wzi udzia w wyprawie, lecz brat nie zgodzi si, mwic, e maj pienidze tylko na jeden bilet, a podr powrotna moe by duga i wyczerpujca. Postawa Mariana wzbudzia podziw w Julku. Postanowi wsta wczenie rano i wyj z bratem, aby nie wzbudzi podejrze babki. Nazajutrz rano chopcy zjawili si w kuchni i oznajmili, e wybieraj si na Piaskow Gr. Staruszka zauwaya, e bracia pogodzili si i pozwolia im na wycieczk. Za wsi Julek odda Marianowi swoje kanapki i wyruszy na wysp, aby przygotowa wszystko na powrt Zenka. Marian wysiad na przystanku w Bielicach i ruszy w drog powrotn. Od rozmowy na werandzie domu doktora Zalewskiego nie potrafi zazna spokoju. Pocztkowo czu wstrt do Zenka za to, e ukrad pienidze, a ich namwi do kradziey jabek. Niech do chopaka mina w chwili, kiedy usysza, e nie ma on domu, a wasny ojciec go nie chce. Teraz gnbia go jeszcze myl, co stanie si z Zenkiem po powrocie na wysp i skd wezm jedzenie dla niego. Rozwaajc rne moliwoci, Marian przeszed prawie osiem kilometrw, kiedy ujrza przed sob Zenka.W tym samym czasie Ula i Pestka wracay z wyspy, gdzie pomagay Julkowi w zbieraniu chrustu i zostawiy jedzenie dla Zenka. Ula cieszya si, e s same, poniewa chciaa porozmawia z przyjacik o pewnej draliwej sprawie, ktra nie dawaa jej spokoju. Po chwili milczenia zwierzya si Pestce z obawy, e Zenek po powrocie na wysp moe zosta aresztowany za kradzie pienidzy. Baa si, e kto moe go rozpozna. Uznaa, i naley odda handlarce pienidze, lecz nie wiedziaa w jaki sposb je zdoby. Pestka poczua si bezradna. Nie moga zwrci si o pomoc do matki bez wyjaniania, na co potrzebna jej tak dua kwota. Wyznaa przyjacice, e matka staa si nieufna i podejrzliwa, a od wyprawy na szos nie potrafiy si dogada. Ula uwiadomia sobie, e pozostao jej zwrcenie si z prob do ojca i postanowia, e to wanie zrobi. Wieczorem czekaa na powrt doktora Zalewskiego w kuchni. Mczyzna wszed do pomieszczenia, zaskoczony tym, e crka jeszcze nie pi. Kiedy wyjania, e chciaa na niego poczeka, w jego oczach pojawia si nadzieja i nazwa j creczk. Ula poczua si jak oszust i chodnym gosem poprosia go o poyczenie pidziesiciu zotych. Zapada nieprzyjemna cisza. Wreszcie ojciec spyta, na co potrzebne s jej te pienidze. Potem stara si dowiedzie, czy ma jakie kopoty, lecz Ula zaprzeczya. Spojrza na ni agodnie, pytajc, czy nie chce, aby bya midzy nimi zgoda. Dziewczyna milczaa, stojc nieruchomo i nie zbliajc si do niego. Po chwili zapewnia, e odda pienidze, lecz jej sowa uraziy go. Dopiero wtedy zrozumiaa, e nie dostanie pienidzy i zacza krzycze, e na pewno je odda. Doktor podbieg do niej i chwyciwszy j za rce, spyta, co si z ni dzieje. Ula jednak nie odezwaa si.W czasie, kiedy Ula rozmawiaa z ojcem, Marian mija pierwsze zabudowania Olszyn. Z niepokojem myla, jak wytumaczy swoj nieobecno dziadkom. Kiedy zbliy si do domu, zaskoczony zauway, e okna s ciemne, a drzwi zamknite. Od ssiadw dowiedzia si, e babka posza do Zawadw, a dziadek zosta w fabryce na nocn zmian. Wszed wic do kuchni, rozpali ogie i usiad na aweczce przed domem, rozmylajc o rozmowie z Zenkiem. Ich rozmowa trwaa zreszt krtko. Zenek zbliy si do niego niechtnie i patrzy podejrzliwie. Poprosi go, aby wrci na wysp, poniewa wszyscy uwaaj, e to wszystko byo gupie. Zenek nie zgodzi si, dobrotliwie wyjaniajc, e s porzdnymi dzieciakami, maj rodzicw, a on musi sobie jako radzi. Uzna, e tak jest najlepiej i ruszy w dalsz drog. Nagle odwrci si i spyta o Dunaja, a potem kaza powiedzie Uli, e pies moe jeszcze wrci. Rozmylania Mariana przerwa powrt Julka. Malec podbieg do niego, dopytujc o Zenka. Wyjani, e spotka chopaka, lecz ten nie chcia wrci. Zawiedziony Julek spyta, jak Zenek sobie teraz poradzi, ale Marian nie potrafi mu na to pytanie odpowiedzie.

Tylko to mog dla niego zrobi

Po odejciu Zenka zaoga przestaa chodzi na wysp. Ulubione do niedawna miejsce zabaw stracio swj urok i nawet nie potrafili o nim rozmawia. Julek pomaga babce i jedzi z ni na targ do towa, a Marian spdza czas na czytaniu ksiek. Pestka i Ula najczciej przebyway na niewielkiej play, ktr odkryy w pobliu wsi. Pewnego dnia zjawi si na niej Dunaj, a Ula ze wzruszeniem staraa si go do siebie przywoa. Oswajanie psa trwao jaki czas, lecz nie dawa si ju pogaska ani nie bra jedzenia z rki. Ktrego dnia Pestka na darmo czekaa na przyjacik na brzegu rzeki. Nazajutrz sytuacja powtrzya si i zaniepokojona dziewczyna pobiega do domu doktora. Pani Cydzikowa poinformowaa j, e Ula gdzie wysza, lecz nie powiedziaa dokd si wybiera. Pestka ruszya w stron, wskazan jej przez kobiet i dosza do koca wsi, gdzie midzy zabudowaniami rozcigay si ogromne sady i ogrody warzywne. W jednym z nich, nalecym do pana Jziaka, dostrzega Ul. Zaskoczona, zawoaa przyjacik. Dziewczyna zarumienia si i spytaa ogrodnika, czy jej przyjacika moe wej do ogrodu. Potem zabraa si do zrywania owocw, co jeszcze bardziej zdziwio Ubyszwn. Po chwili Ula wyjania, e pracuje w sadzie po to, aby uzbiera pidziesit zotych. Pestka odpara, e skoro Zenek nie wrci na wysp, to nic mu ju nie grozi. Ula niemiao stwierdzia, e kradzie ciy na jego sumieniu i dlatego chce zwrci pienidze przekupce. Przyjacika niechtnie przyznaa jej racj, niezadowolona, e sama nie wpada na podobny pomys.Zaproponowaa, e pomog Uli, lecz dziewczyna stanowczo odrzeka, i chce sama to zrobi. Po chwili dodaa, e Zenek podczas ostatniej rozmowy wyzna, e dla niego jest jedyna na wiecie. Zamilky obie. Pestka odsuna si od Uli, wzbudzona uczuciami, ktre ni targay. Kilka dni temu doznaa niemiego zaskoczenia, e Zenek pojawi si wanie u Uli, ale sdzia, i by to jedynie przypadek. Teraz okazao si, e byo zupenie inaczej. Staraa si przekona sam siebie, e Zenek nic dla niej nie znaczy, ale przecie zachowywaa si tak, by j podziwia. Pragna, aby zauway jak adn jest dziewczyn i teraz dziwio j to, dlaczego tego nie dostrzeg. Poczua ogromn niech do Uli i lekcewaco stwierdzia, e chopcy takie rzeczy mwi czsto. Ula ze spokojem odrzeka, e usyszaa to po raz pierwszy w yciu i wedug niej Zenek mwi szczerze. Pestka zamilka, czujc, e przyjacika po raz pierwszy nie stara si wytumaczy swojego postpowania. Po ostatnim dniu pracy w ogrodzie, Ula posza na podwrze dziadka Pietrzyka. W rku trzymaa kopert. Dostrzega Julka i poprosia, aby zawoa Mariana, po czym wrcia na drog. Chopcy nadeszli po chwili. Spytaa Mariana, kiedy bdzie w towie, a nastpnie podaa mu kopert, proszc, aby odda pienidze przekupce, ktr okrad Zenek. Uznaa, e naley to zrobi tak, aby kobieta nie wiedziaa, kto je przynis, a wewntrz koperty bya karta z wyjanieniem.Marian popatrzy na dziewczyn, mwic, e to ona, a nie Zenek, oddaje pienidze. Odrzeka, e gdyby chopak mg to zrobi, to na pewno naprawiby swj bd. Marian obieca, e dorczy handlarce kopert i zapewni, e Ula moe by spokojna. Kilka dni pniej Julek przebaga dziadka, aby zabra go ze sob do Strzemienic, gdzie odbywa si jarmark. Po jakim czasie malec by wyranie zniecierpliwiony wdrwk po kramach i sklepikach w poszukiwaniu butw dla dziadka. Wreszcie znaleli si w gospodzie i zasiedli przy stoliku, co dla Julka byo ogromn przyjemnoci. Par minut pniej do stolika przysiad si znajomy dziadka i chopiec zacz si nudzi. Udao mu si przekona staruszka, aby pozwoli mu pobiec na rynek. Przez par minut spacerowa midzy straganami, kiedy nagle wrd tumu ludzi dostrzeg Zenka. Bez zastanowienia rzuci si w pogo za chopakiem. Odnalaz go grajcego w karty z dwoma wyrostkami. Julek poczu, e za chwil rozpacze si z alu i gniewu. Czu, e Zenek ich zdradzi, znalaz nowych kolegw, a Mariana okama, mwic, e wybiera si do Warszawy. Z zacit twarz zbliy si do nich, lecz jeden z chopakw kaza mu zjeda. Po chwili Zenek odwrci si i w jego oczach pojawio si zaskoczenie. Jego towarzysz zamierzy si, aby uderzy malca, ale Zenek krzykn, aby go zostawi w spokoju. Potem pooy rk na ramieniu Julka i odszed z nim w stron targu. Zatrzymali si za budk z galanteri i chopiec spyta go, co robi w Strzemienicach. Zenek wzruszya ramionami z pogard i wyjani, e latem zostanie na wsi, a dopiero p Julek zacz go prosi, by wrci na wysp, poniewa od jego odejcia ju tam nie chodz. Patrzy na niego bagalnie, lecz Zenek twardym gosem odpowiedzia, e nigdy nie wrci na wysp. Wwczas malec opowiedzia mu o tym, jak z Marianem zwrcili przekupce pienidze, zapewniajc, e nie musi si ju obawia. W oczach chopaka pojawia si ironia. Poegna si z Julkiem, mwic, by podzikowa wszystkim za skadk. Zdziwiony chopiec wyjani, e nie skadali si i to Ula zarobia te pidziesit zotych. Zenek odwrci si gwatownie, a potem poblady, opar si o cian budki. Nagle znikn niepostrzeenie, widzc, e w stron Julka biegnie jego dziadek. niej pjdzie do Warszawy.

Niebezpieczestwo

Kilka dni pniej Julek i Marian wieczorem wracali do Olsztyn z pola ssiada dziadka, pana Kwiatkowskiego. Przechodzili wanie w pobliu przewrconej topoli i poczuli ogromn potrzeb, aby zobaczy wysp. Skrcili w stron drzewa i nagle Julek poczu dym z ogniska. Ostronie przeszli przez kadk i ukryli si w krzakach, aby najpierw przyjrze si intruzowi. W pierwszej chwili nie dostrzegli nikogo. Na wyspie byo cicho, a w polowej kuchni pali si ogie. Na cegach staa stara menaka, ktr znaleli na strychu. Midzy drzewami po drugiej stronie polany ukaza si Zenek. Julek podbieg do niego, zaskoczony i uszczliwiony. Chopak umiechn si, witajc si z nimi. Od razu zauwayli zmian w jego zachowaniu. By wyranie podniecony, jakby spotkao go co przyjemnego. Znali go ju na tyle, aby o nic nie pyta. Wyjani, e spdzi na wyspie kilka nocy, a w dzie pomaga przy niwach u jednego gospodarza. Julek zaproponowa, aby spa u nich, przekonany, e dziadkowie zgodz si na to. Zenek nie zgodzi si, tumaczc, e woli trzyma si na uboczu, poniewa jest nieletni i milicja moe si nim zainteresowa. Nastpnego dnia Julek przynis na wysp koc i stara si naprawi szaas. Kiedy zbiera leszczyn, usysza w oddali jakie gosy. Ukryty w gstwinie wstrzyma oddech.

Na polanie pojawili si dwaj chopcy, Wadek i Wiktor, ktrzy jaki czas temu obrzucili kamieniami Dunaja. Zbliyli si do szaasu, rozmawiajc o Zenku. Wiktor by pewien, e Zenek jest zodziejem i dlatego si ukrywa na wyspie. Postanowi zawiadomi o tym Kowalskiego, milicjanta z posterunku w towie. Po paru minutach odeszli, a Julek z trudem opanowa gniew. Odczeka, a si oddal i pobieg do domu. Zawoa Mariana, ktry pomaga babce w ogrodzie i opowiedzia bratu o rozmowie wyrostkw. Marian stara si go uspokoi, lecz nie wiedzia, co mog zrobi. Nie znali nazwiska gospodarza, u ktrego pracowa Zenek, wic nie mogli go ostrzec. Czu, e nie mog zostawi go bez pomocy, lecz caa sprawa bya zbyt powana i to on, jako najstarszy z zaogi, musia wzi na siebie ca odpowiedzialno. Po chwili zastanowienia kaza Julkowi zawoa dziewczta, a sam wrci do pracy. Malec pobieg po Ul, poniewa Pestka pojechaa z matk do towa. Ula czekaa na chopcw pod grusz, z lkiem rozmylajc o niebezpieczestwie, jakie grozio Zenkowi. Marian czu si niezrcznie, wyjaniajc, e sami sobie nie poradz i trzeba powiedzie o wszystkim komu z dorosych. Ula i Julek zaprotestowali, mwic, e nie mog zama sowa, danego chopakowi. Julek milcza, czujc si bezradnym. Ula z rozpacz pomylaa, e jedynie jej matka zrozumiaaby, ile Zenek dla niej znaczy i pomogaby w rozwizaniu problemu. Marian uzna, e o pomoc naley poprosi pani Ubyszow. Ula zgodzia si, dodajc, e poprosi Pestk, by porozmawiaa z matk. Ustalili, e bd czekali na Zenka na wyspie, a o zagroeniu powie mu Ula.Dziewczyna natychmiast posza do Pestki, wiadoma tego, e od czasu rozmowy w ogrodzie pana Jziaka ich przyja nie bya taka jak dawniej. Ubyszwna wysuchaa jej do spokojnie, pytajc, czy ma zamiar powiedzie o Zenku ojcu. Ula zaprzeczya, wyjaniajc, e chcieli o pomoc prosi pani Ubyszow. Pestka jednak zaprotestowaa, mwic, e to niemoliwe. Nie chciaa przyzna si matce, e j oszukiwaa, a jej podejrzenia byy suszne. Stwierdzia, e o wszystkim powinien dowiedzie si doktor Zalewski, ktrego wszyscy znali. Ula skulia si, odpowiadajc, e ojciec jej nie pomoe. Nie miaa jednak w sobie do odwagi, by wyzna, e ojciec jej nie kocha.Rozpakaa si, a zaskoczona Pestka obja j, obiecujc, e porozmawia z matk o Zenku. Potem Ubyszwna wrcia do pokoju, w ktrym matka szya dla niej nowy opalacz, wiadoma tego, e rozmowa musi odby si natychmiast. Kobieta spojrzaa na ni wyranie zaniepokojona tonem tej gosu. Dziewczyna uspokoia j, proszc, aby nie gniewaa si i pozwolia jej wszystko opowiedzie bez zbdnych pyta. Mwia szybko o pierwszym spotkaniu z Zenkiem, jego chorej nodze, Dunaju, uratowaniu dziecka, kradziey pienidzy i bezdomnoci chopaka. Wreszcie zamilka, wpatrujc si w nieprzystpn twarz kobiety. Pani Ubyszowa wyprostowaa si, mwic, e crka da od niej rzeczy niemoliwej i nie moe wystpi w obronie chopca, ktry kradnie i uciek z domu. Nie suchaa wyjanie crki, ironicznie stwierdzajc, e dla wszystkich lepiej bdzie, jeli Zenkiem zajmie si milicja.

Pestka odsuna si od niej, czujc ogromny wstyd. Odwanie wyznaa, e sama rwnie ukrada jabka. Dziewczyna z niepokojem popatrzya na matk, ktra skierowaa si w stron drzwi i ruszya za ni, dopytujc, co zamierza zrobi. Pani Ubyszowa odpowiedziaa, e zamierza porozmawia z doktorem Zalewskim, poniewa Ula rwnie jest w ca spraw zamieszana. Nie suchajc protestw crki, wesza do gabinetu i po pewnym czasie mczyzna zawoa do rodka rwnie Pestk. Doktor Zalewski wysucha odpowiedzi dziewczyny na swoje pytania i pozwoli jej odej.

Pestka w pierwszej chwili chciaa natychmiast pobiec na wysp, lecz matka j zatrzymaa, mwic, e wracaj do domu. W tym samym czasie Ula czekaa na przyjacik, siedzc na przewrconym pniu topoli. Miaa nadziej, e Zenek wrci na wysp przed przyjciem pani Ubyszowej. Chopcy wyruszyli w stron szosy. Blisko drzewa, w trawie, lea Dunaj. Wkrtce w oddali ujrzaa Zenka, idcego po ciernisku. Dostrzeg psa, ktry zbliy si do niego bez lku i pozwoli si pogaska. Dopiero potem zauway Ul, stojc w cieniu drzewa i podbieg do niej, ucieszony, e przysza. Wyjani, e mia nie wraca na wysp, ale musi odda jej pienidze. Ula odetchna gboko i chciaa powiedzie mu o niebezpieczestwie, lecz w tej samej chwili nadbieg Julek, krzyczc, e Wiktor powiedzia o nim milicjantowi i trzeba jak najszybciej opuci wysp. Zenek odwrci si w stron nadchodzcego Mariana, pytajc, co si stao. Odpowied zamara chopcu na ustach, poniewa dostrzeg nadchodzcego od strony Olszyn doktora Zalewskiego.

Go

Pojawienie si mczyzny zaskoczyo wszystkich. Ula wpatrywaa si w twarz ojca, pozornie spokojn, lecz wyczua jego nerwowe napicie. Sparaliowana strachem, czekaa, co teraz nastpi. Julek szepn, e miaa przyj matka Pestki, a jego sowa wywoay wybuch Zenka. Chopak chwyci Mariana za koszul i przycign ku sobie, czerwony z wciekoci. Potem odepchn go i rozejrza si po okolicy, szukajc drogi ucieczki. Ula chwycia go za rk, proszc, aby nie ucieka. Doktor Zalewski zauway gest Zenka i zatrzyma si, mwic, e nie zamierza go ciga. Potem wyjani, e dowiedzia si od matki Pestki o tym, e grozi mu aresztowanie. Zenek przerwa mu gwatownie, krzyczc, e to jego sprawa. Doktor wskaza na chopcw i Ul, pytajc, czy uwaa, e oni te nie powinni si wtrca. Patrzyli na niego, czekajc, co powie, czy wyda wyrok na czc ich przyja. W oczach Zenka pojawio si wahanie. Z bezradn rozpacz spojrza na pana Zalewskiego, pytajc, co ma ze sob zrobi.Chopcy podbiegli do mczyzny, proszc, by im pomg. Ula patrzya, jak ojciec zblia si do Zenka i przemawia do niego serdecznym gosem. Potem spojrza na ni i widzc jej nieprzystpny wyraz twarzy, powiedzia, e atwiej byoby zaradzi kopotom Zenka, gdyby chopak pomieszka u nich przez jaki czas, lecz nie chce podejmowa decyzji sam. Zenek odezwa si, mwic, e przecie lekarz go nie zna. W odpowiedzi usysza, i znaj go inni, a to mu w zupenoci wystarcza. Ula milczaa, czujc, e dzieje si co niezwykego. Ojciec spyta j, czy chce zaprosi chopaka do ich domu. Odrzeka niemiao, e tak. Wszyscy wyruszyli do Olszyn, z trudem wierzc w to, co si stao. Chopcy nie wiedzieli, w jaki sposb lekarz dowiedzia si o wszystkim. Marian martwi si, co bdzie, jeli dojdzie do spotkania z milicj, lecz Julek by przekonany, e pan Zalewski poradzi sobie ze wszystkim. W pobliu domu doktora dostrzegli motocykl z przyczepk, stojcy przed chaup ssiada.

W gbi podwrza ukazali si Wiktor i Wadek. Julek, chcc zyska na czasie, by Zenek bezpiecznie ukry si w domu, krzykn do wyrostkw, nazywajc ich hyclami. Marian zasoni brata i po chwili lea na ziemi, bronic si przed ciosami przeciwnika. Bjk przerwa gony warkot silnika motoru. Wiktor puci Mariana i podbieg do milicjanta, informujc go, e Zenek jest w domu doktora Zalewskiego. Sierant ruszy w stron budynku, a przeraeni chopcy stanli w pobliu furtki, wiadomi tego, e spotkanie Zenka z milicjantem jest ju przesdzone. Wadek i Wiktor przystanli w pobliu, miejc si haaliwie i dranic Julka pewnoci, e Zenek za chwil zostanie wyprowadzony przez funkcjonariusza. Ktni zaegnao pojawienie si sieranta Kowalskiego na schodkach werandy. Milicjant obieca doktorowi, e zajmie si spraw, a potem podszed do Wiktora, mwic, e jeszcze jedna awantura i bdzie z nim le. Odjecha, nie suchajc wyjanie wyrostka, a Julek i Marian cieszyli si z poraki nieprzyjaci.W chwili, kiedy sierant Kowalski wchodzi do domu doktora, Ula, jej ojciec i Zenek byli ju w kuchni. Dziewczyna na prob ojca zaparzya herbat. Pomimo tego, e staraa si zachowywa naturalnie, poruszaa si niezrcznie, a rce jej dray. Poczua ulg, kiedy kto zapuka do drzwi i pobiega do przedpokoju, przekonana, e to jaki pacjent. W progu sta jednak milicjant. Przeraona, nie wiedziaa, co zrobi, lecz ojciec ze spokojem podnis si z krzesa i przeszed do gabinetu. Kiedy Ula i Zenek zostali sami, chopak spyta, czy doktor zna milicjanta. Dziewczyna wyjania, e nic wie, widzc, e Zenek boi si, a ona nie potrafi go pocieszy. W milczeniu wpatrywali si w drzwi gabinetu, nie syszc rozmowy, ktra odbywaa si za nimi. Po jakim czasie doktor Zalewski wrci do kuchni i by wyranie zadowolony. Uspokoi Zenka i zabra si do przygotowania kolacji. Na twarzy chopaka pojawi si umiech i chtnie wypenia polecenia mczyzny.Po jakim czasie zasiedli do stou. Ula ze zdumieniem patrzya na ojca, ktry tego wieczoru zachowywa si swobodnie i by oywiony. Rozmawia z Zenkiem o swojej starej dekawce i pracy, a chopak sucha go z wyrazem ufnoci i nadziei na twarzy. T noc Ula spdzia u pani Cydzikowej, ktr doktor poprosi o nocleg dla crki. Dziewczyna dugo leaa na kanapie, wpatrujc si w ciemno i na nowo przeywajc wydarzenia minionego dnia. Zastanawiaa si, czy Zenek opowie ojcu o swoim yciu i przypominajc sobie ojca, patrzcego z dobroci na chopaka, poczua, e mogaby go pokocha.

Spal ten list

Nastpnego dnia Ula wstaa bardzo wczenie i pobiega do domu. Zastaa ojca w gabinecie i przez chwil, niezauwaona przez niego, wpatrujc si w jego zmczon twarz. Potem wycofaa si do kuchni, majc nadziej, e spotka tam Zenka. ko byo jednak zoone i z uczuciem zawodu wrcia do gabinetu. Ojciec przywita si z ni, wyjaniajc, e Zenek poszed do pracy i wrci dopiero wieczorem.

Zauwaya, e ojcu podoba si upr chopaka i sprawio jej to przyjemno. Niemiao spytaa, czy ojciec nie kae Zenkowi wrci do domu. Odpar, e nie i najlepiej byoby, gdyby chopak zamieszka z kim, do kogo ma zaufanie. Potem doda, e sierant Kowalski obieca odszuka Antoniego Janic. Ula z trudem moga uwierzy w to, e poszukiwania, ktre tak wiele kosztoway Zenka, mog zakoczy si powodzeniem. Zaniepokojona, spytaa, co stanie si z Zenkiem, jeli nie odnajd jego wujka. Mczyzna odpar, e w takim przypadku trzeba bdzie umieci go w jakim zakadzie wychowawczym. Poprosi crk, by na razie nie wspominaa mu o poszukiwaniach, gdy mogoby to rozbudzi w nim zudn nadziej. Ula niemiao zapytaa, czy Zenek powiedzia mu, dlaczego nie chce wrci do swojego ojca. Doktor Zalewski odrzek, e tak i nie powinna dziwi si, i nie chcia jej opowiedzie o swoich rodzicach. Dziewczyna nagle poczua gniew i twardo odpara, e doskonale rozumie Zenka. Ojciec popatrzy na ni ze smutkiem, stwierdzajc, e ona rwnie rzadko o nim wspomina swoim znajomym. A potem przysun si do niej i cicho powiedzia, e chciaby, aby byo jej dobrze, by wybaczya mu odejcie od matki, poniewa nie mg da jej szczcia, kochajc inn kobiet. Ula zaczerwienia si, wykrzykujc, czy ona rwnie przestaa mu by potrzebna. W pierwszej chwili nie zrozumia jej zarzutu. Dziewczyna z gorycz potwierdzia swoje sowa. Oznajmia, e dopki ya jego druga ona, nie zaprosi jej do swego domu ani razu i nie poczuwa si do bycia jej ojcem. Mczyzna ze spokojem odpar, i dwa lata temu przyjecha do Warszawy z on, aby zaprosi crk do ich domu, lecz ciotki poprosiy, eby odoy to na pniej. Po chwili wahania doda, e wiele razy obserwowa j, siedzc w niewielkiej kawiarence naprzeciwko jej szkoy. Ula z alem pomylaa, e ciotki nie wspomniay jej o wizycie ojca. aonie zawoaa, e powinien j zawoa. Wyjani, e nie zrobi tego poniewa zawsze mia wraenie, e swoimi wizytami sprawia jej przykro. Ula spojrzaa na niego z mieszanin alu, wstydu i oszaamiajcej radoci, zastanawiajc si, jak wynagrodzi ojcu swoje zachowanie.Godzin pniej Pestka usyszaa znajomy gwizd, lecz kiedy chciaa wyj na drog, matka zatrzymaa j, mwic, e sama to zaatwi. Pani Ubyszowa wysza na ganek i oznajmia chopcom, e Pestka jest zajta i nie moe si z nimi widzie. Pestka, nie mogc duej znie napicia, obiega dom i dogonia chopcw. Chciaa im wszystko wyjani, ale zauwaya, e s zadowoleni i weseli. Po chwili uwiadomia sobie, i nie maj do niej pretensji. Julek przekaza jej prob Uli i opowiedzia, e nastpnego dnia bd pracowa z Zenkiem. Potem opowiedzia o tym, co zaszo poprzedniego dnia, po czym szybko poegnali si i odeszli w stron wyspy. Pestka zawrcia do domu, zaskoczona, e to doktor Zalewski, czowiek zimny i surowy, okaza si pomocny w caej sprawie. Odczua al do matki, e nie postpia podobnie, lecz wiedziaa, e wina ley gwnie po jej stronie, gdy nie zaufaa wczeniej matce i j oszukiwaa. Podbiega do matki i przytulia si do niej, opowiadajc o tym, co zaszo od wczorajszego wieczora. Pani Ubyszowa wysuchaa crki, a potem rzeka, e Ula powinna nocowa u nich.W niedzielne popoudnie Ula siedziaa samotnie na werandzie. Ojciec wyjecha gdzie poprzedniego dnia, a Zenek pomaga gospodarzowi przy niwach. Tym razem samotno nie bya dla niej czym przykrym. Rozoya swj zeszyt z listami do matki i zacza pisa kolejny, zwierzajc si ze swojej mioci do ojca. Potem zacza rozmyla o Zenku, martwic si o jego przyszo. Wiedziaa, e chopak dobrze czuje si w ich domu, e zmieni si bardzo i czciej si mia, cho sam zacz dopytywa o zakad wychowawczy. Z zadumy wyrwao j szczeknicie Dunaja, ktry sta przed schodkami i macha ogonem. Przywoaa go do siebie, cieszc si z jego obecnoci. Skrzypna furtka i ukaza si ojciec. Podbiega do niego, wesoa i uszczliwiona. Doktor Zalewski wyjani, e ma dobre nowiny dla Zenka. Odnalaz jego wuja, z ktrym widzia si kilka godzin wczeniej i pan Janica z niecierpliwoci oczekiwa na przyjazd siostrzeca. Oszoomiona Ula popatrzya na ojca ze wzruszeniem. Po chwili pojawi si Zenek w towarzystwie chopcw. Poegnali si i chopak wszed na werand, umiechajc si na widok lekarza.Mczyzna opowiedzia o tym, e rozmawia z jego wujkiem, ktry za trzy dni bdzie na niego czeka na stacji. Zenek zamruga szybko oczami, a Ula odwrcia gow, wiedzc, e nie naley patrze na mczyzn, ktry ma zy w oczach. Nastpnego dnia po powrocie od Pestki znalaza na stole kopert, zaadresowan do siebie. W rodku bya kartka i pidziesit zotych. Zenek pisa, e ze wzgldu na mio do Uli pragnie by z ni szczery. Wyjania, e uciek z domu, poniewa po mierci matki ojciec, alkoholik, zacz si nad nim znca. Prosi, aby dziewczyna nikomu nie mwia o tym, co jej napisa i spalia list. Zapewnia, e nigdy jej nie zapomni i moe pewnego dnia przyjedzie spyta, czy go jeszcze pamita. Ula przeczytaa list wzruszona i uszczliwiona, potem wrcia do domu i wrzucia kartk w ogie. Trzy dni pniej w kuchni doktora Zalewskiego zebrali si wszyscy, aby poegna Zenka. Pani Ubyszowa uspokajaa chopcw, a Pestka i Ula pakoway prowiant na drog. Marian zapisywa ich adresy w notesie, ktry podarowa przyjacielowi. Ula krztaa si, zerkajc na Zenka, a jego milczenie ju jej nie przeszkadzao, poniewa wiedziaa, co si pod nim kryje. Na stacj pojechali star dekawk doktora. Poegnanie odbyo si szybko i Zenek stan w oknie wagonu, obiecujc, e wkrtce napisze. Ula popatrzya na chopca, egnajc si z nim cicho. Jego twarz rozjania si i pocig ruszy. Poczua, e po jej policzku spywa za i wtulia si w rkaw paszcza ojca.