Dünyada ve Ülkemizde

Meslek hastalıkları

Dr. R. Güven

Dr. Rana GÜVEN, MSc., PhD.

Genel Md. Yrd.

01.11.2012 1

İÇERİK

Dünyada ve Türkiye’de İş Sağlığı ve

Güvenliğinin Mevcut Durumu

Meslek hastalıklarının ülkeler arası

karşılaştırması

Sorunlar ve Çözüm Önerileri

01.11.2012 2 Dr. R. Güven

ILO Tahminleri

Dünyadaki işgücü 2.8 Milyar

İşle ilgili ölümler 2.2 milyon

İş kazaları 270 milyon

Meslek hastalıkları 160 milyon

Dünya GSMH 30 trilyon $

İSG kaynaklı kayıp % 4

(Takala, 2005) 01.11.2012 3 Dr. R. Güven

ILO Kaynaklarından… • İşe bağlı ölümlerin beşte dördü (1.7 milyon) meslek

hastalığı nedeniyle meydana gelmektedir.

• Yüzde onu kalıcı ya da uzun süreli sakatlıkla sonuçlanan 160 milyon meslek hastalığı vakası bildirilmektedir.

• ILO tahminlerine göre zararlı etkenler nedeniyle her yıl 438.489 ölüm beklenmektedir.

• Asbestoz tek başına 100.000 yaşamın sonlanmasına neden olmaktadır.

• Dünya iş gücünün %50’sinin istihdam edildiği tarım sektöründe yılda 70.000 adet akut veya kronik zehirlenme vakası olduğu tahmin edilmektedir.

01.11.2012 4 Dr. R. Güven

0,4 %

1 %

32 %

23 %

8 %1 %

17 %

Kanser Kardiyo Vasküler Sistem Hastaıkları

Bulaşıcı Hastalıklar Solunum Sistemi Hastalıkları

Ruhsal Hastalıklar Sindirim Sistemi Hastalıkları

Genitoüriner sistem

Dünyada işle ilgili tahmini ölümlerin dağılımı, ILO 2002

01.11.2012 5 Dr. R. Güven

7%

8%

3%3%

40%

16%14%

9%

Kas İskelet Sis. Has.

Kalp hastalıkları

Kazalar

Solunum Sis. Has.

Merkezi Sinir Sistemi

Ruhsal Bozukluklar

Tümörler

Deri Hastalıkları

Dünyada tahmini hastalık maliyetlerinin dağılımı, ILO 2000

01.11.2012 6 Dr. R. Güven

WHO Kaynaklarından…

• Dünyada her yıl 11 Milyon yeni meslek

hastalığı vakası meydana gelmekte,

• Meslek Hastalığı vakalarının 700.000’i

hayatını kaybetmektedir .

01.11.2012 7 Dr. R. Güven

OSHA (Avrupa İSG Ajansı) Yayınlarına göre;

Avrupa Birliğine üye ülkelerde

iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu yılda;

167.000 kişinin hayatını kaybettiği,

159.000 kişinin meslek hastalığına yakalandığı

rapor edilmektedir.

Avrupa’da

her 5 dak. da bir çalışan iş kazası geçirmekte,

her iki saatte bir çalışan iş kazası nedeniyle hayatını

kaybetmektedir.

01.11.2012 8 Dr. R. Güven

Dünya Türkiye

Her gün;

1 Milyon iş kazası

olmakta,

4932 çalışan işle ilgili

hastalıklar,1096 çalışan

iş kazası nedeniyle

ölmektedir.

Her gün;

172 iş kazası olmakta,

4 kişi iş kazası

nedeniyle ölmekte,

6 kişi sürekli iş göremez

hale gelmektedir.

Bu kayıpların maddi değeri ülkelerin GSYİH’nın % 3-5’i

arasında değişmektedir. 01.11.2012 9 Dr. R. Güven

Türkiye - SGK İstatistikleri

(2010)

İşçi sayısı: 10.030.810

İşyeri sayısı: 1.325.749

İş kazası sayısı: 62.903

MH Sayısı: 433

İşyerlerinin %99.8’i KOBİ (1-250 işçi)’dir.

İşçilerin %83.8’i KOBİ’lerde çalışmaktadır.

İş kazalarının % 79.2’si KOBİ’lerde olmaktadır.

Ölümlü iş kazası:1.444 ve MH sayısı:10

01.11.2012 10 Dr. R. Güven

İş Kazası Sayılarının Dağılımı / 100.000

99669383

10965

10017

7239

5676

4522

2112

14251070

627

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

1961

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010

01.11.2012 11 Dr. R. Güven

Sürekli İş Göremez Olan İşçi Sayılarının

Dağılımı / 100.000

271

113

169155

117105 94

72

35

2421

0

50

100

150

200

250

300

1961

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010

01.11.2012 12 Dr. R. Güven

Ölümlü İş Kazası ve Meslek Hastalıkları

Sayısının Dağılımı / 100000

63

30

39

59 60

4145

22 22

16 14,5

0

10

20

30

40

50

60

70

1961

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010

01.11.2012 13 Dr. R. Güven

Meslek Hastalıkları Sayılarının Dağılımı,

SGK (2000-2010)

803883

601

440 384519

574

1208

539

429433

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

01.11.2012 14 Dr. R. Güven

Meslek Hastalıklarında

Beklenen Durum

Ülkeler arasında değişmekle birlikte,

yılda her bin işçiden 4 ile12 sinde

yeni meslek hastalığı olgusu beklenmelidir(Harrington J.M.).

Ülkemizde;

~ 40.000 - 120.000 vaka beklenmesine rağmen

433 vaka 01.11.2012 15 Dr. R. Güven

16

Çalışan sayısına göre beklenen

M.H. Sayıları 2008 2009 2010

İsveç (17.604-52.813) 10272 8765 8953

Finlandiya (10.048-30.144) 6330 6299 ---

Norveç (9.772-29.316) 2684 2382 2740

Letonya (4.476-13.428) 2118 3128 3471

Almanya (152.492-457.476) 13546 16657 ---

Türkiye (43.000-130.000) 539 429 433

Beyaz Rusya (17.780-53.344) 150 169 104

Moldova Cum. (4.988-14.966) 32 14 12

WHO Verilerine Göre Beklenen (%0.4-%0.12) ve

Tespit Edilen Meslek Hastalığı Sayıları (2008-2010)

Kaynak: http://data.euro.who.int/hfadb/ 01.11.2012 Dr. R. Güven

17

2008 2009 2010

İsveç 169.76 144.05 146.6

Finlandiya 178.97 177.54 ---

Norveç 84.95 74.44 84.64

Letonya 135.43 201.21 225.02

Almanya 24.95 30.85 ---

Türkiye 6.1 4.8 5.3

Beyaz Rusya 2.18 2.45 1.54

Moldova Cumhuriyeti 1.24 0.54 0.46

WHO Verilerine Göre Meslek Hastalığı Oranları /100.000 (2008-2010)

Kaynak: http://data.euro.who.int/hfadb/ 01.11.2012 Dr. R. Güven

Yeni Oluşan Meslek Hastalıklarının Dağılımı / 100.000

Kaynak: WHO/Europe, European HFA Database, January 2009

TR

Mayıs 2004 den

sonra AB Ülkeleri

01.11.2012 18 Dr. R. Güven

Meslek Hastalıkları Tanımı

Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya

çıkan hastalıklardır.

01.11.2012 19 Dr. R. Güven

• Meslek hastalıkları

%100 önlenebilir.

• İş kazalarının %98’i

önlenebilir.

01.11.2012 20 Dr. R. Güven

Meslek Hastalıkları Toplum sağlığı sorunudur

Sağlık sigortacılığının yükünü artırmaktadır

İş barışını olumsuz etkilemektedir

EKONOMİK, HUKUKİ

SOSYAL TIBBİ

01.11.2012 21 Dr. R. Güven

Tanı

• Bilgi

• Duyarlılık

• Şüphe

•Dikkatli

Meslek

öyküsü

I : Öykü ve Fizik Muayene

II : Laboratuar incelemeleri

III : İşyeri ortam ölçümleri

(I + II) :klinik tanı

III :meslek ile ilişkisi

I+II+III :Meslek Hastalığı Tanısı

01.11.2012 22 Dr. R. Güven

İş

sağlığında

gelişmişlik

Mes

lek

hasta

lıkla

rı t

esb

iti

İş k

aza

ları

01.11.2012 23 Dr. R. Güven

İşiniz,

hastalığınızın

nedeni

olabilir

01.11.2012 24 Dr. R. Güven

Meslek Hastalıkları Seferberliği

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı

ile

T.C. Sağlık Bakanlığı Arasında

“İş Sağlığı Ve Güvenliği Alanında”

İşbirliği Protokolü

26.01.2010

01.11.2012 25 Dr. R. Güven

Amaç:

Meslek Hastalıkları

konusunda ilgili tarafları

ve toplumu duyarlı

hale getirmek.

Türkiye’de Meslek Hastalıkları Konusunda Tespit,

Tanı ve İSG Profesyonellerinin Duyarlılığının

Arttırılması Projesi (1. Aşama, 2010-2011)

01.11.2012 26 Dr. R. Güven

MH I. Aşama için seçilen iller

01.11.2012 27 Dr. R. Güven

Sosyal taraflar 1682

Hekimler ve diğer sağlık

çalışanları

2623

Toplam 4305

MH I. Aşama, 2011 yılı

22 İl Sonunda Ulaşılan Kişi Sayısı

01.11.2012 28 Dr. R. Güven

Türkiye’de Meslek Hastalıkları Konusunda Tesbit,

Tanı ve İSG Profesyonellerinin Duyarlılığının

Arttırılması Projesi II. Aşama

• MH tıbbi tanısını koymak üzere yetkilendirilen SB

Eğitim ve Araştırma hastaneleri branş hekimlerinin

MH konusunda bilgilendirme ve koordinasyonun

sağlanması

• MH Tanı Rehberinin basımı ve ücretsiz dağıtımı,

• İşçilere ve topluma yönelik duyarlık artırma afiş,

broşür ve diğer eğitim materyalinin basımı ve

dağıtımı.

01.11.2012 29 Dr. R. Güven

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU

01.11.2012 30 Dr. R. Güven

6331 sayılı

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

Bütün çalışanlar kapsam altına alınmaktadır.

Sayı ve işyeri sınırlamaları ortadan kaldırılmıştır.

Sağlık kuruluşlarına kendilerine intikal eden

iş kazası ve meslek hastalığını

bildirime zorunluluğu getirilmektedir.

01.11.2012 31 Dr. R. Güven

Kapsam

KAMU

(MEMUR)

ÖZEL

(İŞÇİ) 01.11.2012 32 Dr. R. Güven

Önleyici Yaklaşım

• Risk Değerlendirmesi

• Çalışma Ortamı

Gözetimi

• Sağlık Gözetimi

• Acil Durum Planları

01.11.2012 33 Dr. R. Güven

İSG Hizmetleri

01.11.2012 34 Dr. R. Güven

Bakanlık Desteği

Bakanlık, mikro işletmelere iş

sağlığı ve güvenliği hizmetleri

konusunda destek

sağlayacaktır.

%85 : 1-9

01.11.2012 35 Dr. R. Güven

İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri

İşverene yazılı olarak bildirim

Bakanlığa bildirim

İşverene karşı sorumluluk

Kamuda ikinci görevde ilave ödeme

Yetki belgesi askıya alınması

01.11.2012 36 Dr. R. Güven

Tek Bildirim

(İş Kazası ve Meslek Hastalığı)

SGK

01.11.2012 37 Dr. R. Güven

MH Tanısı

İSG Kanunu

(6331)

SGK Kanunu

(5510)

MH ön tanısı MH tanısı

01.11.2012 38 Dr. R. Güven

Meslek Hastalığı Ön Tanısı

İşyeri Hekimi Sağlık Hizmet Sunucusu

MH Tanısı

- Tıbbi-

• Yetkili SHS

• SB MH Has.

• SB EA Has.

• Devlet Üniversite Hastanesi

MH Kesinleşen

Vakalar

-Sigortacılık-

SGK MH Kurulu

İtiraz

SGK

Yüksek Sağlık Kurulu

SGK

İst.

SB

İst.

01.11.2012 39 Dr. R. Güven

MH tanısı için Sağlık kurulu raporu

düzenlemeye:

– S.B. Meslek Hastalıkları Hastaneleri (3)

– Eğitim ve Araştırma Hastaneleri (68)

– Devlet Üniversite Hastaneleri (72)

yetkili kılınmıştır.

01.11.2012 40 Dr. R. Güven

MH Neden Tespit Edilemiyor ?

• MH kavramı - algısı!

– SGK bakış açısı…

– Sağlık Bakanlığı ilgisi…

• Hekimin ilgisi - bilgisi?

• Hastanın bilgisi - korkusu?

• İşveren bilgisi - korkusu?

• İSG Kültürü

41 01.11.2012 Dr. R. Güven

Çözüm Önerileri

• Toplumsal güvenlik kültürü oluşturulması ve MH

seferberliği çalışmalarına devam…

• UİSG Hedefleri içinde yer alması.

• Sağlık personelinin lisans ve lisans üstü

eğitimlerinde koruyucu hekimlik ve MH.

• Sağlık Bakanlığının MH öntanısına ilişkin veri

toplaması ve yayınlaması.

• Performans sisteminde MH tanısı ile ilgili teşvik.

• İSGGM içinde iş sağlığı ekibinin güçlendirilmesi.

42 01.11.2012 Dr. R. Güven

Ülkenin;

• Ekonomik gelişmişlik düzeyi,

• Sosyal yapısı,

• Sağlık sistemi,

• Sanayileşme düzeyi,

• Eğitim sistemi ve düzeyi

gibi pek çok faktörle doğrudan ilişkilidir.

Hepimizin ortak sorumluluğudur...

İş Sağlığı ve Güvenliği

01.11.2012 43 Dr. R. Güven

Teşekkür ederim...

01.11.2012 44 Dr. R. Güven