dİlde dÜŞÜnme becerİlerİ · 2013-02-04 · terakki vakfı okulları yaratıcı etkinlikler...
TRANSCRIPT
Terakki Vakfı Okulları
Yeşim ER
Türkçe Öğretmeni [email protected]
Gamze SOYLU
Türkçe Öğretmeni [email protected]
DÜŞÜNME BECERİLERİ VE FELSEFENİN YAZMA BECERİSİNE ETKİSİ
Nesrin ERDOĞAN
Sınıf Öğretmeni [email protected]
Terakki Vakfı Okulları
KABA NE DOLDURURSAN, O SIZAR…
MEVLANA
Terakki Vakfı Okulları
Nasıl bir öğrenci?
Yaratıcı bireyin
özellikleri
Bilgilerini düzenlerken
akıcı
Ürün koyarken
özgün
Bağımsız düşünebilen
İyi bir problem çözücü
Farklı ve değişik
sonuçlara ulaşabilen
Problem çözerken
esnek
Terakki Vakfı Okulları
Dil - Düşünce İlişkisi
Düşünme, kavramlar ve kavramların yerini tutan sözcüklerle yapılır. Bu
nedenle, dilden soyut ya da dile dayanmayan bir düşünce olanaksızdır.
Dil ile düşünce arasında birbirini tümleyen bir ilişki vardır. Bu nedenle,
okuma, yazma, konuşma ve dinleme gibi dilsel etkinliklerin başarısı;
ancak düşünsel bir süreci içermesiyle olanaklıdır.
Oya Adalı
Terakki Vakfı Okulları
Dil - Düşünce İlişkisi Oya ADALI bu ilişkiyi şu yargılarla aktarır:
Uçaktan ve motordan hiç anlamayan yolcuya uçağın
neden bozulduğunu açıklamaya çalışan bir pilot,
yolcuyla aynı dili konuşsa bile, oldukça çaresizdir.
Okuduğu kitabın terimlerini, göndermelerini bilmeyen
biri için o kitabı anlamak bir dil engeli olmasa da sorun
olur. Ferid Edgü, “O” romanında bu ortaklığı:
“Çünkü anlamak bir ortak dili gerektirir
ortak dil ise,
ortak yaşam/ ortak bilgi/ ortak düş/kimi
yerde de ortak düşüş demektir.
Ortak değilse bile, yakın/ benzer/gibi.” diye anlatır.
(Özdemir, 1995, 25)
Terakki Vakfı Okulları
5. Sınıf Yazma Kazanımları
Kendini Yazılı Olarak İfade Etme
• Olayları, oluş sırasına göre yazar.
• Mantıksal bütünlük içinde yazar.
• Yazılarında ana fikre yer verir.
• Yazılarında uygun ifadeleri kullanarak
destekleyici ve açıklayıcı örnekler verir.
• Yazılarında tanımlamalar yapar.
• Yazılarında söz varlığından yararlanır.
Terakki Vakfı Okulları
5. Sınıf Yazma Kazanımları
Kendini Yazılı Olarak İfade Etme
• Olayları, oluş sırasına göre yazar.
• Mantıksal bütünlük içinde yazar.
• Yazılarında ana fikre yer verir.
• Yazılarında uygun ifadeleri kullanarak
destekleyici ve açıklayıcı örnekler verir.
• Yazılarında tanımlamalar yapar.
• Yazılarında söz varlığından yararlanır.
Terakki Vakfı Okulları
Dil – Düşünce -Yazma İlişkisi
Düşünme Becerisi - Yaratıcılık - Yazma Becerileri
Terakki Vakfı Okulları
Dil – Düşünce – Yazma İlişkisi
“YAZMA” NEDİR?
Yazmak, düşündüklerimizi, duyduklarımızı, tasarladıklarımızı ve görüp yaşadıklarımızı yazıyla anlatmaktadır. “Doğru ve etkili bir anlatım her şeyden önce düzenli düşünme alışkanlığının bir ürünüdür.”
Terakki Vakfı Okulları
Neden Felsefe?
Terakki Vakfı Okulları
Neden Felsefe?
Terakki Vakfı Okulları
Neden Felsefe?
Terakki Vakfı Okulları
Neden Felsefe?
Terakki Vakfı Okulları
Neden Felsefe?
• Karar verme
Terakki Vakfı Okulları
Neden Felsefe?
• Veri toplarken bütün duyulardan yararlanma
Terakki Vakfı Okulları
Neden Felsefe?
• Kalıplaşmış örnekler ve önyargıları saptama
Terakki Vakfı Okulları
Neden Felsefe?
Ortak dil oluşturma
Terakki Vakfı Okulları
Neden Çocuklarla Felsefe?
...................;çünkü
“Alabildiğine düşünmek, basmakalıp
düşüncelere sıkışmamak, başkalarına
benzemeyen düşler kurmak filozofların
ve çocukların harcıdır.
Çocuklar; yaratıcılığımızın talihidirler.”
TALAT HALMAN
Terakki Vakfı Okulları
“Herkesin fikir birliğine vardığı akşam, kayıp bir akşamdır.”
Albert Einstein
Terakki Vakfı Okulları
UYGULAMALAR
Düşünmek, özgürlüğe açılan kapının anahtarıdır,
sadece içeriden açan bir anahtar.
Terakki Vakfı Okulları
Yaratıcı Etkinlikler
Nuran Direk/ Küçük Prens Üzerine Düşünmek
Bir kış günüydü. Hava kararmaya başlamıştı. İki kardeş her zaman geçtikleri yollardan geçerek okuldan eve dönüyorlardı. Sokak ıssızdı.Birden karşılarına çok sevimli bir köpek çıktı. Hoplayarak onların etrafında dönüyor sanki onlara bir şeyler anlatmaya çalışıyordu. İki kardeş birbirlerine baktılar.
Mine: Sen bu köpeği tanıyor musun? diye kardeşine sordu.
Kardeşi( şaşkınlıkla): Yoo! diye cevap verdi.
Mine: Bak! Bak! dedi. Galiba ağzında bir kağıt var. Kağıdı köpeğin ağzından aldı. Aman Allah’ım! Bu da ne demek?
Kağıtta şunlar yazılıydı:
1.İmdat! Bana yardım edin.
2.Dikkat köpek var.
3.Evcil hayvanlar satılır.
4.Eskici
Dili etkili kullanarak yaratma ve yorumlama (yazı yazma)
Gizem nedir?
Uzay gizemli midir? Neden?
( Neler “sır” dır?)
Sırlar bir başkasıyla
paylaşılırsa sır olmaya
devam eder mi?
Gizem ve Sır
Terakki Vakfı Okulları
Yaratıcı Etkinlikler
Ömür Uzatma Kahvesi
“Demek ömür uzatma kahvesini arıyorsunuz?” dedi. “Evet, bu adresi
büyük zorluklarla geldiğim kent olan Ankara’da buldum. Bu kahveye
her gece 3.30’da ömürlerini uzatmak amacıyla gelip oturan dört yaşlı
adamı ve kahveciyi tanımak istiyorum.” dedim.
Dört yaşlı ihtiyar her gün erkenden gelir, pencerenin önüne
otururlardı. 5 ile 7 yıl kadar uzatabilmişlerdi ömürlerini.
Nazlı Eray
Yukarıdaki alıntıda bahsedilen “Ömür Uzatma Kahvesi” nin ne
olduğunu, insanların ömürlerinin nasıl uzadığını düşünerek “Ömür
Uzatma Kahvesi” nin öyküsünü yazınız.
Terakki Vakfı Okulları
Yaratıcı Etkinlikler
Bir patikada yürüdüğünüzü düşünelim. Birden toprak
üzerinde bir tohum fark ediyoruz. Şimdiye kadar
gördüğümüz tohumlardan çok farklı. Etrafta düşebileceği
hiçbir bitki de yok.
Gökyüzünden düşmüş olabilir mi? Tohumu eve getirip bir
saksıya dikiyorsunuz. Bir kaç gün sonra toprağın üzerinde
bir şeylerin oluştuğunu ve yukarı doğru çıktığını
görüyorsunuz. Ertesi gün biraz daha büyüyor. Ne olduğunu
görmek için sabırsızlanıyorsunuz.
Gökten Bir Tohum Düştü
Terakki Vakfı Okulları
Yaratıcı Etkinlikler
Gökten Bir Tohum Düştü
Terakki Vakfı Okulları
Zaman Üzerine Düşünmeler
Matthews Fredy ve Eski Gemi
“Yeni” nedir?
Başka bir nesne
ile karşılaştırıldığında
“yeni” kavramı
değişir mi?
Bir nesne neye
göre “yeni”dir?
Terakki Vakfı Okulları
Sonuçta eskinin temelinin üzerine yapıldığı
için eski sayılır ya da bir şeye
göre değişir; ama kendisi aynı kalır.
Can Bayraktaroğlu
Bence bir ev boyansa da teknenin parçaları
değiştirilse
de içinde yaşanan olaylar değişmediği için eskidir.
Duygu Sevinç
Fredy’ nin gemisinin yanına daha eski bir gemi
getirilirse gemi, ona göre daha eski kalacaktır.
Nazlı Moralı
Terakki Vakfı Okulları
Varlığın Temeli Üzerine Düşünmeler
Zamanın başlangıcı olabilir mi?
Acaba uzayın içinde Dünya, Jüpiter var da
uzay da bir şeyin içinde bir gezegen mi?
Nazlı Moralı
Her şeyin bir başlangıcı vardır.
Eğer başlangıç olmasaydı
biz de olmazdık.
Başlangıç şöyle: Hiç bir şey yok.
Evren bir boşluk. Belki gezegenler
bir uzay gemisidir.
Birileri yapmış ve terk edip gitmiştir.
Berkehan Atikeler
Ben evrende kaybolurum.
Bu soru benim için çok
ilginç...
Bilim adamlarına sormak
istiyorum: Evren nasıl
oluştu?
Kim yarattı? Neden oldu?
Niçin oldu?
Defne Güven
Bence zamanın
başlangıcı da bitişi de
yok.
Hakan Rüstemoğlu
Terakki Vakfı Okulları
Aşmak?
Ne zaman
çizmeyi aşarız?
Ne zaman
kendimizi aşarız?
Eleştiri, Özeleştiri ve Hoşgörü
“Unlü ressam bir sergi açmış. Sergi ziyaretçilerle dolup taşmış: fakat sergiyi
izlemeye gelenler arasında yoksul kılıklı biri, ata binmiş bir süvari resminin önünde
durup durup başını sallıyormuş. Ressamın bu durum ilgisini çekmiş, yanına gidip
sormuş:
-Resmimi beğenmediniz mi?
-Hayır.
-Neresini beğenmediniz?
-Çizmelerini.
-Neden?
-Süvari çizmesi böyle olmaz.
-Nereden biliyorsunuz?
-Ben çizmeciyim.
Bunun üzerine ressam oturup adamı dinlemiş ve ona hak vermiş. Ben bunu
düzeltirim, siz iki gün sonra yine gelin bakın demiş. Gerçekten resmi yerinden
kaldırıp gerekli düzeltmeleri yaptıktan sonra yerine asmış. Çizmeci iki gün sonra
gelmiş, yine beğenmediğini söylemiş. Bu defa ressam kızmış:
- Çizmeci, çizmeci! Çizmeden yukarıya çıkma, demiş.”
Kavramlar Üzerine Düşünmeler
Terakki Vakfı Okulları
ÇOCUK HAKLARI
Sorgulanan Fikir ve Kavramlar
Terakki Vakfı Okulları
AİLE
ANNE VE BABA İLİŞKİSİ
Terakki Vakfı Okulları
AİLE
ANNE VE BABA İLİŞKİSİ
Terakki Vakfı Okulları
Alışkanlıklar
Alışkanlıklar da bizi
tutsak eder mi?
( Televizyon izleme,
bilgisayarda
oyun oynama,
kitap okumama.....vb.)
İyi alışkanlıklar ?
Kötü alışkanlıklar?
Terakki Vakfı Okulları
Ö Z G Ü R L Ü K
Metinler Arası İlişki Kurma
İsmail ve Babamın 68 Kuşağı /
Necdet Neydim
Yaramaz Küçük Prens / Carlos Izquierdo GonzaIez
H A K L A R
Sorgulanan Fikir ve Kavramlar
Terakki Vakfı Okulları
Sorgulanan Fikir ve Kavramlar
• Yönlendirici sorular
Hapishanedeki insanın düşünceleri özgür müdür?
Düşüncelerimizin özgürlüğü bize yeter mi ? ( İfade etme
özgürlüğü )
Odasında düşüncelerini yazıya döken yazarla sadece
düşünen bir mahkum arasında sizce ne fark var?
( Düşüncelerin somutlaşması)
• Demokrasini temel ögeleri
Birbirimizi dinlemek
Görüşleri özgürce dile getirmek
Düşünmek tehlikeli midir? Neden?
Farklı düşüncelere saygı ( Sınırı ve tehditleri nelerdir?)
Eşitlik / Haklar / Adalet
Düşünme ile ilgili hakların okunması…..
Ö Z G Ü R D Ü Ş Ü N C E
D Ü Ş Ü N C E Ö Z G Ü R L Ü Ğ Ü
Terakki Vakfı Okulları
Sorgulanan Fikir ve Kavramlar
D E M O K R A S İ
Kavramlarda
Ortak
Dil Aynı dili konuşmak.
Düşündüklerimizi doğru dil
kullanarak anlatmak.
Yapılan Etkinlik:
“Demokrasi Neye Benzer?”
konulu
düşünce yazısı yazma
Terakki Vakfı Okulları
Anket Konusu: Boş zaman( ? ) larınızı nasıl değerlendirirsiniz?
Sınıfın Anket Sonuçları
TV izlemek: % 55
Kitap okumak: % 50
Bilgisayarda oyun oynamak: % 62
Televizyonun
yararları
ve
zararları
Medya Bilinci ve Kitap
Terakki Vakfı Okulları
SON KİTAP
Okuldan geç dönmüştü çocuk. Müzedeydik, dedi.Son kitabı gördük. Gözlerim kendiliğinden
salonun büyük duvarına kaydı, bir zamanlar sıra sıra raflarda kitapların örttüğü, şimdiyse
bomboş ve yeni plastik televizyon daha iyi görülebilsin diye beyaza boyanmış duvara…
Eee, dedim, heyecanla, nasıl bir kitaptı? Basbayağı kitap işte, dedi çocuk. Kapağı, sırtı ve
çevrilecek sayfaları olan bir kitap. İçinde ne yazıyordu, diye sordum.
Onu bilmiyorum, dedi çocuk. Kitaba dokunamıyorduk. Camekanın içindeydi.
Yazık, dedim; ama çocuk televizyonun düğmeleriyle oynamak için çoktan gitmişti yanımdan.
Büyük beyaz duvar canlanmaya başladı. Irmaktan geçen bir fil sürüsünü gösteriyordu.
Çocuk halının üzerine oturmuş, dev hayvanları hayranlıkla izliyordu. Öyle bir kitabın içinde
ne olur ki, diye mırıldandı...
Marie Luise Kaschnitz,çeviren: Emre Özdil
Medya Bilinci ve Kitap
Terakki Vakfı Okulları
Medya Bilinci ve Kitap
• Sence son kitabın içinde neler yazıyor olabilir?
• 30 yıl önce çocuk olan bir yakınınıza bugünkü teknolojiyi anlatsaydınız,
nasıl tepki verirdi? Neden? • Bu öyküde yazılanlar gerçekleşebilir mi? Bu
sonucun nedenleri ne olabilir?
Kavramlarda
Ortak
Dil Aynı dili konuşmak.
Düşündüklerimizi doğru dil
kullanarak anlatmak.
Yapılan Etkinlik:
“Öyle bir kitabın içinde ne olur ki,
diye mırıldandı...” sözleriyle son bulan metni tamamlayalım.
Terakki Vakfı Okulları
• Resimde etkileyici bir şeyler görüyor
musun?
• Sence süpürge kitabın içinde neler
yazıyor olabilir?
• Kitap sizce ne süpürüyor olabilir?
• Müzedeki son kitapla, süpürge kitabı
karşılaştırırsak neler yazabiliriz.
Medya Bilinci ve Kitap
Terakki Vakfı Okulları
Gülibik/Çocuk Edebiyatı ve Felsefe
Yapılan etkinlik:
• Kitaptan seçilen
bölümün okunması
• Öğrencilerin soru
oluşturması
• Sorulara verilen
yanıtlarının
tartışılması
( Sokratik Yöntem)
Beceriler
Değişik yorumları
tanıma (okuma)
Derinleştirme,
dönüştürme (yorumlama)
Doğru cevaplar yoktur, doğru sorulmuş sorular vardır.
Terakki Vakfı Okulları
Terakki Vakfı Okulları
KAYNAKÇA
• Gelin Çocuklar Birlikte Düşünelim / Zehra Hepçilingirler • Küçük Prens Üzerine Düşünmek / Nuran Direk •Yaratıcı Yazma / Günseli Oral •Bilgin Çocuk / Nuran Direk •Çocuklar İçin Felsefe / David A.White
Terakki Vakfı Okulları
Yeşim ER
Türkçe Öğretmeni [email protected]
Gamze SOYLU
Türkçe Öğretmeni [email protected]
Kimseye hiçbir şey öğretemem, sadece onların düşünmelerini sağlayabilirim.
Sokrates
Nesrin ERDOĞAN
Sınıf Öğretmeni [email protected]