djurdje boskovic arhitektura srednjeg vijeka

Upload: -

Post on 04-Jun-2018

247 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    1/35

    ARHITEKTURA SREDNJEG VIJEKA

    URE BOKOVI

    Od 167. do 273.strane

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    2/35

    ZAPADNJAKA ARHITEKTURA U DOBA NATURANE PRI!REDERANO" #EUDAIZ$A

    %&PRERO$AN'KA( ARHITEKTURA%Un)tarn*e+ e,ono-s,e+ ro/0odne+ dr)tene s)rotnost/+ ,o*e s) ra0*edae r/-s,) /-er/*)os*edn*/4 /*e,oa n*e0/no5 osto*an*a+ od/e s) osteeno+ a/ / ne-/nono+ ,a re)stro*en*)

    n*ene dr)tene str),t)re%Ta,o se e ,ra*e- II / ) to,) III /*e,a nae ere os*ea o0/*na ,r/0a )roos,o* ro/0odn*/+ ,o*a se o8/n*e 0a-*en*/at/ o)9e)dan/- s/ste-o- ,oonata / rooaosoo:en/,a. No ) s)t/n/ roos,/ s/ste- / da*e *e ostao na sna0/+ a 4r/ansto+ ,ao /deoo5/*aoesra*en/4 radn/4 -asa+ /d*e/ s-o e ran/*e ;/d/ stran) 3) odono5a ,o*/- *e do tada /o.'a roa) Zaadne r/-s,e /-er/*e+ ?76 5od/ne+ storena *e+ ra0/*an*e- dotadan*e dr=aneor5an/0a>/*e+ -o5)nost ot)no5 dr)teno5 reora=a*a. 'as/- *e -e:)t/- r/rodno da se no/dr)ten/ o/>/ n/s) 9or-/ra/ re,o no/+ e da s) nasta/ ,ro0 8/ta ro>es e,ono-s,o5re/ran*a. !e/,a seoa naroda doea *e na 4/stor/*s,) o0orn/>) 5er-ans,a / soens,a e-ena+

    od ,o*/4 ra rea*)*) 0aadn) Ero) / d/o s*eerne A9r/,e + do, se dr)5a+ /d*e/ s-o ran/*e+/0/a*) ) >entran/ / *)5o/sto8n/ d/o eros,o5 ,ont/nenta. Ze-*) s) no/ 5osodar/ od/*e// -e:)soo-+ t*. -e:) 8ano/-a ratn/8,/4 dr)=/na+ 0adr=aa*)/ na n*o* do-orodno stanon/to da *e /da*e ora:)*e+ s t/- da se sa n*e ne -o=e /e )oe )da*aat/. Poo=a* o/4 0a/sn/4 se*a,a+,-etoa+ sera+ ne,adan*/4 ,oona / rooa+ sada *e /o neto a,/+ *er *e sa /-an*a ,o*a s)ora:/a/ / n*/-a neto osta*ao. No n*/4o se oo=a* re-eno- se /e o5oraao+ a / soodnose*ato arars,o5 or/*e,a doo *e ta,o:er ) ot)n) e,ono-s,) 0a/snost od no/4 asn/,a0e-*e+ 9e)daa>a.U ne-o5)nost/ da sa-/ re nad0or nad )/ran*e- r/4oda sa so*/4 ter/tor/*a+ ,r)n/eeos*edn/>/+ sen*er/+ ;sen/or//-a+ asa/-a+ ,o*/ s) /-a/ 0a d)=nost da /- sa n*e oe0/*ede

    redono r//ran*e dor/nosa+ ,ao / da /- se+ ) s)8a*) otree+ sa so*/- or)=an/- sna5a-a+ )ot)nost/ stae na rasoa5an*e. Deaao se -e:)t/- da s) -on/*/ asa/ d/*e// do/*en/ os*edna -an*e d/*eoe / )st)// /4 so*/- -an*/- asa/-a+ re-a ,o*/-a s) se o*a*/a/ ) )o0/sen*era. 'toren *e ta,o no/+ 9e)dan/ dr)ten/ oreda,+ sa 8/tao- 9e)dano- 4/*erar4/*o-+ na8/*e- *e 8e) sta*ao adar+% oreda, ) ,o*e- s) se 9e)da>/ ) sa-o- o8et,) o*a*/a/ ,aoor5an/0ator/ ro/0odn*e / 0at/tn/>/ stanon/,a na so*/- os*ed/-a+ a oto- se osteenoretara/ ) s)roe e,soatatore se),)ne n*/4oe radne sna5e. Ka,o *e )sred *a8,an*a /rase*aan*a stanon/ta ant/8,a 5rads,a r/reda+ ) r/*e-e na*e0de arara+ /o 5otoo )ot)nost/ )n/tena+ ,a,o *e )s/*ed nes/5)rnost/ saoraa*a / sa/4 saoraa*n/4 e0a+ / tr5o/nasedena na -/n/-)-+ to se >*eo,)na r/reda starno ra0/*aa ) o,/r) o*ed/n/4 9e)da. To *eta,o0ana nat)rana r/reda+ ,ara,ter/st/8na o to-e to se se to *e 0a =/ot otreno oda5rarn/4 / 0anats,/4 ro/0oda / ro/0od/o / tro/o ) )s,o-+ o5ran/8eno- ,r)5). Ra0-*enadoara r/a se d/re,tno+ rad // ro/0od 0a ro/0od+ do, *e no8an/ ot/>a* seden na na*-an*)-*er). Ka,o -e:)t/- /0-e:) o*ed/n/4 o,ra*/na n/*e /o doo*no 8rsto e,ono-s,eoe0anost/+ to se ee dr=ae n/s) -o5e d)=e re-ena odr=at/+ ta,o da *e 0aadna Eroa /aod/*e*ena / ra0dro*ena na e/,/ ro* -a/4 9e)dan/4 dr=a/>a+ ,o*e s) 8esto /e ) s),o) *ednasa dr)5o-+ 8a, / onda ,ada / 9or-ano r/adae /sto* /ro* dr=ano* 0a*edn/>/. Paraeno sa o/-+staan*e- o*ed/n/4 arars,/4 e-ena sa do-orodn/- stanon/to-+ / sa-/- ra0/8/to5aor/*e,a+ osteeno se + na /r/-+ e,ono-s,/ / 5eo5ra9s,/ oe0an/*/- ter/tor/*/-a+ r/ raso*aan*ee-ena / stara*) no/ narod/ / no/ *e0/>/.#e)dan/ oreda, ,ara,ter/st/8an *e 0a >/o 0aadn*a8,/ sredn*/ /*e,+ no on *e / sa- tr/o /0*esne

    /0-*ene+ ,o*e s) )s/*ed/e ,ao os*ed/>a ra0/t,a / 5r)/san*a ro/0odn/4 sna5a ) n*e5oo-o,/r). Us/*ed to5a / ,)t)ra+ a sa n*o-e / )-*etnost / ar4/te,t)ra+ rea0e ) sredn*e- /*e,))5ano- ,ro0 tr/ e/,e 9a0e+ ,o*e s) d)o,o /sreetene *edna sa dr)5o-. Pra / od5oaraarano- 9e)da/0-)+ ,ara,ter/st/8no- o so*o* nat)rano* r/red/@ dr)5a *e 0a/sna od )o5e ,o*)s) ) n*o* /5ra/ e/,/ -ona,/ redo/+ % to s) /a &ro-ans,a(% do, *e trea )so*ena e/,/-ra0/t,o- 0anats,e 5rads,e ro/0odn*e+ % &5ots,a( ar4/te,t)ra.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    3/35

    U oo- o5a*) 0adr=at/ e-o se na ro- do) + na do) rano5 9e)da/0-a+ ,o*e tra*e+ ,a,o ),o-e odr)8*)+ ne5d*e do ret,ra* + dr)5d*e / do oo/ne I /*e,a. Ono *e d/*e*eno do sada naer/od) $ero/n5a / na er/od) Karo/n5a+ to se na)8no ne -o=e radat/+ *er ro-*ena d/nast/*en/*e )t/>aa na ro-*ene /o dr)tene str),t)re+ /o n*e0/ne ,)t)rne / )-*etn/8,e nad5radn*e.Za*edn/8,e >rte ) ar4/te,tons,o- staran*)+ ,a,o o /r/n/+ ) o5ed) na ter/tor/*e+ ta,o / od)/n/+ ) o5ed) na r/*e-e+ ta,o:er se da*) neosredno rat/t/. One se /0ra=aa*) ) da /da. '

    *edne strane ) e/,o* anar4/8no* sood/ sa ,o*o- se r/-*en*)*) ,onstr),t/n/ / de,orat/n/ee-ent/ nas/*e:en/ od ant/8,e+ r/-s,e / 4r/ans,e ar4/te,t)re+ % s dr)5e ) )otre/ naro8/tode,orat/n/4+ a d*e/-/8no / ,onstr),t/n/4 ee-enata+ ,o*e s) !arar/ don/*e/ sa soo-. Na*0ad)t/>a*/ /0ant/ns,e / /sto8n*a8,e ar4/te,t)re da*) se ta,o:er ,at,ada ) *a8o* // sa/*o* -*er/os*et/t/. 'e to -e:)t/- n/*e doo*no da / se 5ra:e/ne oo5a doa -o5e oe0at/ ) *edn)0a*edn/8,) 8rst) >*e/n). Narot/+ one s) e/no- -e:) soo- eo-a ra0/8/te+ )s/*ed to5a to s)on/,e ) ,ra*e/-a *a,o )da*en/- *edan od dr)5o5+ e0 /=e / neosredn/*e e0e ;s/,a 21?/ e ot)no odo-aen+ ta,o da 5a *e te,o sada -/*en*at/+ )to/,o /ar4/te,t)r) eo4e rano5 9e)da/0-a+ /0 ,o*e se osteeno reo ) ro-ans,)+ -o5/ da na0oe-o&rotoro-ans,o-(+ // &rero-ans,o-(+ /a,o / o/ na0// ne sadr=e ) se/ se ee-ente ,o*/ *e,ara,ter/).

    'o-en/,e oo5 doa naa0/-o ) "a/*/+ ) N*e-a8,o*+ odnosno na Ra*n/+ ) o-ard/*/+ an/*/+%naro8/to ) Kataon/*/+ % ) En5es,o* / Irs,o*+ ,ao / ,od nas+ na Jadrans,o- r/-or*).Pr/ to-e nes-/*e-o 0aora/t/ da *e ) Zaadno* Ero/+ araeno sa oo- ar4/te,t)ro-+ *o )/*e, /a =/a+-ada ) osteeno- od)-/ran*)+ / ar4/te,t)ra at/ns,e ,oe + sa a0//,a-a ,ao so*/- 5an/-redstan/>/-a;/d/ stran) 1C oe ,n*/5e/*a. 'as/- *e / r/rodno / ra0)-*/o da *e /0-e:)at/ns,e ,oe / noo5 &rero-ans,o5( ra>a doa0/-o do )0a*a-ne /0-*ene )t/>a*a+ ta,o da /sa-e a0//,e+ naro8/to ) oast/-a )da*en/*/- od R/-a+ do/*a*) /0*esne se>/9/8nost/ ,o*e ran/*en/s) /-ae. No e/na 5ra:e/na ,o*e s) na- /0 oo5a doa sa8)ane+ a n*/4 )oe ne-a -no5o+redsta*a*) -an*e >r,e+ naro8/to 5rone ,aee+ % -art/r/ae / -e-or/ae%+ od/0ane o/8no nad5roo- ,a,o5 -)8en/,a // na -*est) na ,o-e *e oa*eno n*e5oo -)8en*e. to s) t/ 5roo/ / ta

    -*esta ) na*8ee- ro*) s)8a*ea // od -ate+ da*e se a,o ra0)-*et/. r,/ ,o*a *e oo5aenar/o0/-a 9e)daa>a+re,o -anast/ra ,o*/ s) se te, o8e/ ora0oat/+ostaa *e / sa-a asn/,o-0e-*e / ta,o /a ),*)8ena ) 9e)dan/ oreda,+ /o *e stao do to5a da se oa* oreda, / odr=/ /)8rst/. Ona ot)da o-a=e s*etone 9e)da>e ) sa,o- o5ed). No n*o* *e otreno da / ,odnaroda / ,od sa-/4 9e)daa>a /0a0oe otoan*e re-a se/. To se ) oo r/*e-e n/s,o5 ,)t)rno5n/oa 8a, / ,od *)d/ na na*//- dr)ten/- oo=a*/-a+ ) r/*e-e ,ada *e /s-enost /ar//e5/*a *ed/no *o /0*esno5 ro*a >r,en/4 *)d/+ na*a,e dao ost// ,ro0 >r,o- e5a/0oanoa 8a, / na-etano s)*e*er*e. Kaea nad 5roo- ne,o5 se>a+ // nad -*esto- na ,o*e- *e -)8en+a ),o/,o se oo n/*e -o5o na/+ sa re/,/*a-a+-ot/-a ra0n/4 seta>a+ 0na8/a *e ot)da+0a-anast/r ,o-e *e r/adaa s/5)ran /0or r/4oda / s/5)rn) 0at/t) od sa,o5a ,o / / o-/s/o da5a naadne // o*a8,a.

    ' dr)5e strane+>r,/ s) 0a n*e0/n) ro/0odn*) o -anast/rs,/- dor/-a ,o*e *e o8ea daor5an/0)*e // otren/ dor/ / -no5oro*n/ radn/>/+te /4 re5r)t)*e sa s/4 strana ne re0a*)/ da)otr/*e/ 8a, n/ one ,o*/ / // o,r/*en/ 0a 0o8/na8,a d*ea. Ot)da / da*e rao a0/a sa,o-e ,o/ do*e5ao na n*e0/na /-an*a to *e 8esto /o /s,or/taano / od strane ra0n/4 *e5)na>a+,-etoasa s*eton/4 9e)dan/4 doara. Jedna od nes)-n*/o na*star/*/4 sa8)an/4 5ra:e/na oo5a doa *esa,a,o Teodor/4o -a)0oe* ,od Raene+od/5n)t o8et,o- 6.st. a/ starno n/,ada ot)nodoren ;s/,a 21./o o,r/en

    *edn/- *ed/n/- -ono/tn/- o,o- /strans,o5 ,re8n*a,a+/0n)tra /0d)*en/-+a so*a/s)8en/-+11 -etara re8n/,a / o,o 3CC tona te=/ne. Oa* o5ro-n/ o, 0a ,o*/ se ne 0na ,a,o *erenesen+n/ ,a,o *e na-*eten+ods*ea nas ) star/ na ra4/stor/*s,e neo/ts,e -e5a/te+a >/*ea5ron/>a na )saren) ,onstr),>/*) do-ena. Pored to5a+na 9r/0) /*en>a 5orn*e5a srata naa0/-o/ e-r/o *edno5 orna-enta+n/0 ,),ast/4 )0a/>a+/ to sasta*en/4 od tro*ne tra,e+,o*/ e neto,asn/*e /t/ ,ara,ter/st/8an 0a orna-entan) ast/8n) de,ora>/*) rero-ans,e eo4e ;s/,a 23C.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    4/35

    ' dr)5e strane -a)0oe* *o )/*e, nes)-n*/o redsta*a rea0n/ so-en/, /0 ant/8,e )redro-ans,) ar4/te,t)r)+*er s) na n*e5oo- od/0an*) sara:/a/ / star/ do-a/ raens,/-a*stor/+oto na n*e-) na/a0/-o ro na ro9/e / orna-ente ant/8,o5 or/*e,a+a 0at/- on *e >/ood/5n)t od ro doro / re>/0no ora:en/4 tesan/,a+to *e ,od redro-ans,/4 5ra:e/na sas/-r/*et,o. Narot/+) na*ee- ro*) s)8a*ea+0/dan*e se r/ od -an*/4 ,o-ada ,a-ena )to*en/4) e/,) ,o/8/n) -atera. 'o*a *e one,ad 0/d+naro8/to ) "a/*/ / ) N*e-a8,o*+oo=en neto o*eora:en/- ra0noo*n/- ,a-eno- -an*/4 d/-en0/*a+roaran/- one,ad / oe,o- / so=en/- )/d) ra0n/4 5eo-etr/*s,/4 ara ;s/,a 216+221+22F./*) ) Bondr),)+od ,o*e *e *eroatno / ote,ao ;s/,a 226+22FG1/*o-. 'odo/ s) ) o8et,) sas/- r/*et,/ / naa0/-o /4 5otoo *ed/no nad,r/ta-a / as/da-a. Kasn/*e+,ra*e- F. / ) to,) . st. 'e se /e )otre*aa*). Ot)da *e / sa-a,on>e>/*a 5ra:e/na r//8no ra0no/,a. Ta,o nr. U "a/*/% #ran>)s,o* at/ster/*)- s.Joana )Poat/*e) od/5n)t *o ) ?. a/ *a,o rera*en ) 7. / F.st. /-a ao)5aon/ ore8no oo=en/>entran/ d/o+o,r/en rano- taan/>o- sa 3 as/de+od ,o*/4 s) 2 o8ne /e o),r)=ne+a *edna/sto8na+d)o,a+/0n)tra etostrana a so*a )to*ena ) rao)5aon) odnosn) a5o trae0ast)

    0/dn) -as)+ Oo -as,/ran*e as/de so*a rao)5aon/- 0/do/-a *a*a se / na ne,/- dr)5/-so-en/>/-a ,ao nr. Na ast/ster/*)-) ) !enas,/*e) ) *)5o0a. #ran>)s,o* /0 re 8etrt/ne7.st. ;s/,a 217.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    5/35

    )8rs,/o 4r/ansto+to *est o*a8ao Pa/n )t/>a* na oto,). Kra*e- 7.st. osnoano *e ne,o/,o e/4-anast/ra ,o*e s) rad// -a*stor/ doeden/ /0 "a/*e+a ) F.st od/5n)ta *e / 0na8a*na ,atedraa )Jor,). U Irs,o* s) ) 6.+7.+/ F.st. osto*a/ ro*n/ -anast/r/. I0 oo5a na- *e re-ena na Br/tans,/-ostr/-a -ao ta ostao+*er *e -no5o or)eno r//,o- ,asn/*/4 /na0/*a Dana>a;s/,a22F/*a dosta *a,a+to se5ra:e/ne od/0ane done,e *o )/*e, ) rero-as,o- d)4) *a*a*) / neto ,asn/*e+*ednore-enosa ro-ans,/-+ta,o da /4 /-a 8a, ) ro* oo/n/ 11.sto*ea ) t0.an5osa,sons,o- er/od)+,aoto s) >r,e ) Barton) / Bred9ord);s/,a 22+226.< To s) *ednostane 5ra:e/ne sa rao)5aon/-as/da-a / one,ad n/s,/- o8n/- est///-a+// n/s,/- /st)ren/- transeto-. Pored s,eeta odert/,ano / ore8no osta*eno5 ,a-ena+,o*/ o-o5)aa*) /0rad) tan*/4 0/doa+od*e se+naro8/to) Irs,o* o*a*)*)+os/- nor-an/4+*o / sodo/ /0eden/ ne sa 0ra8n/- so*n/>a-a+e osteen/-/st)ran*e 4or/0ontano oo=en/4 ,a-en/4 o,oa ) o*e+ to se -o=e e0at/ 0a na*star/*)arars,) trad/>/*). Ne,o/,o -an*/4 ra0norodn/4 >r,/>a oo5 ote5 rero-ans,o5 t/anaa0/-o / ) sredn*o* Ero/+) e,o* % Re0no/>e+Reor=*e+rotonda s.!/ta ) ra,o- "rad) /01C.sto*ea+,o-/noana sa ? as/de 0at/- ) $a:ars,o* Ja, / Raasent-/,o+ / Po*s,o* na!ae).

    Ba0//,e / ,)e%0on/>/Jo ran/*e ) to,) .sto*ea+od/5n)to *e ne,o/,o e/,/4 -anast/rs,/4 a0//,a+) $/n/ster)H/ra)+#)d/+or) / Hers9ed) %) N*e-a8,o*+ '.R/,*e)+Kor/*)+#ontene) ) "a/*/+/ 'an "a);sada ) />ars,o*< ) A*ate ) o-ard/*/+,o*e se naa0e e )e/,o na /ro,o* tro-e:/ /0-e:)at/ns,e+rero-ans,e / ro-ans,e ar4/te,t)re. Jednore-eno se o*a*a*) ) Raen/ / o-ard/*/+a0at/- / ) osta/- d/*eo/-a 0a.Eroe / ,)e%0on/>/+o/8no odo*en/ od 4ra-a ,o*e- r/ada*).;s/,a 17./*a rero-ans,/4 5ra:e/na o/8no *e sas/- *ednostana / -/rna.Ra8an*aan*e *e /0reno o-o) as/da+o),r)=n/4 // rao)5aon/4+a one,ad / o-o) n/s,/4transeta+naro8/to ) an/*/ / En5es,o* ;s/,a 22.entran/- d/*eo-

    /0d/=e ne,a rsta ,r)=ne // ,adratne ,)e+,ao ) #)d/ / er-en* de Pre) ;s/,a 21F. / 21.< do, s)0asedene ,)oe dae,o r*e:e+Paat/ns,a ,aea ) A4en) ;s/,a 22C.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    6/35

    )t rona:ena ) o-ard/*/+ro0ana *e o-ards,o-+a/ *e starno /-a o-ao ) >/*eo*0a.Ero/. 'as/- *e /t,a / sasto*/ se /0 reeta tro8ane tra,e+na*ra0norsn/*e5 o/,a ;s/,a23C.e+one,ad /0-/*eane sa redstaa-a ra0n/4st//0oan/4 =/ot/n*a+naro8/to t/>a+ o*e8*a 9/5)ra *e ro r/*et,a+one,ad se naa0/ a/ *ee-at/0oana. Por/*e,o oe de,ora>/*e *e /sto8n*a8,o+a/ *e sa *eratnoa da *e do 0a. Eroedora / re,o 5er-ans,/4 / saens,/4 e-ena ,o*a s) o) rst) orna-ent/,e 5a*/a / ran/*e nadret) / -eta).U )n)tran*ost/ 5ra:e/na /o *e+) na*o5at/*/-%-o0a/,a+) -an*e o5at/-%9resa,a+a/ na- *estarno /0 oo5 doa ro -ao sa8)ano. Interesantno *e da se / ) oo- s/,arst)+0na-o to ote,sto/-a+os/- ,o-o0/>/*a re/5/o0ne+o*a*)*) / s>ene 4/stor/*s,e sadr=/ne.Ta,o *e )7.st.,ra*/>a Teode/nda daa da se /0rade ) aat/ $on>a ) o-ard/*/ s>ene ,o*e s) redsta*aeo*ede an5oarda+do, s) ) .st.) dor>) ) In5e4a*-) /e nas/,ane ,o-o0/>/*e sa -ot//-a /0ant/8,e 4/stor/*e+) ,o*/-a s) se /sto ta,o e/8a/ / od/0/ Kara $artea / Kara !e/,o5+,ao /n*e5oo ,r)n/san*e ) R/-). O8/5edno *e da *e ,ro0 oa,o s/,arsto / d/nast/*a =e*ea da a9/r-/raso* 0na8a*.

    //na / o*na ar4/te,t)ra

    $ao na- *e 8e5a /0 oo5 doa ostao+os/- 5ra:e/na re/5/o0no5 ,ara,tera. Z5rade ) ,o*/-a s)=/*e/ se*a>/ / 0anat/*e /e s) od dreta+a sasto*ae s) se /0 *edne ,adratne oda*e s dor/te- )sred/n/+/ otoren/- tr/*e-o- sa 8eone strane. O n*/-a do/*a-o r//=n) redsta) o o5ren/-)rna-a *o ran/*e5+5er-ans,o5 or/*e,a+0at/- o >rte=/-a na ra0n/- red-et/-a ;s/,a 231.< ,ao/ o dae,o -a:/- 5ra:e/na-a na ,o*e na/a0/-o ) />ars,o* // Nore,o*. Kod o/4os*edn*/4+ored t/a nor-ane rnare+na/a0/-o 8esto / na t/oe sa ert/,ano )sra*en/-5reda-a+),*eten/- /0-e:) 5orn*5 / don*e5 4or/0ontano5 ra-a ;s/,a 232.a-a+sa

    *e0ers,/4 // -o8arn/4 terena ;s/,a 232./*a+,o*a *e /a 0atoreno5 t/a ;s/,a 233.r,e+redsta*ena / -anast/rs,aostro*en*a -anast/ra 'an "aa ) />ars,o*. Ia,o 0/*ene *edna )0 dr)5)+oe 5ra:e/ne o,a0)*)/a, /0*esn) s/ste-at/8nost ) -e:)sono- oe0/an*). Utr:en*a+,o*a s) se sasto*aa od *edneee ,adratne ,)e+%don=ona+) ,o*o* se / stanoao+a ,o*a *e /a *o oasana ede-/-a od0e-*e+sa a/sada-a od dreta+5rad/a s) se )5ano- od rana. Te, ,asn/*e+o oo- /sto- t/)5rade se / tr:ae od ,a-ena+-e:) ,o*/-a *e na*star/*a an5/0 ) #ran>)s,o* /0 ?.%.5od/ne+noone e r/ada*) ro-ans,o* ar4/te,t)r/. Jo -no5o ran/*e o*a*)*e se ) Irs,o* / ) Br/tan/*/

    -no5e o,r)5e / /t,e ,)e ra:ene od neotesano5 ,a-ena od -no5o -atera+od ,o*/4 *ena*o0nat/*a ona ) Bre8/n) ) ,ots,o*. Prero-ans,a ar4/te,t)ra+,o*a *e on/,a /0 s/-/o0eant/8,e trad/>/*e / arars,/4 ar4/te,tons,/4 ,on>e>/*a+)0 /0*esne )t/>a*e /sto,a //0ant/*e+)so*ena *e ta,o =/oto- / ,)t)ro- rano5 0aadnoeros,o5 9e)da/0-a+a od no/-)so/-a s,o,o/to e rerast/ ) ro-ans,/ ar4/te,tons,/ st/.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    7/35

    PRERO$AN'KA ARHITEKTURA NA NAE$ PRI$ORJU

    Po so-e doas,) na Ba,ans,/ o)oto,+ ) to,) !I / !II sto*ea+'aen/ nastan/e / n*e5o)0aadn) oo/n)+ a s)st/e se / na sa-o Jadrans,o Pr/-or*e.Posteen/- 5r)/san*e- /

    ,onso/da>/*o- e-ena + / n*/4o/- ),rtan*e- sa do-orodn/- stanon/to-+ ora0oae se+,a,o na Pr/-or*)+ ta,o / ) d)*o* o0ad/n/+ s*eero0aadno od et/ne Hrat/+ a *)5o0aadno odoe+ od Neret*ana+ Za4)-*ana+ Tra)n*ana;Tre/n*a>a< / D),*ana ;Zeanaa-a+ ,o*/-a *e 5od/o da se na ta* na8/n r//=e -ono* 0aadno* >r,/ / da od n*e do/*)odr,) 0a odr=aan*e sosteno5 oo=a*a. $e:)t/- na Pr/-or*) / ) n*e5oo- neosredno-0ae:) osta*ao *e tada e+ // *e /o ) to,) 9or-/ran*a / /0*estan ro* 5radoa+ o/t/8,/ 0a/sn/4od !/0ant/*e+ % ) ,o*/-a *e osteeno+ /ena so*e e,ono-s,e odo5e+ /0)-/raa ant/8,a+ at/ns,o%/0ant/s,a ,)t)ra. ')rotne /nterese /0-e:) as,e ,)r/*e / >ar/5rads,e atr/*ar/*e Hrat//s,or/st/e+ te ) os*edn*o* 8etrt/n/ I sto*ea /0o*eae rao na )otre) so5a *e0/,a / so*ea0),e+ 5a5o*/>e+ ) >r,eno* s)=/+ rao ,o*e / ored ener5/8no5 o/ran*a "r5)ra N/ns,o5 ar9or-ano /05)/e na s/ts,/- saor/-a 2 / ,ona8no 2F 5od/ne.Na J)=no- Pr/-or*)+ 0a ,o*e /-a -an*e 4/stor/*s,/4 odata,a+ odnos/ s) se /05eda ra0/*a/araeno on/-a ) Hrats,o*+ a r/-s,a >r,a+ osn/an*e- Bars,e ar4/e/s,o/*e+ o/- ,ra*e/-a,ona8no reoada 1C67.+ -ada s) sa-/ 5rado/ ) o/t/8,o- o5ed) / nada*e osta/ /0ant/ns,/+do, n/s)+ ,ra*e- II sto*ea+ re/ ) srs,e r),e+ sa /0)0et,o- Bara ,o*/ *e ),o*en ) Zet) *osred/no- I sto*ea.!eo-a *e /nteresantna / )na roe-a ar4/te,t)ra ,o*a se ) oo doa+ to *est ) to,) I+ anaro8/to ) / I sto*e)+ na Jadrans,o- Pr/-or*) *a*a / to ,a,o o 5rado/-a+ ta,o / an o/4+;s/,a21?a o 5rado/-a. 'as/- r/rodno+*er s) )so/ od ,o*/-a se ra0/*aa // /sto*etn/ 0a>/*e) o) oast. Ot)da staro4rats,a ar4/te,t)ra na s*eero0aadno- r/-or*) / na*star/*asrs,a na *)5o0aadno-+/ a,o -e:) n*/-a /-a /0*esn/4 -a/4 ra0/,a+r/ada*) ) s)t/n/ *edno-

    *ed/nsteno- ar4/te,tons,o- s4atan*).Do, od ro9ane ar4/te,t)re naa0/-o ro -ao ostata,a+re/5/o0ne 5ra:e/ne 0ast)*ene s) )

    dae,o eo* -*er/. To s) o/8no -ae >r,/>e+0/dane od -an*e5 ,o-ada o-*eno5 // r/tesano5,a-ena+ro soodno / =/o r/*eene+,a,o ) o5ed) na rostorn) ,o-o0/>/*)+ta,o / ) odnos) naosno). Ono to *e ro a=no+to *e da s) 5otoo se 0asedene / to ra0norsn/- sodo/-a. I0)0e>/s) ro r/*et,/. Ta,o na r/-*er+,od ,r)=ne >r,e '+Donata ) Zadr)+od/5n)te o8et,o-.st.+0aseden/ s) sa-o r/0e-*e rstenasto5 roda / tro*ne otars,e as/de+do, *e /0nad tr//na+a/05eda / /0nad ,r)=no5 >entrano5 d/*ea+/a /05ra:ena drena ,rona ,onstr),>/*a. 'e oe5ra:e/ne o/8no se *a,o ra0/,) -e:) soo-+a /-a / ta,/4 ,od ,o*/4 *e >/o s,o reat/no r//8nora0):en. U to- o5ed) neo/8no *e 0na8a*na >r,a '.Krsta ) N/n)+4rats,o- /s,)s,o-s*ed/t)+,o*a *e r/*eena ) o/,) soodno5a ,rsta+no ta,o da *o* *e ,)oa od)4aena ) )5o/-atro-a-a+a sa se 8et/r/ strane o)o/8ast/- sodo/-a ,o*/ se 0araa*) o),aota-a+od ,o*/4s) 3 /0ra:ene /0nad rao)5aon/4 ,ra,oa ,rsta ta,o da s) / sa-e / )5o/-a -orae /t/

    r/4aene tro-a-a+do, *e >entrana as/da so*a )to*ena ) rao)5aon) 0/dn) -as)+s/,a23?.R*een*e *e o8/5edno /sto8n*a8,o5a or/*e,a. Doo*no *e da se ods*et/-o na s/8na r*een*aotars,/4 rostora ne,/4 od 4ra-oa ) ,ots,o* ar4/te,t)r/+,od ,o*/4 ta,o:er na/a0/-o nao),aote od)4aene tro-a-a nad rao)5aon/- osnoa-a. '/8n) ,onstr),>/*) naa0/-o *o

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    8/35

    / ran/*e+) $e0oota-/*/+na aat/ / 'ar/stan). D/*e dr)5e >r,/>e+s.N/,oe ,od N/na+/ seto5Kreana na Kr,)+-e:)sono eo-a s/8ne+r/*eene s) ) o/,) 8/sto5 tr/,on4osa+8/*/ *e >entran/d/o 0aseden ,aoto-+o*a8ano- d/*a5onano oo=en/- te,/- rao)5aon/- rer/-a+do, s) /-as/de+neosredno r/*)*ene )0 ot,)on/ rostor / so*a o),r)=ne+)rao ,o/taste. Jedna>r,/>a 5otoo /dent/8no5 o/,a ) osno/ osto*/ ) 5rad) Dr/ast)+,od ',adra od tr:ao-.Prea0/-o ta,o na >entran/ t/ >r,e+8/*a *e ,)oa od)4aena sa /e o),aota nado),r)=n/- ,on4a-a+,ao to *e esto/sna >r,a s.Tro*/>e ) Po*)d) ,ra* '/ta ;s/,a236./ naa0e ,od sea O*a+nedae,o od 'tona;s/,a 237./*o-+naa0/-o na r)e/na-a >r,e s.Paa ,od sea /8ea+nedae,o odTre/n*a.Posto*/ ta,o:er / e/ ro* -an*/4+*ednorodn/4 >r,aa+ote5 sredo0e-no5 t/a+odsas/- *ednosta/4+,ao to *e >r,a s.Petra ) R/=/n/>a-a+do 0aseden/4 o)o/8ast/-

    sodo-+8esto od)4aen/4 ore8n/- o*a8aa*)/-+a sastrane o8n/- r/son*en/-),o/-a+,a,e s) re>/-o+ ,aee A ) ,o-e,s) -anast/ra Bo5orod/>e Rta8,e ,od Bara / *edna,aea na ostr) $r,an)+,od Kor8)e+%oe sa ,r/ta-a. Pone,ad se /0-e:) /astera ,o*/ oe),oe nose naa0e o),r)=ne n/e+do, *e as/da so*a )to*ena ) rao)5aon) 0/dn) -as) ;s/,e23F / 23.a*e-+oo5a)*e / n/s,o- ,)oo- ,o*) nose antant/9/+a 8esto / tro-e+do, *e so*a -as,/rana,)/8no- -aso-. Oo* 5r)/ so-en/,a r/ada*) >r,/>e '.$/4a*a ) 'ton) ;s/,a2?1r,a s.etra ) Pr/,o-,od O-/a+8/*a *e ,)oa sa strane od)4aena sa o 3 r/son*ena ),a ;s/,a 2?C.r,/>/ +)

    ,o-e,s) -anast/ra Bo5orod/>e Rta8,e ,od Bara/05eda da *e ,)oa /a / 8a, neto ee5rasona+ta,o da *e 5ra:e/na ods*eaa na ,asn/*) >r,) s.),e ) Kotor). I-a 5ra:e/na oo5o/,a ,od ,o*/4 se )0 *ednorodn/ 4ra- o*a*)*e sa 0aadne strane / *edna reat/no /so,a,)a+,ao na >r,/ s.'asa+na re) et/ne+-o=da /0 11. sto*ea+%// ,asn/*e re0/dana *eroatno )12. // 13. sto*e)+)0 >r,) s.Bo5orod/>e ,od 'tona. Na/a0/-o 0at/- na dorodn) >r,) s.Petra) Zadr)+0aseden) *a,o nad/en/- ,rstast/- sodo/-a+/ste /s/ne+sa d*e-a rao)5aon/-as/da-a+oe0an/- /st/- 8eon/- ran/- 0/do-. Osta>/ *edne >r,/>e ) o/,) soodno5 ,rsta+saredor*e- / *eroatno ,r/to-+o so* r//>/ /0 oo5 doa+ot,oan/ s) ) D),*/ ,od T/to5rada.Ostao na- *e / ne,o/,o -an*/4 trorodn/4 a0//,a+8/*/ s) trae*/ ta,o:er 0aseden/ ,rstast/-sodo/-a+do, s) /- as/de so*a 0aran*ene+,ao ,od s.Ned*e*e ) Zadr)+// )to*ene )rao)5aon) 0/dn) -as)+,ao ,od s+Barare ) Tro5/r)+/ s.$ar/*e na oto,) ,od 'o/na. Jedna od

    trorodn/4 a0//,a+,o-/noana sa )/san/- ,rsto-+od ,o*e s) na- osta/ sa-o ar4/te,tons,/sn/->/+oto *e 1F77.5./05or*ea+>r,a s.E)9/-/*e ) '/t)+od/5n)ta red 1C6.5od/n)+/-aa *e /oo/dn) ,)o) nad res*e,o- transeta / 5ano5 roda+,ao / tr/ o),r)=ne as/de na /sto8no*stran/. Jedna -an*a trorodna a0//,a /0 oo5 doa /dent/9/,oana *e nedano ) $art/n//-a ,od')=a+s*eero0aadno od T/to5rada. Isto8n*a8,/- r*een*e- *o *e /=a >r,a s.$/,)e ) '/t)+/01C6.5od/ne+,od ,o*e *e )/san/ ,rst neto *a8e /sta,n)t+a/ s) 0ato trae*/ ) )5o/-a 0aseden/ne,o- rsto- r/5n*e8en/4 o),aota na tro-a-a. Oa,) ,ontr),>/*) naa0/-o / na >r,/s.ore ) Zadr)+/ to na s/- tr/-a o8n/- trae*/-a+te *e / ,)oa ,o*a *e /05eda osto*aa+n*/-asa strane+/a od)4aena ta,o da transeta )oe n/*e /o. Interesantna *e / *edna >r,a 8/*/ s)te-e*) /s,oan/ ) "rad/n/ ,ra* 'o/na+,ra* ,o*e *e >entran) ,)o) nos/o 7 st)oa ra0-*eten/4o )5o/-a o,ta5ona ,o*/ *e so*a o)4aen rao)5aon/,o-@ ) )5aon/- rostor/*a-a /0-e:)o,ta5ona / so*n/4 0/doa+naa0/o se *o o *edan st)@) as/d/+so*a se5-entasto*+/0n)trao),r)=no*+naa0/ se *o / et o),r)=n/4 n/a ,a,/- /-a / na )n)tran*/- strana-a s*eerno5 /

    *)=no5 0/da. Na*0ad+eo-a s) /nteresanstne osnoe d/*) nedano ot,oan/4 ,rstoora0n/45ra:e/na ) Bo,/+*edne+>r,e s.Petra ) D)ron/,a+/ dr)5e+s.To-e ) Pr8n*). Os/- o/40aseden/4 5ra:e/na+na nae- r/-or*) na/a0/-o / na ostat,e ne,o/,/4 e/4 a0//,a+o,r/en/4

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    9/35

    dreno- ,rono- ,onstr),>/*o-+ra:en/4 )5ano- od ened/,tans,/- )t*e>a*e-. No one s)neto ,asn/*e / r/ada*) sa,a,o )5ano- dr)5o* oo/n/ 11. odnosno 12.sto*ea+ te 8/ne r/*ea0/0-e:) at/ns,e+rero-ans,e / ro-ans,e ar4/te,t)re. Da o-ene-o od*e >r,) 'er5/*a / !a,4ana Bo*an/+,o*a se ) /san/- do,)-ent/-a naod/ ,ao 5ron/>a 0ets,/4 adara 11./ 12. sto*ea+a/,o*a *e o8et,o- 1?.st+*a,o re,onstr)/rana+0at/- a0//,a s.Ar4an:ea na Prea>/ ) Bo,/+/s.Petra ,od /8ea /0) Tre/n*a+onda *edn) a0//,) ot,oan) ) /s,)/*/+*)=no od Kn/na+/ na't)o/-a+nedae,o odade. Do, *e ra ) r)e/na-a+,o*e Bo*ana sa,e 5od/ne se /e / /e)n/taa+od osta/4 s) o8)an/ sa-o te-e*/. Neto s) se o*e odr=ae a0//,e s. Petra )')etars,o* Dra5/+na Ra)+sa o8et,a dr)5e oo/ne 11.st.+,ao / a0//,a seto5 Joana Krst/te*a) Ra)+,o*a *e sada )oa ) r)e/na-a+a ,o*a ot/8e /0 /sto5 re-ena. Interesantno *e da se ,odos*edn*e o*a*)*e 8a, / ne,a rsta dea-)ator/*)-a. 'a,a,o na*0na8a*n/*a *e /a a0//,as.$o*s/*a+) 'o/ns,o- o*)+8/*/ s) te-e*/ ot,oan/ 131.5od/ne. N*e0/na >entrana otars,a as/da/a *e /0n)tra rao)5aona+/ 0a*edno sa d*e-a o8n/- so*a -as,/rana /st/-+ran/- ro8en/-0/do-@ nad *)5o0aadn/- )5o- r/rate+,o*a *e /a d)=a od sa-e >r,e+osto*aa *e / *edna ,)a%0on/, ;s/,a 2?2./*a o/4 5ra:e/na ,at,ad *e sas/- s,ro-na+a ,at,ad /ra0):en/*a+ !e o d/-en0/*a-a one s) o/8no -ae+ a ra0):enost /- se sod/ na /sade as/da+rao)5aon/4 ;s/,a 2?1.< // o),r)=n/4 ;s/,a 236.< // ,o-/noan/4 ;s/,a 23.a-a+,ao na s.Petr) ) Pr/,o- ;s/,a 2?C.r,/ seto5 sasana re) et/ne / stono* >r,/ ) B/o5rad). Od ortaa / ro0ora /0 oo5 na- *e doa -ao o8)ano.Ta,o *e nadratn/, ortaa >r,e s+Krsta ) N/n) 4or/0ontaan / 0a*edno sa so*/- 0a,oen/-/*en>e- re*e9no ora:en+do, se /0nad *ednostano5 rano5 nadratn/,a soredn/4 ratas.Donata ) Zadr) naa0/ ast/8no ora:ena ar4/ota+,o*a )o,/r)*e /t,o ra0no o),r)=no

    o*e t/-ana. Neto *e o0n/*/+/ ot/8e /0 2.oo/ne 11.sto*ea+/ o,/r *)=no5 ortaa na >r,/s.ore ) Zadr)+sa nadratn/,o- 8/*a *e 5orn*a strana a5o ,oso 0a*e8ena ) o/,) n/s,o59rontona+te do/*a o/, ,a,a s-o /d*e/ / na dr)5/- rero-ans,/- so-en/>/-a 0a.Eroe.As/dan/ ro0or+re,onstr)/san od star/4 9ra5-enata+na >r,/ s.$/4a*a ) 'ton)+ta,o:er *e)o,/ren rao)5aon/- o,/ro-+na 8/*o* s) or/n/ /0ra:en/ re*e9/ ;s/,a 2?1./*a+,o*)+os/- na o,/r/-a ortaa / ro0ora+naa0/-o / na dosta r/*et,/- ,a/te/-a+0at/-na araetn/- o8a-a ;s/,a 2?3./or/*)-a ;s/,a2??.*eto/-a+a,at,ada / sa redstaa-a st//0oan/4 =/ot/n*a+naro8/to t/>a. Na 9ronton/-a >/or/)-a na/a0/-o8esto *o / na e o0nate orna-ente ) o/,) s/ran/4 )0a/>a+,),a ,a,e e-o ) ra0r/*e:eno-

    o/,) )0a/>a srest/ ,asn/*e ) 5ot/>/. Po8a / 9ra5-enata sa oa,o- de,ora>/*o- naa0/-o na>/*eo- nae- r/-or*)+od Bo,e+a / *)=no od oe+re,o '/ta / N/na+se do Istre+doP)e+Ro/n*a+Pore8a / P/rana. Jedna od na*/nteresantn/*/4 / na*0na8a*n/*/4 -e:) n*/-a *e o8a ,o*ase sada naa0/ ) s/ts,o* ,rst/on/>/+a na ,o*o* *e /s,esan ne,/ adar na r/*esto*) s ,r)no- s/8no*9rana8,o*+/ ,rsto- ,o*/ dr=/ ) drsno* r)>/@,ra* n*e5a sto*/ / *edno />e sa r),a-a na 5r)d/-a+do, *edr)5a /8nost aa ) sta) oo=aan*a ;s/,a 2?./*a da se ,ro0 o) s>en) 9/,s/ra5osodars,/ odnos adara te n*e5oo sae0n/to s >r,o-. Dr)5/ *edan adar,/ /,+0ets,o5 ,ra*a$/4a*a+1C77.%1CF1. sa -odeo- ) r)>/ / ,r)no- 5otoo /dent/8no* ono* /0 '/ta+naa0/-o nas/,anna 9res,a-a ) >r,/ s.$/4a*a ) 'ton)+na 9res,a-a ,o*e redsta*a*) r/*eda, sa8)an/ r/-*era,0/dno5 s/,arsta na r/-or*)+/0 os*edn*e 8etrt/ne 11.sto*ea ;s/,a 2?6.a*e Ita/*e+8as 0a )t/>a*e !/0ant/*e+0at/-/sto,a+onda 0a -*esn) ant/8,) trad/>/*)+a r/daano *o* *e / 8/sto saens,o or/*e,o. B/t e da )se-) oo-e /-a o-ao /st/ne+/ da *e ona ) star/ s/nte0a ra0n/4+8esto / sas/- ore8n/4,o-onenata ,o*e s) na/ r/-ors,/ -a*stor/ so=// ) *edn/sten) >*e/n). U so*o* ),)nost/+a,+

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    10/35

    oa se ar4/te,t)ra+sa so*o- o5ato- /t,ore*e9no- de,ora>/*o-+),*)8)*e ) o/0aadnoeros,/ / sredo0e-n/ rero-ans,/ ar4/te,tons,/ o,/r+) ,o*/ )nos/ / neto s*e=/4 /or/5/nan/4 ee-enata.

    ZAPADNJAKA ARHITEKTURA U DOBA ZREO" #EUDAIZ$ARO$AN'KA ARHITEKTURA

    Ro-ans,a ar4/te,t)ra+na5o / s,o,o/to od no/- 4/stor/*s,/- )so/-a ra:a se ,ra*e- 1C.sto*ea / ) to,) re oo/ne 11. /0 n*edara rotoro-ans,o5 5rad/te*sta. Pod ,o*/- / ,a,/-no/- )so/-a #e)dan/ dr)ten/ s/ste- ,o*/ *e doao do so*e 0reost/+ostao *e / nada*e 5an/-o,/ro- ) ,o-e se ,re) sa 0/an*a+no ) n*e5oo- or5an/0-) *a*a*) se+)rao0aotraa*)+/0nesene s)rotnost/ ,o*e -) -/*en*a*) dotadan*) str),t)r). Do, *e na /sto,)se>/*ano ) !/0ant/*/ sa ast /a ,on>entr/sana ) r),a-a dora+,o*/ *e >r,a )5ano- stanoo-a5aa ) odr=aan*) osto*e/4 dr)ten/4 odnosa+dote se na 0aad) od/a+sa ro-*en*/o-sreo-+d)5a ora o e,ono-s,) / o/t/8,) reast /0-e:) ase ,)r/*e / ra0n/40aadnoeros,/4 adara. Oa se ora naro8/to 0aotr/a ) 1C. sto*e)+a se>/*ano os/*e

    62+5od/ne+,ada *e onoo ono*eno 0a.r/-s,o >arsto+na0ano 'a>r)- I-er/)-.#or-ano+ona se od/a o /tan*) /nest/t)re+to *est o /tan*) ,o *e astan da osta*ae/s,oe++aa // adar. No oo /tan*e n/*e /o sa-o 9or-ane r/rode+ e *e /-ao / so* o0/*ane,ono-s,/ / o/t/8,/ 0na8a*. E/s,o/ n/s) // sa-o >r,ena />a+e s) rasoa5a/ ,ao ra/9e)dan/ 5osodar/ / e/,/- ter/tor/*a-a. Pored to5a+on/ s) )a0// ) ra0ne dors,e sa*ete+/ na ta*na8/n /-a/ -o5)nost/ da )t/8) / na dr=ane osoe+a 8a, / na /0or sa-o5 n*e-a8,o5adara+oto *e ,ra*es,o 0an*e os/*e 11.5od/ne+t* os/*e s-rt/ os*edn*e5 ,aro/n,o5adara+a )s*ed s)rotn/4 /nteresa /so,o5 e-sta+ostao /0orno. ' dr)5e strane+on/ s)od5oara/ 0a so* rad a/ // adar)+re-a to-e ,o /4 *e osta/o+te s) ta,o o/ re,o n*/4 -o5/rood/t/ so*) o*). Na*0ad *e doar d/o dor/nosa s n*/4o/4 9e)da oda0/o ,)r/*/+odnosnodor)+t*.>entr) od ,o*e5 s) 0a/s//+.U to* or/+,o*a se ore-eno 0aotraaa+!at/,an *e 8esto

    odnos/o rea5). To *e doa0/o ot)da to *e >r,/ )s*eo da o*a8a+)8rst/ / o*a8a redoe so*/4oorn/,a srstan/4 ) -ona,e redoe. U to- o5ed) *e e/,) )o5) od/5rao K/ne0/*ans,/-ona,/ red osnoan C. a re9or-/san 3C. 5od/ne sa 0adat,o- da ran/ / od/=e a/n )5ed /a)tor/tet. Oa* se red ro r0o )-no=/o / rasrostrao o 8/tao* Ero/+nose/ sa soo- orenost /)ornost. U oo- o5ed) dosta s) 0na8a*n) )o5) od/5ra/ / Te-ar/+o*n/ -ona,/ red osnoanos/*e ro5 ,r/=ans,o5 rada+111.5od/ne. ' o0/ro- na to da s) 8esto )toa/ na /sto,+on/ s) /ne4ot/>e a one,ad / ot)no s*esno renos// ot)da /0*esne ee-ente -e:) ,o*/-a se /0da*ao/, ,r)=n/4 4ra-oa+,on>//ran re-a Hra-) as,rsen*a ) Jer)0ae-). Jedno od a=n/4sredstaa ,o*/- s) se o/ redo/ s)=// *este / od/0an*e e/,/4 -anast/ra. Dr)5o sredsto+,o*eta,o:er n/s) /s)ta/ /0 r),)+*e 0astra/an*e a,o*erno5 s/*eta+,o*/ *e ne))en / ne-oan dasa0na ra) /st/n) o r/rod/ / 8o*e,)+*eroao ) se to od >r,e doa0/. Pr/ to-e *e Ao,a/sa+

    -/st/8an / 9antast/8an s/s or*entano5 or/*e,a od/5rao 0na8a*n) )o5). Po n*o* stran/ s)do8e,/an *e 1CCC.5od/ne+a ,ad se n/*e des/o+o-*eren *e ro ) 1CFC.+a 0at/- odo=en 0a ,asn/*e.Pre-a te,st) ao,a/se+na strano-e s)d) ro/ e doro sa-o on/ ,o*/ /-a*) na se/ e8at o=*/.Ta* e8at )t/s,/a/ s) /- na 8eo an:e/+,o*/ re-a ra0n/- sare-en/- ,o-entar/-a Ao,a/sen/s) // n/,o dr)5/ ne5o seten/>/.'ta*eno *e *ern/>/-a ta,o na 0nan*e da e na strano-e s)d)doro ro/ sa-o on/ ,o*/ se ) se-) o,oraa*) >r,/+t*. on/ ,o*/ e0 rotan*a r/4ata*) 9e)dan/oreda, / re/5/o0n/ -ora. Kao dr)5a 0na8a*na o*aa ,o*) s)sree-o ) oo do5a *e osteeno9or-/ran*e e/4 nase*a+t*.ora0oan*e no/4 5radoa. !/d*e/ s-o e ran/*e da *e )ado-arara ) 0aadno r/-s,o >arsto tr5o/na /a ara/0/rana+a ra0-*ena doara sea se na )0an/o,/r 9e)da. Ja8an*e- 0anats,e ro/0odn*e /nten0//ra se ra0-*ena 0anats,/4 ro/0oda / orn)to%ta,o da se *o ) 0reo rero-ans,o doa *a*a*) tr5o/ rensteno sa ras,rsn/>a-a e/,/4saoraa*n/4 )tea+na -*est/-a na ,o*/-a s) 8esto e ran/*e // -anast/r/ // tr:ae na ,o*/-ase ore-eno ) o8et,) *edno- // da)t 5od/n*e+o -onast/rs,/- saa-a+// na ne,/ dr)5/odre:en/ dan+odr=aa*) sa*-o/+ana:)r/. Zanat/*e+,o*e s) so*e ro/0ode na oe sa*-oedonos// one,ad / /0 e/,e da*/ne+sada osteeno o8/n*) da se nastan*)*) ,ra* o/4 tr5oa+naro8/to a,o se o/ naa0e na 05odno-+roa0no- -*est). Po*ed/na8no+) dr)teno-

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    11/35

    o5ed)+0anat/*e *o )/*e, ne 0na8e -no5o+a/ n*/4o 0na8a* raste ,ada se oe0)*) ) esna9e+aredsta*a ra) sna5) ,ada se esna9/ )*ed/n*)*) ) 5rads,e ot/ne ,o-)ne. Ora0)*) se ta,oosteeno noe aro/+na ,o*e ,ra*e- 1C. / o8et,o- 11.sto*ea e na/a0/-o ) s*eerno* Ita/*/+aneto -ao ,asn/*e ) N*e-a8,o* / #ran>)s,o*. Ne,/ od o/4 5radoa+se>/*ano ) o-ard/*/+)/)se 8a, ) or) /0-e:) adara / ae a ore se 8a, / rot/ so*/4 e/s,oa 9e)daa>a+te ,aona5rad)+odnosno o-o ) to* or/ do/*a*) od adara+sred/no- 11.sto*ea+ra0ne oast/>e@noon/ s) 0asad *o )/*e, sa/ da / -o5/ o0/*n/*e )t*e>at/ na ,)t)rn) / )-*etn/8,) nad5radn*)oo5 doa+,o*a osta*e / nada*e 5otoo ) ot)nost/ ,on>entr/sana ) r),a-a >r,e. ' dr)5e stranee sa-o n*/4oo osto*an*e+ 8/n*en/>a da ) n*/-a =/e *)d/ ,o*/ se o8/n*) osoa:at/ 9e)dan/4oae0a+sta*a red >r,) otre) da d/re,tno )t/8e na n*/4oa s4atan*a / na ta* na8/n *o )sa-o- 0a8et,) ot)/ n*/4o) or) 0a sa-ostanost. $a ,a,o se / -a 5d*e se -e:)t/- o/ 5rado/9or-/ra/+,ra* n*/4 se neosredno / 5otoo /store-eno o*a*)*) 2 tr:ae%0a-a, 9e)daa>a+,o*/=e/ odade da ,ontro/e nase*e / da 5a od /do- 0at/te od so*no5 ner/*ate*a+o -o5)nost/to /e e,ono-s,/ /s,or/st/+te ,ao dr)5a%>r,a+/ to ,ao tr:aa /0 ,o*e s) se -ona,/ redo/+na so*na8/n+ or// 0a stano oo*aan*e so5 oo=a*a+,a,o re-a stanon/>/-a 5rada+ta,o / re-a9e)da>). Za-a, / -anast/r ,ra* no/4 5radoa /a s) 2 s/-oa+d/*e starnost/ oo5a doa.Posto*ao *e / 3. s/-o+/ trea+*o o,r)tn/*a rean/st @ to s) /a *eaa. !*eaa ,ao 0na, / /0ra0)no5a raa na =/ot / s-rt ,o*/ s) 9e)da>/ // on/ a/>/ // >r,en/ e/,odosto*n/>/+/-a/ nad

    /ro,/- -asa-a+*eaa ,o*a s) one,ad /05ra:/ana ,ao rae -on)-entane tore ;s/,a 2?F./0n/*e orad/+to *e se ) ,ra*n*o*/n/*/ /-ao da os)=/ od/0an*) rest/=a >r,e. 'odoa *e+/d*e/ s-o+/o+/st/na r*e:e+/ ran/*e+)rero-ans,o doa+no on/ se sada ) to/,o* -*esr/ )otre*aa*) da o8/n*) odre:/at/ / >*eo,)n/s,o 5ra:e/ne. N*/-a se one ) ot)nost/ o,r/a*)+/ sa-o ) ne,/- ,oa-a+%Ra*ns,o*+Nor-ans,o*+a one,ad / dr)5/-+%sredn*/ rod osta*e o,r/en dreno- ,rono-,onstr),>/*o-. U ra0/8/t/- ro-ans,/- ar4/te,tons,/- ,oa-a na/a0/-o / na )otre) ra0/8/t/4soda+no -e:) n*/-a na*8e8e sa o)o/8ast/-+od)=n/-+reo-*en/- / ,rstast/- ;s/,a2?.+2C.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    12/35

    ,a,o ) to- s)8a*) d/*a5onan/ ),rsn/ sasta>/ /-a*) o/, ne o),r)5a+e r/5n*e8ene e/se+ sarasono- ran/- d/*a5ona/+a /s/no- rano- oo/n/ strane+to s) /s)/e *a,o otereen/+te sedeaa da se ) n*/-a *ae ),ot/ne+ odnosno da se 8a, / >/o sod sr)/. Da / se to /0*e5o+)r0o serade sodo/ ,od ,o*/4 se d/*a5onan/ ),rsn/ sasta>/ rade o /n/*/+ne /e e/se+ e o),r)5a+%ta,o da do/*a-o nad/ene sodoe+t*. ta,e ,od ,o*/4 *e sred/n*e t*e-e /e od t*e-ena o8n/4r/son*en/4 o),r)5a@ sod *e ta,o 9or-/ran od d/*) ),rten/4 o)o/>a+,o*e /e n/s)4or/0ontane+e se a5o / )8no o/*a*) o so*o* oso/n/ ;s/,a 2?G2/ s)sada ra/n/*e otereen/+a/ se 0ato o*a*)*) o8n/ ot/s>/ o >/*eo* d)=/n/ sa,e od ? stranesoda. Da / se a, d/*a5onan/ sasta>/ ot)no os/5)ra/+) ne,/- od ar4/te,tons,o ro-ans,/4,oa.) o-ard/*/+*)=no* / s*eerno* #ran>)s,o* / En5es,o*+r/-*en*)*) se od 11.st. / rera+t*.d/*a5onano osta*en/ )>/+reat/no *o dosta 5o-a0n/+o/8no rao)5aono5 // o),r)=no5res*e,a+na ,o*e sada na/*e=) oe ),rtene o/>e;s/,e 26. / 266./* da sa o8n/- ot/s>/-ao/,)*e re0)tant)+,o*a nee /0a0/t/ /0nad *e05ra 0/da. ' -*esta na -*esto+ta-o 5d*e se o8n/

    ot/s>/ *a8e ,on>entr/)+t*. o/8no re-a ),o/-a+,o*/ /4 naada*) s )n)tran*e strane+on/ s)so*a one,ad o*a8an/ /astr/-a+// neto *a8e /0a8en/- otorn/- 0/do/-a%,ontra9or/-a ;s/,a23.+27./ soda /0nad *edno5 trae*a ne)tra/) se o8n/- ot/s>/-a sodoa /0nad s)s*edn/4o*a+ta,o da *e )s*ed to5a >/*ea 5ra:e/na o/8no /0d/*e*ena na e/ ro* trae*a+te s) >r,e ,o*e/ /e 0asedene *edn/- sodo-+sa e=/t/-a d/re,tno na o/-n/- 0/do/-a+sas/- r/*et,e.Na5a )otrea sodoa od5oara re-ens,/ on/- ro-*ena-a odnosa ,o*e se deaa*) )str),t)r/ 9e)dano5 dr)ta na 0aad)+o 8e-) *e e /o r/*e8/. To *e )star/ / -o-enat s,o,o/to5reas,a ) ar4/te,tons,) ,onstr),>/*) noo5a ,ara,tera. "ra:e/ne osta*) -as/ne / te,e+)ne-/st/8ne ta-e+,o*a *e /a to/,o otrena -ona,/- redo/-a 0a neosredno d*eoan*e na -ase.Ia,o se ra0n/- ,o-/na>/*a-a sodoa -o5) do/t/ ra0/8/ta ar4/te,tons,a r*een*a+ ,ao 5an/ t/

    >r,e ) ro-ans,o doa o*a*)*e se a0//,a. Ona *e o/8no trorodna ;s/,a 2.;+r*e:eetorodna ;s/,a 23.)s,/- ,oa-a+da o8n/ rodo)4ata ,r)=no / otars,/ rostor. Na ta* d/o+,o*/ na0/a-o dea-)ator/*)-+8esto se *o

    nadoe0)*) / -an*e+0ra,asto osta*ene ,ae/>e ) o/,) as/dan/4 /sada ;s/,a 2./*ano ) ra*ns,o* ,o/ da *e *edna as/da /0ra:ena / sa 0aadne strane+a deaa se / da

    *e transet one,ad )do*en ;s/,a 23.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    13/35

    1CC1.5od/ne+// r,a ) 4arro)L)+) *)5o0aadno* 9ran>)s,o* ;s/,a 26.entran/ rostor ,aoto- /0nad ,o*ese /0d/0ao ,r)=n/ toran*. Posto*e 0at/- tr/,on4os/+/ to // sas/- *ednostan/ ;s/,a 27C.en>e na /0ant/*s,),on>e>/*) *a*a*) ta,o:er na /0*esno- ro*) so-en/,a+se>/*ano ) oast/ Per/5)e)L%a )

    *)5o0aadno* 9ran>)s,o*+a o5otoo ,od r,e seto5 #ronta ;s/,a 272.+273./*/ ;s/,a 136.< -o=e e0at/ o t/) *o 0a J)st/n/*anoe s.Aostoe ) ar/5rad).Prostorna ,o-o0/>/*a ro-ans,/4 5ra:e/na+/a,o reat/no dosta ra0):ena re-arotoro-ans,o*+osta*e 5o-a0na / te,a+-ada one,ad neosorno / eo-a *asna ) so*o*

    *ednostanost/ ;s/,e 27C.+27.a-a. ' dr)5e strane+deaa se da se )s*ed to5a to se ,)oe / ,)e/0ra:)*) ne sa-o na *edno-+e na o*e-a ,ra*e/-a 5ra:e/ne+/05)/ os*ean*e rano-*erneod*ee -asa+te se )s*ed n*/4oe )0a*a-ne -e:)sone ,on,)ren>/*e+do/*a )t/sa, ra0/*enost/ /ne)ranote=enost/ ;s/,a 22.+27.+263./*) s/8n) ono* ,od ortaa ;s/,a 2F6.a-a ;,ao na s/>/2F6.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    14/35

    // 0atoren/. Tran0ene se sas/- 5)e. I05eda da s) se tada ) otor/-a o8ee o*a*/at/ ooneo8e sa ros*e8en/- r)a-a ) ra0n/- de,orat/n/- o/>/-a+ /s)n*ene ra0noo*n/- sta,o-.Posteeno- eo)>/*o- oo5 t/a doo se do 5rand/o0n/4 /tra=a na 5ots,/- ,atedraa-a+/tra=a,o*/ se o*a*)*) ta/ na ne,/- ro-ans,/- 5ra:e/na-a ,ra*e- re oo/ne 12.sto*ea.Pro9//+,o*e naa0/-o na so,)+;s/,a 2FF./-a ;s/,a 2F.a ;s/,a 2C. / 21.a 8esto naa0/-o n/0 ,onso/>a+,o*e d/re,tnood)4ata*) /*ena> ;s/,a 21.G2a ;s/,a 21G1< ,o*e se one,ad) /terat)r/ o5reno na0/a*) / o-ard/*s,/- 9r/0o-. Pro/tno s) /e ra:ene ,onstr),t/no+to

    *est od sodoa 0ra,asto -e:)sono so*en/4+a/ s) ,asn/*e /05)/e sa,/ ,onstr),t/n/ 0na8a* /do/e sa-o de,orat/n) )o5)+a ra:ene s) na ta* na8/n da s) )s/*e>ane ) 4or/0ontanetesan/,e+neto -ao /0a8ene re-a ran/ 0/da ;s/,a 21G1a *e /sto8n*a8,o+an*/4oe e-r/one /d*e/ s-o ) s/rs,o* / *er-ens,o* ar4/te,t)r/+oda,e *e re,o raene oa* ee-entdoro / do Eroe. Isod sastaa s)s*edn/4 ar,ad/>a naa0e se ,onso/>e+ro9/oane+a 8esto / roo5ato s,)t)rano ora:ene ) o/,) st//0oan/4 /stoa+*)ds,/4 // =/ot/n*s,/4 5aa // 9/5)ra.

    Interesantn/ s) s)8a*e/ ,od ,o*/4 orada o/4 ,onso/>a oda*e te4n/,) 0as*e>an*a orn)to5 /er*a) dret) ;s/,a 21G2/*a-a *o arars,/4 e-ena.Ka/te/ /-a*) dosta ra0/8/te o/,e+od ta,/4+,o*/ se o so- or/*e,) -o5) e0at/ 0aant/8,e+naro8/to ,or/nts,e / ,o-o0/tne ;s/,a 21G / 21G7< a do sas/- ne0a/s,/4 soodn/4r*een*a. U ne,/- ,oa-a ) ra*ns,o* / an5oro-ans,o* naro8/to+) 8esto* s) )otre/ ,)/8n/,a/te/+8/*/ se o/, do/*a na ta* na8/n to se don*a oo/na *edne ote 0as*e>aodo0do+4or/0ontano- ran/+da / -o5a da o*e5ne na ,r)=no e=/te ,o*e *o* r)=a st)+a sa ?strane ert/,an/- ran/-a ;s/,a 21G?+21G

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    15/35

    ) to,) 12.sto*ea dost/=e r//8no e/,) ast/8nost ;s/,a 2F3.a+-ona4a+,o*/ s) 8esto na/,/ da 5eda*) na r/rod) / =/ot /0 0atorene erse,t/e-anast/rs,/4 ,a)stera. B/*n/ / 5eo-etr/*s,/ ee-ent/ na ,o*e ) n*o* na/a0/-o+8esto s) ant/8,o5or/*e,a+a/ s) )t/>a*e- /sto,a+se>/*ano s/r/*e / arars,o5 s4atan*a+/0-/*en// so*e ro/tneo/,e. Ta,o nr.a,ant)so /st+,o*/ se / da*e dosta 8esto )otre*aa+ostao *e dosta s)4+otar+a

    *e 8a, 8esto do/*ao / no) /n/*) ;s/,a 21G7a-a+ro0eta-a /dr)5/- ee-ent/-a ant/8,o5 or/*e,a. o*e8*a / =/ot/n*s,a 9/5)ra ) ne,/- ,oa-a se -no5o)otre*aa. ',)tor /4 doro o0na*e+a/ /4 ne redsta*a reano+e /4 st//0)*e. U o8et,)r//8no 0deaste+sa e/,/- 5aa-a / 8esto o5ro-n/- r),a-a+*)ds,e 9/5)re+,o*e se starn/o8/n*) )otre*aat/ ) 11.sto*e)%) /0*esn/- s)8a*e/-a osta*) neo/8no /t,e /ee5antne+dra/rane ) o5rta8e ,o*/ se+-ada r//8no )0ne-/reno+5otoo na ant/8,/ na8/nna/r)+ta,o da se t/*eo d*e/-/8no na0/re /sod n*/4 ;s/,a 2F3./-a+ta,o da na/a0/-o na 5r/9one+s/rene+,enta)re+a=da4e+a0//s,e+0at/- na=/ot/n*e sa /e 5aa // orn)to+na d/*e =/ot/n*e sa 0a*edn/8,o- 5ao- ,o*e s) o/8no /-ae /ra0na s/-o/8,a 0na8en*a.$ot// ,o-o0/>/*a )0/-an/ s) /0 Ao,a/se+/ to )5ano- ) e0/ sa stran/- s)do-+0at/- /0

    Ps/4o-a4/*e+#/0/oo5)sa+,ao / /0 dr)5/4 *ers,/4 te,stoa. #anta0/*a / s/-o/0a- sa ,o*/-a *e oas,)t)ra ra:ena // s) one,ad ta,o 0a5onetn/+da se rot/ n*e 8)o ,at,ad 5as / ) ,r/) sa-e>r,e. U s)t/n/+oa *e de,ora>/*a sra8)nata na to da )/*ed/ *ern/,e ) sna5) / *e8nost >r,eneor5an/0a>/*e+da /4 0astra/+da /- redo8/ ,a,e /4 se )=asne ,a0ne 8e,a*)+a,o se ne )d)o,oraa/ osto*e/- dr)ten/- 0a,on/-a+odnosno ,a,o a=ensto+ra0)-/*e se na ono-es/*et)+a,o /- se e0 rotan*a o,ore. Na ta* na8/n oa s,)t)ra ,ao )ostao- >*eo,)naar4/te,t)ra oo5 doa nos/ e8at *ers,o 9e)dane /deoo5/*e / -ona,o5 s4atan*a s/*eta. ' dr)5estrane+9e)dan/ 4/*erar4/*s,/ odnos/ ,o*/ ada*) / ) o,/r) sa-e >r,e odra=aa*) se / ) s,)t)r/+/na ta* na8/n to se o so*/- ra0-*era-a *asno ra0/,) 9/5)ra /s)sa+,o*a *e o/8no na*ea+ra0n/4an:ena / seta>a+,o*e s) -an*e+/ o/8n/4 s-rtn/,a+,o*/ s) one,ad re-a n*/-a 5otoo -/n/*at)rn/;s/,a 2F3. / 2.a* neto *e sa/*/. /o/s )o/- dr)5/- oast/-a *e *ednostan/*/+8esto *e seden na osnone -r,e /n/*e / or/ne o,r/enea,/-+e/no- to/- tono/-a+e0 naro8/to5 n/*ans,/ran*a+ta,o da ) )no* -*er/ 0adr=aa-on)-entaan ,ara,ter.

    RO$AN'KE ARHITEKTON'KE KOE

    Us*ed o*a8ane 0anats,e ro/0odn*e+a ) e0/ sa t/- / o*ae r/4 5radoa+ro-et / to)n)tran*/+/0-e:) o*ed/n/4 9e)da+ta,o / so*n*/+sa )da*en/- 0e-*a-a+,ra*e- 1C. / o8et,o-

    11.sto*ea osto*e /nten0/n/*/ ne5o ran/*e. Po*ed/n/ e/,/ 9e)d/ =/e so*/- sosten/- =/oto-+a/*e ,onta,t sada /a, *a8/ /0-e:) n*/4+ta,o da /e n/s) ) oo* -*er/ /0o/ran/ ,ao ran/*e. Ot)da s) /o*ed/ne ar4/te,tons,e ,oe+,o*e se na o/- e/,/- 9e)d/-a *a*a*)+/a,o se 8esto -e:) soo-ra0/,)*)+/a, /=e *edna dr)5o* ne5o ) rero-ans,o doa+-ada *o n/s) ona,o oe0ane ,ao toe /t/ ) 5ot/>/. O*ed/n*aan*e *e done,e sroedeno / rado- o*ed/n/4 -ona,/4 redoa o ,o*/-a

    *e /o r/*e8/ ran/*e. ' dr)5e strane+st)an*e ) se /=e tr5oa8,e odnose sa !/0ant/*o- / /sto8n/-oaa-a 'redo0-eno5 -ora+naro8/to re,o !ene>/*e / Menoe+o-o5))*e / neto *a8e /0ant/*s,e //sto8n*a8,e )t/>a*e. Oo se os*et/o ) to,) 12.sto*ea+) r/*e-e ) ,o*e ada*) / 3 ra ,r/=ars,arata+8/*a *e odo5a o8/5edno e,ono-s,e /-er/*a/st/8,e r/rode+a/ ,o*/ doode ) /=/ ,onta,tee -ase sa 0aada+sa /sto8n*a8,o- ,)t)ro-+ )-*etno) / ar4/te,t)ro-. No oo *ednore-enoo-o5))*e da se+orn)to+/ )t/>a* 0aada os*ete ) /sto8n/- 0e-*a-a. Zra8en*e )n)tarn*/4 )t*e>a*a/0-e:) o*ed/n/4 9e)da na 0aad) ra0/*ao se dor/- d/*eo- / d)= e/,/4 tr5oa8,/4 )tea+sa,o*/- s) se o,aa/ / t0.4odo8asn/8,/ )te/+,o*/ s) od// ) ne,o/,o 0na8a*n/*/4 >entara+-e:),o*/-a naro8/to ) R/-+Bar/+) *)=no* Ita/*/+ / Ko-ostee+) s*eero0aadno* an/*/. 'na5a / 0na8a*o*ed/n/4 od o/4 ,oa dosta s) ra0/8/ / 0a/se od o5atsta 9e)da ) ,o*/-a se ra0/*a*)+ta,o / odoo=a*a ) ,o*e- se oa* naa0/ ) s,o) osta/4 9e)da. Ka,o *e te,o odred/t/ ,ada *e ta8no na

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    16/35

    ,o*e- -*est) /0ren ona* s,o,o/t/ r/*ea0 /0 rero-ans,e ) ro-ans,) ar4/te,t)r)+to se ne -o=eod)8no re/ n/ ,o*a / -e:) o/- ,oa-a /a na*star/*a. Ot)da e-o / n*/4o re5ed dat/ ne one,o- nes/5)rno- 4ronoo,o- red)+e o 0ao,r)=en/- 5eo5ra9s,o e,ono-s,/- odr)8*/-a na,o*/-a s) tada+e o8ee nasta*at/ ee eros,e dr=ae.

    RO$AN'KA ARHITEKTURA NA APENIN'KO$ POUOTOKUU r/*e-e od ,ra*a 1C. do ,ra*a 12.sto*ea+danana* Ita/*a ter/tor/*ano *e /a od/*e*ena na 3oast/. entran/ d/o sa R/-o- ,ao sred/te- ora0oa *e as,) s*eton) dr=a). Bo5at/s*eern/ d/o+o-ard/*a+/o *e /0d/*e*en na -no5oro*ne 9e)de ,o*/ s) 0a/s// 8as od n*e-a8,o5adara ) 8/*o* *e dr=a/ o-ard/*a /a od 62.+a 8as od ae. Od*e se ro rano 9or-/ra*)5rado/+e/no- na dor/-a o*ed/n/4 e/s,oa+,o*/ osta*) n*/4o/ neosredn/ 5osodar/. No )or/ ,o*a se ra0/a /0-e:) n*e-a8,o5 adara / as,e ,)r/*e+5rads,o stanon/too )0/-ao *e /sa-o )8ea ore/ se rot/ so*/4 e/s,oa ta,o da *e /0o*eao so*e rao na osn/an*e ne,erste sa-ostan/4 5rads,/4 re)/,a+sa na*)=o- neosredno- o,o/no-. J)=n) Ita/*)+,o*a *edote /a d*e/-/8no od )t/>a*e- !/0ant/*e+d*e/-/8no od a) R/-a+/ '/>//*)+,o*) s) dr=a/Ara/+0a)0ee Nor-an/+/ od*e 1C?3.5od/ne+osnoae t0.,ra*esto D/*) '/>//*a. Tos,ana+saRo-an*o- / An,ons,o- oast/ ora0oaa *e a, /ro,/ rea0n/ o*as /0-e:) Pas,e dr=ae /o-ard/*e. Paraeno sa oa,o- ter/tor/*ano- od*eo- ra0/*ae s) se / oasne ar4/te,tons,e

    ,oe.Os/- -an*/4+ o,an/4+ /-a /4 / ne,o/,o e/4. To s),oa >entrano5 d/*ea Aen/ns,o5o)oto,a+ 0at/- r//8no ras>*e,ana ,oa *)=no5 n*e5oo5 d/*ea+ sa '/>//*o-+ / na*0ad 0na8a*nao-ard/*s,a ,oa.KOA ENTRANO" DIJEA APENIN'KO" POUOTOKAPod stano- ,ontroo- R/-a+ >entrana Ita/*a se ) ar4/te,tons,o- o5ed) ra0/*aa osan*a*)/ serensteno na ant/8,) trad/>/*)+ a/ ,o-/n/ra*)/ ant/8,e ee-ente sa ee-ent/-a /0 rero-ans,ear4/te,t)re+ a done,e / /0 dr)5/4 ro-ans,/4 ar4/te,tons,/4 ,oa. U sa-o- R/-) at/ns,a a0//,aot)da )5ano- reoa:)*e. Taan/>e s) o/8no rane+ do, st)o/ /-a*) ona*8ee ,a/teeant/8,o5a+naro8/to *ons,o5 or/*e,a. $e:) /na8e -aoro*n/- so-en/>/-a oe ,oe+-o=e-oo-en)t/ r,) s.$ar/*a /n Transteere+%re,onstr)/sana od 113C.%11?F.+%''. "/oann/ e Paoo+/012.sto*ea+/ s.$ar/*a /n os-ed/en+*o /0 F.sto*ea sa d/*eo/-a /0 12.sto*ea. Ja*a se -e:)t/- /

    ne,o/,o ,a)stera r/ >r,a-a s.oren>o 9)or/ e $)ra /0 11F7.+'.Paoo 9)or/ e $)ra+/0 12CC.%12?1.+/ '."/oann/ /n aterano /0 122C.%123C.+%,od ,o*/4 na/a0/-o / na ra0nosne tord/ranest)/e+/n,r)st/rane -o0a/,o-. Oa* ),)s 0a o/4ro-n/- e9e,t/-a o5eda se ) aro/,/--ra-orn/- odo/-a+,ao / ) -o0a/8,/- de,ora>/*a-a. Tos,ans,/ so-en/>/ ,o*e -o=e-o)5ano- od/*e/t/ na 2 5r)e+ ) 9orent/ns,) / /0ans,)+r/ada*) )5ano- ta,o:er oo* ,o/. Iod*e ,od e/ne trorodn/4 a0//,a sodoe+/ to e/no- ,rstaste+naa0/-o ,ada /4 /-a+ *o *ed/no/0nad o8n/4 rodoa. Transet *e one,ad *a,o ra0/*en+%,ao nr. na ,atedra/ ) P/0/+do, *e0on/, redono odo*en od sa-e 5ra:e/ne@9asade s) ra:ene od ra0noo*n/4 o/ran/4 -ra-orn/4o8a+a ,od on/4 ) /0ans,o* 5r)/ 8esto s) /0ra:ene od o/ran/4 tesan/,a ) 2 o*e+,o*e -e:)sonoatern/ra*) ) 4or/0ontan/- 0ona-a@na n*/-a se+o5otoo ,od os*edn*/4+o*a*)*) od )t/>a*e-o-ard/*e / 5aer/*e+one,ad ) ne,o/,o 0ona ;s/,a 277+aa* oe ,oe dosta se os*et/o na

    'ard/n/*/ / Kor0/>/+*)=no* Ita/*/ ,ao / ,od nas+na Jadrans,o- r/-or*) ;s/,a 27F.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    17/35

    /0ant/*s,/- )t/>a*e- o*a*)*) se 5ra:e/ne s ,)oa-a+nr.,atedraa ) $o9et/ /0 12.st.+0at/-s.#ran8es,o ) Tran/+r/*e 11F?.+s.$ar,o ) Ro0ano / naro8/to atto/>a ) 't/). Na '/>//*/ 8/*a sear4/te,t)ra -o=e /0do*/t/ ) ot)no sa-ostan) 5r))+*a, /sa-s,/ )t/>a* ),rta se sa/0ant/*s,/-+0at/- se o,ano- trad/>/*o- ,ao / )t/>a*/-a *)=nota/*ans,e / sredn*eta/*ans,ear4/te,t)re. Ta,o ) Paer-)+,aea Paat/na /0 1127.%1132.+/ $ortorana /0 11?3.+%0at/- )$ontrea)+/0 117.%11FC.+e9a)+/0 re-ena red 11?.5od/ne+%na/a0/-o na *a,o na5aen) aras,)de,ora>/*)+one,ad na aras,e /s)*,e+s/ste- ,o*/ )5o/-a 0a-*en*)*e / /s)n*aa tro-e+0at/-na *ednostane /sto8n*a8,e ,)oe+,ao / na ),rtene ),e ;s/,a 2FC./ -o5) se od/*e/t/ ) 3 5r)e+,o*e s) / ored -a/4 -e:)son/4ra0/,a s/8ne -e:) soo-. U r) 5r)) doe / >r,e s.Anro5/o ) $/an)+/0 2.8etrt/ne12.sto*ea+s.$/>4ee ;s/,a 26.%267./ /0 1122.+)#erar/ /0 113.+/ !eron/ /0 re-ena r/*e 11F7.+,ao / >r,a s.Zenona ) !eron/ /0 113F.@) tre)

    s.Anton/o ) P/*aen>/+,atedrae ) Kre-on/+/0 112C.%11C.+/ Par-/ /0 1122.%s.$ar/a $a55/ore )Ber5a-) /0 1137.+/ ,atedraa ) Bor5o%san%Donn/no+/0 2.oo/ne 12.sto*ea. !r/*e-e n*/4oaod/0an*a+,o*e *e od*e dato+*a,o *e osoraano. I-a 4/stor/8ara ,o*/ s-atra*) da e/na o/45ra:e/na ot/8e /0 11.sto*ea. $e:)t/- 1117.5od/ne des/o se ) o-ard/*/ neo/8no *a, 0e-*otres,o*/ *e tra*ao ?C dana. '-atra se ot)da da s) / o/ so-en/>/ od/5n)t/ // ar *a,o ono*en/ te,os/*e oe 5od/ne. Ia,o oa* roe- n/*e ) ot)nost/ r/*een+-o=e se )so*/t/ oa dr)5ate0a+os/*e 0e-*otresa. 'tar *e od e/,o5 0na8a*a. Na/-e+se s) oe >r,e 0asedene. No oredo)o/8ast/4 / ona*8ee ,rstast/4 *a,o nad/en/4 sodoa+na ne,/-a od n*/4 naa0/-o / rerastesodoe sa te,/- rer/-a rao)5aono5 // o),r)=no5 res*e,a ;s/,a 26./ 266./*e ne st)a>a / st)oa+e -as/n/*/4 / *a8e ra0):en/4+sa netoa,/- / *ednostan/*/- st)>/-a;s/,a 26.+267.e- na as/d/+a ta,o /sto / na 0aadno* 9asad/ ) ,o- s)8a*) -o5) da se ,oso en*)+rate//0o-*en) /n/*) ,oso5 /*en>a od ,o*/- se naa0e ;s/,a 26F.a o-ard/*e+oa *e ar4/te,t)ra /-aa *a,o5 )/a na ra0o*ar4/te,t)re ) Ra*ns,o* oast/+) ne,/- od 9ran>)s,/4 ,oa+ ) En5es,o*+a od*e>/ o/4 )t*e>aaos*ea*) se / na nae- r/-or*) a / ) Ra,o*.

    RO$AN'KA ARHITEKTURA U NJE$AKOJBora /0-e:) >r,e / dora ) N*e-a8,o*+/0ra=aaa *e otre s)rotnost/ ,o*e s) tada osto*ae ,a,o) o,/r) r),oodee dr)tene ,ase ) N*e-a8,o*+ta,o / /0-e:) as,e ,)r/*e / n*e-a8,o5 dora.Ta ora ,o*a *e /a naro8/to otra ) to,) 1C. / 11.sto*ea+0ar/a se ,o-ro-/sn/- ,on,ordato-/0-e:) ae / >ara 1112.5od/ne. No ) n*o* s) / *edna / dr)5a strana -o//sae / )otr/*e/e sesna5e s ,o*/-a s rasoa5ae. Dosta e/, *e ra0o* tr5o/ne+,o*a *e )s*ed oasnost/ /rata na-or)+/a re,o n*e-a8,e+ o-)5)/o *e adar) oe0/an*e e/,/4 9e)da+to -) *e /o eo-a

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    18/35

    otreno ,ao osona> ) or/ ,o*a *e o:ena. To se o*ed/n*aan*e r/o ) to,) 1C.sto*ea / doeo*e 62.5od/ne do onono5 ona*an*a 0a.R/-s,o5 >arsta. r,a *e od/0aa -no5e -anast/re,o*/ s) // n*eno )or/te. No a )sred to5a to s) ) N*e-a8,o* e/,/ 9e)d/ // *a8e -e:) soo-oe0an/+/ o,ane ,oe ,o*e se nan */-a *a*a*) dosta s) s/8ne / /s,e *edna dr)5o*+a ra0/,e-e:) n*/-a s) -/n/-ane.RAJN'KA KOA/a tr5oa8,a arter/*a ,o*a *e te,a d)= Ra*ne+a ) ,o*) s) se )/*ea/ saoraa*n/ ra>/odsa,)d+o-o5)/a *e od/0an*e e/4 nase*a+a araeno s t/- / ee5 ro*a -anast/ra /9e)dan/4 0a-,oa. Ra*ns,a ar4/te,t)ra o*a*)*e se ot)da ,ao r//8no ,o-a,tna >*e/na. Ka,o

    *e *o ) ant/8,o doa 5ran/>a r/-s,e /-er/*e re-a "er-an/-a /a d)= Ra*ne+to se ant/8,atrad/>/*a *o *a,o os*ea+do, s) / dor/nos/ ,o*e s) re,o rero-ans,e ar4/te,t)re da/arar/+ta,o:er sna=n/. !e0a sa o-ard/*o- ,o*a *e /a r//8no 8rsta+o-o5)/a *e )t/>a*es*eerno/ta/*ans,e ar4/te,t)re. Ka,o *e ,/ne0/*ans,/ -ona,/ red reor5an/0/ran ) N*e-a8,o*177.+to se os/*e oe 5od/ne re,o n*e5a o8/n*e os*eat/ )t/>a* )r5)nds,e ,oe.Po*aa-on)-entano ,on>//ran/4+e/,/4 5ra:e/na+) oo-e odr)*) dosta *e rana+/ ot/8e /0 os*edn*e8etrt/ne 1C.sto*ea+os/*e onoe 0a.R/-s,o5 >arsta+-ada *e e/na so-en/,a so* ,ona8ano/, do/a te, ) 12.sto*e). Na*0na8a*n/*e 5ra:e/ne oe ,oe naa0/-o ) Ken)+s.$ar/*a naKa/to) ;s/,a 271.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    19/35

    aars,o- a) osta*e se do 116.5od/ne+s)st/8) se )t/>a*/ /0 N*e-a8,e+se>/*ano /0 Baars,e /o-ard/*e+a o5eda*) se / na so-en/>/-a>r,e ) Kosterne))r5)+,od Be8a%0arena 1136.+%0at/- ) He//5en,re)0)+Zenoer5)+/ Kre-s)+,ao / na na*star/*/- d/*eo/-a s.'teana ) Be8).Past/8na de,ora>/*a *e )5ano- 5eo-etr/*s,a.AZAKO%OREN'KA KOADosta ro*n/ so-en/>/ oe ,oe+,o*a 8/n/ r/*ea0 /0-e:) 5rad/te*sta ) N*e-a8,o* / #ran>)s,o*+a,o*e naa0/-o naro8/to ) Ot-ars4a*-)+$ar-o)t/er)+$)t0/5);s/,a 277.4)+Anda) /st.D/e sto*e od ro *a,/- )t/>a*e- ra*ns,e ar4/te,t)re+,o*o* ) s)t/n/ / r/ada*). Ot)da se /,ara,ter/st/,a dana 0a o) ,o) odnos/ starno / na a0a,o%orens,e so-en/,e. !a*a /a,nao-en)t/ da ne,/ od n*/4+se>/*ano ) *)=no- d/*e) A0asa+sto*e od d/re,tn/- )t/>a*e-,atedrae ) Ba0e).

    RO$AN'KA ARHITEKTURA U #RANU'KOJPod/*e*ena na e/ or* 9e)dan/4 oast/+,ne=e/na / 5ro9o/*a ,o*e s) sa-o 9or-ano /e)*ed/n*ene ) *edn) >*e/n)+a starno /e to/,o ra0*ed/n*ene da s) 8esto doa0/e / ) s),o *edna sdr)5o-+#ran>)s,a *e *edna od 0e-a*a ) ,o*o* s) ar4/te,tons,e ,oe /na*-no5oro*n/*e+na*ra0/8/t/*e -e:) soo-. A,o e/-/n/ra-o e/ ro* -an*/4 o,an/4,oa+)rao ),*)8/-o /4 ) ea+-o=e-o /a, ra8)nat/ da /4 /-a 7 na*0na8a*n/*/4+-ada *e / n*/4

    ne-o5)e -e:)sono ta8no ra05ran/8/t/ / re>/0no 9/,s/rat/ n*/4oe oso/ne+)s*ed e/,o5 ro*ara0/8/t/4 ee-enata ,o*/ se ) n*/-a o*a*)*)+,ao / /ro,/4 0ona+,o*/-a s) -e:)sonora0do*ene+odnosno oe0ane. Pro)8/-o /4 0ato re-a n*/4oo- 5eo5ra9s,o- -e:)sono-odnos).NOR$AN'KA KOAAr4/te,t)ra ) s*eero0aadno- d/*e) #ran>)s,e+) Nor-and/*/+sa0rea *e dosta rano+*o ) to,)11.sto*ea / osta/a r//8no e/,/ ro* 0na8a*n/4 so-en/,a. Kao na*o0nat/*/ -e:) n*/-a s)>r,e s.Tro*/>e+%&=ens,/ -anast/r( ) aen) /0 1C66.+%0at/- s. 'te9ana &-),/ -anast/r(+) s/to*aro/ /0 1C77.5od/ne+%s.$art/na ) !os>4er/)+/0 1C7C.%11CC.+onda >r,e )J)-/e5)+!ae)L)+O)/strae4a-)+se *o /0 11.sto*ea. Oa ,oa /-a dosta s/8nost/ sa ra*sn,o- /en5es,o-. Ta,o *e sredn*/ rod *o )/*e, ona*8ee o,r/en rano- dreno- taan/>o-+do, se

    nad o8n/- rodo/-a naa0e ,rstast/ sodo/ nad ,adratn/- o*/-a+te *e t/-e )so*ena /aterna>/*a a,/4 / sna=n/*/4 st)a>a. I0nad o8n/4 rodoa /0ra:ene s) o/8no tr//ne+a /0nad o/45aer/*e ) 0/d) /sred ro0ora ;s/8no ,ao na s/>/ 27?./*a *e r//8no s,ro-na / e/no- 5eo-etr/*s,a. Ut*e>a* oe ,oe /o *e *a, /-no5ostran+na En5es,) os/*e osa*an*a oe od strane nor-ans,/4 9e)daa>a 1C66.+0at/- naar/s,) oast / na s*eern) #ran>)s,)+na Hoand/*) / N*e-a8,)+a Nor-an/ renose n*eneee-enta / ) *)=n) Ita/*) / '/>//*).KOA 'JE!ERNE #RANU'KEOa ,oa ,o*) one,/ /s>/ na0/a*) / &9ran>)s,a ,oa(+o)4ata ne,adan*) )=) adars,)do-en) Ie%de%#ran>e+%Par/0 sa /ro- o,o/no- se do Oreana+,ao / a-an*)+!er-andoa /

    #andr/*) ,o*e s) e,ono-s,/ /e dosta *a,o -e:)sono oe0ane. Ne sa-o 5eo5ra9s,/ e / oso*/- osnon/- ,on>e>/*a-a+oa se ,oa nasan*a s *edne strane na nor-ans,)+s dr)5e naa0a,o%orens,)+odnosno ra*ns,)+/0-e:) ,o*/4 8/n/ ne,) rst) rea0a. Ut/>a* )r5)nds,e ,oe+sa

    *)5a+os*ea*) se -e:)t/- ta,o:er. !e/na so-en/,a oe ,oe+,o*e naa0/-o ) Par/0)+%st."er-a/n%des%Pres+st.$art/n des 4a-s+/ star/*/ d/*eo/ st.Den/se+) neosredno* /0/n/ Par/0a+0at/- ) Re/-s)+st.Re-/+ %) 4artes)+%star/*/ d/*eo/ ,atedrae+%Bea)a/s)+To)rs)+Oreans)+'o/sson)+%retr*ea *e ,asn/*e+) doa 5ot/,e+ra0ne /0-*ene+ta,o da /4

    *e sas/- -ao ostao ) ro/tno- o/,). 'odoa+/ to o/8no ,rstast/4+naa0/-o ) oo* ,o/ sa-o/0nad o8n/4 rodoa. I0nad 5an/4 rodoa / tr//na /0ra:ena *e drena ,rona ,onstr),>/*a.Dea-)ator/*)- sa 0ra,asto osta*en/- ,ae/>a-a redoa *e o*aa. I0-e:) 5ano5 / o8n/4rodoa /05ra:ene s) /ro,e o),r)=ne ar,ade na -as/n/- ra0):en/- st)>/-a. ',)toranade,ora>/*a *e s,ro-na.BUR"UND'KA KOA$ono )r5)nds,o ,ne=esto /o *e ) ro-ans,o doa *edna od na*0na8a*n/*/4 9e)dan/4 *ed/n/>a) e,ono-s,o- / o/t/8,o- o5ed). U n*e-) s) ored to5a /-a/ so*e >entre oa e/,a -ona,areda+ / ,/ne0/*ans,/ / >/r>est/ns,/. Ot)da *e / ar4/te,t)ra ) oo-e ,ra*) /a eo-a o5ato

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    20/35

    ra0/*ena. $e:e -no5oro*n/- so-en/>/-a ,o*/ s) na- osta/ r/*ed/ o-en)t/ a0//,) s.Petra) )n/) ;s/,a 22.+23.r,e ) !e0ea)+A)t)n)+Aaon)+Para e $on/a) / st.Beno/t s)ro/re. "an/ rod o/4 5ra:e/na 0aseden *e o/8no /o od)=n/-+8esto reo-*en/-sodo/-a+od)4aen/- ar,ada-a s reo-*en/- />/-a+%)n ;s/,a 23./*a *e eo-a o5ata / )na+a -e:)na**ee r/*een/- t/-an/-a ) re*e9)+na ,o*/-a *e redsta*ena ao,a/t/8na s>ena >trano5as)da+-o5) se o-en)t/ on/ ) >r,/ s.a0ara ) A)t)n) / ) !e0ea) ;s/,a 2F3. / 2.a* oe,oe *a,o se os*et/o ) Oern*/+a-an*/+done,e ) Ita/*/+a ta,o /sto / ) ra*ns,o* oast/+a 8a, / )'/r/*/.O!ERNJAT'KA KOAIa,o reat/no ter/tor/*ano s,)8ena+oern*ats,a ,oa o5ata *e so-en/>/-a.$e:) na*0na8a*n/*/-s) Notre Da-e d) Port ) er-ont%#erend)+/0 13.sto*ea+sa ,r/to- /0 11.sto*ea+ st.Ne>ta/re+/011?.%11FC.+0at/- >r,e ) Isso/re)+/0 sred/ne 12.sto*ea ;s/,a 2?.+2./a)+/0 11C.%117.+$o/sa>)+R/o-)+Br/o)de). To s) e/no- 5ra:e/ne 0asedene o)o/8ast/- sodo- nad

    5an/- rodo-+,rstast/-+nad o8n/- / 8etrto/8ast/- nad tr//na-a+,o*e s) to/,o /so,e daa0//,ano os*et*en*e 5ano5 roda n/*e -o5o da se sroede;s/,a 2?.r,aa r//8no *e *ednostana/ stro5a+a/ s) 0ato ro 8est/ / osta>/ =/o/sa+,o*/-a s) /ro,e 0/dne or/ne /e o,r/ene.',)t)ra *e reat/no s,ro-na@*ed/no s) ,a/te/ 8esto o5ato de,or/san/ 9/5)ran/-,o-o0/>/*a-a. Zra8en*e oe ,oe /o *e na ra0ne strane+a/ n/*e do/rao naro8/to dae,o. !a*ao-en)t/ ,atedra) ) e)) na entrano- Pato) /0 sred/ne 12.sto*ea+,ao / ,ae/ st. $/>4edA/5)/e+,od /ste aro/+-o=da neto star/*)+na ,o*/-a se oa* )t/>a* *a8e oa=a. On *e *o /dn/*/na >r,/ s.'ern/na ) T))0) 8/*/ *e /sto8n/ d/o+,od ,o*e5 *e s/8nost / na**a8a+0aren r/*e

    1C6.5od/ne.PRO!AN'A'KA KOA$no5oro*n/ so-en/>/ na *)=no- 9ran>)s,o- r/-or*) / ) n*e5o) 0ae:)+,o*e neto d)*e0ad/re ) )n)tran*ost *ed/no do/no- R4one+oe0an/ s) ta,o:er 0a*edn/8,/- na8/no-,o-onoan*a. Na*0na8a*n/*/ redstan/>/ ,oe s) Notre Da-e des Do-s ) A/n*on)+st.Tro4/-e) Ar)+,ao / >r,e ) $ont-a*o)r)+st."/es+e T4or)+!a/son)+%se e/no- /0 12.sto*ea.Zaso:aan*e o/4 5ra:e/na /0reno *e o/8no o)o/8ast/- sodo/-a+ nad 5an/- /8etrto/8ast/- nad o8n/- rodo/-a. 'odo/ s) od)4aen/ s -*esta na -*esto+nad od/on/-ra0):en/- st)>/-a+o*a8aa*)/- ),o/-a. I-a s)8a*ea da s) ,rstast/ sodo/+,ao / o),aotenad as/da-a+/0ra:en/+-o=da / od )t/>a*e- o-ard/*e+sa rer/-a. Tr//na ne-a.Pone,ad seo*a*)*) / ,)oe ;s/,a 2C.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    21/35

    naa0/-o / *edn) od e/,/4 / 0na8a*n/4 ,r)=n/4 >r,aa+) 4arro)L) ;s/,a 26./*)+osto*ae s) sao-ard/*o- / Ra*ns,o- oa).PERI"URDIN'KA KOANeto *)=n/*e od Poate/ns,e+na/a0/-o na o) ,o)+,o*a /-a / so*/4 dosta se>/9/8n/4 od/,a. N*en/5an/ redstan/>/ s) >r,e st.#ronta / st.Et/enne en%a%/te ) Per/5)e)L)+,ao / >r,e )a4ors)+$o/ssa>)+'o)/a>)+'a/ntes)+/ An5o)e-e).$e:) s/- o/- 5ra:e/na-a+sa,a,o *e na/nteresantn/*a >r,a st.#ronta ;s/,a272.+273.r,e s.$ar,a ) !ene>/*/ ;s/,a 136.< re,o,o*e se e0)*e 0a star) /0ant/*s,) J)st/n/*ano) >r,) seto5 Aostoa ) ar/5rad).Kara,ter/st/8no *e da se ,)oe na andant/9/-a o*a*)*) ne sa-o na oo*+e / na dr)5/-5ra:e/na-a oe ,oe+/ to nad ,adratn/- ot,)on/- rostor/-a+o/8no ) n/0)+*edna nad

    dr)5o-+ta,o da ora0)*) *ednorodn) 5ra:e/n). Bo8n/4 rodoa )oe ne-a+a sa-/- t/- n/tr//na. 't)>/ s) o/8no dosta te,/+a 8esto s) )0 n*/4 r/*)*en/ / o)st)o/.Dea-)ator/*)-ane-a. Re*e9na de,ora>/*a+,o*a*e na ne,/- od 5ra:e/na oe ,oe+eo-a *e o5ata+do, *e nadr)5/- sas/- s,ro-na+8/n/ *ed/nsten) >*e/n) sa oate/ns,o-. No na orta/-a od*e /-a-o /s,)toane t/-ane+a *edan od na*0na8a*n/*/4 -e:) n*/-a+sa e/,o- s>eno- Ao,a/t/8ne/0/*e+naa0/ se ) $o/ssea>).U o5ed) na ar4/te,tons,) ,on>e>/*)+oa *e ,oa ostaa r//8no0atorena e0 e/,o5 )t/>a*a na ar4/te,t)r) dr)5/4 )da*en/4 oast/.!IAR'KAU />ars,o* ,o*a *e so*/- s*eero/sto8n/- d/*eo- otadaa od as,)+a *)5o0aadn/- odB)r5)nd/*)+),rta*) se o-ard/*s,/ )t/>a*/+,o*e s)sree-o naro8/to ) $)rato ,od o,arna+)B/as>a / "/orn/>o+0at/- ) "ross-)nster)+Z)r/>4)+/ Base)+sa Ra*ns,/-+,o*e naa0/-o naro8/to )

    '>4a94a)sen) / H/rsa)+/ 9ran>)s,/-+naro8/to )r5)nds,/-+,o*/ se -an/9est)*) )Ro-a/n-ot/er)+Paerne) / "radson).

    RO$AN'KA ARHITEKTURA NA IBER'KO$ POUOTOKU'e do 11.sto*ea e/,/ d/o Iers,o5 o)oto,a+danan*e an/*e / Port)5aa+/o *e od Ara/-a.Pr/rodno *e ot)da to se *o raro-ans,a ar4/te,t)ra ra0/*aa ) an/ns,/- s*eern/- / /sto8n/-,ra*e/-a o)oto,a+o 8e-) *e e /o r/*e8/. Deseto sto*ee /o *e dor/- d/*eo- /s)n*enooro- /0-e:) 9e)daa>a+od ,o*/4 s) -no5/ do/ /0 #ran>)s,e+/ Araa.No te, ) ro* oo/n/11.sto*ea 0ar/t e se sa osoa:an*e- s*eerne oo/ne o)oto,a od Araa. Doa0/ tada dor//8no *a,e ,oon/0a>/*e #ran>)0a na osoo:eno* ter/tor/*/ na ,o*o* / ,/ne0/*an>/ / >/ster>/n>/o8/n*) )e/,o od/0at/ so*e -anast/re+naro8/to na )te/-a ,o*/ ode ,a tada nadae,o 8)eno-

    -anast/r) 'ant/a5o de o-ostea+) ,o-e *e+od naodn/>/-a+/o 5ro aostoa Ja,oa+%no*ednore-eno / na )te/-a ,o*/-a s) te,e 5ane tr5oa8ne e0e /0-e:) #ran>)s,e / Ieers,o5o)oto,a. Ot)da se / )t/>a* 9ran>)s,e ar4/te,t)re+naro8/to /0 Proanse+ a ,asn/*e / /0 oate/ns,e /)r5)nds,e ,oe ro *a,o os*ea+a/ se ,o-/n)*e / sa )t*e>a*/-a /0 o-ard/*e+s ,o*o- s) o/,ra*e/ odr=aa/ dosta /s,e tr5oa8,e e0e+a oda,e s) doa0// / -no5oro*n/ -a*stor/. 'as/-r/rodno da *e rero-ans,a ar4/te,t)ra oo5 odr)8*a ) 9or-/ran*) ro-ans,e od/5raa so*)0natn) )o5)+ a / Ara*ans,/ )t/>a*/ os*ea*) se / da*e ) r//8no* -*er/. Ne,/4 od/*e*en/4 oasn/4,oa starno ne-a+-ada se rae /0*esne ra0/,e /0-e:) ar4/te,t)re ) Kataon/*/ / Ara5on)+/Kast/*/ / eon) s dr)5e strane. Na*0na8a*n/*e so-en/,e oe ar4/te,t)re naa0/-o ) R/o) /0re-ena r/*e 77.5od/ne / /0 1C17.%1C37.5od/ne+sa d/*eo/-a /0 12.sto*ea+) "eronne)+/0 1C1.%1C3F.5od/ne+!/>4)+do 1C3F.5od/ne+Terassa /0 sred/ne 11.sto*ea+eon) do 1C73. / /012.sto*ea+'ant/a5o de o-ostea+od 1C7F. do sred/ne 12.sto*ea+%A/a+os/*e 1C1.+'ta $ar/a aRea+/0 11.%12.sto*ea+)5o /0 12.sto*ea+'e5o/a+%ne,o/,o >r,aa /0 12.sto*ea+%'.J)an de aPena+/0 re oo/ne 12.sto*ea+%Tara5one)+os/*e 1131.+'a4a5)n)+/0 1121.%11F3.+%do, s) )danan*e- Port)5a) 0na8a*ne naro8/to+,asn/*e *a,o ono*ene+,atedrae ) /saon) /0 sred/ne12.sto*ea / o/-re) /0 2.tre/ne 12.sto*ea+,ao / -anast/rs,a >r,a ) oo- os*edn*e-+/0

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    22/35

    1131.5od/ne. Pod or*entano aras,/- )t/>a*e- naa0e se naro8/to >r,e s.T4arse%a / '.a)rent%a )'a4a5)n)+a,o / >r,a seto5 Andr/*e ) )ear) ,od 'e5o/e. U Kast/*/ / eon) naa0/-o /0*estanro* 5ra:e/na ,od ,o*/4 s) o*ed/n/ ee-ent/+,o*/ s) ) 9ran>)s,o* ar4/te,t)r/ ra:en/ ),a-en)+ora:en/ ) oe>/. Past/8na de,ora>/*a ,o*a *e naro8/to o5ata ) R/o)+sa o8et,a 12%sto*ea+/ 'erraonna+/0 re oo/ne 12.sto*ea+sto*/ od ),rten/- )t/>a*e-oate/ns,e+)r5)nds,e+roansas,e / o-ards,e ,oe. Ostata,a 9resa,a /0 11.sto*ea /-a *o)/*e, ) >r,/ s.$/5)e ) Teras/ +a /0 12.sto*ea ) '/Lena ) Ara5on).

    RO$AN'KA ARHITEKTURA NA BRITAN'KO$ OTOKU I IR'KOJPrerastan*e e-en,o5 dr)teno5 s/ste-a ) 9e)da/0a- sa0r/*ea ) Br/tan/*/ ) dr)5o* oo/n/ 1C. /Irs,o*+) to,) 11.+a ) ,ots,o* te, ) dr)5o* oo/n/ 12.sto*ea. Paraeno s o/- *a8a*) / e/,/-ona,/ redo/+a doa0/ / do osteeno5 reora=aan*a /0 redro-ans,e ) ro-ans,) ar4/te,t)r).Oa* ro>es *e ) Br/tan/*/ /o e o,on8an ) doa ,ada s) *e 1C66. oso*/ / ot)noreor5an/0oa/+na 9e)dano* a0/+Nor-an/.Tada se ) En5es,o* o*a*)*) / -no5/ ,/ne0/*ans,/-anast/r/+od 112?. / >/r>est/ns,/+a od 113. / a5)st/n>/ / re-ontr/n>/ od/=) /4 ta,o:er ) e/,o-ro*)+re,o 3CC. O an5osa,sons,o* ,o/+,o*a *e o*a*)*e ,ao rea0na 9a0a /0 rero-ans,e )ro-ans,)+e *e ran/*e /o neto -ao 5oora. Ona se ra0/*a o8e od sred/ne 1C.sto*ea+o0aren/- ora-a /0-e:) sa,sona>a / Dana>a+nase*en/4 na /sto,) oto,a+a rerasta ot)no )

    ro-ans,) os/*e Nor-ans,/4 osa*an*a. Ona ) se/ /-a oso/ne raro-ans,e ar4/te,t)re. Noored o/4+na/a0/-o / na ee-ente on/,e od )t/>a*e- nor-ans,e / ra*ns,e ,oe ;s/,a 27?./*e+0/do/ s) reat/no a,/ a 5ra:e/ne /t,e. este s) /8etrtaste ,)e /0nad res*e,a 5ano5 roda / transeta+// osta*ene sa 0aadne strane ;s/,a226.r,) ) ELter)+1C1.+/ >r,e ) Bos4a-)+/ Ro-sa) ;s/,a 27?.< /0sred/ne 11.sto*ea+,o*e sto*e od dae,o *a8/- )t/>a*e- Nor-and/*e+/ r/ada*) e s,oro )ot)nost/ ro-ans,o- s4atan*). An5oro-ans,a ,oa )star/ ro/0/a0/ osteeno /0an5osa,sons,e+s t/- to s) sada nor-ans,/ )t/>a*/ *a8/+a sa n*/-a se -/*ea*) / )t/>a*/ /0 )r5)nd/*e/ sa ra*ne. Brodo/ se+naro8/to o8n/+sada o8/n*) se /e 0aso:aat/+)5ano- ,rstast/-

    sodo/-a+a/ se e ,ra*e- 11.// o8et,o- 12.sto*ea o*a*)*) / sodo/ sa reat/no te,/-rer/-a+,o*/ se ored on/4 ) o-ard/*/+ra8)na*) -e:) na*star/*e ) Ero/. U )n)tran*ost/+)s*edrasoreda sodoa+8esto atern/ra*) dosta 5o-a0n/ ,r)=n/ st)o/ s *o te=/- ra0):en/- st)>/-a."ra:e/ne do/*a*) ro 8esto e/,e d/-en0/*e+/ naro8/to s) *a,o /0d)=ene. N/*e r/*eda, n/dea-)ator/*)-+sa 0ra,asto osta*en/- ,aea-a+-ada osto*e nor-ano ra0/*ene as/de+sad*e-a o8n/- -an*/-+,o*e 0araa*) o8ne rodoe. Pored 8esto na5aeno5 / /st)reno5transeta+,ao nr. ) NorQ/>4) // E*)+one,ad se o*a*)*e ne,a rsta transeta / sa 0aadnestrane. U e/,o* s) )otre/ / tr//ne+sa 5orn*/- 5aer/*a-a /sred a0//,an/4 ro0ora;s/,a 27?.4ester)+D)r4a-)+Nort4a-ton)+4/>4ero)54) /"aston)r*). Ut/>a* oe ar4/te,t)re os*et/o se dosta *a,o ) ,ots,o* / Irs,o*+0at/- ) Nore,o*+aneto -an*e / ) eds,o* / dans,o*+a / ) Nor-and/*/. U ,ots,o*+ar4/te,tons,a d*eatnost naro8/to

    *e *a,a ) 2.8etrt/n/ 12.sto*ea. Na so-en/>/-a ,o*e s)sree-o ) Jed)r54)+%/0 111.%11FC.+%"as5oQ)+/0 112C.%1136.+D)n9er-/ne) os/*e 112?.+Keso)+os/*e 112F.+Horood)+os/*e112F.+$erose) os/*e 1136.+.ored an5oro-ans,o5 os*ea se / *a, d/re,tan 9ran>)s,/ )t/>a*+,aoodra0 te=n*e ,ota da se od)r) s)/e *a,o* an5oro-ans,o* e,ono-s,o* / o/t/8,o* res/*/.Ot)da s) / oe 5ra:e/ne neto a,e / -an*e stro5e+-ada ast/8na de,ora>/*a / na n*/-a osta*e5eo-etr/*s,a. U Irs,o* se ar4/te,t)ra ra0/*a s *edne strane /0 rero-ans,e+s dr)5e odan5osa,sons,/- )t/>a*e-+a ) dr)5o* oo/n/ 11. / 12 .sto*e) od an5onor-ans,/-. Naro8/to s)od*e or/5/nan/ ar4a/8n/ &sodo/(+,o*/ se -o5) e0at/ *o 0a neo/ts,) eo4)+sasta*en/ odtesan/,a+ne 0ra,asto -e:)sono so*en/4+e sa 4or/0ontan/- /sad/-a sa,o5 naredno5 5orn*e5reda er-a don*e-. Prod)=)*e se /sto ta,o / sa od/0an*e- o,r)5/4 neo/8no /t,/4 ,)a o ,o*/-a

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    23/35

    *e / ran/*e /o r/*e8/. Past/8na de,ora>/*e *e / da*e 5eo-etr/*s,a a/ =/a / s*e=a+9antast/8na. "aneso-en/,e naa0/-o ) 5endeo)54)+/0 1C.%11.sto*ea+%D)/n) +%/0 sred/ne 11.sto*ea+ono*enao,o 11FC.5od/ne+%T)a-) / T)a/- "re/ne)+/0 sred/ne 12.+)ent #ert) /0 1166.+%/ Ard-ore) sa ,ra*a12.sto*ea.

    RO$AN'KA ARHITEKTURA U 'JE!ERNOJ E!ROPIU Nore,o* ,o*a *e +re,o 4er/ds,/4 / or,ads,/4 oto,a odr=aaa /s,e odnose tr5o/ne / *ere sBr/tan/*o-+*a*a se red ,ra* 11. / ) to,) 12.sto*ea+ar4/te,t)ra dosta /s,a an5onor-ans,o*+asa 5an/- redstan/>/-a ) Trond4/e-)+Ber5en)+Bor5)nd)+H/tterda) / 'taan5er). U eds,o*+%) ,o*o* na*0na8a*n/*/ ro-ans,/ so-en/, naa0/-o ) )nd) /0 sred/ne 12.sto*ea+,ao / ne,o/,o-an*/4 a/ /nteresantn/4 na oto,) "otand)+se>/*ano ) S/s)+%ar4/te,t)ra -no5o /e sto*/ odn*e-a8,/- )t/>a*e-. Od*e s) -e:)t/- eo-a ,ara,ter/st/8ne >r,e od dreta+naro8/to )Bor5)nd)+Urnes)+"o)+!an5) ;s/,a 27./*a)5ano- od ert/,ano osta*en/4 5reda+)0 ,o*e se r/8r)*) ,oso // 4or/0ontano oo=enetae. Interesantno *e da se na o/- dren/- 5ra:e/na-a /t,o re*e9na de,ora>/*a starnonadoe0)*e na rero-ans,)+a / na *o star/*)+arars,). Ja, n*e-a8,/ )t/>a* oa=a-o / )Dans,o*+naro8/to na ,atedraa-a ) !/or5)+R/e)+/ R/n5sted)+do, na oto,) Bor/n4o-) naa0/-odosta ro*ne ,r)=ne >r,e+o/8no dosratne ,ao ) N/ars,er) / Osterars,er). N*e-a8,/ )t/>a*+sa

    )t/>a*e- s*eerne #ran>)s,e+-an/9est/ra se / ) #andr/*/ / Hoand/*/+naro8/to )/*e=)+Br/se)+N/e)+$astr/4t)+!r/=)+T)rne) / Re*-ond). Interesantna *e+a/ / rostorno dostara0/*ena+,atedraa ) T)rne)+/0 2.oo/ne 12.sto*ea+,o*a /-a ne,) rst) tr/,on4ane osnoe sadosta te,o- ,)o-%,)oo- ) sred/n/+/ 8et/r/ /so,e ,)e ) )5o/-a.RO$AN'KA ARHITEKTURA U 'REDNJOJ E!ROPIU e,o* / 'oa8,o* ro-ans,a ar4/te,t)ra sto*/ od )t/>a*e- Baars,e+#ran,on/*e / 'a,sons,e+a/se *a*a*) /sto ta,o / )t/>a*/ s Ra*ne / /0 o-ard/*e. ' dr)5e strane do-aa saens,a trad/>/*astano se os*ea ) o/- 0e-*a-a / -/*ea sa ee-nt/-a /-ort/ran/- sa strane.Jo ) rero-ans,odoa naa0/-o od*e na 0an/-*/e -ae >entrane ,aee+nr.,r)=na 8etero/sna >r,a s.!a>aana Hra8an/-a+) Pra5)+/0 re-ena o,o 2C.5od/ne+0at/- e/ ro* rotond/+od ,o*/4 3 ) Pra5) / o,o1%2C ras/*an/4 o )n)tran*ost/ 0e-*e. Doda*-o oo-e *o *edn) tr/,on4osn) >r,)+sa sna=no-

    ,)o- nad >entran/- d/*eo-+,ao / *edn) esto/sn) 5ra:e/n)+)/san) ) ,r)5+sa ,)oo- nadsred/n*/- rostoro-+,o*/-a se r/da*e / saens,o or/*e,o. Uode se 0at/- / trorodnea0//,e+sa tr//na-a / aterna>/*o- *a8/4 / sa/*/4 od)/ra8a+,ao to *e /05eda /a a0//,as.Mor:a ) Pra5)+od/5n)ta C.5od/ne+a / t/o/ *ednostan/4 a0//,a e0 transeta+,ao ) seto*Bo5orod/>/ ) T/no/>a-a // !/ne>) /0 sred/ne 11.sto*ea. Na*0na8a*n/*a -e:) o/- 5ra:e/na-a/a *e sa,a,o a0//,a '/,/4n*ea ) Pra5)+od/5n)ta 1132.+sa rano- taan/>o- nad sredn*/-rodo-+,rstast/- sodo/-a nad o8n/-+d*e-a transet/-a / d*e-a as/da-a+%o *edna na/sto8no* / na 0aadno* stran/. Od a0//,a o-en/-o *o / on) ) Tre/) ) $ora/*/+/0 re-ena o,o113C.5od/ne+,ao *edn) 5ra:e/n) ,o-/noan) /0 a0//,e / tr/,on4osa ) Re0no/>e. I-a dostar/-*era,a -an*/4+*ednostan/4+ne0aseden/4 >r,aa a o*a*)*) se / s)8a*e/ ) ,o*/-a se / nadsa-/- rodo- /0d/=e sna=na ,)a+ do, ) /0*esn/- s)8a*e/-a naa0/-o / o d/*e ,)e na

    0aadno* 9asad/+% ) T/no/>a-a+B// / '/)+%,od oe os*edn*e 8a, /0 1273.5od/ne. Pod>/ster>/ns,/- )t/>a*e- ra0/*a se / ne,o/,o ortaa na/, na )r5)nds,e+,ao to s) nr. on/ )!/ne>)+ T/no) / Zaor/+// on/ ) Tre/)+%no na ne,/- od n*/4 /d/-o / /0*esne 5ots,e ee-ente. UPo*s,o* na/a0/-o na -an*/ ro* so-en/,a ro-an/,e ,o*a *e od o/4 ,ra*ea dora /0 N*e-a8,e /o-ard/*e+a ta,o:er /0 e,e / 'oa8,e+sa ,o*/-a s) Po*a>/+naro8/to re,o >r,e+odr=aa/ e0e.Ta,o se na r/-*er+ *o rero-ans,a 8etoro/sna >r,/>a '.#e/,sa+na !ae)+)Kra,o)+od/5n)ta o,o 1CCC.5od/ne+) os*edn*e r/*e-e e0)*e neosredno 0a 4ra- s.!a>aa naHra8an/-a+) Pra5)+,o*/ *e neto star/*/. Ro-ans,/ )t/>a* se dae,o *a8e os*ea na ,r/ta-as.eonarda ) Kra,os,o* ,atedra/ / ) !a4o>,)+0at/- )Sso>/a>4)+Oatoo+Kr)s0/t>+InoQro>aQ/n)+'tr0en/>) / Kos>e>) /0 12.sto*ea. Na ne,o/,/-ro-ans,/- orta/-a sa8)an/- ) Kor0n/>+"n*e0n)+SratsaQ)+ Po>,)+oa=a*) se ta,o:ern*e-a8,/ / o-ards,/ )t/>a*+naro8/to ) de,ora>/*/o-/*ean s /0ant/*s,/-. Ro-an/,a )$a:ars,o* naa0/ se od )t/>a*e- o-ard/*e+#ran>)s,e / N*e-a8,e. Poto s) se ,onso/doa/ )Panons,o* ran/>/+ra8)na se o/8no F61.5od/ne+$a:ar/ s) ,ao no-ads,/ narod e0 e/,e5ra:e/ns,e trad/>/*e+dosta d)5o osta/ od stran/- )t/>a*e-. Ka,o s) 5ra:e/narsto- o8e/r//8no ,asno da se ae+to /4 *e rero-ans,a ar4/te,t)ra *eda neto -ao 0a4at/a.T/

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    24/35

    trorodne a0//,e sa ran/- taan/>a-a / tr/-a as/da-a na /sto8no* stran/+od )t/>a*e-o-ard/*e+r/ )0/-a -a4a.On se *o oo5a)*e o 1 ,adratno- ,)o- na sa,o- )5)+,ao na,atedra/ ) Pe8)*). Ko-/noan/ o-ards,/ / 9ran>)s,/ )t/>a* naa0/-o ) re5ra:eno* ,atedra/ )Kao/+/0 12.sto*ea+na ,o*o* se o*a*)*e / dea-)ator/*)- s 0ra,asto osta*en/- ,aea-a+do,se /0nad res*e,a 5ano5 roda / transeta /0d/=e os-ostrana ,)a%,)oa+a o da o*a ) o8n/-rodo/-a od5oara*) *edno-e ) 5ano-+ta,o da *e o-o5)ena / aterna>/*a od)/ra8a.N*e-a8,/ )t/>a*+naro8/to ra*ns,/+*a8/ *e na ,atedra/ ) een)+sa o8et,a 13.st.+,ao / na >r,a-a,o*e sto*e ) 0a/snost/ od oe+%Zsa-e,+Jaa,+done,e / na Ara8/+) !o*od/n/+,od Noo5 Be8e*a+/-an/9est)*e se naro8/to ) ,o-o0/>/*/ 0aadne 9asade+,od ,o*e do-/n/ra*) 2 -as/ne ,)e. No od*ese+naro8/to ) r*een*) rodoa+os*ea / -ao 5ot/,e. Neto s-*e/*e / sa-ostan/*e ,o-/noan*e o/4)t/>a*a naa0/-o ) Os>a / K/0en)+,od ,o*/4 se+os/- d/*) ,)a na 0aadno* 9asad/ o*a*)*) /dosta na5aen/ transet/ sa o *edno- as/do- na so*o* /sto8no* stran/. Past/8na de,ora>/*a+,o*)naa0/-o na ,atedra/ ) Pe8)*)+)5ano- *e o-ards,o5 or/*e,a. Na ne,/- orta/-a+)een)+Jaa,)+K/0en)+-/*ea se / sa ee-ent/-a r/-*en/- /0 #ran>)s,e+one,ad / sa /0*esn/-5ots,/- r/0),o-+a ) Es0eter5o-)+Ostro5on)+/ sa /0ant/*s,/- na5as,o-. Na oo* os*edn*o*8a, *e /o ee-enata ,o*/ ),a0)*) / na -o5)nost/ )t/>a*a s nae5 r/-or*a.

    RO$AN'KA ARHITEKTURA NA BAKAN'KO$ POUOTOKU

    'e do ret,ra* 11.sto*ea osnon/ o/>/ ar4/te,t)re na nae- r/-or*) rero-ans,o5 s),ara,tera. Ro-ans,e ee-ente o8e/ s) r/ -asono ,or/st/t/ ened/,t/n>/+8/*/ *e red ,od nasosto*ao+/st/na / ran/*e+ a/ ,o*/ s) naro8/to o*a8a/ ,ra*e- 11.sto*ea+sa tenden>/*o- )8r/an*a,ato/8,o >r,e ) Hrats,o* / Zet/. Zna8a*n/*) *e )o5) ) to- o5ed) od/5rao / osnoane Bars,ear4/e/s,o/*e+1C67.5od/ne+,o*a *e s *edne strane redsta*aa no -ostoran as/ra>/*a-a as,e,)r/*e re-a Ba,an)+a s dr)5e os)=/a / ,ao sred/te ore 0a ) ,ra*n*o* /n/*/ ne)s*eoosa-osta*en*e srs,e ,ato/8,e >r,e ) Zet/. Ia,o *e *o na sa-o- o8et,) 12.sto*ea+11C2.5od/ne4rats,/ d/o oae r/ao U5ars,o*+/a,o *e 5ane 5radoe na *)=no- r/-or*) ;naro8/to Kotor /D)ron/,/*anoe aate ) '/t)+)s-*er/o

    *e ra0/ta, nae r/-ors,e ar4/te,t)re ) ra>) ro-ans,/4 ,on>e>/*a. Ja, tr5oa8,/ /or5an/0a>/ono *ers,/ ,onta,t odr=aan *e / da*e s Ita/*o-+te *e ot)da r/rodno da s) / odate+naro8/to /0 A)/*e / o-ard/*e+r/-ane ,on>e>/*e / ee-ent/ ro-ans,e ar4/te,t)re.No on/ ser//8no ra0norsno )otre*aa*)+ta,o da se ne / -o5o 5oor/t/ o ne,o* ot)no odre:eno*0a/snost/ od Ita/*e+do, se ) /0*esno* -*er/ o>rtaa*) / or/s/ *edne nae r/-ors,e ,oe ) ro>es)sa0r/*ean*a. !e/na 0na8a*n/*/4 5ra:e/na oo5a doa /-a )5ano- o/, trorodne a0//,e e0transeta+sa 5an/- rodo- o,r/en/- rano- taan/>o-+os/- ) sas/- r/*et,/- /0n/-n/-s)8a*e/-a. Ta,o *edan od na*star/*/4 so-en/,a oo5a t/a redsta*a ened/,t/ns,a a0//,as.-ar/*e na o,r)-) ,od D)ron/,a+sada ) r)e/na-a. r,a s.Tr/9)na ) Kotor)+,o*a *e ,aorotonda+od/5n)ta neosredno os/*e FC.5od/ne+1166.5od/ne /0 te-e*a *e ono*ena ta,o:er )o/,) trorodne a0//,e. ".rod /o *e *o ) to doa 0aseden te,/- rerast/- sodo/-a+os/-

    tree5 trae*a nad ,o*/- se s)de/ o ne,/- star/- re*e9/-a+d/0aa ,)oa ,o*e /e ne-a. 'a,o-trae*) 5.roda od5oara*) ) o8n/- rodo/-a 2 o*a 0asedena ,rstast/- sodo/-a. 'e oos,)a o,a0)*e neosoran o-ard/*s,/ )t/>a*. D/*e ,)e na 0aadno* 9asad/+/a,o 167C.%16F1. *a,orera*ene+ro/tno s) osto*ae.Ko-an/>/*) o-ards,/4 / tos,ans,/4 )t/>a*a naa0/-o na>r,/ s.Kreana+,o*a *e ono*ena 117.+/ na stono* >r,/ ) Zadr)+/0 12F.+%na ,o*/-a /d/-o /s/*ee ar,ade / 5aer/*e ,o*e nas -no5o ods*ea*) na o-ards,e / o0ans,e ;s/,a 27F.r,/+sa 8/*/- *e 0/dan*e- oto8eto 117.+a ,ona8no 0areno te,1326.+na >r,/ ,o*a *e or)ena r//,o- e/,o5 0e-*otresa 1667.+o*a*)*e se ) ,o-/na>/*/trorodne a0//,e e0 transeta / ,)e+,o*e *e /05eda done,e e0ano 0a /0ant/*s,e )0ore.Neo/8no *e /nteresantna >r,a s.$ar/*e na oto,) $*et) ;s/,a 27?./*/ d/re,tno e0)*e 0a>r,) s.N/,oe ,od K)r)-/*e / 't)den>)+do, ) so*n/- o/>/-a /-a e0e sa ne,/- a)*s,/-so-en/>/-a. Oa 5ra:e/na *e 0na8a*na 0a ro)8aan*e odnosa /0-e:) r/-ors,e+ra,e /

    *)=nota/*ans,e ar4/te,t)re 12.%13.sto*ea+)to/,o r/*e to *e o0nato da *e -anast/r na

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    25/35

    $*et)+r/*e ne5o to s) ened/,t/n>/ do/ ) D)ron/,+/o ) r),a-a raosan/4 ,a):era.Ko-/noane /0anst/*s,e / ro-ans,e )t/>a*e naa0/-o na >r,/ s.),e ;11.< / na ,oe5/*ano*>r,/ s.$ar/*e /0 1221.5od/ne ) Kotor)+o*e-a sa n/s,/- ,)oa-a. /ster>/ns,/ )t/>a* os*ea-ona >r,/ s.N/,oe ) 'taro-e Bar)+na e/,o* -anast/rs,o* >r,/ Bo5orod/>e Rta8,e ,od')to-ora+na >r,) s.$ar/*e ) B)d/+,ao / s.Ian) ) Tro5/r) ;s/,a 276./-a+) *)/*s,o* ,ra*/n/ / na Istr/+naro8/to se /0da*a -aaa0//,a ) Hrasto*)+nedae,o od Kora+ 0asedena na /sto8n*a8,/ na8/n+o)o/8ast/-sodo/-a+e0 e/,o5 /0d/0an*a sredn*e5 roda+tao da ne-a a0//,ano5 os*et*en*a. Posto*/na*0ad+naro8/to na *)=no- r/-or*)+) 'ton)+Kadr)+U>/n*)+Bo5orod/>/ Rta8,o* / o,o/n/ e/ ro*-an*/4 *ednorodn/4 ,aea 0aseden/4 o)o/8ast/- // reo-*en/- sodo-+ r/4aen/-o*a8aa*)/- / o8n/- r/son*en/- ),o/-a+%,o*/ ),) so*e or/*e,o *o od rero-as,/4 )0ora.Os/- >r,aa+naa0/-o / ne,o/,o /so,/4 ,)a%0on/,a+s otor/-a ,o*/ se o/8no oeaa*) odo0dona/e+te nas ods*ea*) na s/8na r*een*a ) o-ard/*/ / A)/*/. Na*0na8a*n/*/ s) na Ra);13.sto*eer,e s.$ar/*e ) Zadr)/-a ortaa>r,e s.Tr/9)na /o stat)a seta>a+o t/) ,o*/ s)sree-o na ne,/- orta/-a ) o-ard/*/+%nr.na ,atedra/ ) !eron/. Re*e9na de,ora>/*a o/no *e 0ast)*ena na 0aadno- orta)Tro5/rs,e stone >r,e+orta) ,o*/ *e 12?C.5od/ne /0rad/o do-a/ -a*stor Radoan+a ,o*/ *e ,asn/*e) 1?. / 1.sto*e)+r//8no rera*en+ta,o da na n*e-) oa=a-o )t/>a*e ,a,o /0 o-ard/*e+ta,o/0 !ene>/*e+a / r/0),e 5ot/,e ;s/,a 2F.r,e )Zadr) ;s/,a 27F./*e / -od/9/,a>/*e do ,o*/4 s) do-orodn/ -a*stor/ doa0// )0/8no /s,)sto. Pre,o oo5 odr)8*a+naro8/to re,o *)=no5 r/-or*a+-ada one,ad / -/-on*e5a+ro-ans,a ar4/te,t)ra *e rodra / d)*e na ter/tor/* Ba,ans,o4 o)oto5a+a /0r/a *eodan )t/>a* / na Ra,) ,o). U 'oen/*/+Hrats,o* / 'aon/*/+ostata,a ro-ans,e ar4/te,t)re /-a

    a/ s) dosta r/*et,/+a ored to5a / nedoo*no /s/tan/. Kao *edna od na*star/*/4 soens,/4 5ra:e/nao-/n*e se >r,a "ose 'ete na "ososets,o- o*) ,od eo>a+) Kor),o*+-o=da *o /0rero-ans,o5 doa+/0 ,arantans,e dr=ae soena>a. Za 0na8a*n/*/4 ro-ans,/4 ostata,a /-a *o /na >/ster>/ns,o* -anast/rs,o* >r,/ ) 't/8n/ na Doens,o-+*eroatno /0 12.sto*ea. I0 /sto5a s)doa / >r,a s.Ja,oa ) Be*a,)+) Kor),o*+0at/- ona ) Dra5/ ,od 't/8ne+rotonde ) 'e) ,od$)rs,e ')ote+/ $)t/ na Dra/+a /sto ta,o / -aa dosratna ,aea ) Ka-n/8,o- 5rad). Tra5o/ro-ans,e ar4/te,t)re na*0ad s) nedano orna:en/ / ) don*/4 d/*eo/-a ,atedrae ) $ar/or). I013.sto*ea osta/ s) na- / d/*eo/ ro-as,/4+odnosno ro-ano5ots,/4 >r,aa ) a,o-+) o,/ ,odZ/dano5 $osta+) !)0en/>/ / !etr/n*)+,ao / ) -anast/r/-a /8e+'t)den/>e / /ta/).Ro-ans,/4ortaa sa8)ano *e ta,o:er ne,o/,o / to ) Ka-n/,)+) !)0en/>/+na )no* >r,/ ) Kostan*e/>/ / )/ta/). U Hrats,o* / 'oen/*/ ) ,o*/-a *e rad na od/0an*) e/4 o*e,ata =/a4n)o os/*eosn/an*a 0a5rea8,e /s,)/*e 1C?.5od/ne+na/a0/-o na -as/n) ,)) >r,) s.Mor:a )Be>)+0at/- na d/*eoe >r,e s.Krsta ,od B)d//ne+ na te-ars,/ -anast/r ) "o5on/>/+,ao / na>r,e ) $/,ano>/-a / Bas,o* ,od /da. U r)e/na-a se naa0e >r,e ) ed/n/>/-a+,od Ir/5a )Ro,o>/-a +,od !/n,oa>a+a s)de/ re-a d*e-a ,asnoro-ans,/- ,a/te/-a+,o*/ se naa0e)0/dan/ ) 0/d stare >r,e ) 're-s,o* $/tro/>/+osto*ao *e ne,ada / od*e ne,/ ro-ans,/ 4ra-.

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    26/35

    $e:) s/- o/- 5ra:e/na-a+sa,a,o da *e *edna od na*0na8a*n/*/4 5ro*ans,a >r,a ,od$oro/a+,od /da+sa ,)o- na 0aadno* stran/ doreno- ) 5ots,o- st/). De,orat/n/4ro-ans,/4 ee-enata /-a -ao+oto se ) e/n/ s)8a*ea // naa0e ) r)e/na-a+// s) ,asn/*e *a,orera*ene. Ut/>a*/ od ,o*/-a se oa ar4/te,t)ra ra0/*a doa0e /0 N*e-a8,e / sredn*e Eroe.

    RO$AN'KA ARHITEKTURA U I'TONI$ OBA'TI$A 'REDOZE$NO" $ORA!/d*e/ s-o e ran/*e ,a,a s) >/* /-a/ ,rsta,/ rato/. Pos/*e 0a)0/-an*a Jer)sae-a+Paest/ne /'/r/*e+,rsta/ o8et,o- 12.sto*ea ) o/- ,ra*e/-a osn/a*) osteeno ne,o/,o -an*/4 9e)dan/4dr=a/>a+Jer)sa/-s,o ,ra*esto+5ro9o/*) tr/o/s+,ne=e/n) Ant/o4/*)+5ro9o/*)Edes)+,ra*e/n) K/ar+od ,o*/4 one ) Paest/n/ osto*e do 11F7.+a one ) '/r/*/ do 121. 5od/ne+,ads) ree ) T)rs,e r),e. !e/na 5ra:e/na /-a o/, a0//,e. Ut/>a* )5ano- doa0/ /0#ran>)s,e+)s*ed to5a to s) -e:) e-sto- reoadaa/ #ran>)0/+a/ se t/ ee-ent/ -/*ea*) sa/sa-s,/-+,o*/ se /0ra=aa*) ) to-e to se 8esto )otre*aa*) reo-*en/ ),o/ / sodo/+todone,e -o=e /t/ / od )t/>a*e- 5ot/,e+do, se o8n/ rodo/ one,ad o,r/a*) ran/- terasast/-,roo/-a. Ut/>a* /0 *)5o0aadne #ran>)s,e naa0/-o -e:)t/- na ,atedra/ ) Tro5/r)+a /0B)r5)nd/*e na ,atedra/ ) "a0/+ / na >r,a-a !as,rsen*a / s.Ane ) Jer)sae-). I na K/r)ta,o:er osto*/ ne,o/,o ro-ans,/4 >r,aa ) A9endr/,/+/4trans,o-/./ '/,/*/+,o*e *o n/s) doo*noro)8ene. N/*e -e:)t/- doo*no /s/tano ,o/,o s) o/ so-en/>/ /-a/ )t/>a*a na ra0o*

    ar4/te,t)re ) s)s*edn/- oast/-a ,od T)ra,a / Ara*ana.I!INA I !OJNA ARHITEKTURAURBANIZA$O=/*aan*e 0anats,e ro/0odn*e / *a8an*e ra0-*ene ro/0eden/4 doara+ ) doa e 0re/49e)dan/4 odnosa+ /0a0a/ s)+ ,a,o na- *e e o0nato+ / od/0an*e e/4 nase*a. ',o o/45radoa *e )5ano- do*a,.Ta-o 5d*e se nase*e 9or-/rao o=/*aan*e- / ro/r/an*e- ostata,ane,ada ans,/ osta*en/4 ant/8,/4 5radoa+ naro8/to ) *)=no* #ran>)s,o* / En5es,o*+ )/>e s)o/8no ostae rae / )rane *edna re-a dr)5/-a+ sa tr5o/-a rao)5aono5 o/,a;s/,a 2Fentr/8an. Kada s) 5rado/ st/4/*s,/ n/>a/ na -*est/-a na ,o*/-a s)ret4odno // tr5o/+ to *e ) e/,o* e/n/ /o s)8a*+ o,o/ 05rada 9or-/ra/ s) se ,ra*

    saoraa*n/4 )tea ,o*/ s) rad/*ano od// ,a tr5oa8,o- odnosno 0anat/*s,o- >entr)+ ,a tr5)+o/8no sas/- nera/no5 o/,a. 'a-/ r/a0n/ )te/ // s) -e:) soo- so*en/+ e0 naro8/to5s/ste-a+ 8/ta/- seto- )s,/4+ nera/n/4 )/8/>a;s.2e s) 8esto 8a, / na-*erno /e/s,r/*ene // /0o-*eno tras/rane+ da ner/*ate*+ ) s)8a*) da )adne ) 5rad+ ne / /-ao dae,//d/, /sred see+ e stano /o ) ne,o* rst/ ,o,e+ oto / se tada / sa,a ,)a retor/a ) ne,)rst) -ae tr:ae. Oa* t/ nase*a -o=e /t/ )roen )to/,o to se ono 9or-/ra o,o *edne *ed/nea=ne saoraa*n/>e ) ,o*) se )/*ea*) ne,o/,o -an*e 0na8a*n/4. I-a s)8a*ea ,od ,o*/4naa0/-o ,o-/na>/*e ant/8,o5 / rad/o,on>entr/8no5+ soodno5 r*een*a. U N*e-a8,o* a,,o-/n/ra*) se one,ad ,a,o ant/8,/ ta,o / rad/o,on>entr/8n/ t/ sa ,r)=n/- r*een*e-saens,o5a or/*e,a.Us/*ed 8est/4 s),oa -e:) o*ed/n/- 9e)da>/-a / 5rado/ s) // ) stano*oasnost/ da )d) *a8,a/+ te se ro rano o8/n*) oas/at/ sna=n/- 0/do/-a ,o*/+ rane/ /4+

    *ednore-eno o5ran/8aa*) / n*/4o) or/n). B/o *e ot)da otreno da se ona do -a,s/-)-a/s,or/st/. U/>e s) 0ato r/*et,e / )s,e+ a o,o/ -e:) n*/-a eo-a d)o,/. Ka,o *e a, sa,/sosten/, =e/o da />e- ,)e /0/:e na )/>)+ to s) / ar>ee na ,o*/-a se od/=) sta-ene 05rade+eo-a )s,e / d)o,e.Z5rade 0a stanoan*e )s/*ed to5a do/a*) se>/9/8ne od/,e+ ,o*e re-a tr:as,/- / seos,/-sta-en/- 5ra:e/na-a 8/ne nes)-n*/o *edan ,ora, )nar/*ed+ -ada *o )/*e, 4/5/*ens,/ )so/ /)donost n/s) n/ /0dae,a ) doo*no* -*er/ 0adoo*en/. One s) o/8no )s,e / r//8no d)o,e+ aos/- r/0e-*a /-a*) ) e/n/ s)8a*ea / srat ;s.3CCa+ na*8ee naa0/0anats,a rad/on/>a+ ,o*a *ednore-eno s)=/ / ,ao tr5oa8,a radn*a 5oto/4 rod),ata ;ro/0oda/ /ro,/- otoro-. U 0adn*e- d/*e) s) e/no- ostae 0a -ater/*a / aat.'teen/te-+ ,o*e 8esto oa0/ / /0 sa-e rad/on/>e+ /0a0/ se na r/ srat+ ) ,o*e se naa0e sta-enaod*e*en*a+ ) ,o*/-a se ra0/*ao orod/8n/ =/ot+ rasore:ena na s/8an na8/n ,ao / ona ) r/0e-*).Prostor s />a+ na srat)+ os/*et*en *e *ednostan/-+ do*n/-+ a one,ad+ / 8/ta/- n/0o--e:)sono oe0an/4 ro0ora ;s. 3CC%3C3ao ee5 dor>a ) ,a,o*0na8a*n/*o* tr:a/+ -o5a *e do/t/ / sas/- -on)-entaan ,ara,ter ;s.3C?+ 3C

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    27/35

    Ia,o *e /o sta-en/4 5ra:e/na od/0an/4 / od dr)5o5 -ater/*aa+ naro8/to od dreta+ sa8)ae s)se )5ano- sa-o one + a / one ) -an*e- ro*)+ ,o*e s) /e /0ra:ene od oe,a // *o 8ee od,a-ena. Po*ed/n/ ,onstr),t/n/ ,ao / de,orat/n/ ee-ent/ ,o*e na n*/-a naa0/-o )0/-an/ s))5ano- /0 >r,ene ar4/te,t)re+ a/ na n*/-a oa=a-o /sto ta,o / ostat,e ran/*/4 ar4/te,tons,/4+naro8/to ,onstr),t/n/4 o/,a+ )0et/4 /0 5rad/te*sta ) dret). Oo *e sas/- ra0)-*/o oto *etada >r,a+ re,o so*/4 -ona,/4 or5an/0a>/*a+ dr=aa ) so*/- r),a-a >*eo,)n) *ers,)ar4/te,tons,) d*eatnost+ ,o*a se otro re9e,s/raa / ) >//no* ar4/te,t)r/+ do, se+ s dr)5e strane,ont/n)/tet ) )otre/ ee-enata star/*e ro9ane ar4/te,t)re odr=aao re,o o,an/4 5ra:e/ns,/4-a*stora / n*/4o/4 esna9a.!o*na ar4/te,t)ra -e:)t/- dae,o *e sa-ostan/*a. $e:)sone ore /0-e:) o*ed/n/4 9e)daa>a+,ao / stra4 od sosten/4 ,-etoa )so// s) od/0an*e -no5oro*n/4 tr:aa. Ia,o se na n*/-ao*a*)*) / ona*a*) )5ano- /st/ ee-ent/+ od ,o*/4 s) ,rsta/ -no5e ren/*e/ sa /sto,a+naro8/to /0 !/0ant/*e+ /a,o ) se/ nose )5ano- /st/ ar4/te,tons,/ ,ara,ter+ n*/4oa *e ,o-o0/>/*ato/,o ra0norsna+ to/,o 0a/sna od terena+ 5ra:e/ns,o5 -ater/*aa / -ater/*an/4 -o5)nost/sosten/,a+ da ,ao >*e/na 5otoo n/,ada ne ona*a*) /st/ o/,+ ;s.3C6+ 3C7

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    28/35

    'REDNJE!IJEKO!NA ARHITEKTURA NA ZAPADU U DOBA PRO!ATA "RAD'KEZANAT'KE PRI!REDE%&"OTIKA(%"ots,a ar4/te,t)ra o*a/a se+ od /0-/*en*en/- dr)ten/- )so/-a ) o,/r) 9e)dano5 s/ste-a +,onden0oan*e- / na5o-/aan*e- /0*esn/4 ee-enata e o0nat/4 ro-ans,o* ar4/te,t)r/+ )s/*ed8e5a sredn*e*e,ono 5ra:e/narsto s,o,o/to do/*a / *edan sas/- no/+ d)5oro8n/*/ ,a/tet.Re,os-o da s) se dr)ten/ )so/ )ne,o/,o /0-/*en//.%Ka,e s) to ro-*ene /eZa)0/-an*e- 0e-a*a na /sto8n/- oaa-a 'redo0e-no5 -ora od strane ,rstaa *a,o se o*a8ao /tr5oa8,/ ro-et /0-e:) Zaadne Eroe / o/4 ,ra*ea. Paraeno sa o/- / tr5o/na /0-e:)o*ed/n/4 9e)da+ ,ao / ) o,/r) sa-/4 9e)da+ orasa *e ta,o:er. Oo *a8an*e rono%no8aner/rede /0a0ao *e / neo/8no e/,o /nten0//ran*e 0anats,e ro/0odn*e+ a sa-/- t/- / *a8an*e0anats,o5 stae=a. Po*ed/na8no+ ras/*an/ o ra0n/- 9e)d/-a+ ,o*/ *o )/*e, dor/- d/*eo- =/*e/ )0na,) nat)rane ro/0odn*e+ 0anat/*e ne -/*en*a*) n/),o/,o so* 0a/stan dr)ten/ oo=a*. A/ )5rado/-a+ ) ,o*/-a s) )dr)=en/ ) esna9e+% >e4oe+% on/ osteeno stara*) *a,+ -ad+ no / s*e=dr)ten/ stae=. N*/4o/- o5aen*e- / sna=en*e- n*/4o/4 esna9a do/*a*) se e/ e,ono-s,/ /o/t/8,/ 0na8a* / sa-e 5rads,e ot/ne+ ,o-)ne+ ,o*e s) )star/ n*/4o neosredn/ odra0.Nas)rot 9e)da>)+ ,o*/ / nada*e o,)aa da odr=/ so* s)er/oran oo=a* ) dr)t)+ nas)rot

    >r,/+ ,o*a *o n/*e n/ /0dae,a /05)/a so* e,ono-s,/ / o/t/8,/ 0na8a*+ o*a*)*e se sada /5rads,a ot/na+ ,ao ,on,retn/ /0ra0 no/4 soodn/*/4 dr)ten/4 stre-*en*a. "rado/ *a8a*)+8esto se osoa:a*)+ ) e/- s)8a*e/-a 0a noa>+ t)torsta 9e)daa>a // >r,e+ a ored to5aotara*) so*a rata+ )0 rao a0/a+ /0*e5/>a-a sa sea+ ,a,o / o*a8a/ otren) 0anats,) radn)sna5). Oo5aene ot/ne+ ,o*/-a *e otrean -/r / s/5)rnost 0a ren*e tr5oa8,e ra0-*ene+o-a=) adao>a da odr5ne od *a8) ,ontro) / )*ed/n/ o*ed/ne 9e)de+ ,o*/ s) dote =/*e/5otoo ot)no sa-ostan/- =/oto-. Pro>es staan*a o/4 9e)da ) 8r) dr=an) >*e/n) r/ seot)da+ ,a,o na ,o-e -*est) ) Zaadno* Ero/+ dosta /nten0/no+ o8e od dr)5e oo/ne II+ ase do ! so*ea.Oa,o stan*e odr=aa se / ) ar4/te,tons,o- staran*). Do, s-o ) ro-ans,o doa+ 0a4a*)*)/ra0*ed/n*enost/ o*ed/n/4 9e)da+ /-a/ ra0/8/te oasne ,oe+ dote *e sada ar4/te,t)ra dae,o /e

    ter/tor/*ano oe0ana+ a/ se 0ato da*e a,e rat/t/ eo)t/n/ to, n*e0/no5a staran*a. U-*esto4or/0ontane od*ee+ ,o*a *o )/*e, osto*/+ a/ *e dae,o sa/*e na5aena+ -o=e-o sadaar4/te,tons,) d*eatnost da rat/-o dae,o o*e o n*eno- ert/,ano- re-ens,o- ra0o*)%' dr)5e strane 5rads,e ot/ne ) -no5o 8e-) ,on,)r/) *edna dr)5o*+ a /0-e:) ostao5 / ) to-e ),o*o e od n*/4 /t/ /e /-o0antn/4 5ra:e/na+ a naro8/to+ s o0/ro- na *o )/*e, e/,/ 0na8a*>r,e+ ) ,o*o* e /t/ od/5n)ta ea / *ea ,atedraa. Ka,o s) a, 5rads,e ot/ne / r//8noo5ate to / oe 5ra:e/ne do/*a*) 8esto dae,o /-o0antn/*e d/-en0/*e ne5o to s) /4 /-ae ran/*e+ )ro-ans,o doa+ ,ada s) 5ra:ene ) o,/r) ,a,o5a -anast/ra. No r/ n*/4oo- od/0an*) )0/-a*)se /e )8ea / soodne 5rads,e 0anat/*e+ 5rad/te*/ a/>/+ ,o*/ n/s) otereen/ ona,o e/,/-tereto- stro5e trad/>/*e ,ao to s) to // -onas/. 'a rean/*/- / ,onstr),t/n/*/- o5edo- na s/*et/ =/ot+ 5rads,e 0anat/*e )nose ) ar4/te,t)r) / )-*etnost noa stre-*en*a+ a naro8/to -no5o /e

    d/na-/,e+ s-*eost/ / =/ota. On/ to ost/=) rensteno na ta* na8/n to )s/*ea*) da oada*)te4n/,o-+ dae,o saren/*o- od one ,o*a *e dote /a ) )otre/. Ta te4n/,a sasto*aa se r/*ese5a ) s-*e/*o* / stan/*o* )otre/ o5odn/4 ,onstr),t/n/4 ee-enata+ -e:) ,o*/-a se naro8/to/st/8) tr/ REBRA'TI '!OD+ PREO$JENI UK I POTPORNI UK.Po5eda*-o /4 /0/=e.Rerast/ sodo/ // s) )otre*aan/ e ran/*e ) ra0n/- eo4a-a / ) ra0n/- ,ra*e/-a. N*/4oerat/oe naa0/-o ta,o *o ) r/-s,o- 5ra:e/narst)+ a /-a /4 / na /sto,)+ ro ) er0/*s,o*+ a0at/- / ) *er-ens,o* / :)r:/*ans,o*+ a / ) /0ant/s,o* ar4/te,t)r/@ re,o Ara*ana oa* *eee-enat ren/*et 8a, / ) an/*). !/d*e/ s-o /4 0at/- / ) ro-ans,o* ar4/te,t)r/+ naro8/to )o-ard/*/+ #ran>)s,o* / En5es,o*. No n*/4oa )otrea n/ ) *edno- tren)t,) ran/*e n/*e )0eaee5a -a4a+ a 8esto s) /0o:en/ / r//8no nesretno+ ta,o da n/s) -o5/ )t/>at/ na >*eo,)n),on>e>/*) 5ra:e/narsta ) ,o-e s) )otre*aan/. U 5ots,o* ar4/te,t)r/ on/ se ne sa-o)otre*aa*) redono+ 5otoo /s,*)8/o+ e do/*a*) / noe+ dae,o o5odn/*e o/,e. Eo)>/*)t/4 o/,a -o=e-o rat/t/ od n*/4o/4 na*r/-/t/n/*/4 do na*,o-/,oan/*/4 r*een*a.!/d*e/ s-o e ran/*e da s) se ) ro-ans,o* ar4/te,t)r/ )otre*aa*) rado ,rstast/ sodo/.!/d*e/ s-o /sto ta,o da s) ) o8et,) ra:en/ od od 4or/0ontan/4 o)o/>a+ e0 ,os/4 ot/sa,a+ a/

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    29/35

    sa r//8no *a,o otereen/- d/*a5onan/- sasta>/-a;s.2?G1/ neto rastereen/+ a/ da s) 0ato do// ,ose o8neot/s,e ;s.2?G2/ *o /e os/5)ra/ on/ se o*a8aa*) rer/-a+ a/ se0adr=aa nad/en/ o/,. Ta,o s) do/en/ rerast/ sodo/ ro-ans,o5a t/a ;s.266

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    30/35

    rodoa+ na ,ontr9ore /0ra:ene na so*n/- 0/do/-a+ ore8no re-a sa,o- )n)tarn*e- st)>).Ia,o otorn/ ),o/ ) oa,o- o/,) n/s) ) ar4/te,t)r/ dotada )ote // )otre*aan/+ on/ s)/a, ro/0// /0 ee-enata r/-*en*/an/4 ) ro-ans,o- 5ra:e/narst).'*et/-o se ta,o sa-o 8etrto/8ast/4 sodoa nad tr//na-a ne,/4 5ra:e/na+ re>/-o )oern*ats,o* ,o/ Fs.2?) od)4ata*)+ a e-o edo/t/ ne,) rst) e-r/ona s/ste-a 5ots,/4 otorn/4 ),oa. Isto ta,o+ 0at/-+ na ne,/-ro-ans,/- >r,a-a+ naro8/to ) #ran>)s,o* / En5es,o*+ naa0/-o ore8ne r/4atne ),oe )o8n/- rodo/-a+ na na tro)5aon/- 0/d//-a ) taans,/- rostor/-a+ ,o*/+ )-*esto e0a8a+ s)=e0a od)4atan*e ,rone ,onstr),>/*e a/ *ednore-eno / 0a od)/ran*e o8n/4 0/doa sredn*e5roda. Da / se a, od ,roo- ) taans,o- rostor) -o5o saoraat/+ / ta,o ,ro ore-eno,ontro/rat/+ ) o/- 0/d//-a /0ra:en/ s) otor/+ ,o*/ s) re-eno- osta*a/ se e/+ ta,o da / od*ena/a0/-o starno na o8etn) ,onstr),>/*) otorn/4 ),oa. Ta,/4 0/d/a ) ,roo/-a naa0/-o8a, / ) 5ots,o* ar4/te,t)r/ . U os*edn*o* 8etrt/n/ II sto*ea -e:)t/- o8/n*) se sas/- od)8no/0od/t/ / ra/ ot)n/ ),o/+ ,o*e r/ )t+ ta,o se ar *er)*e+ s)sree-o na ,atedra/ NotreDa-e ) Par/0)+% /0 re-ena ne5d*e os/*e 11FC. 5od/ne;s.313%317

  • 8/13/2019 Djurdje Boskovic Arhitektura Srednjeg Vijeka

    31/35

    ;s.31?.a*e-+/ da*e *e -e:)t/-+) 8esto* )otre/ e/,a otars,a as/da sa 0aran*en/- 0a8e*e-+ta,oda do/*a rao)5aon/ o/,+%nr.na ,atedra/ ) aon) ;s/8no ,ao na 32.r,a-a+,o*/4 ) s*e.#ran>)s,o* /-a ) -an*e- ro*)+st.4aee ) Par/0)+a/,o*e se o*a*)*) ) *)5o0aadno* #ran>)s,o*+,od ,o*/4 s) rerast/ sodo/ od )t/>a*e- star/*/4ro-ans,/4 >r,aa+od)4aen/ neto d)*/- o8n/- r/son*en/- ),o/-a+nr.) A).Na*8ee

    *e /na8e s)8a* da se na 0aadno* 9asad/ o*ae 2 ,)e%0on/,a+do, *e /0nad res*e,a 5ano5 roda /transeta /0ra:ena /so,a / otra str/*ea+a one,ad+) Nor-and/*/ / *)5o0aadno* #ran>)s,o*+ oet) ro-ans,o* trad/>/*/+/ ,adratna // os-ostrana ,)a. Ar4/te,tons,/ s,o 5ots,/4 5ra:e/na )#ran>)s,o* eo)/ra araeno s eo)>/*o- o*ed/n/4 ee-enata od ,o*/4 *e sasta*en+/ d/re,tno0a/s/ od n*/4oe -e:)sone ,o-/na>/*e. To *e dao ooda o*ed/n/- ar4eoo0/-a / 4/stor/8ar/-a)-*etnost/ da /0re / od*e) oe ar4/te,t)re na *asno od/*e*ene eo4e. T/4 od*ea /-a ne,o/,o.I0n/*et e-o od*e sa-o 3 na*o0nat/*e. Ta,o se s)sree-o s od*eo- ,o*a o)4ata&Prea0n/ st/( /0 ro-ans,o5 ) 5ots,/+,o*/ / tra*ao od 11?C.%117C.

    &Ko*ast/(%ste an>eoe+%ro0an ta,o o eo-a otr/- reo-*en/- ),o/-a+ 11FC%12C.&Zra,ast/(%ste Raonnant%o 0ra,asto- r*een*) ro0eta 12C.%137.+I &/sta/(+odnosno &a-en/(%ste #a-oant+re-a o/>/-a ) /d) a-ena ,o*/ se *a*a*) )de,ora>/*/+137.%do o8et,a+one5d*e / do sred/ne 16.sto*ea. Ne05oda oe od*ee e=/ ) to-e to seee-ent/ na osno) ,o*/4 *e /0rena -/*en*a*)8a, se )0/-a oa ,on9or-a>/*a 5ra:e/na 0a&rea0n/ st/(+8as o/, ),oa+8as o/, ro0et