DIVISION

CRYPTOMONAS

สาหรายครปพโตโมแนดส

อ. ดร. เนต เงนแพทย

ลกษณะส าคญ

ชอ สามญ ครพโตโมแนดส มแฟลกเจลลม 2 เสนเซลลเดยว วายน าเปนอสระ สวนใหญเปนแพลงกตอนพช พบทงน าจดและน าเคม ลกษณะเซลลแบนจากดานบนไปทางดานทายของเซลล

ม phycobiliprotein เปนรงควตถสน าเงนและสแดง เดมจดเปน ไดโนแฟลกเจลเลต

มลกษณะพเศษ คอ Ejectosome เปนเขมพษ ท าหนาทปองกนตวและจบเหยอ

page 2

Characteristics of the Cryptophyta

( after South & Whittick 1987, Table 2.2)

Main

pigments

Chlorophyll-a and Chlorophyll-c, a-

Carotene, Xanthophylls (diatoxanthan),

phycoerythrin, phycocyanin;

Chlorophyll-b is never present.

Nuclear

materialOrganised into membrane-bound nucleus

Food

reservesStarch-like

Chloroplast

features

Chloroplast present, membrane 2-layered but

with an extra two layers of endoplasmic

reticulum that is other continuous with the

nuclear envelope, the thylakoids are paired;

phycobilin pigments are present, but not in

phycobilisomes; nucleomorph present.

chloroplast

endoplasmi

c reticulum

present

Cell wall Periplast

Flagella Two, with lateral hairs

ลกษณะทวไป รงควตถ

1.1 คลอโรฟลล a และ c

1.2 แคโรทนอยด

- α, β, ε carotene ( แอลฟา มากทสด)

- xanthophyll พวก alloxanthin, crocoxanthin, monadoxanthin, caexanthin

phycobilin – phycobiliprotein อาจม phycocyanin หรอ phycoerythrin อยางใดอยางหนง ใหสารสน าเงนและแดง

ลกษณะทวไป สวนประกอบของเซลล

- ผนงเซลล ไมม

ม periplast – plasma membrane และแผนโปรตนลกษณะคลายเกลดเลกๆอยขางใต

- Chloroplast --Chlorophyll a, c อาจมส น าเงน เขยวแกมน าเงน

แดง น าตาล เขยวมะกอก สน าตาลแกมเหลอง Chloroplast สวนใหญเรยบหรอเปนพ จ านวน 1-2 แผนอยทางดานขางของเซลลทงสองดาน บางชนดไมม ท าใหไมมส

ลกษณะทวไป สวนประกอบของเซลล

- อาหารสะสม เกบไวในไพรนอยด แปง α- 1, 4- glucan (อะไมโลส อะไมโลเพคตน) นอกจากนนยงมไขมนหรอน ามน คอนแทรคไทลแวควดอล ขบของเสย นวเคลยส ขนาดใหญอยทายเซลล

C = chloroplast.

FU = furrow.

G = golgi.

PY = pyrenoid.

S = starch.

E, e = large and small

ejectosomes (respectively).

V = contractile vacuole.

EY = eyespot

รปรางของเซลล

ร เรยวยาว หวใจ

นอกจากนนมรปไข กรวย กลม ไต เมลดถว เซลลแบนจาก

ดานบนลงลาง ดานบนจะมความหนาและกวามากกวาดานลาง

ลกษณะพเศษ

-แฟลกเจลลม ม 2 เสน สวนใหญยาวไมเทากน ต าแหนงแฟลกเจลลมขนกบ species โดยอาจอยดานบนสด ต ากวาดานบนสด

หรออยกลางดานขางของเซลล บนแกนจะมขนแขงๆ 1-2 แถว

เซลลแบนขาง จากดานบนลงทายเซลล

ไฟโคบลโปรตน กระจายในชองวางของไทลาคอยด

เขมพษ ejectosome- มจดก าเนดท gutlet แตกตาง

จาก trichocyst เปนแผนแบนคลาย รบบนขดเปนเกลยว

ครพโตโมแนดส โดยสวนมากจะม ejectosome ยกเวนจนสทอาศยอยในทะเล คอ Hillea

ลกษณะพเศษ

- การอยรวมกบสงมชวตอน โดยปรกตพบครพโตโมแนดส ลกษณะเซลลเดยว ด ารงชวตอสระ

แตมบางระยะสราง เมอกมาหมเซลล เรยกวา ระยะพาเมลลอยด

(pamelloid stage)

บางสปซสอาศยในเนอเยอสตวไมมกระดกสนหลง เรยกวา ซ

โอแซนเทลล(zooxanthellae)

zooxanthellae

ลกษณะพเศษ

-นอกจากนยงพบ ครพโตโมแนดสอาศยอยภายในโปรโตซวกลมซลเอต คอ Mesodinium rudrum จงท าใหมองเหนโปร

โตซวเปน สเขยว

ลกษณะพเศษ

การเกดวอเตอรบม สาหรายในดวชนนสวนใหญกอปญหา

กระแสน าแดง(red tide)ในทะเล เมอมการเจรญมากมาย

เกดขน นอกจากนยงพบวาครพโตโมแนดส

บางสปซส มความสามารถในการทนทานตอการเปลยนแปลง

ความเคมของน าไดด

การสบพนธ

มการสบพนธท งแบบไมอาศยเพศและอาศยเพศ โดยสวน

ใหญสบพนธแบบไมอาศยเพศ

การสบพนธแบบไมอาศยเพศ โดยการแบงเซลล (binary

fission)เรมจากการแบงเซลลตามยาว การแบงอาจแบงทง

ในระยะทวายน าเปนอสระหรอระยะไมเคลอนท

ลกษณะพเศษ

การสบพนธแบบอาศยเพศ อดตการศกษาการสบพนธแบบอาศยเพศของ

สาหรายครพโตโมแนดสยงมนอยมาก ปจจบนไดศกษาเพมเตมมากขนในจนส

Cryptomonas โดยเรมจากเซลลปรกตของ Cryptomonasท าหนาทคลายเซลลสบพนธ เซลลท งสองจะเคลอนทใกลกน โดยเซลลทหนงจะหน

สนดานขางเซลล(furruw)มาใหอกเซลลหนง อกเซลลหนงจะหนดานทายสด

ของเซลลมาเชอมบรเวณรอยแยกของเซลลแรก เมอเซลลท งสองมาผสมกนแลวได

ไซโกท ไซโกทมรปรางกลมมแฟลกเจลลม 4 เสน มการรวมตวของนวเคลยสเพอ

แลกเปลยนสารพนธกรรมจากนนจะมการแบงเซลลแบบไมโอซส เซลลจะแยกตว

ออกเปน 2สวนแบงเปนแฟลกเจลลม 4เสนใหออกเปน 2ชดดงนนเซลลใหมท

เกดขนจะมแฟลกเจลลม 2เสนกลายเปนเซลลปรกตทมชดโครโมโซม 1ชดเรยกวา

เซลลแฮพพลอยด(haploid vegetative cells)

การจ าแนกหมวดหม

สาหรายในกลมครพโตไฟตา มทงหมด12 จนส

ประมาณ200 สปซส โดย100 สปซสเกดอยในน าจด และ

อกประมาณ100 สปซสเกดอยในทะเล การจดจ าแนกได

ยดหลกของ Lee ,Parke and Dixon และ

Thorondson อางโดยลดดา พรอมรายละเอยดของ

แตละจนสจาก Smith

การจ าแนกหมวดหม

โดยแบงได1 คลาส 3 ออรเดอรดงน

Division Cryptohyta

Class Cryptophyceae

Order Goniomonadales

Family Goniomonadaceae

Order Cryptomonadales

Family Hilleaceae

Family Hemiselmidaceae

Family Cryptomonadaceae

Order Chroomonadales

Family Hilleaceae

Family Goniomonadaceae

แฟมลนเปนแฟมลเลกๆ มจนสทส าคญ

คอ Goniomonas เซลลไมมส กนอาหารทางชองชอง

จากชองดานบน

Genus: Small, oval, compressed, anterior end obliquely truncate; without chloroplasts;

with two equal or subequal anterior flagella; colorless; contractile vacuole anterior (Kudo, 1966).

Order 1 Goniomonadales

Order2 Cryptomonadales

เซลลสแดงเรอ ในคลอโลพลาสตมรงควตถไฟโคบล

โปรตนและไฟโทแซนทรน

Family1 Hileaceae

ในแฟมลนมจนสส าคญ คอ Hillea

Family 2 Hemiselmidaceae

เซลลมรปรางคลายเมลดถวหรอไต จดตงตนของหนวดอยดานขาง

ของเซลลดงนน

เซลลมรองตามขวาง(tranverse furrow) หรอมรองตามขวางท

เรยกวา กลปเลต(gullet) หรอมท งสองอยาง มอเจคโตโซม แฟมล

นมจนสทส าคญ คอ

Helmiselmis เซลลรปไข ดานบนเวาสตวเซลล ม

หลายส สเขยว เขยวแกมน าเงน สแดง น าตาล

Nephroselmis เซลลรปไตหรอเมลดถว เซลลมรองเวา

ดานซงเปนจดก าเนดของแฟลกเจลลมทงสองแฟลกเจลลมยาวไม

เทากน มคอนแทรคไทลแวคควโอล 2 อนอยใกลกบฐานของแฟลก

เจลลม เซลลมสอาจเปนสน าตาลออน หรอสเขยวแกมน าเงน โครมา

โตฟอรรปถวย มไพรนอยด

Protochrysis เซลลรปไต มดานรองเวากลบลงไปอย

ดานลาง มแฟลกเจลลม ยาวไมเทากน

Nephroselmis

Nephroselmis

Family3 Cryptomonadaceae

ในนมแฟมลนมจนสส าคญ คอ

Cryptomonas

เซลลรปทรงไขแบน แตไมสมมาตร มแฟลกเจลลมอย 2 เสน อย

ดานหนาทจดก าเนดมาจากรองเวา เซลลมกมสตางๆ เชน สเขยว ส

เขยวแกมน าเงนหรอแดง วงจรมหลายระยะคอ เมอมการแบงเซลล

แลวจะเขาสระยะพกและมเมอกมาหอหมเซลล มคอนแทรคไทลแวค

ควโอลอยชดตดกบรองเวาดานทายๆมอเจคโตโซมขนาดใหญเรยง

เปนแถวใตรองบรเวณรองบา จนสนมการสบพนธแบบอาศยเพศ

Chilomonas

คลาย Cryptomonas แต ไมมคลอโรพลาสต ด ารงชวตแบบ

saprozoic มกพบในน าทมสารอนทรยสงมากๆ น านง

Rhodomonas เซลลรปไขหรอรปหวใจ ทายมนหรอแหลม มแฟลกเจลลม

2 เสนมความยาวใกลเคยงกนแตไมเทากน ลกษณะพเศษของ

เซลลไมมกลปเลต เซลลมสแดงเรอ สน าตาลสของโครมาโตฟอร

สามารถใชจ าแนกถงระดบสปซสได มไพรนอยด1อน

Leucocryptosเซลลรปไต มแฟลกเจลลม 2 เสนยาวเทากน เซลลไมมส

ไมมรองหรอกลเลต มอเจคโตโซมบรเวณดานทอง

ด ารงชวตแบบฟาโกโทรฟค (phagotrophic)

Leucocryptos marina

L. remigera

Plagioselmisเซลลรปไขขนาดเลก ดานบนเซลลมความกวางมากกวาดานทายเซลล ม

แฟลกเจลลม 2 เสนยาวไมเทากน และการเคลอนไหวของแฟลกเจลลมไม

เหมอนกน

Rhinomonasเซลลรปกระสวย ปลายดานบนและดานทายอาจแหลม มแฟลกเจลลม 2

เสนยาวไมเทากน เซลลมรองตามยาว มคลอโรพลาสต 1 อน บนคลอโร

พลาสตมไพรนอยด 1 เมด เซลลมส เชน สน าตาลหรอน าตาลอมแดง

Teleaulax

Order 3 Chroomonadalesเซลลมสเขยวแกมน าเงนหรอสฟา เพราะในคลอโรพลาสตมไฟโคบ

ลนและไฟโคไซยานน ในออรเดอรนม 1 แฟมล คอ

Family Choomonadaceae

Chroomonasเซลลมสเขยวแกมน าเงนหรอสฟา

Ochromonas

Division Cryptophyta( Cryptomonads )

•พบเปนกลมเลกๆ ไมมากนก

•เซลลเดยว แบน ม แฟลกเจลลม 2 เสน

•กลม dinoflagellate Cryptomonads

(มรงควตถส น าเงน แดง ---- phycobiliprotein )

•ม ejectosome ใชในการแทง จบ เหยอ

**เปนกลมทศกษายาก เพราะการจดจ าแนกชนด ตองดจากตวอยางสด และ ตองด utrastructure รวมดวย

1. ผนงเซลล

• ไมมผนงเซลล มเยอหมเซลล– periplastประกอบไปดวยแผนโปรตนเลกๆ สามารถน ามา

จ าแนกชนดได

2. รปรางของเซลล

• รปไข ทรงร ทรงกรวย ทรงกลม ทรงคลายไต เมดถว รปหวใจ

3. สของเซลล –มหลายส blue-green, reddish, red-brown,

olive-green, brown

**Species เดยวกนสอาจตางกนได ขนกบ

รงควตถ—phycocyanin / phycoerythrin

1 class 3 order

มทงหมด12 จนส 200 สปซส / น าจด-- 100 สปซส

Class Cryptophyceae

order Goniomonadales

order Cryptomonadales

เซลลส แดงเรอ จาก phycobiliprotein,phycoxanthrin

order Chroomonadaceae

เซลล สเขยวแกมน าเงน จาก phycobilin,phycocyanin

การจดจ าแนก

การจดจ าแนก -- 3 genus ทพบไดบอย

เซลลม สเขยวแกมน าเงน---Chroomonas

เซลลขนาด13-15 µm มคลอโลพลาสตสแดงขนาดใหญมไพรนอยดตรงกลาง---Rhodomonas

เซลลขนาด 15-80 µm มส reddish, red-brown, olive-green, yellow brown---Cryptomonas

Red Cryptomonas = Rhodomonas?

CryptomonasRhodomonas

Chroomonas

หนา 324

หนา 328

หนา 326PollutedPolluted