Discussion Paper Series

การวเคราะหพฤตกรรมการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภค

ศ.ดร.ศภวจน รงสรยะวบลย

ดร.รงนภา โอภาสปญญาสาร

เพชรธรนทร วงศเจรญ

ผศ.ดร.ภร สรสนทร

Discussion Paper No.46

March 8, 2019

Faculty of Economics, Thammasat University

1

การวเคราะหพฤตกรรมการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภค1

ศ.ดร.ศภวจน รงสรยะวบลย2

ดร.รงนภา โอภาสปญญาสาร3

เพชรธรนทร วงศเจรญ4

ผศ.ดร.ภร สรสนทร5

บทคดยอ

งานศกษานไดวเคราะหปจจยตาง ๆ ทสงผลตอการยอมรบและตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาของผบรโภคโดยใชขอมลปฐมภมจากการส ารวจกลมตวอยางจ านวน 463 รายในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ผลการศกษาพฤตกรรมของผบรโภคจากการประมาณการแบบจ าลองเศรษฐมตพบวาอตราการยอมรบ (Adoption Rate) ยานยนตไฟฟาอยทรอยละ 60 โดยปจจยภายในซงเปนปจจยทเกดจากยานยนตไฟฟาโดยตรงทสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาประกอบดวย ราคายานยนตไฟฟา คายรถยนตทผลตยานยนตไฟฟา สมรรถนะเครองยนต ระยะเวลาทใชประจไฟฟา และ การบ ารงรกษาและดแลอน ๆ ในขณะท ปจจยภายนอกซงเปนปจจยทไมไดเกดจากยานยนตไฟฟาโดยตรงทสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาประกอบดวย บรการหลงการขาย และ การประชาสมพนธของภาครฐ นอกจากนปจจยภายนอกทสะทอนลกษณะของผบรโภค ไดแก ระดบการศกษาและรายได ถอเปนปจจยส าคญทสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาเชนกน ผลการศกษานน าไปสขอสรปและนยยะเชงนโยบายทเปนมาตรการสงเสรมดานอปสงคของภาครฐ เพอสงเสรมการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาใหมากขน รฐควรปรบอตราภาษยานยนตไฟฟาใหเหมาะสมกบการขยายตวของตลาด

ค าส าคญ: ยานยนตไฟฟา แบบจ าลองโลจต ผลกระทบสวนเพม อตราการยอมรบเทคโนโลยใหม

1 งานวจยชนนเปนสวนหนงของโครงการประเมนมาตรการสงเสรมการใชยานยนตไฟฟาตอการยอมรบของผบรโภคและ

ประสทธภาพการใชพลงงานในภาคขนสง โดยไดรบทนสนบสนนจากโครงการรวมสนบสนนทนวจยและพฒนาระหวาง การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) และส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

2 อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรมศาสตร Email: supawat@econ.tu.ac.th 3 อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรมศาสตร Email: rungnapa@econ.tu.ac.th 4 อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรมศาสตร Email: petchtharin.w@econ.tu.ac.th 5 อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรมศาสตร Email: puree.sirasoontorn@econ.tu.ac.th

2

1. บทน า

การเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ (Climate Change) อนเนองมาจากระดบการปลอยกาซ

คารบอนไดออกไซด (CO2) จากการใชพลงงานขนสชนบรรยากาศทเพมสงขน กลายเปนปญหาหลกททวโลกตาง

ตนตว และใหความส าคญกบการแกปญหามากขนเรอย ๆ เมอพจารณาระดบการปลอยกาซ CO2 ในประเทศไทย

พบวาเปนปญหาทก าลงทวความรนแรงขนอยางตอเนองเชนกน โดยเฉพาะอยางยงจากภาคการขนสงทมสดสวน

การปลอยกาซ CO2 สงเปนอนดบท 2 เทยบกบเศรษฐกจอน ๆ คดเปนรอยละ 28 ของการปรมารการปลอยกาซ

CO2 ทงหมดหรอเทากบปรมาณกาซทงหมด 73 ลานตน และมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองตลอดสามทศวรรษท

ผานมา6 ทงนเชอเพลงหลกทกอใหเกดการปลอยกาซมาจากการใชน ามนส าเรจรป จากการใชเครองยนตแบบ

สนดาปภายใน (Internal Combustion Engine: ICE) ในยานพาหนะซงกอใหเกดมลพษทางอากาศอนเนองจาก

การเผาไหมไมสมบรณ

แนวทางการแกปญหาดงกลาวถกบรรจอยในแผนการขบเคลอนภารกจดานพลงงานเพอสงเสรมการใชยาน

ยนตไฟฟาในประเทศไทย ซงเปนสวนหนงของแผนอนรกษพลงงานป 2558-2579 เพอลดการใชพลงงานในภาคการ

ขนสงเนองจากเปนภาคทใชพลงงานมากทสด โดยกระทรวงพลงงานมมาตรการในการสงเสรมและพฒนาระบบ

ขนสงยคใหมทมเทคโนโลยยานยนตทใชพลงงานไดอยางมประสทธภาพมากขน รวมถง การสงเสรมการใชยานยนต

ประเภททใชมอเตอร (Motor) ในการขบเคลอนทดแทนการใชยานยนตแบบ ICE ไดแก รถยนตไฮบรด รถยนต

ไฟฟา โดยมเปาหมายใหในป 2579 ประเทศไทยจะตองมยานยนตไฟฟาสวนบคคลรวม 1.2 ลานคน และสถาน

ชารจ 690 สถาน7 แนวทางดงกลาวสอดคลองกบทศทางการปรบตวของผผลตรถยนตชนน าในอตสาหกรรมยาน

ยนตทหนมาพฒนานวตกรรมยานยนตไฟฟาทมงประหยดพลงงานและลดการปลดปลอยกาซ CO2 ในหลากหลาย

รปแบบ เชน ยานยนตไฟฟาไฮบรด (Hybrid electric vehicle : HEV) ยานยนตไฟฟาไฮบรดปลกอน (Plug-in

hybrid electric vehicle : PHEV) และยานยนตไฟฟาแบตเตอร (Battery electric vehicle : BEV )

6 ขอมลจาก สถานการณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากภาคพลงงานรายป 2560 กระทรวงพลงงาน 7 แผนการขบเคลอนฯ ไดถกแบงออกเปนสามระยะดงตอไปน ระยะท 1 (พ.ศ. 2559 – 2560): เตรยมความพรอมการใช

งานยานยนตไฟฟา ระยะท 2 (พ.ศ. 2561 – 2563): ขยายผลในกลมโดยสารสาธารณะ เตรยมความพรอมส าหรบ “ยานยนตไฟฟาสวนบคคล” พฒนาโครงสรางพนฐาน การก าหนดรปแบบและมาตรฐานสถานอดประจไฟฟา และ ระยะท 3 (พ.ศ. 2564 เปนตนไป): ขยายผลไปสการสงเสรม “ยานยนตไฟฟาสวนบคคล” โดยมเปาหมายใหในป 2579 มยานยนตไฟฟาสวนบคคลรวม 1.2 ลานคน และสถานชารจ 690 สถาน

3

อยางไรกตาม การเพมจ านวณการใชยานยนตไฟฟาใหไดตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนการขบเคลอนฯ

จ าเปนตองอาศยนโยบายและมาตรการของภาครฐทเหมาะสมโดยเฉพาะมาตรการทางดานอปสงคซงจะสราง

แรงจงใจใหผบรโภคหนมาใชและยอมรบยานยนตไฟฟามากยงขน ซงขอสรปทไดงานศกษาในอดตเกยวกบจ านวณ

การใชรถยนตไฟฟาทจะเกดขน มกมาจากขอสมมตทวาผบรโภคยอมรบยานยนตไฟฟาและมาตรการสงเสรมการใช

ยานยนตไฟฟาตอผบรโภคทรฐก าหนดออกมามประสทธผลท าใหการใชยานยนตไฟฟาเพมขนตามเปาหมาย ซงขอ

สมมตเกดขนโดยทยงไมไดศกษาและวเคราะหปจจยทสงผลใหผบรโภคตดสนใจเปลยนจากยานยนต ICE มาใชยาน

ยนตไฟฟา และไมไดศกษาพฤตกรรมการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภคอนจะน ามาซงจ านวนยานยนตไฟฟาท

จะมาใชทดแทนยานยนต ICE ตามความตองการของผบรโภค เปาหมายของงานศกษาชนนจงแบงออกเปนสอง

สวนส าคญ สวนแรกเปนการมงศกษาผลกระทบของปจจยตาง ๆ ทสงผลตอการยอมรบและตดสนใจเลอกซอยาน

ยนตไฟฟาของผบรโภค และสวนทสองเปนการค านวณหาอตราการยอมรบ (Technology Adoption Rate) ยานยนต

ไฟฟาของผบรโภคในประเทศไทย เพอประเมนวาผบรโภคจะมการยอมรบยานยนตไฟฟาในอตราทมากนอยเพยงใด

ภายใตปจจยก าหนดการเลอกซอตาง ๆ ทเผชญ

เนอหาของบทความสวนทเหลอประกอบไปดวย สวนทสองแสดงงานศกษาในอดตทเกยวกบการยอมรบ

เทคโนโลยใหมของผบรโภค สวนทสามกลาวถงแบบจ าลองและตวแปรทใชศกษา สวนทสแสดงรายละเอยดและกรอบ

แนวคดของแบบจ าลองตลอดจนตวแปรและขอมลทใชในงานศกษา ในขณะทสวนทหาอธบายผลการวเคราะหอตราการ

ยอมรบยานยนตไฟฟาของไทย และสวนสดทายแสดงขอเสนอแนะทางนโยบายทไดจากงานศกษาน

2. งานศกษาเกยวกบการยอมรบเทคโนโลยใหมของผบรโภค

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาการศกษาอตราการเขาถงเทคโนโลยใหม (Technology Adoption

Rate) สามารถแบงออกไดเปน 3 กลมหลกจ าแนกตามแบบจ าลองทใชศกษา ไดแก แบบจ าลองภาค (Agent-Based

Model: ABM) แบบจ าลองการแพรหลาย (Diffusion Model) และแบบจ าลองการเลอกของผบรโภค (Consumer

Choice Model)

แบบจ าลองภาค (Agent-Based Model) เปนการจ าลองระบบเศรษฐกจดวยคอมพวเตอร (Computer

Base Simulation) เพอศกษาถงปฏสมพนธและการตดสนใจของหนวยเศรษฐกจสมมต (Agents) โดยแบงระบบ

เศรษฐกจออกเปนภาคสวนตาง ๆ ไดแก ภาคครวเรอน ภาครฐบาล และภาคการผลต โดยทพฤตกรรมของแตละ

4

กลมขนอยกบขอสมมตในแบบจ าลอง เชน การตดสนใจของของภาคครวเรอนจะมเปาหมายเพอแสวงหา

อรรถประโยชนสงสดซงขนอยกบลกษณะความชอบ (Preference) และปจจยอน ๆ เชน อาย เพศ ระดบรายได

ลกษณะรถยนต คานยมตอเทคโนโลยใหม เปนตน ในขณะทพฤตกรรมของผผลตจะเปนไปเพอการแสวงหาก าไร

สงสดซงถกก าหนดจากโครงสรางตลาดและตนทนการผลต ในขณะทภาครฐบาลจะเปนผก าหนดมาตรการอดหนน

ทางภาษและมใชภาษขนอยกบเปาหมายทางสงแวดลอมดานตาง ๆ จากนนจงสมมตสถานการณตาง ๆ

(Scenarios) เขาไปในแบบจ าลองและสงเกตพฤตกรรมของแตละกลมวามการตอบสนองเหตการณนน ๆ แตกตาง

ไปจากกรณฐาน (Base Scenario) อยางไร

งานศกษาในอดตทไดประยกตใชแบบจ าลองภาค (ABM) ไดแก งานของ Sullivan et al. (2009) ทสราง

แบบจ าลอง ABM โดยก าหนดใหระบบเศรษฐกจประกอบไปดวครวเรอน หนวยผลต ภาครฐ แบบจ าลองนแบง

ครวเรอนออกเปนประเภทตาง ๆ ทมความหลากหลาย และตดสนใจซอ/ ไมซอรถยนตใหมทมอยในตลาด ภายใต

ขอจ ากดดานงบประมาณ หนวยผลตในแบบจ าลองนมทงสน 3 ราย และตางกแขงขนกนโดยมงหวงก าไรสงสด

ในขณะทภาครฐจะเขามาด าเนนนโยบายตาง ๆ เพอควบคมระดบการใชเชอเพลง มลภาวะ และจ านวนยานยนต

ไฟฟาในทองตลาดในแตละรอบของการจ าลองธรกรรมทเกดในเศรษฐกจ ทงนงานศกษาไดจ าลองภาวะสถานการณ

เศรษฐกจแบบตาง ๆ เพมเตม เชน ภาวะทราคาน ามนเพมขน ภาวะทราคายานยนตไฟฟาลดลง เปนตน ผล

การศกษาพบวาราคาพลงงานและนโยบายสงเสรมจากภาครฐเปนปจจยส าคญของการเขาถงของเทคโนโลยยาน

ยนตไฟฟาของผบรโภค นอกจากน งานศกษาอน ๆ กใหผลทใกลเคยงกน เชน งานของ Zhang et al. (2007) และ

Eppstein et al. (2011) ทพบวา ราคารถยนต ราคาพลงงาน ระยะทางสงสด ตวเลอกรนรถยนตตาง ๆ ตลอดจน

สอโฆษณาลวนสงผลตออตราการยอมรบอยางมนยยะส าคญทงสน

ขอดของแบบจ าลองภาคคอสามารถจ าลองสถานการณตาง ๆ และศกษาพฤตกรรมของทกฝายไดอยาง

ครบถวน อกทงยงงายตอการควบคมสถานการณในแบบจ าลอง อยางไรกตาม ความสลบซบซอนของขอสมมตและ

ตวแบบจ าลองท าใหยากแกการเขาถงและตรวจสอบของคนทวไป (เชน ขอสมมตเกยวกบลกษณะความชอบของ

ครวเรอน) นอกจากน Al-Alawi and Bradley (2013) พบวาการเปลยนแปลงขอสมมตเกยวกบตวแปรคาบางตว

ยงมผลตอคาผลลพธของแบบจ าลองอยางมาก

แบบจ าลองการแพรหลาย (Diffusion Model) เปนแบบจ าลองทพยายามอธบายกระบวนการการยอมรบ

เทคโนโลยใหม โดยมสมมตฐานวาการปรบตวของผบรโภคโดยทวไปจะเรมจากการทเทคโนโลยใหมถกยอมรบใน

5

ครงแรกและคอย ๆ ขยายตวออกไปจนเปนทยอมรบในวงกวางมากขนผานการตนตวของสงคม ดงนนแบบจ าลองน

จงแบงกลมในสงคมออกเปนกลมยอย เรยงล าดบจากกลมทตอบรบเทคโนโลยใหมเรวทสดไปจนถงกลมทไมตอบรบ

เลย คอ กลมผคดคนนวตกรรมและสรางเทคโนโลยใหม (Innovator) กลมตอบรบเทคโนโลยใหมทนทซงมกเปน

กลมทชอบลองสงแปลกใหมไมเหมอนใคร (Early Adopter) รองลงมาคอกลมคนทยอมรบพรอม ๆ กบคนหมมาก

แตยงเปนกลมทถอวาตอบสนองตอเทคโนโลยใหมไว (Early Majority) กลมตอบสนองตอเทคโนโลยใหมชา (Late

Majority) และกลมลาหลง (Laggards) ทใชเวลานานกวาคนกลมนจะกลาและยอมรบเทคโนโลยใหม ตามล าดบ

ซงกลม Innovator คอกลมแรกทจะยอมรบความเสยงในการใชเทคโนโลยใหมจากความไมแนนอน หลงจากนนจง

คอยๆ กระตนใหเกดการยอมรบและแพรหลายไปยงกลมอน ๆ ในล าดบถดมา เปาหมายของงานศกษาทใช

แบบจ าลองน สวนใหญมเปาหมายในการวเคราะหหาระยะเวลาในการเขาถงเทคโนโลยของกลมตาง ๆ ตลอดจน

ปจจยทท าใหการเขาถงเกดขนได เรวขน งานศกษาในอดตท ไดประยกต ใชแบบจ าลองการแพรหลาย

ไดแกLamberson (2009) ทศกษาอตราการเจาะตลาดของยานยนตไฟฟาไฮบรดปลกอน (HEV) ในสหรฐอเมรกา

ในชวงป ค.ศ. 2008 – 2020 และพบวามาตรการจงใจของรฐมสวนส าคญทสดตอการขยายตลาดของยานยนต

ไฟฟา ในขณะท Cao (2009) ไดปรบปรงแบบจ าลองโดยเพมขอมลเกยวกบราคาพลงงานเชอเพลงทมแนวโนม

เพมขนอยางตอเนองและเพมปจจยกระตนการรบรของผบรโภคเพมเตม ครอบคลมชวงป ค.ศ. 2003 – 2025 และ

พบวาในสภาวะทราคาพลงงานทปรบเพมขนจะสงผลเชงบวกตออตราการยอมรบยานยนตไฟฟาอยางมนยยะ

ส าคญในชวงเวลาทท าการพยากรณ

จดเดนของแบบจ าลองนคองายตอการน ามาประยกตใชและสามารถท าไดงายหากขอมลทใชใน

แบบจ าลองนเปนขอมลสถตเชงอนกรมเวลา อยางไรกตาม ขอจ ากดดานขอมลสถตการคาของยานยนตไฟฟาซง

เปนเทคโนโลยใหมและอยในระยะเรมตนในหลายประเทศ ประกอบกบขอสมมตในแบบจ าลองเกยวกบระยะเวลา

และขนตอนในการพฒนารถยนตรนใหมออกสตลาดเปนขอสมมตอยางงาย แทจรงแลวเรองดงกลาวเปนเรองท

สลบซบซอนและยากในการคาดคะเน โดยเฉพาะรถยนตแตละคายมระยะเวลาในการพฒนาไมเหมอนกน ขนอย

กบกลยทธและระดบการแขงขนของคายรถยนต ตลอดจนทศทางการเปลยนแปลงของเทคโนโลยทคาดการณได

ยากขนในปจจบน ท าใหความแมนย าของแบบจ าลองนในการพยากรณระยะเวลาในการแพรหลายมความ

คลาดเคลอนไดสง (Al-Alawi and Bradley, 2013)

แบบจ าลองกลมสดทายหรอแบบจ าลองการเลอกของผบรโภค (Consumer Choice Model) เปน

แบบจ าลองทางเศรษฐมตทใชศกษาถงพฤตกรรมการเลอกของผบรโภคและเปนแบบจ าลองทถกใชอยางแพรหลาย

6

ทสด ซงจะเปนแบบจ าลองหลกทถกน ามาใชในงานศกษาน แบบจ าลองการเลอกของผบรโภคอาศยวธการ

ประมาณคาความนาจะเปนหรอโอกาสการเลอกของผบรโภคทจะตดสนใจรบเทคโนโลยใหม ๆ หรอไม ภายใต

เงอนไขสถานการณตาง ๆ ทก าหนดขน โดยแบงออกเปนแบบจ าลอง Logit Model และ Discrete Choice

Model ส าหรบค านวณความนาจะเปน ซงขอมลทใชศกษาในกรณเทคโนโลยใหมมกมาจากการผสมผสานระหวาง

ขอมลจากการตอบแบบสอบถามของกลมตวอยาง จดเดนของแบบจ าลองในกล มนคอสามารถเขาใจไดงายและ

มงเนนทตวผบรโภคเปนหลก

แบบจ าลองทงสามทไดกลาวถงขางตนนแมจะมเปาหมายการศกษาแตกตางกนอยบาง แตแบบจ าลองทง

สามมเปาหมายทเปนจดรวมส าคญอยางหนงคอการศกษาถงปจจยก าหนดทสงผลตอโอกาสในการตดสนใจเลอก

ของผบรโภคอยางมนยยะส าคญ ประกอบกบตวแปรตาง ๆ ทถกใชเปนปจจยก าหนดพฤตกรรมของผบรโภคในทง

สามแบบจ าลองมความใกลเคยงกนอยางมาก ดงนนการหยบยกแบบจ าลองการเลอกของผบรโภคขนมาอธบายเปน

หลกจงไมไดเปนการละเลยถงตวแปรและแนวคดของแบบจ าลองอน ๆ แตอยางใด

3. แบบจ าลองและตวแปรทใชในการศกษา

งานวจยนจะวเคราะหอตราการยอมรบหรอโอกาสทจะตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค

(Consumer Choices) โดยใชแบบจ าลอง Logit Model ซงตงอยบนพนฐานแนวคดของทฤษฎอรรถประโยชน

(Utility Theory) ทสามารถอธบายพฤตกรรมของผบรโภคแตละรายในการเลอกบรโภคสนคาใด ๆ เพอกอใหเกด

ระดบอรรถประโยชนสงสด แบบจ าลองนอธบายถงความสมพนธระหวางความพอใจ (Preference) ของผบรโภค

ตอปจจยก าหนดตาง ๆ

โดยทวไปแบบจ าลองโลจตอยในรปของเงอนไขสมการทางคณตศาสตรในรปแบบของฟงกชนโลจสตก

(Logistic Function) ดงตอไปน

'

'

1( )

1 eX

F X

−

=

+ (1)

โดยท ( )F • คอ ฟงกชนการกระจายแบบโลจสตก (Logistic Distribution) หรอ '( ) ( 1 )F X P Y X = =

7

X คอ เวกเตอรของตวแปรตน (Independent Variables) หรอปจจยก าหนดตาง ๆ ทมอทธพลตอการ

ตดสนใจเลอกซอสนคาของผบรโภค ครอบคลมตวแปรภายในและตวแปรภายนอกทงหมดทมคณสมบตในการ

ก าหนดการตดสนใจของผบรโภค (การนยามความหมายของตวแปรภายในและตวแปรภายนอกในแบบจ าลอง

สามารถดจากตารางท 1)

คอ เวกเตอรของพารามเตอรทไมทราบคา (Unknown Parameter Vector) ทตองประมาณคาดวย

วธการทางเศรษฐมต

ความนาจะเปนหรอโอกาสทผบรโภครายหนงจะตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟา หรอ ( 1 )P Y X=

สามารถแสดงความสมพนธไดดงน

'

'( 1 )

1

X

X

eP Y X

e

= =

+ (2)

ในขณะทความนาจะเปนหรอโอกาสทผบรโภครายหนงจะตดสนใจไมเลอกซอยานยนตไฟฟา หรอ

( 0 )P Y X= สามารถแสดงไดดงน

'

' '

1( 0) 1 ( 1) 1

1 1

X

X X

eP Y P Y

e e

= = − = = − =

+ + (3)

ผ ล ร ว ม ค ว า ม น า จ ะ เ ป น ข อ ง ผ บ ร โ ภ ค ท ม ต อ ท า ง เ ล อ ก ท ง ห ม ด จ ะ ม ค า เ ป น ห น ง ห ร อ

( 1 ) ( 0 ) 1P Y X P Y X= + = = จากสมการท (2) และ (3) สามารถประยกตใชเทคนคการประมาณคาแบบวธ

ความนาจะเปนสงสด (Maximum Likelihood Estimation: MLE) เพอประมาณเวกเตอรของคาพารามเตอรทไม

ทราบคา ( ) ในแบบจ าลองไดจากฟงกชนความนาจะเปนสงสดในรปลอการทม (Log Likelihood Function)

ไดดงน

'

' '

1 0

1ln ln ln

1 1i i

X

X XY Y

eL

e e

= =

= +

+ + (4)

อยางไรกตาม คาสมประสทธทไดจากผลการประมาณตามแบบจ าลอง Logit ยงไมสามารถตความได

โดยตรง แตตองน ามาค านวณหาคาผลกระทบสวนเพม (Marginal Effects) เพอพจารณาวาหากตวแปรอสระ

เปลยนแปลงไปจะสงผลกระทบตอความนาจะเปนหรอโอกาสทผบรโภคจะตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาอยางไร

ซงการค านวณหาคา Marginal Effects ของตวแปรตนใด ๆ ในแบบจ าลอง Logit มาจากการหาอนพนธบางสวน

8

(Partial Derivative) จากคาคาดหมายของสมการ Logit เทยบกบตวแปรตนใด ๆ และสามารถแปลผลไดดงน เมอ

ตวแปรตน kX เปลยนแปลงไป 1 หนวย โดยเฉลยแลวโอกาสทผบรโภคจะตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟา

เปลยนแปลงไปรอยละ ( )i n

k

E Y X

X

โดยก าหนดใหปจจยอน ๆ มคาคงทไมเปลยนแปลง หากคาผลกระทบสวน

เพมของตวแปรทสนใจมคาเปนบวก หมายถง ปจจยดงกลาวจะสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของ

ผบรโภค เมอก าหนดใหตวแปรอน ๆ คงทไมเปลยนแปลง ในทางตรงกนขาม หากคาผลกระทบสวนเพมของตวแปร

ทสนใจมคาเปนลบ หมายถง ปจจยดงกลาวจะไมสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค เมอ

ก าหนดใหตวแปรอน ๆ คงทไมเปลยนแปลง อยางไรกตามการวเคราะหในทน เปนการคาดการณผลกระทบกอนจะ

เกดตดสนใจซอจรง (Ex ante)

ทงน กลมตวแปรทใชในแบบจ าลองจะอางองจากงานศกษาของ M. Coffman et al. (2015) ทไดจดกลม

ตวแปรทใชในงานศกษาไวอยางเปนระบบ โดยแบงออกเปนสองกลมใหญ ไดแก ปจจยภายใน (Internal Factors)

ซงเปนปจจยทถกก าหนดโดยตรงจากตวยานยนตไฟฟาเอง ไดแก ราคายานยนตไฟฟา ( PriceX ) ราคาแบตเตอร

( BatteryX ) ตนทนการดแลรกษา ( McostX ) ระยะทางทขบเคลอนได ( RangeX ) เวลาทใชในการชารจไฟฟา ( TimeX )

คายผลตรถยนต ( BrandX ) สมรรถนะเครองยนต ( SpeedX ) และขนาดรถยนต ( SizeX ) และปจจยภายนอก

(External Factors) คอปจจยทางออมทไมไดก าหนดโดยตรงมาจากยานยนตไฟฟา ไดแก ราคาน ามน ( FuelD )

จ านวนสถานชารจไฟฟา ( argCh eD ) ราคาคาไฟฟา ( ElecD ) บรการหลงการขายและอะไหลรถยนต ( ServiceD ,

SparepartD ) มาตรการการประชาสมพนธและสงเสรมตาง ๆ ของภาครฐ ( _Sub MoneyD , _Sub NonmoneyD , _Gov PRD )

และปจจยภายนอกทสะทอนลกษณะสวนบคคลของผบรโภค ( SexD , AgeD , EduD , IncomeD , _F SizeD , _En atD ,

_Tech atD , _R RangeD ) เปนตน

ตารางท 1 แสดงรายละเอยดของตวแปรตาง ๆ ทใชในแบบจ าลอง ในงานศกษานไดก าหนดตวแปรภายใน

และตวแปรภายนอกตาง ๆ รวมทงสนจ านวน 23 ตวแปร โดยแบงเปนปจจยภายในจ านวน 8 ตวแปร (ล าดบท 1-

8) และปจจยภายนอกจ านวน 15 ตวแปร (ล าดบท 9-23) ทงน ทศทางของผลกระทบคาดหวงของตวแปรหรอ

ปจจยตาง ๆ ทมตอโอกาสในการตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาสามารถสรปไดจากทฤษฎทเกยวของและงานวจย

ทไดศกษามาในอดต ดงจะไดกลาวถงตอไป

9

สมการท (5) แสดงแบบจ าลองทใชวเคราะหผลกระทบของปจจยก าหนดตาง ๆ ทสงผลตอโอกาสการ

ตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค โดยไดจ าแนกปจจยตาง ๆ ออกเปนกลม ๆ ใหเหนอยางชดเจน ไว

ดงน

ราคา '

0 1 2 3 4 5Price Battery Fuel Elec McostX X X D X X = + + + + +

ขนาดและคายผลตรถยนต 6 7 8 _ 9Size Brand Firm PR ServiceX X X X + + + +

สมรรถนะเครองยนต 10 11 12Range Speed TimeX X X + + +

โครงสรางพนฐาน 13 14Charge SparepartD D + + (5)

การสงเสรมภาครฐ 15 _ 16 _ 17 _Gov Money Gov Nonmoney Gov PRD D D + + +

ปจจยสวนบคคล 18 19 20 21Sex Age Edu IncomeD D D D + + + +

22 _ 23 _F Size R RangeD D + +

คาคลาดเคลอน m+

เมอก าหนดใหเวกเตอร X แทนคาเฉลยของตวแปร งานศกษานไดค านวณหาอตราการยอมรบ

(Adoption Rate) โดยเปนการค านวณหาโอกาสทผบรโภคจะยอมรบหรอตดสนใจซอยานยนตไฟฟาโดยเฉลยโดย

มสมมตฐานวาปจจยตาง ๆ จะสงผลตอการตดสนใจของผบรโภคตาม Logistic Function ในสมการท (5)

การศกษานค านวณอตราการยอมรบ จากคาเฉลยของตวแปรตาง ๆ ทมอทธพลตอการก าหนดการตดสนใจเลอก

ซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค หลงจากนนไดประมาณสมการเพอหาโอกาสทผบรโภคจะยอมรบหรอตดสนใจซอ

ยานยนตไฟฟาโดยเฉลยซงจะไดคา Marginal Benefit ณ ระดบคาเฉลยของตวแปรทกตว ซง Marginal Benefit

ทประมาณการไดนสามารถใชสะทอนถงอตราการยอมรบ (Adoption Rate) คอ

อตราการยอมรบ = ^

^'

'

1( )

1 e XF X

−

=

+

(6)

10

การวเคราะหปจจยภายในทสงผลตอการตดสนใจยอมรบยานยนตไฟฟา

จากการทบทวนงานศกษาในอดตเกยวกบผลของกลมปจจยภายในทสงผลตอการตดสนใจยอมรบยาน

ยนตไฟฟาพบขอสรปรวมกนวา ราคาเปนปจจยทสงผลเชงลบตอการการตดสนใจอยางมนยยะส าคญ แตขนาดของ

การตอบสนองจะแตกตางกนไป โดยทขนาดการตอบสนองมมากขนเมอเปรยบเทยบกบการตดสนใจซอรถยนต ICE

เนองจากความยดหยนของอปสงคตอราคาของกลมสนคาทเปนเทคโนโลยใหมมคาสงกวากลมสนคาทผบรโภคม

ความคนชนอยกอน (Rasoul and Timmermans, 2012) และราคาจะสงผลตอการตดสนใจนอยในกลมผบรโภค

รายไดสง (Hackbarth and Madlener, 2013) ราคาแบตเตอร เปนอกปจจยหนงทสงผลเชงลบตอการตดสนใจ

แมวาราคาแบตเตอรจะถกค านวณและสะทอนผานราคารถยนตอยแลว แตในปจจบนราคาแบตเตอรยงคงอยใน

ระดบสง (แมวาจะมแนวโนมลดลงอยางตอเนองกตาม) งานศกษาทผานมาจงมกจะแยกราคาของแบตเตอรออกมา

เปนปจจยก าหนดอยางชดเจน เชน งานของ Santini DJ & Vyas AD. (2005) , Sikes et al. (2010) และ

Helveston et al. (2015) นอกจากนอายการใชงานของแบตเตอรยงสงผลตอการตดสนใจเชนกน (Mau PCW.,

2005)

นอกจากน งานศกษาของ Santini DJ and Vyas AD. (2005), Helveston et al. (2015) และ Glerum

et al. (2014) พบวาตนทนในการดแลรกษาอนๆ ทสงท าใหผบรโภคหนไปพจารณาทางเลอกรถยนตประเภทอน ๆ

โดยเฉพาะรถยนตแบบเดมทการดแลรกษามตนทนทต ากวา โดยเฉพาะอยางยงในกลมประเทศทตลาดยานยนต

ไฟฟาอยในระยะเรมตน การประเมนตนทนสวนนท าไดยากเนองจากขอมลในตลาดหลงการขาย โดยเฉพาะอซอม

ตลาดอะไหลและชนสวนส าคญยงไมมใหเหนมากนก

ปจจยภายในทไมไดเปนตวเงนประกอบดวย ระยะทางทวงไดและระยะเวลาทใชชารจไฟฟา ตลอดจน

สมรรถนะเครองยนต ซงประกอบดวยความสามารถในการท าความเรว/ เรง ของเครองยนตนบเปนคณสมบตของ

ยานยนตไฟฟาในปจจบนทคายรถยนตทงหลายตางพยายามแขงขนกนพฒนาเพอเพมระยะทางสงสดตอการชารจ

ไฟฟาหนงรอบตางมนยยะส าคญตอการตดสนใจของผบรโภคทงสน งานศกษาของ Santini DJ & Vyas AD.

(2005), Mau PCW. (2005), Sikes et al. (2010), Hackbarth & Madlener (2012) และ Helveston et al.

(2015) พบวาระยะทางทเพมขนจะท าใหผบรโภคตดสนใจเลอกซอเพมขนอยางมนยยะส าคญ นอกจากนความ

พยายามพฒนาเพมสมรรถนะดงกลาวเปนการสรางความมนใจใหกบผบรโภคในการเดนทาง โดยเฉพาะเมอ

ตองการเดนทางเปนระยะทางไกล และผลดงกลาวมความส าคญมากขนดงทพบในงานศกษาของ Bočkarjova et

al. (2012) ทแบงรปแบบของการเดนทางออกเปนสองประเภทอยางนาสนใจ คอ ระยะทางทใชในสถานการณปกต

(หรอระยะทางทใชเดนทางในชวตประจ าวน) และระยะทางในสถานการณผดปกต เชน การวงออกนอกเสนทาง

11

ยามมเหตฉกเฉน การไปยงสถานททไมคนชนเสนทาง ผลการศกษาพบวาระยะทางทงสองประเภทสงผลตอการ

ตดสนใจอยางมนยยะส าคญ และมผลมากในสวนของระยะทางในสถานการณผดปกต ผลดงกลาวสอดคลองกบงาน

ศกษาของของ Hoen & Koetse (2014) พบวาผลของระยะทางขบเคลอนจะลดลงหากผบรโภคมระยะทางท

ตองการไมมากนก เชน การขบขในเมองในระยะทไมไกล ท าใหไมตองกงวลถงขอจ ากดดานระยะทางและสถาน

ชารจไฟฟาในขณะขบขระหวางวน และผบรโภคทมรถยนตอยแลว จะมความตองการระยะทางสงสดลดลง

(Jensen et al., 2013)

ระยะเวลาทใชชารจไฟฟา เปนอกปจจยส าคญควบคกบระยะทางทวงได ทงนหากระยะเวลาทใชชารจ

คอนขางนาน ยงท าใหเกดความล าบสกในการเลอกซอของผบรโภค ซงตามปกตการชารจแบงเปนสองประเภท

ประเภทแรกคอแบบชา (Slow Charging) ซงมกจะเปนการใชอยในทพกอาศยหรอทท างาน ทสามารถจอดรถได

เปนเวลานานตดตอกนประมาณ 6 – 8 ชวโมง โดยสามารถอดประจไฟฟาไดเตม วธการนนบเปนการชารจหลก

ของผใชรถยนตไฟฟาทวไป ในขณะทการชารจอกรปแบบคอแบบเรว (Fast Charging) ทใชเวลาเพยง 15 – 30

นาท สามารถอดประจไฟฟาไดประมาณรอยละ 80 และเปนการชารจตามสถานบรการทวไปเปนสวนใหญ

ปจจยสดทายในกลมน ไดแก คายรถยนต ซงงานของ Hoen and Koetse (2014) พบวาปจจยนสงผลตอ

โอกาสในการตดสนใจเลอกซอของผบรโภคอยางมนยยะส าคญ รถยนตของคายรถยกษใหญจะสามารถสงผลเชง

บวกตอโอกาสในการเลอกซอได โดยเฉพาะอยางยงภาพลกษณของรถยนตจากคายรถยนตชนน าทสงสมมาเปน

เวลานาน ยากทผบรโภคจะเลอกรถยนตจากคายรถอน ๆ โดยเฉพาะอยางยงเมอเปนเทคโนโลยใหม ความ

นาเชอถอของผผลตยอมมความส าคญเปนอนดบตน ๆ หลกฐานทสนบสนนแนวคดนคอ คายรถยนตยกษใหญ

หลายคายยงอยในขนตอนการตดสนใจและไมแนใจทจะหนมาจบตลาดนอยางจรงจงในชวงแรก ด งจะเหนไดจาก

ความเหนตอพลงงานทางเลอกทตางกนของคายรถยกษใหญ8 ผลดงกลาวยงกระทบตอจ านวนรนรถยนตใน

ทองตลาดทมใหเลอกไมมากนก และสรางความไมมนใจแกผบรโภคเกยวกบทศทางของเทคโนโลย นอกจากน การ

ทจ านวนคายรถยนตทผลตยานยนตไฟฟาเพมขนท าใหมความหลากหลายในตลาดยานยนตไฟฟามากขน สงผลให

8 ชวงป 2557 บรษทรถยนตชนน าอยาง Nissan, Toyota และ Honda ตางมความเหนตออนาคตของรถยนตพลงงาน

ทางเลอกทตางกนอยางสนเชง ในขณะทคาย Nissan มองวารถยนตประเภท BEV คออนาคตของวงการยานยนต แตคาย Toyota กลบมองวาเทคโนโลยไฮโดรเจน (Hydrogen Fuel Cell) คออนาคตของพลงงานทดแทน และไมไดใหความส าคญกบรถยนต BEV มากนก ในขณะท Honda มองวา PHEV คอทศทางทคายจะมงเปาไป

12

โอกาสในการตดสนใจของผซอมากขน (Sikes et al., 2010, Hackbarth & Madlener, 2013, Hoen & Koetse,

2014 และ Valeri & Danielis, 2015)

การวเคราะหปจจยภายนอกทสงผลตอการตดสนใจยอมรบยานยนตไฟฟา

เมอพจารณากลมของปจจยภายนอก ปจจยทถกหยบยกขนมากลาวถงเปนอบดบตนคอ ราคาน ามน

เหตผลหนงทยานยนตไฟฟาถกหยบขนมาเปนตวแทนยานยนตประเภท ICE คอการเปนพลงงานทดแทนทม

แนวโนมจะถกน ามาใชเปนพลงงานหลกแทนน ามน โดยเฉพาะในภาวะทราคาน ามนมทศทางปรบตวสงขนจากอดต

มาก ปจจยนจงมผลกระทบมากเมอเทยบกบปจจยภายนอกอน ๆ อยางไรกตาม อทธพลของราคาน ามนจะมาก

หรอนอยขนกบปจจยราคาคาไฟฟาทผบรโภคตองจายวามราคาถกกวาหรอความใกลเคยงเพยงใด ซงผลทพบจาก

งานศกษาในอดตกพบขอสรปในทศทางเดยวกน ผบรโภคจงมแรงจงใจในการหนมาเลอกใชยานยนตไฟฟามากขน

จากตนทนในการใชตอกโลเมตรถกกวา เนองจากสงเหลานนบเปนตนทนการใชงานแปรผนทผบรโภคจะตองแบก

รบไปตลอดอายการใชงานของรถยนต

ปจจยประการตอมา ไดแก บรการหลงการขายและอะไหลทดแทน เนองจาก ผบรโภคมกน ามารวมกบ

การตดสนใจ หากรถยนตทซอไปมปญหา การมบรการหลงการขายทดจะชวยใหผบรโภคสามารถตดสนใจซอไดงาย

ขน ในขณะทความยากงายในการหาอะไหล หากไมสามารถหาได หรอตองน าเขามาจากบรษทแมในตางประเทศ

และอาจท าใหไมสามารถใชงานรถยนตไดเปนเวลานาน สงเหลานจะท าใหผบรโภคเกดความลงเลและอาจตดสนใจ

ไมเลอกใชในทสด

ปจจยดานโครงสรางพนฐานอยางสถานชารจไฟฟา เปนประเดนทยงคงถกพดถง โดยเฉพาะอยางยงชวง

เรมแรกของการเกดตลาดยานยนตไฟฟา ทผบรโภคตองการความเชอมนวาจะสามารถหาสถานชารจตามจดตางๆ

ได โดยเฉพาะเมอตองขบออกไปไกลจากแหลงทคนเคยซงแตกตางจากกรณขบขปกตทสามารถวางแผนเรอง

ระยะทางได งานศกษาของ Jensen et al., (2013) พบวาผบรโภคอาจไมสามารถวางแผนส าหรบการหาสถานอด

ประจไฟฟาไดดเทากบการหาสถานจายน ามนทมอยในปจจบน และลงเลทจะเลอกซอยานยนตไฟฟาส าหรบการ

เดนทางในระยะไกล การลงทนในโครงสรางเหลานเปนสงทถกใชตามแผนยทธศาสตรยานยนตไฟฟาในหลาย

ประเทศ และมกถกใชควบคกบมาตรการสงเสรมรปแบบตาง ๆ ทงทเปนตวเงน อยางการลดหยอนภาษ และเงน

อดหนน ซงมสวนส าคญอยางมากในชวงเรมตนเพอจงใจใหผบรโภคยอมเปลยนพฤตกรรมจากทเคยใรถยนต ICE

มาอยางยาวนาน (Mau, 2005, Sikes et al., 2010, Hackbarth and Madlener, 2012, Glerum et al., 2014,

Hoen and Koetse, 2014 และ Hess et al., 2015)

13

Hackbarth and Madlener (2012) และ Hoen and Koetse (2014) ไดศกษาเพมเตมถงการใช

มาตรการทมใชภาษอน ๆ ของภาครฐ เชน การใหสทธทางวงพเศษส าหรบยานยนตไฟฟาโดยเฉพาะ การยกเวน

การเกบภาษการใชถนน การใหทจอดเฉพาะส าหรบยานยนตไฟฟา การลดหยอนคาผานทางบนทางพเศษ นาสนใจ

วามาตรการทมใชภาษเหลานกลบไมไดสงผลตอการตดสนใจอยางมนยยะส าคญ อยางไรกตาม Potoglou and

Kanaroglou (2007) ไดใหเหตผลไวอยางนาสนใจสองประการดวยกนคอ ประการแรก การใหทจอดและชองทาง

พเศษจะไมมผลนกหากผบรโภคอาศยอยในเขตทไมมปญหาการจราจรหนาแนน และคาทจอดไมไดอยในระดบสง

ประการทสอง ผลกระทบของมาตรการตาง ๆ ของแตละกลมตวอยางหกลางกนเองระหวางกลมทกระทบและกลม

ทไมกระทบ ท าใหเมอพจารณาในภาพรวมผลกระทบดงกลาวจงไมไดมผลกระทบอยางมนยยะส าคญ ทงนการ

ประชาสมพนธทงจากคายรถยนตและภาครฐ เนองจากความรความเขาใจเกยวกบจดด-จดดวยของยานยนตไฟฟา

เปนสงส าคญทผบรโภคควรทราบ โดยเฉพาะในชวงเรมตน การมการใหขอมลขาวสารจากทงผผลตและภาครฐ

อยางไรกตาม ยงไมมการกลาวถงในปจจยทงสองในงานศกษาในอดตมากนก

ปจจยภายนอกกลมสดทายทจะเปนตวก าหนดการเลอกซอของผบรโภคคอลกษณะเฉพาะตวของผบรโภค

เชน เพศ อาย ระดบการศกษา ขนาดครอบครว รายได จ านวนรถยนตทครอบครอง ระยะทางทตองการของแตละ

บคคล ปจจยเฉพาะบคคลเหลานยงสงผลตอขนาดของการตอบสนองตอทงปจจยภายในและภายนอกบางตวดงท

กลาวถงขางตน เชน เพศชายมความตองการสมรรถนะรถยนตทสงกวาเพศหญง ผมรายไดทสงมการตอบสนองของ

ราคาตอโอกาสในการตดสนใจเลอกทนอยกวา ผทมระดบการศกษาทสงจะมการตอบสนองของตนทนในการดแล

รกษาตอโอกาสในการยอมรบทมากกวา เปนตน

ตารางท 1 ตวแปรทใชในแบบจ าลอง

ล าดบ ตวแปร ค าอธบาย ประเภทตวแปร 1

PriceX ราคายานยนตไฟฟา ตวแปรภายใน

2 BatteryX ราคาแบตเตอร ตวแปรภายใน

3 RangeX ระยะทางการขบเคลอนตอชารจไฟฟาหนงรอบ ตวแปรภายใน

4 TimeX ระยะเวลาในการอดประจไฟฟา ตวแปรภายใน

5 SpeedX สมรรถนะเครองยนต ตวแปรภายใน

6 SizeX ขนาดของตวรถยนต ตวแปรภายใน

7 BrandX คายรถยนต ตวแปรภายใน

14

8 McostX ตนทนในการดแลรกษา ตวแปรภายใน

9 ServiceD บรการหลงการขาย ตวแปรภายนอก

10 SparepartD อะไหลทดทแน ตวแปรภายนอก

11 FuelD ราคาน ามน ตวแปรภายนอก

12 argCh eD จ านวนสถานชารจไฟฟา ตวแปรภายนอก

13 ElecD ราคาคาไฟฟา ตวแปรภายนอก

14 _Sub moneyD สทธประโยชนทเปนตวเงน ตวแปรภายนอก

15 _Sub nonmonneyD สทธประโยชนทไมเปนตวเงน ตวแปรภายนอก

16 _Gov PRD การประชาสมพนธของภาครฐ ตวแปรภายนอก

17 _Firm PRD การประชาสมพนธของคายรถยนต ตวแปรภายนอก

18 SexD เพศ ตวแปรภายนอก

19 AgeD อาย ตวแปรภายนอก

20 EduD ระดบการศกษา ตวแปรภายนอก

21 IncomeD รายไดของผบรโภค ตวแปรภายนอก

22 _F SizeD จ านวนสมาชกในครอบครว ตวแปรภายนอก

23 _R RangeD ระยะเดนทางทผบรโภคตองการ ตวแปรภายนอก

4. ขอมลทและแบบสอบถามใชในการศกษา

งานวจยนไดท าการวเคราะหผลกระทบของปจจยก าหนดตาง ๆ ทสงผลตอการตดสนใจเลอกซอยานยนต

ไฟฟาของผบรโภคใหสอดคลองกบแผนการขบเคลอนภารกจดานพลงงานเพอสงเสรมการใชงานยานยนตไฟฟาใน

ประเทศไทย (แผนการขบเคลอนฯ) ทมงใหความสนใจกบยานยนตประเภทรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน

รวมถงการตดตงสถานอดประจไฟฟาทจะด าเนนการตดตงอยในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลเปนหลก ดงนน

คณะผวจยจงไดเกบรวบรวมขอมลปฐมภม (Primary Data) โดยใชวธการส ารวจกลมผบรโภคตวอยางทอาศยอยใน

เขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล 3 จงหวด (ไดแก จงหวดนนทบร ปทมธาน และสมทรปราการ) ตรงตามพนท

เปาหมายภายใตแผนการขบเคลอนฯ จากขอมลทไดมาจากผตอบแบบสอบถามทงสน 567 ราย ในเขต

กรงเทพมหานครและปรมณฑล แบงเปนผทอาศยอยในกรงเทพรอยละ 73.4 ผทอาศยอยในปรมณฑล (ปทมธาน

15

นนทบร และสมทรปราการ) และอน ๆ อกรอยละ 23.5 และ 3.1 ตามล าดบ เมอขจดขอมลทมความไมคงเสนคง

วาออกไปท าใหเหลอตวอยางทใชในการศกษาทงสน 463 ราย ซงเพยงพอตอจ านวนตวอยางขนต าทเหมาะสม9

ในการส ารวจ คณะผวจยไดใชแบบสอบถาม (สามารถดรายละเอยดแบบสอบถามใน ภาคผนวก ก) โดย

แบบสอบถามจะถกแบงออกเปน 3 สวน อนไดแก ค าถามทวไป ค าถามเกยวกบยานยนตไฟฟา และ ปจจยทมผล

ตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค โดยมรายละเอยดดงน สวนท 1 คอค าถามทวไปทสอบถาม

คณลกษณะของผบรโภค อาทเชน อาย เพศ ระดบการศกษา อาชพ รายไดตอเดอน ทอย สถานภาพ ขอมลทวไป

เกยวกบการใชรถยนต เปนตน ขอมลทไดในสวนนจะถกน ามาใชส าหรบการวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive

Analysis) เพอใหเขาใจถงคณลกษณะภาพรวมและพฤตกรรมของกลมผบรโภคตวอยาง

สวนท 2 คอค าถามเกยวกบยานยนตไฟฟาเพอสอบถามการรบรเรองยานยนตไฟฟาและมมมองตอยาน

ยนตไฟฟาของผบรโภค เชน ความสนใจในการซอยานยนตไฟฟา เหตผลทผบรโภคตดสนใจซอ/หรอไมซอยานยนต

ไฟฟา ค าถามในสวนนจะถกน าไปใชในการออกแบบนโยบายเพอสนบสนนใหเกดการยอมรบยานยนตไฟฟาของ

ผบรโภค นอกจากนเพอประมาณการแบบจ าลองการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภค จงไดออกแบบสอบถาม

ในประเดนเรองความสนใจซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค ขอมลทเกบรวบรวมไดในสวนน จะถกน าไปก าหนดเปน

ตวแปรตาม (Dependent Variable) ในแบบจ าลองตอไป และสวนท 3 คอปจจยทสงผลตอการตดสนใจซอยาน

ยนตไฟฟาของผบรโภค ประกอบดวยปจจยทสงผลตอการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภคออกเปน ปจจย

ภายในซงเปนปจจยเกยวกบตวยานยนตไฟฟา อาท ราคายานยนตไฟฟา ราคาแบตเตอร ระยะเวลาทใชอดประจ

ไฟฟา เปนตน และปจจยภายนอกซงเปนปจจยอน ๆ ทไมเกยวกบตวยานยนตไฟฟา อาทเชน ราคาน ามน จ านวน

สถานอดประจไฟฟา นโยบายของภาครฐ เปนตน ค าถามในสวนนจะถกน าไปใชเพอก าหนดเปนตวแปรตน

(Independent Variable) ในแบบจ าลองการประมาณการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภค

จากผลการส ารวจกลมตวอยางจ านวน 463 ราย พบวากลมตวอยางรอยละ 60 มชวงอายอยในชวง 20-30

และ 31-40 ป และอกรอยละ 37 เปนกลมทมอายตงแต 40 ปขนไป ขอมลชวงอายและการศกษาในตารางท 2-ก

ชใหเหนวาตวอยางสวนใหญเปนกลมทอยในวยท างานและสวนใหญมรายไดอยในชวง 25 ,000-50,000 บาท

9 ใชวธการก าหนดขนาดตวอยางดวยวธการของ Cochran (1963) ค านวณจากสตร 2

2

Z pqn

E

= ซงก าหนดคามาตรฐานของ

ระดบความเชอมน ซงก าหนดใหเทากบ 95% ดงนน Z = 1.96 คาความคลาดเคลอนทยอมรบ E = 0.05 คาสดสวนทประมาณไว p = 0.5 และ q = 1

– p ซงมจ านวนทงสน 385 ราย

16

รองลงมาคอกลมทมรายไดสงกวา 50,000 บาทขนไป คดเปนรอยละ 42.5 และ 37 ของตวอยางทงหมด ซงถอได

วาเปนกลมตวอยางทเหมาะสมทจะใชเปนตวแทนสะทอนถงกลมผบรโภคทมก าลงซอยานยนตไฟฟาไดเปนอยางด

อกท งกลมตวอยางสวนใหญ เปนผทส า เรจการศกษาในระดบปรญญาตรและโท คดเปนสดสวนรวม

รอยละ 90 ซงนาจะเปนเครองชวดวากลมตวอยางมระดบความเขาใจเกยวกบความส าคญของการเขามาของยาน

ยนตไฟฟาไดดระดบหนง อกทงยงเปนกลมทมระดบรายไดทนาจะสามารถซอรถยนตไฟฟาไดจรง สะทอนผาน

ขอมลจากกลมตวอยางทแสดงใหเหนความสมพนธเชงบวกระหวางสดสวนของผสนใจกบระดบการศกษา ทกลมผท

มการศกษาต ากวาปรญญาตร

หากพจารณาจากรอยละของผทสนใจเลอกซอรถยนตไฟฟาภายในกลม จะพบวากลมของผทมอายในชวง

ระหวาง 31-60 ป เปนกลมทมความสนใจเลอกซอรถยนตไฟฟาใกบเคยงกนคดเปนสดสวนสงกวารอยละ 60

นาสนใจวายานยนตไฟฟานบเปนทางเลอกททกกลมระดบรายไดใหความสนใจ เหนไดจากสดสวนความสนใจทสง

กวารอยละ 50 ในผบรโภคทกกลมรายได นอกจากนสดสวนยงเพมขนเมอระดบรายไดสงขน และสงมากถงรอยละ

80.8 ส าหรบผทมรายไดเกนกวา 80,000 บาทขนไป ความสมพนธเชงบวกระหวางความตองการและระดบรายไดท

พบอาจกลาวไดวายานยนตไฟฟาเปนสนคาปกต (Normal Goods) ในสายตาของผบรโภค

ตารางท 2-ข แสดงขอมลระยะทางทใชในการเดนทางตอวนและตอป ความหนาแนนบนทองถนนทเผชญ

ตอวนโดยคดเปนสดสวนตอระยะทางทงหมด พบวาผบรโภคสวนใหญเดนทางอยในชวงระหวาง 20-50 กโลเมตร

ตอวน และสวนใหญเผชญกบความหนาแนนบนทองถนนคดเปนสดสวนรอยละ 40 ของระยะทางทงหมด อยางไรก

ตาม ทกกลมมความสนใจเลอกซอรถยนตไฟฟาสงกวารอยละ 60 ทงสน อยางไรกตามสดสวนการครอบครอง

รถยนตของผทสนใจซอยานยนตไฟฟาสะทอนใหเหนวาผบรโภคกลมทมรถยนตอยแลวมความสนใจยานยนตไฟฟา

รอยละ 69.4 สงกวากลมทไมมรถยนตทมสดสวนของผสนใจอยรอยละ 45.7 สดสวนดงกลาวสะทอนใหเหนวายาน

ยนตไฟฟาถกมองวาเปนรถยนตทางเลอกคนทสองทใชวงในระยะทไมไกลนก หรอวงในระยะท ไมตองกงวลถงการ

หาสถานชารจไฟฟา อยางไรกตาม สดสวนทต าในกลมผทยงไมมรถยนตอาจเปนผลจากความไมแนใจในทศทางของ

เทคโนโลยใหม ความยากงายในการเขาถงสถานชารจไฟฟาตามทตาง ๆ โดยเฉพาะในชวงเรมตน ความตองการใน

ยานยนตไฟฟาจงมไมมากนกเทากลมอน นอกจากนผทเปนเจาของยานยนตไฟฟาอยแลว (รอยละ 3.7) รอยละ

94.1 ยงสนใจทจะใชยานยนตไฟฟาตอ ขณะทรอยละ 60 ของผทยงไมไดเปนเจาของยานยนตไฟฟามความสนใจ

ยานยนตไฟฟา

17

ตารางท 2-ค. จะเหนไดวากลมผบรโภคทสนใจซอมสดสวนสงถงรอยละ 61.1 และเมอก าหนดใหผบรโภค

วดระดบปจจยก าหนดภายใน/ ภายนอกแตละตวโดยทก าหนดให 0 คะแนนหมายถงไมมผลกระทบตอการตดสนใจ

และ 4 คะแนนคอมผลกระทบตอการตดสนใจมากทสด ผลในเบองตนพบวาสดสวนการเลอกมลกษณะทกระจก

อยในกลมผลกระทบตอการตดสนใจมากทสดทสงกวารอยละ 50 คอ ราคาซอยานยนตไฟฟา (รอยละ 60.13) และ

จ านวนสถานชารจไฟฟา (รอยละ 55.12) ซงผบรโภคมองวาต าแหนงทเหมาะสม คอการตงสถานชารจไฟฟาตาม

ปมน ามนทคดเปนสดสวนสงถงรอยละ 25 ของจ านวนตวเลอกทงหมด รองลงมาคอสถานชารจในหางสรรพสนคา

คอมมนตมอลล และสถานทท างาน คดเปน รอยละ 22 และ 21 ตามล าดบ (ตารางท 2-ค.) ผลทไดเปนสงทไมนา

แปลกใจเนองจากเปนสถานททคนทวไปตองเดนทางไปมาบอยครงในชวตประจ าวน ดงนนสถานทเหลานจงถก

เลอกเปนอนดบตน ๆ

จากการส ารวจพบวาปจจยทผบรโภคเหนวาเปน ปจจยสนบสนน เปนอนดบแรกๆ คอ ความสามารถใน

การประหยดพลงงานเชอเพลง (รอยละ 21.3) ประสทธภาพทสง (รอยละ 19.7) และการเปนเทคโนโลยใหม (รอย

ละ 19.3) สะทอนถงการตนตวเกยวกบเทคโนโลยใหมทมความสามารถในการลดตนทนตอกโลเมตรในการเดนทาง

ของผบรโภคได ขณะทการสงเสรมจากภาครฐ มสดสวนเพยงเลกนอยทรอยละ 6.3 เทานนทกลมตวอยางเหนวา

เปนปจจยสนบสนนการเลอกซอ สดสวนดงกลาวสะทอนใหเหนวามาตรการของรฐในการจงใจผบรโภคปจจบนอาจ

ยงมนอยและยงไมแพรหลายในมมของผบรโภค และอาจตองการมาตรการเชงรกทมากขนทงจากภาครฐเพมเตม

โดยมาตรการทผบรโภคใหความสนใจและถกเลอกเปนอนดบแรกมากทสดจากการเลอกทงหมด อยในกลมเกยวกบ

มาตรการสงเสรมทเปนตวเงนเปนหลก ไดแก สทธพเศษทางภาษ คดเปนรอยละ 47.5 รองลงมาไดแก การใหเงน

อดหนน คดเปนรอยละ 16.4 สวนมาตรการสงเสรมทไมเปนตวเงน และอน ๆ กลบไดรบความสนใจไมมากนก

18

ตารางท 2 ขอมลพนฐานทไดจากกลมตวอยาง

ก. ขอมลพนฐาน

ขอมลทวไป รอยละของจ านวนตวอยางทงหมด รอยละของผทสนใจยานยนตไฟฟาภายในกลม

เพศ ชาย 48.6 66.2

หญง 51.4 56.3 อาย

20-30 ป 30.7 52.8 31-40 ป 32.2 64.4

41-50 ป 22.9 67.0 51-60 ป 13.4 64.5 60 ป ขนไป 0.9 25.0

รายได ต ากวา 25,000 บาท 20.3 54.3 25,000 – 50,000 บาท 42.5 56.9 50,001 – 80,000 บาท 20.3 60.6

มากกวา 80,000 บาท 16.8 80.8 ระดบการศกษา

ต ากวาปรญญาตร 2.2 40.0 ปรญญาตร 49.7 56.5 ปรญญาโท 40.4 66.8 สงกวาปรญญาโท 7.8 66.7 จ านวนสมาชกในครอบครวทงหมด*

19

1 คน 5.2 66.7

2 คน 11.0 64.7 3 คน 23.8 61.8

4 คน 34.6 58.1 5 คน 12.1 57.1 มากกวา 5 คน 13.4 66.1

หมายเหต: * สมาชกในครอบครวทอาศยอยดวยกน

ข. การครอบครองรถยนตและความหนาแนนบนทองถนนทผบรโภคเผชญ

การเดนทางและความหนาแนนบนทองถนน รอยละของจ านวนตวอยางทงหมด รอยละของผทสนใจยานยนตไฟฟาภายในกลม

ระยะทางในการใชรถยนตตอป

นอยกวา 10,000 km. 32.2 61.8

ระหวาง 10,000 – 20,000 km. 42.9 68.9

มากกวา 20,000 km. 24.9 60.0

ระยะทางในการใชรถยนตตอวน

นอยกวา 20 km. 32.7 61.6

ระหวาง 20 – 50 km. 44.2 65.7

ระหวาง 50 – 80 km. 14.7 67.9

มากกวา 80 km. 8.4 62.5

ความหนาแนนบนทองถนนทเผชญ

นอย (นอยกวา 40%) 15.2 63.8

กลาง (40%-60%) 52.1 62.3

20

มาก (มากกวา 70%) 32.7 68.0

จ านวนรถยนตในครอบครอง

ไมม 17.5 45.7

1 คน 45.6 61.1

2 คน 23.5 67.9

มากกวา 2 คน 13.4 69.4

การเปนเจาของยานยนตไฟฟา

ใช 3.7 94.1

ไมใช 96.3 59.9

ค. สดสวนความสนใจและมมมองตอปจจยก าหนดตาง ๆ ของผบรโภค

รอยละความสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟา

สนใจซอ = 61.1 ไมสนใจซอ = 38.9

ผลกระทบของปจจยก าหนดตอการตดสนใจ

ไมมผล (0 คะแนน) นอย (1 คะแนน) ปานกลาง (2 คะแนน) มาก (3 คะแนน) มากทสด (4 คะแนน) ปจจยภายใน ราคายานยนตไฟฟา 0.65 1.31 8.93 28.98 60.13 ราคาแบตเตอร 0.65 1.31 13.07 40.31 44.66 ระยะทางการขบเคลอน 0.00 1.53 10.24 49.02 39.22 ขนาดของยานยนตไฟฟา 2.18 8.93 8.93 37.91 10.24 คายรถยนต 1.31 7.63 33.99 39.22 17.86 สมรรถนะเครองยนต 0.65 2.61 21.57 45.10 30.07

21

ระยะเวลาทใชชารจไฟ 0.00 0.87 12.42 41.18 45.53

คาบ ารงรกษา 0.22 2.18 10.02 38.56 49.02 ปจจยภายนอก

ราคาน ามน 3.49 8.28 30.07 34.64 23.53 ระยะทางทตองการใชงาน 0.00 2.83 17.21 46.19 33.77 บรการหลงการขาย 0.87 1.74 13.07 39.65 44.66

อะไหลทดแทน 0.65 1.09 9.37 40.74 48.15 จ านวนสถานชารจไฟฟา 0.00 1.09 7.41 36.38 55.12

ราคาคาไฟฟา 0.22 3.05 14.60 35.29 46.84 การประชาสมพนธของคายรถ 1.74 17.86 44.88 27.02 8.50

การประชาสมพนธของภาครฐ 2.61 17.21 40.52 28.54 11.11 สทธประโยชนทเปนตวเงน 1.09 4.14 22.44 41.39 30.94

สทธประโยชนทไมเปนตวเงน 4.14 10.24 29.85 34.86 20.92

ง. ต าแหนงของสถานชารจทเหมาะสมในสายตาผบรโภค

สถานทตดตงจดชารจไฟฟา รอยละ

ปมน ามน 25.0 สถานทราชการ 12.6 ทท างาน, อาคารส านกงาน 21.3 สวนกลางหมบาน, คอนโดมเนยม 18.6 หางสรรพสนคา, คอมมนต มอลล 22.4

22

จ. ปจจยสนบสนนและปจจยถวงดลในสายตาผบรโภค

ปจจยสนบสนน รอยละ ปจจยถวงดล รอยละ

ราคาสมเหตสมผล 16.5 เทคโนโลยไมนาเชอถอ 6.8 เปนมตรกบสงแวดลอม 15.9 ไมมรนและขนาดทสนใจ 5.4

ประสทธภาพสงกวารถทใชน ามน 19.7 ยานยนตไฟฟามราคาสง 22.3 ท าใหรสกเหมอนเปนคนทนสมย 1.0 คาดแลรกษาสง 20.3

มาตรการสงเสรมจากทางภาครฐ 6.3 ระยะทางในการวงนอย 10.8 ประหยดคาเชอเพลง 21.3 ระยะเวลาในการชารจไฟนาน 11.3

เปนเทคโนโลยใหม 19.3 สถานชารจไฟมนอย 23.0

ฉ. มาตรการสงเสรมภาครฐทผบรโภคสนใจ

มาตรการสงเสรมทสนใจ รอยละ

ลดหยอนภาษ 47.5

ใหเงนอดหนน 16.4 ชวยเหลอทางดานสนเชอ 4.7 อดหนนราคาไฟฟา 7.8 สทธพเศษตางทไมเปนตวเงนอน ๆ 5.0

ทมา: ผวจยค านวณจากขอมลทไดจากแบบสอบถาม

23

5. ผลการศกษา

ในสวนนคณะผวจยไดท าการประมาณคาแบบจ าลองโดยเรมตนดวยการตรวจสอบความถกตองในการ

พยากรณของตวแบบดวยเสนโคง Receiver Operating Characteristic (ROC) จากรปท 1 ก าหนดใหแกนตง

แสดงคา Sensitivity และแกนนอนแสดงคา 1- Specificity จากผลการค านวณพบวา รอยละ 66.3 ของตวอยางม

การจ าแนกกลมไดอยางถกตอง ซงแสดงวามความไวคอนขางสง ผลการทดสอบดงกลาวสามารถอธบายไดวา

แบบจ าลองดงกลาวนสามารถน าไปใชเพอพยากรณและตรวจสอบปจจยทสงผลกระทบตอการตดสนใจซอยานยนต

ไฟฟาได

ผลการค านวณคา Marginal Effect มคามากกวา 0 ดงแสดงในตารางท 3 ชใหเหนวาราคาซอยานยนต

ไฟฟา และตนทนการดแลรกษาสงผลตอการตดสนใจซออยางมนยยะส าคญ สอดคลองกบงานศกษาในอดตทตาง

พบขอสรปทเหมอนกน คอ ราคายานยนตไฟฟาสงผลเชงลบตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของผบรโภคโดยหาก

ราคายานยนตไฟฟายงสงขน จะท าใหโอกาสในการซอยานยนตไฟฟาลดลง ขณะทตนทนการดแลทสงจะสงผลเชง

ลบผลตอการตดสนใจเชนกน อยางไรกตามผลการค านวณไมพบวาราคาแบตเตอรสงผลตอการตดสนใจเลอกซอ

อยางมนยยะส าคญ ทงนอาจเปนผลมาจากการทราคาของแบตเตอรมแนวโนมลดลงอยางตอเนองในชวงทผานมา

อกประการหนงคอราคาแบตเตอรจดอยในสวนของการดแลรกษาเนองจากปจจบนอายการใชงานของแบตเตอรม

อายคอนขางนาน (Santini DJ & Vyas AD, 2005)

คายรถยนตทผลต ระยะเวลาทใชประจไฟฟาและสมรรถนะเครองยนตเปนปจจยทสงผลตอการตดสนใจ

ซอยานยนตไฟฟาของผบรโภคอยางมนยยะส าคญ เนองจากผบรโภคมความมนใจยานยนตไฟฟาของแตละคาย

รถยนตทแตกตางกน คายรถยนตทเปนทยอมรบหรอมชอเสยงทดจากการสะสมความเชอมนในตลาดมาอยาง

ยาวนานจะสงผลตอการตดสนใจซอของผบรโภคสงกวาคายรถยนตทมชอชนรองลงมา สอดคลองกบงานศกษาของ

Bolduc et al., (2008) และ Helveston et al., (2015) ในท านองเดยวกน ผลการศกษาพบวาระยะเวลาทใช

ชารจไฟฟาและความสามารถในการท าความเรวของเครองยนตเปนปจจยส าคญทกระทบการตดสนใจ ผบรโภค

สวนใหญไมตองการเสยเวลานานในการอดประจไฟฟายานยนตในทสาธารณะ และผลดงกลาวนาจะยงทว

ความส าคญมากขนเมอตองเผชญกบสภาพแวดลอมการจราจรทตดขดอยางประเทศไทย

ปจจยภายนอกทสงผลนยยะส าคญปจจยแรกคอบรการหลงการขาย ผลดงกลาวสะทอนใหเหนวายานยนต

ไฟฟายงเปนเรองใหมในตลาดอยางนอยสองประการ ประการแรก การเขามาในตลาดของคายรถยนตยงไมสามารถ

24

สรางความเชอมนเรองการใหบรการหลงการขายของตวแทนจ าหนายหากรถยนตทซอไปมปญหา ประการทสอง

การใชบรการอซอมรถยนตทเคยใชบรการเดมจะสามารถรองรบยานยนตไฟฟาไดหรอไม ยงเปนสงทผบรโภคม

ความกงวล อกทงผลดงกลาวยงชใหเหนวาการสรางความมนใจเกยวกบบรการหลงการขายมความส าคญมากกวา

การประชาสมพนธวรถยนตของคายผลต แตกตางจากการประชาสมพนธภาครฐทยงสงผลตอการตดสนใจของผซอ

หากภาครฐประชาสมพนธเชงรกในการใหขอมลเกยวกบยานยนตไฟฟามากขนจะเปนปจจยส าคญในการจงใจให

ผบรโภคหนมาใหความสนใจยานยนตไฟฟาจนในทสดอาจตดสนใจซอยานยนตไฟฟาได งานศกษาของ Krause et

al. (2013) และ Freyschlag (2016) พบวา การประชาสมพนธ (เชน การใหขอมล หรอการจดตงโซนส าหรบการ

ทดลองใช) เพอใหขอมลเกยวกบยานยนตไฟฟามผลท าใหผบรโภคมโอกาสเลอกซอยานยนตไฟฟามากขน ทงน

ปจจยภายนอกทเปนลกษณะเฉพาะสวนบคคล มเพยงรายไดและระดบการศกษาเทานนทพบวาสงผลตอการ

ตดสนใจเลอกซอ

อยางไรกตาม เมอพจารณากลมของตวแปรทไมพบวาสงผลตอการตดสนใจอยางมนยยะส าคญ พบวามสง

ทนาสนใจอย 3 ประการ ประการแรกคอ ราคาน ามนทงทน ามนคอตนทนการขบเคลอนหลกของรถยนต ICE ทใช

เปรยบเทยบกบการใชรถยนตไฟฟาขดแยงกบผลการศกษาในอดต ผลดงกลาวมาจากภาครฐมการอดหนนโดยใช

เงนทนของภาครฐในการสนบสนนทางดานภาษท าใหราคาน ามนบดเบอนและไมสะทอนถงราคาทแทจรง ประการ

ทสอง คอ จ านวนสถานชารจไฟฟาและระยะทางทวงไดตอการชารจไฟหนงรอบไมไดสงผลอยางมนยยะส าคญ

ขดแยงกบงานศกษาในอดตทมกวาปจจยดงกลาวสงผลอยางมนยยะส าคญ ผลดงกลาวสะทอนใหเหนวาผบรโภคไม

มความกงวลเกยวกบการหาสถานชารจ สวนหนงเปนผลมาจากการปรากฏสถานชารจทตดตงตามสถานทตาง ๆ

อยาง สถานทราชการ หางสรรพสนคา อยางแพรหลาย ซงเปนการเตรยมความพรอมทางโครงสรางพนฐานตาม

แผนขบเคลอนฯ ของรฐบาล นอกจากนระยะทางการขบเคลอนตอการประจไฟฟาหนงรอบไมไดมผลตอการ

ตดสนใจซอยานยนตไฟฟาเนองจากปจจบนยานยนตไฟฟาหลายรนมระยะทางททางผผลตระบวาสามารถขบไดตอ

การอดประจไฟฟาหนงครงอยทระดบ 150 - 200 ไมล หรอประมาณ 240 กโลเมตร – 320 กโลเมตร ตอการอด

ประจไฟฟาหนงครง ไมวาจะเปน Tesla Model S หรอ BMW i3 ทถอวาเปนรถระดบบน (Luxury/Premium

Segment) หรออยาง Nissan Leaf ทไดมการเปดตวไปพรอมกบระยะทางการขบเคลอนทไดไกลขน เปนตน และ

ในอนาคตเมอเทคโนโลยพฒนาตอไปอก ระยะทางของยานยนตไฟฟาทวงไดกจะมากขนอก ซงแมวาระยะทางจะ

ยงนอยกวารถยนตทใชน ามนแตกชวยลดประเดนความกงวลของผบรโภคทตองหาสถานชารจระหวางทาง ซงสวน

นมผลท าใหระยะทางทตองการใชงานของแตละบคคลไมสงผลตอการตดสนใจเชนกน

25

ประการทสาม การสงเสรมภาครฐไมสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟา ทงทเปนตวเงนและไมเปนตว

เงน เนองจากผบรโภคคดวารฐบาลไทยยงไมมมาตรการสงเสรมยานยนตไฟฟาอยางจรงจงไมวาจะเปนนโยบายท

เกยวกบผผลตและผบรโภค ซงหากพจารณาจากยอดขายยานยนตไฟฟาในปจจบนจะพบวากวา 95% ของ

ยอดขายยานยนตไฟฟากระจกตวอยใน 10 ประเทศ ไดแก จน สหรฐอเมรกา ญปน แคนนาดา นอรเวย องกฤษ

ฝรงเศส เยอรมน เนเธอแลนด และสวเดน ซงทกประเทศรฐบาลมนโยบายสนบสนนทชดเจนเพอกระตนใหเกดการ

ใชยานยนตไฟฟาอยางจรงจงนอกจากน ขนาดของตวยานยนตไฟฟา การประชาสมพนธของคายรถ/ผจ าหนายยาน

ยนตไฟฟา และสทธประโยชนอน ๆ เชน ชองทางวงพเศษส าหรบยานยนตไฟฟา ทจอดเฉพาะของยานยนตไฟฟา

ไมไดเปนปจจยทสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟา

เมอพจารณาถงปจจยทกตวโดยเฉลยแลว สามารถค านวณหาคาอตราการยอมรบจากวธในสมการท (6)

ได โดยคาอตราการยอมรบทค านวณไดมคารอยละ 61.6

รปท 1 เสนโคง Receiver Operating Characteristic (ROC)

ทมา: ค านวณโดยคณะผวจย

0.0

00.2

50.5

00.7

51.0

0

Sensitiv

ity

0.00 0.25 0.50 0.75 1.001 - Specificity

Area under ROC curve = 0.6634

26

ตารางท 3 ผลการประมาณคาผลกระทบสวนเพมและอตราการยอมรบจากแบบจ าลอง

ปจจยก าหนด ผลกระทบสวนเพม (Marginal Effect)

ปจจยภายใน

ราคายานยนตไฟฟา ( PriceX ) 0.067 *

ราคาแบตเตอร ( BatteryX ) -0.054

ระยะทางการขบเคลอน ( RangeX ) -0.034

ขนาดของยานยนตไฟฟา ( SizeX ) -0.014

คายรถยนต ( BrandX ) 0.037 *

สมรรถนะเครองยนต ( SpeedX ) 0.022 *

ระยะเวลาทใชชารจไฟ ( TimeX ) 0.004 *

คาบ ารงรกษา ( McostX ) -0.002

ปจจยภายนอก

ราคาน ามน ( FuelD ) -0.065

บรการหลงการขาย ( ServiceD ) 0.048 *

อะไหลทดแทน ( SparepartD ) -0.042

จ านวนสถานชารจไฟฟา ( argCh eD ) -0.004

ราคาคาไฟฟา ( ElecD ) -0.010

การประชาสมพนธของคายรถ ( _Firm PRD ) -0.091

การประชาสมพนธของภาครฐ ( _Gov PRD ) 0.098 *

สทธประโยชนทเปนตวเงน ( _Sub moneyD ) 0.005 *

สทธประโยชนทไมเปนตวเงน ( _Sub nonmonneyD ) -0.044

เพศ ( SexD ) -0.055

27

อาย ( AgeD ) -0.016

ระดบการศกษา ( EduD ) 0.052 *

รายได ( IncomeD ) 0.042 *

จ านวนสมาชกในครอบครว ( _F SizeD ) -0.024

ระยะทางทตองการใชงาน ( _R RangeD ) -0.006

อตราการยอมรบ (Adoption Rate) 0.616

หมายเหต: * หมายถงสงผลตอการตดสนใจเลอกซออยางมนยยะส าคญ

ทมา: ค านวณโดยคณะผวจย

6. บทสรปและนยยะเชงนโยบาย

ผลการศกษาจากการประมาณคาดวยแบบจ าลอง Logit และค านวณคา Marginal Effect พบวา อตรา

การยอมรบ (Adoption Rate) ยานยนตไฟฟาของผบรโภคโดยเฉลยอยทรอยละ 60 ทงน ปจจยภายในทสงผลตอ

การตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟา ไดแก ราคายานยนตไฟฟา คายรถยนตทผลตยานยนตไฟฟา สมรรถนะ

เครองยนต ระยะเวลาทใชประจไฟฟา และ การบ ารงรกษาและดแลอน ๆ ในขณะทปจจยภายนอกทสงผลตอการ

ตดสนใจซอยานยนตไฟฟา ไดแก บรการหลงการขาย และ การประชาสมพนธของภาครฐ นอกจากน ปจจย

ภายนอกทสะทอนลกษณะของผบรโภค มเพยงระดบการศกษาและรายได เทานน ทสงผลตอการตดสนใจซอยาน

ยนตไฟฟาของบรโภค

ผลการศกษายงพบวานโยบายอดหนนดานสทธประโยชนตาง ๆ ไมสงผลตอการตดสนใจเลอกซออยางม

นยยะส าคญ เนองจากผบรโภคเหนวารฐบาลไทยยงไมมมาตรการสงเสรมยานยนตไฟฟาทเรมใชอยางจรงจง ถงแม

จะมแผนขบเคลอนภารกจดานพลงงานฯ ระหวางป พ.ศ. 2559 – 2579 แตการสงเสรมมงเนนไปทการสราง

โครงสรางพนฐานเปนหลก โดยไมไดมการก าหนดมาตรการสนบสนนทางดานอปสงคของผบรโภคอยางชดเจน นย

ยะเชงนโยบายจากผลการศกษาพฤตกรรมการตดสนใจซอของผบรโภคสามารถแบงออกไดเปนสองกลม กลมแรก

คอบทบาทของรฐในการใชมาตรการสงเสรมทางดานราคา เนองจากราคายงเปนปจจยภายในทส าคญล าดบแรกตอ

การตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค ซงในปจจบนยานยนตไฟฟายงมราคาคอนขางสง ราคาใน

28

ความหมายนจะพจารณารวมทงราคาของตวยานยนตไฟฟาและตนทนการดแลรกษา ดงนน บทบาทของรฐท

เหมาะสมในเรองนคอการใชมาตรการทท าใหราคาของยานยนตไฟฟาต าลงผานนโยบายทางดานการเงนและไมใช

ตวเงนตาง ๆ

ในปจจบนมาตรการทสงผลตอราคายานยนตไฟฟาของไทยมเพยงการลดอตราภาษสรรพสามตเทานน ซง

ยงสามารถขยายสทธใหครอบคลมไปยงภาษประเภทอน ๆ เชน ภาษมลคาเพม และภาษน าเขา นอกจากน

เครองมอการใหเงนอดหนนหรอการใหคปองสวนลดหากผบรโภคเลอกซอยานยนตไฟฟากเปนอกทางเลอกหนงท

สามารถด าเนนการควบคไปกบมาตรการทางภาษเชนกน โดยก าหนดสดสวนของมลคาการชวยเหลอตามประเภท

ของยานยนตไฟฟา เชน การสนบสนนจ านวนตวเงนใหแกยานยนตไฟฟาประเภท BEV มากทสดและรองลงมาคอ

ประเภท PHEV ซงทงสองมาตรการนสอดคลองกบมาตรการทผบรโภคใหความสนใจเปนอนดบแรก ในขณะท

มาตรการอนสามารถน ามาใชประกอบเพมเตม เชน มาตรการชวยเหลอดานสนเชอ การอดหนนราคาคาไฟฟา

ส าหรบยานยนตไฟฟาเพอชวยลดตนทนการเปนเจาของของผบรโภคลง

กลมท 2 คอการสงเสรมดานปจจยภายนอกทส าคญ ไดแก การเรงประชาสมพนธดวยการใหขอมลขาวสาร

เกยวกบขอดของการใชยานยนตไฟฟาวามประโยชนในแงของการประหยดคาเชอเพลงและสงผลกระทบเชงบวก

(Positive Externalities) ตอสงคมอยางไร รวมถงการจดงานนทรรศการเกยวกบยานยนตไฟฟาเพอเปดให

ประชาชนสามารถเขาถงหรอทดลองใชกเปนแนวทางหนงทสามารถสรางความตระหนกรถงสมรรถนะทแทจรงและ

เพมความมนใจใหแกผบรโภคในการตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาไดมากขน

29

บรรณานกรม

Al-Alawi, B., Bradley, T., 2013 . Review of Hybrid, Plug-In Hybrid, and Electric Vehicle Market

Modeling Studies. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 21, 190-203.

Bockarjova, M., Knockaert, J., Rietveld, P., & Steg, L. (2014). Dynamic consumer heterogeneity in

electric vehicle adoption. Transportation Research Board Annual Meeting 2014 Paper.

Bolduc D, Boucher N, Alvarez-Daziano R. (2008). “Hybrid choice modeling of new technologies for

car choice in Canada”, Transportation Research Record: Journal of the Transportation

Research Board, pp. 63-71.

Cao XY. (2006) The causal relationship between the built environment and personal travel choice:

evidence from Northern California. University of California, Davis, CA.

Carley, S., Krause, R., Lane, B., Graham, J. (2013). Intent to Purchase a Plug-In Electric Vehicle: A

Survey of Early Impressions in Large US Cities. Transportation Research Part D 18, 39-45.

Cochran, W.G. (1963) Sampling Technique. 2nd Edition, John Wiley and Sons Inc., New York.

Coffman, M., Bernstein, P., and Wee, S. (2015). ‘Factors Affecting EV Adoption: A Literature Review

and EV Forecast for Hawaii’, Electric Vehicle Transportation Center, April.

Eppstein, M., Grover, D., Marshall, J., Rizzo, D. (2011). An Agent-Based Model to Study Market

Penetration of Plug-In Hybrid Electric Vehicles. Energy Policy 39, pp. 3789-3802.

Freyschlag, A. (2016). Drive Electric Northern Colorado – A community-wide approach to EV

adoption. Retrieved from http://evroadmapconference.com/program/presentations16

/AnnieFreyschlag.pdf

Glerum, A., Stankovikj, L., & Bierlaire, M. (2014). Forecasting the demand for electric vehicles:

Accounting for attitudes and perceptions. Transportation Science, 48(4), 483–499.

30

Hackbarth, A., and Madlener, R. (2013). “Consumer preferences for alternative fuel vehicles:

A discrete choice analysis.” Transportation Research Part D: Transport and Environment,

25, pp. 5–17.

Hess, S., Shires, J., Jopson, A., 2013. Accommodating underlying pro-environmental attitudes zin

a rail travel context: application of a latent variable latent class specification. Transp. Res.

Part D 25, 42–48.

Helveston, J.P., Liu, Y., Feit, E.M., Fuchs, E., Klampfl, E., & Michalek, J. (2015). Will subsidies drive

electric vehicle adoption? Measuring consumer preferences in the U.S. and China.

Transportation Research Part A: Policy and Practice. 73, pp. 96-112.

Hoen, A., and Koetse, M. J. (2014). A choice experiment on alternative fuel vehicle preferences of

private car owners in the Netherlands. Transportation Research Part A: Policy and Practice,

61, 199–215.

Jensen, A. F., Cherchi, E., & Mabit, S. L. (2013). “On the stability of preferences and attitudes before

and after experiencing an electric vehicle.” Transportation Research Part D: Transport and

Environment, 25, 24–32.

Lamberson PJ. (2009) The diffusion of hybrid electric vehicles, Center for the Study of Complex

Systems. University of Michigan, Ann Arbor, MI.

Mau PCW., 2005. “Modelling consumer preferences and technological change: Survey of attitudes

to hybrid vehicles.” Simon Fraser University, Burnaby.

Potoglou, Dimitris and Kanaroglou, P. S. (2007 ). Household demand and willingness to pay for

clean vehicles. Transportation Research Part D: Transport and Environment 12 ( 4 ) , pp.

264-274.

31

Rasouli, S., and Timmermans, H. (2013). Influence of social networks on latent choice of electric

cars: A mixed logit specification using experimental design data. Networks and Spatial

Economics, 13, 1–32.

Santini DJ, Vyas AD. (2005) “Suggestions for a new vehicle choice model simulating advanced

vehicles introduction decisions (AVID): structure and coefficients.” Oak Ridge, TN: Argonne

National Laboratory.

Sikes K., Gross, T., Lin, Z., Sullivan, J., Cleary, T., Ward, J. (2010). Plug-in hybrid electric vehicle

market introduction study: final report. Oak Ridge National Laboratory (ORNL).

Sullivan, J., Salmeen, I., Simon, C. (2009). PHEV Marketplace Penetration: An Agent Based

Simulation. Working Paper of the University of Michigan Research Institute.

Valeri, E., and Danielis, R. (2015). Simulating the market penetration of cars with alternative fuel

powertrain technologies in Italy. Transport Policy, 37, 44–56.

Zhang Q. (2007). A study of diesel vehicle diffusion in Europe: calibration and analysis of a

consumer acceptance and adoption model. Boston, MI: MIT Technology and Policy

Program.

32

ภาคผนวก ก

แบบสอบถาม

แบบสอบถามโครงการประเมนมาตรการสงเสรมการใชยานยนตไฟฟาตอการยอมรบของผบรโภคและ

ประสทธภาพการใชพลงงานในภาคขนสง คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

สวนท 1 ค าถามทวไป

1) อาย 20-30 ป 31-40 ป 41-50 ป 51-60 ป มากกวา 60 ป

2) เพศ ชาย หญง

3) ระดบการศกษา

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตร ปรญญาโท สงกวาปรญญาโท

4) อาชพ

พนกงานเอกชน ขาราชการ / รฐวสาหกจ ธรกจสวนตว อนๆ โปรดระบ ………………………

5) รายไดตอเดอน

ต ากวา 25,000 บาท 25,000 – 50,000 บาท 50,001 – 80,000 บาท มากกวา 80,000 บาท

33

6) จงหวดทอาศยอย

กรงเทพฯ ปรมณฑล (ปทมธาน นนทบร สมทรปราการ) อนๆ

7) สถานภาพ โสด สมรส

8) จ านวนสมาชกในครอบครวทงหมด 1 2 3 4 5 มากกวา 5

9) ปจจบนเดนทางไปท างานดวยวธใดเปนหลก รถยนตสวนตว รถโดยสารสาธารณะ รถไฟฟา รถใตดน เรอ อน โปรดระบ ________________

10) ทานมรถยนตในครอบครองกคน (ไมรวมรถจกรยานยนต)

ไมม (ขามไปตอบขอ 18) 1 2 มากกวา 2

11) รถยนตททานใชในปจจบนเปนระบบไฮบรจ (Hybrid) หรอไม

ใช ไมใช

12) รถยนตททานใชอยในปจจบนคอ รถยนตยหอ ________________________ รน _______________________

13) รถยนตทใชอยในปจจบนใชเชอเพลงชนดใดเปนหลก ดเซล เบนซน แกสโซฮอล 95 แกสโซฮอล 91 E20 E85

NGV LPG ไฟฟา

34

14) ทานใชรถยนตเปนระยะทางกกโลเมตรตอป

นอยกวา 10,000 กโลเมตรตอป ระหวาง 10,000 – 20,000 กโลเมตรตอป

มากกวา 20,000 กโลเมตรตอป

15) ในแตละวน ทานใชรถยนตเพอเดนทางประมาณกกโลเมตรตอวน นอยกวา 20 กโลเมตรตอวน ระหวาง 20 – 50 กโลเมตรตอวน ระหวาง 50 – 80 กโลเมตรตอวน มากกวา 80 กโลเมตรตอวน

16) การใชรถยนตในแตละวน ทานตองเผชญกบการจราจรทหนาแนนในสดสวนอยางไร (การจราจรหนาแนน

หมายถง การจราจรทใชความเรวในการขบขต ากวา 60 กโลเมตรตอชวโมง) มาก (มากกวา 70%) กลาง (40%-60%) นอย (นอยกวา 40%)

17) ทานเปลยนหรอคาดวาจะเปลยนเมอรถยนตของทานมอายกป 3-5 ป 6–8 ป 9–10 ป มากกวา 10 ป

18) หากทานยงไมมรถยนต ทานมแผนจะซอรถยนตหรอไม ม ไมม

19) รถยนตททานคาดวาจะซอในอนาคตเปนระบบไฮบรจ (Hybrid) หรอไม ใช ไมใช

20) รถยนตททานคาดวาจะซอในอนาคต คอ

รถยนตยหอ_______________________

35

รน ____________________________ สวนท 2 ค าถามเกยวกบยานยนตไฟฟา

1) ปจจบนทานเปนเจาของยานยนตไฟฟาหรอไม

ใช ไมใช

2) ทานรจกยานยนตไฟฟาแตละประเภทเหลานหรอไม - ยานยนตไฟฟา (Electric Vehicle: EV) รจก ไมรจก - ยานยนตไฟฟาแบตเตอรร (Battery Electric Vehicle: BEV)

รจก ไมรจก

- ยานยนตไฟฟาปลกอนไฮบรด (Plug-in Hybrid Electric Vehicle: PHEV) รจก ไมรจก

3) ทานคดวารถรนใดเปนยานยนตไฟฟา (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

Tesla Model S Nissan Leaf Mitsubishi Outlander (PHEV) Toyota Prius Prime (PHEV) Honda Accord Chevy Spark Chevy Volt BMW i3

4) ทานมความสนใจซอยานยนตไฟฟาหรอไม

ม ไมม (ขามไปขอ 6) 5) ปจจยทท าใหทานสนใจซอยานยนตไฟฟา (เลอก 3 ล าดบแรก โดยท 1=ล าดบท 1, 2=ล าดบท 2, 3=

ล าดบท 3) ราคาสมเหตสมผล มาตรการสงเสรมจากทางภาครฐ เปนมตรกบสงแวดลอม ประหยดคาเชอเพลง

ประสทธภาพสงกวารถทใชน ามน เปนเทคโนโลยใหม ท าใหรสกเหมอนเปนคนทนสมย

36

6) ปจจยทท าใหทานไมสนใจซอยานยนตไฟฟา (เลอก 3 ล าดบแรก โดยท 1=ล าดบท 1, 2=ล าดบท 2, 3=ล าดบท 3)

เทคโนโลยไมนาเชอถอ ระยะทางในการวงตอการชารจไฟ 1 ครง นอยเกนไป ยานยนตไฟฟามราคาสง ระยะเวลาในการชารจไฟคอนขางนาน คาดแลรกษายานยนตไฟฟาสง จ านวนสถานชารจไฟมนอย/หาล าบาก

ไมมรนและขนาดยานยนตไฟฟาทสนใจ (เชนไมมรถกระบะแบบใชไฟฟา)

7) ทานคดวาระยะเวลาทเหมาะสมในการชารจไฟทสถานชารจควรใชเวลาเทาไหร นอยกวา 15 นาท 15–20 นาท 20–25 นาท 25–30 นาท

8) สถานชารจควรอยในระยะทางทเขาถงไดในกกโลเมตร

1–5 6–10 11–15 16–20 มากกวา 20

9) ทานคดวาเมอชารจยานยนตไฟฟาเตมทแลว ยานยนตไฟฟาควรวงไดระยะทางเทาใด

นอยกวา 200 กม. 200–400 กม. 401–600 กม. มากกวา 600 กม.

10) หากสามารถน ารถยนตคนเกาของทานไปแปลงใหเปนยานยนตไฟฟา ทานมความเตมใจทจะจายคาแปลง

นเทาไหร ต ากวา 300,000 บาท 300,000 – 600,000 บาท 600,001 – 900,000 บาท 900,001 – 1,200,000 บาท มากกวา 1,200,000 บาท

11) ถาหากรฐบาลมนโยบายน ารถคนเกาไปแปลงเปนยานยนตไฟฟาโดยมคาใชจายประมาณ 200,000 บาท ทานมความสนใจหรอไม

สนใจ ไมสนใจ

37

12) ปจจยใดทท าใหทานไมสนใจน ารถยนตไปแปลงเปนยานยนตไฟฟา (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ยงไมมนใจในเทคโนโลยทเปนอย ไมมนใจในเรองความปลอดภย คาใชจายทสงเกนไป การขายตอล าบาก ไมสนใจเทคโนโลยยานยนตไฟฟา ไมมนใจในมาตรฐานการแปลงสภาพรถยนตใหเปนยานยนตไฟฟา

13) หากทานจะซอยานยนตไฟฟา ทานยนดทจะจายราคาสวนตางจากรถยนตรนททานใชอยในปจจบนเปน

ราคาเทาไหร ต ากวา 200,000 บาท 200,000 – 400,000 บาท 400,001 – 600,000 บาท 600,001 – 800,000 บาท มากกวา 800,000 บาท

14) กรณาเรยงล าดบนโยบายตอไปน ทมผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของทาน กรณาระบหมายเลข

จาก 1 ถง 5 โดยท 1 = มผลตอการตดสนใจมากทสด และ 5 = มผลตอการตดสนใจนอยทสด ………รฐบาลลดภาษรถยนต เชน ภาษน าเขา, ภาษสรรพสามต ………รฐบาลใหเงนอดหนนการซอยานยนตไฟฟา เชน สวนลดราคายานยนตไฟฟา หรอ ใหเงนคน ………รฐบาลชวยเหลอทางดานสนเชอ เชน ก าหนดอตราดอกเบยเชาซออตราพเศษ ………รฐบาลชวยเหลอและสนบสนนทางดานเชอเพลง เชน ฟรคาชารจยานยนตไฟฟา

………รฐบาลใหสทธพเศษตาง ๆ เชน ยกเวนคาผานทางดวน อนญาตใหยานยนตไฟฟาใชชองเดนรถ ประจ าทาง, ทจอดรถเฉพาะส าหรบยานยนตไฟฟา ในสถานทส าคญตาง ๆ

15) สถานทใดททานอยากใหมการตดตงสถานชารจไฟฟา กรณาเรยงล าดบจากหมายเลข 1 ถง 4 โดยท 1 =

คอสถานทททานอยากใหมการตดตงสถานชารจมากทสด รองลงมาคอ 2, 3, และ 4 ตามล าดบ ปมน ามน / สถานชารจไฟ สถานทราชการ สถานทท างาน, อาคารส านกงาน สวนกลางของหมบาน, คอนโดมเนยม

38

หางสรรพสนคา, คอมมนต มอลล อน ๆ โปรดระบ _______________________________

สวนท 3 ปจจยตอไปนมผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของทานหรอไม

โดยท มากทสด คอ ปจจยนมผลตอการตดสนใจซอ 100% รองลงมาคอ มาก ปานกลาง นอย ตามล าดบ และ ไมม คอ ปจจยนไมมผลตอการตดสนใจซอเลย

ไมม นอย ปานกลาง มาก มากทสด ราคายานยนตไฟฟา ราคาแบตเตอร ระยะทางการขบเคลอนตอการชารจไฟหนงรอบ ขนาดของตวยานยนตไฟฟา คายรถยนตทผลตยานยนตไฟฟา สมรรถนะเครองยนต/ ความเรว-ความเรงของรถ ระยะเวลาทใชชารจไฟ การบ ารงรกษาและดแลอนๆ ราคาน ามน ระยะทางทตองการใชงาน บรการหลงการขาย อะไหลทดแทน จ านวนสถานชารจไฟฟา ราคาคาไฟในการชารจ การประชาสมพนธของคายรถ/ผจ าหนายยานยนตไฟฟา

การประชาสมพนธของภาครฐ นโยบายของภาครฐ เชน การอดหนนจากภาครฐ สทธประโยชนทางภาษ

สทธประโยชนอนๆ เชน ชองทางวงพเศษส าหรบยานยนตไฟฟา ทจอดเฉพาะของยานยนตไฟฟา

ราคาขายตอในตลาดรถยนตมอสอง

39

1

การวเคราะหพฤตกรรมการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภค1

ศ.ดร.ศภวจน รงสรยะวบลย2

ดร.รงนภา โอภาสปญญาสาร3

เพชรธรนทร วงศเจรญ4

ผศ.ดร.ภร สรสนทร5

บทคดยอ

งานศกษานไดวเคราะหปจจยตาง ๆ ทสงผลตอการยอมรบและตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาของผบรโภคโดยใชขอมลปฐมภมจากการส ารวจกลมตวอยางจ านวน 463 รายในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ผลการศกษาพฤตกรรมของผบรโภคจากการประมาณการแบบจ าลองเศรษฐมตพบวาอตราการยอมรบ (Adoption Rate) ยานยนตไฟฟาอยทรอยละ 60 โดยปจจยภายในซงเปนปจจยทเกดจากยานยนตไฟฟาโดยตรงทสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาประกอบดวย ราคายานยนตไฟฟา คายรถยนตทผลตยานยนตไฟฟา สมรรถนะเครองยนต ระยะเวลาทใชประจไฟฟา และ การบ ารงรกษาและดแลอน ๆ ในขณะท ปจจยภายนอกซงเปนปจจยทไมไดเกดจากยานยนตไฟฟาโดยตรงทสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาประกอบดวย บรการหลงการขาย และ การประชาสมพนธของภาครฐ นอกจากนปจจยภายนอกทสะทอนลกษณะของผบรโภค ไดแก ระดบการศกษาและรายได ถอเปนปจจยส าคญทสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาเชนกน ผลการศกษานน าไปสขอสรปและนยยะเชงนโยบายทเปนมาตรการสงเสรมดานอปสงคของภาครฐ เพอสงเสรมการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาใหมากขน รฐควรปรบอตราภาษยานยนตไฟฟาใหเหมาะสมกบการขยายตวของตลาด

ค าส าคญ: ยานยนตไฟฟา แบบจ าลองโลจต ผลกระทบสวนเพม อตราการยอมรบเทคโนโลยใหม

1 งานวจยชนนเปนสวนหนงของโครงการประเมนมาตรการสงเสรมการใชยานยนตไฟฟาตอการยอมรบของผบรโภคและ

ประสทธภาพการใชพลงงานในภาคขนสง โดยไดรบทนสนบสนนจากโครงการรวมสนบสนนทนวจยและพฒนาระหวาง การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) และส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

2 อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรมศาสตร Email: supawat@econ.tu.ac.th 3 อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรมศาสตร Email: rungnapa@econ.tu.ac.th 4 อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรมศาสตร Email: petchtharin.w@econ.tu.ac.th 5 อาจารยประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรมศาสตร Email: puree.sirasoontorn@econ.tu.ac.th

2

1. บทน า

การเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ (Climate Change) อนเนองมาจากระดบการปลอยกาซ

คารบอนไดออกไซด (CO2) จากการใชพลงงานขนสชนบรรยากาศทเพมสงขน กลายเปนปญหาหลกททวโลกตาง

ตนตว และใหความส าคญกบการแกปญหามากขนเรอย ๆ เมอพจารณาระดบการปลอยกาซ CO2 ในประเทศไทย

พบวาเปนปญหาทก าลงทวความรนแรงขนอยางตอเนองเชนกน โดยเฉพาะอยางยงจากภาคการขนสงทมสดสวน

การปลอยกาซ CO2 สงเปนอนดบท 2 เทยบกบเศรษฐกจอน ๆ คดเปนรอยละ 28 ของการปรมารการปลอยกาซ

CO2 ทงหมดหรอเทากบปรมาณกาซทงหมด 73 ลานตน และมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองตลอดสามทศวรรษท

ผานมา6 ทงนเชอเพลงหลกทกอใหเกดการปลอยกาซมาจากการใชน ามนส าเรจรป จากการใชเครองยนตแบบ

สนดาปภายใน (Internal Combustion Engine: ICE) ในยานพาหนะซงกอใหเกดมลพษทางอากาศอนเนองจาก

การเผาไหมไมสมบรณ

แนวทางการแกปญหาดงกลาวถกบรรจอยในแผนการขบเคลอนภารกจดานพลงงานเพอสงเสรมการใชยาน

ยนตไฟฟาในประเทศไทย ซงเปนสวนหนงของแผนอนรกษพลงงานป 2558-2579 เพอลดการใชพลงงานในภาคการ

ขนสงเนองจากเปนภาคทใชพลงงานมากทสด โดยกระทรวงพลงงานมมาตรการในการสงเสรมและพฒนาระบบ

ขนสงยคใหมทมเทคโนโลยยานยนตทใชพลงงานไดอยางมประสทธภาพมากขน รวมถง การสงเสรมการใชยานยนต

ประเภททใชมอเตอร (Motor) ในการขบเคลอนทดแทนการใชยานยนตแบบ ICE ไดแก รถยนตไฮบรด รถยนต

ไฟฟา โดยมเปาหมายใหในป 2579 ประเทศไทยจะตองมยานยนตไฟฟาสวนบคคลรวม 1.2 ลานคน และสถาน

ชารจ 690 สถาน7 แนวทางดงกลาวสอดคลองกบทศทางการปรบตวของผผลตรถยนตชนน าในอตสาหกรรมยาน

ยนตทหนมาพฒนานวตกรรมยานยนตไฟฟาทมงประหยดพลงงานและลดการปลดปลอยกาซ CO2 ในหลากหลาย

รปแบบ เชน ยานยนตไฟฟาไฮบรด (Hybrid electric vehicle : HEV) ยานยนตไฟฟาไฮบรดปลกอน (Plug-in

hybrid electric vehicle : PHEV) และยานยนตไฟฟาแบตเตอร (Battery electric vehicle : BEV )

6 ขอมลจาก สถานการณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากภาคพลงงานรายป 2560 กระทรวงพลงงาน 7 แผนการขบเคลอนฯ ไดถกแบงออกเปนสามระยะดงตอไปน ระยะท 1 (พ.ศ. 2559 – 2560): เตรยมความพรอมการใช

งานยานยนตไฟฟา ระยะท 2 (พ.ศ. 2561 – 2563): ขยายผลในกลมโดยสารสาธารณะ เตรยมความพรอมส าหรบ “ยานยนตไฟฟาสวนบคคล” พฒนาโครงสรางพนฐาน การก าหนดรปแบบและมาตรฐานสถานอดประจไฟฟา และ ระยะท 3 (พ.ศ. 2564 เปนตนไป): ขยายผลไปสการสงเสรม “ยานยนตไฟฟาสวนบคคล” โดยมเปาหมายใหในป 2579 มยานยนตไฟฟาสวนบคคลรวม 1.2 ลานคน และสถานชารจ 690 สถาน

3

อยางไรกตาม การเพมจ านวณการใชยานยนตไฟฟาใหไดตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนการขบเคลอนฯ

จ าเปนตองอาศยนโยบายและมาตรการของภาครฐทเหมาะสมโดยเฉพาะมาตรการทางดานอปสงคซงจะสราง

แรงจงใจใหผบรโภคหนมาใชและยอมรบยานยนตไฟฟามากยงขน ซงขอสรปทไดงานศกษาในอดตเกยวกบจ านวณ

การใชรถยนตไฟฟาทจะเกดขน มกมาจากขอสมมตทวาผบรโภคยอมรบยานยนตไฟฟาและมาตรการสงเสรมการใช

ยานยนตไฟฟาตอผบรโภคทรฐก าหนดออกมามประสทธผลท าใหการใชยานยนตไฟฟาเพมขนตามเปาหมาย ซงขอ

สมมตเกดขนโดยทยงไมไดศกษาและวเคราะหปจจยทสงผลใหผบรโภคตดสนใจเปลยนจากยานยนต ICE มาใชยาน

ยนตไฟฟา และไมไดศกษาพฤตกรรมการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภคอนจะน ามาซงจ านวนยานยนตไฟฟาท

จะมาใชทดแทนยานยนต ICE ตามความตองการของผบรโภค เปาหมายของงานศกษาชนนจงแบงออกเปนสอง

สวนส าคญ สวนแรกเปนการมงศกษาผลกระทบของปจจยตาง ๆ ทสงผลตอการยอมรบและตดสนใจเลอกซอยาน

ยนตไฟฟาของผบรโภค และสวนทสองเปนการค านวณหาอตราการยอมรบ (Technology Adoption Rate) ยานยนต

ไฟฟาของผบรโภคในประเทศไทย เพอประเมนวาผบรโภคจะมการยอมรบยานยนตไฟฟาในอตราทมากนอยเพยงใด

ภายใตปจจยก าหนดการเลอกซอตาง ๆ ทเผชญ

เนอหาของบทความสวนทเหลอประกอบไปดวย สวนทสองแสดงงานศกษาในอดตทเกยวกบการยอมรบ

เทคโนโลยใหมของผบรโภค สวนทสามกลาวถงแบบจ าลองและตวแปรทใชศกษา สวนทสแสดงรายละเอยดและกรอบ

แนวคดของแบบจ าลองตลอดจนตวแปรและขอมลทใชในงานศกษา ในขณะทสวนทหาอธบายผลการวเคราะหอตราการ

ยอมรบยานยนตไฟฟาของไทย และสวนสดทายแสดงขอเสนอแนะทางนโยบายทไดจากงานศกษาน

2. งานศกษาเกยวกบการยอมรบเทคโนโลยใหมของผบรโภค

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาการศกษาอตราการเขาถงเทคโนโลยใหม (Technology Adoption

Rate) สามารถแบงออกไดเปน 3 กลมหลกจ าแนกตามแบบจ าลองทใชศกษา ไดแก แบบจ าลองภาค (Agent-Based

Model: ABM) แบบจ าลองการแพรหลาย (Diffusion Model) และแบบจ าลองการเลอกของผบรโภค (Consumer

Choice Model)

แบบจ าลองภาค (Agent-Based Model) เปนการจ าลองระบบเศรษฐกจดวยคอมพวเตอร (Computer

Base Simulation) เพอศกษาถงปฏสมพนธและการตดสนใจของหนวยเศรษฐกจสมมต (Agents) โดยแบงระบบ

เศรษฐกจออกเปนภาคสวนตาง ๆ ไดแก ภาคครวเรอน ภาครฐบาล และภาคการผลต โดยทพฤตกรรมของแตละ

4

กลมขนอยกบขอสมมตในแบบจ าลอง เชน การตดสนใจของของภาคครวเรอนจะมเปาหมายเพอแสวงหา

อรรถประโยชนสงสดซงขนอยกบลกษณะความชอบ (Preference) และปจจยอน ๆ เชน อาย เพศ ระดบรายได

ลกษณะรถยนต คานยมตอเทคโนโลยใหม เปนตน ในขณะทพฤตกรรมของผผลตจะเปนไปเพอการแสวงหาก าไร

สงสดซงถกก าหนดจากโครงสรางตลาดและตนทนการผลต ในขณะทภาครฐบาลจะเปนผก าหนดมาตรการอดหนน

ทางภาษและมใชภาษขนอยกบเปาหมายทางสงแวดลอมดานตาง ๆ จากนนจงสมมตสถานการณตาง ๆ

(Scenarios) เขาไปในแบบจ าลองและสงเกตพฤตกรรมของแตละกลมวามการตอบสนองเหตการณนน ๆ แตกตาง

ไปจากกรณฐาน (Base Scenario) อยางไร

งานศกษาในอดตทไดประยกตใชแบบจ าลองภาค (ABM) ไดแก งานของ Sullivan et al. (2009) ทสราง

แบบจ าลอง ABM โดยก าหนดใหระบบเศรษฐกจประกอบไปดวครวเรอน หนวยผลต ภาครฐ แบบจ าลองนแบง

ครวเรอนออกเปนประเภทตาง ๆ ทมความหลากหลาย และตดสนใจซอ/ ไมซอรถยนตใหมทมอยในตลาด ภายใต

ขอจ ากดดานงบประมาณ หนวยผลตในแบบจ าลองนมทงสน 3 ราย และตางกแขงขนกนโดยมงหวงก าไรสงสด

ในขณะทภาครฐจะเขามาด าเนนนโยบายตาง ๆ เพอควบคมระดบการใชเชอเพลง มลภาวะ และจ านวนยานยนต

ไฟฟาในทองตลาดในแตละรอบของการจ าลองธรกรรมทเกดในเศรษฐกจ ทงนงานศกษาไดจ าลองภาวะสถานการณ

เศรษฐกจแบบตาง ๆ เพมเตม เชน ภาวะทราคาน ามนเพมขน ภาวะทราคายานยนตไฟฟาลดลง เปนตน ผล

การศกษาพบวาราคาพลงงานและนโยบายสงเสรมจากภาครฐเปนปจจยส าคญของการเขาถงของเทคโนโลยยาน

ยนตไฟฟาของผบรโภค นอกจากน งานศกษาอน ๆ กใหผลทใกลเคยงกน เชน งานของ Zhang et al. (2007) และ

Eppstein et al. (2011) ทพบวา ราคารถยนต ราคาพลงงาน ระยะทางสงสด ตวเลอกรนรถยนตตาง ๆ ตลอดจน

สอโฆษณาลวนสงผลตออตราการยอมรบอยางมนยยะส าคญทงสน

ขอดของแบบจ าลองภาคคอสามารถจ าลองสถานการณตาง ๆ และศกษาพฤตกรรมของทกฝายไดอยาง

ครบถวน อกทงยงงายตอการควบคมสถานการณในแบบจ าลอง อยางไรกตาม ความสลบซบซอนของขอสมมตและ

ตวแบบจ าลองท าใหยากแกการเขาถงและตรวจสอบของคนทวไป (เชน ขอสมมตเกยวกบลกษณะความชอบของ

ครวเรอน) นอกจากน Al-Alawi and Bradley (2013) พบวาการเปลยนแปลงขอสมมตเกยวกบตวแปรคาบางตว

ยงมผลตอคาผลลพธของแบบจ าลองอยางมาก

แบบจ าลองการแพรหลาย (Diffusion Model) เปนแบบจ าลองทพยายามอธบายกระบวนการการยอมรบ

เทคโนโลยใหม โดยมสมมตฐานวาการปรบตวของผบรโภคโดยทวไปจะเรมจากการทเทคโนโลยใหมถกยอมรบใน

5

ครงแรกและคอย ๆ ขยายตวออกไปจนเปนทยอมรบในวงกวางมากขนผานการตนตวของสงคม ดงนนแบบจ าลองน

จงแบงกลมในสงคมออกเปนกลมยอย เรยงล าดบจากกลมทตอบรบเทคโนโลยใหมเรวทสดไปจนถงกลมทไมตอบรบ

เลย คอ กลมผคดคนนวตกรรมและสรางเทคโนโลยใหม (Innovator) กลมตอบรบเทคโนโลยใหมทนทซงมกเปน

กลมทชอบลองสงแปลกใหมไมเหมอนใคร (Early Adopter) รองลงมาคอกลมคนทยอมรบพรอม ๆ กบคนหมมาก

แตยงเปนกลมทถอวาตอบสนองตอเทคโนโลยใหมไว (Early Majority) กลมตอบสนองตอเทคโนโลยใหมชา (Late

Majority) และกลมลาหลง (Laggards) ทใชเวลานานกวาคนกลมนจะกลาและยอมรบเทคโนโลยใหม ตามล าดบ

ซงกลม Innovator คอกลมแรกทจะยอมรบความเสยงในการใชเทคโนโลยใหมจากความไมแนนอน หลงจากนนจง

คอยๆ กระตนใหเกดการยอมรบและแพรหลายไปยงกลมอน ๆ ในล าดบถดมา เปาหมายของงานศกษาทใช

แบบจ าลองน สวนใหญมเปาหมายในการวเคราะหหาระยะเวลาในการเขาถงเทคโนโลยของกลมตาง ๆ ตลอดจน

ปจจยทท าใหการเขาถงเกดขนไดเรวขน งานศกษาในอดตทไดประยกตใชแบบจ าลองการแพรหลาย ไดแก

Lamberson (2009) ทศกษาอตราการเจาะตลาดของยานยนตไฟฟาไฮบรดปลกอน (HEV) ในสหรฐอเมรกาในชวง

ป ค.ศ. 2008 – 2020 และพบวามาตรการจงใจของรฐมสวนส าคญทสดตอการขยายตลาดของยานยนตไฟฟา

ในขณะท Cao (2009) ไดปรบปรงแบบจ าลองโดยเพมขอมลเกยวกบราคาพลงงานเชอเพลงทมแนวโนมเพมขน

อยางตอเนองและเพมปจจยกระตนการรบรของผบรโภคเพมเตม ครอบคลมชวงป ค.ศ. 2003 – 2025 และพบวา

ในสภาวะทราคาพลงงานทปรบเพมขนจะสงผลเชงบวกตออตราการยอมรบยานยนตไฟฟาอยางมนยยะส าคญใน

ชวงเวลาทท าการพยากรณ

จดเดนของแบบจ าลองนคองายตอการน ามาประยกตใชและสามารถท าไดงายหากขอมลทใชใน

แบบจ าลองนเปนขอมลสถตเชงอนกรมเวลา อยางไรกตาม ขอจ ากดดานขอมลสถตการคาของยานยนตไฟฟาซง

เปนเทคโนโลยใหมและอยในระยะเรมตนในหลายประเทศ ประกอบกบขอสมมตในแบบจ าลองเกยวกบระยะเวลา

และขนตอนในการพฒนารถยนตรนใหมออกสตลาดเปนขอสมมตอยางงาย แทจรงแลวเรองดงกลาวเปนเรองท

สลบซบซอนและยากในการคาดคะเน โดยเฉพาะรถยนตแตละคายมระยะเวลาในการพฒนาไมเหมอนกน ขนอย

กบกลยทธและระดบการแขงขนของคายรถยนต ตลอดจนทศทางการเปลยนแปลงของเทคโนโลยทคาดการณได

ยากขนในปจจบน ท าใหความแมนย าของแบบจ าลองนในการพยากรณระยะเวลาในการแพรหลายมความ

คลาดเคลอนไดสง (Al-Alawi and Bradley, 2013)

แบบจ าลองกลมสดทายหรอแบบจ าลองการเลอกของผบรโภค (Consumer Choice Model) เปน

แบบจ าลองทางเศรษฐมตทใชศกษาถงพฤตกรรมการเลอกของผบรโภคและเปนแบบจ าลองทถกใชอยางแพรหลาย

6

ทสด ซงจะเปนแบบจ าลองหลกทถกน ามาใชในงานศกษาน แบบจ าลองการเลอกของผบรโภคอาศยวธการ

ประมาณคาความนาจะเปนหรอโอกาสการเลอกของผบรโภคทจะตดสนใจรบเทคโนโลยใหม ๆ หรอไม ภายใต

เงอนไขสถานการณตาง ๆ ทก าหนดขน โดยแบงออกเปนแบบจ าลอง Logit Model และ Discrete Choice

Model ส าหรบค านวณความนาจะเปน ซงขอมลทใชศกษาในกรณเทคโนโลยใหมมกมาจากการผสมผสานระหวาง

ขอมลจากการตอบแบบสอบถามของกลมตวอยาง จดเดนของแบบจ าลองในกล มนคอสามารถเขาใจไดงายและ

มงเนนทตวผบรโภคเปนหลก

แบบจ าลองทงสามทไดกลาวถงขางตนนแมจะมเปาหมายการศกษาแตกตางกนอยบาง แตแบบจ าลองทง

สามมเปาหมายทเปนจดรวมส าคญอยางหนงคอการศกษาถงปจจยก าหนดทสงผลตอโอกาสในการตดสนใจเลอก

ของผบรโภคอยางมนยยะส าคญ ประกอบกบตวแปรตาง ๆ ทถกใชเปนปจจยก าหนดพฤตกรรมของผบรโภคในทง

สามแบบจ าลองมความใกลเคยงกนอยางมาก ดงนนการหยบยกแบบจ าลองการเลอกของผบรโภคขนมาอธบายเปน

หลกจงไมไดเปนการละเลยถงตวแปรและแนวคดของแบบจ าลองอน ๆ แตอยางใด

3. แบบจ าลองและตวแปรทใชในการศกษา

งานวจยนจะวเคราะหอตราการยอมรบหรอโอกาสทจะตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค

(Consumer Choices) โดยใชแบบจ าลอง Logit Model ซงตงอยบนพนฐานแนวคดของทฤษฎอรรถประโยชน

(Utility Theory) ทสามารถอธบายพฤตกรรมของผบรโภคแตละรายในการเลอกบรโภคสนคาใด ๆ เพอกอใหเกด

ระดบอรรถประโยชนสงสด แบบจ าลองนอธบายถงความสมพนธระหวางความพอใจ (Preference) ของผบรโภค

ตอปจจยก าหนดตาง ๆ

โดยทวไปแบบจ าลองโลจตอยในรปของเงอนไขสมการทางคณตศาสตรในรปแบบของฟงกชนโลจสตก

(Logistic Function) ดงตอไปน

'

'

1( )

1 eX

F X

−

=

+ (1)

โดยท ( )F • คอ ฟงกชนการกระจายแบบโลจสตก (Logistic Distribution) หรอ '( ) ( 1 )F X P Y X = =

7

X คอ เวกเตอรของตวแปรตน (Independent Variables) หรอปจจยก าหนดตาง ๆ ทมอทธพลตอการ

ตดสนใจเลอกซอสนคาของผบรโภค ครอบคลมตวแปรภายในและตวแปรภายนอกทงหมดทมคณสมบตในการ

ก าหนดการตดสนใจของผบรโภค (การนยามความหมายของตวแปรภายในและตวแปรภายนอกในแบบจ าลอง

สามารถดจากตารางท 1)

คอ เวกเตอรของพารามเตอรทไมทราบคา (Unknown Parameter Vector) ทตองประมาณคาดวย

วธการทางเศรษฐมต

ความนาจะเปนหรอโอกาสทผบรโภครายหนงจะตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟา หรอ ( 1 )P Y X=

สามารถแสดงความสมพนธไดดงน

'

'( 1 )

1

X

X

eP Y X

e

= =

+ (2)

ในขณะทความนาจะเปนหรอโอกาสทผบรโภครายหนงจะตดสนใจไมเลอกซอยานยนตไฟฟา หรอ

( 0 )P Y X= สามารถแสดงไดดงน

'

' '

1( 0) 1 ( 1) 1

1 1

X

X X

eP Y P Y

e e

= = − = = − =

+ + (3)

ผ ล ร ว ม ค ว า ม น า จ ะ เ ป น ข อ ง ผ บ ร โ ภ ค ท ม ต อ ท า ง เ ล อ ก ท ง ห ม ด จ ะ ม ค า เ ป น ห น ง ห ร อ

( 1 ) ( 0 ) 1P Y X P Y X= + = = จากสมการท (2) และ (3) สามารถประยกตใชเทคนคการประมาณคาแบบวธ

ความนาจะเปนสงสด (Maximum Likelihood Estimation: MLE) เพอประมาณเวกเตอรของคาพารามเตอรทไม

ทราบคา ( ) ในแบบจ าลองไดจากฟงกชนความนาจะเปนสงสดในรปลอการทม (Log Likelihood Function)

ไดดงน

'

' '

1 0

1ln ln ln

1 1i i

X

X XY Y

eL

e e

= =

= +

+ + (4)

อยางไรกตาม คาสมประสทธทไดจากผลการประมาณตามแบบจ าลอง Logit ยงไมสามารถตความได

โดยตรง แตตองน ามาค านวณหาคาผลกระทบสวนเพม (Marginal Effects) เพอพจารณาวาหากตวแปรอสระ

เปลยนแปลงไปจะสงผลกระทบตอความนาจะเปนหรอโอกาสทผบรโภคจะตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาอยางไร

ซงการค านวณหาคา Marginal Effects ของตวแปรตนใด ๆ ในแบบจ าลอง Logit มาจากการหาอนพนธบางสวน

8

(Partial Derivative) จากคาคาดหมายของสมการ Logit เทยบกบตวแปรตนใด ๆ และสามารถแปลผลไดดงน เมอ

ตวแปรตน kX เปลยนแปลงไป 1 หนวย โดยเฉลยแลวโอกาสทผบรโภคจะตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟา

เปลยนแปลงไปรอยละ ( )i n

k

E Y X

X

โดยก าหนดใหปจจยอน ๆ มคาคงทไมเปลยนแปลง หากคาผลกระทบสวน

เพมของตวแปรทสนใจมคาเปนบวก หมายถง ปจจยดงกลาวจะสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของ

ผบรโภค เมอก าหนดใหตวแปรอน ๆ คงทไมเปลยนแปลง ในทางตรงกนขาม หากคาผลกระทบสวนเพมของตวแปร

ทสนใจมคาเปนลบ หมายถง ปจจยดงกลาวจะไมสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค เมอ

ก าหนดใหตวแปรอน ๆ คงทไมเปลยนแปลง อยางไรกตามการวเคราะหในทน เปนการคาดการณผลกระทบกอนจะ

เกดตดสนใจซอจรง (Ex ante)

ทงน กลมตวแปรทใชในแบบจ าลองจะอางองจากงานศกษาของ M. Coffman et al. (2015) ทไดจดกลม

ตวแปรทใชในงานศกษาไวอยางเปนระบบ โดยแบงออกเปนสองกลมใหญ ไดแก ปจจยภายใน (Internal Factors)

ซงเปนปจจยทถกก าหนดโดยตรงจากตวยานยนตไฟฟาเอง ไดแก ราคายานยนตไฟฟา ( PriceX ) ราคาแบตเตอร

( BatteryX ) ตนทนการดแลรกษา ( McostX ) ระยะทางทขบเคลอนได ( RangeX ) เวลาทใชในการชารจไฟฟา ( TimeX )

คายผลตรถยนต ( BrandX ) สมรรถนะเครองยนต ( SpeedX ) และขนาดรถยนต ( SizeX ) และปจจยภายนอก

(External Factors) คอปจจยทางออมทไมไดก าหนดโดยตรงมาจากยานยนตไฟฟา ไดแก ราคาน ามน ( FuelD )

จ านวนสถานชารจไฟฟา ( argCh eD ) ราคาคาไฟฟา ( ElecD ) บรการหลงการขายและอะไหลรถยนต ( ServiceD ,

SparepartD ) มาตรการการประชาสมพนธและสงเสรมตาง ๆ ของภาครฐ ( _Sub MoneyD , _Sub NonmoneyD , _Gov PRD )

และปจจยภายนอกทสะทอนลกษณะสวนบคคลของผบรโภค ( SexD , AgeD , EduD , IncomeD , _F SizeD , _En atD ,

_Tech atD , _R RangeD ) เปนตน

ตารางท 1 แสดงรายละเอยดของตวแปรตาง ๆ ทใชในแบบจ าลอง ในงานศกษานไดก าหนดตวแปรภายใน

และตวแปรภายนอกตาง ๆ รวมทงสนจ านวน 23 ตวแปร โดยแบงเปนปจจยภายในจ านวน 8 ตวแปร (ล าดบท 1-

8) และปจจยภายนอกจ านวน 15 ตวแปร (ล าดบท 9-23) ทงน ทศทางของผลกระทบคาดหวงของตวแปรหรอ

ปจจยตาง ๆ ทมตอโอกาสในการตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาสามารถสรปไดจากทฤษฎทเกยวของและงานวจย

ทไดศกษามาในอดต ดงจะไดกลาวถงตอไป

9

สมการท (5) แสดงแบบจ าลองทใชวเคราะหผลกระทบของปจจยก าหนดตาง ๆ ทสงผลตอโอกาสการ

ตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค โดยไดจ าแนกปจจยตาง ๆ ออกเปนกลม ๆ ใหเหนอยางชดเจน ไว

ดงน

ราคา '

0 1 2 3 4 5Price Battery Fuel Elec McostX X X D X X = + + + + +

ขนาดและคายผลตรถยนต 6 7 8 _ 9Size Brand Firm PR ServiceX X X X + + + +

สมรรถนะเครองยนต 10 11 12Range Speed TimeX X X + + +

โครงสรางพนฐาน 13 14Charge SparepartD D + + (5)

การสงเสรมภาครฐ 15 _ 16 _ 17 _Gov Money Gov Nonmoney Gov PRD D D + + +

ปจจยสวนบคคล 18 19 20 21Sex Age Edu IncomeD D D D + + + +

22 _ 23 _F Size R RangeD D + +

คาคลาดเคลอน m+

เมอก าหนดใหเวกเตอร X แทนคาเฉลยของตวแปร งานศกษานไดค านวณหาอตราการยอมรบ

(Adoption Rate) โดยเปนการค านวณหาโอกาสทผบรโภคจะยอมรบหรอตดสนใจซอยานยนตไฟฟาโดยเฉลยโดย

มสมมตฐานวาปจจยตาง ๆ จะสงผลตอการตดสนใจของผบรโภคตาม Logistic Function ในสมการท (5)

การศกษานค านวณอตราการยอมรบ จากคาเฉลยของตวแปรตาง ๆ ทมอทธพลตอการก าหนดการตดสนใจเลอก

ซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค หลงจากนนไดประมาณสมการเพอหาโอกาสทผบรโภคจะยอมรบหรอตดสนใจซอ

ยานยนตไฟฟาโดยเฉลยซงจะไดคา Marginal Benefit ณ ระดบคาเฉลยของตวแปรทกตว ซง Marginal Benefit

ทประมาณการไดนสามารถใชสะทอนถงอตราการยอมรบ (Adoption Rate) คอ

อตราการยอมรบ = ^

^'

'

1( )

1 e XF X

−

=

+

(6)

10

การวเคราะหปจจยภายในทสงผลตอการตดสนใจยอมรบยานยนตไฟฟา

จากการทบทวนงานศกษาในอดตเกยวกบผลของกลมปจจยภายในทสงผลตอการตดสนใจยอมรบยาน

ยนตไฟฟาพบขอสรปรวมกนวา ราคาเปนปจจยทสงผลเชงลบตอการการตดสนใจอยางมนยยะส าคญ แตขนาดของ

การตอบสนองจะแตกตางกนไป โดยทขนาดการตอบสนองมมากขนเมอเปรยบเทยบกบการตดสนใจซอรถยนต ICE

เนองจากความยดหยนของอปสงคตอราคาของกลมสนคาทเปนเทคโนโลยใหมมคาสงกวากลมสนคาทผบรโภคม

ความคนชนอยกอน (Rasoul and Timmermans, 2012) และราคาจะสงผลตอการตดสนใจนอยในกลมผบรโภค

รายไดสง (Hackbarth and Madlener, 2013) ราคาแบตเตอร เปนอกปจจยหนงทสงผลเชงลบตอการตดสนใจ

แมวาราคาแบตเตอรจะถกค านวณและสะทอนผานราคารถยนตอยแลว แตในปจจบนราคาแบตเตอรยงคงอยใน

ระดบสง (แมวาจะมแนวโนมลดลงอยางตอเนองกตาม) งานศกษาทผานมาจงมกจะแยกราคาของแบตเตอรออกมา

เปนปจจยก าหนดอยางชดเจน เชน งานของ Santini DJ & Vyas AD. (2005) , Sikes et al. (2010) และ

Helveston et al. (2015) นอกจากนอายการใชงานของแบตเตอรยงสงผลตอการตดสนใจเชนกน (Mau PCW.,

2005)

นอกจากน งานศกษาของ Santini DJ and Vyas AD. (2005), Helveston et al. (2015) และ Glerum

et al. (2014) พบวาตนทนในการดแลรกษาอนๆ ทสงท าใหผบรโภคหนไปพจารณาทางเลอกรถยนตประเภทอน ๆ

โดยเฉพาะรถยนตแบบเดมทการดแลรกษามตนทนทต ากวา โดยเฉพาะอยางยงในกลมประเทศทตลาดยานยนต

ไฟฟาอยในระยะเรมตน การประเมนตนทนสวนนท าไดยากเนองจากขอมลในตลาดหลงการขาย โดยเฉพาะอซอม

ตลาดอะไหลและชนสวนส าคญยงไมมใหเหนมากนก

ปจจยภายในทไมไดเปนตวเงนประกอบดวย ระยะทางทวงไดและระยะเวลาทใชชารจไฟฟา ตลอดจน

สมรรถนะเครองยนต ซงประกอบดวยความสามารถในการท าความเรว/ เรง ของเครองยนตนบเปนคณสมบตของ

ยานยนตไฟฟาในปจจบนทคายรถยนตทงหลายตางพยายามแขงขนกนพฒนาเพอเพมระยะทางสงสดตอการชารจ

ไฟฟาหนงรอบตางมนยยะส าคญตอการตดสนใจของผบรโภคทงสน งานศกษาของ Santini DJ & Vyas AD.

(2005), Mau PCW. (2005), Sikes et al. (2010), Hackbarth & Madlener (2012) และ Helveston et al.

(2015) พบวาระยะทางทเพมขนจะท าใหผบรโภคตดสนใจเลอกซอเพมขนอยางมนยยะส าคญ นอกจากนความ

พยายามพฒนาเพมสมรรถนะดงกลาวเปนการสรางความมนใจใหกบผบรโภคในการเดนทาง โดยเฉพาะเมอ

ตองการเดนทางเปนระยะทางไกล และผลดงกลาวมความส าคญมากขนดงทพบในงานศกษาของ Bočkarjova et

al. (2012) ทแบงรปแบบของการเดนทางออกเปนสองประเภทอยางนาสนใจ คอ ระยะทางทใชในสถานการณปกต

(หรอระยะทางทใชเดนทางในชวตประจ าวน) และระยะทางในสถานการณผดปกต เชน การวงออกนอกเสนทาง

11

ยามมเหตฉกเฉน การไปยงสถานททไมคนชนเสนทาง ผลการศกษาพบวาระยะทางทงสองประเภทสงผลตอการ

ตดสนใจอยางมนยยะส าคญ และมผลมากในสวนของระยะทางในสถานการณผดปกต ผลดงกลาวสอดคลองกบงาน

ศกษาของของ Hoen & Koetse (2014) พบวาผลของระยะทางขบเคลอนจะลดลงหากผบรโภคมระยะทางท

ตองการไมมากนก เชน การขบขในเมองในระยะทไมไกล ท าใหไมตองกงวลถงขอจ ากดดานระยะทางและสถาน

ชารจไฟฟาในขณะขบขระหวางวน และผบรโภคทมรถยนตอยแลว จะมความตองการระยะทางสงสดลดลง

(Jensen et al., 2013)

ระยะเวลาทใชชารจไฟฟา เปนอกปจจยส าคญควบคกบระยะทางทวงได ทงนหากระยะเวลาทใชชารจ

คอนขางนาน ยงท าใหเกดความล าบสกในการเลอกซอของผบรโภค ซงตามปกตการชารจแบงเปนสองประเภท

ประเภทแรกคอแบบชา (Slow Charging) ซงมกจะเปนการใชอยในทพกอาศยหรอทท างาน ทสามารถจอดรถได

เปนเวลานานตดตอกนประมาณ 6 – 8 ชวโมง โดยสามารถอดประจไฟฟาไดเตม วธการนนบเปนการชารจหลก

ของผใชรถยนตไฟฟาทวไป ในขณะทการชารจอกรปแบบคอแบบเรว (Fast Charging) ทใชเวลาเพยง 15 – 30

นาท สามารถอดประจไฟฟาไดประมาณรอยละ 80 และเปนการชารจตามสถานบรการทวไปเปนสวนใหญ

ปจจยสดทายในกลมน ไดแก คายรถยนต ซงงานของ Hoen and Koetse (2014) พบวาปจจยนสงผลตอ

โอกาสในการตดสนใจเลอกซอของผบรโภคอยางมนยยะส าคญ รถยนตของคายรถยกษใหญจะสามารถสงผลเชง

บวกตอโอกาสในการเลอกซอได โดยเฉพาะอยางยงภาพลกษณของรถยนตจากคายรถยนตชนน าทสงสมมาเปน

เวลานาน ยากทผบรโภคจะเลอกรถยนตจากคายรถอน ๆ โดยเฉพาะอยางยงเมอเปนเทคโนโลยใหม ความ

นาเชอถอของผผลตยอมมความส าคญเปนอนดบตน ๆ หลกฐานทสนบสนนแนวคดนคอ คายรถยนตยกษใหญ

หลายคายยงอยในขนตอนการตดสนใจและไมแนใจทจะหนมาจบตลาดนอยางจรงจงในชวงแรก ดงจะเหนไดจ าก

ความเหนตอพลงงานทางเลอกทตางกนของคายรถยกษใหญ8 ผลดงกลาวยงกระทบตอจ านวนรนรถยนตใน

ทองตลาดทมใหเลอกไมมากนก และสรางความไมมนใจแกผบรโภคเกยวกบทศทางของเทคโนโลย นอกจากน การ

ทจ านวนคายรถยนตทผลตยานยนตไฟฟาเพมขนท าใหมความหลากหลายในตลาดยานยนตไฟฟามากขน สงผลให

8 ชวงป 2557 บรษทรถยนตชนน าอยาง Nissan, Toyota และ Honda ตางมความเหนตออนาคตของรถยนตพลงงาน

ทางเลอกทตางกนอยางสนเชง ในขณะทคาย Nissan มองวารถยนตประเภท BEV คออนาคตของวงการยานยนต แตคาย Toyota กลบมองวาเทคโนโลยไฮโดรเจน (Hydrogen Fuel Cell) คออนาคตของพลงงานทดแทน และไมไดใหความส าคญกบรถยนต BEV มากนก ในขณะท Honda มองวา PHEV คอทศทางทคายจะมงเปาไป

12

โอกาสในการตดสนใจของผซอมากขน (Sikes et al., 2010, Hackbarth & Madlener, 2013, Hoen & Koetse,

2014 และ Valeri & Danielis, 2015)

การวเคราะหปจจยภายนอกทสงผลตอการตดสนใจยอมรบยานยนตไฟฟา

เมอพจารณากลมของปจจยภายนอก ปจจยทถกหยบยกขนมากลาวถงเปนอบดบตนคอ ราคาน ามน

เหตผลหนงทยานยนตไฟฟาถกหยบขนมาเปนตวแทนยานยนตประเภท ICE คอการเปนพลงงานทดแทนทม

แนวโนมจะถกน ามาใชเปนพลงงานหลกแทนน ามน โดยเฉพาะในภาวะทราคาน ามนมทศทางปรบตวสงขนจากอดต

มาก ปจจยนจงมผลกระทบมากเมอเทยบกบปจจยภายนอกอน ๆ อยางไรกตาม อทธพลของราคาน ามนจะมาก

หรอนอยขนกบปจจยราคาคาไฟฟาทผบรโภคตองจายวามราคาถกกวาหรอความใกลเคยงเพยงใด ซงผลทพบจาก

งานศกษาในอดตกพบขอสรปในทศทางเดยวกน ผบรโภคจงมแรงจงใจในการหนมาเลอกใชยานยนตไฟฟามากขน

จากตนทนในการใชตอกโลเมตรถกกวา เนองจากสงเหลานนบเปนตนทนการใชงานแปรผนทผบรโภคจะตองแบก

รบไปตลอดอายการใชงานของรถยนต

ปจจยประการตอมา ไดแก บรการหลงการขายและอะไหลทดแทน เนองจาก ผบรโภคมกน ามารวมกบ

การตดสนใจ หากรถยนตทซอไปมปญหา การมบรการหลงการขายทดจะชวยใหผบรโภคสามารถตดสนใจซอไดงาย

ขน ในขณะทความยากงายในการหาอะไหล หากไมสามารถหาได หรอตองน าเขามาจากบรษทแมในตางประเทศ

และอาจท าใหไมสามารถใชงานรถยนตไดเปนเวลานาน สงเหลานจะท าใหผบรโภคเกดความลงเลและอาจตดสนใจ

ไมเลอกใชในทสด

ปจจยดานโครงสรางพนฐานอยางสถานชารจไฟฟา เปนประเดนทยงคงถกพดถง โดยเฉพาะอยางยงชวง

เรมแรกของการเกดตลาดยานยนตไฟฟา ทผบรโภคตองการความเชอมนวาจะสามารถหาสถานชารจตามจดตางๆ

ได โดยเฉพาะเมอตองขบออกไปไกลจากแหลงทคนเคยซงแตกตางจากกรณขบขปกตทสามารถวางแผนเรอง

ระยะทางได งานศกษาของ Jensen et al., (2013) พบวาผบรโภคอาจไมสามารถวางแผนส าหรบการหาสถานอด

ประจไฟฟาไดดเทากบการหาสถานจายน ามนทมอยในปจจบน และลงเลทจะเลอกซอยานยนตไฟฟาส าหรบการ

เดนทางในระยะไกล การลงทนในโครงสรางเหลานเปนสงทถกใชตามแผนยทธศาสตรยานยนตไฟฟาในหลาย

ประเทศ และมกถกใชควบคกบมาตรการสงเสรมรปแบบตาง ๆ ทงทเปนตวเงน อยางการลดหยอนภาษ และเงน

อดหนน ซงมสวนส าคญอยางมากในชวงเรมตนเพอจงใจใหผบรโภคยอมเปลยนพฤตกรรมจากทเคยใรถยนต ICE

มาอยางยาวนาน (Mau, 2005, Sikes et al., 2010, Hackbarth and Madlener, 2012, Glerum et al., 2014,

Hoen and Koetse, 2014 และ Hess et al., 2015)

13

Hackbarth and Madlener (2012) และ Hoen and Koetse (2014) ไดศกษาเพมเตมถงการใช

มาตรการทมใชภาษอน ๆ ของภาครฐ เชน การใหสทธทางวงพเศษส าหรบยานยนตไฟฟาโดยเฉพาะ การยกเวน

การเกบภาษการใชถนน การใหทจอดเฉพาะส าหรบยานยนตไฟฟา การลดหยอนคาผานทางบนทางพเศษ นาสนใจ

วามาตรการทมใชภาษเหลานกลบไมไดสงผลตอการตดสนใจอยางมนยยะส าคญ อยางไรกตาม Potoglou and

Kanaroglou (2007) ไดใหเหตผลไวอยางนาสนใจสองประการดวยกนคอ ประการแรก การใหทจอดและชองทาง

พเศษจะไมมผลนกหากผบรโภคอาศยอยในเขตทไมมปญหาการจราจรหนาแนน และคาทจอดไมไดอยในระดบสง

ประการทสอง ผลกระทบของมาตรการตาง ๆ ของแตละกลมตวอยางหกลางกนเองระหวางกลมทกระทบและกลม

ทไมกระทบ ท าใหเมอพจารณาในภาพรวมผลกระทบดงกลาวจงไมไดมผลกระทบอยางมนยยะส าคญ ทงนการ

ประชาสมพนธทงจากคายรถยนตและภาครฐ เนองจากความรความเขาใจเกยวกบจดด-จดดวยของยานยนตไฟฟา

เปนสงส าคญทผบรโภคควรทราบ โดยเฉพาะในชวงเรมตน การมการใหขอมลขาวสารจากทงผผลตและภาครฐ

อยางไรกตาม ยงไมมการกลาวถงในปจจยทงสองในงานศกษาในอดตมากนก

ปจจยภายนอกกลมสดทายทจะเปนตวก าหนดการเลอกซอของผบรโภคคอลกษณะเฉพาะตวของผบรโภค

เชน เพศ อาย ระดบการศกษา ขนาดครอบครว รายได จ านวนรถยนตทครอบครอง ระยะทางทตองการของแตละ

บคคล ปจจยเฉพาะบคคลเหลานยงสงผลตอขนาดของการตอบสนองตอทงปจจยภายในและภายนอกบางตวดงท

กลาวถงขางตน เชน เพศชายมความตองการสมรรถนะรถยนตทสงกวาเพศหญง ผมรายไดทสงมการตอบสนองของ

ราคาตอโอกาสในการตดสนใจเลอกทนอยกวา ผทมระดบการศกษาทสงจะมการตอบสนองของตนทนในการดแล

รกษาตอโอกาสในการยอมรบทมากกวา เปนตน

ตารางท 1 ตวแปรทใชในแบบจ าลอง

ล าดบ ตวแปร ค าอธบาย ประเภทตวแปร 1

PriceX ราคายานยนตไฟฟา ตวแปรภายใน

2 BatteryX ราคาแบตเตอร ตวแปรภายใน

3 RangeX ระยะทางการขบเคลอนตอชารจไฟฟาหนงรอบ ตวแปรภายใน

4 TimeX ระยะเวลาในการอดประจไฟฟา ตวแปรภายใน

5 SpeedX สมรรถนะเครองยนต ตวแปรภายใน

6 SizeX ขนาดของตวรถยนต ตวแปรภายใน

7 BrandX คายรถยนต ตวแปรภายใน

14

ล าดบ ตวแปร ค าอธบาย ประเภทตวแปร

8 McostX ตนทนในการดแลรกษา ตวแปรภายใน

9 ServiceD บรการหลงการขาย ตวแปรภายนอก

10 SparepartD อะไหลทดทแน ตวแปรภายนอก

11 FuelD ราคาน ามน ตวแปรภายนอก

12 argCh eD จ านวนสถานชารจไฟฟา ตวแปรภายนอก

13 ElecD ราคาคาไฟฟา ตวแปรภายนอก

14 _Sub moneyD สทธประโยชนทเปนตวเงน ตวแปรภายนอก

15 _Sub nonmonneyD สทธประโยชนทไมเปนตวเงน ตวแปรภายนอก

16 _Gov PRD การประชาสมพนธของภาครฐ ตวแปรภายนอก

17 _Firm PRD การประชาสมพนธของคายรถยนต ตวแปรภายนอก

18 SexD เพศ ตวแปรภายนอก

19 AgeD อาย ตวแปรภายนอก

20 EduD ระดบการศกษา ตวแปรภายนอก

21 IncomeD รายไดของผบรโภค ตวแปรภายนอก

22 _F SizeD จ านวนสมาชกในครอบครว ตวแปรภายนอก

23 _R RangeD ระยะเดนทางทผบรโภคตองการ ตวแปรภายนอก

4. ขอมลทและแบบสอบถามใชในการศกษา

งานวจยนไดท าการวเคราะหผลกระทบของปจจยก าหนดตาง ๆ ทสงผลตอการตดสนใจเลอกซอยานยนต

ไฟฟาของผบรโภคใหสอดคลองกบแผนการขบเคลอนภารกจดานพลงงานเพอสงเสรมการใชงานยานยนตไฟฟาใน

ประเทศไทย (แผนการขบเคลอนฯ) ทมงใหความสนใจกบยานยนตประเภทรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน

รวมถงการตดตงสถานอดประจไฟฟาทจะด าเนนการตดตงอยในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลเปนหลก ดงนน

คณะผวจยจงไดเกบรวบรวมขอมลปฐมภม (Primary Data) โดยใชวธการส ารวจกลมผบรโภคตวอยางทอาศยอยใน

เขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล 3 จงหวด (ไดแก จงหวดนนทบร ปทมธาน และสมทรปราการ) ตรงตามพนท

เปาหมายภายใตแผนการขบเคลอนฯ จากขอมลทไดมาจากผตอบแบบสอบถามทงสน 567 ราย ในเขต

กรงเทพมหานครและปรมณฑล แบงเปนผทอาศยอยในกรงเทพรอยละ 73.4 ผทอาศยอยในปรมณฑล (ปทมธาน

15

นนทบร และสมทรปราการ) และอน ๆ อกรอยละ 23.5 และ 3.1 ตามล าดบ เมอขจดขอมลทมความไมคงเสนคง

วาออกไปท าใหเหลอตวอยางทใชในการศกษาทงสน 463 ราย ซงเพยงพอตอจ านวนตวอยางขนต าทเหมาะสม9

ในการส ารวจ คณะผวจยไดใชแบบสอบถาม (สามารถดรายละเอยดแบบสอบถามใน ภาคผนวก ก) โดย

แบบสอบถามจะถกแบงออกเปน 3 สวน อนไดแก ค าถามทวไป ค าถามเกยวกบยานยนตไฟฟา และ ปจจยทมผล

ตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค โดยมรายละเอยดดงน สวนท 1 คอค าถามทวไปทสอบถาม

คณลกษณะของผบรโภค อาทเชน อาย เพศ ระดบการศกษา อาชพ รายไดตอเดอน ทอย สถานภาพ ขอมลทวไป

เกยวกบการใชรถยนต เปนตน ขอมลทไดในสวนนจะถกน ามาใชส าหรบการวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive

Analysis) เพอใหเขาใจถงคณลกษณะภาพรวมและพฤตกรรมของกลมผบรโภคตวอยาง

สวนท 2 คอค าถามเกยวกบยานยนตไฟฟาเพอสอบถามการรบรเรองยานยนตไฟฟาและมมมองตอยาน

ยนตไฟฟาของผบรโภค เชน ความสนใจในการซอยานยนตไฟฟา เหตผลทผบรโภคตดสนใจซอ/หรอไมซอยานยนต

ไฟฟา ค าถามในสวนนจะถกน าไปใชในการออกแบบนโยบายเพอสนบสนนใหเกดการยอมรบยานยนตไฟฟาของ

ผบรโภค นอกจากนเพอประมาณการแบบจ าลองการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภค จงไดออกแบบสอบถาม

ในประเดนเรองความสนใจซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค ขอมลทเกบรวบรวมไดในสวนนจะถกน าไปก าหนดเปน

ตวแปรตาม (Dependent Variable) ในแบบจ าลองตอไป และสวนท 3 คอปจจยทสงผลตอการตดสนใจซอยาน

ยนตไฟฟาของผบรโภค ประกอบดวยปจจยทสงผลตอการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภคออกเปน ปจจย

ภายในซงเปนปจจยเกยวกบตวยานยนตไฟฟา อาท ราคายานยนตไฟฟา ราคาแบตเตอร ระยะเวลาทใชอดประจ

ไฟฟา เปนตน และปจจยภายนอกซงเปนปจจยอน ๆ ทไมเกยวกบตวยานยนตไฟฟา อาทเชน ราคาน ามน จ านวน

สถานอดประจไฟฟา นโยบายของภาครฐ เปนตน ค าถามในสวนนจะถกน าไปใชเพอก าหนดเปนตวแปรตน

(Independent Variable) ในแบบจ าลองการประมาณการยอมรบยานยนตไฟฟาของผบรโภค

จากผลการส ารวจกลมตวอยางจ านวน 463 ราย พบวากลมตวอยางรอยละ 60 มชวงอายอยในชวง 20-30

และ 31-40 ป และอกรอยละ 37 เปนกลมทมอายตงแต 40 ปขนไป ขอมลชวงอายและการศกษาในตารางท 2-ก

ชใหเหนวาตวอยางสวนใหญเปนกลมทอยในวยท างานและสวนใหญมรายไดอยในชวง 25 ,000-50,000 บาท

9 ใชวธการก าหนดขนาดตวอยางดวยวธการของ Cochran (1963) ค านวณจากสตร 2

2

Z pqn

E

= ซงก าหนดคามาตรฐานของ

ระดบความเชอมน ซงก าหนดใหเทากบ 95% ดงนน Z = 1.96 คาความคลาดเคลอนทยอมรบ E = 0.05 คาสดสวนทประมาณไว p = 0.5 และ q = 1

– p ซงมจ านวนทงสน 385 ราย

16

รองลงมาคอกลมทมรายไดสงกวา 50,000 บาทขนไป คดเปนรอยละ 42.5 และ 37 ของตวอยางทงหมด ซงถอได

วาเปนกลมตวอยางทเหมาะสมทจะใชเปนตวแทนสะทอนถงกลมผบรโภคทมก าลงซอยานยนตไฟฟาไดเปนอยางด

อกท งกลมตวอยางสวนใหญ เปนผทส า เรจการศกษาในระดบปรญญาตรและโท คดเปนสดสวนรวม

รอยละ 90 ซงนาจะเปนเครองชวดวากลมตวอยางมระดบความเขาใจเกยวกบความส าคญของการเขามาของยาน

ยนตไฟฟาไดดระดบหนง อกทงยงเปนกลมทมระดบรายไดทนาจะสามารถซอรถยนตไฟฟาไดจรง สะทอนผาน

ขอมลจากกลมตวอยางทแสดงใหเหนความสมพนธเชงบวกระหวางสดสวนของผสนใจกบระดบการศกษา ทกลมผท

มการศกษาต ากวาปรญญาตร

หากพจารณาจากรอยละของผทสนใจเลอกซอรถยนตไฟฟาภายในกลม จะพบวากลมของผทมอายในชวง

ระหวาง 31-60 ป เปนกลมทมความสนใจเลอกซอรถยนตไฟฟาใกบเคยงกนคดเปนสดสวนสงกวารอยละ 60

นาสนใจวายานยนตไฟฟานบเปนทางเลอกททกกลมระดบรายไดใหความสนใจ เหนไดจากสดสวนความสนใจทสง

กวารอยละ 50 ในผบรโภคทกกลมรายได นอกจากนสดสวนยงเพมขนเมอระดบรายไดสงขน และสงมากถงรอยละ

80.8 ส าหรบผทมรายไดเกนกวา 80,000 บาทขนไป ความสมพนธเชงบวกระหวางความตองการและระดบรายไดท

พบอาจกลาวไดวายานยนตไฟฟาเปนสนคาปกต (Normal Goods) ในสายตาของผบรโภค

ตารางท 2-ข แสดงขอมลระยะทางทใชในการเดนทางตอวนและตอป ความหนาแนนบนทองถนนทเผชญ

ตอวนโดยคดเปนสดสวนตอระยะทางทงหมด พบวาผบรโภคสวนใหญเดนทางอยในชวงระหวาง 20-50 กโลเมตร

ตอวน และสวนใหญเผชญกบความหนาแนนบนทองถนนคดเปนสดสวนรอยละ 40 ของระยะทางทงหมด อยางไรก

ตาม ทกกลมมความสนใจเลอกซอรถยนตไฟฟาสงกวารอยละ 60 ทงสน อยางไรกตามสดสวนการครอบครอง

รถยนตของผทสนใจซอยานยนตไฟฟาสะทอนใหเหนวาผบรโภคกลมทมรถยนตอยแลวมความสนใจยานยนตไฟฟา

รอยละ 69.4 สงกวากลมทไมมรถยนตทมสดสวนของผสนใจอยรอยละ 45.7 สดสวนดงกลาวสะทอนใหเหนวายาน

ยนตไฟฟาถกมองวาเปนรถยนตทางเลอกคนทสองทใชวงในระยะทไมไกลนก หรอวงในระยะท ไมตองกงวลถงการ

หาสถานชารจไฟฟา อยางไรกตาม สดสวนทต าในกลมผทยงไมมรถยนตอาจเปนผลจากความไมแนใจในทศทางของ

เทคโนโลยใหม ความยากงายในการเขาถงสถานชารจไฟฟาตามทตาง ๆ โดยเฉพาะในชวงเรมตน ความตองการใน

ยานยนตไฟฟาจงมไมมากนกเทากลมอน นอกจากนผทเปนเจาของยานยนตไฟฟาอยแลว (รอยละ 3.7) รอยละ

94.1 ยงสนใจทจะใชยานยนตไฟฟาตอ ขณะทรอยละ 60 ของผทยงไมไดเปนเจาของยานยนตไฟฟาม ความสนใจ

ยานยนตไฟฟา

17

ตารางท 2-ค. จะเหนไดวากลมผบรโภคทสนใจซอมสดสวนสงถงรอยละ 61.1 และเมอก าหนดใหผบรโภค

วดระดบปจจยก าหนดภายใน/ ภายนอกแตละตวโดยทก าหนดให 0 คะแนนหมายถงไมมผลกระทบตอการตดสนใจ

และ 4 คะแนนคอมผลกระทบตอการตดสนใจมากทสด ผลในเบองตนพบวาสดสวนการเลอกมลกษณะทกระจก

อยในกลมผลกระทบตอการตดสนใจมากทสดทสงกวารอยละ 50 คอ ราคาซอยานยนตไฟฟา (รอยละ 60.13) และ

จ านวนสถานชารจไฟฟา (รอยละ 55.12) ซงผบรโภคมองวาต าแหนงทเหมาะสม คอการตงสถานชารจไฟฟาตาม

ปมน ามนทคดเปนสดสวนสงถงรอยละ 25 ของจ านวนตวเลอกทงหมด รองลงมาคอสถานชารจในหางสรรพสนคา

คอมมนตมอลล และสถานทท างาน คดเปน รอยละ 22 และ 21 ตามล าดบ (ตารางท 2-ค.) ผลทไดเปนสงทไมนา

แปลกใจเนองจากเปนสถานททคนทวไปตองเดนทางไปมาบอยครงในชวตประจ าวน ดงนนสถานทเหลานจงถก

เลอกเปนอนดบตน ๆ

จากการส ารวจพบวาปจจยทผบรโภคเหนวาเปน ปจจยสนบสนน เปนอนดบแรกๆ คอ ความสามารถใน

การประหยดพลงงานเชอเพลง (รอยละ 21.3) ประสทธภาพทสง (รอยละ 19.7) และการเปนเทคโนโลยใหม (รอย

ละ 19.3) สะทอนถงการตนตวเกยวกบเทคโนโลยใหมทมความสามารถในการลดตนทนตอกโลเมตรในการเดนทาง

ของผบรโภคได ขณะทการสงเสรมจากภาครฐ มสดสวนเพยงเลกนอยทรอยละ 6.3 เทานนทกลมตวอยางเหนวา

เปนปจจยสนบสนนการเลอกซอ สดสวนดงกลาวสะทอนใหเหนวามาตรการของรฐในการจงใจผบรโภคปจจบนอาจ

ยงมนอยและยงไมแพรหลายในมมของผบรโภค และอาจตองการมาตรการเชงรกทมากขนทงจากภาครฐเพมเตม

โดยมาตรการทผบรโภคใหความสนใจและถกเลอกเปนอนดบแรกมากทสดจากการเลอกทงหมด อยในกลมเกยวกบ

มาตรการสงเสรมทเปนตวเงนเปนหลก ไดแก สทธพเศษทางภาษ คดเปนรอยละ 47.5 รองลงมาไดแก การใหเงน

อดหนน คดเปนรอยละ 16.4 สวนมาตรการสงเสรมทไมเปนตวเงน และอน ๆ กลบไดรบความสนใจไมมากนก

18

ตารางท 2 ขอมลพนฐานทไดจากกลมตวอยาง

ก. ขอมลพนฐาน

ขอมลทวไป รอยละของจ านวนตวอยางทงหมด รอยละของผทสนใจยานยนตไฟฟาภายในกลม

เพศ ชาย 48.6 66.2

หญง 51.4 56.3 อาย

20-30 ป 30.7 52.8 31-40 ป 32.2 64.4

41-50 ป 22.9 67.0 51-60 ป 13.4 64.5 60 ป ขนไป 0.9 25.0

รายได ต ากวา 25,000 บาท 20.3 54.3 25,000 – 50,000 บาท 42.5 56.9 50,001 – 80,000 บาท 20.3 60.6

มากกวา 80,000 บาท 16.8 80.8 ระดบการศกษา

ต ากวาปรญญาตร 2.2 40.0 ปรญญาตร 49.7 56.5 ปรญญาโท 40.4 66.8 สงกวาปรญญาโท 7.8 66.7

19

ขอมลทวไป รอยละของจ านวนตวอยางทงหมด รอยละของผทสนใจยานยนตไฟฟาภายในกลม

จ านวนสมาชกในครอบครวทงหมด* 1 คน 5.2 66.7

2 คน 11.0 64.7 3 คน 23.8 61.8 4 คน 34.6 58.1

5 คน 12.1 57.1 มากกวา 5 คน 13.4 66.1

หมายเหต: * สมาชกในครอบครวทอาศยอยดวยกน

ข. การครอบครองรถยนตและความหนาแนนบนทองถนนทผบรโภคเผชญ

การเดนทางและความหนาแนนบนทองถนน รอยละของจ านวนตวอยางทงหมด รอยละของผทสนใจยานยนตไฟฟาภายในกลม

ระยะทางในการใชรถยนตตอป

นอยกวา 10,000 km. 32.2 61.8

ระหวาง 10,000 – 20,000 km. 42.9 68.9

มากกวา 20,000 km. 24.9 60.0

ระยะทางในการใชรถยนตตอวน

นอยกวา 20 km. 32.7 61.6

ระหวาง 20 – 50 km. 44.2 65.7

ระหวาง 50 – 80 km. 14.7 67.9

มากกวา 80 km. 8.4 62.5

20

การเดนทางและความหนาแนนบนทองถนน รอยละของจ านวนตวอยางทงหมด รอยละของผทสนใจยานยนตไฟฟาภายในกลม

ความหนาแนนบนทองถนนทเผชญ

นอย (นอยกวา 40%) 15.2 63.8

กลาง (40%-60%) 52.1 62.3

มาก (มากกวา 70%) 32.7 68.0

จ านวนรถยนตในครอบครอง

ไมม 17.5 45.7

1 คน 45.6 61.1

2 คน 23.5 67.9

มากกวา 2 คน 13.4 69.4

การเปนเจาของยานยนตไฟฟา

ใช 3.7 94.1

ไมใช 96.3 59.9

ค. สดสวนความสนใจและมมมองตอปจจยก าหนดตาง ๆ ของผบรโภค

รอยละความสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟา

สนใจซอ = 61.1 ไมสนใจซอ = 38.9

21

ผลกระทบของปจจยก าหนดตอการตดสนใจ

ไมมผล (0 คะแนน) นอย (1 คะแนน) ปานกลาง (2 คะแนน) มาก (3 คะแนน) มากทสด (4 คะแนน) ปจจยภายใน

ราคายานยนตไฟฟา 0.65 1.31 8.93 28.98 60.13 ราคาแบตเตอร 0.65 1.31 13.07 40.31 44.66 ระยะทางการขบเคลอน 0.00 1.53 10.24 49.02 39.22

ขนาดของยานยนตไฟฟา 2.18 8.93 8.93 37.91 10.24 คายรถยนต 1.31 7.63 33.99 39.22 17.86

สมรรถนะเครองยนต 0.65 2.61 21.57 45.10 30.07 ระยะเวลาทใชชารจไฟ 0.00 0.87 12.42 41.18 45.53

คาบ ารงรกษา 0.22 2.18 10.02 38.56 49.02 ปจจยภายนอก

ราคาน ามน 3.49 8.28 30.07 34.64 23.53 ระยะทางทตองการใชงาน 0.00 2.83 17.21 46.19 33.77 บรการหลงการขาย 0.87 1.74 13.07 39.65 44.66

อะไหลทดแทน 0.65 1.09 9.37 40.74 48.15 จ านวนสถานชารจไฟฟา 0.00 1.09 7.41 36.38 55.12 ราคาคาไฟฟา 0.22 3.05 14.60 35.29 46.84 การประชาสมพนธของคายรถ 1.74 17.86 44.88 27.02 8.50

การประชาสมพนธของภาครฐ 2.61 17.21 40.52 28.54 11.11 สทธประโยชนทเปนตวเงน 1.09 4.14 22.44 41.39 30.94

สทธประโยชนทไมเปนตวเงน 4.14 10.24 29.85 34.86 20.92

22

ง. ต าแหนงของสถานชารจทเหมาะสมในสายตาผบรโภค

สถานทตดตงจดชารจไฟฟา รอยละ

ปมน ามน 25.0 สถานทราชการ 12.6

ทท างาน, อาคารส านกงาน 21.3 สวนกลางหมบาน, คอนโดมเนยม 18.6

หางสรรพสนคา, คอมมนต มอลล 22.4

จ. ปจจยสนบสนนและปจจยถวงดลในสายตาผบรโภค

ปจจยสนบสนน รอยละ ปจจยถวงดล รอยละ

ราคาสมเหตสมผล 16.5 เทคโนโลยไมนาเชอถอ 6.8 เปนมตรกบสงแวดลอม 15.9 ไมมรนและขนาดทสนใจ 5.4 ประสทธภาพสงกวารถทใชน ามน 19.7 ยานยนตไฟฟามราคาสง 22.3

ท าใหรสกเหมอนเปนคนทนสมย 1.0 คาดแลรกษาสง 20.3 มาตรการสงเสรมจากทางภาครฐ 6.3 ระยะทางในการวงนอย 10.8 ประหยดคาเชอเพลง 21.3 ระยะเวลาในการชารจไฟนาน 11.3 เปนเทคโนโลยใหม 19.3 สถานชารจไฟมนอย 23.0

23

ฉ. มาตรการสงเสรมภาครฐทผบรโภคสนใจ

มาตรการสงเสรมทสนใจ รอยละ

ลดหยอนภาษ 47.5 ใหเงนอดหนน 16.4

ชวยเหลอทางดานสนเชอ 4.7 อดหนนราคาไฟฟา 7.8

สทธพเศษตางทไมเปนตวเงนอน ๆ 5.0

ทมา: ผวจยค านวณจากขอมลทไดจากแบบสอบถาม

24

5. ผลการศกษา

ในสวนนคณะผวจยไดท าการประมาณคาแบบจ าลองโดยเรมตนดวยการตรวจสอบความถกตองในการ

พยากรณของตวแบบดวยเสนโคง Receiver Operating Characteristic (ROC) จากรปท 1 ก าหนดใหแกนตง

แสดงคา Sensitivity และแกนนอนแสดงคา 1- Specificity จากผลการค านวณพบวา รอยละ 66.3 ของตวอยางม

การจ าแนกกลมไดอยางถกตอง ซงแสดงวามความไวคอนขางสง ผลการทดสอบดงกลาวสามารถอธบายไดวา

แบบจ าลองดงกลาวนสามารถน าไปใชเพอพยากรณและตรวจสอบปจจยทสงผลกระทบตอการตดสนใจซอยานยนต

ไฟฟาได

ผลการค านวณคา Marginal Effect มคามากกวา 0 ดงแสดงในตารางท 3 ชใหเหนวาราคาซอยานยนต

ไฟฟา และตนทนการดแลรกษาสงผลตอการตดสนใจซออยางมนยยะส าคญ สอดคลองกบงานศกษาในอดตทตาง

พบขอสรปทเหมอนกน คอ ราคายานยนตไฟฟาสงผลเชงลบตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของผบรโภคโดยหาก

ราคายานยนตไฟฟายงสงขน จะท าใหโอกาสในการซอยานยนตไฟฟาลดลง ขณะทตนทนการดแลทสงจะสงผลเชง

ลบผลตอการตดสนใจเชนกน อยางไรกตามผลการค านวณไมพบวาราคาแบตเตอรสงผลตอการตดสนใจเลอกซอ

อยางมนยยะส าคญ ทงนอาจเปนผลมาจากการทราคาของแบตเตอรมแนวโนมลดลงอยางตอเนองในชวงทผานมา

อกประการหนงคอราคาแบตเตอรจดอยในสวนของการดแลรกษาเนองจากปจจบนอายการใชงานของแบตเตอรม

อายคอนขางนาน (Santini DJ & Vyas AD, 2005)

คายรถยนตทผลต ระยะเวลาทใชประจไฟฟาและสมรรถนะเครองยนตเปนปจจยทสงผลตอการตดสนใจ

ซอยานยนตไฟฟาของผบรโภคอยางมนยยะส าคญ เนองจากผบรโภคมความมนใจยานยนตไฟฟาของแตละคาย

รถยนตทแตกตางกน คายรถยนตทเปนทยอมรบหรอมชอเสยงทดจากการสะสมความเชอมนในตลาดมาอยาง

ยาวนานจะสงผลตอการตดสนใจซอของผบรโภคสงกวาคายรถยนตทมชอชนรองลงมา สอดคลองกบงานศกษาของ

Bolduc et al., (2008) และ Helveston et al., (2015) ในท านองเดยวกน ผลการศกษาพบวาระยะเวลาทใช

ชารจไฟฟาและความสามารถในการท าความเรวของเครองยนตเปนปจจยส าคญทกระทบการตดสนใจ ผบรโภค

สวนใหญไมตองการเสยเวลานานในการอดประจไฟฟายานยนตในทสาธารณะ และผลดงกลาวนาจะยงทว

ความส าคญมากขนเมอตองเผชญกบสภาพแวดลอมการจราจรทตดขดอยางประเทศไทย

ปจจยภายนอกทสงผลนยยะส าคญปจจยแรกคอบรการหลงการขาย ผลดงกลาวสะทอนใหเหนวายานยนต

ไฟฟายงเปนเรองใหมในตลาดอยางนอยสองประการ ประการแรก การเขามาในตลาดของคายรถยนตยงไมสามารถ

25

สรางความเชอมนเรองการใหบรการหลงการขายของตวแทนจ าหนายหากรถยนตทซอไปมปญหา ประการทสอง

การใชบรการอซอมรถยนตทเคยใชบรการเดมจะสามารถรองรบยานยนตไฟฟาไดหรอไม ยงเปนสงทผบรโภคม

ความกงวล อกทงผลดงกลาวยงชใหเหนวาการสรางความมนใจเกยวกบบรการหลงการขายมความส าคญมากกวา

การประชาสมพนธวรถยนตของคายผลต แตกตางจากการประชาสมพนธภาครฐทยงสงผลตอการตดสนใจของผซอ

หากภาครฐประชาสมพนธเชงรกในการใหขอมลเกยวกบยานยนตไฟฟามากขนจะเปนปจจยส าคญในการจงใจให

ผบรโภคหนมาใหความสนใจยานยนตไฟฟาจนในทสดอาจตดสนใจซอยานยนตไฟฟาได งานศกษาของ Krause et

al. (2013) และ Freyschlag (2016) พบวา การประชาสมพนธ (เชน การใหขอมล หรอการจดตงโซนส าหรบการ

ทดลองใช) เพอใหขอมลเกยวกบยานยนตไฟฟามผลท าใหผบรโภคมโอกาสเลอกซอยานยนตไฟฟามากขน ทงน

ปจจยภายนอกทเปนลกษณะเฉพาะสวนบคคล มเพยงรายไดและระดบการศกษาเทานนทพบวาสงผลตอการ

ตดสนใจเลอกซอ

อยางไรกตาม เมอพจารณากลมของตวแปรทไมพบวาสงผลตอการตดสนใจอยางมนยยะส าคญ พบวามสง

ทนาสนใจอย 3 ประการ ประการแรกคอ ราคาน ามนทงทน ามนคอตนทนการขบเคลอนหลกของรถยนต ICE ทใช

เปรยบเทยบกบการใชรถยนตไฟฟาขดแยงกบผลการศกษาในอดต ผลดงกลาวมาจากภาครฐมการอดหนนโดยใช

เงนทนของภาครฐในการสนบสนนทางดานภาษท าใหราคาน ามนบดเบอนและไมสะทอนถงราคาทแทจรง ประการ

ทสอง คอ จ านวนสถานชารจไฟฟาและระยะทางทวงไดตอการชารจไฟหนงรอบไมไดสงผลอยางมนยยะส าคญ

ขดแยงกบงานศกษาในอดตทมกวาปจจยดงกลาวสงผลอยางมนยยะส าคญ ผลดงกลาวสะทอนใหเหนวาผบรโภคไม

มความกงวลเกยวกบการหาสถานชารจ สวนหนงเปนผลมาจากการปรากฏสถานชารจทตดตงตามสถานทตาง ๆ

อยาง สถานทราชการ หางสรรพสนคา อยางแพรหลาย ซงเปนการเตรยมความพรอมทางโครงสรางพนฐานตาม

แผนขบเคลอนฯ ของรฐบาล นอกจากนระยะทางการขบเคลอนตอการประจไฟฟาหนงรอบไมไดมผลตอการ

ตดสนใจซอยานยนตไฟฟาเนองจากปจจบนยานยนตไฟฟาหลายรนมระยะทางททางผผลตระบวาสามารถขบไดตอ

การอดประจไฟฟาหนงครงอยทระดบ 150 - 200 ไมล หรอประมาณ 240 กโลเมตร – 320 กโลเมตร ตอการอด

ประจไฟฟาหนงครง ไมวาจะเปน Tesla Model S หรอ BMW i3 ทถอวาเปนรถระดบบน (Luxury/Premium

Segment) หรออยาง Nissan Leaf ทไดมการเปดตวไปพรอมกบระยะทางการขบเคลอนทไดไกลขน เปนตน และ

ในอนาคตเมอเทคโนโลยพฒนาตอไปอก ระยะทางของยานยนตไฟฟาทวงไดกจะมากขนอก ซ งแมวาระยะทางจะ

ยงนอยกวารถยนตทใชน ามนแตกชวยลดประเดนความกงวลของผบรโภคทตองหาสถานชารจระหวางทาง ซงสวน

นมผลท าใหระยะทางทตองการใชงานของแตละบคคลไมสงผลตอการตดสนใจเชนกน

26

ประการทสาม การสงเสรมภาครฐไมสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟา ทงทเปนตวเงนและไมเปนตว

เงน เนองจากผบรโภคคดวารฐบาลไทยยงไมมมาตรการสงเสรมยานยนตไฟฟาอยางจรงจงไมวาจะเปนนโยบายท

เกยวกบผผลตและผบรโภค ซงหากพจารณาจากยอดขายยานยนตไฟฟาในปจจบนจะพบวากวา 95% ของ

ยอดขายยานยนตไฟฟากระจกตวอยใน 10 ประเทศ ไดแก จน สหรฐอเมรกา ญปน แคนนาดา นอรเวย องกฤษ

ฝรงเศส เยอรมน เนเธอแลนด และสวเดน ซงทกประเทศรฐบาลมนโยบายสนบสนนทชดเจนเพอกระตนใหเกดการ

ใชยานยนตไฟฟาอยางจรงจงนอกจากน ขนาดของตวยานยนตไฟฟา การประชาสมพนธของคายรถ/ผจ าหนายยาน

ยนตไฟฟา และสทธประโยชนอน ๆ เชน ชองทางวงพเศษส าหรบยานยนตไฟฟา ทจอดเฉพาะของยานยนตไฟฟา

ไมไดเปนปจจยทสงผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟา

เมอพจารณาถงปจจยทกตวโดยเฉลยแลว สามารถค านวณหาคาอตราการยอมรบจากวธในสมการท (6)

ได โดยคาอตราการยอมรบทค านวณไดมคารอยละ 61.6

รปท 1 เสนโคง Receiver Operating Characteristic (ROC)

ทมา: ค านวณโดยคณะผวจย

0.0

00.2

50.5

00.7

51.0

0

Sensitiv

ity

0.00 0.25 0.50 0.75 1.001 - Specificity

Area under ROC curve = 0.6634

27

ตารางท 3 ผลการประมาณคาผลกระทบสวนเพมและอตราการยอมรบจากแบบจ าลอง

ปจจยก าหนด ผลกระทบสวนเพม (Marginal Effect)

ปจจยภายใน

ราคายานยนตไฟฟา ( PriceX ) 0.067 *

ราคาแบตเตอร ( BatteryX ) -0.054

ระยะทางการขบเคลอน ( RangeX ) -0.034

ขนาดของยานยนตไฟฟา ( SizeX ) -0.014

คายรถยนต ( BrandX ) 0.037 *

สมรรถนะเครองยนต ( SpeedX ) 0.022 *

ระยะเวลาทใชชารจไฟ ( TimeX ) 0.004 *

คาบ ารงรกษา ( McostX ) -0.002

ปจจยภายนอก

ราคาน ามน ( FuelD ) -0.065

บรการหลงการขาย ( ServiceD ) 0.048 *

อะไหลทดแทน ( SparepartD ) -0.042

จ านวนสถานชารจไฟฟา ( argCh eD ) -0.004

ราคาคาไฟฟา ( ElecD ) -0.010

การประชาสมพนธของคายรถ ( _Firm PRD ) -0.091

การประชาสมพนธของภาครฐ ( _Gov PRD ) 0.098 *

สทธประโยชนทเปนตวเงน ( _Sub moneyD ) 0.005 *

สทธประโยชนทไมเปนตวเงน ( _Sub nonmonneyD ) -0.044

เพศ ( SexD ) -0.055

28

ปจจยก าหนด ผลกระทบสวนเพม (Marginal Effect)

อาย ( AgeD ) -0.016

ระดบการศกษา ( EduD ) 0.052 *

รายได ( IncomeD ) 0.042 *

จ านวนสมาชกในครอบครว ( _F SizeD ) -0.024

ระยะทางทตองการใชงาน ( _R RangeD ) -0.006

อตราการยอมรบ (Adoption Rate) 0.616

หมายเหต: * หมายถงสงผลตอการตดสนใจเลอกซออยางมนยยะส าคญ

ทมา: ค านวณโดยคณะผวจย

6. บทสรปและนยยะเชงนโยบาย

ผลการศกษาจากการประมาณคาดวยแบบจ าลอง Logit และค านวณคา Marginal Effect พบวา อตรา

การยอมรบ (Adoption Rate) ยานยนตไฟฟาของผบรโภคโดยเฉลยอยทรอยละ 60 ทงน ปจจยภายในทสงผลตอ

การตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟา ไดแก ราคายานยนตไฟฟา คายรถยนตทผลตยานยนตไฟฟา สมรรถนะ

เครองยนต ระยะเวลาทใชประจไฟฟา และ การบ ารงรกษาและดแลอน ๆ ในขณะทปจจยภายนอกทสงผลตอการ

ตดสนใจซอยานยนตไฟฟา ไดแก บรการหลงการขาย และ การประชาสมพนธของภาครฐ นอกจากนปจจย

ภายนอกทสะทอนลกษณะของผบรโภค มเพยงระดบการศกษาและรายได เทานน ทสงผลตอการตดสนใจซอยาน

ยนตไฟฟาของบรโภค

ผลการศกษายงพบวานโยบายอดหนนดานสทธประโยชนตาง ๆ ไมสงผลตอการตดสนใจเลอกซออยางม

นยยะส าคญ เนองจากผบรโภคเหนวารฐบาลไทยยงไมมมาตรการสงเสรมยานยนตไฟฟาทเรมใชอยางจรงจง ถงแม

จะมแผนขบเคลอนภารกจดานพลงงานฯ ระหวางป พ.ศ. 2559 – 2579 แตการสงเสรมมงเนนไปทการสราง

โครงสรางพนฐานเปนหลก โดยไมไดมการก าหนดมาตรการสนบสนนทางดานอปสงคของผบรโภคอยางชดเจน นย

ยะเชงนโยบายจากผลการศกษาพฤตกรรมการตดสนใจซอของผบรโภคสามารถแบงออกไดเปนสองกลม กลมแรก

คอบทบาทของรฐในการใชมาตรการสงเสรมทางดานราคา เนองจากราคายงเปนปจจยภายในทส าคญล าดบแรกตอ

29

การตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาของผบรโภค ซงในปจจบนยานยนตไฟฟายงมราคาคอนขางสง ราคาใน

ความหมายนจะพจารณารวมทงราคาของตวยานยนตไฟฟาและตนทนการดแลรกษา ดงนน บทบาทของรฐท

เหมาะสมในเรองนคอการใชมาตรการทท าใหราคาของยานยนตไฟฟาต าลงผานนโยบายทางดานการเงนและไมใช

ตวเงนตาง ๆ

ในปจจบนมาตรการทสงผลตอราคายานยนตไฟฟาของไทยมเพยงการลดอตราภาษสรรพสามตเทานน ซง

ยงสามารถขยายสทธใหครอบคลมไปยงภาษประเภทอน ๆ เชน ภาษมลคาเพม และภาษน าเขา นอกจากน

เครองมอการใหเงนอดหนนหรอการใหคปองสวนลดหากผบรโภคเลอกซอยานยนตไฟฟากเปนอกทางเลอกหนงท

สามารถด าเนนการควบคไปกบมาตรการทางภาษเชนกน โดยก าหนดสดสวนของมลคาการชวยเหลอตามประเภท

ของยานยนตไฟฟา เชน การสนบสนนจ านวนตวเงนใหแกยานยนตไฟฟาประเภท BEV มากทสดและรองลงมาคอ

ประเภท PHEV ซงทงสองมาตรการนสอดคลองกบมาตรการทผบรโภคใหความสนใจเปนอนดบแรก ในขณะท

มาตรการอนสามารถน ามาใชประกอบเพมเตม เชน มาตรการชวยเหลอดานสนเชอ การอดหนนราคาคาไฟฟา

ส าหรบยานยนตไฟฟาเพอชวยลดตนทนการเปนเจาของของผบรโภคลง

กลมท 2 คอการสงเสรมดานปจจยภายนอกทส าคญ ไดแก การเรงประชาสมพนธดวยการใหขอมลขาวสาร

เกยวกบขอดของการใชยานยนตไฟฟาวามประโยชนในแงของการประหยดคาเชอเพลงและสงผลกระทบเชงบวก

(Positive Externalities) ตอสงคมอยางไร รวมถงการจดงานนทรรศการเกยวกบยานยนตไฟฟาเพอเปดให

ประชาชนสามารถเขาถงหรอทดลองใชกเปนแนวทางหนงทสามารถสรางความตระหนกรถงสมรรถนะทแทจรงและ

เพมความมนใจใหแกผบรโภคในการตดสนใจเลอกซอยานยนตไฟฟาไดมากขน

30

บรรณานกรม

Al-Alawi, B., Bradley, T., 2013 . Review of Hybrid, Plug-In Hybrid, and Electric Vehicle Market

Modeling Studies. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 21, 190-203.

Bockarjova, M., Knockaert, J., Rietveld, P., & Steg, L. (2014). Dynamic consumer heterogeneity in

electric vehicle adoption. Transportation Research Board Annual Meeting 2014 Paper.

Bolduc D, Boucher N, Alvarez-Daziano R. (2008). “Hybrid choice modeling of new technologies for

car choice in Canada”, Transportation Research Record: Journal of the Transportation

Research Board, pp. 63-71.

Cao XY. (2006) The causal relationship between the built environment and personal travel choice:

evidence from Northern California. University of California, Davis, CA.

Carley, S., Krause, R., Lane, B., Graham, J. (2013). Intent to Purchase a Plug-In Electric Vehicle: A

Survey of Early Impressions in Large US Cities. Transportation Research Part D 18, 39-45.

Cochran, W.G. (1963) Sampling Technique. 2nd Edition, John Wiley and Sons Inc., New York.

Coffman, M., Bernstein, P., and Wee, S. (2015). ‘Factors Affecting EV Adoption: A Literature Review

and EV Forecast for Hawaii’, Electric Vehicle Transportation Center, April.

Eppstein, M., Grover, D., Marshall, J., Rizzo, D. (2011). An Agent-Based Model to Study Market

Penetration of Plug-In Hybrid Electric Vehicles. Energy Policy 39, pp. 3789-3802.

Freyschlag, A. (2016). Drive Electric Northern Colorado – A community-wide approach to EV

adoption. Retrieved from http://evroadmapconference.com/program/presentations16

/AnnieFreyschlag.pdf

Glerum, A., Stankovikj, L., & Bierlaire, M. (2014). Forecasting the demand for electric vehicles:

Accounting for attitudes and perceptions. Transportation Science, 48(4), 483–499.

31

Hackbarth, A., and Madlener, R. (2013). “Consumer preferences for alternative fuel vehicles:

A discrete choice analysis.” Transportation Research Part D: Transport and Environment,

25, pp. 5–17.

Hess, S., Shires, J., Jopson, A., 2013. Accommodating underlying pro-environmental attitudes zin

a rail travel context: application of a latent variable latent class specification. Transp. Res.

Part D 25, 42–48.

Helveston, J.P., Liu, Y., Feit, E.M., Fuchs, E., Klampfl, E., & Michalek, J. (2015). Will subsidies drive

electric vehicle adoption? Measuring consumer preferences in the U.S. and China.

Transportation Research Part A: Policy and Practice. 73, pp. 96-112.

Hoen, A., and Koetse, M. J. (2014). A choice experiment on alternative fuel vehicle preferences of

private car owners in the Netherlands. Transportation Research Part A: Policy and Practice,

61, 199–215.

Jensen, A. F., Cherchi, E., & Mabit, S. L. (2013). “On the stability of preferences and attitudes before

and after experiencing an electric vehicle.” Transportation Research Part D: Transport and

Environment, 25, 24–32.

Lamberson PJ. (2009) The diffusion of hybrid electric vehicles, Center for the Study of Complex

Systems. University of Michigan, Ann Arbor, MI.

Mau PCW., 2005. “Modelling consumer preferences and technological change: Survey of attitudes

to hybrid vehicles.” Simon Fraser University, Burnaby.

Potoglou, Dimitris and Kanaroglou, P. S. (2007 ). Household demand and willingness to pay for

clean vehicles. Transportation Research Part D: Transport and Environment 12 ( 4 ) , pp.

264-274.

32

Rasouli, S., and Timmermans, H. (2013). Influence of social networks on latent choice of electric

cars: A mixed logit specification using experimental design data. Networks and Spatial

Economics, 13, 1–32.

Santini DJ, Vyas AD. (2005) “Suggestions for a new vehicle choice model simulating advanced

vehicles introduction decisions (AVID): structure and coefficients.” Oak Ridge, TN: Argonne

National Laboratory.

Sikes K., Gross, T., Lin, Z., Sullivan, J., Cleary, T., Ward, J. (2010). Plug-in hybrid electric vehicle

market introduction study: final report. Oak Ridge National Laboratory (ORNL).

Sullivan, J., Salmeen, I., Simon, C. (2009). PHEV Marketplace Penetration: An Agent Based

Simulation. Working Paper of the University of Michigan Research Institute.

Valeri, E., and Danielis, R. (2015). Simulating the market penetration of cars with alternative fuel

powertrain technologies in Italy. Transport Policy, 37, 44–56.

Zhang Q. (2007). A study of diesel vehicle diffusion in Europe: calibration and analysis of a

consumer acceptance and adoption model. Boston, MI: MIT Technology and Policy

Program.

33

ภาคผนวก ก

แบบสอบถาม

แบบสอบถามโครงการประเมนมาตรการสงเสรมการใชยานยนตไฟฟาตอการยอมรบของผบรโภคและ

ประสทธภาพการใชพลงงานในภาคขนสง คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

สวนท 1 ค าถามทวไป

1) อาย 20-30 ป 31-40 ป 41-50 ป 51-60 ป มากกวา 60 ป

2) เพศ ชาย หญง

3) ระดบการศกษา

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตร ปรญญาโท สงกวาปรญญาโท

4) อาชพ

พนกงานเอกชน ขาราชการ / รฐวสาหกจ ธรกจสวนตว อนๆ โปรดระบ ………………………

5) รายไดตอเดอน

ต ากวา 25,000 บาท 25,000 – 50,000 บาท 50,001 – 80,000 บาท มากกวา 80,000 บาท

34

6) จงหวดทอาศยอย

กรงเทพฯ ปรมณฑล (ปทมธาน นนทบร สมทรปราการ) อนๆ

7) สถานภาพ โสด สมรส

8) จ านวนสมาชกในครอบครวทงหมด 1 2 3 4 5 มากกวา 5

9) ปจจบนเดนทางไปท างานดวยวธใดเปนหลก รถยนตสวนตว รถโดยสารสาธารณะ รถไฟฟา รถใตดน เรอ อน โปรดระบ ________________

10) ทานมรถยนตในครอบครองกคน (ไมรวมรถจกรยานยนต)

ไมม (ขามไปตอบขอ 18) 1 2 มากกวา 2

11) รถยนตททานใชในปจจบนเปนระบบไฮบรจ (Hybrid) หรอไม

ใช ไมใช

12) รถยนตททานใชอยในปจจบนคอ รถยนตยหอ ________________________ รน _______________________

13) รถยนตทใชอยในปจจบนใชเชอเพลงชนดใดเปนหลก ดเซล เบนซน แกสโซฮอล 95 แกสโซฮอล 91 E20 E85

NGV LPG ไฟฟา

35

14) ทานใชรถยนตเปนระยะทางกกโลเมตรตอป

นอยกวา 10,000 กโลเมตรตอป ระหวาง 10,000 – 20,000 กโลเมตรตอป

มากกวา 20,000 กโลเมตรตอป

15) ในแตละวน ทานใชรถยนตเพอเดนทางประมาณกกโลเมตรตอวน นอยกวา 20 กโลเมตรตอวน ระหวาง 20 – 50 กโลเมตรตอวน ระหวาง 50 – 80 กโลเมตรตอวน มากกวา 80 กโลเมตรตอวน

16) การใชรถยนตในแตละวน ทานตองเผชญกบการจราจรทหนาแนนในสดสวนอยางไร (การจราจรหนาแนน

หมายถง การจราจรทใชความเรวในการขบขต ากวา 60 กโลเมตรตอชวโมง) มาก (มากกวา 70%) กลาง (40%-60%) นอย (นอยกวา 40%)

17) ทานเปลยนหรอคาดวาจะเปลยนเมอรถยนตของทานมอายกป 3-5 ป 6–8 ป 9–10 ป มากกวา 10 ป

18) หากทานยงไมมรถยนต ทานมแผนจะซอรถยนตหรอไม ม ไมม

19) รถยนตททานคาดวาจะซอในอนาคตเปนระบบไฮบรจ (Hybrid) หรอไม ใช ไมใช

20) รถยนตททานคาดวาจะซอในอนาคต คอ

รถยนตยหอ_______________________

36

รน ____________________________ สวนท 2 ค าถามเกยวกบยานยนตไฟฟา

1) ปจจบนทานเปนเจาของยานยนตไฟฟาหรอไม

ใช ไมใช

2) ทานรจกยานยนตไฟฟาแตละประเภทเหลานหรอไม - ยานยนตไฟฟา (Electric Vehicle: EV) รจก ไมรจก - ยานยนตไฟฟาแบตเตอรร (Battery Electric Vehicle: BEV)

รจก ไมรจก

- ยานยนตไฟฟาปลกอนไฮบรด (Plug-in Hybrid Electric Vehicle: PHEV) รจก ไมรจก

3) ทานคดวารถรนใดเปนยานยนตไฟฟา (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

Tesla Model S Nissan Leaf Mitsubishi Outlander (PHEV) Toyota Prius Prime (PHEV) Honda Accord Chevy Spark Chevy Volt BMW i3

4) ทานมความสนใจซอยานยนตไฟฟาหรอไม

ม ไมม (ขามไปขอ 6) 5) ปจจยทท าใหทานสนใจซอยานยนตไฟฟา (เลอก 3 ล าดบแรก โดยท 1=ล าดบท 1, 2=ล าดบท 2, 3=

ล าดบท 3) ราคาสมเหตสมผล มาตรการสงเสรมจากทางภาครฐ เปนมตรกบสงแวดลอม ประหยดคาเชอเพลง

ประสทธภาพสงกวารถทใชน ามน เปนเทคโนโลยใหม ท าใหรสกเหมอนเปนคนทนสมย

37

6) ปจจยทท าใหทานไมสนใจซอยานยนตไฟฟา (เลอก 3 ล าดบแรก โดยท 1=ล าดบท 1, 2=ล าดบท 2, 3=ล าดบท 3)

เทคโนโลยไมนาเชอถอ ระยะทางในการวงตอการชารจไฟ 1 ครง นอยเกนไป ยานยนตไฟฟามราคาสง ระยะเวลาในการชารจไฟคอนขางนาน คาดแลรกษายานยนตไฟฟาสง จ านวนสถานชารจไฟมนอย/หาล าบาก

ไมมรนและขนาดยานยนตไฟฟาทสนใจ (เชนไมมรถกระบะแบบใชไฟฟา)

7) ทานคดวาระยะเวลาทเหมาะสมในการชารจไฟทสถานชารจควรใชเวลาเทาไหร นอยกวา 15 นาท 15–20 นาท 20–25 นาท 25–30 นาท

8) สถานชารจควรอยในระยะทางทเขาถงไดในกกโลเมตร

1–5 6–10 11–15 16–20 มากกวา 20

9) ทานคดวาเมอชารจยานยนตไฟฟาเตมทแลว ยานยนตไฟฟาควรวงไดระยะทางเทาใด

นอยกวา 200 กม. 200–400 กม. 401–600 กม. มากกวา 600 กม.

10) หากสามารถน ารถยนตคนเกาของทานไปแปลงใหเปนยานยนตไฟฟา ทานมความเตมใจทจะจายคาแปลง

นเทาไหร ต ากวา 300,000 บาท 300,000 – 600,000 บาท 600,001 – 900,000 บาท 900,001 – 1,200,000 บาท มากกวา 1,200,000 บาท

11) ถาหากรฐบาลมนโยบายน ารถคนเกาไปแปลงเปนยานยนตไฟฟาโดยมคาใชจายประมาณ 200,000 บาท ทานมความสนใจหรอไม

สนใจ ไมสนใจ

38

12) ปจจยใดทท าใหทานไมสนใจน ารถยนตไปแปลงเปนยานยนตไฟฟา (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ยงไมมนใจในเทคโนโลยทเปนอย ไมมนใจในเรองความปลอดภย คาใชจายทสงเกนไป การขายตอล าบาก ไมสนใจเทคโนโลยยานยนตไฟฟา ไมมนใจในมาตรฐานการแปลงสภาพรถยนตใหเปนยานยนตไฟฟา

13) หากทานจะซอยานยนตไฟฟา ทานยนดทจะจายราคาสวนตางจากรถยนตรนททานใชอยในปจจบนเปน

ราคาเทาไหร ต ากวา 200,000 บาท 200,000 – 400,000 บาท 400,001 – 600,000 บาท 600,001 – 800,000 บาท มากกวา 800,000 บาท

14) กรณาเรยงล าดบนโยบายตอไปน ทมผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของทาน กรณาระบหมายเลข

จาก 1 ถง 5 โดยท 1 = มผลตอการตดสนใจมากทสด และ 5 = มผลตอการตดสนใจนอยทสด ………รฐบาลลดภาษรถยนต เชน ภาษน าเขา, ภาษสรรพสามต ………รฐบาลใหเงนอดหนนการซอยานยนตไฟฟา เชน สวนลดราคายานยนตไฟฟา หรอ ใหเงนคน ………รฐบาลชวยเหลอทางดานสนเชอ เชน ก าหนดอตราดอกเบยเชาซออตราพเศษ ………รฐบาลชวยเหลอและสนบสนนทางดานเชอเพลง เชน ฟรคาชารจยานยนตไฟฟา

………รฐบาลใหสทธพเศษตาง ๆ เชน ยกเวนคาผานทางดวน อนญาตใหยานยนตไฟฟาใชชองเดนรถ ประจ าทาง, ทจอดรถเฉพาะส าหรบยานยนตไฟฟา ในสถานทส าคญตาง ๆ

15) สถานทใดททานอยากใหมการตดตงสถานชารจไฟฟา กรณาเรยงล าดบจากหมายเลข 1 ถง 4 โดยท 1 =

คอสถานทททานอยากใหมการตดตงสถานชารจมากทสด รองลงมาคอ 2, 3, และ 4 ตามล าดบ ปมน ามน / สถานชารจไฟ สถานทราชการ สถานทท างาน, อาคารส านกงาน สวนกลางของหมบาน, คอนโดมเนยม

39

หางสรรพสนคา, คอมมนต มอลล อน ๆ โปรดระบ _______________________________

สวนท 3 ปจจยตอไปนมผลตอการตดสนใจซอยานยนตไฟฟาของทานหรอไม

โดยท มากทสด คอ ปจจยนมผลตอการตดสนใจซอ 100% รองลงมาคอ มาก ปานกลาง นอย ตามล าดบ และ ไมม คอ ปจจยนไมมผลตอการตดสนใจซอเลย

ไมม นอย ปานกลาง มาก มากทสด ราคายานยนตไฟฟา ราคาแบตเตอร ระยะทางการขบเคลอนตอการชารจไฟหนงรอบ ขนาดของตวยานยนตไฟฟา คายรถยนตทผลตยานยนตไฟฟา สมรรถนะเครองยนต/ ความเรว-ความเรงของรถ ระยะเวลาทใชชารจไฟ การบ ารงรกษาและดแลอนๆ ราคาน ามน ระยะทางทตองการใชงาน บรการหลงการขาย อะไหลทดแทน จ านวนสถานชารจไฟฟา ราคาคาไฟในการชารจ การประชาสมพนธของคายรถ/ผจ าหนายยานยนตไฟฟา

การประชาสมพนธของภาครฐ นโยบายของภาครฐ เชน การอดหนนจากภาครฐ สทธประโยชนทางภาษ

สทธประโยชนอนๆ เชน ชองทางวงพเศษส าหรบยานยนตไฟฟา ทจอดเฉพาะของยานยนตไฟฟา

ราคาขายตอในตลาดรถยนตมอสอง