DİNİ TASAVVUFİ TÜRK ŞİİRİ

İslamiyet‘in temel i lkelerine dayanarak nefsi arıt ıp, ahlâkı güzelleştirerek dini yaşama ve

bu yolla allah'a ulaşma düşüncesine tasavvuf adı

veril ir.

X. yüzyıldan sonra tekkelerin

çevresinde gelişen tasavvuf

düşüncesi dinî - tasavvufi bir

halk edebiyatının doğmasına

yol açmıştır. Oluştuğu yer dik

kate alınarak tekke

edebiyatı olarak da

adlandırılmıştır.

Kadrosunda divan ve saz şairleri de bulunan

dinî tasavvufi halk şiiri, halk edebiyatı ile divan

edebiyatı arasında bu iki edebiyatı birbirine

yaklaştı ran, her iki edebiyatın hitap ettiği ayrı

ayrı zümreleri birleştiren bir edebiyat köprüsü

vazifesini görmüştür.

Tasavvuf hareketi Türkler arasında ilk kez

Türkistan'da Ahmet Yesevi ile başlamış, daha

sonra onun dervişleri aracılığıyla Anadolu'ya

yayıl mıştır. Onun yolundan giden Yunus Emre,

Hacı Bektaş-ı Velî gibi mu tasavvıflar

eserlerinde bu düşünceyi işlemişlerdir.

DİNÎ TASAVVUFİ HALK ŞİİRİNİN GENEL

ÖZELLİKLERİKurucusu 12. yüzyılda Doğu Türkistan'da yetişen Hoca Ahmet

Yesevi'dir.

Tekke Edebiyatı, Anadolu'ya 13. y.y.'dan itibaren gelişmiştir.

Bu edebiyatın temel kaynağı İslam dini ve tasavvuftur.

Ayrıca dil, vezin ve nazım şekilleri gibi dış unsurlar bakımından

çoğu zaman millî ruhu aksettirme yoluna gitmiştir.

Tasavvufi halk şiiri geleneğinde sanatsal kaygı ikinci planda

tutulmuş, daha çok tasavvuf düşüncesini ve dinsel değerleri

yayma amacı güdülmüştür. Bu yönüyle bu tür şiirlerde didaktik

unsurlar ağır bas maktadır.

Bu şiir geleneğinde öğreticilik de esas

alındığından genellikle halkın

anlayabileceği sade bir Türkçe

kullanılmıştır.

Tekke edebiyatında hem hece hem aruz

ölçüsü kullanılmıştır. Sadece hece veya

sadece aruz ölçüsüyle yazanlar olduğu gibi

her iki ölçüyle yazan şairler de vardır.

Nazım birimi genellikle heceyle yazanlarda

dörtlük, aruzla yazanlarda beyittir.

Daha çok tam ve cinaslı uyak kullanılmıştır.

Dini- tasavvufi halk şiiri geleneğinin en yaygın nazım

türü ilahidir.

Bunun yanında nefes, nutuk, devriye, sathiye,

methiye de bu şiir geleneği içinde değerlendirilir. Şiirler

çoğunlukla tekkelerde zikir esna sında belli bir ezgiyle

söylenmiştir.