dini edebiyat acisindan mavera dergisi 1 80 sayilar incelenmesi analysis of mavera magazine 1 80...

7/31/2019 Dini Edebiyat Acisindan Mavera Dergisi 1 80 Sayilar Incelenmesi Analysis of Mavera Magazine 1 80 Volumes Accor

1/254

T.C.

ANKARA NVERSTESSOSYAL BLMLER ENSTTS

SLM TARH VE SANATLARI( TRK- SLM EDEBYTI)ANABLM DALI

DNEDEBYAT AISINDAN MAVERA DERGS(180. SAYILAR) NCELENMES

Yksek Lisans Tezi

erife Nihal ZEYBEK

Ankara2008


2/254

T.C.

ANKARA NVERSTESSOSYAL BLMLER ENSTTS

SLM TARH VE SANATLARI ( TRK- SLM EDEBYTI)ANABLM DALI

DNEDEBYAT AISINDAN MAVERA DERGS(1

80. SAYILAR) NCELENMES

Yksek Lisans Tezi

erife Nihal ZEYBEK

Tez Danman:

Prof.Dr. Ali YILMAZ

Ankara-2008


3/254

IV

NSZ

lkemizde dergiciliin douu 19. yzyln ilk yarsnda gereklemitir.

nceleri herkese hitap edecek ekilde hazrlanan dergilerin muhtevas zamanla

zellemi;zellikle edebiyat, sanat ve dnce konularna arlk veren dergilerin

belirli bir okuyucu kitlesi olumutur. Baz dergiler dnemlerinin dnce hayatnda

nemli bir yer edinmi vegenler iin yol gsterici olmutur. Maverann adn da

bu dergiler arasnda zikredebiliriz. Kesintisiz olarak 1979dan itibaren 14 sene

boyunca ( 163 say) yaymna devam eden bir edebiyat dergisinin, Trk edebiyat

tarihi asndan nemli bir yerinin olduunu sylememiz yanl olmasa gerek.

almamzda bir dneme damgasn vuran Mavera dergisinin ilk 80 saysn

din muhteva ynnden inceledik. Giri blmnde, dergicilik tarihimize deindik.

Dergiciliimizin getii merhalelerin ve ne kan edebiyat dergilerinin zerinde

durarak almamzn salam bir zemine oturmas iinalt yap hazrladk.

Maveradergisinin kurulu hikyesini ve gerekesini birinci blmde ele aldk.

Yine ilk blmde, derginin yazar ve airkadrosu ile eitli vesilelerle karlm olan

zel saylarn zerinde durarak, Maverann genel izgisi hakknda gr sahibi

olduk.

kinci blmde Mavera dergisinin muhtevasn eitli balklar altnda

inceledik. Genel dini muhtevay iman esaslar, ibadetler ve yet-i kermelere ve

hadislere yaplan telmihler ile din kavramlar alt balklarnda ele aldktan sonra

tasavvuf terimlere deindik. Edebiyat zerine deneme, konuma ve oturumlarn

ska yer ald Maverada, bizim almamza hitap eden, din bak asyla

yaplm deerlendirmelere de yine bublmde yer verdik. Ayrca Maverann

ierii hakknda geni bilgi vermesi asndan, incelediimiz saylarn fihristinialmamzn sonuna ekledik.

Gerek konunun seilmesinde gerekse almalarm srasnda yardmlarn

benden esirgemeyen ve kendisine ait Mavera dergisi koleksiyonunu kullanmma

sunan hocam, Prof. Dr. Ali Ylmaza; youn temposuna ramen bize vakit ayran

Rasim zdenrene;Ankara dnda olmam hasebiyle zellikle kaynak tedarikinde

byk katklar olan aileme ve eime teekkrlerimi sunarm.

erife Nihal Zeybek, 2008


4/254

V

KISALTMALAR

a.g.e. :Ad geen eser.

a.g.d. :Ad geen dergi.

a.g.m. :Ad geen makale.

a. y. :Ayn yer.

Bkz :Baknz.

C. : Cilt.

CHP : Cumhuriyet Halk Partisi

D..B.Y. :Diyanet leri Bakanl Yaynlar.

DPT :Devlet Planlama Tekilat

Haz. :Hazrlayan.

MEB :Milli Eitim Bakanl.

Prof. :Profesr.

S. :Say.

s. : Sayfa.

TDV :Trkiye Diyanet Vakf

T.D.V..A. :

slam Ansiklopedisi

Ter. :Tercme Eden

v.d. :Ve dierleri.

y. i. y. : Yazar ismi yok.

y.y. :Basm yeri yok.

Yay. : Yaynlar/ Yaynevi.


5/254

VI

NSZ..IV

KISALTMALAR....V

GR

1-CUMHURYETE KADAR TRKYEDE DERGCLK

1.1- Cumhuriyete Kadar Trkiyede Dergiciliin Tarihi ve Geliimi.1

1.2- Cumhuriyete Kadar kan Baz Edebiyat Dergileri.3

2-CUMHURYET DNEMNDE (1923-1976) DERGCLK

2.1-Cumhuriyetten 1976a Kadar Trkiyede Dergiciliin Tarihi

ve Geliimi.............5

2.2-Cumhuriyetten 1976ya Kadar kan Baz Edebiyat Dergileri7

BRNCBLM

MAVERA DERGSNE GENEL BAKI

1- MAVERA DERGS

1.1- Mavera Dergisi Nasl Kurulmutur?.......18

1.2- Dergiye NiinMavera Ad Verilmitir?......26

1.3-Mavera Dergisi Neden Kurulmutur?..... 27

1.4-Mavera Dergisinden Birka An. 29

2- MAVERA DERGS YAZAR VE ARLER

2.1- SREKL YAZANLAR

a-Biyografiler

a. 1. Alaeddin zdenren 33

a. 2. Alim Kahraman.... 34

a. 3. Ali Haydar Haksal.... 35

a. 4. Cahit Zarifolu. 36


6/254

VII

a. 5. Erdem Beyazt...39

a. 6. Ersin NazifGrdoan.. 40

a. 7. smail Kllolu. 41

a. 8. Mehmet Akifnan..... 43

a. 9. Mehmet Atilla Mara..46

a. 10. Mustafa zelik...... 48

a. 11. Rasim zdenren..... 49

2.2- ARALIKLI YAZANLAR....54

3- ZEL SAYILAR.....56

3.1-Hikaye zel Says......56

3.2-Afganistan zel Says... 59

3.3-Necip Fazla Rahmet zel Says... 62

KNCBLMMAVERA DERGSNN MUHTEVA NCELEMES

1 . MAVERA DERGSNDE DN MUHTEVA

1. 1. GENEL DN MUHTEVA

1. 1. 1. NAN ESASLARI

a- Allah .... 65

b-Peygamberler.. 69

b.1- Hz. Adem.. 71

b.2- Hz. brahim 71

b.3- Hz. Muhammed ( s.a.v.) ..72

c-Melek nanc.....73

d- Kitap (Kur'an- Kerim) nanc.....75


7/254

VIII

e- Ahiret nanc...79

f- Kader-Kaza nanc.......81

1. 1. 2. BADET..81

a-Kelime-i ahadet...82

b-Namaz ....82

c-Kurban .......86

1.1.3- YETLER VE HADSLER

a- yetler...... 87

b- Hadisler .... 98

1. 1. 4. DER DN KAVRAMLAR

a-Cami 101

b- Cihad ..102

c- Dua .103

d-Elest Meclisi ....104

e-Ezan .105

f- Gnah.108

g- Hicret ..111

h- Sahabi. ....113

1. 2. TASAVVUF MUHTEVA

a-Tasavvuf.. 118

b-Dnyay Terk...119

c-Zikr ..122d-Edeb ....123

e-Fakr ..124

f- Benlik..124

g-Nefs ..125

h-Mrid......127

i- Dervi - Mrid......133


8/254

IX

1. 3. ETL OLAYLARA DN BAKI..135

a. Bat .135

a. 1. Bilim ....136

a. 2. evre Kirlilii ....138

a. 3. Hammadde .....139

a. 4. Hayvanlar Hakknda139

b. Kavram Kargaas ......140

b. 1. Aklclk .141

b. 2. hls .141

b. 3. Gelenekilik ...142

b. 4. Sa-Sol ....143

b. 5. Zenginlik- Yoksulluk..143

c.Trkiye Dndaki Mslmanlar Hakknda

c. 1. Almanya ..144

c. 2. Amerika ...144c. 3. Bulgaristan ..145

c. 4. ngiltere ...145

d. Mimar....146

d. 1. Balkon ....146

d. 2. Ev Mimarisi ....147

e. eitli Kavramlar

e. 1. Askerlik...147e. 2. Devlet ..148

e. 3. Hukuk .....149

e. 4. zgrlk..150

e. 5. Sorumluluk..151

e. 6. Zaman Kavram...152


9/254

X

f. Soruturmalar

f.1.Televizyon .153

f. 2. Arapa..154

g. Sava iirleri...155

2- EDEBYATA DNBAKI...159

2. 1. HKYE,...160

2. 2. R....164

2. 3. ROMAN..... 168

2. 4. YAZARLAR VE ARLER.. 173

SONU... 178

BBLYOGRAFYA...181

EKLER

Ek1.......194Ek 2.......196

Ek3.......199

Ek4...201

Ek 5 ( 1-82. Saylar Aras Fihrist).... 203


10/254

1

GR

1- CUMHURYETE KADAR TRKYEDE DERGCLK

1.1- Balangcndan Cumhuriyete Kadar Trkiyede Dergiciliin Tarihi ve

Geliimi

Trk basn ve gazetecilik tarihinin balangc, Padiah III. Ahmetin Trkiyede

ilk Trke matbaay tesis etmek iin Sait Efendi ve Mteferrika brahime 1726

senesinde verdii fermana dayanmaktadr.1 lk Trke gazete Takvm-i Vekayi 1

Kasm 1831de kmaya balamtr.2

lkemiz topraklarnda dergicilik, toplumumuzun Baty rnek alma srecinde

kmtr. Trkiyede gazetecilik ve dergiciliin Abdlaziz dneminde balad

bilinmektedir. Tarihiler, gazete ve dergi saysnn bu dnemde ok yksek olduunu

belirtmektedir.3 Balangta dergiciliin amac, okuma yazma alkanln

gelitirmek, Bat bilimlerini ve teknik bulular aktararak okuyucuyu elendirerek

eitmek olmutur.4

Osmanlda ilk dergiler, Batllamann etkisiyle Tanzimat dneminde

yaymlanmaya balamtr. 1849'da Vekyi-i Tbbiyeadyla yaymlanan ilk dergi,

halk salk konusunda eitmeyi amalamakla birlikte daha ok tbb ierikli bir

meslek dergisidir. kinci olarakCemiyet-i lmiye-i Osmaniyenin yayn organ olarakMnif Paa tarafndan Mecma- Fnn (1862-1867) dergisi karlmtr. Adndan

anlalaca gibi fen bilimlerine arlk veren dergide toplum bilimleriyle ilgili

1Bkz. Abbas Parmakszolu, Trk Gazetecilik ve Basn Tarihi, Dnya Haber Ajans Neriyat,stanbul, 1959, s. 3.2Bkz.Trker Acarolu, Yayn Hayatmzdaki Gelimeler, Trk Ktphaneciler Dernei Blteni,1966, C. XV, S. 2, s. 104.3

Bkz.Vedat Gnyol, Sanat ve Edebiyat Dergileri, Alan Yaynlar, stanbul, 1986, s. 8.4 Bkz. a.g.e. s. 18.


11/254

2

yazlara da yer verilmitir.5 nc olarak kan Mirat ( 1862) ; resimli olarak

hazrlanan ilk dergimizdir veyalnz say kmtr. 6

1879da gazetelerin kayt altna alnmasyla yazarlar, dergi ve kitap yaymna

arlk vermilerdir.7 1891de kmaya balayan ve ilerleyen senelerde eitli

edebiyat akmlarna sayfalarn aan Servet-i Fnn, basklarn olduu dnemlerde

edebiyat dndaki alanlara sayfalarnda yer vermitir.8 1908de II. Merutiyetin

salad zgr ortamda dergi saysnda nemli lde art gereklemitir. Fakat bu

dnemde kan dergilerin ou ksa mrl olmutur. Anadoluda dergicilik

hareketlerinin hzlanmas da bu dnemde gereklemeye balamtr. Belirli siys

grleri veya akmlar temsil eden grup dergileri de II. Merutiyet dnemindeyaymlanmaya balamtr.9 Bu dnemde dergilerimiz, Garplar, slmclar,

Trkler olarak cepheye ayrlmtr. Bu grup arasnda herhangi bir uyuma

grlmemekteydi. 1911den sonra bu cerayan arasnda kaynatrma hareketleri

grlmeye balamtr. Gkalpin terkipi kafasnda slmclk, Trklk ve

Garplk birleiyordu. Gen Kalemler, Yeni Mecmua, slm, Milli Tettebular ve

Byk Mecmuabu terkipi dnce ile yaymlanmtr.10

kinci Merutiyet devrinde kan gazete ve dergiler hakknda doruya yakn

rakamlar mevcuttur. 1908 1909 yllarnda kan gazete ve dergilerin says 353

buluyordu. II. Abdulhamitin tahttan indirilmesi ( 28 Nisan 1909) sonucunda

ynetime hkim olan asker idare,basna sansr getirmi, basn zerindeki denetim

artmtr. Bunun neticesinde 1910 senesinde yaynlanan gazete ve dergi says 130a

inmitir.

5Bkz. Dergi, Ana Britannica Ansiklopedisi, Ana Yaynclk, stanbul, 1994, C. 10. s. 45.6 Bkz. Trker Acarolu, Dergiciliimiz, Trk Dili, 1 ubat 1971, S. 233, s. 389-394.7Trker Acarolu, Dergiciliimiz, a.g.d., s. 390.

8Erdal Doan, Edebiyatmzda Dergiler, Balam Yaynlar, stanbul, Ekim 1997, s. 9.9Ana Britannica Ansiklopedisi , a.g.m., s. 45.10

Hilmi Ziya lken, Trk Dncesi ve Dergilerimiz, Trk Dncesi Dergisi, 1 Aralk 1953,S. 1, s. 86.


12/254

3

1.2- Cumhuriyete Kadar kan Baz Edebiyat Dergileri

Osmanl Dneminde ilk kan dergiler tp, fen bilimleri ve asker ierikli

olmutur.

Vedat Gnyol, edeb ierikli kabul edebileceimiz ilk derginin 1881 senesinde

kan Hazne-i Evrkolduunu sylemektedir. Hazne-i Evrkn altbalnda u

yazmaktadr: Umumiyet itibariyle fnna dair risale-i edebiye. Dergide La

Fontaine ve Versailles gibi Batl yazarlardan yaplm edeb eser tercmelerine de

yer verilmitir.11

Fakat Trker Acarolu daha nceki tarihlerde de edebiyat ierikli dergilerin

ktn belirtmitir. Onun tespitine gre, 1881 senesinden nce kan edeb ierikli

dergiler olarak unlar saylabilir: 1870de Hasan Rza tarafndan alt say karlan

edebiyat ve bilim dergisi Ravzatl-Marif, 1872 ylnda yalnz iki saykabilen

edebiyat ve felsefe dergisi Mazbtetl-Fnn, 1873te 18 sayyaymlanan eitim

ve edebiyat dergisi Dolap.12

Ahmet hsan Bey tarafndan 1891de fen dergisi olarak karlmaya balanan

Servet-i Fnn, 1894den itibaren Tevfik Fikret ve arkadalar sayesinde yeniliklere

imza atan nemli bir edebiyat dergisi hline gelmitir.13 Aralklarla 1944de kadar

yayn hayatn srdrenve ayn isimle anlan bir edebiyat topluluunun olumasna

ortam hazrlayan Servet-i Fnn,eski edebiyatn tamamen terk edilmesini ve bunun

yerini Batdan alnan yeni usullerle doldurmak gerekliliini savunmutur.14

Cumhuriyetin kuruluu ve Latin harflerinin kabulnden sonra bu dergi, isminideitirerek,Uyanadn almtr. Dneminin gen yazar ve airlerine sayfalarnda

yer veren dergide u imzalar grlmtr: Saik Faik, Sadri Ertem, Cahit Stk,

Halikarnas Balks, Hsamettin Bozok.15

11Bkz.Vedat Gnyol, a.g.e. s. 10.12

Trker Acarolu, Dergiciliimiz, a.g.d., s. 389.13 Ahmet Kabakl, Trk Edebiyat, Trkiye Yaynevi, 1965, C. 1 , s. 486.14 Mehmet Nur Karakei, Yeni Anlaylarn ve Topluluklarn Domasna Etkisi Bakmndan

Edebiyat Dergileri, Bilim ve Akln Aydnlnda Eitim, Austos-Eyll 2007, S. 90-91, s. 18.15 Erdal Doan, a.g.e., s. 12-13.


13/254

4

mer Seyfettin, Ali Canip Yntem ve Ziya Gkalp tarafndan karlan Gen

Kalemler (1911) dergisi ile Yeni Lisan hareketi balatlmtr. Bu hareket daha

sonralar oluan Mill Edebiyat akmnn temelini oluturmutur. Mill

Edebiyatlarn amalarn u ekilde sayabiliriz: Dilde sadelii yakalamak, halk

edebiyatndan ve geleneksel kaynaklarmzdan yararlanmak; iirde stanbul ile snrl

kalmayp Anadoluya almak. Mill Edebiyat akm 1917de karlan Yeni

Mecmuaile varln devam ettirmitir. 16

1915 ylnda sr- slmiyye Milliyye Tedkk Encmeni yelerince Mill

Tetebbular Mecmskarlmtr. Edeb aratrma ve incelemelerin yaynlandMill Tetebbular Mecms, edebiyat aratrmalar asndan nemlidir. I. Dnya

Savann srd, Osmanlnn gitgide g kaybettii ve milliyetiliin revata

olduu bir dnemde kan dergide, milliyeti edebiyat ilkeleri savunulmutur.

Mecmuann, Aralk 1915de son says yaymlanmtr. 17

15 Nisan 1921- 5 Ocak 1922 tarihleri arasnda 42 say kan Dergh, yarm

aylk ilim ve sanat mecmuasdr. Kurtulu Savanda Mill Mcadele taraftar ve

Anadolu yanls olan dergiye, Yahya Kemal yn vermitir. Edebiyat rnleri,

edebiyat tarihi incelemeleri, dil, felsefe ve sanat konularna sayfalarnda yer veren

Derghn yazar kadrosunu Edebiyat Fakltesi hocalar ve rencileri ile nl

yazarlar oluturmutur. Dergi, Milli Mcadelenin Anadoludan balatlmasnn

heyecann sergilemitir. Mcadelenin baarya ulamas ve Cumhuriyetin kuruluu

zerine, dergi grevini tamamlam ve kapanmtr.18

16 Atilla zkrml, a.g.e., s. 581.17

sa olaker, Mill Tetebbular Mecmuas zerine Notlar, Bilge Dergisi, Yaz 1995, S.5, s. 77.18 Atilla zkrml, a.g.e., s. 582.


14/254

5

2-CUMHURYET DNEMNDE (1923-1976) DERGCLK

2.1-Cumhuriyetten 1976ya Kadar Trkiyede Dergiciliin Tarihi Ve

Geliimi

Kurtulu Sava dneminde halk madd olarak byk skntya dm, bundan

dolay gazete ve dergi trajlar dm, kimileri kapanmak zorunda kalm, varln

srdrenlerin desaylarnda azalma olmutur.

Cumhuriyetin ilk yllarnda dergilerdeki yaygn sylem, yeni kurulan

cumhuriyete ballk olmutur. 19 Cumhuriyeti ve inklaplar savunan dergiler,bunlarhalka benimsetmek iin araclk yapmtr.

1 Kasm 1928de Ltin harflerinin kabul zerine, gazete ve dergiler byk

zorluk yaamtr. Halkn yeni alfabeye uyum salama srecinde gazetelerin yars

eski harf, yars yeni harf olarak baslm, buna ramen gazete ve dergi satlar iyice

dmtr. Gazeteler, devlet tarafndan sene boyunca desteklenerek ayakta

durabilmi, daha sonra gazetelerin sat artnca devlet destei kesilmitir.20

Ankara, edebiyat dergileri bakmndan stanbul'dan sonra nemli bir odaktr.

Ankara'da, zellikle l930dan sonraki senelerdebirok dergi yaymlanmtr. 21

Dil devriminden sonra, baz dergiler isimlerini deitirmitir. Yukarda

belirttiimiz gibi Servet-i Fnn dergisinin ad Uyan olarak deitirilmitir.

Bunun yan sra, ktisat ve Tasarruf dergisi, Ulusal Ekonomi ve Arttrmaadnalm; Mlkiye dergisi ise Siys limler-Siyasal Bilgiler diye kmaya

balamtr.22

19a.g.e., s. 9.

20 M. Trker Acarolu, Yayn Hayatmzdaki Gelimeler, a.g.d., s. 105.21 Muzaffer Uyguner, Anadoluda Yazn Dergileri, Trk Dili Aylk Dil ve Yazn Dergisi, Haziran

1978, S. 321, s. 742.22Trker Acarolu,Dergiciliimiz, a.g.d., s. 393.


15/254

6

1933 ylnda kurulan halkevleri, devrimlerin halka inmesi iin yaptklar

almalara, dergiler karmay da eklemilerdir. Pek ok halkevi kendi dergisini

karmtr. Bu dergiler arasnda en byk boyutta kan dergi, Ankarada

yaymlanan lkolmutur. Halkevlerinin kapatlmasyla budergilerin yaymlanmas

da sona ermitir. 1960 senesinde yeni yapda kurulan halkevleri de dergiler

yaymlam, fakat bunlar uzun soluklu olamamtr.23

1923-1933 yllarnn ne kan dergileri; Resimli Ay, Hayat Mecmuas,

Gne, Fikirler, Uyan veMealedir.

1934 ylnda Basma Yaz ve Resimleri Derleme Kanunu yrrle girmi,dergi ve gazetelerin kitaplklarda dzenli bir ekilde koleksiyonlar yaplmaya

balanmtr. Bundan dolay, bu tarihten sonra yaymlanan dergi istatistikleri daha

nettir.24

kinci Dnya Sava yllarnda (1939-1945) gazete says artm, fakat dergi

says azalarak, 178den 127e dmtr. Sava yllarnn pahallndan dergiler

olumsuz olarak etkilenmi;bu dnem, dergiciliimiz bakmndan kt bir sreolmutur.25

1933-1942 senelerinin gze arpan dergileri; nsan, lk, Varlk olarak

saylabilir.Tercme Mecmuasadl dergi evirilere arlk vermi;Bat klasiklerini

hzla dilimize evirmeye balamtr. Seilmi Hikayelerdergisi sadece ykye yer

verirken, Kaynak ve Yaprakdergileri de yalnzca iire sayfalarn amtr. Bunlar

dergiciliimiz asndan bir yenilik olmutur.

26

1950lerde dergiciliimizde yeni bir tr olarak haber dergicilii balamtr.

Time dergisini rnek alan Akis (1954-1967) dergisini ilerleyen senelerde baka

23Muzaffer Uyguner, a.g.m., s. 469 - 470.

24 Trker Acarolu,Dergiciliimiz, a.g.d., s. 393.25 Meydan Larousse Byk Lgat ve Ansiklopedi, Dergi , Meydan Yaynevi, stanbul, 1970, C.

3., s. 574.26 Erdal Doan, a.g.e., s. 10.


16/254

7

haber dergileri izlemitir. Belirli akm ya da rgtlerle balantl dergilerin hzl

geliimi 1960larda gereklemitir.27

27 Mays devriminden sonraki 1961 Anayasas, sz ve yayn zgrln

geniletmi, bunun sonucu olarak dergi saylarnda byk art olmutur.

2.2- Cumhuriyetten 1976ya Kadar kan Baz Edebiyat Dergileri

Hayat, 1926 senesinde, Ankarada Faruk Nafiz amlbelin sorumluluundakmaya balamtr. Hayat dergisi, lkemize yeni rnler ve yeni yazarlar

kazandrma abasnda olmutur. Edebiyat tarihimizin eitli dnemleri ve kiileri

hakknda inceleme yazlar Hayat sayfalarnda yer almtr. Ayrca Bat edebiyat

hakknda incelemeler ve eviri yazlar da dergide grnmektedir. Siyasal iktidarn

dayand Kemalist ideolojiye bal olan dergide,1928 harf devriminin etkisi, aka

hissedilmektedir. Latin harflerine gei bir anda deil, yava yava olmutur.

ncelikle sayfa numaralar, sonralar sadece yazlarn balklar Latin harfleriyleyazlrken. 105. say tamamen Latin alfabesi ile kmtr. 1930 senesinde son says

yaymlanan derginin balca imzalar unlardr: Halit Fahri Ozansoy, Mehmet Emin

Eriirgil, Abdullah Cevdet, Ahmet Muhip Dranas, Mehmet Emin Yurdakul.28

1928de yeni bir edebiyat akm balatmaya niyetlenen yedi gen air Yedi

Mealeciler olarak adlandrlan bir topluluk kurmutur. Yusuf Ziya Ortan destei

ile Meale adyla kardklar dergi sadece sekiz say kabilmitir. GiriimleriniCanllk, samimiyet ve daima yenilik olarak zetleyentopluluk bu ilkeye uygun

eserler vcuda getirememilerdir. Derginin kapanmasyla topluluk dalmtr. 29

27 Ana Britannica Ansiklopedisi , a.g.m., s. 45.28

Erdal Doan, a.g.e., s. 19-20.29 Atilla zkrml, a.g.e., s. 583.


17/254

8

Adn Atatrkn verdii lk, halkevleri dergisi olarak Ankarada kmaya

balamtr.30 1933 ylndan 1950ye kadar yaymlanan bu dergi, ilkin Fuat

Kprlnn ynetiminde 102 say yaymlanmtr. Daha sonralar Fevziye Abdullah

Tansel ynetiminde 124 say daha yaymlanan dergi, Ahmet Kutsi Tecer in

ynetiminde byk boyutta km ve Anadolu halk iirinin ve sanatnn

edebiyatmza etkilerini gsteren iir ve yazlara geni yer vermitir.31 1941 senesine

kadar, sayfalarnda daha ok tarih, ekonomi, hukuk, toplumbilim alanlarnda eserler

grlen dergi, Ahmet Kutsi Tecerin ynetimiyle edebiyata ve folklora arlk veren

bir dergi haline gelmitir.32

Varlk dergisi 15 Temmuz 1933 tarihinde, Yaar Nabi Nayr tarafndanAnkarada onbe gnlk olarak yaynlanmaya balanmtr. Atatrkle dnsz

olarak bal olan dergi, CHP tarafndan desteklenmitir 1946da stanbula tanan

dergide, ky enstitl yazarlara ve ky gereine bolca yer verilmi, kinci Yeni

akmna kapal kalnmtr.33Nayr, dergide yaynlanacak eserlerin ztrke olmas

konusunda ok kat davranmve dilimize Arapa ve Farsadan gemi szckler

kullananlara kar tavr almtr. Dilde yenilemenin yasalarla gereklemeyeceinin

farknda olan Nayr, bu yenilii gerekletirmek iin dil sava verecek yazar veozanlara dergide ska yer vermitir. Varlkta yer alan isimlerden bazlar unlardr:

Ahmet Muhip Dranas, Abdlhak inasi Hisar, Nurullah Ata, Ahmet Hamdi

Tanpnar, Ziya Osman Saba, Fazl Hsn Dalarca, Behet Necatigil.34

Aa (1935-1936), Necip Fazl Ksakrek tarafndan, haftalk olarak 17 say

yaymlanmtr. Henz Nacip Fazln din hassasiyetinin belirginlemeye

balamadbir dnemde kan dergide, Bergsonculuun etkisiyle oluan mistik havahissedilmektedir. Dolgun bir hacimle kan Aa, salt dnce ve sanat dergisi

olmutur. Aata yazanlar arasnda u isimleri anabiliriz: M. ekip Tun, Ahmet

Hamdi Tanpnar, Ahmet Muhip Dranas, Cahit Stk Taranc, Sabahattin Eybolu,

30 Erdal Doan, a.g.e., s. 21.

31 Muzaffer Uyguner, a.g.m., s. 321,32 Vedat Gnyol, a.g.e., s. 36.33

Vedat Gnyol, a.g.e., s. 37-38.34 Erdal Doan, a.g.e., s. 25.


18/254

9

Fikret Adil, Cevdet Kudret, Burhan Toprak.35

Aa dergisinin tpkbasm, 1993

ylnda Yedi klim dergisi tarafndan, her ay bir say olmak zere okuyuculara

armaan edilmitir.

nsan dergisi 15 Nisan 1938-Austos 1943 arasnda yaymlanmtr. Hilmi

Ziya lken sorumluluunda kan dergi, Batc ve hmanist bir yaklam

sergilemekle beraber divan ve halk edebiyat mirasndan da faydalanmak gerektiini

savunmutur. Sabahattin Eybolu, Muzaffer erif ve Nurullah Ata dergide ne

kan isimlerdendir.36 Dergi yayn hayatna drt kez ara vermesine ramen

dneminde etkin bir yere sahip olmutur. nsan, ilksaylarnda daha ok felsef vednsel rnlere yer vermitir. nsann 1941de gerekleen ikinci kndan

sonra dergide iir ve ykler daha fazla yer tutmaya balamtr. 37

Byk Dou dergisi, 1943 senesinde yayn hayatna balam ve 1971e kadar

zaman zaman yaymna ara verilmekle birlikte kmaya devam etmitir.38Necip Fazl

Ksakrekin kard derginin, ilk 30 saysnda, Fikret Adil, Sait Faik, Ziya Osman

Saba, Cahit Stk Taranc, Fazl Hsn, Sabahattin Kudret, zdemir Asaf gibiisimler grlm ve dergi sadece sanat kaygsyla yaymlanmtr.391945ten sonra

Necip Fazln dnya gr byk oranda deimi, din bilinci ve hassasiyeti

artmtr. Necip Fazldaki bu deiim elbette dergiye de yansmtr. Byk Dou,

slmn inan, yaay, dnce ve estetik deerlerini slm medeniyeti ve Trk

tarihi iinde vurgulam, yaymland dnemde slmc akmn yayn organ

durumuna gelmitir. Byk Douda Necip Fazl, iindeki inan, dnce ve eylem

halini sergilemi, bylece slmc eilimin entelektel yaplanmasna kap amtr.40

Seilmi Hikayeler (1947-1957), Salim engil tarafndan nce kitap olarak,

nc saydan itibaren de dergi olarak yaymlanmtr. lk yllar sadece yk

35 Vedat Gnyol, a.g.e., s. 34.

36 Vedat Gnyol, a.g.e., s. 31-33.

37 Erdal Doan, a.g.e., s. 31-34.38Dergi, Dergah Ansiklopedisi, 1977, C. 2., s. 248.39

Bkz. Vedat Gnyol, a.g.e., s. 45.40Bkz. Ebubekir Erolu, Dergiler Arasnda, Kitap-lk, Temmuz- Austos 2000, S. 42, s. 150.


19/254

10

yaynlanan dergide zellikle Memduh evket Esendal'n ykleri oka yer

almtr.41 Dergi, Orhan Kemal, Fahri Erin, ahap Stk, Sait Faik, Memduh

evket Esendal, Bilge Karasunun da iinde bulunduu 38 ykcy kapsayan

zel saylar hazrlamtr. Ak Konuma kesinde, dergiye yollanan almalar

eletirel bir dille deerlendirilmitir. Dergi 1957 senesinde biim ve ierik

deitirerek Dost adyla yaymlanmaya balamtr. Dostta gncel olaylara

deinilir, eletiri yazlar artar ve eitli soruturmalar derginin sayfalarnda

grnmeye balar. Artk dergide yknn yan sra iir de yaymlanmaya

balamtr. Dil Kesinde dilimize yerleen yabanc szcklere, Trke karlk

bulma abas grlenDost, 102. say ile yayn hayatn tamamlamtr.42

Yaprak dergisi ( 1 Ocak 1949- 15 Haziran 1950), bir dergiden ziyade gazete

grnmnde yaymlanmtr. Orhan Veli derginin hem sahibliini hem yaz ileri

sorumluluunu yrtmtr. Sabahattin Eypolunun gzetiminde kan dergi,

Garip akmn hazrlayan yazarlarn toplanma yeri olmutur. Ankarada onbe gnlk

olarak kan dergi, kendisine lke apnda etkin ve nemli bir yer edinmitir.43 O

devir edebiyat hayatnn ve alkantlarnn canl tan olan bu derginin 1950li

yllarn kltr hayatna k tuttuunu rahatlkla syleyebiliriz.44 1981 ylnda

Milliyet-Sanat dergisi Yaprakn tpk basmn ek olarak okuyucuya sunmutur.

Dergide Melih Cevdet Anday, Bedri Rahmi Eybolu, Kemal Salgn, Ziya Osman

Saba, Fethi Giray, Necati Cumal, Orhan Veli, Cahit Klebi, Suat Taer iirleriyle

dikkat ekerler.45

Hisar dergisi 1950de Faik Ozansoy ynetiminde kmaya balam, zaman

zaman yaymna ara verilerek, 1980e kadar kmaya devam etmitir. Hisar, Garip

akmna kar kan, bu akmn iiri yozlatrdna inanan mill edebiyat akmnn

temsilcileri tarafndan karlmtr. Hisarclar/Hisar Grubu olarak edebiyat

tarihinde yer alan bu topluluk, mill ve yerli anlay benimsemi, maneviyat bir

41Muzaffer Uyguner, a.g.m. , s. 321.

42 Erdal Doan, a.g.e., s. 40-41.43 Vedat Gnyol, a.g.e., s. 52-53.44

Erturul Aydn, Dergilerde Edebiyat Topluluklar, Trk Edebiyat Dergisi, S. 400, s. 29.45Bkz. Erdal Doan, a.g.e., s. 44-46.


20/254

11

hassasiyetle mill ve manev deerlerimize kar saygl davranmlardr.46 Munis

Faik Ozansoy nderliinde Mehmet narl, Gltekin Samanolu, Mustafa Necati

Karaer ve lhan Geer tarafndan gelitirilen bu edebiyat anlay, dilin

ksrlatrlmasna iddetle kar kmakla beraber, iirin iir olma zelliini

kaybetmedii mddete hece, aruz veya serbest ekilli olabileceini dile

getirmilerdir.47Dergide, Tark Bura, M. Fahri Ouz ykleriyle, Cemil Meri ise

denemeleriyle yer almtr. Bunlarn yan sra Hisar dergisinde yaz ve iirleri

yaynlanan dier isimlerin arasnda unlar sayabiliriz: Behet Kemal alar, Halide

Nusret Zorlutuna, Turgut zakman, Sezai Karako, Ergun Sav ve brahim

Minnetolu.48

Cahit Barlas ynetiminde 1950de kan Pazar Postas, Trk edebiyatnda

nemli bir yere sahiptir. iirde Garip akmna tepki olarak doan kinci Yeni

anlay, Pazar Postasnda Muzaffer Erdostun hazrlad sanat ve edebiyat

sayfalarnda domutur. kinci Yeni, Garipilerin tam tersine syleyiteki rahatln

yerine iir dilini zorlayan, somut yerine imgelerle ve armlarla ykl bir iir

anlay ortaya koyar. Dergi edebiyatn yan sra, politika ve ekonomi haberlerine de

yer vermitir.49

1960-1970 aras edebiyat dergiciliinin en parlak dnemlerinden biri

olmutur. Birbirinden farkl ierikte dergiler yayn hayatna atlm, dergilerde

evirilere, denemelere, eletirilere arlk verilmeye balanmtr. Yeni Dergi,

Yordam, Papirs, Dirili bu yenilii yanstan dergilerden olmutur.50

Dirili (1 Kasm 1966- 1 Mart 1969), Sezai Karako tarafndan karlm veyaymn aralklarla srdrmtr. slmn dirilii genel konusunun vurguland

dergide Cahit Zarifolu, Nuri Pakdil, Rasim zdenren, Erdem Beyazt, Ebubekir

46 Mehmet Nur Karakei, a.g.m., s. 20.47

Erturul Aydn, a.g.m., S. 29.48 Erdal Doan, a.g.e., s. 47-48.49 Hayrettin Orhanolu, Dergilerin Sudaki Aksi, Trk Edebiyat Dergisi, ubat 2007, S. 400, s.

21.50 Erdal Doan, a.g.e., s. 11.


21/254

12

Erolu, Cahit Koytak ve smet zel imzalar grlmektedir.51 Diriliin ilk

saysnda, derginin bak as u ekilde ifade edilmitir: yleyse, ne geliim

(evolsyon), ne devrim (revolsyon). Sadece dirili (rezreksiyon) bir topluluun

kurtarlmasnda, insanlarn kurtulua ermesinde, mutlak gerein habercileri olan

Peygamberlerin bize braktklar yol; miras, metot budur.

Dirili, bir toplumu, normal gelimenin tam nne gtrr. Normal

gelimeyi altracak bir noktaya gtrr. Devrimin ykcln, olanca

ekonomisiyle, sadece yklacak eyler, yklmas gereken semboller ve yanl

kaynam eklemler, kire balam kkler zerinde kullanr. Ve bunlardan ayr

olarak, kendine mahsus dinamiinde, toplumun ruhunu tazeler. l yerleri

canlandrr.

Bir insann lmden sonra dirilmesi, ne bir gelimenin, ne bir devrimin

sonucudur. Sadece, bir baka ve ulv bir hayatta ayaa kalkmadr. K geip bahar

gelince, tabiatn yeniden dirilii gibidir bu.52

Dnce yazlarnn n planda olduu dergide ayrca yabanc yazarlarneviri yaz ve iirlerine de ska yer verilmitir.

Nuri Pakdilin Edebiyat dergisi 1969 senesinde kmaya balamtr. Mara

lisesinden arkada olan Alaeddin ve Rasim zdenren kardeler ile Erdem Bayazt

da derginin kuruluunda yer almtr. Orta Dou, Afrika ve Bat Edebiyatlarndan

yaplan evirilerle dikkat eken dergi ve bata Pakdil olmak zere Akif nan, Erdem

Beyazt, Alaeddin zdenren, Rasim zdenren, Cahit Zarifolu, ve Turan Ko gibisonraki kuaklar stnde ciddi etkiler brakan isimlerin rnlerine yer vermitir.

Edebiyat, 1980'e kadar eitli aralklarla yaynlanmtr. Geleneklerimize ve yerli

kltrmze bal olarak slmi dnya grnn edebiyatnn yapld bir dergi

grnmn sonuna kadar srdrmtr. 53

51 Bkz. Vedat Gnyol, a.g.e., s. 70.52

Dirili, Gelime, Devrim ve Dirili, Dirili Dergisi, Mart 1966, S. 1, s. 4.53Ali Grkem Userin, Dnden Bugne Edebiyat Dergileri, Bir Nokta, Austos 2007, S. 67, s. 23.


22/254

13

Paprs ( Haziran 1966- 5 Haziran 1970), Cemal Sreya Seber ynetiminde

kan derginin, her saysnda 1960-1970 yllar aras sanatlarn biyografilerine ve

sanat grlerine yer verilmitir.54 Dergi, edebiyatmz zellikle Tanzimattan

1960lara dek incelemeyi ve aydnlatmay amalam, eski yazlar dnemin gzyle

yeniden deerlendirmitir. kinci Yeniyi benimseyen derginin 41. says (Kasm

1969) kinci Yeni Antolojisi zel Says olarak yaymlanmtr. Ayrca Cemal

Sreyya, inceledii eski edebiyat dergileri ve Fransz dergilerihakknda Paprste

deerlendirme yazlar kaleme almtr.55

Trk Edebiyat, Trkiye Edebiyat Cemiyeti adna, Ahmet Kabakl tarafndan15 Ocak 1972 tarihinde karlmaya balanmtr. Bir kezyaymna ara verilen dergi,

1976 senesinde yeniden yaymlanmaya balam ve hl yayn hayatna devam

etmektedir.56

nesle ahitlik eden derginin birinci neslinde u isimler gze

arpmaktadr: Mehmet Kaplan, M. Necati Sepetiolu, Cahit Atasoy, Mnevver

Ayal, Cemil Meri, Arif Nihat Asya, Munis Faik Ozansoy, lhan Geer. Trk

Edebiyat dergisinin 400. sayy yaymlamas mnasebetiyle tertip edilen oturumda

derginin kuruluundan beri iin iinde olan Altan Deliorman unlar dile getirmitir:Edebiyat, sanat ve kltr dergileri iin sreklilik ok nemlidir. Daha da nemlisi,

Trk Edebiyat kendisini yenilemi, bir yerlerde kalmam, nesillerle birlikte zamana,

zemine uyarak ilerlemeye devam etmi demektir. 57

Merhum Ahmet Kabakl ilk sayda, derginin edebiyata bakn, hedefini ve

ilkelerini kaleme almtr: Trk Edebiyat dergisi, fikir ve sanat hayatmzdaki

hercmerc in iinde telasz ve tarafsz olarak saduyuyu, sakin dnceyi iareteden bir gsterge olmak arzusu ile kyor.

Bu dergide ilk i:Trk edebiyatn, en uzak mzsi, uzak ve yakn gemii ve

bugn ile bir yekpare btn halinde dndmz sylemeliyiz. Yeniyi

54Bkz. Vedat Gnyol, a.g.e., s. 70-71.

55Bkz. Erdal Doan, a.g.e., s. 91-93.56Bkz. Vedat Gnyol, a.g.e., s. 48.57

Altan Deliorman,Trk Edebiyat 400. Sayya Nasl Ulat?,Trk Edebiyat Dergisi, ubat 2007,S. 400, s. 5.


23/254

14

yapabilmek veya yapabileceklere k tutmak iin gemie sk sk dneceiz. nk

iinde yaadmz kltr ve sanat buhrannn, mzdeki unsur ve eserleri, yeniden

deerlendirmek gcn gsterememi olmamzdan doduunu biliyoruz.

Dilde, yaayan Trkeyi esas tutacaz. Trk edebiyat gibi Trk dilinin

tkenmi olduunu; ikisini de bir yana iterek taklit ve temelsiz sanat yapmak ve

uydurma dil kullanmak gerektiini kabul etmiyoruz.58

Anadolu edebiyat dergiciliinin odak ve dm noktas Ankara'dr.

Anadolu'nun eitli kentlerinde yayna balayan dergiler 30 sayy zor bulabilmitir.

Anadolu dergileri, yaynlarn g koullar altnda srdrebilmitir. Okuyanlarngelirlerinin azl yznden bask says dk olmakta ve yaz kadrosu ise

ounlukla yeni balayan genlerden olumaktadr.59

1977ylnda, kat fiyatlarnn yksekliine karn gene Ankara'da etkin bir

yazn yaam srm ve Mavera ile Trkiye Yazlar gibi iki dergi Ankara'da

domutur.Ankara'da doup, stanbul'da yaayan Varlk dan sonra en uzun mrl

dergiler Ankara'da grlmektedir. Bu arada Konya'da yaymn srdren ar enuzun mrltara (Ankara ve zmir dnda) dergisi olmutur. 60

58Ahmet Kabakl, karken, Trk Edebiyat Dergisi, Ocak 1972, S. 1, s. 3-4.59

Muzaffer Uyguner, a.g.m., s. 472.60 A.y..s. 476.


24/254

15

YILLARA GRE TRKYEDE YAYIMLANAN DERG SAYILARI61

YlDergi

SaysYl

Dergi

Says

1909 353 1947 379

1910 130 1948 308

1911 124 1949 449

1912 45 1950 479

1914 10 1951 431

1915 6 1952 624

1916 8 1955 542

1917 14 1956 704

1918 71 1957 549

1920 40 1958 606

1921 25 1959 656

1922 35 1960 716

1925 215 1961 751

1934 206 1962 817

1935 222 1963 861

1936 191 1964 929

1937 203 1965 956

1938 199 1966 1115

1942 127 1967 1123

1943 142 1968 1189

1944 258 1973 1255

1945 287 1976 1315

1946 332

Tablo 1: Yllara gre yaymlanan dergi saylar

61

Bkz. Trker Acarolu, Dergiciliimiz, a.g.d.; Trker Acarolu, Yayn Hayatmzdaki Gelimeler,a.g.d.


25/254

16

Dergi

Says

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1909

1912

1916

1920

1925

1936

1942

1945

1948

1951

1956

1959

1962

1965

1968

Grafik 1: Yllara gre yaymlanan dergi saylar

Yl


26/254

17

BRNC BLM

MAVERA DERGSNE GENEL BAKI


27/254

18

1- MAVERA DERGS

1. 1. Mavera Dergisi Nasl Kurul mutur?

1975-1976 yllarnda uzun zamandrtankolan ve o sralardahepsi Ankarada

memuriyette bulunan, bir grup arkada kendi aralarnda yle konuurlar: Bir

dergimiz olsa, hem de profesyonel bir dergi. Yazlara telif creti dense... Bir de

yaynevimiz olsa, kendi kitaplarmz bassak.Gnl dergi kurmak, yaynevi kurmak

ister, ama ne mesai ile alan bu memurlarn ayracak vakitleri ne de sermaye

yapacak paralarvardr.Maveraiin fikr n hazrlk yapan bu arkada grubu u yedi

kiidir: Rasim zdenren, Cahit Zarifolu, Erdem Beyazt, Akif nan, Nazif

Grdoan, Bahri Zengin ve Hasan Seyithanolu.1

Cahit Zarifolunun Yedi Gzel Adam isimli iir kitabnda bahsettii yedi

gzel adamn, Maverann kurucular olduundan bahsedilmektedir. Rasim

zdenren, TRT 2de bu konuyla ilgili yle bir aklama yapmtr: Cahit

Zarifolunun iir kitabnn ad Yedi Gzel Adam. Bundan mnhem olarak bizim bu

ekibimize bizim tarafmzdan deil dardan yaktrld. Muhtelif isimler sylendi.Bunun biri ya da ikisi gnn artlarna gre deien isimler olarak anld. Dierleri

de tabiri caizse demirba isimler olarak anld. Cahit Zarifolu, Erdem Beyazt,

Alaeddin zdenren, Akif nan ve benim adm demirba olarak anld. Bunlara ilave

olarak Nazif Grdoan Mavera dergisinin kmasnda ve hemen akabinde Akabe

kitapevinin kurulmasnda katklar olmutu.2

Akif nann Cahit Zarifolu ile yapt bir konumada, Zarifolundankitaplarna koyduu ilgi ekici isimleri aklamasn istemitir.Zarifolu Yedi Gzel

Adam yle anlatr:

iir kitaplarmnisimlerine srayla bakarak gerekten zel bir servene tank

olmak mmkn. aret ocuklar bir bakma iaret edilen, gsterilen, seilen

ocuklardr. Bunlarda bir takm manev yetenekler vardr. Bunlar byrler ve

1Bkz. Rasim zdenren, Demek ki Yz Ay Geride Brakmz, Mavera, Nisan 1985, S. 100, s. 4-

11.2Rasim zdenren, Yayn Hayatmz Program ekimi, TRT, 2008.


28/254

19

Gzel Adamlar olurlar. Yedi Gzel Adam balklkitap ve iinde yer alan iirler,

bu gzel adamlar anlatr. Fakat bunlar deta dnyev, madd bir mcadele

iindedirler.Evet bir mcadele iindedirler. Soylu bir davann kavgasn yaparlar.

lerindeki soyluluk, manev g bu kitapta daha ok irilik, adale kuvveti, ecaat

eklinde belirginleir. fkeli adamdr, bunlar. ri gvdelerine, rzgrl balarna

ramen ipince bir yrekleri vardr. Hassastrlar. k olurlar. Sevgilileri, bu

anlatlan atmosfer iinde biraz belirsizdir. yi gren gzler, bu iirleri okuduunda

sevgilinin zaman zaman bir kadn, zaman zamansa manev bir zellik olduunu

grr. Davadr sevilen. Uruna mcadele edilen ey slm bir z. 3

Bu insanlar dev midir

Yatak grmemi gvde midir

Bir yara aar boyunlarnda

Kolkola durup bardklarnda

- Yar kurbann olamDalar nme durmuKi dalanam

ekip prl prl mavzerler kardlar oyluk etlerinden

Durdular ite akala kar yarin kapsnda4

Derginin kurulma hikyesinin devamn Erdem Beyazt yle anlatr: Nasledelim, nasl olur derken bir gn bir frsat zuhur etmi. Ben Marataydm. Bizim

Bnyan Halcs Saim Altunba, halcl brakp traktr romorku imalatna

balam. Saim Beyin BayndrSokak30/Cdebir dkkan vard. Kzlayda bazen

vakit dara dt zaman oraya gidip namaz klardk. Saim Bey ite bu dkkn,

bizimkilere isterlerse kullanabileceklerini sylemi. Cahit durur mu? Kendine has

gz karalyla hemen komu AKABE KTAP-YAYINEV diye bir levha yazdrm.

3

Akif nan, Konuma, Mavera, Eyll 1987, S. 109, s. 101-104.4 Cahit Zarifolu, Yedi Gzel Adam, Edebiyat Dergisi Yay., Ankara, Eyll 1973, s. 9.


29/254

20

Bir ivi bulundu ya gerisi kolay. Drt nal on be ivi bir at nasl olsa bulunur.

Derken herkes seferber olmu, kimi hanmnn bileziklerini, kimi maan, kimi emekli

sandndan aldklar bor paralar koymular. Bu arada Belediyeye ait Zafer

arsnda 8 mertekarelik bir kitap dkkannn devren kiralk olduunu

duymular. Gz kara Cahit komu, 10 dakikada anlam taksitlerle denmek

zere 110.000 lira hava parasna. Senet sepet bono bor derken bir anda iki dkkan

km meydana. Daha nceki bir geliimde Cahit benden bir dileke almt Ankara

Valiliine hitaben. Mavera, aylk edebiyat dergisini karyoruz, bilgilerinize arz

ederiz mealinde. Dilekenin altna Bayndr Sokak 30/C Kzlay/ Ankara adresini

yazp vermiler Vilayete. Ben bir dahaki geliimde Maverann ilk says km,

AKABE ve AKABE 2 adl kitap dkkanlarn alm buldum.5

O sralarda serbest alyor olmasndan dolay derginin yaz ileri sorumluluu

Erdem Beyaztayklenir. Marata oturan Erdem Beyazt, arkadalarnn emr-i vki

yaparak kendisi iin Ankaradan ev tutmalar zerine Ankaraya tanr. Bu arada

Maverann ilk says 1976 ylnn Aralk aynda yaymlanmtr.

Rasim zdenren, kendisiyle yaptmz grmede Maverann yaymhayatna atlmasnn arka plann ve dergideki i blmn u ekilde anlatmtr:

Derginin kuruluunda 1976 ylnda buna teebbs eden birinci dereceden

Cahitle bizdik. Arkasndan dier arkadalara atmzda onlar da tabiri caizse

odun krcnn hk deyicisi olarak iin iine girdiler. Erdem Beyin mesela

rahmetlinin derginin kuruluuyla ilgili hibir eyi yok. Dergi kurulmu olarak,

derginin stne geldi.

Tabi para toplanacak, o aralar Nazif Grdoan srekli bizim yanmzda

duruyordu. Nazifin paraca bir katks oldu. Onun zmirde bir kooperatifi var onun

elden karmak istiyordu, derginin byle oluu da Nazifin eline bir bahane verdi.

Oradaki hisseyi satt bir ksmn buraya tahsis etti. Akif zaten her teebbse olur

diyen, motive eden birisi. Ama kendisinin ok fazla bir katks yok. O dergilere

5

lim Kahraman, Erdem Beyaztla MaveraDergisi ve Akabe Yaynlar evresinde, Mavera,Nisan 1985, S. 100, s. 13.


30/254

21

baktn zaman gemi iirleri vard, onlar yaynland. Yine benim zorumla u

iirleri tahlil et dedim, yle bir iki tane de iir tahlili yapt, ondan ibaret oldu.

Cahitin son ksmda bir iki haberleri olurdu. Cahitin orada sempatik bir slubu

vard. Oralar yle srkleyici oldu. Fakat derginin daha ilk kma teebbsleri

esnasnda benim Cahitin ne yapacana ne yapmayacana kesinlikle bir gvenim

yoktu. Bu ie balyoruz ama benim kafamdan geirdiim ey bu i eninde sonunda

benim zerimde kalr. Bana yk olur. Onun iin arkadalara hep unu sylyordum

En az alt aylk yazmz hazr olsun. Ondan sonra ilk saymz karalm. Ben kendi

yazlarm hazrladm. Alt aylk olmasa bile 4- 5 ayln hazr hale getirdim.

Dierlerinin de aa yukar projesini yaptm. Cahite sorduumda Cahitte bir ey

yok. Akife sorduk, Akif yazlar nerde? Ya olur... falan diyor ama olaca bir eyyok. Erdeme haber gnderiyoruz, Erdem zaten zor yazan birisi. Erdemden de haber

yok. Velhasl alt aylk yaz hazr olsun diyen adamdan baka alt aylk yaz

hazrlayan ikinci bir kimse yok.

Cahit biraz da havai birisiydi o tarihte. Mesela matbaa ile ilgili konumalara

gidiyoruz fakat bir bakyorum ki Cahit benden nce adamlarla pazarlk yapyor. te

uras yle olsun, buras byle olsun. Bazen houma gider bazen houma gitmeyeneyler oluyor. Fakat o konutuktan sonra bizim konumamzda lzumsuz oluyor.

Pazarl bozma gibi bir anlam tayor. Diyelim ki matbaadan ktk datcya

gidiyoruz, datc ile konuacaz. Cahit uzun boylu ve evik. Yry de byle

evik. Matbaadan kyoruz ben ona yerlerini sylemiim filanca yerde datmclar

var, grme yapalm, dergi elimizde yk olarak kalmasn. Seri admlarla oraya

doru yryor, ben onun ardasndan kna skna koarak oraya yetiiyorum. Cahit

bir bakyorum ki pazarla tutumu. Ya Cahit sen bu ileri byle yapyorsun amaadamlara kar bizim teminatmz ne? Ne alnacak ne verilecek? Ya mhim deil

dergi ktktan sonra bunlarn hepsi olur. Peki ya para? Btn dnyada u anda

insanlar ellerindeki paralarn bize doru uzatmlar tutuyorlar. Birisi gelsin de bu

paray elimizden alsn diyorlar. Biz gidip ite o paralar o adamlarn elinden

alacaz diyor. Peki Cahit yle olsun, biz gidip alalm diyoruz. Fakat ortada Cahitin

telandan ve benim endiemden baka da bir ey yok. Nazif zmirden getirttii

paray brakm, o ortada yok. Kimse ortalarda yok velhasl. Cahitle ikimiz


31/254

22

ortadayz. Cahitinde byle bir telaesi var. Derginin ilann yaptk, u tarihte

kacak diye. Abone istedik muhtelif yerlerden. Cahiti o tarihte ok tanyan kimse

yok. Aboneler bana geliyor. Ben pantolonumun sa cebini derginin kass haline

getirmiim. Sol cebimde de kendi ahsi param var. Bu ikisini birbirine

kartrmamaya alyorum. Ceketimin sa taraf abone adresleriyle dolu. Velhasl

elbisemin sa cepleri dergiye tahsis edildi, sol cepleri de benim kendi ahsma tahsis

edildi. Benim dzenim kendime gredir. Anahtarlarm bir yerdedir, mendilim bir

baka, tarak bir baka cebimde, bozuk para bir baka cebimdedir, czdanm bir

baka cebimdedir, hariten gelen bir eyler olursa onlarda ayr ayr yerlerdedir.

Elimi attmda bulacam eyleri orada bulmalym ben. Elbisemin veya gvdemin

yarsn dergiye tahsis edince bizim dzenimiz de bozuldu. Birinci say ylece kt.Bir utan aboneler, abone paralar bana geliyor. Satlan paralar bana

gnderiyorlar, ben alyorum. Bir iki arkada Ankarada bu iin datmyla

urayor. Tarada bu iin datmyla uralyor. Drt be ay byle devam etti.

Bir baktm ki Cahit iin bu tarafna ok hevesle urayor. Bu alma verme

abone okuyucularla ilgi kurma, mektuplar yazma Mesela stanbul Kadkyden

biri mektup yazyor, bir yaz gndermi. Onu hemen devreye soktu. Sen iiri nezaman olsa yazarsn. Kadkyde bizim datmmz yok. Bu ii sen stlen diye ve

sonradan btn stanbul datmn stlendi o ocuk. Dergiden ekmek de yedi

epeyce, dergiye yk olmad, abone yapt, satt. Bu ekilde dergiden epey ekmek yinen

insan var. Velhasl 3-5 ay Bu ekilde devam edince Cahit dedim dergi byle iki bal

olmuyor. Sen bu ilere hevesli grnyorsun. Bu kouturma ileri sen de kalsn.

Bende ki aboneler, toplanan abone paralar bunlar. Bunlar sana vereyim. Bunlarla

da ilgili gereini yap. Derginin kat, matbaa, kouturma iiyle, datmyla senmegul ol. Bir de byle mektuplar falan da yazyorsun bunu da gel bir dzene

bindirelim. Dergiye epey muhtelif yazlar gnderiliyor. Bu yazlar da bana geliyordu.

Bu yazlar da dedim ben sana brakaym. Sen bunlara dergide cevap ver. Biz

vaktiyle Yeni stiklal gazetesi vard. Biz orada gnderilen yazlara, iirlere cevap

veriyorduk, deerlendiriyorduk. Onlardan da rnekler gsterdim kendisine. Bu

deerlendirmelerden sen de yaparsn dedim. Cahit o ii de ok sevdi. Hem sevdi hem

benimsedi hem de ok gzel stesinden geldi. Byle zaman zaman kzarak


32/254

23

azarlayarak, mektup gnderenleri yerine gre hatta piman ederek, yerine gre

pohpohlayarak byle kendine gre bir slup tuttu. Baarl olduundan. Dergi o

yazlar yazld sralarda dergi sondan baa doru okunurdu. Cahit o ileri

benimsedi. Derginin tantmn, sat, pazarlamas, insanlarla mnasebetler halkla

ilikiler ksm Cahitin zerindeydi. Ama derginin dier gvdesi, tm benim

zerimdeydi. Yazlarn seilmesi, sipari verilmesi, o ayn konusu ne olacak, arlkl

konular ne olacak zel say hazrlayacaksak kimlerle mnasebet kurulacak kimlerden

yaz istenecek ne yapacaz ne edeceiz, onlarn tm de benim zerimdeydi. Zaman

zaman gna gelirdi. Yorulurdum, usanrdm. Etraftan yardm edecek hi kimse yoktu.

Derginin tahsis ii de benim sorumluluumdayd. O dergiler asndan zsine benim

gzden geirmemle km eyler. Onlarn hepsini ben gzden geiriyorum.Mdahale edilecek yerlere mdahale ediyoruz. kartacak, eklenecek Tabi kendim

yapmyorum. Bunu yaz sahibine sylyoruz. Velhasl kelam dierlerinin, bunu

sylemek biraz yadrgatc gelebilir ama, Cahit de dahil olmak zere onlarn tamam

benim asistanm pozisyonundayd. Ben onlara unlar unlar yapn diyordum ama

bunu hibir zaman biz ne kartmadk. Kendimizi de ne kartmadk bu yapp

etmelerimizi de ne kartmadk. Biz srekli arka planda kaldk ama derginin, o

gnleri hatrlayanlar bilecektir, bizim yazhanesi urasyd ( eliyle evlerininsalonundaki masay iaret eder).6

lgiyle karlanan dergi, sadece Zafer pasajndaki kitaplarda 300-400 say

satlmaya balamtr. Derginin datm, pazarlama, muhasebe, abone ilerini Cahit

Zarifolu;yazlarn derlenmesi, sralanmas, matbaaya verilmesi ve dzeltme ilerini

de Rasim zdenren stlenmitir. Dergiye urayan dostlar da yaplmas gereken ileriin koturulmutur. Zamanla batan beri akllarda olan kitabevi kurma fikri Zafer

Pasajnda bir kitap dkkan kiralanarak gerekletirilmitir.

Cahit Zarifolunun projelerinden biri, Maverayazarlarnn kendi kalemleri ile

geinebilmesini salamaktr. Bunun iin jenerie telif creti denir ibaresi

konulmutur. Lakin masraflarn zor karlayan derginin esas yaz kadrosu hibir

6Rasim zdenren ile Yaptmz Grme, 2008.


33/254

24

zaman telif creti alamamtr. Buna karlk dergiye dardan yollanan yaz ve

iirler iin artlar zorlanarak telif creti denmitir.7

Rasim zdenren, Maverada, dier dergilerden farkl olarak ne yapmak

istediklerini ve dergiyi karrken dikkat edilen hususlar yle aklamtr:

Dirili, Edebiyat, Byk Dou tek isimlerin nderliinde kan dergilerdi.

Necip Fazln paras olduu zamanByk Doukar. Necip fazl paray tkettii

anda Byk Dou tatile girer. Dirilidergisi de aa yukar byleydi. 1966- 1967

dneminde asl byk k yapt ama ilk says 1960 ylnda kt ama o 6 yllk

durgunluk dnemi. 1967de tekrar kapand. Aklda tutulmas g diyebileceimiz

sklklarla ald kapand. yle bir yayn maceras oldu. Gene Edebiyat dergisi de

ayn ekilde, Nuri Pakdil dergiyi kartmaya hazr hale geldiinde arkadalar yarn

dergiyi kartyoruz, herkes yazsn getirsin derdi. Kendisinin yazs hazr biz de o

bir gece de ne hazrlayabilirsek canmz diimize takp tabiri caizse hazrlamaya

alrdk, o dergide yle kyordu.

Bundan dolay Mavera karken baz ilkeler belirledik. Bunlar topluca

yazmadk ama derginin muhtelif yazlar arasnda zaman zaman bildirdik. Birinciilkemiz bu dergi her ayn birinde mutlaka okuyucusunun elinde olacak. Aboneyse de

piyasa okuyucusu ise de dergi ayn birinde kitaplara datlm olacak. Abonelerin

eline gemi olacak. Dolaysyla derginin abonelerin eline ayn birinde gemesi iin

birka gn ncesinden postalamamz gerekiyor o gnn artlarnda. Fakat o sre

iinde dergiyi elimizde tutardk, ayn birinde Ankarada datmn yaptrrdk.

Bunun gnll elemanlar vard. stanbula bir gn ncesinden gnderirdik. Fakat

oradaki ilgili elemanlar da biliyordu ayn birinde piyasaya kacan. VelhaslAnadolunun muhtelif yerlerine nceden gnderirdik fakat tembih ederdik ayn

birinden nce mutlaka elinizde saklayn, mutlaka ayn birinde ksn, ikinci gnne

de sarkmasn diye. Yaynland sre boyunca da bu ilkesine riayet etti. ok darda

kaldmzda bile dergiyi 30- 37 sayfa karttmz olmutur ama dedik ki biz madem

bu ie byle gnl koyduk,bu ilkemizden sapmamamz gerekiyor. ok az yazlarla

7

Bkz. Rasim zdenren, Demek ki Yz Ay Geride Brakmz, Mavera, Nisan 1985, S. 100, s. 4-11.


34/254

25

da olsa, dergiyi karttk. Paramzn olduu olmad, yazmzn olduu olmad

dnemlerin hi birinde durmakszn dergiyi okuyucunun elinde grmek istedik.

Dier bir ilke o dergiler kartan kiiye balyd, onlarn can isteyince

kyordu. Onlar knamak istemiyorum. Onlarn durumunu iten ve yakndan bilen

birisi sfatyla sylyorum. Paralar olmamtr, konjktr uygun dmemitir

muhtelif yenilebilen nesnel veya znel bizim bilebildiimiz veya bilemediimiz eitli

nedenlerden dolay aksaklklar oldu, aralar verildi. Fakat o bir kiiye bal olmann

sakncas olarak ben ahsen yorumluyordum. Dolaysyla dedik ki biz kurucu olarak

u arkadalar ki kurucu olarak isimler de yaynlanmad bu da gene kamuoyunun bir

yaktrmas olarak ortaya kt. Her ne kadar benim adm geti, Cahit Zarifolu,Erdem Beyazt, Alaeddin zdenren, Nazif Grdoan, Akif nann isimleri geti

sonra baka isimler eklendi bunlara baz isimler kartld konjktre gre yer

deitirmi oldu. Bu kurucular da olmak zere biz derginin yazar olarak bir ilev

stlendik. dergi bizim elimizde km olmasn. Ben hastalandm zaman gzm bu

dnyaya kapattm zaman bu dergi kapanmasn, paramz olmad zaman dergi

tatile girmi olmasn. Dolaysyla biz bunu kiilere bal olmaktan karalm, bu

herkesin dergisi olsun. Herkes bu dergiyi kendinin dergisi olarak benimsesin dedik.

Dergiler genelde airler ve yazarlar mezarl haline geliyordu. Dergi

yneticileri kendilerine gnderilen yazlardan holarna gideni yaymlyordu.

Maverann byle olmamas iin psevdi gibi grne kimse azyla ku tutsa bile yer

vermeyelim dedik. Bunun iin ilk gnderilen yazlar iirleri hemen yaynlamyorduk.

Devamnn gelmesini bekliyorduk. stediimiz kalitede belirli bir sayda rn gelene

kadar bekliyorduk. Mavera mezarlk olamad bilakis insan yetimesine ve yetimiinsanlarn kendisini bulmasna vesile oldu.8

8Rasim zdenren, Yayn Hayatmz Program ekimi, TRT, 2008.


35/254

26

1. 2. Dergiye Niin Mavera Ad Verilmitir?

Dergiye daha nce Rasim zdenrenin teklifi ve arkadalarnn onayyla

Szler adnn verilmesi kararlatrlr. Yayma hazr olan derginin kapak tasarm

iin gelen Ahmet Kot, stanbulda Szler adnda bir yaynevi olduunu dolaysyla

bunun karklk yaratabileceini ifade eder. Bunun zerine Rasim zdenren,

zamannda Edebiyatdergisine isim aranrken nerdii isim olan Maveray hatrlar,

arkadalarnn onayn almaya frsat bulamadan bu isme karar verilir ve dergi baslr.9

Derginin ilk saysnda Mavera adnn neden bu dergiye verildii yleaklanmtr:

Maveraadnda yeni bir aylk edebiyat dergisi karmann hazrl iindeyiz.

nce admz aklayalm : MAVERA. Yani te, yani bir eyin tesinde bulunan,

Frenke deimiyle transandant (transcendent). Bu kelimenin trevi olan MAVERA

ise, teye mensup, teki alemle ilgili, deney st, tabiattan stn, fizik tesi gibi

anlamlara gelir. Bu kelime, ayrca, bilginin deneysel (empirik) olmayp sezgisel

(intuitif) olduunu ifade eden bir gr de kapsamna alr. Dolaysyla felsefanlamda, btn insan bilgilerinin kaynann Allah olduu grne iaret eder.

Btn bu anlamlaryla MAVERA, edebiyat anlaymz olduka geni boyutlar

iinde zetleyen bir kelimedir.10

Mavera ad, sanki tm bilgilerin kaynann akl olduunu kabul eden Bat

dncesine kar bir tepkidir. lk sayda, bu ismin derginin edebiyat anlayn

zetledii sylenmi ve ileriki saylardabunun ne kadar doru bir tespit olduuortaya kmtr. almamzn Edebiyata Din Bak bal altnda belirttiimiz

gibi, Mavera kadrosunun edebiyattaki amac salt sanat zevkini tatmak deil, Allah

rzasna uygun eserler vcuda getirmek olmutur.

Necmeddin Trinay, Mavera kelimesi hakknda u aklamada bulunmaktadr:

te elinizin altndaki dergi! smini hi dndnz m? Niin baka bir ey deil de

9

Rasim zdenren, Yayn Hayatmz Program ekimi, TRT, 2008.10MAVERA, Mavera, Aralk 1976, S. 1, s. 46.


36/254

27

Mavera? Mavera; te demek, telerin tesi demek. Grnenin arkas, daha

dorusu btn grlenlerin arkas ve tesi. Btn grlebilenler, iinde yaadmz

dnya olduuna gre, onun da arkas, onun da tesi, yani br dnya. nsana ilk

hatrlatt, tesdf bir kelime olmad. Dnlerek bulunmu olmal diyorsunuz

ve bu hkme varmadan , ini ve klaryla; uzayan, sonra duran ve arkasndan

tekrar uzayan msikli bir ses olarak, size aruza has ller ierisinde ulayor:

Mver!.. Kelimeleri sadece mn olarak almamak, onlar, ince, effaf ve biraz da

lednn bir lemden sabrla fakat haddeden gemi msikli sesler olarak

samak!..11

1. 3. Mavera Dergisi Neden Kurulmutur?

Kendi dncelerini ve rnlerini ortaya koymak isteyenler iin dergiler

vazgeilmez aralarndandr. Dergiler sreklilik arzettii ve belli bir okuyucu

kitlesine sahip olduu iin yazar ve airler iin nemli bir yere sahiptir. Mavera, bir

hevesle kp ksa srede kapanan dergilerden deildir. Bunun sebebinin, ilk

kndan itibaren salam bir temel zerinde oturmas olduunu syleyebiliriz. Fikrhazrlk safhas uzun sren Maverannkurucular, Maverann kndan nce dier

nemli dergilerde kendilerini kabul ettirmi isimlerdir.

Rasim zdenren, Maveray kuran ekibin Dirili ve Edebiyat dergilerinde

yazmalarna ve Sezai Karako ile Nuri Pakdilin kendilerini yaz konusunda serbest

brakmalarna ramen neden yeni bir dergi kurmaya karar verdiklerini yle

aklamaktadr: Bir kere her iki dergi de o tarihlerde uzun bir tatil dneminegirmiti. kinci olarak tuhaf ama, sanyorum kendimizi kstlanm hissediyorduk.

Geri Erdem, Akif, ben Edebiyat dergisinin kuruluunda da yer almtk. Dergi

bizimdi. Ben ayn zamanda Diriliin 1967ylndaki ilk byk knda da hazr

bulunmutum. Bu her iki dergiye de kendi malm gibi bakabiliyordum. Ama yle

nazik bir durum vard ki, bunu ancak yaayanlar bilebilir, izah olduka g. En

11

Necmeddin Trinay, Zal Tepesinde Kuds Kular ya da Misafir Kelimeler, Mavera, Haziran1982, S. 66, s. 22.


37/254

28

basitinden kurduumuz bir cmle, kullandmz birkelime iin acaba ne denilecek

endiesi, hatta kendi kendinize uyguladnz kanlmaz bir sansr12

Nazif Grdoan da ayn ekilde Maverann temellerinin Edebiyat, Byk

Dou ve Dirili dergilerinde atldn yle ifade etmitir: "Karako, Pakdil ve

Necip Fazl, kendilerinden hibir zaman mezun olunmayan birer niversite

olmulardr.Maveraekibi bu izgiyi takip etti.13

zdenren, derginin kurulma sebebinin yalnzca bu olmadn sylemekte ve

her derginin bir ihtiyac karlamak iin doduunu, eer yle deilseo derginin l

olarak domu olacan ilave etmektedir. Maverann sadece kurucularnn bireysel

arzular dolaysyla ktn sylemek eksik ve yanl olur. Maverada edebiyatta

gncele yer verilmek istenmi, dergide kat, ematik yazlar yerine gler yzl bir

hava oluturmaya allmtr.14

Dergilerin ilk saylarnda, hangi misyonla yayn hayatna atldklarn ve ne

yapmak istediklerini anlattklarbir yaz mutlaka olur. Genelde ilk sayfada yer alan,

nsz mahiyetindeki bu yaz Maverada en arka sayfalarda sradan bir haber olarakyer almtr. Maverann k zerine tandklardan yaz istenmi, bu yazlardan biri

de ilk sayda yaymlanmtr. Mektubun yazarnn kim olduu dergide

belirtilmemitir.Rasim zdenren ile yaptmz grmede, bu mektubu kendisinin

kaleme aldn belirtmitir. lk paragrafn yukarda verdiimiz yazyledir:

Maveraadnda yeni bir aylk edebiyat dergisi karmann hazrl iindeyiz.

nce admz aklayalm: MAVERA. Yani te, yani bir eyin tesinde bulunan,Frenke deimiyle transandant (transcendent). Bu kelimenin trevi olan MAVERA

ise, teye mensup, teki lemle ilgili, deneyst, tabiattan stn, fizik tesi gibi

anlamlara gelir. Bu kelime, ayrca, bilginin deneysel (empirik) olmayp sezgisel

(intuitif) olduunu ifade eden bir gr de kapsamna alr. Dolaysyla felsef

anlamda, btn insan bilgilerinin kaynann Allah olduu grne iaret eder.

12Rasim zdenren, Demek ki Yz Ay Geride Brakmz, a.g.d. , s. 5.13

Kltr Sanat Servisi, Mavera Dergisinin Yazar Deil, Yazarlar Vard, Milli Gazete, 09.06.2007.14Bkz. Rasim zdenren, a.y.


38/254

29

Btn bu anlamlaryla MAVERA, edebiyat anlaymz olduka geni boyutlar

iinde zetleyen bir kelimedir.

Biz, edebiyat, amac kendinden ibaret bulan bir alma alan grmyoruz.

Tarihte hi bir uygarlk, ilkin bir edebiyat hazrl geirmeden, kelam eitimini

tamamlamadan, yani dnce sze, sz de eyleme dnmeden, var olma ortamna

kavuamamtr. Her uygarlk kendi deer yarglarnn, erdem anlaynn ilkin

yerlemesini, sonra da yaylmasn ve yaygnlamasn edebiyatn arayclna

borludur.

Bu gerekten hareketle edebiyat almalarmza bir hz ve younluk vermezorunluluunu duymaktayz. MAVERA bu zorunluluun bir ifadesi olarak kyor.

Son birka on yldr, ok byk aamalardan geerek bugn reddi mmkn olmayan

bir dzeye ulaan yerli dncemizin edebiyatna yeni almlar getirmek dileini

tayor. MAVERA bir yaam biimi halinde z uygarlmz yeniden yrrle

koyma davasn gdenlerin, edebiyat alanndaki bir buluma yeridir. Selam stnze

olsun.15

1. 4. Mavera DergisindenBirka An

Samimi bir havann hkim olduu Maverada zaman zaman derginin artlar

hakknda paylamlar da yer almtr. Okuyucularyla bir aile gibi olan Mavera

kadrosu, dergiyle ilgili gelimeleri okurlarna anlatmay ihmal etmemitir. Hem

Mavera hakknda daha geni bilgiye sahip olmak, hem de dergi kadrosununokurlarla paylamnn ne lde gerekletiini gzler nne sermek iin bu

yazlardan bazlarna yer veriyoruz:

Bayndr Sokak 30/Cdeki dkknmz mal sahibinin kiray tam on kat

arttrmak istemesi, mahkemelik oluumuz ve aramzdaki kira mukavelesinde

aleyhimize baz maddelerin bulunmas ve mahkemenin bunu ve mal sahibinin Ben

15MAVERA, Mavera,Aralk 1976, S. 1, s. 46.


39/254

30

i yapacam kendi dkknmda szlerini nazar- itibara almas sonucu tahliye

etmek zorunda kaldk. Mal sahibi Bayan, bizim Ankarann tarihinde ilk defa Kzlay

semtinde slmeserleri vitrinlediimiz ve yla yakn bir zamandr dostlarn urak

yeri olan dkknda, bundan byle butik ileterek, cicili bicili kadn giysileri, smr

dnyasnn eytanlarn, blucinleri satacak.

Bize gelince Akabeyi, yine ayn sokakta MerutiyetCaddesine on adm kala

50/1e, irketin merkezinin bulunduu binann salonuna tadk. Raflarmz bir

dkkndzeniyle yerletirdik. Dorusu hi bu kadarn tahmin etmiyorduk, kitaplar

da yerletirince, sevimli, scak, belki eskisinden daha scak bir kitap yuvas oldu.

Oldu ama, daha son dzeltmeleri yapmadan mal sahibi ortaya kverdi: Bakn dedi,

bro, yaynevi dedik ama, byle perakende sat yeri demedik yzde yz zam isterim.

aa be yukar ayda 7500 lira olan kiray 12 500 lira olarak baladk. stelik,

bir aya insanlarn akt bir sokakta olmak baka, eskisinden daha sempatik de

olsa bir apartman dairesinde olmak baka. Ayrca ciromuz dt yarya. Tam da

yayn dnyasndaki felce ramen ne yapp yapp, birka kitap yaynlayalm ayp

oluyor artk diye kararlar aldmz ve Rasim zdenrenin Gl Yetitiren Adam

roman ile Erdem Beyaztn Sebeb Ey iir kitabn matbaaya verdiimiz birzamanda oldu mu ya!

ikayet mi bunlar? Hayr deil. ikyet olsa bunlar byle gle oynaya bir

uslpla ele alr myz hi? Sonra kimi kime ikyet ediyoruz? Haddi ap

merhametsizi merhametlilere miikyetedelim?16

***

Bundan alt yedi ay nce Bayndr Sokak elli taksim bir no.lu daireyi

Tarmaksan irketi ile blyoruz ve boaltmak zorundayz. Mal sahibinin emekli

Mavera dergisinin nasl kurulduu anlatlrken dkkann Saim Altunbaa ait olduu belirtilmiti.Buradaki bayan ifadesinden Saim Altunban da aslnda o bayann kiracs olduu sonucu

kmaktadr.16eitlemeler: Bir Haber Bir Para Tariz,Mavera, Haziran 1979, S. 31, s. 33-34.


40/254

31

olup Ankaraya gelmesi sebeb. Harl harl kiralk aryoruz. Tarmaksan da kendi

bana aryor. Erdemle ayaklarmza kara sular iniyor. yle dolayoruz. Fiyatlar

astronomik. Bir gn yolda Zekeriyayla karlatk. Azck anlattk. Yreimize su

serpti. Syledii topu topu bir tek bir cmle:Ne aradmz gibi bir yer tarifi ne bir

dost mal sahibi ehresi Dedii u : Nimetin tad zahmeti iledir. Birden

derviletik. Bir rahatladk ki sormayn. Aramaya devam ama dncesi bize deil.

Varsa sahibi o dnsn.

Velhasl pek dolatk. Gnn birinde Erdem, Hacabayramda pirlerin

himmetiyle iki katl ahap bir bina kiraladmz syleyiverdi. Grdm. Bir harika

Akabe Yaynevini bu binaya tadk. SraMaveraiin bir ynetim yerinde.

Ve bir gn yine geliyorum ki yle diyorlar : Haydi tanyoruz. Selanik

caddesine. Tarmaksann patronlar Saimle Abdullah. Kskanlacak bir uyumla ve i

blm ile alyorlar. Mslman ve bilinli iki gen adam. Saim bizim kan ter

kaldmz bir gn diyor ki brakn yer aramay bizim oras ne gne duruyor. Bylece

iin asl sahibi sebepler halkediyor. Ve Saim devam ediyor, birinde biz varz teki

daha kk bir daire bir salon iki oda ama odalardan birini aradan duvar apalacam sizden, size bir salon bir oda, odann da yarsn namaz yeri yapmak

kayd ile. Tktrldk biraz ama ne yapalm. Eyvallah Saim baba, Abdullah avu.

Ve cephe iindeki baclarmz.

Biliyorum kirasn hi merak etmediniz. Biz de etmedik.

stelik Saim gerisini orap sk gibi getirdi. Biz perdeleri ne yapacaz diye

dnrken perdeler, yeri ne yapacaz derken hallar, iimden gizli gizli bir masabulmalym derken masa, iimden bir koltuk kelimesi geerken bir koltuk ve misafir

koltuklar, velhasl dedim ya daireye gidip gelmeye balamm daireden kp her

Maveraya geldiimde gn boyu dnp durduum eksiklerin aramzda sessiz bir

telefon ba kurulmu gibi Saim tarafndan dnldn ve cmerte en iyisinden

temin edildiini grdm.

te yer maceramz.


41/254

32

Leziz mi, anlatabildik mi?17

***

Ancak normal sayfal, yani 64 sayfal bir dergi iin imkanmz sz konusu.

Bunun bile sadece matbaa k maliyetinin artk 100 bine yaklaan rakamlarla

ifade edilmesinin ne kadar korkun olduunu dnn. Derginin fiyat 7 buuk lira

olduu ilk dnemimizde,1977de, matbaa masrafmz 3 bin lirayd. Oranlayn ve

devam edebiliimizin bizim tedbirlerimizi, gayretlerimizi aan bir yn bulunduunu

dnn. Allahn nasl byk yardmna mazhar olduumuzu dnn. Dirliimiz ve

devammz iin, gelimemiz ve atlmc karakterimiz iin dua edelim. Ve gnahlardankorkarak, Ona kendisini zikretmek, kendisine kretmek ve gzel ibadetlerde

bulunmamza yardm etmesini yakararak18

Bu hatralardan daanlald gibi, Maverahibir kr amac gtmeksizin, nice

fedakrlklarla karlm bir dergidir. erik olarak profesyonel olan Maverann,

bizim incelediimiz saylar boyunca amatr bir ruhla yaymn srdrdgrlmektedir.

17

Cahit Zarifolu , Okuyucularla, Mavera, Aralk 1980, S. 49, s. 55-56.18Cahit Zarifolu , Okuyucularla,Mavera, Kasm 1981, S. 60, s. 44.


42/254

33

2- MAVERA DERGS YAZAR VE ARLER

2.1- SREKL YAZANLAR

a-Biyografiler

a. 1. Alaeddin zdenren

20 Mays 1940'ta Kahramanmarata dodu, ilk ve orta renimini Mara,

Tunceli, Malatya ve stanbul'da tamamlad. 1966 ylnda stanbul niversitesi

Edebiyat Fakltesi Felsefe Blm'n bitiren zdenren, ilkokul retmeni olarak

stanbul Eyp Devrim lkokulu ( 1964 - 1965), felsefe retmeni olarak Mara Lisesi

(1966 - 1969), orum Lisesi (1971 - 1973), Mersin Atatrk Lisesi(1973 - 1975),

Ankara Gazi Eitim Enstits (1975 - 1978), Ankara Halide Edip Advar Kz Lisesi

(1978 - 1980), Ankara Bakent Lisesi (1982 - 1985) ve Ankara Fen Lisesinde (1985

- 1991) grev yapt. 1991 ylnda Kltr Bakanl Mavirlii'ne atanan zdenren,

bu grevindeyken emekli oldu ve emekliliinden sonra Balkesir'e yerleti.

Lise yllarnda ikiz kardei Rasim zdenren, arkadalar Cahit Zarifolu ve

Erdem Bayazt ile Mara'ta Hamleadl bir dergi kard ve yine beraberce mahall

gazeteler iin edebiyat sayfalar hazrladlar. lk iiri 1957de Hamle dergisinde

yaymland. leriki yllarda iir ve yazlar Yeni stiklal, Dirili, Edebiyat, Mavera,

Edebiyat Ortam, Yedi klim, Hece, Ay Vakti dergilerinde, gnlk ve haftalkyazlar ise Yeni Devir, Milli Gazete, Zaman, Tutanak ve Saduyu gazetelerinde

yaymland. Mavera dergisinin kurucularndan olan zdenren, ayrca Trkiye

Yazarlar Birlii yesiydi. Genelde airlik ynyle tannan Aleddin zdenren

inceleme, hatra ve deneme alanlarnda da eserler kaleme ald.

Bir sre Bursa Uluda niversitesi Tp Fakltesi Onkoloji Blm'nde tedavi

gren zdenren, taburcu olduktan sonra ikamet ettii Balkesir'e dnd.Aleddin

zdenren, 26 Haziran 2003'de hayata gzlerini yumdu. airin cenazesi 27 Haziran


43/254

34

2003 gn Cuma namazn mteakip Balkesir Bahelievler Camii'nden kaldrlarak

Baeme Mezarlna defnedildi.

Eserleri:

iir:Gne Donanmas (1974), Yalnzlk Gide Gide (1996), iirler/ Btn

iirleri: 1975- 1999 (1999), Btn iirler (2002).

Deneme:nsan ve slm (1982), Batllama zerine (1983), Devlet ve nsan

(1986), Yakn a BatDnyas ve Trkiye'ye Yansmalar (1986).

nceleme:iirin Geitleri (1996).

Hatra:Unutulmuluklar (1999). 1

a. 2. Alim Kahraman

lim Kahraman 1956da, Manisann Kula ilesine bal Brtlce kyndednyaya geldi. 1973te Manisa Lisesini, 1978de stanbul niversitesi Edebiyat

Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blmnbitirdi. Yksek lisans tezi, Yahya

Kemal ve Milli Mcadele Basn; doktora tezi, 1918 - 1923 Yllar Arasnda

Trkiyede Edebiyat Dergicilii ve Edebiyat Dergileridir. 1977 - 1985 yllarnda

Smerbankta memurluk, 1985 - 1989 senelerinde zel kurulularda yneticilik ve

1990 - 1993 yllarnda ise retmenlik grevinde bulundu. 1993ten beri TDV slm

AnsiklopedisiMerkez lim ve Redaksiyon Kurulu ve Sakarya niversitesi retim

yesidir.

Kahramann ilk iiri 1973te Hr Ik (Manisa) gazetesinde yaymland.

Hikyenin yan sra deneme ve eletiri yazlaryla dikkat eken Kahramann rnleri

Mavera, Yneliler, Yedi klim, zlenim, Matbuat, lm Aratrmalar, Kagar

dergilerinde neredilmitir. 1985 - 1986 yllarnda Maverann editrln stlenen

1 hsan Ik, zdenren, Alaeddin, Trkiye Yazarlar Ansiklopedisi, C. 2, s. 1440.


44/254

35

yazar, ubat 1987de Yedi klim dergisinin kurucular arasnda yer ald. Bir

Duyarln ada Biimleriadl eseriyle Trkiye Yazarlar Birlii Eletiri dln

ald.

Eserleri:

Deneme-Eletiri:Bir Duyarln ada Biimleri (1985), Okumaya Giri

(1988), alan Saat ( 1989), Topra leyen Kalem (1997), Edebiyatn Sakl

Dili (2001).

Monografi:Yahya Kemal Beyatl (1998), Yrek Safnda Bir air (2003).

Hikye:Kayp Hikyeci (2000).2

a. 3. Ali Haydar Haksal

Hikyeci Ali Haydar Haksal, 16 Mays 1951 Bingl, Ki doumludur.

Mderris smail Hakk Efendinin torunudur. Hasky lkokulunu bitirdikten be

sene sonra Elaz mam-Hatip Okuluna kayt oldu. 1975 senesinde liseyi, 1979da

Erzurum Atatrk niversitesi Edebiyat Fakltesi Trk Dili veEdebiyat Blmn

bitirdi. Ky yllarnda tarmla, stanbulda serbest ticaretle megul oldu. Bir partinin

ile bakanl ve stanbul Bykehir Belediyesi Bakan Danmanl grevlerinde

bulundu. Ayrca Mstakil Sanayiciler ve adamlar Dernei yesidir.

Tkrt adl ilk yks, 1975 ylnda Milli Gazetede neredildi. lerleyen

senelerde ykleri ve eitli yazlar Yeni Devir, Milli Gazete,Dnce, Mavera,

Yedi klim, Yneliler gazete ve dergilerinde yaymland. Sesim Bana Yetmiyor

adl eseriyle Trkiye Yazarlar Birlii yln hikayecisi dln, Yitik Yaamn

Gncesi adl eseriyle de Tuzla Belediyesi Roman Yarmas ikincilik dln

almaya hak kazand. Halen Yedi klimdergisinin editrln yapmaktadr.

2 hsan Ik, Kahraman, Alim a.g.e., C. 2, s. 995.


45/254

36

Eserleri:

yk: Evdeki Yabanc (1986), Sesim Bana Yetmiyor (1987), Sarldm Souk

Bir Ceset (1988), Sokan Ad Issz (1989), Ay Inda Vavn Odas (1991),

Zamanlarn yks (1994), Yalnzlk Soka (1996), Kukonmazda Konuan

Adam (1998), im Su Berraklnda (2000), Kapda Bir ift Ayakkab (2001).

An- Deneme:Gelii Gzel (1988).

Roman: Yitik Yaamn Gncesi (2000) .3

a. 4. Cahit Zarifolu

Abdurrahman Cahit Zarifolu, 1 Temmuz 1940 tarihinde Ankara'da dodu.

Aslen Maral olmakla beraber, babasnn memuriyetinden dolay farkl ehirlerde

oturdular.4lk ve ortaokuluSiverek, Ankara, Kzlcahamam ve Marata tamamlad.

Liseyi memleketi K.Mara'ta tamamlad. 1972de stanbul niversitesi Edebiyat

Fakltesi Alman Dili ve Edebiyat Blm'n bitirdi. rencilik yllarnda, farkl

kurulu ve yayn organlarnda alt; 1964te Yol dergisinde musahhihlik, Bb-

Alide Sabah gazetesinde teknik sekreterlik, 1968de Migros tekilatnda ksa bir

sre mtercimlik, Hakimiyet gazetesinde teknik sekreterlik ve Turing Otomobil

Kurumunda muhasebeci yardmcl yapt. 1967de Almancasn gelitirmek

maksadyla Almanyaya dil kursuna gitti. 5

Faklteyi bitirdikten sonra stanbulda bir zel lisede Almanca retmeni

olarak alt (1972 -1973). Askerliini Sarkam ve Kbrsta yapt ( 1973-1975).1976da Mavera dergisinin kurucular arasnda yer ald ve TRT Genel

Mdrlnde evirmen olarak greve balad. 1983e kadar Ankarada TRTnin

eitli birimlerinde grev ald. 1983te Maverann stanbula tanmasyla,

Zarifolu da stanbula tand ve burada TRTde almaya devam etti. TRTde

3 hsan Ik ,Haksal, Ali Haydar, a.g.e., C. 2, s. 883.4 Bkz. Haz. Alim Kahraman, Cahit Zarifolu, Yrek Safnda Bir air, Kakns Yaynlar, stanbul,

Haziran 2003, s. 9.5Bkz. Cahit Zarifolu, Konumalar, Beyan Yaynlar, stanbul, Eyll 2006, s. 1.


46/254

37

genel mdr mtercim sekreteri, raportr, aratrma grevlisi, uzman ve ef olarak

grev yapt. Son olarak yapt grev TRT stanbul Radyosu'nda denetilikti.

lk iir ve hikyelerini Mara'ta mahallgazetelerde yaymlad. Yine Mara'taA adnda bir dergi kard. Kendi adnn yan sra Abdurrahman Cem imzasyla,

Yeni stiklal gazetesinin sanat sayfalarnda boy gsterdi (1963-1964). Bata Dirili,

Edebiyat ve Mavera olmak zere Yeni Dergi, Trk Dili, Papirs, Soyut,

Yneliler gibi pekok dergide iir, hikaye, sohbet, gnlk, oyun, senaryo, roman ve

ocuk edebiyat alanlarnda rnleri yaymland. Mavera dergisi ve Akabe

Yaynlarnn kurucular arasnda yer ald. Yeni Devir, Milli Gazete ve Zaman

gazetelerinde Zarifolu, Ahmet Salam ve Vedat Can mstear isimleriyle gnlkyazlar yazd.

kinci Yeni akmnn nde gelen isimlerinden olan Zarifolu, hikye, deneme

ve gnlklerini de iirsel bir tarzda kaleme ald. Afganistan, Suriyeyi, Filistini ve

ezilen dier Mslmanlar konu alan pek ok iir yazd. Afganistan igalini konu

edinen bir roman kaleme ald.

1985'te Trkiye Yazarlar Birlii ocuk Edebiyat dl'n alan Zarifolu, 07Haziran 1987'de stanbulda vefat etmitir. Vefatndan sonra hakknda pek ok iir

yazld. Yedi klim ( Temmuz-Austos, 1987) ve Mavera ( Eyll, 1987) dergileri,

hakknda zel saykard. 6

Mavera Dergisinde zaman zaman derginin yazar kadrosu hakknda kaleme

alnm yazlar da yer almtr. smail Kllolu Cahit Zarifolunun kiiliini ve

MaveraDergisindeki alma masasn u ekilde anlatmtr:

Cahit Zarifolunun masas ki kap yanndadr. Kendine zg sevecen

dzenli-dzensizliiyle hemen ilgiyi zerinde younlatryor. Arka panoya Farsa

olarak Afganl Mcahit kardelerimizin air-iMa: Bizim airimiz veya ilkelerimiz

balkl bildirileri aslm

6Bkz. Zarifolu, Cahit, Dergh Ansiklopedisi, stanbul, 1998, C. 8, s. 645.


47/254

38

Panonun bir kesinde de Cahit Zarifolunun kznn sevimli resmi,

sonsuzlayn glmsemesi alp kalm kck resimde. Telefon numaralar,

ehirleraras otomatik telefon kodlar, Meral Marufun ve baka yurtd adresleri

Keza masasnn st de yle: Daktilo, yara hazr bir at gibi duruyor. Yazlar, kk

katlara ilitirilmi notlar, zarflar vb.

Anlattklar bir gerek mi, bir tasar m, bir gzel hayal mi olduunu kolay

kolay elevermez Cahit abi, zaten gzellii, ekicilii, srekli umutluluu da

buradadr. Bir geni yrein, bir cokulu kiiliin, kvr kvr bir anlat gzelliinin

ustaca olumasdr, tpk iirlerinde olduu gibi. iirinin gr kayna, engin alm

buradan geliyor olmaldr Cahit Zarifolunun . Hayat ve iiri dolu dolu alglayp

alglatmak, yaayp yaanlr dzeye oturtmak, budur bence Cahit Zarifolu. 7

Eserleri:

iir:aret ocuklar (1967), Yedi Gzel Adam (1973), Menziller (1977), Korku

ve Yakar (1986), iirler ( toplu iirler, 1989) .

Hikye:ns (1974), Hikyeler ( toplu hikyeler,1996) .

ocuk Edebiyat:Sereku (uzun hikye,1983), Katraslan (uzun hikye, 1983),

Aakakanlar (roman, 1983), Yrekdede ile Padiah (masal, 1984), Kk

ehzade (masal, 1987), Motorlu Ku (uzun hikye,1987), Kularn Dili

Glck(iir, 1989), Aa Okul (ocuklara Afganistan iirleri, 1990), Kularn

Dili( Feridddn-i Attarn Mantkut-Tayrndan sadeletirme ve zet, 1987) .

Roman: Sava Ritimleri(1985), Anne (1991) .

Gnlk:Yaamak.

Deneme:Bir DeirmendirBu Dnya (1986), Zengin Hayaller Peinde (1999).

Tiyatro:St mam (1987).

Konuma: Konumalar (Toplu Eserleri, 2006).8

7

smail Kllolu, Vaktzre, Mavera, Ekim 1981, S. 59, s. 7-8.8 Bkz. Haz. Alim Kahraman, a.g.e., s.12.


48/254

39

a. 5. Erdem Beyazt

Marata 1939da dodu. Zabt ktibi olan babasnn grevinden dolay bir sreKayserinin Pnarba ilesinde ikamet ettiler. Babasnn emekli olmas zerine geri

Maraa dndler. lkokul ve lise renimini burada tamamlad. Yksek renimine

1959 ylnda stanbul niversitesi Hukuk Fakltesinde balad. Bir ara biblo imal

eden bir atlyede ii olarak alt, fakat al tozunun saln olumsuz etkilemesi

zerine buradan ayrlmak zorunda kald. Bursu olmayan Beyazt, geim zorluu

yznden 1961de renimini, devam mecburiyeti olmayan Ankara Hukuk

Fakltesine nakletti ve ayn zamanda Milli Eitim Bakanlnda basnmavirliinde memuriyete balad. Oradan askere gitti, askerliini yedek subay

retmen olarak Burdur li, Yeilova lesi, uvall kynde yapt. Askerlik dn

faklte deitirerek yksek renimini Ankara niversitesi Dil Tarih Corafya

Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blmnde tamamlad. Milli Ktphanede sreli

yaynlar mdrlnde mdr yardmcs oldu. Faklteyi bitirince Maraa dnen

Beyazt, Mara Lisesinde edebiyat retmenlii ve l Halk Ktphanesinde

mdrlk yapt.

stanbula giderek, stanbul Trk Musikisi Devlet Konservatuarnn kuruluu

srasnda genel sekreter olarak alt. Geri Maraa dnen air, Mavera dergisinin

kmasyla Ankaraya geldi. Sanayi Bakanl nsan Gc Eitim Dairesi Bakan

Yardmcs iken arkadalarnn srar zerine bu grevinden istifa suretiyle ayrlarak

Akabe Yaynlarnn ve Mavera dergisinin ynetimini stlendi. 1984te Akabe

A..nin stanbula tanmas karar ile bu grevini devrederek yeniden memurlua

dnd. Devlet Planlama Tekilatnda szlemeli personel olarak alrken, 1987

Milletvekili seimlerinde Anavatan Partisinden aday oldu. Kahramanmaratan

milletvekili seildi. TBMMnin 18. Dnem almalar sresince Milli Eitim ve

evre Komisyonlarnda grev ald. 1991 seimlerinde adayln koymad, stanbula

yerleti. 1989da ilk eini kaybetti. lki 1990 senesinde olmak zere, iki kez

kalbinden baypas ameliyat oldu.


49/254

40

Beyazt arkadalarnn arasnda tok sesiyle mehurdur. Kavgac, destana yatkn

bir slpta sylenmi olan iirlerinde ayn zamanda ince duyarllklar ilenmitir.

Erdem Beyazt iin gemiten ziyade gelecek n plandadr. Gemile ancak

hesaplamak iin kar karya gelmektedir. iirleriA, k, Yeni stikll, Byk

Dou, Dirili, Edebiyat,Mavera ve Yedi klimdergilerinde yaynlanmtr.

Risaleler ile 1988de Trkiye Yazarlar Birlii tarafndan iir dlne, 1983te pek

Yolundan Afganistanaile de Trkiye Yazarlar Birlii Gazetecilik dlne layk

grlmtr.Beyazt, uzun zamandr tedavi grd hastalktan kurtulamayarak 4

Temmuz 2008 Cuma gn stanbulda vefat etti.

Eserleri:

iir: Sebeb Ey (1972), Risaleler (1987), Gelecek ZamanRisalesi (1998), iirler

(Sebep Ey ve Risaleler iki kitap bir arada) (1992).

Gezi:pek Yolundan Afganistana (1985) .9

a. 6. Ersin NazifGrdoan

1945 ylnda Mihalk / Eskiehirde dodu. Ortaokulu Mihalkta, liseyi

Eskiehirde bitirdi. stanbul Teknik niversitesi Mhendislik Fakltesi Makine

blmnden mezun oldu. stanbul niversitesi ktisat Fakltesi letme ktisad

Enstitsnn uzmanlk programn 1968 ylnda tamamlad. Devlet Planlama

Tekilatnda 1968 ve 1972 yllar arasnda proje deerlendirme uzman olarak alt.

Bu arada bir yl ngilterede incelemelerde bulundu. Erzurum niversitesi letmeFakltesi retim Ynetimi Blmnde 1972de akademik almalara balad, iletme

ekonomisi alanndaki doktora almasn Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler

Fakltesinde 1975de tamamlad. Ayn kurumda retim grevlisi olarak bulunan

Grdoan, 1987de doent, 1994de profesr oldu.

9

Bkz. Rasim zdenren, Erdem Beyazt: Sabaha Koan Adam, Yedi klim Dergisi, ubat-Mart2008, S. 215 -216, s. 12 -15.


50/254

41

Mavera dergisinin kurucularndan olan Grdoann yazlar daha ok

Mavera ve slm dergilerinde yer ald. Yeni afak gazetesinde gnlk yazlar

kaleme alan yazar, dnce alanndaki yazlarnda Ersin Grdoan adn

kullanmaktadr. 1985te Teknolojinin tesi adl eseriyle fikir dalnda Trkiye

Yazarlar Birilii Armaann, 1994te Zaman Aan ehirler ile de Trkiye

Yazarlar Birilii Gezi dln ald. Evli ve ocuk babasdr.

Eserleri:

Teknolojinin tesi(1985), Kltr ve Sanayileme(1987), Kirlenmenin Boyutlar

(1989), Hicazdan Endlse (1989), Zaman Aan ehirler (1994), Gnler

Akarken (1996), Grnmeyen niversite (1993), Yeni Roma (2003). 10

a. 7. smail Kllolu

1947 senesinde Marata dodu. Mara mam Hatip Okulu ve Mara Lisesi

sinin ardndan Ankara niversitesi Hukuk Fakltesinden mezun oldu. 1976-1977dealma Bakanlnda i mfettilii yapt, daha sonra Sakarya Devlet Mimarlk

Mhendislik Akademisinde Amme Hukuku Asistan oldu. smail Kllolu halen

Marmara niversitesi lahiyat Fakltesinde yardmc doent kadrosunda retim

yesi olarak almaktadr.

Okul sralarnda yazmaya balayan Kllolu, lisedeyken Gonca (1965- 1967)

adl bir dergi kard. lk yazs Hareket mecmuasnda, ilk hikyeleri ise kdergisinde yaymland. Edebiyat dnda felsefe ile de megul olan Kllolu, 1976da

Marata Kelm dergisini ynetti. Hikye, deneme, inceleme, gnlk trndeki

yazlar Dirili, Edebiyat, Gelime, Mavera, Yneliler dergilerinde neredildi.

Ate Yalm stnde Bir Toplant adl kitab, baz hikayelerinin toplanmasyla

oluturuldu.11

10

Bkz. hsan Ik, Grdoan, Ersin Nazif, a.g.e., C. 2, s. 858-859.11 Bkz. Dergah Ansiklopedisi, Kllolu, smail, C. 5, s. 304.


51/254

42

Cahit Zarifolu, smail Kllolu ile ilgili bir any, samimi bir slupla yle

aktarmtr:

Ah biliyorum laf uzadka ipin ucu gidiyor. Fakat anlatmazsam deli olacam

smail Kllolunun bir aaln Ben onu pektanmazdm. Yl ben diyeyim 1977,

siz deyin 1978. Bayndr sokak 30/Cdeki Akabedeyiz. Bir iki aydr Zafer pasajnda

da bir dkkan faaliyete geirmiiz. Yzlerce ayak ii vardr. Kitap gider gelir posta

ileri, derginin matbaa ileri, tashih ileri, datm ileri velhasl bir yn i. Bir

yardmcya m ihtiya var, gzmn nne gelen ilk insana sylerim ve kiileri

kartrdmdan deil, belki kimin kim olduunu iyice bilmediimden ve o andaki

iin sonraya kalmasndan hazzetmediimden o anda orada olan birine tut unu

yerletirelim demiimdir ve onunla belki yarm saat veya bir saat raflar tanzim

etmi yeni gelen bir balya kitab yerletirmiiz. Sonra bu insana, Saol ok ie

yaradn demiimdir elbet. Sonra da bana sormulardr, o kimdi diye. Demiimdir ki

bilmiyorum ve gariban mterinin birisi idi o. Eh ne yapaym adam bulduraym

niin kim olduunu belli etmedin diye bir ton dayak atp azar m ekeceim. Ve

gnn birinde ite benim bu tabii slubumla kapnn nnde stelik tandk birine

smail Klloluna. al arkadam u paketi Zafere kadar indiriver demibulundum. Akl da verdim ipi elini kesmesin, mendilinle ta diye ve belki de yine

bir balya kitab raflara yerletirmek zere ieri girdim ve belki de yine bizlerle ilgisi

olmayan dkkana yle bir uram birine u merdiveni getir, uraya kur, zerine

k, u bezle ilkin raflarn tozunu al, sonra da u arkada uzatsn, sen de yerletir

diye balammdr. Gelelim hikayenin devamndaki aala. Bulunduumuz sokan

Shhyeye doru devamnda, havayollar terminalinin altndaki byk pasajdadr

bizim Akabe iki yz metre bilemedin be yz adm. Ve o istikamette trafik yoktur.Arabayla oraya gitmek en gayri pratik bir i. Ho bir ton yk olsa dorusun. Ama

unun urasnda bir koli kitap. Yzlerce kez byle elle tanarak gitmi gelmi. Dedik

ya baka trls olmaz. Baka trls akla gelmez. Taa nerelerden dolamak gerek.

Sen smail Kllolu, eline paketi alr almaz, iki adm sonra bir taksi durdur, o gnn

paras ile 40 lira de, drt yz adm ilerdeki Akabeye taksiyle nice yollardan

dolanarak bir kk paket kitab gtrmeyi baar. Tmnden yzde yirmi bele

kazanlacak para o gnn paras ile olsa olsa yz lira.


52/254

43

Bunlar taksiye binerken kendisiyle karlaan Rasim anlatt bana. smail ona

Cahit abi bana bu paketi Akabeye brakver dedi demi. Rasim ocuklar yllardan

beri tand iin ii yaymam onunla. Yahu smailciim Cahit gnde ka kez bizzat

kendisi, nice kolileri bizlere ve tanmadklarna bile, gnde ka kez nice kolileri

ykl

dini edebiyat acisindan mavera dergisi 1 80 sayilar incelenmesi analysis of mavera magazine 1 80...

Documents