CHNG 6:NH HNG V PHT TRIN NGH NGHIPI.MC CH CA NGHIN CU NH HNG V PHT TRIN NGH NGHIP: Nghin cu nh hng v pht trin ngh nghip gip cho mi ngi pht hin ra cc kh nng ngh nghip, ua ra quyt nh chn la ngh nghip ng n v c k hoch u t v gio dc, o to chnh xc v tit kim. S thnh cng trong nh hng v pht trin ngh nghip th hin thng qua s tha mn ca mi c nhn i vi cc mc tiu ngh nghip, ng thi to ra s ng gp tt nht cho t chc, doanh nghip. i vi cc nh lnh o doanh nghip,nghin cu nh hng v pht trin ngh nghip gip cho doanh nghip c th: Tuyn nhn vin c nng khiu ph hp vi cng vic, c bit i vi cc doanh nghip cn tuyn ngi cha qua o to. Khuyn khch nhn vin trung thnh, tn ty vi doanh nghip, gim bt t l ngh vic trong nhn vin. ng vin nhn vin thc hin cng vic tt hn. Khai thc v gip nhn vin pht trin cc kh nng tim tng ca h thng qua vic cho nhn vin thy r kh nng thng tin v c hi ngh nghip.

II.CC GIAI ON PHT TRIN NGH NGHIP: Cuc i ngh nghip ca mi ngi tri qua nhiu giai on thay i khc nhau, bt u t giai on pht trin, giai on thm d, n giai on thit lp, giai on duy tr v cui cng l giai on suy tn. Cc giai on trong cuc i ngh nghip hp thnh chu k ngh nghip ca mi ngi vi nhng nt c trng chnh ca tng giai on nh sau: 1.Giai on pht trin: Giai an pht trin bt u t lc con ngi mi sinh n nm khong 14 tui. trong giai on ny, con ngi pht trin qu trnh t nhn thc v t khng nh mnh thng qua cuc sng, cc mi quan h trong gia nh, nh trng v bn b. Tr chi, cch x s ca ngi ln v cc sinh hot hng ngy gip cho tr em dn dn hiu c cch cn phi x s nh th no i vi cc hnh vi khc nhau v pht trin nhng nhn thc ban u v ngh nghip.

2.Giai on khm ph thm d: Giai on thm d thng bt u t nm 15 n 24 tui, khi con ngi khm ph thm d rt nhiu s la chn ngh nghip khc nhau,c gng so snh cc c hi ngh nghip vi cc kh nng, s thch c nhn. i vi nhiu ngi, giai on ny n thun l giai on u t vo trong qu trnh o to nhm c c nhng kin thc, k nng c bn phc v cho ngh nghip sau ny. i vi nhiu ngi khc, h i lm rt sm, tuy nhin giai on ny cng mi ch l giai on va lm vic va thm d, hoc va hc va lm, va tm hiu ngh nghip tng lai. Vo cui giai on ny, dng nh con ngi chn c mt ngh ph hp v bt u c gng phn u theo ui mc ch ca ngh nghip chn. iu quan trng nht cho mi ngi trong giai on pht trin v giai on khm ph, thm d l cn pht hin ra cc kh nng ngh nghip ch thc ca mnh v a ra quyt nh hp l v vic tham gia cc kha o to cn thit cho s pht trin ngh nghip sau ny. 3.Giai on thit lp: Giai on ny ko di khon t 25 dn 44 tui, y l giai on trung tm trong cuc i ngh nghip ca mi ngi. Trong giai on ny, vi nhng ngi tm c cng vic, ngh nghip ph hp, h s tch cc hot ng gip cho h n dnh ngh nghip, cuc sng. i vi nhng ngi khc, trong giai on ny, h cn phi tip tc kim nghim xem cng vic v ngh nghip m h chn c tht s ph hp khng. Giai on thit lp c th gm 3 giai on nh: -Giai on thch thc: Giai on ny ko di trong tui 25-30, khi con ngi thng c gng khm ph xem cng vic m h chn c thch hp khng? Nu khng, h s tm cch thay i.

-Giai on n nh: Giai on ny thng trong tui 30-40, khi con ngi c cc mc tiu ngh nghip v a ra cc chng trnh, k hoch ngh nghip, nhm t c cc mc tiu ngh nghip . V d, phi i cng vic hoc tham d cc kha o to, hoc thc hin cc chng trnh c th c thng tin trong ngh nghip

-Giai on khng hong ngh nghip gia i: Mt s ngi c th c giai on khng hong ngh nghip gia i khi h tui 3545. Khng hong ngh mghip xy ra khi con ngi c nhng so snh gia nhng g h phi ht sc c gng, theo ui, nhng g h phi hy sinh hoc chu thit thi v ngh nghip v so snh nhng tham vng, mc tiu ban u khi mi vo ngh vi nhng g h t c trong ngh nghip sau khong 15-20 nm cng tc nh cng danh, a v, lng bng, Nhiu ngi thy h khng lm c nhng g h mong mun, nhng hy sinh c gng ca h khng c n b xng ng, hoc thm ch c nhng iu h mong mun ban u, du t c, tht ra khng phi l iu gi y h thc s mong mun. Do , h tht vng v cng vic v ngh nghip. Nhiu ngi cm thy rt kh khn v khng bit nn tip tc theo ui ngh nghip v cng vic c du khng ph hp hay nn thay i tt c, lm li t u. Vit Nam, khi ci cch kinh t c thc y, nhiu yu cu v loi cng vic mi pht sinh, nhiu loi cng vic v cch lm cng vic c khng cn ph hp khin cho tnh trng khng hong ngh nghip xy ra tng i ph bin vi nhng ngi quen cch lm vic, t duy kiu c v khng thch ng c vi nhng yu cu kiu v thay i ca cng vic trong nn kinh t th trng. 4.Giai on duy tr: Giai on duy tr xy ra tui t khong gia nhng nm bn mi dn trc lc ngh hu. i vi nhiu ngi, giai on duy tr c chuyn nh nhng t giai on n nh sang. Trong giai on ny, con

ngi thng c mt v tr n nh, vng vng trong cng vic v phn ln nhng c gng ngh nghip trong giai on ny u nhm cng c v tr ngh nghip . i vi nhiu cn b qun l v cc chuyn gia, y li chnh l giai on h tch ly c nhiu kinh nghim, kin thc cn thit v lm vic c hiu qu nht trong cuc i ngh nghip. 5.Giai on suy tn: Giai on suy tn n khi tui i con ngi qu cao v phi i din vi s tht au lng l sc khe khng tt, tr nh b gim sc, kh nng lm vic km i r rt. Con ngi phi bng lng vi s gim sc v mc trch nhim trong cng vic v n lc phi chp nhn vai tr mi ca lp tr. Sau khi nghin cu tm hiu v cc giai on pht trin ngh nghip trong cuc i con ngi, vn quan trng tip theo trong nghin cu nh hng ngh nghip l cn nghin cu tm hiu v nng lc, s trng ngh nghip ca mi ngi thng qua cc nh hng ngh nghip c nhn, cc ng c trong ngh nghip v kh nng cng nh cc nng khiu ngh nghip c nhn. III.NH HNG NGH NGHIP C NHN: Theo J.Holland,nhng c im c nhn nh nhu cu, hng th, quan im, cc gi tr ng vin,l mt c s quan trng trong vic la chn ngh nghip. V d, mt ngi c nh hng kinh doanh s c cun ht v lm vic ph hp trong cc cng vic c tnh cht kinh doanh nh bun bn bt ng sn, qun l doanh nghip, bn hng v h cm thy kh c th chp nhn c nhng cng vic phi c ngi c sch, nghin cu, tnh ton. Theo ng, c su loi nh hng c nhn i vi ngh nghip nh sau: 1.nh hng thc tin: Nhng ngi c nh hng thc tin thng b thu ht bi cc cng vic, hot ng ngoi tri, c sc khe tt hoc h c cc kh nng thuc v ngnh c kh, thch lm vic vi cc loi my mc, trang b k thut. Ngi c nh hng thc tin thch lm nhng cng vic c nhng hnh ng c th, cho ra kt qu c th v h thng c nhng c tnh qu nh thnh thc, thng thn, n nh nhng li t hiu bit v cc quan h con ngi, giao tip kh khn v truyn t khng kho lo.

Nhng ngh ph hp vi nh hng thc tin l ngh rng, trang tri, lao ng th cng, k s c kh, s quan qun i,. Ngc li, nhng ngh khng ph hp lm vi thc tin l qung co, ngh thut, gio vin ngoi ng,trang tr ni tht, 2.nh hng nghin cu, khm ph: Nhng ngi c nh hng nghin cu, khm ph thng b thu ht bi nhng cng vic i hi cc hot ng thin v tri thc hiu bit nh cn c s quan st, hc hi, phn tch, nh gi v nghin cu, gii quyt vn . i tng lao ng ca ngi c nh hng nghin cu khm ph l biu tng, ngn t v cc tng. H thch lm vic trong mi trng i hi hot ng tr tu cao, thch i u vi nhng thch thc ca cng vic, c thin hng v s sng to c o, thch lm vic c lp, tnh tnh khng c ha ng, t ci m, giao tip khng kho. H khng thch lm nhng cng vic m hot ng i hi phi by t tnh cm, xc ng c ngn, hoc c nhiu mi quan h giao tip vi ngi khc. Ngh c trng cho nh hng nghin cu khm ph l cc cng vic kho c hc, ha hc, sinh hc, vt l hc, gio s i hc, Ngc li nhng cng vic khng ph hp lm vi nhng ngi c nh hng nghin cu, khm ph l cc hot ng kinh doanh, thm m vin, ngh thut, 3.nh hng x hi: Nhng ngi c nh hng x hi thng say m vi nhng cng vic c tip xc ngi khc, thch gip c vn cho ngi khc hn l nhng cng vic i hi cc hot ng cn c s c gng ln v th lc hoc tr tu. Ngi c nh hng x hi thng c kh nng giao tip tt, d gn gi v hp tc, c u c dn ch, c kh nng hng bin v thuyt phc ngi khc.

H thng l nhng ngi rng lng v nhit tnh, ng tin cy. Nhng cng vic c trung ph hp cho nhng ngi c nh hng x hi l hng dn gii tr, cng tc x hi, dch v, bc s tm l, Nhng cng cic t ph hp vi nhng ngi c nh hng x hi l lp trnh my, kin trc s, nng tri, a cht, khoa hc c bn, 4.nh hng cc ngh c truyn, thng thng: Nhng ngi c nh hng vi cc ngh c truyn, thng thng l nhng ngi thch lm vic vi cc cng vic c s ch dn hoc theo quy nh r rng, hoc lun vui lng v thc hin tt mnh lnh ca t chc, cp trn, T ng, s liu v s chi ly, chnh xc l lnh vc m h lm vic thun li nht. Nhng ngh cng vic thch hp l th k, k ton, ngn hng, Ngc li, nhng cng vic i hi tnh sng to v t do ngh nghip cao nh ngh thut, bnh lun vin, tip vin hang khng, thng t ph hp vi nhng ngi c nh hng cc ngh c truyn, thng thng. 5.nh hng kinh doanh: Nhng ngi c nh hng kinh doanh l nhng ngi c nng khiu nh hng, thu ht, thuyt phc ngi khc vo trong cc hot ng kinh doanh, nhm t c cc mc tiu v kinh t hay mc ch ca t chc. Ngi c nh hng kinh doanh thng rt nng ng, nhit tnh quyt on, khao kht quyn lc,s giu c v a v x hi. Nhng cng vic ph hp vi nh hng kinh doanh l ngh qun tr, lut s, bn hng, nh hng kinh doanh t ph hp vi nhng cng vic i hi phi lm vic t m, chi ly nh nghin cu khoa hc, 6.nh hng ngh thut: Nhng ngi c nh hng ngh thut c xu hng b thu ht bi nhng cng vic i hi c s biu l tnh cm c nhn, xc ng, sng to ngh thut, t do ngh nghip v cc hot ng mang tnh cht c nhn. Ngi c nh hng ngh thut lun coi trng ci p, d xc ng, nhy cm,giu cm hng,thng c cuc sng ni tm phong ph.Hot ng ngh nghip chu tc ng mnh m ca tnh cm c nhn.

V d, nhng ngh ph hp vi nh hng ngh thut l cng vic ca cc ngh s, bnh lun vin, gio vin ngoi ng, ngi iu hnh qun co, trang tr ni tht,Ngi nh hng ngh thut khng thch hp lm nhng cng vic i hi nhiu rng buc hay n iu. Nhng cng vic t ph hp vi nh hng ngh thut l k ton, s quan qun i,qun l tn dng Trong thc tin, phn ln mi ngi u c hn mt loi nh hng ngh nghip. V d, c ngi va nh hng ngh thut, va c nh hng x hi IV.NHNG IM THEN CHT TRONG NGH NGHIP: Qu trnh hoch nh v pht trin ngh nghip l qu trnh lin tc khm ph v bn thn ca mi ngi v cc phng din nh ti nng, cc gi tr ng vin v cc yu cu. Nhng ng c trong ngh nghip l nhng quan tm hay gi tr m con ngi khng mun t b mt khi h c s la chn, n c pht trin l sn phm ca sn phm ca qu trnh t khm ph v chnh bn thn con ngi,do rt kh c xc nh trc thi gian. Theo Schien, khi con ngi hiu r hn v bn thn mnh,h s thy nhng ng c trong ngh nghip r rng hn. Trong thc t, i khi con ngi cha bao gi ngh n nhng ng c trong ngh nghip ca mnh cho n khi phi ra quyt nh cho mt s la chn ln V d: h cn c gng tip tc s nghip ca mt phng vin bo ch hay b ngang bt u s nghip kinh doanh? Vo thi im , tt c nhng kinh nghim c tch ly, hng th, nng khiu ngh nghip,nh hng u hi t vo ng c, c gi tr c nhn c bit v hng dn cho vic ra quyt nh la chn cui cng. Cng theo Schein c nm ng c ngh nghip khc nhau: 1.c lm vic trong lnh vc k thut hoc chuyn mn ngh nghip: Nhng ngi c ng c ngh nghip l k thut hoc chuyn mn l nhng ngi thch lm cc cng vic mang tnh cht thun ty k thut hoc chuyn mn nghip v. H say sa kha cnh chuyn mn, k thut, nghip v trong ngh nghip, c xu hng chn ngh trong c s ca ni dung chuyn mn k thut, mun lm vic nhng ni c c hi cho h pht trin ti nng chuyn mn k thut v khng mun tr thnh cc nh qun tr ngay c khi h c c hi rt thun tin. 2.c lm cng vic qun tr: Mt s ngi c thi , ng c v nim say m mong mun tr thnh nh qun tr rt r rng. Tr thnh nh qun tr vi nhng quyn hnh v trch nhim quan trng l con ng ngn nht gip cho nhiu ngi tr tui, ti nng mau chng t c cng danh, s nghip v tin ti. C nhiu kin khc nhau v nhng phm cht c nhn cn c tr thnh nh qun tr V d: trong bng iu tra ca Schein nhiu ngi tr li l h mun theo ui ngh qun tr v: C kh nng phn tch, xc nh v gii quyt vn trong iu kin khng c thong tin

C kh nng giao tip, c th nh hng, gim st, li ko, kim tra hoc iu khin c ngi khc C kh nng ch ng cc tnh cm mt mi, tht vng v c kh nng nhn trch nhim cao 3.c lm vic sang to: Sng to c coi l ng c ca nhng ai c kht vng phi sang to ra mt sn phm hay mt tc phm ngh thut ca ring h hoc mt sn phm mi, mt doanh nghip mang tn tui ca h tha mn nhu cu c sng to trong ngh nghip, nhiu ngi sn sng hy sinh cc li ch vt cht hoc cc c hi tng tin trong ngh nghip. 4.c lm cng vic c lp: Nhiu ngi coi rng vic c lm vic mt cch c lp, khng phi ph thuc vo ngi khc l ng c ngh nghip ca h. H c th l cc vn ngh s, nhc s, k s, c vn mun lm vic theo s thch ca h v thi gian, a im v hng th lm vic. Nhiu ngi trong s h c th c nh hng chuyn mn k thut rt mnh, nhng thay v theo ui nh hng ngh nghip ny bng cch lm vic trong doanh nghip, h li t nguyn tr thnh cc chuyn gia t vn, lm vic c lp hoc ch lin h mt phn nh vi cc doanh nghip 5.c lm cc cng vic c tnh n nh v an ton: Nhiu ngi ch mun nhng cng vic c tnh n nh cao v lu di. Tuy cn rt tr nhng nhiu ngi sn lng lm nhng cng vic km th v vi thu nhp khim tn, chm thng tin ngh nghip nhng li c tng lai n nh khi v gi. Nhng ngi ny thng rt sn sang doanh nghip quyt nh nhng thay i v cng vic v ngh nghip ca h. Ngoi ra c th c nhng ng c b tr khc trong la chn ngh nghip sau: 6.c phc v ngi khc: i vi nhiu ngi, c phuc v ngi khc li l ng c ngh nghip v thng c thc hin thng qua s hiu bit ca h v giao tip hoc cc k nng khc. V d: thng gp nht l nhiu ngi mun c truyn b nh sng vn ha, ph bin cc kin thc, s hiu bit ca h cho ngi khc hoc mun cha tr nhng vt thng, ni au trn c th ng loi Do h thch tr thnh cc nh gio hoc thy thuc hoc lm vic trong cc hi t thin, hi ch thp . 7.c c quyn hnh, s nh hng v kim sot ngi khc: ng c c c quyn hnh, s nh hng v kim sot ngi khc trong ngh nghip ch c th ging mt phn hoc c th hon ton khng ging vi ng c c lm ngh qun tr trnh by trn. Nhng ngi thch c lm cc cng vic c quyn hnh, s nh hng v kim tra ngi khc c th theo ui s nghip nh gio, cha c, thy

thuc v nhng ngh ny cho h nhng v hi th hin s nh hng v kim tra ngi khc. 8.c lm cc cng vic a dng phong ph: Nhng ngi thch lm nhiu cc cng vic khc nhau thng c nhiu l do thay i cng vic, ngh nghip ca mnh. Thng thng h l nhng ngi c nhiu ti nng trong nhiu lnh vc khc nhau, h a thch s linh hot, thay i, t do v mau chng cm thy bun chn vi nhng cng vic n iu, lu mt ch. V.KH NNG C NHN: Kh nng c nhn th hin thng qua s kt hp cc nng khiu bm sinh v kh nng ngh nghip c tch ly, pht trin thng qua thc t lm vic Nng khiu c nhn: Cc nng khiu c nhn nh s kho lo tay chn, kh nng giao tip, tr nh sc sogi vai tr c bit quan trng trong vic la chn ngh nghip v nhng nng khiu ny thng li ko s say m hot ng v gip con ngi d t c nhng kt qu xut sc trong cng vic. S dng cc trc nghim nng khiu s gip cho cc c nhn hiu v mnh r rng hn, gip lnh o pht hin cc ti nng tr v c k hoch tuyn sinh o to c hiu qu cao Kh nng ngh nghip: Hot ng va con ngi trong cc t chc, doanh nghip c thc hin trong ba lnh vc ch yu: lm vic vi con ngi, lm vic vi cc s liu v lm vic vi cc loi vt dng. S rn luyn tch ly kinh nghim thc tn s gip con ngi nng cao kh nng ngh nghip ca mnh. +Khi lm vic vi con ngi, k nng ngh nghip s tng dn theo hng: ch dn, phc v thay i thng tin km cp, Thuyt phcc vn, hng dn thanh tra, gim stm phn c vn c bit giu kinh nghim + Khi lm vic vi cc loi d liu, k nng ngh nghip s nng cao theo hng: so snh sao chp bin son, tnh ton phn tch, i mi v phi hp tng hp. K nng tng hp i hi mc thun phc cao nht khi lm vic vi cc d liu, thng tin +Khi lm vic vi cc loi vt dng, k nng ngh nghip s tng dn theo hng : bo qun, trng nom nui dng iu khin, kim tra, tc nghip hoc thao tc thc hin cng vic i hi mc chnh xc c bit. VI.NH HNG CA MI TRNG N PHT TRIN NGH NGHIP: C ba nhm yu t ca mi trng nh hng mnh n pht trin ngh nghip: lm cha m, ngh nghip ca v hoc chng v mi trng kinh doanh trong x hi. Lm cha m s nh hng mnh m n ngh nghip v s thng tin ca c ngi cha v ngi m, c bit l ngi m. Khi mt ngi con ra i, cha m thng phi hy sinh mt thi gian trong

qu trnh phn u v ngh nghip v thng tin trong ngh nghip. Sau khi sinh con, nhiu ph n phi ngh lm vic vi nm, nh ni tr v chm sc con, i con ci tng i khn ln mi tip tc i lm. Trong i b phn cc trng hp nh vy, cng vic c ca h c ngi khc thay th, ngi ph n thng phi chp nhn lm nhng cng vic km th v,t th thch v tin cng t hn so vi cng vic c trc y. y cng chnh l l do quan trng khin cho ngi ph n thng c chc v v lng bng thp hn so vi phi nam Ngh nghip ca v hoc chng cng nh hng rt mnh n s la chn ngh nghip ca ngi kia. Thng thng khi chn ngh, mi ngi u c xu hng tm ra s kt hp hi ha nht v ngh nghip, ni lm vic ca c hai, mc du ngi ph n vn l ngi phi chu phn thit thi nhiu hn. Theo truyn thng khi tm vic, s u tin trong hot ng ngh nghip thng dnh u tin cho ngi nam, cn ph n thng phi chn ngh nghip, cng vic sao cho thch ng vi cng vic ca ngi nam. Ngoi ra, nh hng ca mi trng kinh doanh, thu nhp v cc yu t tm l x hi, vn tinh gim bin ch v thay i c cu t chc trong doanh nghipcng ngy cng c sc p ln vn la chn v thng tin ngh nghip cu mi c nhn.X hi Vit Nam truyn thng c tm l coi thng v th ch i vi bun bn t nhn v, c th. Gi y tm l thay i, i ng cc nh doanh nghip, nng ngi bun bn, lm dch v tng nhanh chng v h t ho v cng vic ca mnh. Ngc li, nhng ngh trc y c trng vng trong x hi nh ngh thy gio, thy thuc, gi y rt kh thu ht c nhng ngi tr tui, ti nng do lng bng, thu nhp trong cc ngh ny qu thp VII. THC HIN MC TIU NGH NGHIP: t c mc tiu ngh nghip, mi c nhn c th p dng mt hoc kt hp mt s phng php sau: To c hi: mi ngi cn chun b nhng k nng v kinh nghim cn thit cho ngh nghip, cng vic trong tng lai ca t chc, doanh nghip. V d, mt ngi t cho mnh mc tiu ngh nghip l tr thnh gim c maketing trong doanh nghip, trc ht ngi cn xc nh gim maketing cn c cc trnh hc vn, k nng chuyn mn ngh nghip nh th no, c phm cht c nhn g v cn c s ng h, gip ca nhng ai?Trn c s , ngi y s t chun b cho mnh nhng kin thc, kinh nghim v nhng iu cn thit khc sn sng n ly c hi Cun ht vo cng vic: nhng ngi c tham vng ngh nghip cn thit phi cun ht vo cng vic, m rng phm vi hot ng, tch cc nng ng ti ni lm vic, lm vic thm gi v thng xuyn phi quan tm suy ngh v cng vic

T c hoc t gii thiu mnh: trnh by cc nguyn vng mun nhn thm trch nhim, th hin cc kinh nghim, k nng ngh nghip ca mnh vi lnh o cng l phng php tt lnh o t chc, doanh nghip lu tm gip nhng nhn vin mun thng tin trong ngh nghip Tm kim s hng dn trong ngh nghip: hc hi, tham kho kin hoc xin ti tr ca nhng ngi c kinh nghim hn trong ngh nghip bn trong hoc bn ngoi t chc, doanh nghp s gip cc c nhn hiu thm v ngnh ngh, phng thc bi dng o to v phn u nhanh chng t c cc mc tiu ngh nghip M rng cc mi quan h giao tip: thit lp v m rng cc mi quan h bn trong v bn ngoi doanh nghip nhm c cc thng tin v ngh nghip v s ng h cn thit l iu v cng quan trng cho nhng ai mun thng tin trong ngh nghip. Ngoi ra, vic xy dng, pht trin cc mi quan h c nhn tt vi xp, chia s cc quan im chung v cng vic cng s tc ng n s thng tin trong ngh nghip ca c nhn.