Bo co : nh Gi Rng1.Rnga) Khi nim v rng:- L h sinh thi in hnh trong sinh quyn. L s thng nht trong mi quan h gia cc sinh vt trong thc vt vi cc loi cy g chim vai tr ch o. - Rng chim phn ln b mt Tri t v cnh quan a l. - L hp phn quan trng nht cu thnh nn sinh quyn.

b) Phn loi:Da vo tnh cht v mc ch s dng , rng c chia lm 3 loi chnh:- Rng phng h: S dng trong vic bo v ngun nc,bo v t,chng xi mn, hn ch thin tai,iu ha kh hu,bo v mi trng sinh thi. c chia lm 3 loi nh: rng phng h u ngun,phng h chng ct bay,rng phng h chn sng ven bin. - Rng c dng: c dng cho cc mc ch c bit nh: bo tn thin nhin,mu chun h sinh thi, bo tn ngun gen sinh vt rng, phc v cng tc nghin cu khoa hc Bao gm cc vn quc gia, khu bo tn thin nhin... - Rng sn xut: Bao gm cc loi rng s dng sn xut kinh doanh g, lm sn, ng vt rng kt hp vi bo v mi trng sinh thi.

c) Vai tr: Rng c vai tr ht sc quan trng i vi t nhin v con ngi. Duy trmi trng sng, ng gp vo s pht trin bn vng cc quc gia v s tn ti ca Tri t. Rng khng ch cung cp nguyn liu nh ci, g, cc loi lm sn c gia tr kinh t cao cho cc ngnh kinh t m quan trng hn l li ch ca rng trong vic duy tr v bo v mi trng nh iu ha kh hu, hn ch xi mn v bi lng, bo v b bin, iu tit ngun nc v hn ch l lt. Cc gi tr m rng mang li:

Hp th cacbon chim 27% Bo tn a dng sinh hc chim 25% Bo v u ngun chim 21% V p cnh quan chim 17% Gi tr khc chim 10%

(Natasha Land-Mill & Ina T. Porras, 2002).

d) Thc trng: S suy gim v ti nguyn rng, c bit l s thu hp nhanh chngv din tch rng ang c coi l mt trong nhng nguyn nhn dn n s bin i kh hu v suy thoi mi trng. Trong nhng nm gn y chng ta v ang chng kin hin tng m ln ton cu, s gia tng v xut hin bt thng nhng trn bo v l lt c cng v sc tn ph ln.Suy thoi t ai v hoang mc ha trn din rng v ang gy ra nhng lo ngi ln trn phm vi ton cu.Din tch (tr.ha), che ph(%) ca rng Vit Nam qua cc thi im. (thng tin ghi nhn t sch a l 11) Nm Din tch rng. che ph. 1943 14.3 43 2000 11 33 2005 12.3 36.3

2.nh gi rngA)Mc ch: Trong nhng nm gn y, cng vi s pht trin kinh t x hi nhanhchng v hi nhp quc t su rng, qun l lm nghip Vit Nam ang t ra cc nhu cu khch quan trng vic nh gi rng cho cc mc sau: qun l{ u ngun, cho thu rng, giao rng, tnh tin s dng rng, gi tr gp vn ca doanh nghip, tin bi thng do chuyn i mc ch, ph hoi rng v xy dng cc c ch chnh sch chi tr dch v mi trng

B)C s khoa hc nh gi rng:Gi tr rng c chia thnh gi tr s dng v gi tr khng s dng, trong gi tr s dng, bao gm gi tr trc tip, gi tr gin tip v gi tr nhim . Trong gi tr khng s dng bao gm gi tr nhim , gi tr lu tn v gi tr tn ti. Gi tr trc tip: L gi tr ca nhng nguyn liu th v nhng sn phm vt cht c s dng trc tip trong cc hot ng sn xut,tiu dung v mua bn ca con ngi nh thc phm,dc phm,vt liu gen

Gi tr gin tip: L gi tr kinh t ca nhng dch v mi trng v chc nng sinh thi m rng to ra nh duy tr cht lng nc, gi dng chy, iu tit l lt, kim sot xi mn,phng h u ngun, hp th carbon Ngoi cc gi tr nu trn, cc gi tr la chn v tn ti cng c cp. Gi tr ny th hin s sn lng tr tin cho vic bo tn rng hoc h sinh thi mc d ngi sn lng tr tin khng h nhn c li ch g t rng gm cc gi tr sau Gi tr nhim (la chn): L nhng gi tr cha c bit n ca cc ngun gen,cc loi ng vt hoang d trong rng v cc chc nng sinh thi khi chng c a vo lnh vc gii tr, dc phm, nng nghip trong tng lai. Gi tr lu tn ( li): L nhng gi tr trc tip hoc gin tip m cc th h sau c th s dng, Gi tr tn ti: L gi tr ni ti i km vi s tn ti ca cc loi trong rng v h sinh thi rng m khng k n vic s dng trc tip nh { ngha v vn ha, thm m, k tha *C ba tnh hung dn n gi tr la chn, gi tr li, gi tr tn ti:

Mt ngi sn lng tr tin bo tn rng nhm mc ch s dng rng trong tng lai, chng hn nh cho mc ch gii tr. Gi tr ny c gi l gi tr la chn Mt ngi sn lng tr tin bo tn rng mc d h khng s dng v cng khng c { nh s dng rng. Mong mun ca h l con ci h hoc th h sau c c hi s dng rng. y l mt dng gi tr la chn v li ch ca ngi khc, i khi cn c gi l gi tr li. Mt ngi sn lng tr tin bo tn rng mc d h khng s dng v cng khng c { nh s dng rng hay khng nhm ngi khc s dng rng. n gin ch l v h mun rng tip tc sng. Mong mun ca h cng rt khc nhau, t thc v gi tr ch thc ca rng ti gi tr v tinh thn, tn gio, quyn ca nhng sinh vt sng khc, v..v.. y c gi l gi tr tn ti.

Li gii cho cc vn ny s c th hin qua vic nh gi ngu nhin

Khi ni v thc ca ngi dn, h s tch cc bo v rng khi bit c li ch m rng mang li, hoc nu h bit c gi tr thc t m rng mang li rt cao th thc bo v rng c nng ln. Nhng vn t ra y l bng cch no v nh gi ra sao?

3.Cc phng php nh gi rng.

V vn nh gi rng hin nay c 2 quan im l da trn gc kinh t v gc php l. + di gc kinh t: gi tr ca rng s c quy ra trc tip thnh tin nh gi tr phm tr: pht sinh trong qu trnh mua bn,trao i hng ha trn th trng. + di gc php l: ti khon 11 iu 3 lut bo v v pht trin mi trng 2004 quy nh, gi tr rng l s tin c tnh trn mt n v din tch rng do nh nc quy nh hoc hnh thnh trong qu trnh giao dch v quyn s dng, quyn s hu v rng sn xut v rng trng. Nh vy nh gi rng di gc kinh t th ta s da trn c s hnh thnh gi trn th trng, nh gi tng gi tr kinh t ca rng, tc cp n cc gi tr trc tip, gi tr gin tip, gi tr d phng v gi tr ngu nhin a)Gi tr trc tip: da vo gi tr th trng, y l cch n gin v trc tip nht tm ra gi tr ca rng (gi tr th trng ca rng l mc gi m cc sn phm c mua hay bn). Cc mc gi ny phn nh gi tr m con ngi sn sng chi tr cho chng. nh gi rng mt cch tng quan nht th ta phi thu thp cc d liu v gi trn th trng sau quy ra thnh khi lng qu trnh mua bn din ra thun li v r rng hn. V d: c, g, ci cng nh cc sn phn trng trt, chn nuic ngun gc t rng, chng thng c mt cc ca hng, cc trung tm thng mi ln, gi ca cc sn phm ny s gp phn th hin mt mt gi tr ca rng. b)Gi tr gin tip: l thng qua vic nh gi thay th, tc nh gi mt sn phm khng trc tip c trn th trng nhng c mt sn phm thay th gn nh tng ng vi n v sn phm c th mua bn trn th trng. Vic la chn sn phm thay th l mt qu trnh v cng quan trng v n mang tnh cht quyt nh cho gi tr sn phm t rng, v vy chng ta nn la chn sn phm ti u nht th hin c th nht gi tr ca rng. V d: nu khng kim c thc phm hoang d con ngi phi p ng nhu cu dinh dng ca mnh bng cch mua thc n. Du la c th thay th cho ci g. Tn lp nh thay th cho mi l.

Ngoi ra, gi tr gin tip ca rng cn c th hin qua vic phng h u ngun, bo tn da dng sinh hc, hp th cacbon V d: Cc nh khoa hc Trung Quc cho rng gi tr ca rng trong phng h u ngun l rt ln. Hng nm gi tr ca rng trong bo v c nh t l 11,5 t NDT (khong 1,4 t USD); bo v ph t l 226,6 t NDT (khong 28 t USD); phng chng l lt l 78,5 t NDT (khong 9,8 t USD) v tng ngun nc l 93,6 t NDT (khong 11,6 t USD). Xt trn phm vi ton cu, s liu thng k nm 2003 cho thy lng cacbon lu gi trong rng l khong 800 1.000 t tn. Trong mt nm rng hp thu khong 100 t tn kh cacbonic v thi ra khong khong 80 t tn oxy (Phm Xun Hon 2005). Nu quy i thnh tin theo c ch pht trin sch th gi tr c nh/lu tr ccbon ca rng l t 14.680 18.350 t USD v hng nm gi tr hp thu kh cacbonic l khong 1.835 t USD (c tnh theo gi 5$/tn CO2). nh gi gi tr bo tn a dng sinh hc v ang c mt s quc gia quan tm thc hin. Cc nghin cu u khng nh gi tr to ln ca a dng sinh hc trong cc h sinh thi rng nhit i. Mc d cha c con s chnh thc nh gi gi tr a dng sinh hc ca Vit Nam, nhng khng th ph nhn gi tr to ln v tm quan trng ca bo tn a dng sinh hc. Do vy, u t cho bo tn a dng sinh hc t Chnh ph v cc nh ti tr quc t c xu hng tng nhanh trong nhng nm gn y. Trong giai on 1996 2004, tng u t cho bo tn a dng sinh hc t 256 triu USD, trong t ngn sch chnh ph l 81,6 triu USD (chim 32%) v t cc nh ti tr quc t l 177 triu USD (chim 68%). Ring trong nm 2005, tng u t cho bo tn a dng sinh hc c th t 51,8 triu USD (B ti nguyn v mi trng 2005). Khng phi lc no cng c th nh gi trc tip cng nh lc no cng tm c sn phm thay th nh gi v vy nh gi d phng gi vai tr kh quan trng trong vic nh gi rng. c)nh gi d phng: Ni ln gi tr m con ngi c tnh c th chi tr cho ti nguyn rng, khi cc sn phm t rng khng c mua bn trc tip hay gin

tip trn th trng, gi tr ny phn nh nhiu thuc tnh khc nhau bao gm gi tr tiu dng, { ngha x hi v truyn thng ca cc sn vt t rng. V d: nhng li ch bit ca cc sn phm nng nghip, cc v thuc, ngun thc phm hoang d thuc v kha cnh mang tnh thit thc, chng thng gn lin vi kha cnh mang tnh cht vn ha v du lch nh cc khu bo tn sinh thi, vn quc gia, cc hot ng du lch sinh thi Cc phng php nh gi d phng tr thnh mt cng c k thut c s dng rng ri nh lng nhng li ch m rng mang li, l nhng li ch khng c trn th trng v gi tr ca n l s kt hp ca nhiu thnh phn. nh gi d phng rt hu ch trong trng hp, mc d gi tr th trng c th tn ti nhng ta khng th c lng khi lng hng ha t rng s dng trong tiu dng. Mt v d cho trng hp ny: nu khng c ng thy bn sn sng tr bao nhiu tin cho vic i n a im no bng phng tin khc? bn sn lng chp nhn b ra bao nhiu tin i ly quyn khai thc ti nguyn rng mt khu vc nh trc? d) nh gi ngu nhin: nh gi ngu nhin c xc inh bng cch phng vn trc tip nhng ngi c hng li ch t cc hng ha dch v mi trng v s dng cc m hnh kinh t x l kt qu iu tra phng vn. mc ch: phng php ny dng nh gi mt s gi tr nh gi tr lu tn, gi tr la chn, a dng sinh thi M biu hin ca chng trn th trng thng khng r rng, kh nh lng bng gi th trng v chng khng c trao i hay giao dch trn th trng Bn cht ca phng php ny ( phng php nh gi ngu nhin): xy dng th trng c tnh nh gi cho hng ha dch v mi trng da vo mc gi sn lng chi tr (WTP-willingness to pay) v ci thin mi trng v mc gi sn lng chp nhn (WTA-willingness to accept) phng nga suy thoi mi trng ca mt c nhn i vi vic chuyn i t trng thi ny sang trng thi khc ca mi trng (xt v mt tch cc). C th hiu l mc sn sng chi tr cho

vic bo tn, duy tr, bo v mi trng hoc mc sn sng chp nhn mt n ca mt c nhn hay mt t chc Cc bc tin hnh: gm 4 bc. 1.xc nh i tng nh gi: yu cu l phi xc nh c mt cch chnh xc i tng no cn c nh gi v nhng ai s lin quan n i tng cn nh gi . 2.a ra nhng quyt nh s b v cuc iu tra: cuc iu tra s c thc hin qua mt s th tc nh qua th phng vn, qua in thoi, hay qua phng vn trc tip. Bng cch t ra mt s cu hi kho st v cc vn c lin quan Cu tr li cho nhng cu hi trn ph thuc rt nhiu vo i tng cn c nh gi v mc phc tp ca cu hi trn ph thuc vo thi gian cng nh ngun ti chnh dnh cho vic iu tra. Thng thng thu nhp thng tin bng cch phng vn trc tip l phng php hiu qu v ti u nht i vi nhng cu hi phc tp v bng cch ny ngi nghin cu c th trc tip gii thch nhng thng tin c bn xung quanh vn nghin cu v ngi phng vn c th d dng hon thnh ton b bng phng vn ca mnh. Trong vi trng hp th ngi phng vn c th h tr thm v hnh nh video, ngi tr li c th d dng hnh dung hn v nhng tnh hung gi nh. Mc d phng vn trc tip l cch tn km nht nhng n cng l cch mang li hiu qu cao nht. 3.tng hp iu tra 4.bo co kt qu Di gc php l: Da vo lut bo v v pht trin mi trng 2004 quy nh, nh gi tr rng gm nh gi thu nhp, nh gi chi ph v nh gi so snh. a)nh gi thu nhp 1. nh gi thu nhp l phng php xc nh mc gi ca mt din tch rng c th, cn c vo thu nhp thun tu thu c t rng quy v thi im nh gi vi li sut tin gi tit kim kz hn mt nm ca loi tin VN ti Ngn hng Thng mi c mc li sut trung bnh trn a bn thi im nh gi.

2. i tng p dng: Rng c dng, rng phng h, rng sn xut l rng t nhin s dng cho kinh doanh cnh quan; 3.iu kin p dng: Xc nh c cc ngun thu t hot ng kinh doanh cnh quan, nghin cu khoa hc v s dng tnh gi tr cnh quan ca rng; b)nh gi chi ph 1. nh gi chi ph l phng php xc nh mc gi ca mt din tch rng c th cn c vo cc khon chi ph hp l u t to rng v li sut tin gi tit kim k hn mt nm ca loi tin VN ti Ngn hng Thng mi c mc li sut cao nht trn a bn thi im nh gi. 2. nh gi chi ph c p dng xc nh mc gi quyn s hu rng sn xut l rng trng trong iu kin loi rng cn nh gi cha c giao dch trn th trng. c) nh gi so snh 1. nh gi so snh l phng php xc nh mc gi ca mt din tch rng c th, thng qua vic phn tch cc mc gi thc t chuyn nhng quyn s hu nh rng trng, chuyn nhng, cho thu quyn s dng rng trn th trng hoc gi giao dch v quyn s hu rng trng, quyn s dng rng (gia Nh nc v ch rng) ca din tch rng cng loi, tng t v trng thi rng, tr lng rng, cht lng lm sn so snh vi din tch rng cn nh gi. 2. i tng p dng: Rng c dng, rng phng h, rng sn xut l rng t nhin s dng cho kinh doanh cnh quan; 3. iu kin p dng: Rng c dng, rng phng h, rng sn xut l rng t nhin cha c hot ng kinh doanh cnh quan, nghin cu khoa hc v cha xc nh c ngun thu t hot ng kinh doanh cnh quan Trong mt s trng hp th ti nguyn rng khng c nh gi v chng l nhng hng ha cng v vic yu cu mi ngi c trch nhim vi chng l rt kh hoc khng th (hng ha cng l hng ha c sn v mi ngi u c quyn s hu hng ha cng, v chng l ti sn chung). Vi trng hp ny mt c nhn hay t chc no u t vo vic bo v v nng cp ngun ti nguyn s ko c li bi v vic thu li li ch l khng th. V cng khng c ng

c no ngi khai thc hn ch li vic khai thc ca h trong khi nhng ngi khc vn tip tc khai thc v th trng vn tip tc tiu th sn phm khai thc ca h. V mt kinh t, hng ha cng c gi l tnh ko c quyn (tnh ko loi tr) Bi kch ca li ch chung l: nhng ngi s dng ti sn chung ko th hoc ko sn lng cng nhau i n s thng nht v mt h thng qun l{ kh thi. Trong trng hp ngi s dng c s thu ht mnh m v mt ngn hn (tc thc y ngi khai thc tng cng khai thc ti nguyn) trong vic ti a ha s s dng ca h i vi ti nguyn chung, th v mt di hn mi ngi s dng cng nh khai thc cn c s khuyn khch mnh m trong vic bo tn ti nguyn. khc phc hn ch trong trng hp ny cn c mt h thng quyn s dng. V d v mt trng hp c th l ngi nng dn, nhng ngi c quyn s hu rung t ca chnh h, hoc quyn canh tc trong mt thi gian di, th h s ti u t v chm sc trn mnh t . Ch cn quyn s hu ti sn c xc nh r rng, duy nht, m bo mang tnh php l{, c th chuyn nhng th cc ch s hu s c ng lc gi gn v bo v ti nguyn ca h.

4.Nhng kh khn gp phi khi nh giQuan im v nh gi rng cn hn ch, cha coi gi tr v dch v mi trng t rng l mt loi sn phm. Cha c phng php nh gi rng v c s cho vic xy dng khu gi rng. Thiu c s cho vic xy dng khung php l v tin t ha gi tr rng, nh gi thnh qu lao ng ca ngnh lm nghip, iu chnh c ch phn phi li ch do rng to ra, to ngun ti chnh bn vng cho qun l. Ngun tham kho 1. ti nghin cu lng gi kinh t mi trng v dch v mi trng ca mt s loi rng Vit Nam(do Th.s V Tn Phng bin son) 2.Nghin cu nh gi rng Vit nam (Th.s V Tn Phng bin son) 3.Ti liu tp hun nh gi rng (bin son: V Tn Phng,Ng nh Qu, Nguyn Quang Hng)

4.Ngh nh v nguyn tc v phng php xc nh gi cc loi rng theo thng t s 48/2007/N-CP 5.Bo co gi tr kinh t ca rng ngp mn ca kha 09KMT 6.Nghin cu nh gi rng Vit Nam (do Th.s V Trng Phng bin son) 7.Sch kinh t mi trng( Ngoi ra cn tham kho:http:www.rcfee.org.vn Cng mt s sch tham kho thm ti th vin Nguyn Vn C.