die agt verbonde van die bybel - faithequip · 2017-04-11 · 3 mbs021 die agt verbonde van die...
TRANSCRIPT
1
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBELDeur Dr. Arnold Fruchtenbaum
INHOUD
INLEIDING ......................................................................................................................................... 3
A. Dieipesverbonde .............................................................................................................. 3
1. Voorwaardelikeverbonde ............................................................................................. 3
2. Onvoorwaardelikeverbonde ......................................................................................... 3
B. DieverbondemetIsrael ...................................................................................................... 3
C. Diebeginselvandietydsberekeningvandiebepalings ...................................................... 4
I. DIE VERBOND VAN EDEN .......................................................................................................... 4
A. Skrif:Génesis1:28-30 ......................................................................................................... 4
B. Diedeelnemersaandieverbond ........................................................................................ 4
C. Diebepalingsvandieverbond ............................................................................................ 4
D. Diestatusvandieverbond ................................................................................................. 5
II. DIE VERBOND VAN ADAM ........................................................................................................ 6
A. Skrif:Génesis3:14-19 ......................................................................................................... 6
B. Diedeelnemersaandieverbond ........................................................................................ 6
C. Diebepalingsvandieverbond ............................................................................................ 6
1. Dieslang:Génesis3:14 .................................................................................................. 6
2. Satan:Génesis3:15 ....................................................................................................... 6
3. Dievrou:Génesis3:16 ................................................................................................... 7
4. Dieman:Génesis3:17-19 ............................................................................................. 7
D. Diestatusvandieverbond ................................................................................................. 7
III. DIE VERBOND VAN NOAG ......................................................................................................... 7
A. Skrif:Génesis9:1-17 ........................................................................................................... 7
B. Diedeelnemersaandieverbond ........................................................................................ 8 C. Diebepalingsvandieverbond ............................................................................................ 8 D. Diestatusvandieverbond ................................................................................................. 9IV. DIE VERBOND VAN ABRAHAM.................................................................................................. 9 A. Skrif ..................................................................................................................................... 9 B. Diedeelnemersaandieverbond ........................................................................................ 9 C. Diebepalingsvandieverbond ............................................................................................ 9 1. VirAbraham ................................................................................................................ 10 2. Virdiesaad:Israel ....................................................................................................... 10 3. VirdieNie-Jode ........................................................................................................... 10 D. Diegrondslagvirdieontwikkelingvananderverbonde ................................................... 11
E. Diebevesigingvandieverbond ....................................................................................... 11
1. BevesigingdeurIsak ................................................................................................... 11
2. BevesigingdeurJakob ................................................................................................ 11
3. BevesigingdeurdieseunsvanJakob ......................................................................... 11
F. Diestatusvandieverbond ............................................................................................... 11
V. DIE VERBOND VAN MOSES ..................................................................................................... 12
A. Skrif ................................................................................................................................... 12
B. Diedeelnemersaandieverbond ...................................................................................... 12
C. Diebepalingsvandieverbond .......................................................................................... 12
2
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
1. DievolkomenheidvandieWet.................................................................................... 12
2. DieseëningeenoordelevandieWet .......................................................................... 12
3. Diebloedoferbygevoeg ............................................................................................. 12
4. Dievoedselbeperkingsingestel ................................................................................... 12
5. Diedoodstrafuitgebrei ............................................................................................... 13
6. Dietekenvandieverbond........................................................................................... 13
7. Diebewysvandieverbond ......................................................................................... 13
D. DiedoeleindesvandieWet .............................................................................................. 14
E. Diestatusvandieverbond ............................................................................................... 16
1. DieeenheidvandieWetvanMoses ........................................................................... 16
2. DieWetvanMosesiskragteloosgemaak ................................................................... 16
3. Diemorelewet ............................................................................................................ 18 4. Mathéüs5:17-18 ........................................................................................................ 18 5. DieWetvanChristus ................................................................................................... 19 6. Diebeginselvanvryheid ............................................................................................. 19 7. DieSabbat ................................................................................................................... 20VI. DIE GRONDVERBOND ............................................................................................................. 20 A. Deuteronómium29:1-30:20 ............................................................................................. 20 B. Diedeelnemersaandieverbond ...................................................................................... 20 C. Diebepalingsvandieverbond .......................................................................................... 21
D. Diebelangrikheidvandieverbond ................................................................................... 21
E. Diebevesigingvandieverbond ....................................................................................... 21
F. Diestatusvandieverbond ............................................................................................... 21
VII. DIEVERBONDVANDAWID ..................................................................................................... 21
A. Skrif ................................................................................................................................... 21
B. Diedeelnemersaandieverbond ...................................................................................... 22
C. Diebepalingsvandieverbond .......................................................................................... 22
D. Diebelangrikheidvandieverbond ................................................................................... 22
E. Diebevesigingvandieverbond ....................................................................................... 23
F. Diestatusvandieverbond ............................................................................................... 23
VIII. DIENUWEVERBOND .............................................................................................................. 23
A. Skrif ................................................................................................................................... 23
B. Diedeelnemersaandieverbond ...................................................................................... 23
C. Diebepalingsvandieverbond .......................................................................................... 23
D. Diebelangrikheidvandieverbond ................................................................................... 25
E. DieKerkseverhoudingtotdieNuweVerbond ................................................................. 25
F. DieNie-Jodeseplig ........................................................................................................... 26
G. Diestatusvandieverbond ............................................................................................... 26
© 1985, 2005 Ariel Bedieninge.
Alleregtevoorbehou.Geendeelvanhierdiemanuskripmagsonderdieskriteliketoestemming vandiepubliseerdersinenigevormgereproduseerwordnie,tensyinkortaanhalingsin’n
oorsigofprofessionelewerk.E-pos:[email protected]•www.ariel.org
www.faithequip.co.za•[email protected]
+27(0)21-913-4159•Botrivierstraat14,Proteavallei,Bellville,7530
www.ariel.org•[email protected]
3
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
EN die HERE het aan Abram gesê: Gaan jy uit jou land en uit jou familie en uit jou vader se
huis, na die land wat Ek jou sal wys. En Ek sal jou ’n groot nasie maak en jou seën en jou
naam so groot maak, dat jy ’n seën sal wees. En Ek sal seën diegene wat jou seën, en hom
vervloek wat jou vervloek; en in jou sal al die geslagte van die aarde geseën word.
Génesis 12:1-3
INLEIDING
Aangesien’ngrootdeelvanGodseverhoudingmetdiemensopverbondsverhoudingsgebouword,is’nstudievandieagtverbonde’nbaiebelangrikeaspekdaarvanomdieSkrifregteverstaan.DiealgemeenstemanieromdieBybelteverdeelisinbedelings.Diebedelingsisegteropspesiiekeverbondegegrondves,enkennisvanhier-dieverbondesalBybellesershelpom‘diewoordvandiewaarheidreg[te]sny’(2Tim2:15).Hoeweldiebedelingstot’neindemagkom,duurdieverbondeselfdikwelsvoort.
A. Dieipesverbonde
DaaristweeipesverbondeindieBybel:voorwaardelikeenonvoorwaardelikeverbonde.Ditisbelangrikomtussenhierdietweeipesverbondeteonderskeiteneinde’nduidelikebeeldtehêvanwatdieBybelonsleer.
1. Voorwaardelikeverbonde
’nVoorwaardelikeverbondis’ntweesydigeverbondwaarinGod’naanbodaandiemensmaakwatdeurdievolgendeformulegekenmerkword:Asjysal,salEk;Godbelowedaardeuromspesialeseë-ningeaandiemensteskenk,mitsdiemenssekerevoorwaardesnakomwatdeelvandieverbondvorm.Diemensseversuimomdittedoen,leidikwelstotstraf.’nMenssereaksieopdieverbonds-ooreenkomsbringdusófseëningeófvloeke.Dieseëningeworddeurgehoorsaamheidverkry,endiemensmoetaansyvoorwaardesvoldoenvoorGodaansynevoldoen.
TweevandieagtverbondeindieBybelisvoorwaardelik:dieVerbondvanEdenendieVerbondvanMoses.
2. Onvoorwaardelikeverbonde
’nOnvoorwaardelikeverbondis’neensydigeverbondenis’nsoewereineingrypingdeurGodwaar-deurHyHomself onvoorwaardelik verbind ombepaalde seëninge en omstandighede vir die ver-bondsvolktebewerk.Hierdieverbondwordgekenmerkdeurdieformule:Ek sal,watGodsebeslist-heidverklaaromtedoenwatHybelowehet.SeëningewordverkrydeurGodsegenade.DaarkanmoontlikvoorwaardesindieverbondweeswatGoddieanderverbondspartyvraomuitdankbaar-heidnatekom,maarditisnieopsigselfdieredewaaromGodsybelotesvervulnie.
Sesvandieagtverbondeisonvoorwaardelik:dieVerbondvanAdam,dieVerbondvanNoag,dieVer-bondvanAbraham,diePalestynseVerbondofGrondverbond,dieVerbondvanDawidendieNuweVerbond.
B. DieverbondemetIsrael
VyfvanhierdieagtverbondeisuitsluitlikmetIsraelgesluit,terwyldieandermetdiemensdomindieal-gemeengesluitis.SlegseenvandievyfverbondewatmetIsraelgesluitis,isvoorwaardelik:dieVerbondvanMoses.DieandervierverbondemetIsraelisalmalonvoorwaardelik:dieVerbondvanAbraham,dieGrondverbond,dieVerbondvanDawidendieNuweVerbond.
WatdieaardvandieonvoorwaardelikeverbondewatmetIsraelgesluitis,betref,moetonsopvierdingelet.Een:Dit is leterlikeverbondeenhul inhoudmoetookleterlikvertolkword.Twee:DieverbondewatGodmet Israelgesluithet, isewigenwordnieopenigemanierdeurtydbeperkofgewysignie.Drie:DitisnodigomteherbeklemtoondathierdieverbondeonvoorwaardelikisenniedeurIsraelseongehoorsaamheidopgehefisnie;omdatdieverbondeonvoorwaardelikisenhulvervullingheeltemalvanGodahang,kanonsverwagdathulleuiteindelikvervulsalword.Vier:Hierdieverbondeismet’nspesiiekevolkgesluit–Israel.PauluslighierdiepuntuitinRomeine9:4:Hulle is Israeliete aan wie die
aanneming tot kinders behoort en die heerlikheid en die verbonde en die wetgewing en die erediens en
die belotes.
4
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
HierdieteksgedeeltemaakditduidelikdathierdieverbondemetdieverbondsvolkgesluitisendatditaanIsraelbehoort.
Ditwordweer inEfésiërs2:11-12uitgelig:DAAROM, onthou dat julle wat vroeër heidene in die vlees
was en onbesnedenes genoem word deur die sogenaamde besnydenis wat in die vlees met hande verrig
word, dat julle in dié tyd sonder Christus was, vervreemd van die burgerskap van Israel en vreemdelinge
ten aansien van die verbonde van die belote, sonder hoop en sonder God in die wêreld.
VyfvandieagtBybelverbondebehoortaandievolkIsraelen,sooshierdiegedeeltenoem,wordnie-Jodeasvreemdelinge ten aansien van die verbondegereken.
C. Diebeginselvandietydsberekeningvandiebepalings
’nVerbondkanop’nspesiiekepuntindiegeskiedenisondertekenenverseëlword,maarditbetekenniedataldiebepalingsonmiddellikinwerkingtreenie.Trouens,drieverskillendedingegebeursodra’nver-bondverseëlis.Een:Partybepalingstreedadelikinwerking.Twee:Partybepalingstreeindieafsienbaretoekomsinwerking,watmoontliktwinigjaarofvyhonderdjaarlateris.Drie:Partybepalingstreeslegsindieverreprofeiesetoekomsinwerking,enistotophedenognievervulnie.
I. DIE VERBOND VAN EDEN
A. Skrif:Génesis1:28-30
En God het hulle geseën, en God het vir hulle gesê: Wees vrugbaar en vermeerder en vul die aarde, onder-
werp dit en heers oor die visse van die see en die voëls van die hemel en oor al die diere wat op die aarde
kruip. Verder het God gesê: Ek gee nou aan julle al die plante wat saad gee, wat op die hele aarde is, en
al die bome waar boomvrugte aan is, wat saad dra. Dit sal julle voedsel wees. Maar aan al die diere van
die aarde en al die voëls van die hemel en al die kruipende diere op die aarde, waarin ’n lewende siel is,
gee Ek al die groen plante as voedsel. En dit was so.
Génesis2:15-17
Toe het die HERE God die mens geneem en hom in die tuin van Eden gestel om dit te bewerk en te be-
waak. En die HERE God het aan die mens bevel gegee en gesê: Van al die bome van die tuin mag jy vry
eet, maar van die boom van die kennis van goed en kwaad, daarvan mag jy nie eet nie; want die dag as
jy daarvan eet, sal jy sekerlik sterwe.
Hoséa6:7
Maar hulle het soos Adam die verbond oortree, daar het hulle troueloos teen My gehandel.
B. Diedeelnemersaandieverbond
DieVerbondvanEdenisgesluittussenGodenAdam,metAdamwatasdieverteenwoordigendehoofvandiemensdomopgetreehet.Adamseoptredeworddusaandiehelemensdomtoegeskryf.
C. Diebepalingsvandieverbond
DaarwasaltesaamsewebepalingsindieVerbondvanEden.
Een:Diemenshetdieopdraggekry:Wees vrugbaar en vermeerder en vul die aarde (Gén1:28a).Dieaardeisgeskepmetdiedoelomdiemenssewoonplektewees,endiemensisdaarnaopdiesesdedaggeskape.Diemensisaangesêomdieaardetevul;dievermeerderingvandiebevolkingisdusdeelvansyopdrag.Diemensdommoesdieaardevul.
Twee:Diemensmoesdieaardeonderwerp(Gén1:28b).Satanhetvroeërgesagoordieaardeontvang(Eség28:11-19).MaartoeSatangevalhet,hethysygesagoorhierdieaardeverloor.DitiswaaromGéne-sis1:2dieaardebeskryfdeurtesêdatditmetwaterbedekwas,endatdaarduisternis … op die wêreld-
vloedwas.DaarnahetGoddieaardenuutbeginvormenbreiomditbewoonbaarvirdiemenstemaak,enhierdiekeerhetHydiegesagoordieaardeaandiemensgegee.Diemensmoesditonderwerp;hy
5
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
moesdieaardesenatuurlikehulpbronneenkragtegebruikwatGodvirhomvoorsienhet.Dithetegterniebetekendathytoegelaatisomdittebesoedelnie!
Drie:Diemenshetheerskappyoorallelewedingeontvang(Gén1:28c).Dievroeërebepalinghetaandiemensgesaggegeeoordieaardeinsoverreditnie-lewendedingebetrefhet.Hierdiebepalinghetdiemenssegesaguitgebreioorallelewendeskepsels.Diehelediererykopdieaarde,indielugenindieseeisonderdiemenssegesaggeplaas.Dieeersteuitoefeningvanhierdiegesagwasdiemenssebenoemingvandiediere(Gén2:19-20).
Dievierdebepalinghetoordiemenssedieetgehandel(Gén1:29-30;2:16).Diemenswasinhierdiestadiumbestemom’nvegetariërtewees.Daarisgeenbepalinginhierdieverbondwathomtoegelaathetomvandiediererykteeetnie,hoewelhygesagdaaroormoesuitoefen.Geenbloedvanenigeaardmoggestortwordnie.
’nVyfdebepalinghetdiemensaangesêomdieTuinvanEdente bewerk en te bewaak(Gén2:15).Selfsinsysondelosestaatwasdiemensnieveronderstelom’nlewevansuiwerontspanningteleinie;werkwasselfsvoordieSondevalaldeelvandiemenslikeetos.Toewaswerkegtermaklik,endiegrondhetmaklikvoortgebring;werkwasnieswaarnie.
Diesesdebepalingwasdatdiemensverbiedwasomteeetvandie boom van die kennis van goed en
kwaad(Gén2:17a).DítwasdieenigstenegaiewegebodindieheleVerbondvanEden,enwasdieéénpuntwatdiemenssegehoorsaamheidsoutoets.Hyhettoestemminggehadomteeetvanaldieanderbomeindietuin,maarmoeshomdaarvanweerhouomvandaardieeenteeet.DitwasdieééntoetsomtesienhoediemensopdiewilvanGodsoureageer;ditwas’ntoetsvandieerkenningvan,enonderwer-pingaan,Godsewil.DiemenswasnieveronderstelomaanteneemdathyselfonahanklikvanGodwas,envanGodsewetvrygestelwas,omdatdaaraanhomgesagoordieaardeendiediererykgegeeisnie.Dievraagwathieruitontstaan,is:‘Saldiemens,soosSatanvoorhom,GodseregomteregeerverwerpenverklaardathyonahanklikvanGodis?’
Diesewendebepalinghet’nstrafvirongehoorsaamheidbevat:diegeestelikedood(Gén2:17b).Ditkannienaisiesedoodverwysnie,wantdiemenshetnieopdieselfdedaggesterfaswathydiegebodoor-treehetnie.Diedoodwaarvanhierdiegedeeltepraat,moetdusgeestelikedoodwees.Opdiedagwathyeetvandie boom van die kennis van goed en kwaad,salhyvanGodgeskeiwordengeesteliksterf.
D. Diestatusvandieverbond
DieVerbondvanEdenhetdiegrondslagvandieBedelingvanOnskuldgevorm.DieverhaaloorhoedieVerbondvanEdenverbreekis,wordinGénesis3:1-8aangetref.
SatanhetindieTuinvanEdenas’ngevalleskepselverskyn.Ditwysdatdiemensniein’nperfekteheelalgeskepisnie,wantsondehetreedsbestaan.Hoewelditnognieindiemensbestaanhetnie,wasditreeds inSatanteenwoordig.DieSatanhetsytaakomdiemensteversoekopdieselfdedrieterreineaangepakaswatonsin1Johannes2:16aantref.
DieeerstefrasevanGénesis3:6,Toe sien die vrou dat die boom goed was om van te eet,stemooreenmetdieeerstefrasevan1Johannes2:16:die begeerlikheid van die vlees.DietweedefrasevanGénesis3:6,en dat hy ’n lus was vir die oë,stemooreenmetdietweedefrasevan1Johannes2:16:die begeerlik-
heid van die oë.EndiederdefrasevanGénesis3:6,wat ’n mens kan begeer om verstand te verkry,stemooreenmetdiederdefrasevan1Johannes2:16:en die grootsheid[trots]van die lewe.
Evahetgeswigvoordieversoekingendieéénnegaiewegebodverbreek.Adamhetbesefwatgebeurhet,maarnog steedsgekiesomsyvrou inongehoorsaamheid tevolg.Huleerste reaksiewasomteprobeeromvirGodwegtekruip,watblootdiewaarheidvanGénesis2:17illustreer.Diemenshetopdaardiejuisteoomblikgeestelikgesterwe,enkonniemeerdieselfdegemeenskapmetGodgenietwathyvoorsyongehoorsaamheidgehadhetnie.MetdaardiedaadhetdieVerbondvanEden,watvoorwaar-delikwas,geëindig.
6
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
II. DIE VERBOND VAN ADAM
A. Skrif:Génesis3:14-19
Toe sê die HERE God aan die slang: Omdat jy dit gedoen het, is jy vervloek onder al die vee en al die diere
van die veld. Op jou buik moet jy seil, en stof moet jy eet al die dae van jou lewe. En Ek sal vyandskap stel
tussen jou en die vrou, en tussen jou saad en haar saad. Hý sal jou die kop vermorsel, en jý sal hom in die
hakskeen byt. Aan die vrou het Hy gesê: Ek sal grootliks vermeerder jou moeite en jou swangerskap; met
smart sal jy kinders baar; en na jou man sal jou begeerte wees, en hý sal oor jou heers. En aan die mens
het Hy gesê: Omdat jy geluister het na die stem van jou vrou en van die boom geëet het waarvan Ek jou
beveel het om nie te eet nie -- vervloek is die aarde om jou ontwil; met moeite sal jy daarvan eet al die
dae van jou lewe. Ook sal dit vir jou dorings en distels voortbring; en jy sal die plante van die veld eet. In
die sweet van jou aangesig sal jy brood eet totdat jy terugkeer na die aarde, want daaruit is jy geneem.
Want stof is jy, en tot stof sal jy terugkeer.
B. Diedeelnemersaandieverbond
GodenAdamisbetrokkebyhierdieverbond,waarinAdamweereensdiehelemensdomverteenwoor-dig.DieoordeeloorAdamisdusdieoordeeloordiehelemensheid.
C. Diebepalingsvandieverbond
Godhetdieslang,Satan,EvaenAdamafsonderlikaangespreek.
1. Dieslang:Génesis3:14
Daarisdriebepalingswatoordieslanghandel.Indieeersteplekishyvervloekboaldieanderdierevandiediereryk.Alleskepselsvalnouonder’nvloek,maardaarrus’nspesialevloekophierdiebe-sonderelidvandiediereryk.’nDierwordnienormaalwegmoreelverantwoordelikgehouvirsydadenie.Asditdiemensegterskadeberokken,wordditwelverantwoordelikgehou(Gén9:5).Diereisgeskeptotvoordeelvandiemens,enashierdiebeginselverbreekword,haalditGodseoordeelopdiehals.
Indietweedeplekmoesdieslangvoortsopsymaagseil.Ditwysdatdieslangoorspronklik in ’nregopposisiebeweeghet.Dithetgeleitotdiedebatofdieslangoorspronklikbenegehadhet,maardaardievraaghetniebetrekkingopdiekwessienie.Dieenigstepuntisdatdieslang,inplaasdaarvanomregoptebeweeg,nouopsymaagseil.
Derdenssaldieslangstofeet.KriicivandieBybelhethierdiefeitalmetgrootvermaakuitgewysas’nfoutindieBybel,aangesienrepieleniestofeetnie.Ditwasegterbloot’nHebreeuseidioomwatbetekenhetombesondervervloektewees(Miga7:17).Dievloeksalvoortduur,selfs indieMes-siaanseKoninkryk(Jes65:25).
2. Satan:Génesis3:15
VierbepalingswordoorSatangegee.EerstenssoudaarvoortdurendehaattussenSatanendievrouwees.Tweedenssoudaardiehaat’nhoogtepuntbereiktussenSatansesaad,dieAnichris,endievrouseSaad,dieMessias.DerdenssoudieslangdiehakskeenvandievrouseSaadbyt;dithetbydieKruisiginggebeur.VierdenssêhierdieeersteprofesievandieHereseoorwinningoorSatanverderdatdievrouseSaadSatansekopsalvermorsel;dithetinaalmetdieOpstandinggebeur(Heb2:14-15).MaardieinalevermorselingvanSatanmoesnogaanbreekopdietydsiptoePaulusRomeine16:20geskryfhet;ditsalkomwanneerSatanindiepoelvanvuurenswawelgewerpword(Op20:10).
DiehoofpuntvanhierdieprofesieisdatdieMessiasuitdieSaadvandievrousalkom.Ditdruisteendiebybelsenorminwatleerdatafstammingdeurdiemanlikelynnagespeurword,niedeurdievrou-likelynnie.Dieredevirhierdieuitsonderingsouvireeuelankduisterbly,totJesaja7:14onthulhetdat’nmaagdswangersouwordendieMessiassoubaar.DieprofesievanGénesis3:15hetgeleitotdiegebeurevanGénesis6:1-4,toeSatanprobeerhetomdievrousesaadteverontreinig,ensalindietoekomsleitotdiebonatuurlikeontvangenis(konsepsie)vandieAnichris.
7
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
3. Dievrou:Génesis3:16
Evaenallevroueisaandriebepalingsonderwerp.Indieeerstepleksoumenstruelepynenkonsepsie
vermenigvuldigword.DieaardvankonsepsiewasskynbaaraansienlikandersvóórdieSondevalasdaarna.SedertdieSondevalkan’nvrounormaalwegtenminsteeenkeerpermaandbevrugword.Verdergaan’nvrousemaandstondemetpynenongemakgepaard.Tweedenssoudievroumetpyngeboorteskenk.VoordieSondevalsousysonderpynbevrugkonwordengeboorteskenk,maarditwasniemeersonie.Sodradiegeboorteplaasvind,isdaaregterblydskap(Joh16:21).Ophierdiema-nierworddievrougered(1Tim2:15).Sywordniegeestelikgereddeurgeboorteteskenknie,maarhaarvermoëomkinderstehêredhaardaarvanomin’nverlaagdeposisietewees,wantdaardeurversekersydiekoninuïteitvandiemensdomwatnieaanisiesedoodonderwerpisnie.Derdenssoudievrousemanoorhaarheers.DitwasreedsvoordieSondevalso,maardienuweaspekwasdatsynoudiebegeertesouhêomteendaardieheerskappyterebelleerensoubesluitomhomteprobeerbeheer.
4. Dieman:Génesis3:17-19
AdamenallemenseendiehelemensdomisinGénesis3:17-19aanvyfbepalingsonderwerp.Eer-stensstaanAdamasdieverteenwoordigervandiemensdom;dieoordeeloorAdamisdieoordeeloordiehelemensdom.Adam,nieEvanie,wordverantwoordelikgehouvirdiemensdomsetoestand.
Tweedensisdieaardevervloek.Werkwasnie’nnuutjievandieVerbondvanAdamnie;dieVerbondvanEdenhetreedsdaarvoorvoorsieninggemaak.Dieverskilhetindiegrondsereaksiegelê.OnderdieVerbondvanEdenhetdiegrondgeredelikopdiemenssebewerkingenverbouinggereageer.Maarnouhetdiegrondniesogunsiggereageernie;daarwasdorings,distelsenonkruid.
Derdenssoudiemenssedieetvegetariesbly,sooswatditonderdieVerbondvanEdenwas;ditisnieduidelikofdieselfdevirdiediererykgegeldhetnie.Diereisgebruikomsuiwelprodukteenwolvirkleretelewer,enhulleisgeofer,maarniegeëetnie.
Vierdenssoudiemenssewerkdeurmoeitevollearbeidgekenmerkword.Werksomstandighedeon-derdieVerbondvanEdenwasmaklik,eenvoudigengenotvol.Nousousweetdiemenssewerkken-merk,enarbeidsoumoeilikenswaarwees.
Vyfdensisisiesedoodingestel.WaardiemensmetdieVerbondvanEdengeestelikgesterfhet,soudiemensonderdieVerbondvanAdamuiteindelikisiessterf(Rom5:12-21).Totdusverwasdaarnettweeuitsonderingsophierdiereël:HenogenElia.Daarsal indietoekomsnogweeswanneerdieWegrapinggebeur.
D. Diestatusvandieverbond
DieverbondvanAdamhetdiegrondslaggewordvandieBedelingvanGewete.As’nonvoorwaardelikeverbondgeldditbeslisvandagnog.
III. DIE VERBOND VAN NOAG
A. Skrif:Génesis9:1-17
EN God het Noag en sy seuns geseën en aan hulle gesê: Wees vrugbaar en vermeerder en vul die aarde.
Die vrees en die skrik vir julle sal wees oor al die diere van die aarde en al die voëls van die hemel: alles
wat op die aarde beweeg, en al die visse van die see. Hulle is in julle hand oorgegee. Alles wat beweeg en
lewe, sal julle voedsel wees. Net soos die groen plante, gee Ek dit alles aan julle. Net die vleis met sy siel,
met sy bloed, mag julle nie eet nie. Maar wat julle eie bloed betref, dit sal Ek eis: van al die diere sal Ek
dit eis. Ook van die mens, van die een teenoor die ander, sal Ek die siel van die mens eis. Hy wat die bloed
van ’n mens vergiet, sy bloed sal deur die mens vergiet word; want God het die mens na sy beeld gemaak.
Maar julle, wees vrugbaar en vermeerder; wemel op die aarde en vermeerder daarop. Verder het God
met Noag en sy seuns by hom gespreek en gesê: Maar Ek, kyk, Ek rig my verbond met julle op en met julle
nageslag ná julle, en met al die lewende wesens wat by julle is: die voëls, die vee en al die wilde diere
van die aarde by julle -- al wat uit die ark uitgegaan het, naamlik al die diere van die aarde. En Ek rig my
8
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
verbond met julle op, dat alle vlees nie meer deur die waters van die vloed uitgeroei sal word nie, en dat
daar geen vloed meer sal wees om die aarde te verwoes nie. En God het gesê: Dit is die teken van die ver-
bond wat Ek sluit tussen My en julle en al die lewende wesens wat by julle is, vir ewige geslagte: my boog
gee Ek in die wolke; dit sal ’n teken wees van die verbond tussen My en die aarde. As Ek dan wolke oor
die aarde bring en hierdie boog verskyn in die wolke, dan sal Ek dink aan my verbond wat daar bestaan
tussen My en julle en al die lewende wesens, in alle vlees. En die waters sal nie meer ’n vloed word om
alle vlees te verdelg nie. As die boog dan in die wolke staan, sal Ek dit aansien om gedagig te wees aan die ewige verbond tussen God en al die lewende wesens in alle vlees wat op die aarde is. En God het vir
Noag gesê: Dit is die teken van die verbond wat Ek opgerig het tussen My en alle vlees wat op die aarde is.
B. Diedeelnemersaandieverbond
DieverbondisgesluittussenGodenNoag.Noaghet,netsoosAdam,asdiehelemensdomseverteen-woordigeropgetree.AsgevolgvandieSondvloed,stamdiemensdomnienetvanAdamafnie,maarookvanNoag.
C. Diebepalingsvandieverbond
Een:Diemensmoesdieaardeherbevolk(v1,7).DieSondvloedhetopagtmensenadiehelemensdomuitgewis.Diemensehetaansienlikmeergeword,maardie boosheid van die mens op die aarde[was]groot (Gén6:5).Godhetdus ’nuniverseleoordeeloordieaardegebring.NádieSondvloedwasdieaardebasiesweerleeg.Slegsagtmensehetoorgeblyomdieheleaardeteherbevolk.NetsoosmetdieVerbondvanEden,hetdiemensweeropdraggekryomdieheleaardetevul;dieopdragomdieaardeteonderwerpisegternieherhaalnie.MetdiesondevalhetdiemenssygesagprysgegeeenhetSatanditwederregtelikopgeëis.Satanisdusdie owerste van hierdie wêreld(Joh12:31)endie god van hierdie
wêreld(2Kor4:4).Satanvoergesagooraldiekoninkrykevanhierdiewêreldenkanhulleaanbiedvirwiehywil(Luk4:6).HyhetdaardieaanbodaandieSaadvandievrou,Jesus,gemaak,maarJesushetditvandiehandgewys.HygaanditeendagaandiesaadvanSatan,dieAnichris,bied,watditwelgaanaanvaar(Op13:1-3).
Twee:’nVreesvirdiemensisindieregeplaas,enhulleisindiemenssehandoorgegee(v2).Hoeweldiemensgesagoordieaardeverloorhet,moeshysteedsdiediererykbeheerengesagdaarooruitoefen.Omhierdieredeis’nvreesvirdiemensindieregeplaas.Hierdievreeswas’nmiddeltotselbehoudwatgenoodsaakisdeurdievolgendebepaling.
Drie:Diemenssedieetsoubestaanuitalles wat beweegendie groen plante(v3).Voorheenwassydieetvegetaries,maarnouwasallediereinbegrepe.Geenbeperkingshoegenaamdwordinhierdieteksge-deelteopgelênie,duswasalledieregeskikomteeet.
Vier:Diemensisverbiedombloedteeet(v4).Allestolikelewe,menssowelasdier,worddeurbloedonderhou.Bloedisdiesimboolvanlewe,endievergieingvanbloedis’nsimboolvandiedood.Omdatbloeddiesimboolvanleweis,hetGodbeveeldatditniegeëetofgedrinkkanwordnie.
Vyf:Diedoodstrafhetvirdieeerstekeer(v5-6)deelvandiemensdomseekonomiegeword.ToeKaïnvirAbeldoodgemaakhet,isKaïnnietereggestelnie,aangesiendiedoodstrafnognieingestelwasnie.DieinstellingvandiedoodstrafwasdeelvandieVerbondvanNoag,enallemoordenaarsmoesvoortstereggestelword.
Ses:Diebelotevandieverbondisdatdiemensdomnooitweerdeur’nwêreldwyevloeduitgewissalwordnie(v8-11).Hoeweldaarplaaslikevloedesouweeswatdelevandiemensdomsouuitwis,soudaarnooitweer’nwêreldwyevloedweesnie.Daarsalwelindietoekoms’nverbygaanenuitwissingvandieaardesehuidigestelselwees,maarditsalniedeurmiddelvan’nallesverswelgendevloedgebeurnie.DitwysdatdieSondvloeduniverseelwas,nieplaasliknie.
Sewe:Diereënboogwasdiebewysvandieverbond(v12-17).Nieelkeverbondhet’ntekenofbewysgehadnie,maarhierdieeenhetwel.Ditwasdieeerstekeerindiemensdomsegeskiedenisdatdiereën-boogverskynhet.Voordiewêreldwyevloedwasdaarniereënnie;dieaardeisnatgeleideur’nmiswatdaagliksopdieplantegekomhet.Reënboëenreëngaanhandaanhand.Diereënbooghetdusvirdieeerstekeerindiemensseervaringsyverskyninggemaak;Godsebelotedatdiemensdomnooitweerdeur’nvloedvernieigsalwordnie,behoortelkekeerbyonsoptekomasons’nreënboogsien.
9
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
D. Diestatusvandieverbond
DieVerbondvanNoaghetdiegrondslaggewordvandieBedelingvanBurgerlikeRegering.Hoewelhier-diebedelingdeurandervervangis,gelddieonvoorwaardelikeVerbondvanNoagbeslisnog.DieVer-drukkingseoordeeloordieNie-JodesalgebeurweensoortredingsvandieVerbondvanNoag.VolgensJesaja24:5-6,saldieoordeelplaasvindomdatdiemensdie ewige verbondverbreekhet,’nnaamwatinGénesis9:16aandieVerbondvanNoaggegeeword.OmdaardieredehetdieprofeetdiebeeldspraakvandieSondvloedgebruik,die sluise uit die hoogteenfondamente van die aarde inJesaja24:18.DievolgendekeersalGodegterdiemensdomsemassasdeurvuurvernieig.
IV. DIE VERBOND VAN ABRAHAM
A. Skrif
Een:Génesis12:1-3
EN die HERE het aan Abram gesê: Gaan jy uit jou land en uit jou familie en uit jou vader se huis, na die
land wat Ek jou sal wys. En Ek sal jou ’n groot nasie maak en jou seën en jou naam so groot maak, dat jy
’n seën sal wees. En Ek sal seën diegene wat jou seën, en hom vervloek wat jou vervloek; en in jou sal al
die geslagte van die aarde geseën word.
Twee:Génesis12:7
Daarop verskyn die HERE aan Abram en sê: Aan jou nageslag sal Ek hierdie land gee. Toe bou hy daar ’n
altaar vir die HERE wat aan hom verskyn het.
Drie:Génesis13:14-17
En die HERE sê vir Abram nadat Lot van hom geskei het: Slaan tog jou oë op en kyk van die plek waar jy
staan, na die noorde en suide, na die ooste en weste; want die hele land wat jy sien, sal Ek aan jou gee
en aan jou nageslag tot in ewigheid. En Ek sal jou nageslag maak soos die stof van die aarde, sodat as
iemand die stof van die aarde kan tel, jou nageslag ook getel kan word. Maak jou klaar, trek die land deur
in sy lengte en sy breedte, want Ek sal dit aan jou gee.
DievierdeenvyfdeteksgedeelteswatoordieVerbondvanAbrahamhandel,isGénesis15:1-21enGéne-sis17:21.Hoewelditnievollediginhierdiestudieaangehaalwordnie,bevathierdielangerSkrifgedeel-tesbaiebepalingsvandieVerbondvanAbraham.Génesis15seklemisdrieledig:EerstenssouAbrahamdievadervaneenvolkindiebesonderwees;tweedenssouhydievadervanbaievolkeindiealgemeenwees;derdensondertekenenverseëlGoddieVerbondvanAbrahamensiphydiejuistegrensevandieVerbondvanAbrahamuitvandie rivier van Egipteindiesuideaftotbydie groot rivier,dieEufraatrivierindienoorde.Dieondertekeningisop’nmaniergedoenwatdieverbondonvoorwaardelikmaak.DieklemvanGénesis17isopdiebewysvandieverbond:isiesebesnydenisopdieagtstedagvan’nseunselewe.NetsoosdiereënboogdiebewyswasvandieVerbondvanNoag,isdiebesnydenisdiebewysvandieVerbondvanAbraham.
’nSesdeteksgedeelteisGénesis22:15-18:Toe roep die Engel van die HERE vir die tweede keer na Abraham
van die hemel af en sê: Ek sweer by Myself, spreek die HERE, omdat jy dit gedoen het en jou seun, jou enig-
ste, nie teruggehou het nie, dat Ek jou ryklik sal seën en jou nageslag grootliks sal vermeerder soos die sterre
van die hemel en soos die sand wat aan die seestrand is; en jou nageslag sal die poort van sy vyande in besit
neem. En in jou nageslag sal al die nasies van die aarde geseën word, omdat jy na my stem geluister het.
B. Diedeelnemersaandieverbond
GodenAbraham isbetrokkebyhierdieverbondwaarinAbrahamoptreeasdieverteenwoordigendehoofvandieheleJoodsenasie,nievirdiehelemensdomnie.
C. Diebepalingsvandieverbond
’nLyswatuithierdieteksgedeeltessaamgestelis,toondatdaaraltesaamveerienbepalingsinhierdieverbondis.
10
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
Een:Daarsou’ngroot nasieuitAbrahamvoortkom,bynamedienasie Israel(Gén12:2;13:16;15:5;17:1-2,7;22:17b).
Twee:Daaris’nlandaanhombelowe,naamlikdielandKanaän(Gen12:1,1;13:14-15,17;15:17-21;17:8).
Drie:Abrahamsouselfryklikgeseënword(Gén12:2b).
Vier:Abrahamsenaamsougrootwees(Gén12:2c).
Vyf:Abrahamsou’nseënweesvirander(Gén12:2d).
Ses:DiéwatIsraelseën,souselfgeseënword(Gén12:3a).
Sewe:DiéwatIsraelvervloek,souselfvervloekword(Gén12:3b).
Agt:AlmalsaluiteindelikinAbrahamgeseënword(Gén12:3c;22:18).
Nege:Abrahamsou’nseunontvangdeursyvrouSara(Gén15:1-4;17:16-21)
Tien:SynageslagsouverdrukwordinEgipte(Gén15:13-14)
Elf:Israel,sowelasandernasies,souuitAbrahamvoortkom(Gén17:3-4,6);dieArabiesestatetelonderhierdienasies.
Twaalf:SynaamsouveranderwordvanAbram,wat‘verhewevader’beteken,naAbraham,wat‘vadervan’nmenigte’beteken(Gén17:5).
Derien:Saraisenaam,wat‘myprinses’beteken,souveranderwordnaSara,wat‘dieprinses’beteken(Gén17:15).
Veerien:Besnydenissou’nbewysvandieverbondwees(Gén17:9,14);volgensdieverbondvanAbra-ham,soubesnydenisdus’ntekenvan’nmensseJoodsheidwees.DiepraktykvanbesnydenishetniebyAbrahambeginnie,aangesienanderindieouNabyeOostediéritueelófmetgeboorteófinpuberteitbeoefenhet.DieuniekheidvandieJoodsebesnydenisisniediedaadselfnie,maardietydsberekeningdaarvan:opdieagtstedag.Besnydenissoutoondatdit’nbloedverbondisendaardeurdieplegigheiddaarvanbeklemtoon.DitsouookwysdathierdietekenvanJoodsheiddeurnatuurlikeverwekkingoor-gedraword.
HierdiebepalingsvandieVerbondvanAbrahamkanindrieterreineingedeelword:diévirAbraham;diévirdieSaad,Israel,endiévirdieNie-Jode.
1. Vir Abraham
Abrahamwasbestemomdievadervan’ngrootnasie,Israel,tewees.HysoudieheleBeloofdeLandbesit.Andernasies,insluitenddieArabiesestate,souuiteindelikvanAbrahamafstam.Baievansynageslagsoukonings–Joodssowelasnie-Joods–word.Abrahamsoupersoonlikeseëningeontvang.Abrahamsou’nseënweesvirander.Synaamsougrootwees,enditisinderdaadookdiegevalonderJode,MoslemsendieheleChristendom.
2. Virdiesaad:Israel
DienasieIsraelsougrootword.Hullesouuiteindelik’nontelbaremenigteword.HullesoudieheleBeloofdeLandinbesitneem.Hullesouoorwinningoorhulvyandebehaal.DiefeitdatdiebelotesaanAbrahaménsysaadgemaakis,wysdatdieseëningenognietenvollevervulisnie,maardatditwagopdieMessiaanseKoninkryk.
3. VirdieNie-Jode
DieNie-JodesougeseënwordashulleIsraelseën,envervloekwordashulleIsraelvervloek.Hullesouookgeestelikeseëningeontvang,maardítsouuiteindelikdeureenspesiiekeSaadvanAbra-hamkom.DieVerbondvanAbrahambevatisiesesowelasgeestelikebelotes.HoeweldieisieseseëningebeperkwastotdieJode,hetdiegeestelikeseëningedienie-Jodeingesluit,maarslegsdeurdieMessias.
11
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
D. Diegrondslagvirdieontwikkelingvananderverbonde
AsdieVerbondvanAbrahaminsyeenvoudigsteelementeafgebreekword,kan’nmenssiendatditdrieaspektebevat:dieGrond-aspek,dieSaad-aspekendieSeën-aspek.DieGrond-aspekwordindieGrond-verbonduitgebrei.DieSaad-aspekwordindieVerbondvanDawidgedek.DieSeën-aspekwordindieNuweVerbondaangebied.
E. Diebevesigingvandieverbond
1. BevesigingdeurIsak
Abrahamhetagtseunsbydrieverskillendevrouegehad,endievraaghetontstaan:deurwaterseunsoudieVerbondvanAbrahambevesigword?Godhetopenbaardatdit slegsdeurSaraseseun,Isak,souwees.GodseverskyningaanIsakisinGénesis26:2-5aangeteken:En die HERE het aan hom
verskyn en gesê: Moenie atrek na Egipte nie; woon in die land wat Ek jou sal aanwys. Vertoef as vreemdeling in hierdie land, en Ek sal met jou wees en jou seën; want aan jou en jou nageslag sal Ek
al hierdie lande gee: Ek sal die eed bevesig wat Ek vir jou vader Abraham gesweer het. En Ek sal jou nageslag vermeerder soos die sterre van die hemel en aan jou nageslag al hierdie lande gee, en in jou
nageslag sal al die nasies van die aarde geseën word; omdat Abraham na my stem geluister en my
ordening, my gebooie, my inseinge en my wete onderhou het.
Dieverbondis laterinGénesis26:24aanIsakbevesig:En die HERE het aan hom in dieselfde nag
verskyn en gesê: Ek is die God van Abraham, jou vader. Moenie bang wees nie, want Ek is met jou; en
Ek sal jou seën en jou nageslag vermeerder ter wille van Abraham, my kneg.
2. BevesigingdeurJakob
Isakhettweeseunsgehad,enGodhetbesluitomdieverbondmetJakobtebevesig,sooswatblykuitGénesis28:13-15:En kyk, die HERE het bo-aan gestaan en gesê: Ek is die HERE, die God van jou
vader Abraham en die God van Isak. Die land waar jy op lê en slaap, sal Ek aan jou en jou nageslag
gee; en jou nageslag sal wees soos die stof van die aarde, en jy sal uitbrei na die weste en ooste, en
na die noorde en suide; en in jou en jou nageslag sal al die geslagte van die aarde geseën word. En
kyk, Ek is met jou, en Ek sal jou bewaar oral waar jy heengaan, en Ek sal jou terugbring in hierdie land;
want Ek sal jou nie verlaat nie, totdat Ek gedoen het wat Ek jou gesê het.
3. BevesigingdeurdieseunsvanJakob
HiernaisdieverbondbevesigdeuraltwaalfseunsvanJakob(Gén49),watdieTwaalfStammevanIsraelsestamvaderswas.
F. Diestatusvandieverbond
DieVerbondvanAbrahamhetdiegrondslaggewordvirdieBedelingvanBelote.OmdatdieVerbondvanAbrahamonvoorwaardelikis,isditbeslisnogvankrag,hoewelditgrootliksonvervuldbly.Diehoogstevervulling sal tydensdieKoninkrykstydperkkom.Enkelevoorbeeldehiervan sluit in: Exodus2:23-25;4:24-26;6:2-8;32:11-14;Levíikus26:46;Deuteronómium34:4;2Konings13:22-23;1Kronieke16:15-19;2Kronieke20:7-8;Nehemía9:7-8;Psalm105:7-12;Lukas1:54-55,68-73;Galásiërs3:15-18,enHe-breërs6:13-20.HierdieverselaatblykdatdieVerbondvanAbrahamdiegrondslagwasvirdieUitog,omvirhulledieLandtegee,virdieoorlewingvandieJodetenspytevanongehoorsaamheid,virdiekomsvandieMessias,virdieopwekkingvandiedodeenvirIsraelseinalereddingenherstel.
DieVerbondvanAbrahamis’ngoeievoorbeeldvanwatvroeërgenoemis:dat’nverbondop’nspesi-iekepuntindiegeskiedenisondertekenenverseëlkanwordsonderdatelkebepalingonmiddellikinwerkingtree.Inplaasdaarvangebeurdrieverskillendedinge.Partybepalings,soosdienaamsverande-ringeendiebesnydenis,hetdadelikinwerkinggetree.Partysoueersindieafsienbaretoekomsinwer-kingtree–daarwas’nwagtydvan25jaarvoordiegeboortevanIsaken’n400jaarlangewagtydvoordieinnamevandieLand.Partybepalings,soosdievesigingvandieheleBeloofdeLand,treeeersindieverreprofeiesetoekomsinwerking,enistotophedenognievervulnie.
12
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
V. DIE VERBOND VAN MOSES
A. Skrif
DieVerbondvanMosesbevatbaieuitgebreide,gedetailleerdeinliging,endieSkrifseweergawevandieverbondstrekvanExodus20:1totDeuteronómium28:68.
B. Diedeelnemersaandieverbond
Diepartyewatbyhierdieooreenkomsbetrokkeis, isGodenIsrael.Dieverbondismet Israelgesluit,ennieslegsmetMoseswatasIsraelseverteenwoordigeropgetreehetnie.DitwordduidelikgestelinExodus19:3-8:Maar Moses het opgeklim na God toe, en die HERE het hom van die berg af toegeroep en
gesê: So moet jy aan die huis van Jakob sê en aan die kinders van Israel verkondig: Julle het self gesien
wat Ek aan die Egiptenaars gedoen het, en dat Ek julle op arendsvlerke gedra en julle na My toe gebring
het. As julle dan nou terdeë na my stem luister en my verbond hou, sal julle my eiendom uit al die volke
wees, want die hele aarde is myne. En júlle sal vir My ’n koninkryk van priesters en ’n heilige nasie wees.
Dit is die woorde wat jy aan die kinders van Israel moet meedeel. En Moses het gekom en die oudstes van
die volk laat roep en hulle al hierdie woorde voorgehou wat die HERE hom beveel het. Toe antwoord die
hele volk eenparig en sê: Alles wat die HERE gespreek het, sal ons doen. En Moses het die woorde van die
volk aan die HERE oorgebring.
DieverbondisniemetdieNie-JodeofdieKerkgesluitnie,netmetIsrael,’nfeitwatookinDeuteronó-mium4:7-8;Psalm147:19-20enMaleági4:4gestelword.
C. Diebepalingsvandieverbond
DiesleutelbepalingvandieVerbondvanMoseswasdieWetvanMoses,wataltesaam613gebooiebevathet.DieWetsebepalingshetseëningevirgehoorsaamheidenvloekevirongehoorsaamheidingesluit.DitisondertekenenverseëldeurdieShekinah-heerlikheidinExodus24:11,maaropsó’nmanierge-tekendatditdieverbondvoorwaardelikmaak.Dieverbondhetdusinwese613bepalings,teveelomindividueelhiertelys.InplaasdaarvansalonssewewaarnemingsoordiebepalingsvandieVerbondvanMosesmaak.
1. DievolkomenheidvandieWet
Soosvroeërgenoem,wasdaaraltesaam613spesiiekegebooie,nienetiennie–’nredelikalge-menewanopvaing.Hiervanwas365negaiewegebooie,dingewatverbodeis;248wasposiiewegebooie,dingewatwelgedoenmoetword.
2. DieseëningeenoordelevandieWet
Hierdieverbondwasvoorwaardelik,watbetekenhetdatdaarseëningesouweesvirgehoorsaam-heid,maaroordeelvirongehoorsaamheid(Ex15:26;19:3-8).
3. Diebloedoferbygevoeg
DiesleutelelementvandieheleWetvanMoseswasdiebloedofer,watinLevíikus17:11uitgeligword:Want die siel van die vlees is in die bloed, en Ek het dit aan julle op die altaar gegee om vir julle
siele versoening te doen; want die bloed bewerk versoening deur die siel.
InLevíikus1-7worddaarvyfverskillendeofersuiteengesit.DieHebreeusewoordvirversoeningbetekenniedieverwyderingvansondenie,maarblootdiebedekkingvansonde.HoeweldiebloedvandierediesondevandieOu-Testameniesegelowigesbedekhet,hetditnooitdaardiesondeweg-geneemnie;slegsdieMessiassebloedkansondeverwyder(Heb10:1-4).Diebloedoferhetegterwelvoorsieninggemaakvirdievergifnisvansondeendieherstelvangemeenskap.
4. Dievoedselbeperkingsingestel
DieVerbondvanMoseshetstrengerbepalingsasdieVerbondvanNoagvirdieJodegehad.Dieremoesgespletehoewehêénherkou;vissemoesvinneénskubbehê;watvoëlsbetref,isgeenroofvoëlstoegelaatnie;enwatinsektebetref,isslegseenipesprinkaantoegelaat.
13
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
5. Diedoodstrafuitgebrei
DieverbondhetdiedoodstrafvirdieJodeuitgebreinaandersondessoos,ondermeer:afgods-diens,owerspel,vervloekingvanGod,vervloekingvanouers,verbrekingvandieSabbatenbeoe-feningvanheksery.
6. Dietekenvandieverbond
Dithetdiepraktykvandiebesnydenisherbevesig(Lev12:3),maarnieomdieselfderedesnie.Krag-tensdieVerbondvanAbrahamwasdiebesnydenisdieverbondsteken,enditwasslegsvirdieJodeverpligtend.KragtensdieVerbondvanMoseswasdiebesnydenis’nmaniervanonderwerpingaandieWetvanMosesenditwasverpligtendviralleJode,maarookvirNie-Jodewatdeelvandiebur-gerskapvanIsraelwouword.DitishoekomPaulusdieNie-JoodsegelowigesinGalásiëwaarskudathulleverpligsalweesomdiehele wetteonderhouashullehullaatbesny,nienethierdieeengebodnie(Gal5:3).
7. Diebewysvandieverbond
DieSabbatwasdiebewysoftekenvandieVerbondvanMoses.DaarkanvyfspesiiekewaarnemingsgemaakwordwatdieSabbatbetref.
Een:DieSabbatwas,insyhoedanigheidasdiebewysvandieVerbondvanMoses,’ntekentussenGodenIsrael;ditwas’ntekendatIsraeldeurGoduitgesonderis(Ex31:12-17);ditwas’ntekenvandieUitog(Deut5:12-15;Eség20:10-12);enditwas’ntekendatdieHEREIsraelseGodwas(Eség20:20).ElkeredewatverstrekisomdieSabbattevier,hetslegsopIsraelbetrekking,nieopdieNie-JodeofdieKerknie.
Twee:DieSabbatwasnie ’n skeppingsordinansienie;ditheteersbyMosesbegin.Génesis2:1-3noemslegswatGodopdaardiedaggedoenhet,maardaarisgeenopdragomdiedagteviernie.DiewoordSabbatwordnieeensindieGénesis-verhaalgebruiknie;daardiedagvandieweekwordblootdie sewende daggenoem.DaarisgeenbewysdatenigiemandvanAdamtotMosesdieSabbaton-derhouhetnie.HoewelGodindievorigeverbonde’nsekeregetalverpligingsopdiemensdomgelêhet,wasdievieringvandieSabbatnieeendaarvannie.DieboekJobhandeloor’ngelowigevoordietydvanMoses;ditnoemookbaieverpligingswatdiemensteenoorGodgehadhet,maardievieringvandieSabbatwasnieeendaarvannie.MoseshetinExodus16:23-30metdievieringvandieSabbatbeginenditisinExodus20:8-11deelvandiewetvanMosesgemaak.
Drie:DieSabbatwas’nrusdag,nie’ndagvangesamentlikeaanbiddingnie–nog’nalgemenewan-opvaing.NamatedieSabbat-gebodverderuitgebreiisinanderdelevandieWetvanMoses,hetdiebetekenisvan‘rus’opdieSabbatgrootliks’nkwessievanverbodehandelingegeword:geeninsame-lingvanmannanie(Ex16:23-30);’nreisverbod(Ex16:29);geenvuurmakerynie(Ex35:3),engeenbymekaarmaakvanhoutnie(Núm15:32).OpanderplekkeasindieWet,hetanderverbodehande-lingeopdieSabbatdievolgendeingesluit:geendravanlastenie(Jer17:21);geenhandeldrywerynie(Amos8:5),engeenbemarkingnie(Neh10:31;13:15,19).Nikswordoorgesamentlikeaanbiddinggesênie.DieSabbat–indieWetvanMoses–was’ndagvanrusenweerhoudingvanarbeid,nie’ndagvangesamentlikeaanbiddingnie.DiesinagogediensteopdieSabbatwatindieNuweTesta-mentgevindword,hettydensdieBabilonieseGevangeneskapontstaan,nieindieWetvanMosesnie.Hoewelditnie’ndagvanalgeheleniksdoenwasnie,wasditveronderstelom’ndagvanrusenversterkingteweesnádiewerkroeinevandieandersesdae.Hoeweldierusselfdalk’ndaadvanaanbiddingwas,wasgesamentlikeaanbiddingopdieSabbatnie’nfaktorindieOuTestamentnie.
Diefraseheilige samekomsworddikwelsinverbandmetdieSabbataangetref.HierdiefrasewordsomsasbewysgebruikomteleerdatdieSabbat’ndagvangesamentlikeaanbiddingviralmalwas.Ditwordegterslegsinverbandmetdiepriesterskapenofersgebruik.Diegesamentlikeaspekisslegsvirdiepriestersbedoel,endieplekvanhierdiegesamentlikeaanbiddingisindieTabernakelofTem-pelmetdieoogopofers.Aangesienslegsdiepriestersdieoferskonbring,hetdieheiligesamekomsslegsophullebetrekkinggehad.Hierdiefrasekomaltesaamnegenienkeervoor,almalindrievanMosesseboeke:Exodus,LevíikusenNúmeri.Elfvandienegenienwordineenhoofstukaangetref:Levíikus23.Nogseswordintweehoofstukke,Númeri28-29,aangetref.Inaldiegevalleverwysdiefraseheilige samekomsna’nsamekomsvanpriestersmetdieoogopdiebringvanspesialeofers,
14
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
endieSabbatwaseenvandaardiegeleenthede.Ditwasnie’ntydvangesamentlikeaanbiddingvirdieheleIsraelnie.DieeenteksgedeeltewatdusgebruikwordomgesamentlikeaanbiddingopdieSabbatteprobeerstaaf,Levíikus23:3,verwysnadieSabbatas’nheiligesamekomsenhettedoenmetgesamentlikepriesterlikeofers.Hoewelditbetrekkinghetopfamiliebyeenkomste,wasditniegesamentlikeaanbiddingsdadenie.Soosdr. LouisGoldbergvandieMoodyBybelinsituutdit stel:‘DaarwasveronderstelomopdieSabbat volkome rus (isies)en ’nheilige samekoms (geestelikeversterking)voordieHeretewees.’
SelfsLevíikus23:3sêoordieSabbatditis ’n sabbat van die HERE in al julle woonplekke.Dieklemwordweereensdaaropgelêomtuistebly(Ex16:29)enomas’ngesinterus,eerderasombyeentekomvirgesamentlikeaanbidding.Soosdr.Goldbergookaandui,wasdierus‘veronderstelomookgeestelikevernuwingintesluit’.Dieuitdrukkingheilige samekomshetbeklemtoondatdiepriestersbysulkegeleenthedespesialeofersmoesbring.DieWetvanMoseshetinwerklikheidslegsgesa-mentlikeaanbiddingbydriegeleenthedevoorgeskryf:opPaasfees,dieFeesvandieWekeendieHutefees.TydenshierdiegeleenthedemoeshulletreknawaardieTabernakel,oflaterdieTempel,ookalgestaanhet,hetsybySiloofbyJerusalem.Gesamentlikeaanbiddingvirnie-Levieteisslegsdriekeer’njaarvoorgeskryf,maarnieopdieweeklikseSabbatnie.Ditsouisiesonmoontlikgeweeshetas’nmensdietydinagneemwatditinBybelsetyegeneemhetomtereis.DiestrafvirdieskendingvandieSabbatwasdiedood;omdieSabbatsoosenigeanderdagtebehandelwasomditteskend.DaarommoeshulleopdieSabbatgeenwerkdoennie,tuisblyenrus.
Vier:DieSabbatasdiebewysoftekenvandieVerbondvanMoseswasnetvirIsraelbedoel,ennievirdieKerknie.
Vyf:DieSabbatblyvankragas’ntekenvandieVerbondvanMosessolankaswatdieVerbondvanMosesvankragbly.IndiendieVerbondvanMosestot’neindekom,saldieverpligtevieringvandieSabbatookophou.
D. DiedoeleindesvandieWet
DitmoetuitdruklikgestelworddatdieWetvanMosesnie’nmiddeltotsaligheidwasnie.Hierdiekonsepwordverwerp,wantditsousaligheiddeurmiddelvanwerkebeteken.Reddinghetnogaltyduitgenade,deurgeloofgebeur,ensalookaltyd.Hoeweldieinhoudvangeloofvantydvaktottydvakverskil,ahan-gendevandievoortgaandeopenbaring,veranderdiemiddeltotsaligheidnooitnie.DieWetisniegegeeomas’nmiddeltotsaligheidtediennie(Rom3:20,28;Gal2:16;3:11,21).Ditisaan’nvolkgegeewatreedsuitEgiptegered was,nieomhullete rednie.DaarwasegterverskeieredeswaaromdieWetgegeeis.Sooswatblykuitalbeitestamente,wasdaartenminstenegedoeleindesvirdieWetvanMoses.
DieeerstedoelwasomdieheiligheidvanGodteopenbaarenomdiestandaardvangeregigheidteopenbaarwatGodvir’nbehoorlikeverhoudingmetHomvereishet(Lev11:44;19:1-2,37;1Pet1:15-16).DieWetselfwasheilig en regverdig en goedheilig(Rom7:12).
DieWetsetweededoelwasomgedragsreëlsvirdieOu-Testameniesegelowigesdaartestel.Romeine3:28maakditbyvoorbeeldduidelikdatgeenmensdeurdiewerkevandieWetgeregverdigwordnie.DieWethetvandiebeginafanderdoeleindesgehadasom’nmiddeltotsaligheidtewees.InhierdiegevalhetditdiegedragsreëlsvirdieOu-Testameniesegelowigedaargestel(Lev11:44-45;19:2;20:7-8,26).DieWetwasvirdieOu-Testameniesegelowigediemiddelpuntvansygeestelikeleweensyvreugde,soosgenoemwordinPsalm119,veralinverse77,97,103,104en159.
DiederdedoelvandieWetwasomvirIsraelgeleenthedevirindividueleengesamentlikeaanbiddingdaartestel.Israelseseweheiligeseisoene(Lev23)iseenvoorbeeldhiervan.
DievierdedoelwasomdieJode’napartevolktehou(Lev11:44-45;Deut7:6;14:1-2).Ditwasjuisdieredeagterbaievandiewete,soosdievoedsel-enkledingwete.DieJodemoeshulleselfop’nverskei-denheidmanierevanandervolkeonderskei,tewetedeurhulaanbiddingsgewoontes(Lev1,7,16,23),huleetgewoontes(Lev11:1-47),hulseksuelegewoontes(Lev12),hulaantrekgewoontes(Lev19:19)enselfsdiemanierwaarophullehulbaardegekniphet(Lev19:27).AnderteksgedeeltesvirhierdiepuntsluitExodus19:5-8en31:13in.
DievyfdedoelisdatdieWetvanMosesasdie middelmuur van skeidinggedienhet,soosEfésiërs2:11-16verklaar.Dievieronvoorwaardelikeverbonde is Joodseverbonde;Godseseëninge,isiessowel
15
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
asgeestelik,worddeurdievierverbonde,dieverbonde van die belotewatinvers12genoemword,bemiddel.WeensdieJoodseaardvanhierdieonvoorwaardelikeverbonde,isdaarook’nvoorwaardelikeverbondbygevoeg–dieVerbondvanMoseswatdieWetvanMosesbevat,die wet van gebooie wat
in inseinge bestaanvolgensvers15.Diedoelvandiewetwasdusomdie middelmuur van skeiding
tewordomtekeerdatNie-Jode,inhulhoedanigheidasNie-Jode,deelkryaandieJodesegeestelikeseëningevandieonvoorwaardelikeverbonde.WeenshierdiedoelwasdieNie-Jodevervreemd van die
burgerskap van Israelenvreemdelinge ten aansien van die verbonde van die belote.DieenigstemanierwaaropNie-JodetydensdietydperkvandieWetdeelkonkryaandiegeestelikeseëningevandieJoodseverbonde,wasdeurdievoorskritevandieWetophulleselftelaai,diebesnydenisritueeldeurtegaanendantelewesooselkeJoodmoeslewe.Nie-JodekonnieinhulhoedanigheidasNie-JodedeelhêaandieJodesegeestelikeseëningenie;slegsNie-JodewatproselietevanMosaïeseJudaïsmewas,kondítdoen.
DiesesdedoelvandieWetvanMoseswasomsondebloottelê.DrieteksgedeeltesindieboekRomeineduihierdiefeitaan.DieeersteteksgedeelteisRomeine3:19-20,waarPaulusbeklemtoondatdaargeenregverdigmakingdeurdieWetisnie;geenJoodsepersoonsaldeurdieWetgeregverdigwordnie.WatisdieWetdanasditnie’nwysevanregverdigmaking,’nwegtotsaligheidisnie?DieWetisgegeeomdiekennisvansondetevoorsien,omteonthulwatsondeeintlikis.DietweedeteksgedeelteisRomeine5:20,waardieWetgegeeissodatoortredingsbaieduidelikgemaakkanword.Hoeweet’nmensdathygesondighet?Hyweet,wantdieWetsipinfynbesonderhedeuitwatgeoorloofisenwatnie.DieWetmetsy613gebooiehetsondeblootgelê.Diederdeteksgedeelte isRomeine7:7.PaulusbeklemtoonweereensdiefeitdatdieWetgegeeissodatsondegekenkanword.PaulushetoortuiggeraakvansyeiesondetoestanddeurdieWetteondersoekentebesefdathyopgrondvandieWettekortskiet.
Diesewendedoelwasom’nmensmeertelaatsondig.Romeine4:15sê:Want die wet werk toorn; maar
waar geen wet is nie, daar is ook geen oortreding nie.PaulusvoeginRomeine5:20by:Maar die wet het
daar bygekom, sodat die misdaad meer sou word; en waar die sonde meer geword het, het die genade
nog meer oorvloedig geword.DiebeeldwatPaulusskets,isdatdieWetgekomhetommeersondeteveroorsaak,om’nmensinwerklikheidmeertelaatsondig.
Paulusverduidelik inRomeine7:7-13en1Korinthiërs15:56hoeditwerk.1Korinthiërs15:56sê:Die
angel van die dood is die sonde, en die krag van die sonde is die wet.
WatPaulusbasieshieroordra,isdatdiesondigenatuur’nteelaardebenodig.VerdergebruikdiesondigenatuurdieWetas’nteelaarde.ToePaulusgesêhet:Waar geen wet is nie, daar is ook geen oortreding
nie,hethynatuurlikniebedoeldatdaargeensondewasvoordieWetgegeeisnie.Dietermoortreding
is’nspesiiekesoortsonde:ditisdieverbrekingvan’nspesiiekegebod.MensewassondaarsvóórdieWetgegeeis,maarhullewasnieoortredersvandieWetvoordieWetgegeeisnie.NadatdieWetgegeewas,hetdiesondigenatuur’nteelaardegehad,enhetditveroorsaakdatdieindividuhierdiegebooieoortreeendestemeersondig.
DieagtstedoelwasomaandiesondaartewysdatdaarnikswaswathyopsyeiekondoenomGodtebehaagnie;hywashoegenaamdnieinstaatomdieWetvolkometeonderhouofomdiegeregigheidvandieWettebehaalnie(Rom7:14-25).
Dithetaanleidinggegeetotdienegendedoel,naamlikom’nmensvolgensRomeine8:1-4enGalásiërs3:24-25totgelooftedwing.DieinaledoelvandieWetwasomdiemenstot’nreddendegeloofindieMessiastelei.
DieWetvanMosessedoeleindeskaninvierkategorieëingedeelword.Een:InverbandmetGod,omsyheiligheidteopenbaarenomsystandaardevangeregigheidteopenbaar.Twee:InverbandmetIsrael,omIsraelas’napartevolktebewaar,omgedragsreëlsvirdieOu-Testameniesegelowigedaartestelenomvoorsieningtemaakvirindividueleengesamentlikeaanbidding.Drie:InverbandmetNie-Jode,omas’nmiddelmuurvanskeidingtedienenhullesówegtehouvandieonvoorwaardelikeJoodsever-bonde,sodathullenieasNie-JodedeelsouhêaandieJodesegeestelikeseëningenie,maarslegsasproselietevanMosaïeseJudaïsme.Vier:Inverbandmetsonde,omsondebloottelêentewyswatditis,om’nmensmeertelaatsondig,omtewysdat’nmensniediegeregigheidvandieWetopsyeiekanbehaalnie,enom’nmenstotgelooftedwing.
16
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
E. Diestatusvandieverbond
DieverbondvanMoseswasdiegrondslagvirdieBedelingvandieWet.DitwasdieéénJoodseverbondwatvoorwaardelikwas,enhetuiteindelikgeëindigmetdiedoodvandieMessias(Rom10:4;2Kor3:3-11;Gal3:19-29;Ef2:11-18;Heb7:11-12,18).DieWetvanMosesisdusniemeervankragnie.Profeiesgesproke,isditasverbreekbeskouselfsnogvóórdieMessiasgesterfhetomdieJodevandiestrafvandiewettebevry(Jer31:32).DiestatusvandieVerbondvanMosessalondersewehoiesbespreekword.
1. DieeenheidvandieWetvanMoses
DaarhettweefaktoreindiegedagtesenleringevanbaiegelowigesontstaanwatbygedrahettotdieverwarringoordieWetvanMoses.Eendaarvan isdieverdelingvandieWet in ‘seremoniële’,‘wetlike’ en ‘morele’ gebooie.Opgrond vanhierdie verdelinghetbaiemensebegindinkdatdiegelowigevrygestelisvandieseremoniëleenwetlikegebooie,maarsteedsaandiemorelegebooiemoetvoldoen.DietweedefaktorisdieoortuigingdatdieTienGebooievandagnoggeld,maarniedieander603gebooienie.Dieindividuwathierdiebenaderingvolg,krydiewindvanvooras’nSe-wendedagadvenishomoordievierdegebod–dievieringvandieSabbat–konfronteer.Danbegin’nmenskleitrap,enditleitotinkonsekwensie.’nMensmoetverstaandatdieSkrifdieWetvanMosesas’neenheidbeskou.DiewoordTorah,wat‘wet’beteken,isaltydindieenkelvoudwanneerditopdieWetvanMosesbetrekkinghet,selfsalbevatdit613gebooie.DieselfdegeldvirdieGrieksewoordnomosindieNuweTestament.DieverdelingvandieWetvanMosesinseremoniële,wetlikeenmo-reledeleisgerielikvirdiebestuderingvandieverskillendeipesgebooiewatditbevat,maardieSkrifselftrefnooithierdieonderskeidnie.DaarisookgeenskrituurlikegrondslagvirdieskeidingvandieTienGebooievandie613,enomslegsdieTienGebooieimmergeldendtemaaknie.Al613gebooieis’nenkeleeenheidwatdieWetvanMosesuitmaak.
DitishierdiebeginselvandieeenheidvandieWetvanMoseswatdiestellinginJakobus2:10ver-klaar:Want wie die hele wet onderhou, maar in een opsig struikel, het aan almal skuldig geword.
Diepuntisduidelik.’nMenshoefslegseenvandie613gebooietebreekomskuldigteweesaandieverbrekingvandieheleWetvanMoses.DitkanslegswaarweesasdieWetvanMoses’neenheidvorm.Asditnieisnie,isdieskuldslegstenopsigtevandiespesiiekegebodwatoortreeis,nietenopsigtevandieheleWetnie.Metanderwoorde,as’nmens’nwetlikegebodverbreek,ishyskuldigaandieverbrekingvandieseremoniëleenmoreleweteook.Dieselfdegeldvirdieverbrekingvan’nmoreleofseremoniëlegebod.Omdiepuntnogduidelikertestel:indien’npersoonhameet,ishy–volgensdieWetvanMoses–skuldigaandieverbrekingvandieTienGebooie,hoewelnieeenvanhulleietsoorhamsênie.DieWetis’neenheid,enomeenvandie613gebooieteverbreek,isdieselfdeasomalmalteverbreek.
TeneindedieWetvanMoses–endieverhoudingwaarindiegelowige,JoodsofNie-Joods,daarmeestaan–tebegryp,isditnodigomdittebeskousooswatdieSkrifditbeskou:as’neenheidwatnieverdeelkanwordindelewatafgeskafisendelewatbehouisnie.Netsominkansekeregebooieuitgesonderwordendaardeur’nanderstatusasandergebooieontvang.
2. DieWetvanMosesiskragteloosgemaak
DieNuweTestamentleeronomwondedatdiedoodvandieMessiasdieWetvanMoseskragteloosgemaakhet;metanderwoorde,dieWetinsygeheelhetniemeergesagoorenigeindivdunie.Ditblykuitverskeieteksgedeeltes.
DieeersteteksgedeelteisRomeine7:5-6:Want toe ons in die vlees was, het die sondige hartstogte
wat deur die wet kom, in ons lede gewerk om vir die dood vrugte te dra. Maar nou is ons ontslae van
die wet waardeur ons gebonde was, aangesien ons dit afgesterf het, sodat ons dien in die nuwigheid
van die Gees en nie in die oudheid van die leter nie.
Paulusverklaardatdiegelowigevrygestelisvandiewet.DieGrieksewoordwatgebruikword,iska-
targeo,watbeteken‘omkragteloostemaak’.DieWetiskragteloosgemaakinsoverreditdiegrond-reëlvandiegelowigeselewewas.
DietweedeteksgedeelteisRomeine10:4:Want Christus is die einde van die wet tot geregigheid vir elkeen wat glo.
17
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
DieGrieksewoordvir‘einde’istelosenkanóf‘beëindiging’of‘doel’beteken.Diebewyseduidiebe-tekenisvan‘einde’egterduidelikaanas‘beëindiging’.Thayergeebyvoorbeelddiehoobetekenisvantelosaanas:‘einde,m.a.w.(a)beëindiging,dieperkwaarietsophouomtebestaan…indieSkrifookgebruikvir’neindeintermevantyd…Christushetdiewettot’neindegebring…’Thayernoemnienet‘beëindiging’astelossehoobetekenisnie,maarsluitookRomeine10:4bydaardiegebruikskate-goriein.‘Doel’wordookniegelysasdietweedeofselfsderdebetekeniswatgebruiksprioriteitbetrefnie;ditkomvierdeopdielys.ArndtenGringrichverstrekdiehoobetekenisvandiewerkwoordvormas‘omtot’neindetebring,klaartemaak,tevoltooi’.Dienaamwoordeliketeloskrydiehoobeteke-nis:‘einde…indiesinvanbeëindiging,ophou.’HullenoemookRomeine10:4asdeelvanhierdiekategorieenplaasdiebetekenis‘doel’derdeopdielys.Diebetekenis‘ophou’pasdaarbybeterbydiewyerkonteksvanRomeineenstrookmetwathyinRomeine7:5-6gesêhet.Opdieouendmaakditniesaaknie,aangesienanderSkrifgedeeltesalbeiwaarhedeverkondig:dieMessiasisdiedoelvandieWet,maarHyisookdiebeëindigingvandieWet.AangesiendieMessiasdieeindevandieWetis,betekenditdatdaargeenregverdigingdaardeurisnie(Gal2:16).Dítwasnatuurlikaltydwaar,maardaarisboonopgeenheiligmakingofvolmakingdeurdieWetnie(Heb7:19).DitbehoortdusbaieduidelikteweesdatdieWettot’neindegekomhetindieMessias,endatditnievirregverdigmakingofheiligmakinggebruikkanwordnie.Ditisveralvirdiegelowigekragteloosgemaak.
Drie:DieWetwasnooitbedoelom’npermanentereëlingteweesnie,maar’ntydelikeeen.DitwordinGalásiërs3:19genoem:Wat beteken die wet dan? Dit is bygevoeg weens die oortredinge, totdat
die saad aan wie die belote gedoen is, sou kom.
PaulusverklaarinhierdiekonteksdatdieWetvanMoses’nbyvoegingtotdieVerbondvanAbrahamwas(v15-18).Ditisbygevoegmetdiedoelomsondebaieduideliktemaak,sodatalmalsouweetdathulleontbreekaanGodsestandaardvanregverdigheid.Ditwas’ntydelikebyvoegingtotdieSaad,dieMessias,soukom;noudatHygekomhet,isdieWetverby.Diebyvoeginghetbydiekruisophouwerk.
Vier:DanksydieMessiasisdaar’nnuwepriesterdomvolgensdieOrdevanMelgisédek,nievolgensdieOrdevanAäronnie.DieWetvanMoseshetdiegrondslaggevormvandieLeviiesePriesterdom;daarwas ’n onverbreekbare verband tussen dieWet vanMoses en die Leviiese Priesterdom. ’nNuwepriesterdomhetdus’nnuweWetgenoodsaakwaaronderditkonfunksioneer,aldusHebreërs7:11-18.DiepuntwatinHebreërs7:11-12gemaakword,isdatslegseenipepriesterdomkragtensdieWettoegelaatis,naamlikdieLeviiesePriesterdom.DieLeviiesePriesterdomkonnievolmaakt-heidbewerknie.DitwordinHebreërs9:11-10:18verduidelik,wattaamlikduidelikverklaardatdiere-bloednievolmaaktheidkonbewerknie;slegsdieMessiassebloedkonditdoen.DieWetvanMoseswasdiegrondslagvandieLeviiesePriesterdom.DieafskaingvandieLeviiesePriesterdomendievervangingdaarvandeur’nnuwepriesterdom,diePriesterdomvanMelgisédek,het’nvervangingvandieWetgenoodsaak.SolankdieWetvanMosesvankragwas,wasgeenanderpriesterdombui-tendiévanAäronofdieLevietegeldignie(Heb7:13-17).IsdieWetvervang?Hebreërs7:18verklaardatdieWetvanMoses‘opgehef’is.Omdatditniemeervankragisnie,isdaarnou’nnuwepriester-domvolgensdieOrdevanMelgisédek.IndiendieWetvanMosesnogsteedsvankragwas,souJesusnieas’npriesterkonoptreenie.MaaromdatdieWetvanMosesniemeervankragisnie,kanJesus’npriesterweesvolgensdieOrdevanMelgisédek.DieWetvanMosesisgevolglik‘opgehef’tengunstevan’nnuweWet,watdiegrondslagvormvirdiepriestervolgensdieOrdevanMelgisédek.
Vyf:DieskrywervanHebreërssêverderdatbogenoemdewaarheidreedsin8:8-13deurdieprofetevoorsienis.Inverse8-12haalhydieNuweVerbondvanJeremia31:31-34aan,enkomdaninvers13totdieslotsom:As Hy sê ’n nuwe verbond, het Hy die eerste oud gemaak; en wat oud word en
verouder, is naby die verdwyning.
DieWetvanMoseshetdussaammetJeremiaouergeword,enverdwynmetdieMessiassedood.
Ses:DieWetwasdie middelmuur van skeidingwatnouvolgensEfésiërs2:14-15afgebreekwas:Want
Hy is ons vrede, Hy wat albei een gemaak en die middelmuur van skeiding afgebreek het deurdat Hy
in sy vlees die vyandskap tot niet gemaak het,naamlik die wet van gebooie wat in inseinge bestaan; sodat Hy, deur vrede te maak, die twee in Homself tot een nuwe mens kon skep.
Soosvroeërgenoem,hetGodvieronvoorwaardelike,ewigeverbondemetIsraelgesluit.AlGodseseëninge,materieelsowelasgeestelik,worddeurmiddelvanhierdievierJoodseverbondebemid-del.Godhetook’nvyfdeverbondgehadwattydelikenvoorwaardelikwas,naamlikdieVerbondvan
18
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
MoseswatdieWetvanMosesbevathet.DieWetvanMoseshetasdie middelmuur van skeiding
gedienomteverhoeddatNie-Jode,inhulhoedanigheidasNie-Jode,deelkryaandieJodesegees-telikeseëninge.IndiendieWetvanMosessteedsvankragwas,souditsteeds’nmuurvanskeidinggeweeshetomdieNie-Jodewegtehou;hierdiemuurvanskeidingisegterafgebreekmetdiedoodvandieMessias.AangesiendiemuurvanskeidingdieWetvanMoseswas,betekenditdatdieWetvanMosesafgeskafis.Nie-Jodekan,inhulhoedanigheidasNie-Jode,deelkryaandieJodesegees-telikeseëningedeurmededeelgenotetewordaandiebeloteindieMessiasopgrondvangeloof,enhulledoenditdanook.
DiesewendebewysvandieafskaingvandieWetvanMosesisgegrondopGalásiërs3:23-4:7.Inhierdieteksgedeelte,worddieWetbeskouas’nminderjarigeseonderwyseroftugmeesterwatsygeloofindieMessiastotwasdommoetbring(v24).Nadathy’ngelowigegewordhet,ishyegterniemeeronderhierdietugmeester,watdieWetvanMosesis,nie(v25).HierdieteksgedeeltewyssoduideliksoosdagligdatdieWetweensdieMessiassekomsniemeervankragisnie.
DieagtstebewysvandieafskaingvandieWetvanMosesis2Korinthiërs3:2-11,watdiedeelvandieWetwatmensediegraagstewilbehou,dieTienGebooie,onderdieloepneem.’nMensmoetindieeerstepleksienwatPaulusaangaandedieWetvanMosessê.Invers3en7komdieTienGe-booietersprake,aangesiendithulleiswatop klippe gegraveerwas.Invers7wordditdiebediening
van die doodgenoem.Invers9wordditdiebediening wat veroordeelgenoem.Hierdiebeskrywingsisnegaief,maargeldig.Diehoofpunt isdusdatdieWetvanMoses,watbyuitstekdeurdieTienGebooieverteenwoordigword,’nbediening van die dooden’nbediening wat veroordeelis.IndiendieTienGebooievandagsteedsgegeldhet, soudit steedswaargeweeshet.Hullegeldegterniemeernie,wantdaarstaaninvers7en11datdieWet‘vergaan’het.DieGrieksewoordwatgebruikword,iskatargeo,watbeteken‘omkragteloostemaak’.AangesiendiekleminhierdiegedeelteopdieTienGebooieval,betekenditdatdieTienGebooieverbygegaanhet.Diekernboodskapisbaieduidelik.DieWetvanMoses,endieTienGebooieindiebesonder,isniemeervankragnie.Trouens,dievoorrangvandieWetvandieMessiasblykuitdiefeitdatditnooitkragteloosgemaakkanwordnie.Bedelingsleerdringnie–soosVerbondsteologie–daaropaandatdieTienGebooiesteedsvankragis,endoendaneksegeiesegimnasiekomdieSabbatsviering,wateintlikdeurdieTienGebooievereisword,tevermynie.
Omhierdieafdelingoptesom,dieWetis’neenheidvan613gebooie,enhullealmaliskragteloosgemaak.DaarisgeengebodwatverbydiekruisvandieMessiasstreknie.DieWetbestaanenkanas’nonderrigmiddelgebruikwordomGodsestandaardvangeregigheid,diemenssesondigheidensybehoeteaan’nplaasvervangendesoendoodteillustreer.DitkangebruikwordombaiegeestelikewaarhedeoorGodsemenswordingoortedra.DitkangebruikwordomiemandnadieMessiastoetelei(Gal3:23-25).Dithetegterheeltemalopgehouomtefunksioneeras’ngesagsiguuroordieindividu.Ditisniemeerdiegrondreëlvangelowigesselewenie.
3. Diemorelewet
DiederdepuntonderdiestatusvandieVerbondvanMoseshandeloordievraag:‘Watvandiemo-relewet?’BaiemenseprobeergewoonlikomhierdiedeelvandieWetvanMosestebehou,enkomdaaromtotdieslotsomdatdieWetvanMosesnoggeld.DiemorelewethetegterdieWetvanMosesvoorafgegaan.DiemorelewetisniedieselfdeasdieWetvanMosesnie.AdamenEvahetdiemorelewetlankvoorMosessetydalverbreek.SatanhetdiemorelewetalselfsvoorAdamverbreek.DieWetvanMoseshetgestaltegegeeaandiemorelewet,maardithetniediemorelewetgeskepnie.DiemorelewetisnoubeliggaamindieWetvandieMessias.
4. Mathéüs5:17-18
DievierdepuntonderdiestatusvandieVerbondvanMosesdraaiom’ngunstelingbeswaarteendieleringdatdieWetvanMosesbeëindigis.HierdiebeswaarspruituitdieMessiassewoordeinMathéüs5:17-18:MOENIE dink dat Ek gekom het om die wet of die profete te ontbind nie. Ek het nie gekom om
te ontbind nie, maar om te vervul. Want voorwaar Ek sê vir julle, voordat die hemel en die aarde verby-
gaan, sal nie een jota of een iteltjie van die wet ooit verbygaan totdat alles gebeur het nie.
Mensewathierdieteksgedeelteaanhaal,lewedikwelsinstryddaarmee.DitisduidelikdatJesusoordieWetvanMosesgepraathet.Togaanvaardiemensewathierdieteksgedeeltegebruikniehuleie
19
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
leringdaaroornie,wanthullemoetnoodwendigbaievandiegebooievandieWetvanMoses,ofdiemeeste,opdieeenofandermanierafskaf.Diegebooieoordiepriesterdomenoferandesisblooteenvoorbeeld;andervoorbeeldewatgenoemkanword,sluitdievoedselweteenkledingwetein.Ongeagwaterbetekenismoontlikhede–soos,ondermeer, ‘vervang’, ‘totgrotervervullingbring’,‘diewarebetekenisvoortbring’–ingespanwordomhierdieveranderingtebeskryf,isditduidelikdat’ngrootklompvandie613gebooieniemeergeldsooswatditgeskryfstaannie.IndienhullemetdieWetvanMosesslegsnadiemorelegebooieverwys,staafhulaanhalingvanMathéüs5:17-18niehulargumentnie.
Vers19voegdieminstebelangrikegebooieby,watmeerasblootdiemorelegebooieinsluit;dieklemisopdiehelewet,al613gebooie.Vers19sê:Elkeen dus wat een van die minste van hierdie gebooie
breek en die mense só leer, sal die minste genoem word in die koninkryk van die hemele; maar elkeen
wat dit doen en leer, hy sal groot genoem word in die koninkryk van die hemele.
Vers19kanniegeïgnoreerwordnie.Ditiswaar:JesushetgekomomdieWettevervul,maardieWetvanMoseshetniegeëindigmetdiekomsvandieMessiasofdeursylewenie,maardeursydood.HywassylewelankonderworpeaandieWetvanMoses,enmoeselkegebodwatopHomvantoepassingwas,nakom–niesooswatdierabbi’sditvertolkhetnie.HyhetdiestellinginMathéüs5:17-19gemaakterwylHynoggeleefhet.SelfstoeHynoggeleefhet,hetHyreedsgeïmpliseerdatHybesigwasomdieWetafteskaf.OnsvindeenvoorbeeldinMarkus7:19(1983-vertaling):Daarmee het Hy alle kos rein
verklaar.KandithoegenaamdduidelikergestelwordasdítdatJesustenminstedievoedselgebooieafgeskafhet?Bywysevanherhaling:AlmalmoeterkendatgrootdelevandieWetniemeervantoe-passingissooswatMosesditvoorgeskryfhetnie.Isditafgeskafofnie?OmheeltydaantevoerdatdieWetvanMosessteedsvankragis,ofdatditdieselfdeasdieWetvandieMessiasis,terwyl’nmensdiebesonderhedevandieeinsteWetignoreer,isteenstrydigen’nteologiesedenkfout.
Watdiebetekenisvandiewoordvervulbetref,gebruikMathéüsdieGrieksetermdeurgaansmetverwysingnadievervullingvanprofesieendiegevolglikeahandelingdaarvan.Mathéüs1:22-23sêdatdieprofesievanJesaja7:14vervulis,datditdieprofesieafgehandelhetendatniksindietoekomsditduskanvervulnie.Om’nprofesiete‘vervul’betekenomtebereikwatditvereishet;daarteenoorbeteken‘ontbind’omditnietebereiknie.
5. DieWetvanChristus
DievyfdepuntonderdiestatusvandieVerbondvanMoses isdatdieWetvanMosesafgeskaf isendatgelowigesnouonder’nnuweWetstaan.Galásiërs6:2noemhierdienuweWetdiewetvanChristus,enRomeine8:2noemditdiewetvandieGeesvandielewe.Dit is ’nsplinternuweWet,heeltemalapartvandieWetvanMoses.DieWetvandieMessiasbevataldieMessiasendieapostelsseindividuelegebooiewatvantoepassingisop’nNuwe-Testameniesegelowige.DiebesonderhedevanhierdietydperksalonderdieNuweVerbondbespreekword.
6. Diebeginselvanvryheid
DiesesdepuntonderdiestatusvandieVerbondvanMosesisdatiemandwatindieMessiasglo,vry-gestelisvandieWetvanMoses.Ditbetekendathyvrygestelisvandievereisteomenigegebodvandaardiestelselnatekom.AandieanderkantishyookvryomdelevandieWetvanMosesnatekomindienhywil.DiebybelsegrondslagvirhierdievryheidomdieWetteonderhou,kanindieoptredevanPaulus,diebestevoorbeeldvanvryheidvandieWet,gesienword.SygeloteinHandelinge18:18spruituitNúmeri6:2,5,9en18.SybegeerteomPinksterinJerusalemdeurtebring,komuitDeu-teronómium16:16.DieduideliksteteksgedeelteisHandelinge21:17-26,waaronssienhoePaulus,dieapostelvanvryheidvandieWet,dieWetonderhou.DiegelowigeisvrygestelvandieWet,maarhyisookvryomdeledaarvanteonderhou.Indien’nJoodsegelowigedusgedringvoelomhomdaar-vanteweerhouomvarkvleisteeet,ishyvryomdittedoen.Dieselfdegeldviraldieandergebooie.
EnigegelowigewatvrywilliginstemomsekeregebooievandieWetvanMosesnatekom,moetegtertweegevarevermy.Eengevaarisdieideedathydaardeurbydratotsyeieregverdigmakingenhei-ligmaking.Ditisonwaar.Dietweedegevaarisdat’nmensverwagdatanderdieselfdegebooiemoetnakomwatjybesluithetomnatekom.Ditisnetsoverkeerdengrensaanweisisme.DiepersoonwatsyvryheiduitoefenomdieWettegehoorsaam,moetdieanderpersoonsevryheidrespekteeromditnietegehoorsaamnie.
20
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
7. DieSabbat
DiesewendepuntonderdiestatusvandieVerbondvanMosesisdatdieSabbatdieteken,seëlenbewysvandieVerbondvanMosesis.Solankaswatdieverbondvankragwas,wasdieSabbatswetverpligtend.AangesiendieWetvanMoseskragteloosgemaakis,isdieSabbatsgebodniemeervantoepassingnie.DiegenewatinstrydhiermeeaandringdatdieWetvanMosesnoggeld,dringookdaaropaandatdieSabbatswetgeld.HulleignoreeregterdítwatMosesoorSabbatsvieringgeskryfhetheeltemal,enveranderselfsdiedagvandieweek–ietswatdieWetvanMosesnietoelaatnie.BaieJoodsegelowigesdringookaanopverpligteSabbatsviering.Hoewelhulaandrangopdienako-mingvandieWetvanMoses’nteenstrydigheidskep,houhulledittenminsteopdiesewendedagvandieweek.DieargumentewatvirverpligteSabbatsvieringaangevoerword,wordnatuurlikbynauitsluitlikopdieOuTestamentgegrond;daarisgeenNuwe-Testameniesegebodvirgelowigesindiealgemeen,ofvirJoodsegelowigesindiebesonder,omdieSabbatteviernie.DieaanspraakdatSab-batsvieringdeelvandieNuweVerbondis,wordnêrensdeurSkrifgedeeltesoordieNuweVerbondselfgesteunnie.Indiendaarhoegenaamdietsstaan,saldittrouensdieteenoorgesteldesê.
VI. DIE GRONDVERBOND
Hierdieverbond is,bygebrekaan ’nbeternaam,algemeenbekendasdiePalestynseverbond,wantdithandelgrootliksoordielandwateeuelankasPalesiniëbekendgestaanhet.Hierdietermistansonvanpasweenstweeredes.Een:DienaamisnádieTweedeJoodseOpstandonderBarKochba(132-135n.C.)deurdieRomeinsekeiserHadrianaandielandgegee.SydoelwasomenigeJoodsesenimentaandieLanduittewisasdeelvansybeleidomdieLandte‘dejudaïseer’.Twee:WeensdiehistoriesegebeureindieMidde-OosteinIsraelsemodernegeskiedenis,worddienaammeermetArabiereverbindasmetJode.Die‘Grond-verbond’salwaarskynlik ’nbeteritelvirhierdieverbondwees,aangesien ‘Palesinië’ inelkgevalnie ’nBybelsebenoemingisnie.InhierdiestudiesalonsdusdaarnaverwysasdieGrondverbond,maarletdaaropdatditdieselfdeisaswatbaieboekedie‘PalestynseVerbond’noem.
A. Deuteronómium29:1-30:20
HoewelhierdieverbondindievyfdeboekvanMosesval,wysDeuteronómium29:1duidelikdatdaar’nonderskeidtussendieGrondverbondvandieVerbondvanMosesis:DIT is die woorde van die verbond
wat die HERE Moses beveel het om met die kinders van Israel te sluit in die land Moab, behalwe die ver-
bond wat Hy met hulle by Horeb gesluit het.
Deuteronómium30:1-10beskryf’npaarvandieGrondverbondsebepalings:EN as al hierdie dinge oor
jou kom, die seën en die vloek wat ek jou voorgehou het, en jy dit ter harte neem onder al die nasies
waarheen die HERE jou God jou verdryf het, en jy jou tot die HERE jou God bekeer en na sy stem luister
net soos ek jou vandag beveel, jy en jou kinders, met jou hele hart en met jou hele siel, dan sal die HERE
jou God jou lot verander en Hom oor jou onferm; en Hy sal jou weer versamel uit al die volke waarheen die HERE jou God jou verstrooi het. Al was jou verstrooides aan die einde van die hemel, daarvandaan
sal die HERE jou God jou versamel, en daarvandaan sal Hy jou gaan haal. En die HERE jou God sal jou
bring in die land wat jou vaders in besit geneem het, en jy sal dit in besit neem; en Hy sal aan jou goed
doen en jou vermenigvuldig meer as jou vaders. En die HERE jou God sal jou hart besny en die hart van
jou nageslag, om die HERE jou God lief te hê met jou hele hart en met jou hele siel, dat jy kan lewe. En
die HERE jou God sal al hierdie vloeke op jou vyande en op jou haters lê wat jou vervolg het. Maar jý
sal weer na die stem van die HERE luister en al sy gebooie doen wat ek jou vandag beveel. En die HERE
jou God sal die goeie aan jou oorvloedig gee in al die werk van jou hand, in die vrug van jou liggaam
en in die vrug van jou vee en in die vrugte van jou land; want die HERE sal weer oor jou ten goede bly
wees soos Hy bly was oor jou vaders, as jy na die stem van die HERE jou God luister om sy gebooie en sy
inseinge te hou wat in hierdie wetboek geskrywe is; as jy jou tot die HERE jou God bekeer met jou hele hart en met jou hele siel.
B. Diedeelnemersaandieverbond
DieverbondistussenGodenIsraelgesluit,dieselfdetweepartyeasindieVerbondvanMoses.
21
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
C. Diebepalingsvandieverbond
Daarkanagtbepalingsuithierdieteksgedeelteafgeleiword.Een:MoseshetprofeiesoorIsraelsetoe-komsigeongehoorsaamheidaandieWetvanMosesenhaargevolglikeverstrooiingoordiehelewêreldgepraat(29:2-30:1).AldieoorblywendebepalingshandeloorverskillendefasetevanIsraelseuiteinde-likeherstel.Twee:Israelsalhullebekeer(30:2).Drie:DieMessiassalterugkeer(v3a).Vier:Israelsalweerversamelword(v3b-4).Vyf:IsraelsaldieBeloofdeLandinbesitneem(v5).Ses:Israelsalvernuweword(v6).Sewe:Israelsevyandesalgeoordeelword(v7).Agt:Israelsaloorvloediggeseënword,spesiiekdieseëningevandieMessiaanseTydperk(v8-20).
D. Diebelangrikheidvandieverbond
DiespesialekenmerkvandieGrondverbondisdatditbevesigdatdieLandsekaartentransportaanIsraelbehoort.Hoewelsyontrouenongehoorsaamsouwees,soudieregopdieGrondnooitvanhaarafweggevatwordnie.VerderbewysditdatdievoorwaardelikeVerbondvanMosesniedieonvoorwaar-delikeVerbondvanAbrahamopgehefhetnie.PartymensemagdinkdatdieVerbondvanMosesdieVerbondvanAbrahamvervanghet,maardieGrondverbondwysdatditniediegevalisnie.DieGrond-verbondis’nverbredingvandieoorspronklikeVerbondvanAbraham.DitbreidieGrondkwessieuitenbeklemtoondieGrondbeloteaanGodseaardseJoodsevolktenspytevanhulongeloof.DieVerbondvanAbrahamwysdateienaarskapvandieGrondonvoorwaardelikis,terwyldieGrondverbondwysdatdiegenieingvandieGrondahangvangehoorsaamheid.
E. Diebevesigingvandieverbond
DieGrondverbondiseeuelaterinEségiël16:1-63bevesig.InhierdiebaiebelangriketeksgedeelteoorGodseverhoudingmetIsrael,vertelGodvansyliefdevirIsraelinhaarbeginjare(v1-7).LaterhetGodIsraelgekies;IsraelhetmetGodgetrouensodoendedieHereseVrougeword(v8-14).Israelhetegtergehoereerenhaarselfdeurafgodediensskuldiggemaakaangeestelikeowerspel(v15-34);daaromwasditnodigomhaardeurmiddelvandieverstrooiingtestraf(v35-52).Hierdieverstrooiingisegternieinaalnie;danksydieGrondverbondsal Israel indie toekomsweerherstelword(v53-63).HullewasskuldigaandieverbrekingvandieVerbondvanMoses(v53-59),maarGodsaldinkaandieverbondwatHymetIsraelgesluithetindiedaevanhaarjeug(v60a)en’newigeverbondoprig,dieNuweVerbond(v60b),watsalleitotIsraelseredding(v61-63).
F. Diestatusvandieverbond
DieGrondverbond,synde’nonvoorwaardelikeverbond,isbeslisnogsteedsvankrag.
VII. DIEVERBONDVANDAWID
A. Skrif
Indieeersteteksgedeelte,2Samuel7:11b-16,valdieklemopSalomo:Die HERE gee jou te kenne dat die
HERE vir jou ’n huis sal sig. As jou dae vol is en jy met jou vaders ontslaap het, sal Ek jou nakomeling wat uit jou liggaam sal voortkom, laat optree en sy koningskap bevesig. Hý sal vir my Naam ’n huis bou, en Ek sal sy koninklike troon bevesig tot in ewigheid. Ek sal vir hom ’n vader wees, en hy sal vir My ’n seun wees; sodat as hy verkeerd handel, Ek hom sal straf met ’n menslike roede en met slae van mensekinders.
Maar my goederierenheid sal van hom nie wyk nie, soos Ek dit ontrek het aan Saul wat Ek voor jou aan-
gesig verwyder het. En jou huis en jou koningskap sal bestendig wees tot in ewigheid voor jou; jou troon
sal vasstaan tot in ewigheid.
Die tweedebeskrywing,waardie klemopdieMessias val,word in 1 Kronieke17:10b-14 aangetref:Daarom gee ek jou te kenne dat die HERE vir jou ’n huis sal sig. En as jou dae vol is om heen te gaan saam met jou vaders, sal Ek jou nakomeling wat uit jou seuns sal wees, laat optree en sy koningskap bevesig. Hý sal vir My ’n huis bou, en Ek sal sy troon bevesig tot in ewigheid. Ék sal vir hom ’n vader wees, en hý sal vir My ’n seun wees, en my goederierenheid sal Ek van hom nie laat wyk soos Ek dit ontrek het aan hom wat voor jou gewees het nie. Maar Ek sal hom laat bestaan in my huis en in my koninkryk tot in ewigheid,
en sy troon sal vas staan tot in ewigheid.
22
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
B. Diedeelnemersaandieverbond
DieverbondisgesluittussenGodenDawidinsyhoedanigheidashoofvandieHuisendieRykvanDawid,dieenigsteregmaigeaanspraakmakeropdieTroonvanDawidinJerusalem.
C. Diebepalingsvandieverbond
’nNoukeurigestudievanalbeiBybelsebeskrywingsbringsewebepalingsvandieVerbondvanDawidnavore.Een:Dawidkrydiebelotevan’newigeryk(2Sam7:11b,16;1Kron17:10b).NikssouooitdieHuisvanDawidtotnietmaaknie;ditsouvirewigvoortbestaan.Hoewelhulideniteitniebekendisnie,isdaartotvandagtoenogledevandieHuisvanDawidwatêrensindieJoodsegemeenskapleef.
Twee:EenvanDawidseseuns,teweteSalomo,soudietroonnáDawidbestyg(2Sam7:12).AbsalomenAdónia,tweevanDawidseanderseuns,hetdietroonwederregtelikprobeertoeëien,maarSalomo–enslegsSalomo–souDawidsetroonbestyg.
Drie:SalomosoudieTempelbou(2Sam7:13a).HoewelDawidhardbegeerhetomGodseTempeltebou,hethybaiebloedaansyhandegehadenwashyopeentydsipaanmoordskuldig.HyisdusverbiedomdieTempeltebou.Dietaaksouopsyseun,Salomo,seskouersrus.
Vier:DietroonvanDawidsekoninkryksouvasstaantotinewigheid(2Sam7:13b,16).DitwasnieSa-lomoselfwatvirewigsouvasstaannie;eerderdietroonwaarophysousit.
Vyf:Salomosougestrafwordvirongehoorsaamheid,maarGodsouniesygoederierenheid(2Sam7:14-15)vanhomlaatwyknie.GodhetvroeërsygoederierenheidvankoningSaullaatwykweensSaulseon-gehoorsaamheid.Diebelotewordegtergemaakdat,hoewelSalomoongehoorsaamkanweesenGodsestrafopdiehalskanhaal,Godsegoederierenheidnievanhomsalwyknie.Diewoordgoederieren-
heidbeklemtoonverbondslojaliteit.Salomohetwelinafgodediensverval,dieergstemoontlikesondeindieSkrif.SaulsesondewasniesoergsoosSalomos’nnie,entogisdiekoninkrykvanSaulseHuisafweggeneem,maarnievanDawidseHuisnie.Ditillustreerdieaardvan’nonvoorwaardelikeverbond.Salomowasdeelvanso’nverbond,maarSaulnie.
Ses:DieMessiassaluitdieSaadvanDawidkom(1Kron17:11).Indieteksgedeelteuit2SamuelvaldieklemopSalomo,maarindieteksgedeelteuit1Kronieke,duiditopdieMessias.Indiegedeelteuit1KroniekebedoelGodniedateenvanDawidseeieseunssetroontot in ewigheidbevesigsalwordnie,maardieSaadvaneenvansyseunswatbaiejarelatersoukom.
Sewe:DieMessiasensytroon,huisenkoninkryksaltot in ewigheidvasstaan(1Kron17:12-15).Inhier-diegedeelteisditdiePersoonSelfwatvirewigopDawidsetroongevesigword,nienetdietroonnie.Dieklemindiégedeeltevan1KroniekevalduideliknieopSalomonie,maaropdieMessias.Ditishoe-komhierdiegedeeltenie–soosdiegedeeltein2Samuelweldoen–diemoontlikheidvansondenoemnie;indieMessiassegevalissondeniemoontliknie.DieMessiasensytroon,syhuisensykoninkryksalvasstaantot in ewigheid.
OmdieVerbondvanDawidoptesom:GodhetaanDawidvierewigdurendedingebelowe:’newigeHuisofryk,’newigeTroon,’newigeKoninkryken’newigeAfstammeling.DieewigdurendheidvandieHuis,TroonenKoninkrykisgewaarborg,omdatdieSaadvanDawid’nhoogtepuntbereikinEenwatSelfewigis:dieMessiaanseGod-Mens.
D. Diebelangrikheidvandieverbond
DieuniekebelangrikheidvandieVerbondvanDawidisdatditdieSaad-aspekvandieVerbondvanAbra-hamuitbrei.VolgensdieVerbondvanAbraham,soudieMessiasuitAbrahamseSaadkom.DithetblootverklaardatHy’nJoodsouweesendatHyaanenigevandieTwaalfStammekonbehoort.Later,inJakobsetyd,isdieSaad-aspekbeperktotslegs’nlidvandieStamvanJuda(Gen49:10).NouisdiekringomdieMessiaanseSaad-aspeknógnouergetreknaeenfamilieindieStamvanJuda,diefamilievanDawid.
DiekringomdieSaadisdusgeleideliknouergetrek.VolgensdieVerbondvanEden,moetdieMessiasuitdieSaadvandievroukom,maardithetbetekendatHyuitenigedeelvandiemensdomkonkom.VolgensdieVerbondvanAbrahammoesHyuitdieJoodseraskom,watbetekenhetdatHyuitenigestamvanIsraelkonkom.MetdiebevesigingvanhierdieverbonddeurdietwaalfseunsvanJakobisdit
23
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
bepaaldatHyuitdieStamvanJudamoetkom,maarditgeeHomdievryheidomuitenigefamilieinJudatekom.DieVerbondvanDawidhetbepaaldatdieMessiasuitDawidsesaadmoeskom.DiekringsouinJeremia22:24-30nogverderverkleinword,waardaarstaandatdieMessiasuitdieHuisvanDawidsoukom,maarniedeurGonja(Jojagin,1983-vertaling)nie.
E. Diebevesigingvandieverbond
DieVerbondvanDawidisin’nhelepaaranderteksgedeeltesverderbevesig:2Samuel23:1-5;Psalm89:1-53;Jesaja9:6-7;11:1;Jeremia23:5-6;30:8-9;33:14-17,19-26;Esëgiël37:24-25;Hoséa3:4-5;Amos9:11;Lukas1:30-35,68-70,enHandelinge15:14-18.
F. Diestatusvandieverbond
DieVerbondvanDawidisook’nonvoorwaardelikeverbondenisas’newigeverbondbeslisnogvankrag.
VIII. DIENUWEVERBOND
A. Skrif
’nAantalteksgedeelteshandeloorofhouverbandmetdieNuweVerbond,endaarsalhierondernabaievanhulleverwysword.DiegrondliggendeteksisegterJeremia31:31-34:Kyk, daar kom dae, spreek die
HERE, dat Ek met die huis van Israel en die huis van Juda ’n nuwe verbond sal sluit; nie soos die verbond
wat Ek met hulle vaders gesluit het op dié dag toe Ek hulle hand gegryp het om hulle uit Egipteland uit te
lei nie -- my verbond wat húlle verbreek het, alhoewel Ék gebieder oor hulle was, spreek die HERE. Maar dit is die verbond wat Ek ná dié dae met die huis van Israel sal sluit, spreek die HERE: Ek gee my wet in
hulle binneste en skrywe dit op hulle hart; en Ek sal vir hulle ’n God wees, en hulle sal vir My ’n volk wees.
En hulle sal nie meer elkeen sy naaste en elkeen sy broer leer nie en sê: Ken die HERE; want hulle sal My
almal ken, klein en groot onder hulle, spreek die HERE; want Ek sal hulle ongeregigheid vergewe en aan hulle sonde nie meer dink nie.
B. Diedeelnemersaandieverbond
HierdieverbondwordtussenGodenIsraelgesluit,enditwordinanderteksgedeeltesverderbevesig,insluitende:Jesaja55:3;59:21;61:8-9; Jeremia32:40;Eségiël16:60;34:25-31;37:26-28,enRomeine11:26-27.
C. Diebepalingsvandieverbond
Uitdieoorspronklikeverbond,dieonderskeiebevesigingsendieinwydingdaarvanindieNuweTesta-ment,kanaltesaamnegebepalingsgelysword.
Een:Ditis’nonvoorwaardelikeverbondwatGodenalbeiHuisevanIsraelbetrek(Jer31:31).DitwordniebloottussenJudaenGod,oftussenIsraelenGod,gesluitnie,maardithetalbeiHuisevanIsraelin-gesluit.DitomvatdusdieheleJoodsenasie:dieafstammelingevanAbraham,IsakenJakob.LetweldatdieverbondniemetdieKerkgesluitisnie.
Twee:DitisduidelikonderskeibaarvandieVerbondvanMoses(Jer31:32).Ditisniebloot’nverdereuitbreidingvandieVerbondvanMosesnie,maarstaanapartdaarvan.DitmoetuiteindelikdieVerbondvanMoses,watnouverbreekis,vervang.
Drie:DitbeloofdievernuwingvanIsrael(Jer31:33;Jes59:21).Diesleutelaspekvanhierdieheleverbondisdieseëningvanverlossing,watIsraelsenasionalevernuwinginsluit.
Vier:DievernuwingvanIsraelisbestemomuniverseelonderalleJodetewees(Jer31:34a;Jes61:9).DienasionaleverlossingisbestemomelkeindividueleJoodsepersoontedek,enditisbestemomwaarteweesviropeenvolgendegeslagte,vanafdietydwanneerdieaanvanklikevernuwingvanIsraelplaasvind.TydensdieKoninkryk,salaldienie-wedergeboremensedusNie-Jodewees.Daarsaldaargeenonge-reddeJodeweesindieheletydperkwatdieKoninkrykduurnie.DitisdieredewaaromditnienodigsalweesvireenJoodomvir’nandertesêKen die HEREnie,wanthullesalHomalmalken.
24
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
Vyf:Daarisvoorsieningvirdievergifnisvansonde(Jer31:34b).DieNuweVerbondsaldiejuistedingdoenwatdieVerbondvanMosesniekondoennie.DieVerbondvanMoseswasslegsinstaatomdiesondevanIsraeltebedek,maardieNuweVerbondsalditwegneem.Ditis’naanvullendeseëningbydieseëningvanverlossing.
Ses:Die inwoningvandieHeiligeGeesword’nwerklikheid(Jer31:33;Eség36:27).DieredewaaromIsraelonderdieVerbondvanMosesversuimhetomdieWetteonderhou,isomdatdiemensediekraggekorthetomaanGodsestandaardevanregverdigheidtevoldoen.DieWetvanMoseshetniediein-woningvandieHeiligeGeesbewerkstellignie;ditwasniedieWetsedoelnie.MaardieNuweVerbondgaanjuisdítdoen,enelkeJoodsalbemagigwordomGodsewerkvanregverdigheidtedoen.Ditis’nseëningwatuitdieseëningvanverlossingspruit.
Sewe: Israelsaloorvloediggeseënwordmetmateriëleseëninge(Jes61:8; Jer32:41;Eség34:25-27).DieWetvanMoseshetwelgehoorsaamheidmetmateriëleseëningebeloon,maarIsraelwasmeestalongehoorsaamweenshaarversuimomdieWetnatekom.DaardieversuimsalegternieonderdieNuweVerbondplaasvindnie.DieHeresal,insamehangmetIsraelsevernuwingenbemagigingomdieWetnatekom,materiëleseënuitstort.
Agt:DieHeiligdomsalherbouword(Eség37:26-28).DieVerbondvanMoseshetvoorsieninggemaakvirdieoprigingvandieTabernakel.DieVerbondvanDawidhetvoorsieninggemaakvirdieoprigingvandieEersteTempeldeurSalomo.DieNuweVerbondsalvoorsieningmaakvirdieoprigingvandieMessiaanseofMillennialeTempel.HierdieTempelsalIsraelkonstantherinneraanalleswatGodgedoenhet.
Nege:NetsoosdieVerbondvanMosesdieWetvanMosesbevathet,bevatdieNuweVerbonddieWetvandieMessias(Rom8:2;Gal6:2).DieWetvandieMessiasbevat,netsoosdieWetvanMoses,baieindivi-duelegebooiewatvantoepassingisopNuwe-Testameniesegelowiges.HierdiebeveleisófdeurJesusSelfófdeurdieapostelsgegee.’nEenvoudigevergelykingvandiebesonderhedewysgoudatditniedieselfdeasdieWetvanMosesisofkanweesnie.Vierwaarnemingskanaangetekenword.Eerstens,baiegebooieisdieselfdeasdieWetvanMosess’n.NegevandieTienGebooieverskynbyvoorbeeldookindieWetvandieMessias.TweedensisdaaregterbaiewatvandieWetvanMosesverskil.DaarisbyvoorbeeldgeenSab-batswet(Rom14:5;Kol2:16)ofvoedselbeperkings(Mark7:19;Rom14:20)meernie.DerdenswordpartygebooieindieWetvanMosesversterkdeurdieWetvandieMessias.DieWetvanMoseshetbyvoorbeeldgesê:Jy moet jou naaste liehê soos jouself(Lev19:18);dithetdiemensasdiestandaardgestel.DieWetvandieMessiassê:Julle [moet] mekaar liehê net soos Ek julle liefgehad het(Joh15:12);ditmaakdieMessi-asdiestandaard,enHyhetdiemensliefgenoeggehadomvirhomtesterwe.VierdensverskafdieWetvandieMessias’nnuwemoivering.DieWetvanMoseswasnaamlikgebouopdievoorwaardelikeVerbondvanMoses.Diemoiveringwasdus:Doen,sodatjygeseënkanword.DieWetvandieMessiasisgebouopdieonvoorwaardelikeNuweVerbond.Diemoiveringisdus:Jywasreedsenissteedsgeseën,doendus.DieredewaaromdaarsobaieverwarringoordieverhoudingtussendieWetvanMosesendieWetvandieMessiasbestaan,isomdatbaiegebooiesoortgelykisaandiéwat’nmensindieWetvanMosesaantref.BaiemensehetdustotdiegevolgtrekkinggekomdatdieWetbehouis.Daarisalreedsgewysdatditniediegevalkanweesnie,endieverduidelikingoordieooreenkomstetussendiegebooiekaneldersgevindword.
Hierdieverduidelikingmaakdiemeestesinas ’nmensbesefdatdaar ’naantalkodes indieBybel is,soosdieKodevanEden,dieKodevanAdam,dieKodevanNoag,dieKodevanMoses,dieNuweKodeendieKoninkrykkode.’nNuwekodebevatdalkpartyvandieselfdegebooieasdievorigekode,maarditbetekenniedatdievorigekodenogvankragisnie.HoewelsekeregebooieindieKodevanAdamookindieKodevanEdenvoorkom,betekenditniedatdieKodevanEdennoggedeeltelikvankragisnie.DithetopgehoutoedieSondevalgebeurhet.DieselfdegeldwanneeronsdieWetvandieMessiasmetdieWetvanMosesvergelyk.Daarisbaiesoortgelykegebooie.Byvoorbeeld,negevandieTienGebooiekangevindwordindieWetvandieMessias,maarditbetekenniedatdieWetvanMosesnogvankragisnie.DieWetvanMosesiskragteloosgemaak,enonsstaannouonderdieWetvandieMessias.Daarisbaieverskillendegebooie.OnderdieWetvanMosesmogonsbyvoorbeeldnievarkvleiseetnie,maarvolgensdieWetvandieMessiasmagons.Daarisbaiesoortgelykegebooie,maarhullebehoortnieteminaantweeverskillendestelsels.Asonsonsdeesdaedaarvanweerhouomtemooroftesteel,doenonsditnieweensdieWetvanMosesnie,maarweensdieWetvandieMessias.Aandieanderkant,asiemandsteel,ishynieskuldigaandieverbrekingvandieWetvanMosesnie,maarskuldigaandieverbrekingvandieWetvandieMessias.DieverpligingwatonstanshetomdieWetvandieMessiastegehoorsaam,spruituitdiehuidigewerkingvandieNuweVerbond.
25
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
D. Diebelangrikheidvandieverbond
DiebelangrikheidvandieNuweVerbondisdatditdieSeën-aspekvandieVerbondvanAbrahamuitbrei,veraltenopsigtevanverlossing.DitwysuiteindelikhoediegeestelikeseëningevandieJoodseverbondeoorvloeinadieNie-Jode.
E. DieKerkseverhoudingtotdieNuweVerbond
OphierdiepunthetdaarverwarringontstaanoordieverhoudingvandieKerktotdieNuweVerbond.Volgens JeremiaworddieverbondniemetdieKerkgesluitnie,maarmet Israel.Daar iswel ’npaarSkrifgedeelteswatdieNuweVerbondmetdieKerkverbind(Mat26:28;Mark14:24;Luk22:14-20;1Kor11:25;2Kor3:6;Heb7:22;8:6-13;9:15;10:16,29;12:24;13:20).
Diegewildsteoplossingindiekerkgeskiedeniswasdieteologievanvervangingofoordrag,watleerdatdieKerkIsraeltenopsigtevanverbondstatusvervanghet.DieverbondsbeloteswordmetanderwoordetansinendeurdieKerkvervul.Ditisegterduidelikdathullenieleterlikvervulwordnie,dusvoerhulleaandatdiebedoelingwasdathullegeestelikvervulmoesword.Hierdieoplossingnoodsaakegter’nal-legoriesevertolkingvandieverbondeenvergdat’nmensaldiebesonderhedesoosdieGrondbelotesbuiterekeningmoetlaat.
Hierdiesieningwordmetregverwerpdeurdiéwat’nleterlikebenaderingtotdieverbondevolg;hullehettweeanderoplossingsaandiehandgedoen.Een:Partyskrywerssêdatdaartweenuweverbondeis,eenwatmetdieKerkgesluitiseneenwatmetIsraelgesluitis.HierdiesieningwordniedeurdieSkrifseleringgesteunnie.Twee:Anderhetgesêdatdaarslegseenverbondis,maardatdittweeaspektehet–eenwatmetIsraelverbandhoueneenwatmetdieKerkverbandhou.Togsêniksindieverbonddatdaartweeheeltemalverskillendeaspekteisnie.VerderisselfsdiéwathierdiesieninghandhaafnieinstaatomtesêwateraspekmetdieKerkverbandhou,enwateraspekmetIsraelverbandhounie.
Eintlikisdieoplossingniesomoeiliknie,wantditwordduidelikintweeteksgedeeltesuiteengesit.DieeersteisEfésiërs2:11-16:DAAROM, onthou dat julle wat vroeër heidene in die vlees was en onbesnede-
nes genoem word deur die sogenaamde besnydenis wat in die vlees met hande verrig word, dat julle in
dié tyd sonder Christus was, vervreemd van die burgerskap van Israel en vreemdelinge ten aansien van
die verbonde van die belote, sonder hoop en sonder God in die wêreld. Maar nou in Christus Jesus het julle wat vroeër ver was, naby gekom deur die bloed van Christus. Want Hy is ons vrede, Hy wat albei
een gemaak en die middelmuur van skeiding afgebreek het deurdat Hy in sy vlees die vyandskap tot niet
gemaak het,naamlik die wet van gebooie wat in inseinge bestaan; sodat Hy, deur vrede te maak, die twee in Homself tot een nuwe mens kon skep en albei in een liggaam met God kon versoen deur die kruis,
nadat Hy daaraan die vyandskap doodgemaak het.
DietweedeteksgedeelteisEfésiërs3:5-6:… wat in ander tye aan die mensekinders nie bekend gemaak
is nie soos dit nou aan sy heilige apostels en profete geopenbaar is deur die Gees, naamlik dat die hei-
dene mede-erfgename is en medelede van die liggaam en mededeelgenote aan sy belote in Christus deur die evangelie.
Ditkandie‘deelgenoot-siening’genoemword.DiepuntvanhierdieteksgedeeltesisdatGodvieron-voorwaardelikeverbondemetIsraelgesluithet:dieVerbondvanAbraham,dieGrondverbond,dieVer-bondvanDawidendieNuweVerbond.AlGodseseëninge,isiessowelasgeestelik,worddeurmiddelvanhierdievierverbondebemiddel.Daarisegterook’nvyfdeverbond,dievoorwaardelikeVerbondvanMoses.Ditwasdiemiddelmuurvanskeiding.DithetdieNie-Jodebasiesdaarvanweerhouomdeeltekryaandievieronvoorwaardelikeverbondesegeestelikeseëninge.’nNie-Joodwatdieseëningevandieonvoorwaardelikeverbondewougeniet,moeshomselfheeltemalaandieWetvanMosesonderwerp,besnyword,dievoorskritevandieWetaanvaar,en–viralleprakiesedoeleindes–soos’nkindvanAbrahamleef.Nie-JodekonnieinhulhoedanigheidasNie-JodedeelkryaandiegeestelikeseëningevandieJoodseverbondenie;hullewasdusvervreemdvandieburgerskapvanIsrael.Hullehetnieenigevandiegeestelikevoordelewatdeelvandieverbondeis,ontvangnie.NoukanNie-Jode,inhulhoedanigheidasNie-Jode,deurgeloofdeelhêaandiegeestelikeseëningevandievieronvoorwaardelikeverbonde.DitiswaaromNie-Jodevandag‘deelnemers’isaandieJodesegeestelikeseëninge,ennie‘oornemers’nie.
DiekonsepvandeelgenootskapwordookinRomeine11:17gevind:En as sommige van die takke afge-
breek is, en jy wat ’n wilde olyboom was, onder hulle ingeënt is en deel gekry het aan die wortel en die
26
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
veigheid van die olyboom.DieOlyboomverteenwoordigdieplekvandieJoodseVerbondesegeeste-likeseëninge.Dieipetakkewatdeelhetaandieseëningesluitnatuurliketakke,dieJoodsegelowiges,enwildeolytakke,dieNie-Joodsegelowiges,in.
Volgensvers24behoortdieOlyboomselfegternogsteedsaanIsrael:Want as jy afgekap is van die
olyboom wat van nature wild was, en teen die natuur op die mak olyboom ingeënt kan word, hoeveel te meer kan hulle dan wat dit van nature is, op hul eie olyboom ingeënt word?
DieverhoudingvandieKerktotdieNuweVerbondisdieselfdeasdieverhoudingvandieKerktotdieVer-bondvanAbraham,dieGrondverbondendieVerbondvanDawid.DieisiesebelotesvandieVerbondvanAbraham,sooswatditdeurdieGrondverbondendieVerbondvanDawiduitgebreiis,isuitsluitlikaanIsraelbelowe.DieSeën-aspek,sooswatditdeurdieNuweVerbonduitgebreiis,isegterbestemomdieNie-Jodeintesluit.DieKerkgenietdiegeestelikeseëningevanhierdieverbonde,maarniediemate-riëleenisiesevoordelenie.DieisiesebelotesbehoortnogaanIsrael,ensaluitsluitlikaanIsraelvervulword, veraldiéwaarbydieGrondbetrokke is.Allegeestelike seëningewordegternoumetdieKerkgedeel.DitisdieKerkseverhoudingtothierdievieronvoorwaardelikeverbondetussenGodenIsrael.
DiebloedvandieMessias isdiegrondslagvanverlossing indieNuweVerbond,endít isbydiekruisgestort.DiebloedvandieMessiashetdieNuweVerbondbekragig,ondertekenenverseël(Heb8:1-10,18).DiebepalingsvandieNuweVerbondkanniein,deurofviadieKerkvervulwordnie,maarmoetin,deurenviaIsraelvervulword.DitiswaardatdieVerbondnietansmetIsraelvervulwordnie,maarditbetekenniedatditdaarommetdieKerkvervulmoetwordnie.Hiersien’nmensweerdatnieallebepalingsdadelikvankragwordnie.DieKerkhetslegsdeelaandieNuweVerbondinsoverreditdieVerbondsegeestelikevoordele–soosdievoordeelvanverlossing–ontvang;dieKerkvervulegterniedieVerbondnie.DieKerkhet’ndeelnemergewordaandieJodesegeestelikeseëninge,maardieKerkisnie’noornemervandieJoodseVerbondenie.DieKerkhetdeelaandiegeestelikeseëningeenbelotes,maarnieaandiemateriëleofisieseseëningenie.
F. DieNie-Jodeseplig
DiefeitdatNie-JoodsegelowigesdeelgenotegewordhetvandieJodesegeestelikeseëninge,plaasvol-gensRomeine15:25-27’nverpligingophulle:Maar nou reis ek na Jerusalem in diens van die heiliges.
Want Macedónië en Acháje het dit goedgevind om iets by te dra vir die armes onder die heiliges in Jeru-
salem. Hulle het dit goedgevind, sê ek, en hulle is ook hul skuldenaars; want as die heidene deel gekry het
aan hulle geestelike voorregte, is hulle ook verskuldig om hulle met stolike goedere te dien.
NamatePaulusdieeindevansybriefaandieRomeinenader,siphysyonmiddellikeplanneuit.Invers25verduidelikhywaaromhyniedadeliknahulletoekankomnie.HoewelhyinHoofstuk1’nlangtermynbegeerteuitgespreekhetomnaRometoetegaan,wassybegeerteonderhewigaansyplig.Sypligwasom’nkollekteopteneemenditnadieJoodsegelowigesinJerusalemteneem.Hierdiespesialekol-lektewordelders,in1Korinthiërs16:1-4en2Korinthiërs8-9,ookgenoem.Invers26maakPaulusdiebydraersendieontvangersvandiekollektebekend.DieNie-JoodsegelowigesvanMacedóniëenAchájehetdiegeldgegee,watspesiiekvirarmJoodsegelowigesindiestadJerusalemendielandIsraelbestemwas.Invers27verduidelikPaulusdieNie-JodeseskuldteenoordieJode.HyverklaaronomwondedatNie-JodeskuldenaarsvandieJodeis,ennoemdandierededaarvoor:DieNie-JodehetmededeelgenoteaandieJodesegeestelikeseëningegeword.Vroeër,inRomeine11,hetPaulushullegeleerdatdieNie-Jodemededeelgenoteaangeestelikeseëningegewordhet,maarditisdieJodesegeestelikeseëningewatdeurdieJoodseverbondebemiddelword.DieblotefeitdatdieNie-JodedeelgenotegemaakisvandieJodesegeestelikeseëninge,hetgemaakdathulledieJodeseskuldenaarsis.VolgenshierdieversisdiemanierwaarophullehulskuldteenoorJoodsegelowigesverefenomhullemetmateriëlemiddeletebedien.
G. Diestatusvandieverbond
WatdieKerkbetref,vormdieNuweVerbonddusdiegrondslagvandieBedelingvanGenade.WatIsraelbetref,vormdieNuweVerbonddiegrondslagvandieBedelingvandieKoninkryk.
DieNuweVerbondselfis’nonvoorwaardelikeverbondendaaromewigvankrag.
27
MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL
SLOTSOM
AllegeestelikeseëningeisvirgelowigesindieMessias,ongeagofhulleJodeofNie-Jodeis.DeurdieMessiassedoodaandiekruisvirhulsonde,ontvanggelowigesgeestelikevoordelewathullenooitandersinssoukrynie.DieagtverbondevandieBybelisbaieduidelikinhulbepalings,enisnuigvir’ngrondigebegripvandieSkrif.
INDIENUHIERDIEBYBELSTUDIEGENIETHET,BEVEELDR.FRUCHTENBAUMDIEVOLGENDEAAN:
MBS30, 034, 037 en 041.