diccionario ilustrado - sil international...ita iñu chç'yç yutnu ku'nta . 17 cha...

36
Pequeño Diccionario Ilustrado en el mixteco de Santiago Amoltepec Tutu lu' lu chayoso kçtç kwi' na

Upload: others

Post on 30-Sep-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

Pequeño

Diccionario Ilustrado

en el mixteco de

Santiago Amoltepec

Tutu lu'lu chayoso kçtç kwi'na

Page 2: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

1 1

Pequeño Diccionario

Ilustrado

en el mixteco de Santiago Amoltepec

Tutu lu'lu chayoso

kçtç kwi'na

Cuarta edición (versión electrónica)

Publicado por el

Instituto Lingüístico de Verano, A.C. Apartado postal 22067

14000 Tlalpan, D.F., México Tel. 5573-2024

2010

Page 3: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

2

Este diccionario fue elaborado con la ayuda de varias personas originarias de Santiago Amoltepec. Elaboración y Producción: Marcos Schwab, investigador del Instituto Lingüístico de Verano, A.C.

© 2010 por el Instituto Lingüístico de Verano, A.C. Derechos reservados conforme a la ley.

Esta obra puede reproducirse o adaptarse para fines no lucrativos.

http://www.sil.org/mexico/mixteca/amoltepec/L235-DiccIlust-mbz.htm

Primera edición 2004 1C Segunda impresión 2005 1C Segunda edición 2005 2C Segunda impresión 2008 1C Tercera edición 2009 1C Cuarta edición 2010 (versión electrónica)

Pequeño diccionario ilustrado Mixteco de Amoltepec (mbz)

Page 4: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

3 3

Introducción

Cha'a kuu çn tutu chantyaa tnu'u ñuu savi Yuku Nama. Cha'a ka'an-yi tnusavi kwentu chana'a Yuku Nama. Ni kuu tutu na kwa'a-yi kwenta ñayçvç Yuku Nama noso ka'an-yi tnu'u kçtç kwi'na, ntatniñu vi'i çn tuku-ga chantyaa nu tutu.

Cha'a kuu tutu chi'in taka ntikwi ñayçvç: Raa, ña'a, tya ñçntç.

Kuntyato cha na ntatu-yi tutu tya na kutu'va-yi taku tnu'u ñuu savi tya na ntye'e-yi taka ntikwi nu kçtç kwi'na tya ntatniñu cha satniñu-yi.

Este diccionario está escrito en el mixteco de Santiago

Amoltepec, y muestra un poco del idioma y de la cultura mixteca. El propósito de este libro es ilustrar algunas palabras comunes por medio de dibujos, de manera que la gente del pueblo llegue a valorar más su idioma y su cultura, y a expresarlos en forma escrita.

Este libro es para todos: hombres, mujeres y niños. Esperamos que les agrade al ver los nombres de los diferentes animales y de las cosas que se ocupan en el hogar, en el trabajo y en las demás actividades, y que les sea útil a cada uno de los que lleguen a leerlo.

Page 5: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

5 5

Cha katu nu tutu Na kuu cha iyo antçvç.................................7 Kçtç va'a ......................................................8 Kçtç ñuu .....................................................10 Kçtç yuku ...................................................11 Kçtç xaan ...................................................12 Kçtç ntutya.................................................13 Saa ............................................................14 Saa na'nu .................................................15 Ku'nta .......................................................16 Cha yç'ç nu itu...........................................17 Chaku'u.....................................................18 Vi'i .............................................................19 Ntatniñu vitañu'u .....................................20 Chi vitañu'u ..............................................21 Ntatniñu chasçkç ñçntç ..............................22 Soo............................................................23 Chavixi .....................................................24 Chachachi nu ntyayu ..............................25 Ntatniñu chasatniñu.................................26 Ñayçvç........................................................27 Yçkç kuñu ñayçvç .......................................28 Xini ñayçvç................................................29 Nta'a .........................................................29 Kuño yçkço inio .........................................30 Cha'a.........................................................30 Na kuu chasa'a ñayçvç .............................31

Page 6: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

6

Índice en español El mundo y el cielo......................................7 Animales domésticos ..................................8 Animales nocturnos ..................................10 Animales silvestres ................................... 11 Animales peligrosos..................................12 Animales que viven en el agua.................13 Aves ..........................................................14 Aves grandes ............................................15 Plantas ......................................................16 La milpa y sus derivados ..........................17 En el monte ..............................................18 La casa .....................................................19 Cosas que usamos en la cocina ..............20 La cocina ..................................................21 Juguetes de los niños .............................. 22 Ropa..........................................................23 Frutas .......................................................24 Verduras....................................................25 Herramientas.............................................26 La gente ....................................................27 El cuerpo humano.....................................28 La cabeza y las manos .............................29 Partes internas del cuerpo humano..........30 Los pies.....................................................30 Lo que hace la gente ................................31

Page 7: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

7 7

Na kuu cha iyo antçvç

ñanti

yoo

ñuxini

viko

ñu'u ñayçvç

savi tacha

Page 8: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

8

Kçtç va'a

ko'lo

lçç

ina miñu

li'i

lçç lu'lu patu

skwaa

Page 9: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

9 9

kɨnɨ / kuchi

ntçkatyi

jntçkç

vuru kçtç

chivu

Page 10: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

10

Kçtç ñuu

kuchi la'la

va'u

kyç'çn

tçma'a

yakwin ñukwi

choko

Page 11: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

11 11

kwañu

iso

isu

tnçñç

tç'iti

Kçtç yuku

kyu'u

Page 12: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

12

koo

Kçtç xaan

ñuñu kyoko ntixi

tçsu'ma

konta'a

xintu'va

tçmi kyoko

Page 13: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

13 13

kyolo sa'va yçsç

kyaka

manto sa'va ñuu

Kçtç ntutya

sa'va yoo kyoo

Page 14: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

14

Saa

chiri

trçkç

su'un

tçkunti

kañu'u

sukwii

kuku

Page 15: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

15 15

ntçchi xi'ña

xirikuku

Saa na'nu

tasu

tnumisayu lachan

Page 16: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

16

soko yutnu

nta'a yutnu

cha'a yutnu

xtnii yutnu

yavi

ita

iñu

chç'yç

yutnu

Ku'nta

Page 17: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

17 17

Cha yç'ç nu itu

itu

staa

nuni

nçñç

ntixi

isa

nuni cha'a

yuchan

Page 18: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

18

ku'u

Chaku'u

kava

fente

iti

yutya

yuku

yutnu

tnuxiti

vi'ntya

itya

Page 19: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

19 19

Vi'i

chito yuu

chiyo

ñu'u

kunu vi'i ñuu vi'i

nama

chçkç vi'i

yaka

xini vi'i

Page 20: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

20

Ntatniñu vitañu'u

ko'o

nto'o

tçnto'o

kçsç

ko'o ntixa'an

yoso

tçkasç

Page 21: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

21 21

ntuku

nukayu ñu'u ntatniñu vitañu'u

tyayu

misa

skoyo-ra nuni

nçñç kçsç

nto'o

Chi vitañu'u

ntaku

Page 22: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

22

Ntatniñu chasçkç ñçntç

uli

pilota

trunku

muñeka

Page 23: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

23 23

Soo

chini

su'nu

che'e

pmañu

pantalo

tnanyi

ntichan

Page 24: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

24

Chavixi

titya

tçkwayu

tçkwaa

vichi

tyç'ngç

tçtnuu

ntoko tnuu

Page 25: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

25 25

tityi

ntiti

naña

ntutyi

axu

ya'a kwii

ntuvantyakçn

ña'mi

tçkwçtç

Chachachi nu ntyayu

tçnana

Page 26: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

26

Ntatniñu chasatniñu

acha masti

yo'o

ntuyu kaa takaa

pala

martiyu

yo'o tçxini

ñunu

Page 27: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

27 27

ta'çn vi'i

ñacha'nu nçntç / ñantç

Ñayçvç

ñaxç'lç

ña'a lu'lu

raa

rakwakya ñakwakya

raxç'lç

Page 28: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

28

Yçkç kuñu ñayçvç

sukun cha'a

cha'a

sçkç nta'a

ko'li

sçkç xuu

yuntika

xaa

yu'u

stnii

ñunu

yata

sukun

so'lo

ixi

sç'çn

sçkç xuu

chçtç nta'a

sukun nta'a

tiyo

yçkç sç'çn

kç'lç chçtç

yçkç ntoo

sa'nta

Page 29: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

29 29

Xini ñayçvç

Nta'a

yçkç nuu

so'o

ixi yu'u

ixi

ñçç yu'u

yu'u stnçç

ixi ñunu

ñunu

tnyaa

ixi tnyaa

yavi so'o

sukun

chçkç nta'a ka'nu

tnii xini nta'a

stnii

Page 30: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

30

yçkç stnii

kutu sukun

ini

tichi

chçtç

tnyaa yi

yaa

ña'ma

chixi'i

kava

stacha'a

chçtç kwçñç

susun

yçkç xini

sçkç cha'a

nuu cha'a xuu cha'a

sukun cha'a o

Cha'a

Kuño yçkço inio

xa'ntya cha'a

nuu soko

Page 31: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

31 31

Na kuu chasa'a ñayçvç

Tyaa-ra tara.

Chi'i-ra ntutya.

Chachi-yi staa.

Chiti-ra.

Chi'ni-ra ntuku.

Page 32: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

32

Ntasu'va-ña xini-ña.

Xiko-ra soo.

Ka'vi-ra tutu.

Cha'ntya-ra ku'u.

Ntakwçkç-ra su'nu.

Tiku'va-ra.

Page 33: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

33 33

Tyaa-ra kçtç yuku.

Cha'ntya-ra soko yutnu.

Tachi-ra ntutyi.

Cha'nu-ra tç'ntç.

Ntata syaan-ra yu'u-ra.

Kixi-ra.

Page 34: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

34

Kintyaa-ra ntixi.

Cha'a-ra yukun.

Ti'i-ra ñu'u cha'a-yi.

Skii-ra.

Cha'ntya-ra itu.

Page 35: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

35 35

Ntiko-ña.

Tyaa-ña staa. Ntakatya-ña soo.

Ntakwçkç-ña. Ntatç'vç-ña.

Cha'mi-ña tnumi lçç.

Page 36: Diccionario Ilustrado - SIL International...ita iñu chç'yç yutnu Ku'nta . 17 Cha yç'ç nu itu itu staa nuni nçñç ntixi isa nuni cha'a yuchan . 18 ... misa skoyo-ra nuni nçñç

36

Nte'e-ña.

Chaku-ra.

Kuntçyç ini-ra.

Ku'u-ra. Chinu-ra.

Ka'an ñuma'na-ra.