dhamma teaching part iv

អតថបទរពះធមអតថបទរពះធម ភគភគ៤៤

ស បមនស រគបវយស បមនស រគបវយ

េ យ

រពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ

ព.ស.២៥៥៣ គ.ស.២០០៩

www.hoksavann.org

ែចកជធមមទនែចកជធមមទន

http://www.hoksavann.org/

http://www.hoksavann.org/

របវតតរបសេងខប

រពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ

របសត ៃថង១០មន១៩៤០ េនឃៃរពកបបស រសកៃរព-

កបបស េខតត ែកវ របេទសកមពជ, រពះេតជរពះគណបណឌ ត

ហក វណណ ជបរតទ៣កនងប ត បរតទង៥នក ប

នម ហក ៃហ ម នម សខ យម។ រពះជនម១៥ឆន

បនបសជ មេណរ លះរពះជនម២១ឆន បនបេពញឧប-

សមបទជភកខ។ កលរបរពតតករណឆន ១៩៧៥ រពះអងគបន

េភៀសខលនេទរបេទសៃថ បនទ បមកបនេទរសេនទរកងមងេរ-

ល របេទសក េនៃថង២៣េម ១៩៨១។

កលពកមរភព រពះអងគបនសក អក រ រសតជតចប

បឋមសក ។ េពលចលកនផនស រពះអងគបនសក ធមមវនយ

ទង៣ថន ករតេទឯក បនសក េនពទធកសក ជបពទធក-

បឋមសក ពទធកមធយមសក បឋមភមនងទតយភម នង

ពទធកម វទយលយរពះសហន ជ។ េឆល តេទេរៀនអក រ

រសតនងមនស រសតេន កលវទយលយភនេពញ។ េរក

ពសក គនថធរៈ រពះអងគបនរបតបតតវបស នធរៈអសជេរចើន

វភគេ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ 1

2 វភគេ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ

ឆន ។ េនបរេទស រពះអងគបនសក បនតជបអនបណឌ ត

(Master’s degree) ទបផត ជបបណឌ តទស នវជជ ែផនករពះ

ពទធ សន (Doctor of Philosophy on Buddhism) េន

កលវទយលយញែដលល ៃនរបេទសឥ ឌ េនៃថង២៨កមភៈ

២០០៤។

េនកនងរបេទសកដចជេនេរករបេទស រពះអងគបនជយ

សងគមែខមរយងេរចើនែផនកបញញ ម រត េ យវធេទសនពនយល

មមគរពះពទធ សន។

មតកអតថបទ

១. ភ រលតជតរ យ ១

២. ជវញបញហ ករែកែរបអក រ រសតែខមរ ៥

៣. សលបៈ ចជយនអបរសលធម ១១

៤. េករ ត ដែណលបពវបរសែខមរ ២៣

៥. មគគធម ២៨

៦. សជវធម នង សលធម ៣៣

៧. នយកធម ធមស បអនកដកន ៣៧

៨. រពះេវស នតរជគរដលអនករបជធបេតយយសមយទេនប ៤១

៩. ករមនេបៀតេបៀនអនកដៃទេ យយកខលនជេរគឿងឧបម ៤៥

១0. ទេវខវះករពចរ នឲយខចរបេយជន

- េរឿងអនកចករពរនក

- េរឿងសតវេភពរ ៤៨

១១. េទសៃនករេលងែលបងសសង ៥៣

១២. មនស ឆកត៨ពក ៥៨

១៣. ករឆកតនងរស ៦២

១៤. របយតនេទសចររមេភទ ៧១

១៥. បណយៃនេសចកតរស ញ ៧៨

១៦. រសតមន កបន ល បទងទរកកនងៃផទ ៨៣

១៧. សនៃនរសតកមមករេ ចរកែខមរ ៨៨

េ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ 1

អតថបទរពះធម ភគ៤

១- ភ រលតជតរ យ

ពកយែខមរមយឃល េពលថ ភ រលតជតរ យ។

ពកយថ ជត ែរបថកេណើ តឬពជអមបរជត សនែដល

េកើតតៗគន មកពជននមយេទជននមយបនតពបពវបរសរបស

ខលន។ ជតនមយៗមនលកខណៈពេសសរបសខលន ដចជតែខមរ

មនលកខណៈពេសសជែខមរជេដើម។លកខណៈៃនជតនមយៗ

សគលនវរប ងកយ ពណសមបរ ចតតគនតភ នយយ

អក រសរេសរ របៃពណទេនៀមទមល បជេនឿ សនជេដើម។

ចេពះជនជតែខមរបនេកើតជរបជជតមយមន រយធមដ

ខពងខពសែដលមនភ របៃពណទេនៀមទមល ប សនរបស

ខលន បពនឆន មកេហើយ ែដលអនករបជញរបវតត រសតបន

េពលថ របេទសកមពជនងរបជជតែខមរបនេកើតជរបេទស

ងពសតវត រទ១ៃនគ.ស. ជពេសសមន រយធមរងេរឿងប

ផត គេនសមយម នគរ មនទកដធទលទ យ មនអធ

បេតយយរគបរគងជតេ យខលនឯង មនមេនគមវជជ ជតពត

របកដេន សភគអេគនយ េហើយបនជះឥទធពលរបសខលន

េទេលើរបេទសជតខងេទៀតផង។



2 េ យរពះេតជរពះគណបណឌ ត ហក វណណ

ពកយថ ភ រលតជតរ យ បនេសចកតថ េគស

គលជតនមយៗ េ យសដឬភ នយយេចញមកដច

ពកយែខមរមយឃល េទៀតេពលថ សដសជត មរយទស

ពជ។ េទះបបរេទសេរៀនភ ែខមរ កនយយេចញមកមន

ដចែខមរនយយែខមរែដរ សេនៀងមនលកខណៈខសគន េ យ

េនជបសេនៀងភ កេណើ តរបសខលន។ េបើភ កេណើ ត

បតបងេហើយ ជតេនះឯងគម នអវជចណងមល ឋ នែដល

បញជ កថ ជជតពនធមនកេណើ តជមយគន ងពេដើមមក េបើពមនភ ស បជតេទ េគព ចរបរសយទកទងគន េទវញ

េទមកបនេឡើយ េរពះភ ជសដសែដងេចញនវចតតគនត

េគលបណងឲយយលគន េទវញេទមក។ េគចតទកភ

កេណើ តរបសខលនជភ ទ១ែដលរតវែតេចះស បជតខលន ឯ

ភ ដៃទេទៀតចតជភ ទ២ឬទ៣ដចជភ អនតរជត

ស បរបរសយទកទងជតដៃទេទៀត។ កនេចជតណតមក

េដើមបឲយពកេគរស ញេហើយែថរក របៃពណទេនៀមទមល ប

របសជតខលន លះរ ែតបន ត បម ប ជដនជ នយយ

របបនងបន នេសៀវេភជឯក រ េនះេ យេចះភ

នយយនងភ សរេសរេនះឯង។ ភ នយយេនះសខន


ស បឲយមនស យលេសចកតនងអនវតត មនវអវមយ។ ចែណក

ភ កយវករែដលសពវៃថងេគពនយលមនស ថលង ព ចយល

ឲយអសេសចកតេហើយឲយរតមរតវដចភ នយយេឡើយ។

េទះបអនកខលះេទេនរបេទសដៃទេហើយយកសញជ តមយេទៀត

កេនែតមនលកខណៈអតតសញញ ណេដើមរបសខលន ឲយែតេនេចះ

ភ កេណើ តរបសខលន។

មករសេងកត ជតរ យពែមនរតមែតភ រលតេទ គ

រតវមនករបតបងទេនៀមទមល បរបៃពណរបសជតេផ ងៗ

េទៀត។ ករបតបងភ រគនែតទកជមល ឋ នចបងែដល

េធវើឲយជតរ យបេ ណ ះ។

ចេពះរបេទសកមពជែដលបនឆលងកតវបតតនេយបយដ

យរេនេពលេនះ េដើមបឲយអក រ រសតជតលត សេឡើងវញ

ឲយឆបរហស ជរ ឋ ភបលគរផតលថវកឲយបនេរចើនេទរក

សងអបរ េដើមបឲយរកសងេនះមនលទធភពផតលេបៀវត រឲយរគ

នង រសតចរយឲយបនសមរមយនងេរៀបចកមមវធសក ឲយមន

របសទធភព។ កនែខមរទងអសរតវែតចល េរៀន រតវែត

េចះអក រទងអសគន េ យេ ចរតវែតសក ឲយចបបឋម

សក ។ រតវបបតអនកខរជន គជនែដលមនេចះអក រេ យ




បេងកើតកមមវធបេរង នមនស ចសែដលមនេចះអក រ។ រតវឲយ

តៃមលអនកនពនធែខមរ េ យជរមញេលើកទកចតតនងផតលមេធយ

បយងយរសលេផ ងៗផតលថវកជេដើម។ េដើមបឲយ ន ៃដ

នពនធបនលអ មលកខណៈជត រតវបេងកើតករសក ខងវជជ

នពនធែខមរ។ រតវបេងកើតករសក សលបៈរគបែផនករបសជតឲយ

ខល ងែថមេទៀត េហើយទបទលវបបធម ស ភសរបស

បរេទសកឲយេរជ តចលកនងវបបធមែខមរ។ មយែផនកេទៀត គបបពរងកពទធកសក គករសក ែផនករពះសងឃសមណសស នង

សមណនស តឲយបនលត សែថមេទៀត េដើមបជយ ផលវ

ចរកៃនរបេទសកមពជឲយេដើរ មផលវធម គមគសនតវធ

រគបដេ ះរ យបញហ ជត។

ចេពះជនជតែខមរេនបរេទស េបើចងេនលកខណៈជែខមរ

េរកពែថរក របៃពណទេនៀមទមល បនងរពះពទធ សន គរម

ប រគបរគ រជយ ែណនកនេចឲយនយយែខមរកនងរគ

រ េហើយនពកេគមកវតតេដើមបសរពះសងឃឲយជយ អបរសល

ធមរពះពទធ សននងបេរង នអក រែខមរ។


២- ជវញបញហ

ករែកែរបអក រ រសតែខមរ

រគបជត សនកនងេ កែតងមនអក រ រសត គភ

នយយនងភ សរេសរស បទកទងគន េទវញេទមកនង

ស បផទកមខវជជ េផ ងៗ។ យង មញ របេទសកមពជក

មនអក រ រសតរបសខលនដរងេរឿងជេរចើនសតវត រមក

េហើយ។ បចចបបននេនះ េ យ រែតរបេទសកមពជមនវបតតៃផទ

កនងជេរចើនទសវត រ ព ចេរៀបចអក រ រសតរបសខលនឲយច

េរ ើនលត សេឡើយ។ មនែតបេ ណ ះ េនេពលែដលរបេទស

កមពជមនសនតភពេឡើងវញ មនែខមរមយរកមតចបនលចែក

ែរបអក រ រសតែខមរែផនកអក រសរេសរជេរចើនពកយេ យែផនក

េលើមល ឋ នពសមេហតផល។ ធមម អក រជត កដច

ជត ព ចមនពកយរគបរគនស បេរបើករេឡើយ ែតង

ែតមនខចពពកយៃនភ ដៃទមកេរបើបែនថម។ ដចភ ប ង

នងភ អងេគលសមនខចពកយៃនភ រកកនងភ ង

ជេរចើន។ ពកយកមចទងេនះ េគរក ទករប ងេដើម រគនែត

សរមលសេមលងឲយរសប មភ ខលនបេ ណ ះ។ ដចគន េនះ




ែដរ ពកយែខមរមនខចពកយពភ សរសកតនងបលជេរចើន បែនត

បែងវសេមលងឲយរសប មសេមលងភ ែខមរ។ េដើមបេចះភ

ែខមរចបស ស េគរតវែតសក ភ សរសកតនងភ បល

ផង េរពះមនពកយខលះមនឫសគលេចញមកពភ សរសកត

នងភ បល។ រពះសងឃជសមណសស នងសមណ

នស តសក ភ បល ងពពទធកបឋមសក នងសក ភ

សរសកត ងពពទធកមធយមសក រហតពទធកឧតតមសក

ែផនកបរញញ បរត។ បែនតគរឲយ ត យ មនបញញ វនតែខមរខលះែដល

មនចេណះេរចើនខងផលវេ កពបនដងជេរមៃនភ ែខមរ

នែកែរបពកយែខមរខលះែដលែខមរធល បេរបើជយរមកេហើយ។

កលមនឆន ១៩៧០ មនបញញ វនតែខមរែដលមនចេណះខងផលវ

េ កមន កមនបណងែកែរបអក រ រសតែខមរ បញញ វនតែខមរេនះ

េឈម ះេ កេកង ន ក។ េនេពលែដលសេមតចរពះសងឃ

ជជន តរបជអក រ រសត េហើយេគយកមកចកផ យ

កនងវទយជត សេមតចរពះសងឃ ជបនេចទេទេលើអនកែដលចង

ែកែរបអក រ រសតថ ជេមរកមអក រ រសត។ អនកែដល

សេមតចរពះសងឃ ជេចទេនះ គេ កេកង ន កេនះឯង

េរពះេ កេកង ន កេនះធល បបនពនយលរពះសងឃ


សមណនស ត េហើយេពលអពបណងរបសគតកនងករែក

ែរបេនះ េហើយបនសរេសរពកយខលះែដលគតចងែកែរបរបប

សមណនស ត េហើយសមណនស តយកមកទលសេមតចរពះ

ជជន ត។ ដេចនះ េមរកមអក រ រសត គេ កេកង ន

កេនះឯង។ មនពកយែខមរខលះ សរេសរ មករពនយលរបស

េ កេកង ន កែដលផទយអពវចននរកមសេមតចជន

ត។ អក រ រសតែដលមនករអភវឌ នេនះ គេគរក ទក

នវពកយែដលមនេហើយ េគពែកែរបេទ បែនតេគបេងកើតពកយថមៗ

េទៀតែដលពទនមនឲយរសប មករចេរ ើនលត សៃនវទយ

រសតបេចចកេទសនងវជជ េផ ងៗេទៀត។ ពកយែខមរែដលធល ប

សរេសរមកេហើយ បនយលនយរចេហើយ មនរតវែកែរបេទ។

ពកយែខមរែដលខចមកពភ សរសកតនងបលមននយរគប

រគនេនកនងពកយេនះ េបើសរេសរជែខមរសទធរតវេរបើេសចកតែវងេទើប ត បេសចកតបន។ មនកហសធ សែដលេគរព

េហើនកតពកយខលះែដលេចញពបលនងសរសកត េហើយេគសរ

េសរអក រេផ ងឲយមនសេមលងដចគន ។ ករសរេសរែបបេនះ ជ

ករបបតឫសគលរបសពកយ េហើយមននយេផ ងពពកយមន។

ៃថងេរកយ េបើេគរ វរជវ ពដងថ ពកយេនះេចញមកព




ជពកយែខមរសទធឬេចញមកពភ េទ។ េគពរតវគតថ

ករសរេសរពកយែខមរសទធ េទើបជអនកជតនយមេនះេទ េរពះ

ពកយែខមរខលះ ែដលេចញពបលនងសរសកតកល យជភ ែខមរ

រចេទេហើយ។ មនអនកខលះ ែវកែញកអក រ រសតមននយេទរក

នេយបយ ពែវកែញកេទ មករពត មលកខណៈវទយ

រសតេទ។ ករបេងកើតពកយថម េបើេរបើភ ែខមរសទធែវងេពក

េទើបេគរកេឡកេមើលភ បលនងសរសកត ចមនពកយខលែតមននយរគបរគន េ យរគនែតបែងវរសេមលងឲយរសប

មសេមលងភ ែខមរបេ ណ ះ។

សមយ នគមនយមប ងចងែកែរបតអក រែខមរ បែនត

ព ចេធវើេទបន េ យមនកររបឆងយងខល ងកល ពរពះ

សងឃែខមរ។ សមយលរសប មេសចកតរបកសរបសរកសងអបរ

ែដលទកវចននរកមែខមរទងពរភគរបសសេមតចជន តកនង

ករេរបើរបសពកយែខមរ នងទកជមល ឋ នកនងករបេងកើតពកយ

ថមៗេទៀត។ មយេទៀត ពកយែខមរខលះែដលបនែកែរបេនះ រតវ

ែតរតឡបសរេសរដចេដើមវញ គដចសមយមនឆន ១៩៧០

សមយសេមតចសងឃ ជជន តគងេន។ រតវសរេសរពកយ

«ឬ»នង«ឮ»េពញតវញ ពកយ ែដលរតវសរេសរអក រ«ឡ»រតវ


សរេសរ«ឡ»វញ ពកយ ែដលរតវសរេសរជមយអក រ«ណ»

រតវសរេសរជមយ«ណ»វញជេដើម។ េនះនយយអពករព

យលរសបឲយែកែរបពកយខលះរបសពកយែខមរ ែដលធល បសរេសរ

មកេហើយ។

ជបណឌ តសភកមពជគបបពនតយឲយមតចត ពកយ

ែដលធល បេរបើមកេហើយពគរែកែរបេទ ដចពេដើមសរេសរ«ឬ»

េពញត មនគរែរបមក«រ» ដេចនះវញេឡើយ។ ឯពកយបេងកើតថម

កគរេរជើសេរ ើសេមើលពកយែខមរសទធជដបង េបើគម នេទគរខចពប

លនងសរសកត េដើមបបរងគបពកយេរបើ គរេរជើសេរ ើសបគគលកេធវើករខលះ ែដលេចះភ បលនងសរសកតផង។ ពកយែខមរែដល

េចញពបលនងសរសកត រតវរក ទកពកយេដើម ដចជពកយ

សរសកតថ«របេយជន» ែខមរថ«របេយជន» េ យសរេសរ

ទណឌ ឃត«◌» បដេសធេលើ«ន»មនឲយ ន។ ភ ប ង

នងអងេគលសមនពកយេរចើន ស ែដលយកមកពរកកនង

ង ដចពកយប ងថ Cholérat េគ នថ «កេឡ »

េគមន នថ«សេឡ »េទ អក រ«H»េគមន នេទ បែនតេគ

រក ទក«H»េនះ មពកយេដើម។




សពវៃថងេនះ ករ នកមនករេឃល ងឃល តពកយខលះ ដច

ពកយថ«អតតសញញ ណបណណ »រតវ ន «អតតៈសញញ ណៈបណណ »

េរពះអក រ«ញ» េទជ«ញ» េ យមនអក រ«ស» សេមលង

រ លេនពមខ។ ដចពកយថ«ទស ន»« សន» រតវមន

« » មនរតវ នថ«ន»េទ។ ពកយថ«េរកមអធបតភព»

អនកខលះ នថ«េរកមអធបតយភព» ពដងថ«យ»មកព

េទ។ ពកយ«ឯក ជយ» សរេសរមនេជើង«យ»េនពេរកម«ជ»

គជនមមន«ភព»េនកនងេនះេហើយ មនរតវសរេសរឬ

នយយថ«ឯក ជយភព»េទ េទជ«ភព»ពរដង។ សពវៃថង

េនះឮែតរសៗនយយ«ច»េនខងចងពកយ ដចពកយថ

អេញជ ើញអងគយច ខញ សខសបបយេទច េនះជវបបធមៃថចល

មកេរជ តែរជកវបបធមែខមរេ យពដងខលន។


៣- សលបៈ ចជយនអបរសលធម

មេធយបយអបរមនស ឲយមនសលធមមនវធជេរចើន

យង កនងវធេនះ វសយសលបៈកជយនមយយងសខន

កនងករបងកបអតថនយកនងករអបរ។ យង មញ សលបៈែខមរ

ដចជចេរម ងចបចេរម ង ៃយកនេ ខ នរហតចេរម ង

សមយទេនើបជេដើម ចេធវើជយនស បផ យវបបធម ស

នរហតនេយបយ។ េនសមយពទធកល មនដ លថ

េពលែដលរពះេពធសតវរពះឥសសទធតថៈេធវើទកករករយយង

តងរងេដើមបរកធមរ សដង េពលេនះ រពះឥនទមកេដញពណ

េរច ងជរប ន ថ ពណកល រតែខ តងេពក ច

ចែខ េដញពឮ រតធរេពកកេដញពឮ េបើរតកឲយតង

េពកកធរេពកេទើបេដញឮេហើយពេ ះ។ សេមលងេនះបន

ឮដលរពះេពធសតវរពះអងគបនយកជគត េហើយលះបងករ

ពយយមដតងរងផលវខសេនះ ពយយមផលវក ត លវញ េទើប

រ សដង។ បែនតកនងេសៀវេភពនល សទវបវញ ពនយយថ

រពះឥនទេដញពណដចកនងពទធរបវតតេទ គនយយពអនកេភលងធមម

េដើរកត មផលវែដលរពះេពធសតវេធវើទកករករយ េហើយនរ មន កជសមជករកមេភលងេនះ េរច ងេទកនអនករតពណមន




នយដចេពលមកេហើយ។ ដេចនះបញជ កថ រពះេពធសតវ

រពះសទធតថបនយកពកយរបសអនកចេរមៀងមកពចរ

បនរកេឃើញផលវរ សដង ែដលេកើតមន ងព

សមយពទធកល។

ដចគន េនះែដរ េនរបេទសកមពជ របជពលរដឋែខមរបនន

យយថ េសម នឈនចេរៀង ៃយបនេរច ងធម ថមន

េរច ងេរឿងពទធរបវតតជេដើមកលពមន។ បចចបបននេនះេទៀត

របជញឈនអនកចេរៀងចបេរច ងេរឿងពទធរបវតត េរច ងេរឿងនគរ

កយគតេ ក េរប បគតធម េរច ងចបបរកមងយ ចបបេករ ត

កលជេដើម។ រពះពទធបន មមនឲយពទធបរសទអនករក

សល៨ ត បចេរៀងកនងយបមយៃថងមយេនះ េ យ រចេរៀង

ទងេនះែតងេរច ងទកទងនងផលវកមគណ របសេមលងកលនរស

សមផស ែដលនឲយចតតេ ហមង ែដលពែមនជចេរៀងអបរឲយ

ចតតសងបបរសទធ។ ចែណក ចេរម ងប ណកត ចេរម ងសមយកត

មនេរចើនរបេភទ គចេរម ងេសន ជត ចេរម ងរបវតត រសត

ចេរម ងមេនសេញចតន ចេរម ងបណត ះឲយមនគណធមមន

សលគណជេដើម។ បែនតចេរម ងែខមរសពវៃថងេនះ េរចើននពនធនង

េរច ងចេរៀងមេនសេញចតនរ ងបរសនងរសត ពសវមនែតង


នពនធឲយមនស មនគណសមបតតេឆព ះេទរកករេគរពសទធគន

ករមនសលធមេឡើយ។ មនកនែខមរនងចេរម ងែខមរខលះ ែតង

នពនធនងេរច ងមនលកខណៈេរបើអេពើហង កររេ ភសទធគន

ករេរបើលបចបផល ញគន េសន កបតចតតគន ជេដើម។ េបើយវជន

នងយវនរែខមរេមើលនង ត ប ចយកតរមប ម េរពះកន

េ ខ នចេរម ងមនឥទធពលខល ង សេទេលើយវជនកនងបឋម

វយែដលជវយេនទនេខ យខងរបជញ ម រត។ មនអនក

េសន សលធមមន កនយយថ មនចេរម ងមយបទរបស

សនស មតេរច ងសមល បរបពនធេនេពលែដលរបពនធមន

ចតតកបត។ គតមនរប សនថ ចេរម ងែបបេនះមនរតវ

យកមកេចៀងេទ េរពះជករបេរង នមនស ឲយកបតចតតគន នង

ឲយេរបើធមហង ។ គតមនរប សនេទៀតថ មនចេរម ង

មយបទេទៀតរបសសនស មតែដលទកទងនងពទធ ស

នថ « េអើយរស រពះពទធេ កផត ឲយ គនងបង» េនះព

ែមនជពកយេលើកតេមកើងរពះពទធ សនេទ គជពកយបងអ ប

រពះពទធ សន។ េយបលគតេនះជេយបលរតវ េរពះរពះ

ពទធជបគគលបរសទធផតចកេរគ ងកងវលទងអស មនរតវ

េលើកយករពះពទធជបគគលបរសទធមក យឡជមយមនស




បថជជនែដលរបរពតតកមគណដេចនះេឡើយ។ រកសងវបបធម

រតវែត មកឲយេចញផ យនវចេរៀងែបបេនះ េរពះជពកយ

បេនថ កតៃមលរពះពទធ ឲយចះទបឲយេនេសមើនងមនស ធមម

េហើយជករខសករពតផង េរពះពែមនរពះពទធអងគ ែដល

ផត បរសរសត ឲយជបគន េឡើយ េនះរគនែតជកររបឌតរបស

អនកនពនធបេ ណ ះ។

មយេទៀត មនបទចេរម ងខលះ កល មនវបតតេសន

េគេពលបេនទ សថ មកអពរពះរពហមលខត ែដលមននយថ

ខលនមនទកខេទសរពតរបសគន េនះ មកអពរពះរពហមេ ក

ចរ េ កសរេសរមកឲយខលនរងេរគះដេចនះ។ េនះជគនត

សនរពហមណ េបើ មនយរបសរពះពទធ សនវញ

រតវេរបើពកយថកមមលខតវញ េដើមបឲយរសប មែខមរជអនករពះ

ពទធ សន េរពះវបតតេសន េនះជនកលេកើតពខលនឯងេដើរ

ផលវខសេជឿេគខស គកមមកនងបចចបបននេនះែតមតង។ ចេរម ងខលះ

ែណនមនស ឲយរបរពតតខស ដចបទថ េបើេធវើរបពនធចងេគក

សខចតតែដរឲយែតបនបតេធវើធ រតងេនះពែមនជករពតេឡើយ។

ចេរម ងរេបៀបេនះ គរែតរកសងវបបធមនងរកសងពតមនបទ

កឲយេចញផ យ េរពះនឲយខចតៃមលវបបធមែខមរ។ េបើនយយព


អនកកែបលងែខមរវញ កនយយ ស ភសខល ង ស គម ន

ពកយៃថលថនរេឡើយ គនយយេនែតកនងនយេភទរបសេភទរស

ហនងឯង។ េបើកែបលងរគនែតឲយេគេសើចសបបយ បែនតគម ននយ

ស ប ស ម រតមនស ឲយេចះគតេចះពចរ េដើមបរកភព

ៃថលថនរេទ េតើករកែបលងេនះមនរបេយជនអវដលសងគមែខមរ?

គរែតរកសងវបបធមអបរអនកកែបលងទងេនះឲយេរបើពកយៃថលថនរ

នងេសល កសេលៀកបពកឲយបនសមរមយផង។ េនរបេទសេជឿន

េលឿន ករកែបលងេគេរបើពកយៃថលថនរ ស េហើយេរឿងេសន

េគេសទើរែតឈបនយយេទេហើយ េរពះេគយលថេរឿងធមម

េគនយយកែបលងអវេផ ងពេនះ េហើយសេលៀកបពកេគេសល ក

ពកសមរមយធមម ។ អនកកែបលងែខមរគបបែកសរមលនវករ

កែបលងរបសខលនឲយមនតៃមលេទេលើករអបរវញ កេរបើទមល ប

ចសដែដលៗេនែតជវញេភទរបសនងេភទរស។ មយេទៀត

េគសេងកតេឃើញថ អនកចេរម ង ៃយេកមងៗដចជេរច ងមន

សលធមជងអនកចេរម ងចសៗ។ សភសតប ណែខមរឬ

ពកយរពះពទធ មយមននងយកមកេរច ង គរយកេទព

េរគះជមយេ កអនកេចះដងឲយជយ បភលបែនថម េដើមបកឲយអនក

ចេរម ងយលរចឡ យកមកេរច ងខស។




មនតអងគភពយនត(កន)នងចេរម ងខលះេទៀតនយយេន

េពលែដលេធវើបណយកសល មយ ដចជ កបរតរពះសងឃ

ែហកឋនជេដើមថ េធវើបណយេនះេដើមបទទលផលជតេរកយ។

ពកយេនះរតវបនមយភគ បែនតពរតវសពវេទ េ យបណយក

សលែដលេធវើបនផល ងពជតេនះេទ េរពះអនកេធវើបណយ

កសលែតងមនចតតរក យរជះថល មនេគរស ញ ប នជ

េដើម ពែមនចែតជតេរកយេទ។ ដេចនះ អនកែដលែតងកន

េ ខ ននងបទចេរៀងែដលទកទងនងរពះពទធ សនគរេទ

ពេរគះ កសរអនកេចះដងរពះពទធ សន កឲយភល ងភល ត

ែបបេនះ។ េគ ចេពលថ េធវើបណយេដើមបេសចកតសខ គសខ

កនងជតេនះនងជតខងមខ េ យស ងពទធភសតថ ករ

នស នវបណយនមកនវេសចកតសខកនងេ កទងពរ គេ ក

េនះនងេ កខងមខ។ កនង នសង ៃនករេធវើបណយមនករ

េធវើទនជេដើមមន នសង ៥យង។ កនង៥យងេនះ មន៤

យងឲយផលកនងបចចបបនន មនែត១េទស បឲយផលកនងេ ក

ខងមខ បនទ បពទទលមរណភពេទ។ នសង ៤យងេនះ

មនជ ទថ អនកេធវើបណយមនេធវើទនជេដើមរែមងមនេគ

រស ញេគ ប នេរចើន េករ តេឈម ះលអផ យេទ េ កអនក


សបបរសែតងគបរក េទទ មនេសចកតកល នមនសយង

មខចះ េ យខលនមនគណធម មនមនកហស។ ឯ នសង

ស បេ កខងមខមនែតមយ គបនទ បពែចក ថ នេទ នង

េទេ យសខកនងសគតភព គបនេកើតជមនស ឬេទវ ។

ចេពះចេរម ងចប េគសរេសើរេ ក របជញឈន េរពះ

គតេរច ងចបចងជនលអ េរបើពកយៃថងថនរ សេមលងធងនពេ ះ

គតេរច ងចេរម ងជេរចើនទកទងនងរពះពទធ សននង

ចបបប ណទនម នកនេចេផ ងៗ។ គរយកេ ក របជញ

ឈនេធវើជរគបងហ តកនង កលវទយលយវចរតសលបៈចេពះ

វជជ ចេរម ងចបេនះ ដលនស តជករលអ ស។ ចែណករគ

ចេរម ងចបដៃទេទៀត អនក ត បនយយថ ពសវពេ ះ េរច ង

េរចើនែរសក េរបើពកយពៃថលថនរ កែបលងខសករពត ដចកនសស

េ ក ពេថៃដជេដើម។ ចេរៀងចបគរយក មដេណើ រ

េ ក របជញឈន េរពះដេណើ រេរច ងមនេលើក ក មន

សេមលងថមម េហើយេរបើពកយលអទនសមយ ទនករលត ស

ខងអក រ រសត ែដល ចឲយយវជនសមយថម ត បបន

េហើយគតេរចើនេរច ងចេពះរបធបទែដលទកទងេទនងករ

អបរផង។




តនទចេរម ងក ចជយនស បអបរមនស េឆព ះេទរក

េសចកតសខចេរ ើនភពៃថលថនររងេរឿង េរពះមនចេរម ងេសន

ជត េសន រ ងម ប នងបរត េសន សលធម េសន

សនជេដើម។

ចេរម ងែខមរភគេរចើន ឮែតអនបងៗ េ យពសវមនបទ

ចេរម ងមននយឲយែខមរេចះរស ញ ប នគន េគរពចបប

ទមល បរបសរបេទស ែថរក ទកដៃរពរពក ឲយខល ចបប

េគរពចសរពទធ ចរយម ប ជេដើម។ កនងនយេនះ ពែមន

បនេសចកតថ ឲយអនកនពនធែតងែតេរឿងេសន ជតដចចេរម ង

ពកែខមររកហមេនះេឡើយ។ បែនតករែតងចេរម ងរគនែតឲយ

មនស អែណត តអណត ងវេងវងកនងកមគណ ឬឲយមនស រចែណន

ឈន នសគន ពគតអពអេពើរគបយង ែដលរតវែតេធវើឲយមន

ភពៃថលថនរេទ ចេរម ងែបបេនះ ជពសពលរបសសងគម។

កនងបទចេរម ង េគ ចបញច លេសន ខលះេដើមបឲយរសប មច

ណងចណលចតតរបសមនស បថជជនែដលពែមនជរពះអរហនត

បែនតេគបញច លកនងភពៃថលថនរ មរបៃពណជត េគពបញច ល

េរឿងេសន េនះរហតេធវើឲយមនស ងបកនងកមគណ រហតេភលចកចច

កររគ រនងកចចករសងគមេឡើយ។ ឧទហរណ េគ បសករ


េនជវញថន លវងមយរគប េដើមបបេញឆ តឲយេកមងេលប កនង

េគលបណងេដើមបឲយជេ គេ យ រថន េនះមនជតលវង

ឯសកររគនែតជមេធយបយឲយេកមងសខចតតេលបបេ ណ ះ ព

ែមន កសករេរចើនេពក រហតដលេកមងឈេពះេនះេឡើយ។

យង មញ សករេរប បដចជេគបញច លេសន េនកនងបទ

ចេរម ង ឯថន គេគបងកបនយទនម នេនកនងបទេនះ ឲយមនស

របរពតតលអែបប មយ។ ដេចនះ អនកែតងបទចេរម ងគរែតអបរ

ឲយមនចេណះបែនថម េដើមបឲយករមតវជជ ជវៈេនះ កនែតលអ

របេសើរេឡើង។

េរឿងអក រសលបេបះពមភជេសៀវេភ យកមកេលងជេ ខ ន

កត ជភពយនតកត ជយនមយដសខនមយេទៀត កនងករដក

នអនកទស ន នឲយចប រមមណកនង ន ៃដរបសខលន របសន

េបើអនកនពនធរបសបេរបើសលបវធរសប មរបេយជនរបស

សងគម។ អនកសក បនរជបេហើយថ ចលនអក រសលប

មនបនែផនក គចលនអក រសលបពទធនយម ចលនអក រ

សលបរពហមញញ នយម ចលនអក រសលបេខមរនយម នង

ចលនអក រសលបបរេទសនយម។ ចេពះអក រសលបែខមរ

េទះបអនកនពនធែតងេរឿងអក រសលបែបបេខមរនយមកេ យ




កេនែតមនទនកទនងនងពទធ សនែដរ េរពះទេនៀម

ទមល បែខមរេសទើរែតរគបែផនកទកទងនងពទធ សន។ បចចបបនន

េនះ េពលចបដងបកត េឡើងសរេសរ អនកនពនធគបបសមលង

េមើលនវេសចកតរតវកររបសសងគមែខមរសពវៃថងេនះ គរតវករច

េណះេចះដង រតវករអភវឌ នសលធមឲយខពសេឡើងវញ រតវ

ករសនតភព រតវករចេរ ើនលត សខងសងគមកចច។ អក រ

សលបបេរ ើសងគម គអក រសលបមនអតថនយបងហ ញចេណះេចះ

ដង បងហ ញអពេទសនងគណ បងហ ញអពករចេរ ើននងវនស

ែដលជលទធផលេកើតេចញមកអពអេពើលអនង រកកកនងៃផទេរឿង

ដលអនកទស ន ន។ អនកនពនធខលះចលចតតែតងេរឿងរបពនធ

ចងរបពនធេដើមរចែណនឈន នសេបៀតេបៀនគន ពសវមនែតង

បតរបពនធមនចតតេ ម ះរតងនងគន មយនងមយ រសប មរបៃព

ណែខមរេឡើយ។ ជនកលអនកនពនធខលះែតង មមេនសេញចត

នផទ លខលន ខលះែតងេរឬទេនរេទរកវបបធមបរេទស េ យព

បនគតអពមេនគមវជជ ជតរបសខលនេឡើយ។

សមយសកលភវបនយកមមេនះ ែខមរករតវរបងរបយតន

របស ែដលែខមរគរទទលយកនងមនគរទទលយក។ វជជ

បេចចកេទសរគបែផនកដចជវជជ េពទយជេដើម គរទទលយក


េ យសក េនកនងរបេទសនងបញច ននស តេទសក េន

េរករបេទស។ ចេពះវបបធមបរេទសែដលមនរសប មរបៃព

ណដឧតតងឧតតមរបសែខមរ មនគរទទលយកេទ ដចជៃថងបណយ

ៃនេសចកតរស ញែដលយវជននងយវនរែខមរយកមករកៃឡ

ថបណយសង រ (St. Valentine day) េរពះេធវើឲយខចទេនៀម

ទមល បែខមរ។ រតវបទទស នវដត េសៀវេភនងវេដអ ស

ភស កឲយចលមករបេទសកមពជ កដចជទរទស នែខ កប

ែដលមនេរឿង ស ភស កគរពចរ បទែដរ េរពះ

យវវយេមើលនឲយខចសត ម រតរេវ ើរ យកនងផលវកមគណ ខច

ករសក ខចតៃមលយវជនែដលជធនធនមនស របសរបេទស។

មធមម ករេបើកឲយមនសកលភវបនយកមម ចលត

សទងលអទង រកក រតវេធវើចបបបទករលត សែផនក

ខង រកក។ េរប បដចេភល ងធល កេលើែផនដ េធវើឲយេ ម កដះ

លត សលអ សនទងរបសអនកែរសកេផតើមលត សែដរ បែនត

េបើេ ម ដះរពទធសនទង េធវើឲយសនទងរកនមនសវលត សលអ េគ

រតវកតេ ម េចលេដើមបឲយសនទងលត សលអ។ យង

មញ រតវបទវបបធមបរេទសែដលមនមនតៃមលស បែខមរ

េហើយរក ករពរវបបធមដមនតៃមលរបសែខមរ ជអតតសញញ ណ




ជត។ េ ម េរប បដចជវបបធមមនលអស បែខមររបសបរេទស

សនទងេរប បដចជវបបធមដលអរបសែខមរជេបតតកភណឌ ជត

រតវែថរក ឲយគងវង។


៤- េករ តដែណលបពវបរសែខមរ

បពវបរសែខមរបនបន លទកនវេករ តដែណលជេរចើនឲយ

កលបរតកលធ ែខមរ បែនតេករ តដែណលខលះបនបតបងេ យ

រកងវះករែថររក េ យកររបងរបយតន។ េករ តដែណលទង

េនះមនជ ទ គទកដ។ ដន ែខមរបនកនកបទកដមយ

កែនលងគរបេទសកមពជ ជទកដមនជរជត មនធត

កសលមមមនេកត េពកមនរតជកេពក។ ជទកែនលងដលអ ព

ែដលមនេរគះធមមជត ដចជរញជ យែផនដ េភលើងភនផទះជេដើម។

សមយម នគរចបពសតវត រទ៩ដលទ១៣ របេទសកមពជ

ជម អ ចេន សភគអេគនយ មនទកដធទលទ យ

មនអរយធមដរងេរឿង េហើយបនជះឥទធពលរបសខលនេទេលើរបេទសជតខងេទៀតផង។ បចចបបននេនះ ទកដែដលបពវបរស

ែខមរបនរបគលឲយកនេចែខមរបនរមតច េហើយកពងែតបត

បងតេទេទៀតេ យរបេទសជតខងរេ ភយក េ យ រ

ែតែខមរខលនឯងែបកបក មគគគន ។ េករ តដែណលធមមជតមយ

េទៀត គៃរពេឈើែដលរគបដណត បពសេពញរបេទសកមពជច

ននជង៧០ភគរយបនរតវកបបផល ញ។ ករពបនែថរក




េករ តដែណលេនះឲយេនគងវងដចេដើម ប ត លឲយមនទកជ

នននងេភល ងពធល ក មរបរកត។

ដន ែខមរបនេរជើសេរ ើសឲយែខមរេគរពរពះពទធ សនេថរ

ទ ទកជមគស បជវតរបចៃថង េរពះរពះពទធ សនេថរ

ទជមគមនសចចភព ែដលបនចងអលបងហ ញផលវេទកន

េសចកតសខចេរ ើនកនងសងគមនងផលវេទកនកររលតទកខ។ េរក

ពពកយេរប នរបេ របសរពះពទធ ចសប ណែខមរបនែតងន

ពនធជចបបទនម នេផ ងៗ ស បឲយកនេចែខមររបតបតត ម

ដចជចបបរបស ចបបរស ចបបរកម ចបបេករ តកលជេដើម

ែដលចបបទងេនះេរចើនែផនកេទេលើមល ឋ នរពះពទធ ស

ន។ សមបតតសលបៈវបបធមរបសែខមរដមនតៃមលជេរចើនេទៀត

ែដលែខមរេលើកយកមកសក នងអនវតតសពវៃថងេនះ ដចជអក រ

សលប សលបៈរប ចេរម ងដរយដរនត េ ខ ន ភពយនត គនរ

ចមល ក សណង ករសនយរបជេដើម។ របៃពណទេនៀមទមល ប

េផ ងៗ ដចជរបៃពណបណយទន របៃពណេពលកនេកើត

របៃពណេពលេរៀប ពហពពហ របៃពណេពល ល ប នង

រេបៀបគរសមនងគន េពលជបគន ជេដើម។ េករ តដែណលែដល

មនលកខណៈពេសសមយេទៀត គភ នងអក រ។ ែខមរមន


ឯកភពខងភ នយយ គែខមររគបេខតតទងអសទទងរប

េទសនយយ ត បគន បនេ យេរបើភ ែតមយ គ ភ

ែខមរ។ បពវបរសែខមរបនេរៀបចរចនអក រស បសរេសរែដល

មន ងេ នងនយរបសពកយរពមទងសេមលង រសបេទ ម

ភ នយយជលកខណៈពេសសរបសខលន។

វបបធមែខមរ មនតៃមលដខពងខពស ែដលជវបបធមមនមល

ឋ នពរពះពទធ សន ែដលបេរង នមនស ឲយលះបងអេពើរកករគបយង ងេសចកតលអ ដះខតជរះចតតឲយ អ តបរសទធ

េរពះចតត រកកនឲយ ង រកក។ េ យ រវបបធមលអ ករ

យកមកអបរកនេចកបនលអ។ ទេនៀមទមល បែខមរ ករអបរកន

េចែតងសថតេនេលើមនស បរកម គឪពកមត យ រគបេរងៀន

នងរពះសងឃរពះពទធ សន។ ឪពកមត យែខមរជពទធ

សនកជន ដេចនះ ករអបរកនេចកយកេគលគនតរបស

រពះពទធ សនមកពនយលឲយកនេចអនវតត ម។ ដចជឲយ

េគរពចសរពទធ ចរយ េគរពអនកមនសល ឲយរស ញ ប

នបងបអន ឲយេគរពសទធអនកដៃទ មកនេចមនឲយេធវើនវ

អេពើបបជេដើម។ រពះពទធ សនបនេពលថ មនស កនង

សងគម ែដលមនអនកធអនកតច អនកមនអនករក រគនងសស




ឪពកមត យនងកន វ មនងភរយជេដើម រតវមនធមេរៀងៗ

ខលន។ ធមកនងទេនះសេ យកករេគរពសទធគន េទវញេទមក

មមខងររបសខលនេ យមនេបៀតេបៀនគន េទើបសងគមរគ រ

នងសងគមជតបនសខចេរ ើន។ ជននេដើម កនេចរបសជទង

ែខមរភគេរចើនរតវមត យឪពកឲយេទេនវតត េដើមបបនសក េរៀន

សរតអក រ រសតជតនងសរពះសងឃឲយជយ អបរកនរបសខលន

ឲយមនចរយលអ រហតឲយបសជ មេណរជភកខេទៀតផង

អនវតតមកដលសពវៃថងេនះ។ ចែណក កនរសេទះបមនបនរស

េនកនងវតតមនបនបសដចជកនរបស បែនតបនអបរចរយធម

ពឪពកមត យនងព េរៀនែដរ។ េ យ របនទទលករ

អបរលអេនះេហើយ បនជកនេចែខមរជននេដើមមនែដលខច

កចនងគន គមនែដលរបរពតតកនលងរបៃពណកនងផលវកមគណ

អពេភទរបសេភទរសេឡើយ។

េ យ រឥទធពលរពះពទធ សន បនេធវើឲយជនជតែខមរ

រស ញ ប នេ ម ះរតងនងគន េជឿបណយេជឿបប គ ល

គណ គ លេទស បនដតជបកនងចតតជអតតសញញ ណរបស

ខលន។ ជនជតែខមរែតងជយ ទកខធរៈគន េទវញេទមក ដចជយ គន

កនងេពលសងផទះ េរៀប ពហពពហកនេច េពលមនមនស


ល ប េពលរចតរសវជេដើម។ េពលខលះ េបើមនករទសែទង

ែខវងគនតគន ជនជតែខមរនគន េទវតតឲយរពះសងឃជយ កត

េសចកត។ រពះសងឃកជយ សរមះសរមល មធម ថ មខលនកជននងគន វញេទ។ ដចបនេពលមកេហើយ េករ តដ

ែណលទងេនះ ែដលបពវបរសែខមរបនបន លទក រតវជនជត

ែខមររគបគន រក ករពរឲយបនគងវង។




៥- មគគធម

ពកយថ មគគ ជភ បល ែខមរកេរបើពកយ មគគេនះ

ែដរ ែរបថ កររពមេរព គន ដេណើ ររសះរសលគន ។ ឯពកយថ

មគគធម ែរបថ ធមរពមេរព ង វធឬរេបៀបែបបបទៃនករ

រពមេរព ងគន ។ ចែណក ពកយថ មគគភព ែរបថ ភពៃន

មគគ ចរយឬស ត បឆន បៃន មគគ។ មគគេនះ ជធម

របសសបបរស េហើយទកជគណសមបតតចបចរបសមនស

មន កៗ កនងសងគម។ ពទធភសតមយបទេពលថ មគគ

សមគគ ន តេប សេខ ែរបថ កររពមេរព ងគន របសអនក

រពមេរព ងគន ទង យ ជតបធមនឲយបនេសចកតសខ។

មនស រសេនកនងសងគម េរកពកចចករែដលរតវបេពញរប

េយជនខលននងរគ រខលន មនភរកចចចបចមយេទៀតែដល

រតវបេពញេដើមបជត គករករពរជតនងក ងជត រតវករ

កមល ងនង មពលរគបែផនកនងរគបគន េដើមបជត េនេរកម

ចបបទមល បៃនរសកេទសរបសខលន។ មនរតមែតជតរបសខលន

េទ មពកយេរប នរបេ របសរពះពទធ មនស រតវមនចតត

េម ត ករ ឲយទ យជយ េ ះរ យបញហ កលេ ក


ផង ែដលកនងបលថ អបបមញញ រពហមវ រ េដើមបឲយពភព

េ កបនសខសនតភព េរពះថ េនេលើែផនដែដលមនស

រសេនេនះ េបើមនកែនលង មយមនអសនតសខ ចមន

ផលវបក រកកដលកែនលងដៃទេទៀត។ ដេចនះេហើយបនជ

រពះសមពទធជមយនងេសចកតករ របសរពះអងគ បនបបល

មនស កនងេ កឲយរពតៃដគន ងសនតភព កលេ ក។

េដើមបសនតភពពភពេ ក រតវមនសនតភពផលវចតតៃនមនស

មន កៗ េរពះមនស មន កៗ ជសមជករបសសងគម។ ដចជ

ពលរដឋែខមររគប នៈរតវេធវើករ មមខងរេរៀងខលនេដើមបរក

ករពរទកដ ករពរឯក ជយ ករពរអធបេតយយរបសជតខលន

កលកខលនឲយបរេទសសមល បជតឯង។

ពកយថ មគគនឲយបនសខេនះ គ មគគបេពញអេពើលអ អេពើជកសល េបើ មគគបេពញអេពើជអកសលវញមន

រសប មពទធភសតេនះ ែដលថ មគគនឲយបនសខេឡើយ

ែតជ មគគនឲយមនទកខេទវញ កនងនយថ រមគន បេពញអេពើ

បបនងទទលផលបបរមគន ។ េនកនង ណយធមែដល

ែរបថ ធមជទ ងៃនកររលកដលមន៦យងេនះ មនធម

២របករយងសខនែដលជមល ឋ នរទរទងនវ មគគធម




ឬជធមនឲយេកើត មគគ គទដឋឬទស នៈ ករយលរតវគន

ឬដចគន ១ នងសលៈ កររបរពតតរតវគន ឬដចគន ១។ េបើមនស

មនករយលរតវគន េហើយកររបរពតតលអដចគន េទៀត នងរតរក

គន ពខនេឡើយ។ េបើករយលេផ ងគន កររបរពតតកេផ ងគន

េទៀត េបើេទះបកពងរមគន កេ យ ៃថង មយគងែបកគន ព

ខន។ េរកពេនះ ធមឲយេកើត មគគ គករបនទទលផលដច

គន េរប បដចរបេទសកមពជបនសខសនតភព ពលរដឋែខមររគប

នៈកបនទទលសខសនតភពដចគន ។ ពកយថ មគគ

ែដលរមគន បេពញេសចកតលអេនះ ករចឡកររមគន ដចកមមយ

នសតែខមររកហមរមគន បេពញករងរជសមហភព ផត ចកមម

សទធឯកជន រហតបរេភគ ររមគន េនះេឡើយ គរសេទ

មលកខណៈឯកជន បែនតមន កៗ រតវបេពញកចចេដើមបជតខលន

រសប មចបបរបសរបេទស។

ពកយែខមរនយយថ ចេងកើះែតមយេគកចបក ចេងកើះមយ

បចេគកចពបកេឡើយ។ ពកយមយេទៀតថ ែខ េន យគន

េគទញ ច ែតេបើេវញជធលងែតមយ េគទញព ចេឡើយ។

កនងរសហេ បេទសកមននយយថ ករេវញចងបចវតថអវមយសមបតចឆម រឲយរមគន រែមងជបរងមបន។ ដចេគរបមល


េ ម េវញជទនលងយកេទធលងដរចះេរបងឲយជបេបលេទ

ពរច។ មយេទៀត េពលថ រពនបក េឃើញហវងបក រសះគន

ទទះ ល បេហើររេបើកលបរតរចេចញពលបរបសខលនអស កនក

ត យ ស រតបេណតើ រគតបេណតើ រថ ហវងបក េនះ រសះចតត

ចងគន ជបចសទះេហើររេបើកលបរតរចេទអសរលង ែតេបើ ចះ

ដេន យគន ដ ប នងេនកនងក ត បៃដៃន ម អញ

ដ បេនះពខនេឡើយ។ ដេចនះ មគគជកមល ងមយដខល ងកល

ចញងរបេយជនមយឲយសេរមចបន េទះបករងរមន

ទហធនងពបកយង កេ យ។ រពះអរយសងឃជ វក

ៃនរពះដមនរពះភគ េ ករបតបតតេ យរបៃពេដើមបកចត

បងនវកេលសត ហ អសេហើយ រពះអរយសងឃទងេនះ េទះ

េ កគងេនឆង យពគន កទកដចជេនជតគន ែដរ េរពះេ ក

មនសមម ទដឋករយលរតវគន មនកររបតបតត មសលសម

ធបញញ ដចគន គេ កមន មគគធមេ យរពះទយនងរពះ

ទយជបជនចច។

ចែណក មគគេភទ គករែបកបក មគគវញ នងមន

េសចកតអនត យដលសងគមមនស ធងន ស ដចជសរងគ ម

េ កទងពរេលើក េកើតពករែបក មគគែចកជបក ពកចបង




យកជយជនះេរៀងខលន។ ដចជរបេទសកមពជចបងកបសមល ប

គន កេកើតអពករែបក មគគគន មនេ ះរ យបញហ របេទស

ខលនេ យសនតវធ មរបបរបជធបេតយយ។ មនេរឿងប ណ

មយនយយថ ហង មយមនកបលពរ េ យទទលករញះ

ញងពខងេរក មនបន កសរគន ឲយដងេរឿងពតជមន ក

បេងកើតជជេមល ះនងគន េកើតអេពើហង ខគន រហតដល ល បេទ។

ដចបនអធបបយមកេហើយ មគគធមែដលែរបថ ធម

រពមេរព ងគន ជេគលធមសខន ស ស បេសចកតសខច

េរ ើនកនងសងគមតចសងគមធរហតសហគមនពភពេ ក។ កនង

នយេនះ េបើនយយមករបេទសកមពជ េបើរបេទសេនះរបរមគន

េនេរកមចបបរបសរបេទសនងចបបអងគករសហរបជជត

របេទសេនះនងមនេសថរភពខងនេយបយ េហើយនងេធវើឲយ

វបបធមនងេសដឋកចចលត សចេរ ើន។ ពរងងជហរៃផទកនងឲយ

មនឯកភពជត ដេ ះរ យរគបយងកនងបញហ ជតរតវ

សថតេនកនងរគបខណឌ ចបប មនេរបើហង មនករសមល បគន

ជេដើម។ េនះជក ត សខន ចករពរឯក ជយអធបេតយយ

ជតនងបរណភពទកដរបសខលនបន េហើយបរេទសកមន

ចលកៃដចលមកេរជ តែរជកកនងកចចករៃផទកនងរបសែខមរបន

េឡើយ។


៦- សជវធម នងសលធម

១. សជវធម


ពកយថ សជវធម ែរបថ ធមឬរេបៀបរសេនសមរមយ។

បនេសចកតថ កររសេនដងលកខណៈៃនសងគម េហើយអនវតត

មរេបៀបែបបបទៃនសងគមេនះ។ សជវធមៃនជនជតនមយៗ

មនលកខណៈែបលកៗគន រសប មវបបធមទេនៀមទមល បៃនជត

របសខលន។ បែនត មនេគលមយដចគន គករគរសមនងគន េទ

វញេទមកេនេពលរបរសយទកទងគន ។ េពលេធវើខសឆគង

ដលជន មន កេ យអេចតន កនងរេបៀបសជវធមរបសែខមរ

កដចជសជវធមរបសជនជតបរេទស េគេពលពកយថ ខញ ស

េទស។ ឯអនកែដលរតវេគសេទស ែតងមនសជវធមតបវញ

ថ មនអេទ។ ឧទហរណេនះបញជ កថ េគមនសជវធម គ

កររសេនមនសភពសមរមយេចះអតឱនឲយដលគន េទវញេទ

មក។ ករគរសមនងគន េនះ ជរបៃពណដលអរបសមនស ជត

ែដលមន រយធមខពសជងសតវតរចឆ ន។ ដចជជនជតែខមរ

ែតងមនករគរសមនងគន េនេពលជបគន េលើកៃដសពះសរ

េហើយេពលថ ខញ សជ បសរ។ ឯអនកែដលេគេលើកៃដសពះ

កសពះតបវញ េហើយេពលថេលើកៃដថវ យរពះ។ លកខណៈ



េនះ ពែមនជអេពើេថកទបឬមនេជឿនេលឿនេនះេទ ែតជអ

េពើរបសជនជតមនពជអមបរៃថលថនរខពងខពសេជឿនេលឿនែដល

ផទយគន អពករឥតពជសមបរវញេទ។ កនេចរបសរសែខមរែតង

េគរពឪពកមត យរបសខលន េគរពចសរពទធ ចរយ េគរពរពះ

សងឃរពះពទធ សន។ ករេគរពេនះ គករសែដងករេកត

ែរកងនងមនភកតភព។ េនកែនលងជេរចើនែដលរតវមនសជវ

ធម ដចជសជវធមកនងេពល ត បសននសទអវមយ សជវធម

កនងេពលេធវើពធកមមកនង សនជេដើម។ េនះជអតថនយេ យ

សេងខបៃនពកយថ សជវធម។

២. សលធម

ពកយថ សលធម ែរបថ ចបបែដលមនរបរកតខងលអ

បនដលចបបស បេរៀបចចរយមរយទឲយខពងខពសៃថលថនរ គ

ករពរបរពតតេធវើអេពើ រកកេ យកយនង ច។ ពកយថ

សលធមេនះ េបើ មអតថនយពកបសចមរបេទសឲយនយថ

សលធមគជវទយ រសតែដលបេរង នរេបៀបអនវតតេ យ

េជៀស ងអេពើ រកក។ សលធមមននយជេរមជងសជវធម

គសលធមមននយអនវតតផលវកយនង ចរបសមនស ឲយបន

លអ េជៀស ងករេបៀតេបៀនអនកដៃទ។ សលធមរបស សន


ៃនសងគមខលះ មមនឲយេបៀតេបៀននងសមល បមនស ជតទ

េទ ែតសតវតរចឆ នព មេឡើយ។ ចែណកសងគមអនកកនរពះ

ពទធ សន មទងមនស ទងសតវមនឲយសមល ប ដចមន

នយយេនកនងសកខ បទទ១ៃនសល៥ គជសលធមមននយ

ទ យនងមនករមតខពស។ ករពមនសលធមនឲយមនស

េបៀតេបៀនគន នងបងហរឈមគន ។ ករមនសលធម គករ

េគរពសទធមនស េនះឯង។ េនះជអតថនយសេងខបៃនពកយថ

សលធម។

៣. ទនកទនងរ ងសជវធមនងសលធម

េដើមបេធវើឲយមនស មនគណសមបតតខពងខពសៃថលថនររតវមន

ធមទងពរេនះ គរតវមនសជវធមផងសលធមផង។ េបើមន

ែតសលធមខវះសជវធម មនស េនះពេបៀតេបៀនអនកដៃទ បែនត

ខវះករគរសមេទរកអនកដៃទេនេពលែដលជបរបរសយទក

ទងគន ែដលជនទរបសសជវធម។ ករពមនករគរសម ម

របៃពណទេនៀមទមល ប េគឲយគណវបតតថជមនស េឈលើយ

សងគម។ េបើមនែតសជវធមខវះសលធមវញ េនះមនគណវ

បតតធងន ស គលអែត ករៈខងេរកបែនតរបរពតត រកក។

ដចជេចរជអនកលចរទពយសមបតតអនកដៃទ បែនតមនសដទន




ភលន មនកយវករ កទកអនកដៃទ។ មនស គម នសលធម

េគចតទកថជមនស សរតវរបសសងគម េរពះនងបងកេរឿង

េហតេធវើឲយេគវនសកនងេពល មយ។ មយេទៀត ខលះឲយនយ

ថ សជវធម កមននយរបែហលគន នងសលធមែដរ េរពះ

សជវធមែដលមននយថរសេនសមរមយ គរសេនសរមប

សរមលជមយសងគម រសប មរបៃពណទេនៀមទមល ប គករ

មនេបៀតេបៀនសងគមហនងឯង។ សលធមនងសជវធមេនះ ជ

ែផនកគណសមបតតខងចរយ។ បែនថមេទេលើធមទងពរេនះ

រតវមនគណធមមយេទៀតគវជជ សមបតត។ ករមនចេណះេចះ

ដងនងមនចរយលអ េនះជគណសមបតតដខពសខពសរបស

មនស ។ ជនជតកមពជរគប នៈរគបេភទទងអនកកនអ

ចទងរបជពលរដឋ េបើនគន បណត ះឲយមនគណធមទង

េនះ េនះរបេទសកមពជនងមនសនតភពនងវឌ នភព េរពះ

ករក ងធនធនមនស ជក ត សខនបផតកនងករក ង

សងគមមនស ឲយបនចេរ ើនលត ស។


៧- នយកធម

ធមស បអនកដកន

របេភទៃនធមែដលស បេធវើជេមេគ ឬជនយកេលើេគ

មនជេរចើនយង ែតកនងេពលេនះ សមអធបបយចេពះធម

ែដលស បេធវើជេមឬេធវើជនយកេគមយរបេភទ ែដលដកន

ស បកររសេនកនងរកមឬសងគមមយ ឲយមនករឈល សៃវនង

បនរបសបកនងករដកន េដើមបេសចកតសខចេរ ើនដលអនកែដល

េនេរកមបងគ ប។ ធមេនះេ ថ នយកធម ែរបថធមស

បអនកដកនយកេទរបតបតត មន៦យងគ៖

១. ខម ែរបថ មនេសចកតអតធន គេធវើជនយកេលើេគ

រតវមនេសចកតអតធនចេពះករលបករគបយង មផលវកយ

នងផលវចតត ជពេសសចេពះកររះគនពអនកដៃទ ពមនករ

េរកវេរកធរហតមនគនតពយបទចេពះអនករះគនេដើមប ថ ប

នេនះេឡើយ។

២. ជគរយ ែរបថ មនេសចកតភញ ករលកេរឿយៗ គេធវើជនយកេលើេគរតវមនករឈល សៃវ មន ម រតរសរេវ ើកជ

នចច មនគនតផតចេផតើមបេងកើតែផនករ រះរកមេធយបយេធវើយង




ឲយរកមឬសងគមរបសខលនបនលត សចេរ ើន គមន ល ប

គនតដចមនស េដកលក រតវដងមខងរនទរបសខលនថ ៃថង

េនះរតវេធវើអវេហើយៃថងែសអករតវេធវើអវេទៀតជេដើម។ អនកដកន

ជតកដចគន រតវមន ម រតរសរេវ ើកនងឈល សៃវបផតកនងករ

ករពរឯក ជយអធបេតយយនងបរណភពទកដ។ េបើមន

ជេមល ះៃផទកនងរតវេ ះរ យេ យសនតវធ ឲយមនឯកភព

ជត ករពរកឲយមនករេរជ តែរជកពខងេរក។

៣. ឧ ឋ នៈ ែរបថ មនេសចកតឧស ហពយយម គេធវើជនយកដកនរតវមនេសចកតពយយមយងខល ងកល ឲយជគរ

ដលអនកដៃទេទៀត ជពេសសឲយជគរដលសហកររបសខលន។

៤. សវភគៈ ែរបថ ករែចករែលក អនកេធវើជេមដកន

រតវេចះែចករែលកេរគ ងចញច មជវត ដចជរប បរប េរបើរបស ចណ របរេភគជេដើម ដលអនកេធវើករជមយឲយ

សមរមយលមមរសេនបនផង។ មយេទៀត រតវចតែចងករងរ

ឲយសមជកេធវើឲយរសបេទ មកមល ងកយនងកមល ងសមតថ

ភព។ េបើនយយពរកមហនវញ រតវផតលរបកែខឲយកមមករឲយ

បនសមរមយ េបើបនចេណញេរចើនរតវដេឡើងរបកេបៀវត រ


បែនថមេទៀតដលកមមករ។ រតវេចះេលើកទកចតតកមមករេ យផតល

របកប ចឲយកមមករមតងមក លផង។

៥. ទយ ែរបថ មនចតត ណត សរ គនយកដកន

ឬេមរកមហនមនចតត ណត សរដលសហករឬកមមករ

ែដលេធវើករ ឲយដចជឪពកមត យរស ញកន។ េបើកមមករមន

ជមងរតវឲយសរមកេហើយបញជ នេទមនទរេពទយ កេរបើទងឈ។

េបើកមមករមនវបតតផលវចតត រតវជយ ែណននយយពនយលេហត

ផលឲយមនកមល ងផលវចតតេឡើងវញ។

៦. ឥកខន ែរបថ ករពនតយេមើលកចចករែដលបនេធវើេដើមបែកលអឲយបនរបេសើរេឡើងេទៀត។ ករបនចេរ ើនលត

សៃនសងគមមយឬរកមហនមយ ពែមនរតមែតែផនករែដល

កេចញឲយអនវតតបេ ណ ះេទ គេនេលើអនកអនវតតែដលជ

សមជកឬកមមករេពញចតតអនវតតផង។ េដើមបឲយសមជកឬកមម

ករេធវើសហករេ យកររក យផង លះរ ែតមនលកខខណឌ

ករងរបនលអ ពរេ ភេលើសទធសមជកឬកមមករ។ កល

សមជកឬកមមករេធវើសហករេ យេពញចតតនងេ យ រែត

ខលនបនទទលកៃរមបែនថម េនេពលែដលលទធផលៃនករងរ

បនលត ស េទើបរកមហនជេដើមេនះ កនែតមនវឌ ន




ភពនងេសថរភព។ បញហ ជតកដចគន លះរ ែតរបជពលរដឋ

េធវើសហករជមយរ ឋ ភបល េទើបេធវើឲយរបេទសមនសនតភព

វឌ នភពនងេសថរភព។

នយកធមទង៦េនះ ជធមស បករដកនតចធទងែផនក

សងគមកចចវបបធមទងែផនកនេយបយរតវអនវតត។ ចែណក

ទសពធ ជធម១០យងេនះ ស បករដកននេយបយ

ជនខពស។


៨- រពះេវស នតរជគរ

ដលអនករបជធបេតយយសមយទេនើប


រពះេវស នតរ ជេរឿងជតកទ១០ៃនករក ងទនបរមៃនរពះេពធសតវ េដើមបឲយបនរ សជរពះពទធគរពះសមណ

េគតម។កនងវគគមយៃនៃផទេរឿងនយយថ រពះេវស នតរបនរតវ

របជ រសតេដញេចញពរពះនគរ មរយៈករេធវើបតកមមមយ

េ យរបឆងនងរពះអងគអពករ កទនដរែដលរបជ រសត

យលថជដរមងគលរបសរបេទសឲយដលពករពហមណ។ កនង

េពលេនះ រពះេវស នតរបនេធវើ មសណមពររបសរបជ រសត

រពះអងគ។ ករសរមចរពះទយែបបេនះ ចតទកថ រពះេវស នតរ

េពធសតវមនឧតតមគតខពងខពស សកនងករេគរព មឆនទៈ

របសរបជ រសត េ យពរបឆងនងមតរបសរបជ រសត សខចតត

េទរសេនកនងៃរពគរវងគត ដចពកយែដលរពះអងគបនេពលកនង

កណឌ េហមពនតសអនញញ តពរបជ រសតថ េយើងនងេទ ម

ផលវរបសក រតែដលេធវើខស សមអនកទង យអតេទសបងអង

ឲយេយើងមយយបមយៃថងសន ទ េយើងឲយទនេរសច។ កនងរពះ

សកមមភពដអ ច រយេនះ េយើងគរេលើកេឡើងវភគថ េហតអវបនជេពលេនះ រពះអងគពេរបើកមល ងទពេដើមបបរងក បរបជ



រសតែដលេធវើបតកមមេដញរពះអងគេចញពរពះនគរ េរពះេពល

េនះ រពះអងគមនអ ចរគបរគនជមយរពះបទរសស-

ញជយជរពះប ។ មករសេងកត ធមម រពះេពធសតវែតង

ែតក ងអេពើជកសល ែតងេជៀស ងករេបៀតេបៀនជនចច។

យង មញ រពះេពធសតវេវស នតរេ ះរ យវបតតេនះ

េ យសនតវធ េរពះរពះអងគយលថ ករបរងក បេ យ

ធមហង ពបនេជគជយេឡើយ ផទយេទវញ នងរត

ែតបែនថមកហងរបសរបជ រសតឲយេកើតមនកនែត

ខល ងេឡើងែថមេទៀត េហើយជអេពើពលខសពលកខណៈ

របសគតបណឌ តផង។មយងេទៀត រពះអងគពចងឲយរបជ រសត

មនទកខរពយេ យ រែតរពះអងគ។ ដេចនះេឃើញថ រពះេវ-

ស នតរបនេគរពឆនទៈរបសរបជ រសត បនេគរពសទធមនស

នងលទធរបជធបេតយយពតរបកដ ជភសត ងរពះអងគបនេធវើមឆនទៈរបសរបជ រសត រពមទងបនសេទសរបជ រសតជ

ធរណៈេទៀតផង។

ដេ ះរ យរបសរពះេវស នតរ គជដេ ះរ យ

េ យសនតវធជមយរបជ រសតរពះអងគ។ អនកដកនែខមរបចចបបនន

នងេទអនគត គរ តេរៀនសក មឧតតមគតរបសរពះេវ-


ស នតរេនះ គរពះអងគពបនេធវើឲយរបជ រសតចបងគន េ យ រ

ែតផលរបេយជនឬកហងផទ លខលនរពះអងគេឡើយ។ រពះអងគ

បនែចក ចពគន រ ងរបេយជនផទ លខលននងរបេយជនជត

េហើយបនទទលកហសរបសរពះអងគជផលវករផង។

េរឿងរពះេវស នតរេពធសតវ ជគរអនកដកនែដលមនឧតតម

គតខពសមនេធវើឲយរបជ រសតនងរបជ រសតបងហរឈមគន ។ បពវ

េហតែដលនឲយរបជ រសតេកើតទកខមនសខចតតបនេធវើបតកមម

របឆងនងរពះអងគ េ យ ររពះអងគ កទនដរមងគលដល

ពករពហមរណ។ ដេចនះ េដើមបរងបកហងរបសរបជ រសត រពះ

អងគបនយកទកេទលត គសខចតតេធវើ មសណមពររបសរប

ជ រសត េទរសេនកនងៃរពគរវងគតរទលបកេវទនេនកនងៃរព

េដើមបរបជ រសតសងបផលវចតតនងេធវើឲយរបេទសរពះអងគសថតេនជ

របរកតេឡើងវញ។ រពះវចរណញញ ណដខពងខពសរបសរពះអងគ

េនះ កនងទបផតេរឿង រពះអងគរតវរបជ រសតនគន េទែហរពះ

អងគឲយរតឡបមកនគរវញ ែដលេ ថ នគរកណឌ ែដលន

ឲយរពះអងគបេពញទនបរមជបនតេទៀត។ ទនសមនេរបើហង

េនះបនទទលេជគជយទងខលនរពះអងគផទ លទងរបជ រសត

េហើយរបេទសរបសរពះអងគេនែតមនរគះរងមកនងសខសនត




ភព។ ដេចនះ រពះេវស នតរជគរៃនអនករបជធបេតយយ

សមយទេនើប េរពះរពះអងគេធវើ មមតរបសរបជ

រសត។


៩- ករមនេបៀតេបៀនអនកដៃទ

េ យយកខលនជេរគឿងឧបម

គថ១បទេនកនងគមពររពះពទធ សនេពលថ សេពវ

តសនត ទណឌ ស សេពវស ជវត បយ អ ត ន ឧបម ក វ

ន ហេនយយ ន ឃតេយ ែរបថ សតវទង យសទធែតតក

សលតចេពះ ជញ រគបៗ គន ទងអស សតវទង យសទធែតរស

ញជវតរគបៗ គន ទងអស ដេចនះបគគលគបបេធវើខលនជេរគ ង

ឧបម េហើយមនគរ យរប រេ យខលនឯង មនគរេរបើអនក

ដៃទឲយ យរប រនវសតវដៃទេឡើយ។

ពកយថ សតវទង យសទធែតតកសលតចេពះ ជញ រគបៗ

គន ទងអស បនេសចកតថ ទងមនស ទងសតវតរចឆ នែដល

មនជវត សទធែតមនករភយខល ចចេពះ ជញ ករ យេ យ

ដបង ចកេ យកបត បញេ យកេភលើងជេដើមរគបៗ គន ។

ពកយថ សតវទង យ សទធែតរស ញជវតរគបៗ គន បន

េសចកតថ សតវទង យសទធែតចងរសេនពចង ល ប ចង

មន យែវង មនចងមនេ គពយធ េទះបជវតសថតេនកនង

វយជ នងពករ កសទធែតចងរសមនចង ល ប គមនចតត




ជបនងជវតរបសខលនជនចច។ ពកយថ ដេចនះ បគគលគបបេធវើខលនឲយជេរគ ងឧបម េហើយមនគរ យរប រេ យខលនឯង

មនគរេរបើអនកដៃទឲយ យរប រនវសតវដៃទេឡើយ។ បនេសចកត

ថ មននងេបៀតេបៀនមនស សតវដៃទ រតវេរប បេធៀបមកខលន

ថ ខលនរស ញជវតខលន មនចងឲយអនកដៃទ យរប រ មន

ចងឲយអនកដៃទសមល បជេដើម មនស សតវទង យដៃទេទៀត

កមនបណងេនះដចគន ដេចនះពគរេបៀតេបៀនគន េ យមេធយ

បយ មយេឡើយ។ រពះពទធ សនសែដងថ មនស

េកើតមកមន យខលឆប ល បេទវញ េរពះកលពជតមន

បនសមល បសតវបបតជវតេគ, េកើតមកមនេ គេរចើនមនជមងរបចកយ េរពះកលពជតមនេបៀតេបៀនសតវឬេបៀតេបៀន

មនស េធវើឲយេគរងទកខេវទន មផលវកយឬ មផលវចតត, រកមរគ

រមត យឪពកបតរបពនធកេចឆបរពតរបសបកែបកគន មក

ពជតមនេនះពរងតពរងះសតវ េធវើឲយេមបកនេចេគែបក

បកគន ។

េបើពទធ សនកជនែខមររគប នៈេគរព មពកយេរប ន

របេ របសរពះពទធដចេពលមកេនះ េនះករេបៀតេបៀនគន

ពមនេឡើយ។ សងគមមយឬរបេទសមយែដលពមនករេបៀត


េបៀនគន សងគមេនះនងមនសខសងប។ រតងរពះពទធមនឲយ

មនស សតវេបៀតេបៀនគន េនះេហើយ ែដលទកជមល ឋ នៃន

ករេគរពសទធមនស ។ របជពលរដឋែខមរមនភពវស ង

សែដលបនទទលកនយករពះធមរបសរពះពទធ ែដលជ

ធមដបរសទធស បញងអនករបតបតត ម ទទលេសចកតសខច

េរ ើនកនងជវភពរបចៃថងនងជវតអនគត។ រពះធមជចបបរពះ

ពទធ សនេនះ ជជនយសខន សស បផលវ ចរក

របសរបេទសកមពជ បនជមនពកយែខមរថ ផលវពទធចរកនង

ចរករតវេដើរេទជមយគន េទើបេធវើឲយរបេទសកមពជបន

សខសនតភព។




១០- ទេវើខវះករពចរ នឲយខចរបេយជន

- េរឿងអនកចករពរនក

- េរឿងសតវេភពរ

ពកយេរប នរបេ របសរពះពទធ សន កដចជពកយ

េរប នរបេ របសចសប ណែខមរ បនរលកថ មននងសេរមច

ចតតេធវើអវមយ កនងបញហ រគ រកដចជបញហ សងគមរបេទសជត

រតវពចរ ឲយបនលអតលអនឲយយលចបសជមនសន។ ទេវ ើ

ខវះករពចរ ចអនវតតខស នខចរបេយជនេហើយេ ក

េ ជេរកយ។ កនងនយេនះ មនេរឿងកនងគតេ ករបស

េ កសតតនតរបជឥនទ េទះប កចណងេជើងេសៀវេភថ គត

េ ក កមនទកទងនងគតធមែដរ។ េរឿងទងេនះ េទះប

េរឿងខលះយកសតវេធវើជតអងគកេ យ កបនជគតរបេសើរ

ស ស បអបរសងគមមនស ពេសសសងគមែខមរឲយឈល សៃវ

កនងកររសេន េរពះសតវជតអងគទងេនះ ជត ងៃន

មនស នងសងគមមនស ហនងឯង។

ដចេរឿងអនកចករពរនកបតរបពនធមនចតតេ ក ត យ

េ យបនសមល បសតវ ក េ យយលខសថ សតវ ក េនះ


បនខសមល បកនរបសខលន មកពមនកហងខវះករពចរ ។

ដេណើ រេរឿងេ យសេងខបថ បរសនងនរពរនកបតរបពនធជ

អនកចករបនចញច មសតវ ក មយ។ ៃថងមយ ពរនកបតរបពនធបន

េចញេទេធវើករខងេរក ទកកនតចខចេនកនងអរងងនងសតវ

ក េនះឲយចផទះ។ េពលែដលេចញផតេទ មនពសមនពស

មយេ យធកលនទកេ ះកនងមតទរក បនលនចលេទកនង

អរងងចកទរកេនះ ល បេទ។ េពលឮសរទរកេនះយ សតវ

ក បនេបលយងេលឿនតរមងេទអរងង េឃើញពសចក

ទរកេនះ ល ប កេធវើកររបយទធយងអង ចជមយនងពស

រហតខពសេនះ ល បេទ េហើយខអសទញយកមកទក

េរកមេជើងម។ េពលបរសបតរបពនធរតឡបមកវញ សតវ ក

បនរតេឆលឆល ចះេឡើង កដចជចងែថលងរបបមច សអពរពតតករណេពលែដលខលនចផទះ។ មច សផទះបតរបពនធេឃើញឈម

េននងមត ត េកើតមនេសចកតសង យ ករតេទេមើលកនកនង

អរងង េឃើញកន ល បេ យមន ម មជរតងេភល កន កសនន

ឋ នខសថ សតវ ក បនខកនរបសខលន កេកើតកហងយក

ដបង យសតវ ក រហតដល ល បេទ។ ងកចះងកេឡើងរ ប

ែតេឃើញពសែដល ល បេនេរកមេជើងម កេកើតករសង យ




កសទះេទពនតយេមើល ម មេភល កនែដលជមតងេទៀត េទើបដង

ចបសថ ជ ម មពសចក ពែមនជ ម ម ក ខេឡើយ កេកើត

រនធតកនងចតត យ ណតកនផង េ ក ត យសតវ ក ែដលខលន

សមល បខវះករពចរ ឲយបនមតចត ែដលជសតវឥតេទស

ជសតវមនគណករពរកនខលនផង។ េរឿងេនះ បនឲយេមេរៀន

ថ អេពើរគបយងែដលេគេធវើទងកហងមនបនពចរ ឲយ

បនចបស សជមន ែតងមនករភល តខសខចរបេយជន

េហើយមនករេ ក ត យជេរកយ។

េរឿងេនះ បនឲយេមេរៀនៃថលថល ស ស បជនជតែខមរ

កនងបចចបបនននងេទអនគតេទៀត កឲយសមល បគន េ យខវះករ

ពចរ េរពះ ងពេរកយសមយម នគរ ែខមរមនករ

ទសែទងែខវងគនតគន ជញកញប េហើយមខ ងៗពងបរេទស

ឲយជយ បងហរឈមែខមរគន ឯង។ ទបផត ទកដែខមរបនរញតច

ដចសពវៃថងេនះ។ អនគត េបើមនរបងរបយតនេទ ទកដនងរញ

តចតេទេទៀត។

មនេរឿងមយេទៀតនទនថ មនសតវេភពរ េភមយរកស

កនងទកេរជ េភមយេទៀតរកសកនងទក ក។ ៃថងមយេភទងពរ

ចបបនរតរសមយ ែចកគន ឯងព ចេរសច កេកើតជជេមល ះ


េហើយសេរមចនគន េទបតងសតវចចកឲយេធវើជេចរកមកត

េសចកតឲយខលន។ ែឆកចចកកកតេសចកតេ យកតរតរសេនះ

ជបភគ ខងកបលឲយេទេភែដលមជទកេរជ ខងកនទយឲយ

េទេភែដលមជទក ក ចែណកភគក ត លចចកសខលនឯង។

េភទងពរនកតចចតត ស េ យេឃើញចចកសរតងភគ

ក ត លែដលសទធែត ច។ ឯេភែដលបនរតងកនទយនកតច

ចតតជងេគ មនដងេធវើអវនងចចកបន ែបរមករចែណនេភគន ឯង

ែដលបនរតងកបល។ េកើតទកខពសខចតត េភទងពរកនគន េទ

បតងខល រតឲយកតេសចកត។ ខល រតកតេសចកតេ យយកជញជ ងរ

ជមកថលង កបលរតធងនជង ខល រតឱនស ចអមក ដលថលងមតង

េទៀតខងកនទយធងនជង ខល រតឱនស ចគលកនទយ ខល រត

ែកលងថលងមនឲយេសមើ សេទសមកទលែតអស ចេរចេនសល

ែតឆអងទងសងខង េទើបថលងេរកយឲយេសមើគន េហើយខល រត

េពលេទេភទងពរថ ហននគន យកេទ យក មយកបន

ខញ ថលងឲយេសមើគន េហើយគម នេលើសខវះេទ យតតធមេហើយ។ េភទង

ពរេឃើញខល រតែកលងថលងស ចអសដេចនះ កនកតចចតតេទវេឡើង

ែថមេទៀត នក ត យរតរស េ យគតខសែបក មគគគន ចង

េ ភយកែតឯងរហតដលខនសទងអសគន េហើយកេដើរ




េចញេរៀងខលនេទ។ ពកយកពយថ «េភេអើយេភពរ េខខងមម

ែបកកត មគគ េរពះេ ភែតឯង មនែបងែចកគន េទបតងដល

ចចកឲយែចក។ ធមមជតចចក ជសតវៃលលក យយក

ចែណក ក ត ល ចេរចើន ចេរ ើនអនកែចក ចងេដើមបែបក

បនេភេទវ ។ េរកយមកេភខង ពរតេទបតង ខល រតេទៀត

ខល ថលងរ ជ ស ចផង ទ េសមើគន េនសលែតឆអង»។

េរឿងេនះ មនឧតតមគតពរយងគ ទមយ េចរកមកតេសច

កតអយតតធមសសណកពករលយ ែដលេធវើកនកតទងសងខង

ខតបងទងអសគន ឯរបេយជនទងអសបនេទេលើេចរកម

គេឈល ះគន បនចេណញេទេលើេចរកម។ ដេចនះ េរឿងេនះ េច

រកមែខមរកត អនកមនជេមល ះគន កត គបបយកេរឿងេនះេទពចរ

។ ទពរ េបើនយយដលថន កជតវញ ែខមរនងែខមរទសគន

ចេណញេទបរេទសជតខងែដលចងបនទកដែខមរ។


១១- េទសៃនករេលងែលបងសសង

ករេលងែលបងែដលមនេទស គសេ យកែលបងសសង

ករបកកសឬ កវតថេផ ងៗ។ េបើេលងក តរបណ

េលងក ជមតតភពពមនេទសេទ។ ែលបងែដលមនេទស

ដចជែលបងេបៀ េបងែលបងកសណជេដើម។ ែលបងស

សងមនេទស៦យង៖

១. កលឈនះរែមងបងកឲយេកើតេពៀរ េសចកតថ េបើអនក

េលងបនទទលជយជនះមយរគ រែមងមនេពៀរជមយអនក

ចញ េ យអនកចញមនសបបយចតត ចរកេរឿងជមយអនក

ឈនះ។

២. កលចញរែមងេ ក ត យរទពយ គអនកចញែតង

េដកេកើតទកខ។

៣. រទពយសមបតតែតងវនស េគករមេឃើញអនកេលង

ែលបងមនកេណើ តមនរទពយសមបតតេ យករេលងែលបង

េឡើយ េបើេនរបេទសកមពជឮែតលកេគលករកបលកផទះ

សែមបង េឈល ះទសែទងបតរបពនធេ យ រករអសរទពយគ




ខតទងចងខតទងេដើម មនអនកចញខលះេធវើជេចរលចបលន

មនអនក ជករខលះរបរពតតអេពើពករលយ។

៤. មនមនអនក មយេជឿពកយ គេគពេជឿពកយ

សដអនកេលងែលបងេឡើយ េរពះេគខល ចេបកេគយករបកេទ

េលងែលបង។

៥. ជទេមើលងយៃនមតតភរកត មតតស ញមនឲយតៃមល

នងេពលរះគននងមនេជឿទកចតតមតតែដលេលងែលបងេឡើយ។

៦. មនមនសបបរសចងជមរត ធមម េ កអនក

សបបរសពេសពគបមនស រកកមនមនស េលងែលបងជ

េដើមេឡើយ។

េទសទង៦េនះ េឃើញកនងបចចបបននទនែភនក។ ពកយែខមរ

កេពលថ េលងែលបងែតងវនស។ េនកនងប ភវសរត

គមពររបសពទធ សននយយអពែលបងបរបករនឲយវនស

េ កថឆកតប ឆកតមយនងរស ឆកតមយនងរ ឆកតមយនង

ែលបង អេពើព ឆកតេនះេ ម ឆកតៃរកកនលង។ រពះពទធជ

មច សបេរង នឲយមនស ខរបងែរបងេធវើករងរដរបៃព (សមម

ជេ ) ករងរែដលរបកបេ យធមសចរត េជៀស ងករ


ងរទចចរតនងករងររេបៀបផ ងេរពងមនករេលងែលបងជ

េដើម។

េនភនេពញ របេទសកមពជ េនៃថង២៥កមភៈ២០០៩ ជរ ឋ

ភបលែខមរបនរបកសបទ ជវកមមែលបងក នតេអឡចរត

នកនងេមកនករគបរបេភទ(សលតមសន) នងែលបងភន លក

រគបរបេភទ(Cambosix) រពមទងែលបងសសងដៃទេទៀត

េឆន ត កនទយេលខ េបៀ េបង ជលមន ែលបងភន លបល ក

រតវបទទងអសឲយែតែលបងសសង។ កររបកសបទេនះមន

ករអបអរ ទររគបមជឈ ឋ ន ជពេសសរសប មបណង

របថន របសរបជពលរដឋែខមរទទងរបេទស។ ែលបងសសង

ទងេនះ េធវើឲយបះពលយងធងនដលសលធមរសេនរបសរប

ជពលរដឋទទងរបេទស បងកឲយមនអេពើហង កនងរគ រ នង

េធវើឲយមនអសនតសខ បះពលដលសវតថភពនងេសថរភព

ស ត បធន បកនងសងគម។ ករបទេនះ ករសប មពកយេរប ន

របេ របសរពះពទធ ែដលរពះអងគ មកឲយពទធបរសទរបស

រពះអងគរបរពតត េរពះែលបងែតងវនស។

គររលកេឡើងវញ របេទសកមពជមនេធវើវនេយគទនេបើក

បនែលបងកសណជេរចើនកែនលងេនទរកងភនេពញនងេន ម




រពែដនែខមរៃថនងេន មរពែដនែខមរេវៀត ម។ មគេរមង

របស ជរ ឋ ភបលែខមរថ កសណទងេនះអនញញ តឲយ

បេងកើតស បែតជនបរេទសេលងេទ បែនតេគសេងកតេឃើញថ

ែខមរកមនេទេលងជមយជនបរេទសែដរ។ គរឲយ ត យមយ

េទៀត មន គរកសណមយេនទរកងភនេពញខពសសកមៃសក

ជងរពះបរម ជ ងែដលជ ថ បនកពលរបសែខមរេទេទៀត។

េរកពេនះេទៀត ម រពតមនរសមកមពជែដលជ រពត

មនដធ បនផ យេនៃថង៩ស ២០០៤នយយថ របេទស

កមពជជពភពែលបងេឆន តធជងេគេនេលើពភពេ ក។ មន

រកមហនបរេទសេលងេឆន ត៦ េចញេឆន តទងយបទងៃថង

មនេលខ២ខទងេលខ៣ខទងកនង១ៃថងេចញ១៣ដង។ រកមហន

ទង៦េនះបនចេណញេកើបយករបកពរបជពលរដឋែខមរ កនង

១ឆន បនជេរចើន នដ ល សហរដឋ េមរក។ ជញ បណណ អន

ញញ តចបបឲយរកមហនបរេទសទង៦េបើកេលងេឆន តេនះ គ

េចញពរដឋមរនតរកសងហរញញ វតថនងខទទកលយនយករដឋមរនត។

េបើពចរ េឃើញេទសៃនករេលងែលបង ងពមនអនញញ ត

ជញ បណណ របែហលមនពបកបទេទ។


េ យរបេទសកមពជជរបេទសេគរពរពះពទធ សន

េហើយពកយេរប នរបេ របសរពះពទធមនខលម រ ស បអបរ

ឲយមនស មនតៃមលៃថលថនរ មនឲយេវៀរចកអេពើអបយមខ ែដល

ជរបធនៃនេសចកតវនសទងប គែលបងរស ែលបងរ នង

ែលបងសសងជេដើម គរអនកទទលខសរតវ សនជតែខមរ

ពចរ េមើលេតើគរបទែលបង េទៀត េហើយសមលងេមើល

ករវនេយគទនេផ ងពេនះវញ េដើមបអភវឌ នរបេទសកមពជ

ឲយបនចេរ ើនលត សបនតេទេទៀត។




១២- មនស ឆកត៨ពក

មនស ឆកត៨ពក ែដលមននយយកនងសតតនតបដក ែផនក

ពកកងធមេនះគ៖

១. កមមមតតេក ឆកតេរពះកម ពកយថកមេនះ ែរបថ

ចតតសទះេទ គសទះេទកនរបសេមលងកលនរសនងសមផស ចតត

ជបនងវតថកមទង៥េនះ។ េហតអវបនជេ កេពលថ េទ

ជឆកត បនជេទជឆកតេរពះអនកែដលជបចតតខល ងឬងបខល ង

នឲយវេងវង ែលងដងខសរតវបណយបបគណេទសអវទងអស

ដចជករជបចតតកនងរប សមបរបពនធកនេគក នរេ ភែដរ។

ពកយែខមរកបនេពលថ េ កថឆកតប ឆកតមយនងរស ឆកត

មយនងរ ឆកតមយនងែលបង អេពើព ឆកតេនះេ ម

ឆកតៃរកកនលង។ ពកយថកមមនរបជេដើមេនះ ពែមនសេ

យកែតេភទរបសេភទរសេទ គសេ យកអវទងអស ឲយែតចតត

ជបេ ថកមទងអស គចតតជបេ ថ កេលសកម វតថែដលចតតជបេ ថ វតថកម។ កមគណទង៥េនះ េធវើឲយ

អនកធអនកតចវេងវងខល ង ស រហតដលេធវើឲយខចរបេយជន


ដលសងគមេទៀត។ ករជញដរមនស កររេ ភផលវេភទ សទធ

ែតេកើតេឡើងពកមគណេនះឯង។

២. េកធមមតតេក ឆកតេរពះេសចកតេរកធ ធមម អនក

េរកធខងែតងេភលចខលនវេងវងមនដងខសរតវ របរពតតេធវើអេពើមកហងរបសខលន បះពលដលសទធអនកដៃទនងរេ ភចបប។

កររបរពតតឧរកដឋកមម មនករេធវើឃតអនកដៃទជេដើម េកើត

េឡើងពេសចកតេរកធខងេនះឯង បនជេ កេពលថ ឆកត

េរពះេសចកតេរកធ។

៣. ទដឋមមតតេក ឆកតេរពះយលខស ករយលខសេនះជ

ឫសគលៃនអកសលទងពង ដចជយលថេធវើបបមនបន

បបជេដើម។ កលេបើយលដេចនះ មនស នងេធវើអេពើបប

េ យគម នញេញើតៃដ េរពះយលថអេពើបបគម នឲយផលជ

ទកខ បនជចតថជឆកត។

៤. េមហមមតតេក ឆកតេរពះេសចកតវេងវង េមហៈេនះេកើត

ខលនឯងផងេទជនយេគផង។ េកើតខលនឯង គចតតសង យនង

ចតត យមយ។ ជនយេគគ េបើេ ភៈនងេទសៈេកើតេឡើងដច

ជលចរទពយសមបតតអនកដៃទ លចរទពយសមបតតជត លចេធវើឃតអនកដៃទជេដើម េមហៈេនះេទជនយបទបងមនឲយគត




េឃើញថ អេពើេនះខសនឲយមនេទសេឡើយ បនជចតជ

ឆកត េរពះអនកឆកតវេងវង ម រតមនដងខសរតវេឡើយ។

៥. យកខមមតតេក ឆកតេរពះយកខចលេបៀតេបៀន។ យកខកនង

ទេនះ បនដលពកអសរកយេខម ចរពយប ចមកយយេបៀតេបៀនមនស េធវើឲយមនស វេងវង ម រត។ ពកយសដកយ

វកររបសមនស េនះ មនលកខណៈរេវ ើរ យ គជ ករៈែដល

ប ត លេឡើងេ យ រពកអសរកយេនះ រេបៀបមនស ឆកត។

៦. បតតមមតតេក ឆកតេរពះរបមតកេរ ើក របមតជអងគធត

មយមនមខងរបេញចញទករបស េបើទករបមតេនះកេរ ើក េធវើឲយមនស រស ងែភនកវលមខ េភលចមខេភលចេរកយ។ ពកយេនះ

ចនយយរហតដលខចសរៃសរប ទ ខចខរកបល កន

ឲយមនស វេងវង ម រតេទជឆកតែដរ។

៧. សរមមតតេក ឆកតេរពះស ស ជេភសជជៈមយរបេភទ

មនធតេកត ែដលេធវើឲយអនកផកេរចើនរសវងវេងវង ម រត ន

យយេរចើនគម នដងខសរតវ េរពះេកត ខល ងដលសរៃសវញញ ណ

េទជឆកតវេងវង។

៨. ពយសនមមតតេក ឆកតេរពះជបរបទះនងេសចកតវនស

េទជរកឡកចតតឬខចចតត។ បនដលមនស ែដលមនវបតត


ធងនៗ ដចជវនសរទពយសមបតត រពតរបស ល បបតបង

សមជករគ រជទេគរពនងជទរស ញ កេ ក ត យ

ខល ងេទជឆកតវេងវង ម រត។

ករបបតឆកតទង៨ពកេនះ

េដើមបបនថយឬរលតនវករេរតកអរកនងកមគណ រតវពចរ

នវភពមន អ តៃនរបកយ។ កររលតនវេសចកតេរកធ

គបបផ យេម ត ករ បេងកើតករ ប ននងករ ណត

សរ។ េដើមបកឲយមនករយលខស រតវចលេទេសពគបេ ក

សបបរសេហើយ ត បធមែដលេ កសែដងេ យេសចកតេគរព។

េដើមបរលតនវេមហៈ រតវឧស ហ ត បនងពចរ ធមជ

ពេសសពចរ នវេទសរបសអកសល។ េដើមបកឲយេខម ចប

ចេបៀតេបៀន រតវពចរ កមមផលនងផ យេម ត ចតត។

េដើមបេជៀស ងជមងរបមតនងខចសរៃសរប ទ រតវមនអន

មយរក ទកចតតឲយលអ េបើអងគធតេនះឈ រតវពយបលេនមនទរ

េពទយ។ េដើមបេជៀស ងឆកតេរពះរ រតវឈបផករ រតវ

ពចរ េទសពករផករ េបើមនជមងរតវឲយេពទយពយបល។

ឆកតចតតេរពះមនវបតតធងន រតវពចរ កមមផល ពចរ នវ

ភពពសថតេសថរៃនមនស សតវនងវតថទង យ។




១៣- ករឆកតនងរស

េនកនងរពះពទធ សនមនសែដងអពករឆកតនងរសឬ

ែលបងរសេនះជេរចើនកែនលង ជពេសសេនកនងសរតមយ

េ ថ ប ភវសរត ែដលពទធបរសទែខមរែតងសរតេនកនង

ឱកសបណយកនបណឌ នងភជបណឌ ។ ករឆកតនងរសបលថ

ឥតថធេ ត ជែលបងនឲយវនស (ប ភវេ មខ)។ ែលបង

រសកនងទេនះ សេ យកករមនភរយេហើយែបរជេទរករស

ដៃទេទៀតពសេនត សកនងកមគណ គករេ ម ភកនងកមគណ

រហត នរេ ភកនរបពនធអនកដៃទែថមេទៀត។ ដចមនកនង

សកខ បទទបៃនសល៥ គកេមស មចឆ ច េវរមណ គឲយ

េវៀរចកកររបរពតតខសកនងកម គេវៀរចកករលចរបពនធកនបតអនកដៃទេនះឯង។ េទះបេទរបរពតតកនងបនរសេពសយ កមន

េទសដចគន គ ចេកើតេ គ អសរបកកស បេងកើតជេមល ះកនង

រគ រ ខចេករ តេឈម ះខតករងរជេដើម។ ករបេងកើតជេមល ះ

កនងរគ រ េបើនយយសងគមរគ រែខមរកលពជននេដើម

បតករមមនរបពនធចង ស គេរចើនមនមយនងមយ។ បែនត

បចចបបននេនះ មនលកខណៈែបលកពជននេដើមខលះ គមន វ មខលះ


េទរករសខងេរករហតេកើតេ គេអដមកចមលងដលរបពនធកន

េទៀតផង។ កលេបើបរសមនរបពនធចង នឲយមនជេមល ះកនង

រគ រអពរបពនធចងនងរបពនធេដើម រហតមនជះទក សដ

កគន ជេដើម។ េបើអនករដឋករ ចរបរពតតអេពើពករលយេដើមបរករបកមកចញច មរបពនធចង។ កលពេដើម ជនជតែខមរមន

ែដល គ លេហើយមនែដលេកើតេ គេអដឬស េនះេទ ឥឡវ

ជមងេនះបនឆលងមកដលរបេទសកមពជេ យ រែលបងរស

េនះឯង។ េ គេអដេនះបនឆលងមកដលយវជនែខមរខលះ េ យ

រែតមនបនរសពសេពញរបេទស។ មនែតបេ ណ ះ មន

ករបេញឆ តឬចបេកមងរសយកេទលកឲយផទះបននងលកេចញ

េទេរករបេទស។ េគសេងកតេឃើញថ អនកែដលចបរសតរេ ភរស បេញឆ តរសតឬទញរសតេនះ ភគេរចើនេកើតេចញមក

ពអនកមនដ ល េរចើន ពអនកមនអ ចនងពកេទសចរបរេទស

ផង។ អេពើ រកកទងអសេនះ បងកឲយមនេសចកតទកខដលរប

ជពលរដឋតច ច េហើយនឲយខចទេនៀមទមល បដលអរបសែខមរ។

ែលបងរសែដលជអេពើអបយមខែដលរពះពទធ មេនះ

េកើតេឡើងយងខល ងេនរបេទសកមពជ េ យ រែតចបបនង

ករអនវតតចបបេនរបេទសកមពជពបនតងរង ត ករពក




រលយេហើយអនករបរពតត រកកេចះែតរចចកេទសេ យអេពើពករលយរបសត ករ ឬរចចកេទសេ យករសរមះ

សរមលេ យឲយរបកបនតចបនតចដលអនករងេរគះ។ ជនកល

មត យឪពករករកែដលកនរសរបសខលនរតវេគរេ ភ មន ន

េទបតងត ករ េរពះខល ចអនករេ ភេនះពយបទេនៃថង

េរកយ ឬមន នេទរបប ជញ ធរ េរពះមនករខម សេអៀន

ែដលជេហតនឲយជនឧរកដឋ េចះែត នរបរពតតអេពើេនះជ

បនតេទៀត។ អេពើរេ ភរសតមយេទៀត េកើតេឡើងេ យ រ

ទស នវដតនងវេដអ ស ភសចលមករបេទសកមពជេ យ

គម នកររតតពនតយពរដឋឲយបនមងមត។ ជវភពរករករបស

របជពលរដឋ ខវះករអបរខងសលធម នងភពទនេខ យៃន

ចេណះេចះដង រពមទងខវះពតមន នឲយកមរែខមរឆបចញ

េបកជនទចចរត ស។ កមរែខមររតវទទលរងេរគះមន

លកខណៈេរចើនស ឋ ន។

លបចេបកបេញឆ តរបសចនៃត ន

ចនៃត នែដលេគដងថ េរចើនជអនកមនេហើយេ ម ភខង

កមគណ បនេរបើលបចេបកបេញឆ តកមរេកមងៗេនរបេទស

រករកដចរបេទសកមពជជេដើម ែដលជរបេទសរករកផង


េហើយចបបទមល បធរផង បនេបកបេញឆ តម ប ៃនកមរ ែខមរ េរកមរបភពសកនរសេរៀបករយកេធវើជរបពនធ។ បែនត

បនទ បពេរៀបករបេញឆ តរចមក េគនេទរបេទសេគរបរពតត

កមគណអសចតតេហើយ េគលកឲយផទះរសបនជបនតេទេទៀត។

មនកមរែខមរខលះ េគលកឲយេទេធវើខញ បេរ ើេគេ យ ចៃថល រតវេគ

បងខឲយេធវើករមនរហតដល យដេទៀតផង។ មនកមរែខមរតច

ស ែដលេគយកេទេធវើជរបពនធឬេធវើជរបពនធចងពតរប

កដ េហើយករយកេទេធវើជរបពនធេនះ ពរបកដយករហតឬ

យកែតមយដេណើ រេទ។ មនរតមែតចនៃត នេទ ជនជតដៃទ

េទៀត ដចជជនជតជបនជេដើម ករបរពតតដចគន េនះែដរ ែត

មនចននតចជងចនៃត ន។ មពតមនថ របសចនៃត ន

ែដលយករសតែខមរ េរកមរបភពករលច ក ជរបសចស

ខលះពករ ខលះព ែស មនេចះអក រ បតផ រ។

មនរកមហនមយបនអនញញ តចបបពរ ឋ ភបលែខមរ

បនរកករឲយកមរែខមរេធវើេនរបេទសមេឡសែដលជរបេទស

ភគេរចើនកន សនឥ ល ម។ មដណង មរសតែខមរ

ែដលរតពរបេទសមេឡស ែដលរតវេគេធវើបបបនឲយករណ

ថ របនងបនរតវេគឲយេទេធវើករបេរ ើេគកនងរគ រមយ បន




រតវេគបងខឲយេធវើករទងយបទងៃថងេសទើរគម នេពលសរមក

េហើយមនេពលខលះ បរសជេមរគ របងខរបនងឲយបេរ ើេគកនង

ផលវេភទផង។ នងបនេធវើអន សនថ សមបងបអនរសតែខមរក

ចញេបកឲយរកមហនេនះនយកេទេធវើករេនមេឡសឲយ

េ ះ េរពះរបនងមនករពេ ធនេហើយមនករពបក

ស គរបនងដចេគយកេទលកេ យ ចៃថល គគម នករ

េគរពលកខខណឌ ករងរដចរកមហនេនភនេពញបនសនយ

េឡើយ។ េពលេគេធវើបប ថ នទតែខមររបចេនរបេទសមេឡ

សគម នបនេធវើអនត គមនជយ រេ ះទកខេទ េរពះមនេពលខលះ

នងរតវមច សផទះ យេធវើបបផង។

េ យភពរករក របជពលរដឋែខមរបនបងខចតតេទរកសេន

របេទសៃថ រតវៃថេធវើបប េពលេធវើករមនេថែកខលះមនឲយ

របកឈនលឬឲយេហើយរតវជរតយកវញេ យេចទថ មករប

េទសេគខសចបប។ របជពលរដឋែខមរខលះបនរបកខលះេធវើដ

េណើ ររតឡបមកមតរបេទសវញ រតវឆម ែខមរយមរពែដនជរត

យកអសេទៀត។ របជពលរដឋែខមរខលះបនរតវតរមតៃថបញរតវ

របសខលះ ល បខលះ មផលវ។ កមរនងនរែខមរខលះ បនរតវៃថ

រេ ភផលវេភទែថមេទៀត។


កមរែខមរខលះបនរតវេមខយលលងេ មថរកករឲយេធវើ ែត

ផទយេទវញបននមកលកឲយរសបនេនកនងរបេទស មនខលះ

លកេទរបេទសេរកដចជលកេទរបេទសៃថ របេទសមេឡ

ស របេទសចនជេដើម។ កនរសែខមរខលះ បនរតវបងបអនរបស

ខលនដចជបងបអនជដនមយឬមត យមង បេញឆ តយកេទលក

ែដរ។ ពេសសេទេទៀត កនរសែខមរខលះបនរតវអនកធអនកមនអ

ចឲយរបកមត យឪពកជរេបៀបទញដរេហើយយកមករប

រពតតកមគណេ យគម នករេអៀនខម សជអេពើអមនស ធម។

េរកពេនះ មនអនកេទសចរបរេទសខលខចេដើររកកមរេកមងៗ

េដើមបរមេភទេ យមនឈមញទចចរតែខមរេធវើសហករជយ រក

ផង។

អេពើអបយមខែលបងរសេនរបេទសកមពជេនះ មនេរគះ

ថន កដលរបេទសធងន ស េបើពកចតឲយទនេពលេវ េទ។

េនរបេទសែដលេជឿនេលឿនខង រយធម េគមនែដលឲយេកើត

មនរសបនពសេពញរបេទសដចកមពជេទ សមបកនងស ឋ

គរ េគពអនញញ តឲយយករសលច កែបប មយរបរពតត

កមគណកនងស ឋ គរេឡើយ។ េបើមនេហតេនះេកើតេឡើង




អនកេធវើករកនងស ឋ គរេធវើសហករជមយ ជញ ធរ ទរសពទ

េទបលសឲយមកែឆកភល ម។

ម ប ឬ ពយបលៃនបរតែខមរទង យរតវពច

រ ឲយមតចត កផ ងេរពងឲយបរតរបសខលនេរៀប ពហពពហ

ជមយបរសចនៃត នឬជនជតបរេទសដៃទេទៀតែដលពបន

ដងលបចកចចកលរបសេគ ពកយែខមរេពលថ «េធវើែរសឲយេមើល

េ ម ទក កកនេចឲយេមើលេផសនត ន» កទកចតតបរេទស ក

ទកចតតអភេនរសកមណ កទកចតតអភរបយ។ ភសត ងជេរចើន

បនឲយដងថ បរតែខមរជេរចើនបនទ បពេរៀប ពហេហើយ េគ

យកេទលកបនតេទេទៀតឲយេធវើជរសេពសយ។ ករសេរមចចតត

ខស ទកដចជសមល បកនរបសខលន។ មយេទៀត ជញ ធរែខមរ

គរពចរ េមើល ករអនញញ តចបបឲយជនបរេទសេរៀប ពហ

ពពហជមយែខមរ េរពះករអនញញ តពមនមនេរគះថន កដល

រសតែខមរ។

ជញ ធរែខមរ គរពនតយេមើលរកមហនមយេនភនេពញែដល

បេងកើតមខរបរទកទញរសតែខមរឲយេទបេរ ើកនងផទះេនរបេទសម

េឡស ែដលរតវមច សផទះេធវើបបដចជទសករ ចៃថល។ ថ ន

ទតែខមររបចរបេទសមេឡសមនរតវរពេងើយកេនតើយេទ រតវែត


ជយ េ ះរ យឲយកនរសទងេនះរចជអនកជ េហើយវលរត

ឡបមករសកកេណើ តវញ េរពះករេទបេរ ើេគ ចៃថលដេចនះ ន

ឲយខចកតតយករបេទសកមពជ ែដលធល បមន រយធមខពងខពស

សមយប ណ។

របជពលរដឋែខមរេ យភពរករកបនេទសឈនលេគេន

ៃថ រតវៃថេធវើបបរបមថេមើលងយចបរេ ភនរែខមរ មន

រហតដលបញសមល ប។ រតងេនះ ជញ ធរែខមររតវែតរបញប

របញលេ ះរ យជមយ ជញ ធរៃថែដលជរបេទសកន

រពះពទធ សន ែតរបរពតតអេពើអមនស ធមមកេលើរបជពល

រដឋែខមរសលតរតងែបបេនះ។

ជញ ធរែខមរ គបប ម នឲយមងមតចេពះេមបនែដល

ទកទញរសតែខមរឲយបេរ ើផលវេភទេនកនងផទះបនកនងរបេទសនង

លកេទបរេទស យកមកផទនត េទស មចបប។ ករលកករ

ជញដរមនស េនះ មនថែតចបបផលវ ចរកេទ ែដល ម

ឃត រពះពទធ សនបន មឃតជ ចខត េ យបលថ

សតតវណជជ ែរបថ កជញដរមនស គកចបមនស លក

េរពះមនស មនជតដចគន កបេនថ កបនទ បតៃមលរបសមនស ។

អនកសេងកតករណ មនករសង យថ ករជញដររសតែខមរមន




បែងអកយងមពអនកមនអ ច បនជករជញដរេនះរបរពតត

េទយងងយៗែបបេនះ។ េបើករសង យេនះ ជករពត រតវ

ជញ ធរថន កេលើ ម នចបអនកេនះ មកកតេទស។

វធនករេរកពេនះ រតវទប ក តវបបធម ស ភសដច

ជវេដអ រពតតបរតកឲយចលមករបេទសកមពជ។ អនកនពនធែខមរ

រគបរបេភទ គនពនធជេរឿងកនកតជបទចេរម ងកត រតវនពនធ

ែណនេទរកសលធមករេគរពសទធគន កររស ញទកដ

មតរបេទសរបសខលន េជៀស ងេរឿង ស ភសនងអេពើហង ។ ជពេសស រ ឋ ភបលែខមររតវែតបទផទះបនរសេបសយ

ទងអសកនងរបេទសកមពជទងមល េរពះករមនផទះបនន

ឲយបរសេទផទះបនរបរពតតកមគណ ជរបភពនឲយេកើតេ គ

េអដ ជរបភពនឲយេកើតករវ ទគន ជរបភពមយែផនកៃនអេពើពករលយនងនឲយយវជនែខមរ ែដលជអនគតរបសរបេទស

េទរបរពតត នឲយខចសខភព នងខចករសក ។


១៤- របយតនេទសចររមេភទ

មពតមនជបនតបនទ បពរបេទសកមពជថ មនរកម

េទសចរបរេទសខលះ បនេដើរទញរសែខមរវយេកមងេន មទរកង

នងេន មរសកែរសចករែខមរយកមករមរេភទ េ យមន

សហករជមយែខមរខលះេនកនងរសកជយ ផង េ យេគគតែត

ពដ ល គម នករ ណត សរដលជនរមជតរបសខលន ែដល

រករកនងទនេខ យរបជញ ម រតេ ះេឡើយ។ មនេរបើវធមយ

េទៀត គករេរៀប ពហពពហរសបចបប ដចករណជនបរេទស

មន ក បនេរៀប ពហពពហជមយនរែខមរមនវយេកមងមន ក

បនែតបនម នែខេទេរៀបករជមយរសជទងែខមរមន កេទៀត

យ១៦ឆន ។ ដេចនះ រគនែតរយៈេពលបនម នែខបេ ណ ះ ជនបរ

េទសេនះបនបងខចអនគតកនរសែខមរអសពរនក រគនែតច

យពរបរយដ ល បេ ណ ះេ យយករបភព ពហពពហ

បងមខ េ យមត យឪពកយលរចឡថ េគយកកនខលនេធវើជ

របពនធពតរបកដ។ វធេបកេនះបនេជគជយ ស េបើយក

របកទញរតងៗ ជអេពើខសចបប។ ករណេនះ មនេកើតេឡើង

េនេខតតេសៀម ប។




េនេខតតេសៀម បជតអងគរវតតមនជនជតបរេទសមន ក

េឈម ះ Robert មនផទះមយផទ លខលនបនចញច មរសជទងែខមរ

បនករមទងរសែខមរមន កេទៀតជរបពនធរតវជបននក។ កនង

ប ត រសែខមរ៣នកែដលRobertចញច ម រតវRobertរេ ភ

ផលវេភទទងអស។ េរកយមកRobertបនេបករសជទងែខមរ

មន កេទៀត យ៩ឆន យកមកចញច ម ករតវRobertរេ ភេទៀត។

ឥឡវេនះ បលសែខមរសហករជមយអងគករេរករ ឋ ភបល

បនចបRobertេ យមនភសត ងអនករងេរគះ នងភសត ង

វេដអែដលRobertបនថតខលនឯងេពលរមេភទ នងចបរសេម

អេណតើ កែដលេ ថរបពនធRobertេនះផង។ ត ករែខមរេន

េសៀម បបនកតេទសRobertឲយជបគក២០ឆន ។ Robert

សឧទធរណេដើមបទកឱកសឲយខលនយករបកេទសកត ករ

ែរកងបនរចខលន។ ពតមនទងពរបនដករសង មពតមន

វទយប ងអនតរជត។ គររលកេឡើងវញថ ចននពរឆន មនេនះ

ជនជតជបនមន ក យជង៦០ឆន បនេរៀបករជមយរសែខមរ

េនេខតតេសៀម បជង៦០នក រគនែតច យរបកមយរយ

ពររយរហត៥០០ដ ល បេ ណ ះ ចបេពញេសចកតសបបយ

របសខលន មផលវកមគណបន េលើគនរទកខរបសរសែខមរ។ គរ


ឲយ ត យ មត យឪពកែខមរេទទកចតតជនបរេទស នរបគល

កនរសរបសខលនឲយជនបរេទស េរកមរបភពយកេធវើជកន

រហតដល រេ ភដចជជនពលRobertេនះ។ អនកេទសចរ

មយភគេដើររករសេកមងៗេដើមបរមេភទ ដេចនះមត យឪពកែខមរមន

គរលងងេជឿទកចតតជនបរេទសរបគលកនរសឲយេគ ដចយកសករ

របគលឲយរសេមច។ េនះជេមេរៀនស បមត យឪពកែខមរដៃទ

េទៀតកយកតរមប ម។

មនរបសជតៃត នជេរចើននកបនេរៀបករលច ក

ជមយរសតែខមរេន មរសកែរសចករែខមរ ថយកេទេធវើជ

របពនធ បែនតេរកយមកបនឮដណងថយកេទឲយេធវើជរស

េពសយេ យលកជបនតពមយេទមយ។ រសតែខមរមយភគរតវ

េគេធវើជលបចេរៀបករ បែនតេគយកេទឲយេធវើករកនងេ ងចរក

េ យេមខយលេកងរបវញចនពេលើ ភគតច សែដលយកេទ

េធវើរបពនធពតរបកដ េហើយរសតែខមរែដលេគយកេទេធវើជរបពនធ

េនះ រតវមត យេកមកេធវើបបបេរ ើេគ ចៃថល។ របសចនៃត នែដល

កររសែខមរលច កេនះ ជរបសចសមនខលះពករ ខលះលងង

េខល មនេចះអក រ ខលះមនលកខណៈបតផ រ។ រសែខមរែដលេន

ចនៃត នសពវៃថងមនចនន៥០០០នក ភគេរចើនមនទន




មនចបបរសេនចនៃត នេនេឡើយ។ េបើមនបញហ អវ រសតែខមរ

ទងេនះមនករពបក ស គម នអនកជយ េ ះរ យ

េរពះែខមរពមន ថ នទត។

សពវៃថង ែខមរេនមនភពរករក េហើយេនទនេខ យបញញ

ម រតបនជជនបរេទសរបេភទេនះ របមថេមើលងយែខមរ

ែដលធល បមន រយធមខពងខពសពប ណ ទញរសតែខមរឲយធល ក

មកេធវើជទសករបេរ ើផលវេភទយងេថកទបបផត។ មនរតមែត

អនកេទសចរបរេទសេទែដលេមើលងយរសតែខមរ សមបែតែខមរគន

ឯងកេមើលងយរសែខមរែដរ គអនកមនអ ចែខមរខលះយករបក

េទទញកនរសពមត យឪពករករកែខមរយកមករមេភទែដរ

េរកមរបភពេធវើជរសក នចតត។ រសែខមររងេរគះភគេរចើន

មនរតវបនេគរកយតតធមឲយេឡើយ េរពះត ករែខមររតវេគ

េចទថពករលយ អនករបរពតត រកកេចះែតរចខលនពស ញ

ចបប។ រកសងករបរេទសសហរដឋ េមរកបនរពមនជញក

ញបដល ជរ ឋ ភបលែខមរ ឲយខរបងែរបងទប ត តករជញ

ដរមនស នងេទសចររមេភទឲយខល ងបែនថមេទៀត។


េសចកតអពវនវ

១. ម ប ែដលមនកនរស គបបរបងរបយតនកចញ

េបកអនកេទសចរបរេទសនងជនជតែខមរ ែដលចងយកកន

រសរបសខលនេទរមេភទ េ យវធេបករបសេរកមផល កេរៀប

ករយកេទេធវើជរបពនធ េរកមផល កយកេទេធវើជកនចញច មនង

េរកមផល កជយ រកករឲយេធវើនងវធេបកបេញឆ តេផ ងៗេទៀត។

សមបមត យមងឪពកមឬញតមតតេផ ងៗេទៀតកកេជឿ េរពះ

េមអេណតើ កែដលជធន ក េគរកអនក ែដលមនភពជតដតជ

មយមត យឪពកកនរសេនះ។ សមមត យឪពកែដលមនកនរស

ករបថយ ក ម ន កផ ងេរពង កេជឿរគទយរបគលកនរសឲយ

េទេគេ យខវះករពចរ នឲយខចអនគតកនរស ខចេករ ត

េឈម ះរគ រ នងខចកតតយកជតែខមរ។ ពកយប ណែខមរ

េពលថ កទកចតតបរេទស កទកចតតអភេនរសកមណ កទកចតត

អភរបយ។ កទកចតតអភរបយ គករនយយបញច ះបញច ល

ករនយយលងេ មដចនយយធនថ េបើឲយកនរសេទប

េរ ើផទះេគអនកមន េនះនងបនរបកែខេរចើនជេដើម។ ពកយែខមរ

មយឃល េទៀតេពលថ េធវើែរសខសមយឆន រតវមយឆន យកបតរបពនធមនច ខសមយជវត។ កដចជពកយថ េធវើែរសឲយ




េមើលេ ម ទក កកនេចឲយេមើលេផសនត នជេដើម។ ពកយ

ែខមរេពលថ សវឲយខចរទពយសមបតតមសរបក កឲយខចកតតយស។ សវឲយរករទពយសមបតត កឲយខចអនគតកន។ ែខមរជ

ននេដើមទក កកនេចឲយមនគរសករេរចើនអនកេនជតខង

ភមជមយគន េរពះ គ លចរយមរយទគន េទវញេទមក។

សមយេនះ មនករេបករបសេ យេរបើលបចេរចើន ស

រតវែតរបងរបយតន។

២. សម ជញ ធរែខមររគបជនថន ក ជពេសស ជញ ធរមល

ឋ ន ដចជេចសងក តេមភមជទបរគបភមរសកេខតត ជធន

ទទងរបេទសកមពជទងមល េធវើសហករគន កចតេមអេណតើ ក

ែខមរនងេមអេណតើ កបរេទសែដលេដើរទកទងរសេកមងៗ េ យ

ឃតខលនេធវើសណេរឿងេឡើងត ករ េធវើេទស មចបប។

៣. សមរពះសងឃរពះពទធ សនជយ ពនយលពទធបរសទ

ចណះេជើងវតតនមយៗ កនង ជ ចរកកមពជទងមលឲយ

យលអពវធេបករបសរបសជនបរេទសខលខចទងេនះនង

លបចរបសេមអេណតើ កកនងករយកកនរសអនករសកេទឲយជន

បរេទសនងឲយអនកធអនកមនអ ចេដើមបដ ល ។


៤. របជពលរដឋែខមរទេទ ករតវេធវើសហករជមយ ជរ ឋ

ភបលែខមរកនងករកចតជនញផលវេភទេនះ គេបើេឃើញជន

របរពតតដចេនះ រតវរបប ជញ ធរែខមរភល ម េដើមបចតករឲយទន

េពលេវ ។ អពករជញដរមនស េនះ ពែមនមនកហសែត

ផលវ ចរកែដលកពងពចរ រមគន កចតបេ ណ ះេទ រពះ

ពទធ សនបន មជនញេនះជ ចខត េរពះមនស ជត

មនតៃមលដខពងខពសមនរតវបេនថ កបនទ បតៃមលរបសមនស េទ

េហើយកររបរពតតកមគណែបបេនះ ជអេពើអបយមខនឲយ

វនស។




១៥- បណយៃនេសចកតរស ញ

បណយៃនេសចកតរស ញេនះ េកើតេឡើងេនរបេទសអរ ប

ពែមនជវបបធមរបសែខមរេឡើយ េតើេហតអវបនជកនងរបតទន

ែខមរ មនចះបណយេនះជកលបរេចឆទរបចឆន ែដលពែមនជ

របៃពណរបសែខមររហតដល កឃល តចកនយេដើមរបសេគថ

ទ បណយសង រៃថង១៤កមភៈែថមេទៀត។ រកសងវបបធមែខមរ

ែដលជរកសងបេងកើតេឡើងស បរក ករពរវបបធមែខមរ មន

បនយកចតតទក កេមើលករខសរតវឲយបនសពវរគប បេ ត យ

ឲយវបបធមរេបៀបេនះចលមករបេទសកមពជ រពមទងបនទទល

គ លចះកនងរបតទនរបសជតេទៀតផង ែដលេធវើឲយយវជននង

យវនរែខមរខលះ ែដលខវះករពចរ ទទលយកេហើយអនវតត

អបយមខ ែលបងរសខសពនយេដើមរបសេគែថមេទៀត។ គរ

ែតរកសងវបបធមរបបអនកសរេសររបតទនកឲយ កទ េនះ

េនកនងរបតទនកនងឆន តៗមកេទៀត។

មកររ វរជវ បពវេហតែដលនឲយេកើតទ េនះ មន

ឯក រនយយខសគន ពែមនជេរឿងពត មរបវតត រសតេទ

ជេរឿងេរពងនទន។ មនឯក រខលះថ េរឿងេនះមនទនកទ

នងេទ សនរគសត។ ដេណើ រេរឿង គមនបរសមន កេឈម ះ


ង ឡងែថន(Saint Valentine) ជរពះសងឃកតលករ មង

របេទសអ ល រតវកតេទសរប រជវត េ យកហសរបឆង

នងអធ ជកលឌយស(Claudius)។ អធ ជេនះបន កបញជ

មនឲយបរសេរៀបករជមយនងរសត ទងអស េដើមបទកបរស

ឲយមនភពបរសទធ ស បយកេទេធវើជទ ន។រពះសងឃ

កតលកដចេឈម ះខងេលើបនរបឆងនងបទបញជ របសអធ

ជេនះ េ យលចេរៀបករជសមង ត ករតវកតេទសរប រ

ជវតេនៃថង១៤កមភៈឆន ២៦៩ៃនគ.ស. គជៃថងៃនទ ៃនេសចកតរស ញេនះឯង។ ឯក របនឲយេហតផលខសគន ថ ទ

េនះេធវើេដើមបរលកដលខបៃនករ ល បរបសរពះសងឃកតលក

េនះ េធវើេដើមបេធវើខលនឲយេទជអនករគសត សនកពតរបកដ េធវើេដើមបរក របៃពណរកមរ មប ណថ េនពកក ត លែខកមភៈ

ជេពលចបេផតើមរដវរតជក។ មយេទៀត េធវើពធេនះេដើមបនក

ដល ទេទពេឈម ះហវនស(Faunus) ែដលជ ទេទពកស

កមម។

េលើកយកឯក រខលះមកបញជ កអពបពវេហតែដលនឲយេគ

េធវើទ េនះ គម នេឃើញមល ឋ នពតរបកដេទ េគេធវើទ េនះ

េដើមបរបេយជនអវ។ ទ េនះរគនែតជទេនៀមទមល បរបសពក




អរ ប ពែមនជេរឿងទកទងជរបវតត រសតេ ះេឡើយ េរពះ

ង ឡងែថនេនះ គម នេឃើញរបវតតពតកនងរបវតត រសតពក

អរ បេឡើយ។

មករសេងកត លៃថង១៤កមភៈែដលជទ ៃនេសចកតរស

ញេនះ របេទសអងេគលស សហរដឋ េមរក ប ង ក

គម នេឃើញេធវើពធេនះជធដេទ េឃើញមនខលះេ យជនវតថជអនស វរយនងសរេសរសបរតជនពរដលអនកជទេគរព

នងជទ ប ន ដចមត យឪពកបងបអននងមតតភកត េបើមនជន

គសង រកមនតច ស េហើយេគមនយកទ េនះ ជ ៃថងរម

េភទ ដចជយវជននងយវនរែខមរខលះេនះេឡើយ។ ទ េនះមន

រតវបនយកមកអនវតតជទេទកនងចេ មអនកកន សន

រគសតេឡើយ េ យមនរគសត សនកជននកយខលះមនេពញ

ចតតយកមកអនវតតែដរ។

រពះពទធ សនបនេរប នរបេ េយើងថ មននងេជឿអវមយមកអនវតត រតវពចរ ឲយបនលអតលអន េរពះអនវតត ម

ជេនឿខលះ នឲយខចរបេយជនខលននងរបេយជនសងគម។ យង

មញ ទ ៃនេសចកតរស ញ ែដលែខមរខលះយកមករកៃឡ

ឲយេលើសពេគ ឲយខចពទ របសេគថ បណយសង រ គជទ


ៃនកររបរពតតអេពើអបយមខ នឲយខចរបេយជនសងគមធងន

ស។ ខចរបេយជន គេពលទ េនះមកដលយវជននងយវ

នរែខមរខលះរជលេរជើម ដចមមចចលេភលើង។ េដើរកតជបគន

មនខលះ នរបរពតតអេពើកមគណែថមេទៀត កនលងរបៃពណ

របសជតខលន េគចមនរពមេទ េរៀន ែដលជវយស ត

ខលនេដើមបសក យកចេណះ ក ងខលន ក ងរគ រ ក ង

សងគមរបសខលន។ អបយមខ ែលបងរស ែលបងរ ែលបងស

សង ពតជេធវើឲយអនករបរពតតវនសរបកដ ស គេកើតេចរ

លចេចរបលន េកើតអេពើហង រគបយង។ កេរបើពកយថបណយ

េរពះពកយបណយជករសងបផលវចតត ពមន គៈេទសៈេមហៈ

េបើរបរពតតអបយមខ េឈម ះថទ របរពតតេធវើអេពើបបេទវញ។

េដើមបឲយេទជយវជននងយវនរលអ រតវែផនកេលើក ត ពរ

យង គវជជ សមបតត នងចរយសមបតត គរតវសក ឲយបនេរជ

រជះនងកររបរពតតឲយបនលអរតមរតវ មនេដើរេលងព

ែសរបរពតតអបយមខេផ ងៗ គ លបប គ លបណយ គ ល

គណ គ លេទសជេដើម។ ទ ៃនេសចកតរស ញ ែដល

កល យមកជទ បណយេសន េនះ រតវកឲយេកើតមនកនងសងគម

កមពជ េរពះជពសពលរបសសងគមែខមរ។ ក កទ េនះកនង




របតទនរបចឆន ។ រកសងវបបធមគបបយកចតតទក កឲយខល ង

ចេពះវបបធមបរេទសហរចលមករបេទសកមពជ។


១៦- រសតមន កបន ល បទងទរកកនងៃផទ


មរបយករណពតមនពរបេទសកមពជថ រសតែខមរមន ក

េឈម ះ វមេយៀប យ៣៧ឆន បន ល បទងទរកេនកនងៃផទ

េនកនងមនទរេពទយមយេនេខតតៃបលន េរពះគម នរបក១០មន

េរៀលបងឲយេពទយ។ េនកមពជបចចបបនន ពលរដឋែខមរជេរចើនជ

អនករករក េបើគម នរបកឲយមនទរេពទយឬរគេពទយេទ េនះអនកជមងមនរតវបនយកចតតទក កពយបលេឡើយ។ េ ក មតរន

យ៤៨ឆន ជ វ មអនករងេរគះ េនភមអេពឡច សងក តៃប

លន រសកនងេខតតៃបលន បននភរយដចេឈម ះខងេលើែដលឈេពះសរមលកន េទមនទរេពទយមយទរកងៃបលនកនង

ភព សនន េ យេពទយរសកមន ចេធវើឲយសរមល មរបរក

តបន។ វ មនងភរយបនេទដលមនទរេពទយរកងៃបលន

េមង១១យបៃនៃថង១៥កមភៈ២០០៩។ េពលេទដល អនកយម

កនងមនទរេពទយមនបនចតែចងពនតយេមើលឲយទនេពលេវ

េទ ែបរជនយយឲយបងៃថលពយបល១០មនសន េទើបចតែចង

ពនតយេមើលអនកជមងសរមលកនេនះ។ ទងបតទងភរយែដល

កពងឈេពះេសទើរែត ចខយល អងវរេពទយឲយជយ សេរងគ ះឲយ

បនឆប ខញ គម នរបកបងេស េពទយេទ។ ម ជញ ធរភមថ



រគ រអនករងេរគះ មនជវភពរករកខល ង ស មនកន

រហតដល៧នក េហើយកនេនកនងៃផទេនះជកនទ៨ េហើយផទះ

របសគតរតវខយលពយះេបកបកេបើងដបលេខទចខទែថមេទៀត។

េទះបអនកជមងែរសកឲយជយ សេរងគ ះយង កគម នបនផល

អវេឡើយ រកមរគេពទយនគន ចលបនទបេដក ទកអនកជមងឲយអងគយ

េនបរេវណខងេរក រងចរហតដលអនកជមងកនែតឈធងន បតេទេ េពទយរហត៣ដង បនសអងវរកររគេពទយជបនតបនទ ប

ឲយជយ សេរងគ ះ េទះបវះកតកេ យ ឲយែតរកមរគេពទយជយ ។

រសតអនកជមងអងវរថ ពជយ ខញ ផង េបើមនវះ ខញ មនរសេទ។ េពទយ

គម នចេមលើយអវេ ះ េដើរចះេដើរេឡើងរហតដលអនកជមង ល បេន

េមង៥ភល ជមយកនកនងៃផទ ៃនៃថង១៦កមភៈ២០០៩។ អនកជមងែដលរតវសេរងគ ះជបនទ ន រគេពទយបនទកេចល៦េមង គព

េមង១១យបដលេមង៥ភល រហតដលអនកជមង ល ប េ យខវះ

ករ ធម យករបកជធ គរឲយសេងវគ ស។

េរកយពមរណភព រតវរថយនតមនទរេពទយដកយកេទបជ

េនវតតរតនេ ភណ េ វតតេកងកង ជបេជើងភនយត

ចមង យ១គ.ម. ពមនទរេពទយបែងអកេខតតៃបលន។ កសពេនះ

មនរតវបនសមតថកចចនគរបលេទរតតពនតយេឡើយ ឬកឲយ


េវជជបណឌ តឯក ជយេធវើេកសលលវចយ មននងយកេទបជ នង

មនបនអនញញ តពបតរបសអនកជមងផង។ េហតអវបនជរគេពទយ

របញបរបញលយក កសពេទបជ េតើមន ថកបងអវចេពះករ ល បរបសរសតឆលងទេនលេនះ? េ ក េ េសឿន

របធនគណៈរគេពទយរបចេខតតបតដបងមនរប សនថ

ករណែបបេនះមនេកើតមនជេរចើនទទងេខតតរកងៃនរបេទស

កមពជ បែនតពតមនទងេនះ រតវបនេគ កមន យករណ

េ កបនតថ ករណមត យនងកន ល ប គេ យ ររគេពទយ

គតលយជធ េហើយេបះបងេចលរកមសលធមែដលខលនរតវ

របតបតត កហសេពទយ ពែមនកហសអនកជមងមករកេស ពយ

បលេទ េគមនរពមពយបល គតគរែតេរឿងលយកក ខស

រកមសលធមចបស ស។ េយល មអនរកតយសតពរកម

សលធមរគេពទយ ែដលទសតករគណៈរដឋមរនត អនមតកលព

ឆន ២០០៣ រតងមរ ២ែចងថ រគេពទយរតវែតេគរពជវត ង

កយនងេសចកតៃថលថនររបសមនស ។ ដេចនះ រគេពទយពបនប

េពញកតពវកចចរបសខលនជរគេពទយ េទើបប ត លឲយរសតជ

មត យនងទរក ល បេនកនងៃផទ។ មរបយករណខលះថ មន

រគេពទយ៤នករមទងអនរបធនរគេពទយផងបនមកជយ




សេរងគ ះែដរ ែត ហសេពលេទេហើយ េ យ រឈមេចញ

េរចើនេពក នងកបន ល បេនេមង៥ភលេទ។

ករឆលងទេនលេនរបេទសេជឿនេលឿនមនែដលមនេរគះ

ថន ករហតដល ល បេទ។ េគែតងែតសរមលកនេនមនទរេពទយ

េបើមន ចសរមល មរបរកតេទ េគចបវះយកកនភល មៗ

មនែដលមនេរគះថន កេទ មត យនងទរកសេរងគ ះរសទងពរ។

មចបបេនរបេទសេជឿនេលឿន លអនកជមងធងនែដលរតវ

សេរងគ ះជបនទ ន រគេពទយរតវែតរបញបរបញលសេរងគ ះ

ភល ម េទះបអនកខលះមនមនសបរតធន (Assurance

maladie, health care) កេ យ។ សេរងគ ះរចេហើយ េទើបគត

គរបញហ េនះជេរកយ។ េបើមនបនជយ សេរងគ ះេទ ទកឲយ

អនកជមងែដលរតវសេរងគ ះជបនទ ន ល ប នងរតវមនេទស ម

ចបប។ សមបែតេឈលើយសក ែដលេគចបបនកនងសមយ

សរងគ ម ករតវយកមកសេរងគ ះែដរេបើមនជមងឬរតវរបស េទើប

េធវើ មចបបជេរកយ។ រពះពទធ សន រតងករ ធមកនង

រពហមវ រធមេពលថ បគគលរតវមនករ ណត សរច

េពះមនស សតវែដលមនទកខ េហើយគបបជយ សេរងគ ះ។ ករ

ជយ សេរងគ ះអនកមនទកខជបណយកសលខពងខពស ស។ េដើ


មបករពរកឲយមន ល បេ យករេធវសរបែហសរបសរគេពទយ

ដចករណអនករស វមេយៀប កឲយេកើតមនតេទេទៀត គបបជរ ឋ ភបលនងរកសងសខភបលចតវធនករយង

ឲយដងចបសថ អនករកពយបលមនយករបក េហើយអបររកម

សលធមដលរគេពទយទងអសទទងរបេទសកមពជផង។ មយ

េទៀត គរ ណត សរដលរគេពទយចេពះបគគលកធមម មន

របកែខទបបនែត៣៥ដ ល កនងមយែខ គរពចរ ដេឡើង

ឲយមនជវភពសមរមយផង។




១៧- សនៃនរសតកមមករេ ចរកែខមរ

បនទ បពបញចបសរងគ មកនងរសកមក របជពលរដឋែខមរបន

េផតើមជវភពេឡើងវញ។ េ យ រករេបើកផ រេសរ មនអនក

វនេយគទន កមកបេងកើតេ ងចរក ជពេសសេ ចរកេធវើស

េលៀកបពក។ េ ចរកទងេនះ បនទទលរសតែខមរចននរប

ែហល៣ែសននកឲយចលេធវើជកមមករ។ ដេចនះ េ ចរកបន

ជយ ឲយែខមរមនករេធវើ បែសននក។ ឥឡវេនះ េ យ រ

មនវបតតេសដឋកចចពភពេ ក េ ងចរកខលះបនរតវបទ េធវើឲយ

រសកមមករែខមរអតករងរេធវើ បមននក េទះបមនេបើកេ ង

ចរកថមៗខលះេទៀតកេ យ។ េតើរសតែខមរែដលអតករងរេធវើទង

េនះងកេទរកករងរអវេធវើ?

ករងរមនេរចើនយង ចេពះរពះពទធ សនបន ម

ករងរ ែដលមនរបកបេ យធម ដចជករជញដរមនស

ជញេរគ ង រ ត វធ ជញេរគ ងេញ ន េរគ ងរសវង ជញថន

ពស នងជនញខលះេទៀត ែដលជមខរបរចតចលកនងអបយ

មខ គមខរបរេធវើជរសេពសយចរ។ មខរបររសេពសយចរេនះ

មផលវ ចរក កសងគមមនស មនឲយតៃមលែដរ។ របេទស

ភគេរចើនកនងេ ក មន កមខរបរេនះឲយរសបចបបេឡើយ។


មធមម មខរបរេនះេគរតវករែតវយេកមង លះដលេពលមន

ច សបនតច េគឈបរតវករេហើយ។ ជលទធផល អនករបកប

មខរបរេនះ ចេកើតេ គេអដជេ គគម នថន ពយបលឲយជ

េឡើយ។ ដេចនះ រសតេនះរតវពកររហតបតបងជវត។ មខរបរ

ែដលមនរសបចបប ផលវចតតែតងែតមនភយខល ចជនចច ជមខ

របរលច ក េហើយែតងមនកររបមថពបរសេដើមបបងខេធវើមបណងរបសខលន។ មនែតបេ ណ ះ េមបនែដលគម នធម

េម ត ែតងែតេកងរបវញចននងេធវើបបរសតបេរ ើផលវេភទផង។

ទេនៀមទមល បែខមរខងផលវេភទេនះ មនករ កេលៀមនង

តងែតង ស។ កមរែខមរមនវយជទង មត យឪពកែតងែត

ករពរមនបេ ត យឲយេដើរែតពរនកជមយបរស េឡើយ។

េពលធេពញរប ងជននេដើមែតងែតេធវើពធមយ េ ថពធ

ចលមលប។ ពធេនះ មនេគលសខនគករអបរចតត ពែមនបនទ

ពណសមបរឲយ អ តដចអនកខលះយលេនះេឡើយ។ ចសពប

ណឆល ត ស េពលកនរសរគបករេហើយរតវែតរបយតន

េរពះវយេនះ េបើមនបនអបរចតតឲយលអេទ ចេភលើតេភលើនកនងផលវ

កមគណកនលងរបៃពណ។ កដចគន នងកនរបសជទងឲយេទ

េនវតតឲយបសជ មេណរជភកខ កេដើមបអបរចតតឲយមន




ចរយលអដចកនរសែដរ។ ចរយកនរបសកនរសែខមរសមយ

េដើម មនែដលខចកចនងគន េឡើយ េបើយរៗមនមយ មត យ

ឪពកមនករខម សេគ ស មនខលះមន នេនកនងភមេនះ

ផង បនផល សេទេនេខតតដៃទេទៀត។ ែខមរឲយតៃមលេទេលើកតតយស េទះបអសរទពយអសសមបតតកេ យ កឲយែតខចកតតយសេករ តេឈម ះ។ វ មភរយែខមរែដលបនគន ជបតរបពនធ

េ យមត យទកឪពក កមនសវេឃើញែលងលះគន េឡើយ េឃើញ

ែតរសេនជមយគន រហតចសជ ។ វបបធមែខមរដលអេនះ បន

រតវរបេទសេនអរ បេកតសរេសើយងខល ង។

ចេពះកនេចរសកមមករែខមរ ែដលអតករងរេធវើ េ យ

េ ងចរកបនបទទវ រ រតវរកករងរេធវើកែនលងេផ ងេទៀត។ គរ

រកករងរ ែដលឥតេទស ករងរែដលសងគមឲយតៃមល។ ក

ឲយធល កេទេលើករងររសេពសយ មករអសទញរបស

ឈមញទចចរចនងជនខលខចឲយេ ះ។ ដចបនេពលមក

េហើយ មខរបររសេពសយេនះជមខរបរមនសថតេសថរ សងគមមន

ឲយតៃមល ចខចសខភពអសមយជវត។ របេទសកមពជជរប

េទសកសកមមចននជង៨០ភគរយ ពេដើមឪពកមន ក ច

ចញច មកនបនដបនកឲយរសបនេ យករេធវើែរសចករេនះ



ឯង។ េបើរកករងរេធវើដរតមរតវេនទរកងមនបនេទ កនេច

គររតឡបេទេធវើករងរកសកមមេទភមកេណើ តវញ ជកររប

េសើរបផត ករបកបមខរបរ ែដលនឲយខចកតតយសខលននង

ខចកតតយសរគ រ។ ករេកើតមកជមនស េទះជបរសកត

រសកតមនតៃមល ស កេធវើឲយតៃមលខលនេថកទប។ ករេកើតមក

ជមនស េពញលកខណៈជកររក។ យង មញ ប ត រសត

ទង យកនងរបេទសេន សភគអេគនយ េគសរេសើរសតែខមរ

ថមនចរយលអ េគរព វ ម េគរពម ប េហើយេគករម

េឃើញភរយកបតចតតព វ ម ស មនែតបរសែខមរេទ ែដល

មនខលះកបតចតតពភរយរបសខលនេទរករសតដៃទេទៀត។ េគ

សេងកតេឃើញេទៀតថ រសតែខមរពសវយកបរសបរេទសជបតរបសខលនេឡើយ។ ដេចនះ កនេចកមមកររសតែខមរ េបើបតបងករ

ងរកនងេ ងចរកេហើយ កេជឿករអសទញពជនទចចរតឲយេទ

របកបមខរបរអបយមខ គមខរបរេពសយចរឬេទរកសេន

បរេទស គររតឡបមកជបមត យឪពកេនភមកេណើ តវញ គរ

ករពរកតតយសម ប កឲយគតបកមខបកមត េធវើខលន

ឲយេទជរសតរតនៈ ជម ៃនពភពេ ក។

dhamma teaching part iv

Documents